Đánh giá tác động của sự phát triển thuỷ sản lên tăng trưởng của nền kinh tế quốc dân Việt Nam

Lêi më ®Çu 17 n¨m qua kÓ tõ n¨m 1980 sau khi cã NghÞ quyÕt TW VI (kho¸ IV) ra ®êi ngµnh thuû s¶n cña ViÖt Nam ®· cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn m¹nh mÏ vµ thu ®­îc nh÷ng thµnh tÝch v­ît bËc: v­¬n lªn trë thµnh ngµnh kinh tÕ mòi nhän cña c¶ n­íc vµ ®­a ViÖt Nam trë thµnh mét trong m­êi n­íc xuÊt khÈu thuû s¶n hµng ®Çu thÕ giíi. §Æc biÖt trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, khi xuÊt khÈu cña c¶ n­íc cã chiÒu h­íng gi¶m sót th× ngµnh thuû s¶n vÉn t¨ng tr­ëng rÊt nhanh vµ trë thµnh ®éng lùc xuÊt khÈu bÊt chÊp nh÷ng khã kh¨n rÊt lín mµ ngµnh ph¶i ®èi mÆt. Nh×n vµo nh÷ng thµnh tÝch rÊt næi bËt ë trªn chóng ta cã thÓ nghÜ r»ng ngµnh ®ang ph¸t triÓn ®óng h­íng vµ cÇn ph¶i ®Çu t­ t¨ng tèc cho ngµnh t¨ng tr­ëng nhanh h¬n n÷a. Nh­ng vÊn ®Ò kh«ng chØ ®¬n gi¶n nh­ vËy. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn qu¸ nãng cña ngµnh trong thêi gian võa qua ®· lµm ph¸t sinh nhiÒu vÊn ®Ò næi cém cã thÓ ¶nh h­ëng nghiªm träng ®Õn sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña ngµnh trong dµi h¹n. Nh­ vËy, ngµnh thuû s¶n ®ang cã nh÷ng t¸c ®éng ®ång thêi lªn nÒn kinh tÕ quèc d©n trªn c¶ hai mÆt tÝch cùc lÉn tiªu cùc. Do ®ã, viÖc nghiªn cøu nh÷ng t¸c ®éng ®ã ®Ó t×m ra nh÷ng ®Þnh h­íng ph¸t triÓn thÝch hîp trong t­¬ng lai lµ c«ng viÖc hÕt søc cÇn thiÕt vµ cÊp b¸ch, nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn sù ph¸t triÓn ngµnh ®ang chÞu søc Ðp tõ nhiÒu phÝa nh­ hiÖn nay. XuÊt ph¸t tõ sù cÇn thiÕt cña ®Ò tµi cïng víi sù ®éng viªn cña gi¸o viªn h­íng dÉn TS. NguyÔn TiÕn Dòng vµ Th¹c sü NguyÔn Ngäc H¶i ë ViÖn Kinh tÕ vµ Qui ho¹ch Thuû s¶n, t¸c gi¶ ®· chän ®Ò tµi : “ §¸nh gi¸ t¸c ®éng cña sù ph¸t triÓn thuû s¶n lªn t¨ng tr­ëng cña nÒn kinh tÕ quèc d©n ViÖt Nam” lµm luËn v¨n tèt nghiÖp. Do thêi gian vµ nguån lùc cã h¹n nªn ®Ò tµi chØ nghiªn cøu t¸c ®éng cña sù ph¸t triÓn thuû s¶n lªn mÆt t¨ng tr­ëng cña nÒn kinh tÕ quèc d©n –yÕu tè quan träng nhÊt cña sù ph¸t triÓn. Môc ®Ých cña ®Ò tµi lµ ®¸nh gi¸ l¹i vµ lµm râ nh÷ng ®ãng gãp cña ngµnh thuû s¶n ®Õn t¨ng tr­ëng cña nÒn kinh tÕ quèc d©n ®ång thêi t×m ra nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc n¶y sinh trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ngµnh ¶nh h­ëng tíi sù t¨ng tr­ëng bÒn v÷ng cña c¶ n­íc. Nh­ng quan träng h¬n, môc ®Ých cña ®Ò tµi lµ cung cÊp nh÷ng th«ng tin toµn diÖn vµ chÝnh x¸c ®Ó c¸c cÊp cã thÈm quyÒn ra nh÷ng quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n vÒ sù ph¸t triÓn cña ngµnh trong t­¬ng lai. KÕt cÊu cña ®Ò tµi bao gåm : Ch­¬ng I : Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ së lý luËn. Ch­¬ng II : Thùc tr¹ng ph¸t triÓn thuû s¶n vµ t¸c ®éng cña nã tíi t¨ng tr­ëng cña nÒn KTQD ViÖt Nam. Ch­¬ng III : KÕt qu¶ nghiªn cøu vµ gi¶i ph¸p. KÕt cÊu ®ã ®­îc x©y dùng trªn logic ph©n tÝch theo 3 h­íng d­íi ®©y: Thø nhÊt, dùa trªn nh÷ng sè liÖu ë phÇn thùc tr¹ng thuéc ch­¬ng II ®Ó xö lý vµ ph©n tÝch mang tÝnh chÊt ®Þnh tÝnh nh÷ng t¸c ®éng cña sù ph¸t triÓn thuû s¶n ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n ®ång thêi dïng nh÷ng sè liÖu ®· ®­îc xö lý ¸p dông c¸c lý thuyÕt vµ c«ng cô ®¸nh gi¸ tr×nh bµy trong ch­¬ng I ®Ó l­îng ho¸ nh÷ng t¸c ®éng nµy. Thø hai, xem xÐt tiÒm n¨ng còng nh­ môc tiªu ®­îc ®Æt ra cho ngµnh trong giai ®o¹n tr­íc råi ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng ph¸t triÓn ngµnh xem ngµnh ®· ®¹t ®­îc môc tiªu hoÆc lµ ph¸t triÓn t­¬ng xøng víi tiÒm n¨ng cña ngµnh hay ch­a. Thø ba, dùa trªn nh÷ng ph©n tÝch ®Þnh tÝnh vµ ®Þnh l­îng mµ rót ra nh÷ng kÕt luËn vÒ t¸c ®éng cña sù ph¸t triÓn ngµnh ®Õn t¨ng tr­ëng cña nÒn kinh tÕ quèc d©n trªn c¶ hai mÆt tÝch cùc lÉn tiªu cùc råi tõ ®ã ®Ò ra c¸c gi¶i ph¸p c¬ b¶n ®Ó ph¸t huy nh÷ng mÆt tÝch cùc vµ h¹n chÕ nh÷ng mÆt tiªu cùc ®ã . ë ViÖt nam , ®©y lµ ®Ò tµi míi. ViÖc tham kh¶o c¸c tµi liÖu vÒ vÊn ®Ò nµy hÇu nh­ kh«ng ®¸ng kÓ, nªn ®Ò tµi kh«ng thÒ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. T¸c gi¶ xin ch©n thµnh c¸m ¬n TS. NguyÔn TiÕn Dòng vµ Th¹c sü NguyÔn Ngäc H¶i ®· cã nh÷ng gióp ®ì rÊt lín ®Ó t¸c gi¶ hoµn thµnh ®Ò tµi nµy. Ch­¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò C¬ së lý luËn. I. T¨ng tr­ëng kinh tÕ: 1. Quan ®iÓm vÒ t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. a. NÒn Kinh tÕ quèc d©n. NÒn Kinh tÕ quèc d©n d­íi gi¸c ®é cÊu tróc lµ sù ®an xen cña nhiÒu lo¹i c¬ cÊu kh¸c nhau, cã mèi quan hÖ chi phèi lÉn nhau trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. Nh÷ng lo¹i c¬ cÊu c¬ b¶n quyÕt ®Þnh sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña nÒn Kinh tÕ quèc d©n bao gåm: - C¬ cÊu ngµnh vµ néi bé ngµnh s¶n xuÊt. Lo¹i c¬ cÊu nµy ph¶n ¸nh sè l­îng vµ chÊt l­îng còng nh­ tØ lÖ gi÷a c¸c ngµnh vµ s¶n phÈm trong néi bé ngµnh cña nÒn Kinh tÕ quèc d©n. NÒn Kinh tÕ quèc d©n lµ hÖ thèng s¶n xuÊt bao gåm nh÷ng ngµnh lín nh­ c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, th­¬ng m¹i, dÞch vô. Trong mçi ngµnh lín l¹i h×nh thµnh c¸c ngµnh nhá h¬n th­êng gäi lµ c¸c tiÓu ngµnh. Nhá h¬n n÷a lµ c¸c ngµnh kinh tÕ – kü thuËt. - C¬ cÊu thµnh phÇn kinh tÕ. Lo¹i c¬ cÊu nµy ph¶n ¸nh sè l­îng vµ vai trß c¸c lo¹i thµnh phÇn kinh tÕ. C¸c lo¹i h×nh së h÷u, tØ lÖ c¸c nguån lùc vµ s¶n phÈm ®­îc s¶n xuÊt ra thuéc mçi lo¹i h×nh së h÷u t¹o thµnh c¬ cÊu thµnh phÇn kinh tÕ cña nÒn Kinh tÕ quèc d©n. M« h×nh chung vÒ sè l­îng thµnh phÇn kinh tÕ trong nÒn kinh tÕ c¸c n­íc th­êng bao gåm: kinh tÕ nhµ n­íc, kinh tÕ tËp thÓ, kinh tÕ t­ nh©n vµ kinh tÕ hçn hîp. TØ lÖ gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ nµy th­êng kh«ng gièng nhau. §iÒu ®ã t¹o nªn tÝnh ®Æc thï trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ cña mçi quèc gia còng nh­ trong mçi giai ®o¹n ph¸t triÓn cña mçi quèc gia. - C¬ cÊu vïng kinh tÕ. Lo¹i c¬ cÊu nµy ph¶n ¸nh mèi quan hÖ còng nh­ vai trß cña c¸c vïng, c¸c khu vùc kinh tÕ trong mét n­íc. Th«ng th­êng c¬ cÊu nµy bao gåm c¬ cÊu khu vùc kinh tÕ thµnh thÞ vµ n«ng th«n, c¸c khu vùc kinh tÕ träng ®iÓm vµ phi träng ®iÓm, khu vùc kinh tÕ ®ång b»ng vµ miÒn nói. NÒn Kinh tÕ quèc d©n víi ý nghÜa lµ tæng hîp t­¬ng ®èi hîp lý, hµi hoµ, c©n ®èi trong mèi quan hÖ tæng thÓ c¶ vÒ l­îng vµ vÒ chÊt gi÷a c¸c ngµnh, c¸c vïng kinh tÕ nh­ thÕ th× vÊn ®Ò ®Æt ra lµ mçi ngµnh, mçi vïng kinh tÕ ph¶i lu«n ®¸nh gi¸ ®­îc thùc tr¹ng vµ xu h­íng ph¸t triÓn cña m×nh trong mèi quan hÖ t¸c ®éng, ¶nh h­ëng ®Õn sù ph¸t triÓn toµn bé nÒn Kinh tÕ quèc d©n ®Ó tõ ®ã cã nh÷ng lùa chän thÝch hîp cho ®­êng lèi ph¸t triÓn nh»m ®¹t ®­îc nh÷ng môc tiªu ®Ò ra. §Ó ho¹ch ®Þnh ®­êng lèi ph¸t triÓn ®óng ®¾n cÇn ph¶i nhËn thøc râ rµng vÒ sù ph¸t triÓn, cÇn ph¶i biÕt kÕt hîp nh÷ng nguyªn lý c¬ b¶n cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ víi nh÷ng vÊn ®Ò ®­îc ®Æt ra trong thùc tiÔn cña ®Êt n­íc trong mçi giai ®o¹n cô thÓ. b. Quan ®iÓm toµn diÖn vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ: Ngµy nay c¸c quèc gia ®éc lËp cã chñ quyÒn ®Òu ®Ò ra nh÷ng môc tiªu phÊn ®Êu cho sù tiÕn bé cña quèc gia m×nh. Tuy cã nh÷ng khÝa c¹nh kh¸c nhau nhÊt ®Þnh trong quan niÖm, nh­ng nãi chung, sù tiÕn bé trong mét giai ®o¹n nµo ®ã cña mét n­íc th­êng ®­îc ®¸nh gi¸ trªn hai mÆt: sù gia t¨ng vÒ kinh tÕ vµ sù biÕn ®æi vÒ mÆt x· héi. Trªn thùc tÕ ng­êi ta th­êng dïng hai thuËt ng÷ t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn ®Ó ph¶n ¸nh sù tiÕn bé ®ã. T¨ng tr­ëng kinh tÕ th­êng ®­îc quan niÖm lµ sù t¨ng thªm (hay gia t¨ng) vÒ quy m« s¶n l­îng cña nÒn kinh tÕ trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh. Nã ®­îc biÓu thÞ b»ng møc t¨ng thªm cña tæng s¶n l­îng nÒn kinh tÕ (tÝnh toµn bé hay tÝnh b×nh qu©n trªn ®Çu ng­êi, tÝnh møc t¨ng tuyÖt ®èi hay møc t¨ng t­¬ng ®èi %) cña thêi kú sau so víi thêi kú tr­íc. Sù t¨ng tr­ëng ®­îc so s¸nh theo c¸c thêi ®iÓm liªn tôc trong mét giai ®o¹n cho ta kh¸i niÖm tèc ®é t¨ng tr­ëng: ®ã lµ sù t¨ng thªm s¶n l­îng nhanh hay chËm so víi thêi ®iÓm gèc. Ph¸t triÓn kinh tÕ cã thÓ hiÓu lµ qu¸ tr×nh lín lªn (hay t¨ng tiÕn) vÒ mäi mÆt cña nÒn kinh tÕ trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh, trong ®ã c¸c ngµnh, c¸c vïng kinh tÕ ®­îc ph¸t triÓn mét c¸ch t­¬ng ®èi hîp lý, bao gåm c¶ sù t¨ng thªm vÒ quy m« s¶n l­îng (t¨ng tr­ëng) vµ sù tiÕn bé vÒ c¬ cÊu kinh tÕ – x· héi. Ph¸t triÓn kh¸c víi t¨ng tr­ëng lµ ph¶n ¸nh c¶ biÕn ®æi vÒ mÆt “chÊt” cña nÒn kinh tÕ quèc d©n, ®ã lµ biÕn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ –x· héi. C¬ cÊu kinh tÕ x· héi lµ cÊu tróc bªn trong cña nÒn Kinh tÕ quèc d©n. C¬ cÊu kinh tÕ th­êng ®­îc thÓ hiÖn b»ng sè l­îng vµ chÊt l­îng c¸c thµnh phÇn, c¸c mèi quan hÖ vµ c¸c h×nh thøc t¸c ®éng t­¬ng hç cña c¸c lÜnh vùc thµnh phÇn vµ lo¹i h×nh kinh tÕ kh¸c nhau. Sù ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña mét nÒn kinh tÕ lu«n g¾n liÒn víi sù chuyÓn dÞch liªn tôc c¬ cÊu kinh tÕ cho phï hîp víi sù vËn ®éng cña lùc l­îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt. ThËm chÝ cã thÓ nãi sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ gi÷ vai trß cùc kú quan träng, lµ néi dung c¬ b¶n cña mäi c«ng cuéc c¶i c¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ. Sù kh¸c biÖt chØ ë chç tèc ®é, c¸ch thøc, ®iÒu kiÖn vµ t¸c ®éng chñ quan cña x· héi vµo sù chuyÓn dÞch ®ã nh­ thÕ nµo mµ th«i. Râ rµng lµ qu¸ tr×nh t¨ng tr­ëng thùc sù cã ý nghÜa khi môc ®Ých s©u xa vµ cuèi cïng cña nã lµ sù tiÕn bé x· héi, trong ®ã con ng­êi lµ trung t©m. T¨ng tr­ëng kh«ng ph¶i lµ tÊt c¶, ch­a ®ång nghÜa víi sù tù do, h¹nh phóc cña mäi ng­êi, sù v¨n minh cña x· héi, tøc lµ sù ph¸t triÓn cña x· héi. Ph¸t triÓn kinh tÕ víi ý nghÜa bao gåm sù tiÕn bé vÒ c¬ cÊu kinh tÕ – x· héi ®em l¹i sù gia t¨ng vÒ phóc lîi cho con ng­êi bao gåm nh÷ng c¸ thÓ, nh÷ng hé gia ®×nh, nh÷ng tÇng líp d©n c­ còng nh­ sè ®«ng toµn x· héi. Nh­ vËy, trong khi kh¸i niÖm t¨ng tr­ëng chØ lµ sù lín lªn vÒ l­îng vµ vÒ quy m« cña c¸c yÕu tè, c¸c bé phËn th× ph¸t triÓn ph¶n ¸nh c¶ mÆt tr×nh ®é, mÆt chÊt, mÆt hiÖu qu¶ cña sù biÕn ®æi mang tÝnh toµn diÖn trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. Ph¸t triÓn kinh tÕ lµ kh¸i niÖm chung nhÊt vÒ sù chuyÓn biÕn cña nÒn kinh tÕ tõ tr¹ng th¸i thÊp lªn mét tr¹ng th¸i cao h¬n. Ngµy nay do nguy c¬ m«i tr­êng suy tho¸i ngµy cµng trÇm träng, sù tiÕn bé cña mçi quèc gia, sù ph¸t triÓn cña mçi nÒn kinh tÕ cßn ®­îc ®¸nh gi¸ víi sù tham gia cña nh©n tè m«i tr­êng vµ nh÷ng chÝnh s¸ch, ch­¬ng tr×nh b¶o vÖ m«i tr­êng trong mèi quan hÖ víi ph¸t triÓn kinh tÕ. §©y còng chÝnh lµ quan ®iÓm ph¸t triÓn toµn diÖn. Quan ®iÓm nµy võa nhÊn m¹nh vÒ sè l­îng cña sù ph¸t triÓn, ®ã lµ sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ, ®ång thêi còng võa chó ý ®Õn chÊt l­îng vµ ®é bÒn v÷ng cña sù ph¸t triÓn. Theo quan ®iÓm nµy tuy tèc ®é t¨ng tr­ëng cã h¹n chÕ nh­ng c¸c vÊn ®Ò vÒ kinh tÕ – x· héi ®­îc quan t©m gi¶i quyÕt. Quan ®iÓm vÒ ph¸t triÓn toµn diÖn ®ang cã xu h­íng më réng kh«ng chØ lµ mèi quan hÖ gi÷a ph¸t triÓn kinh tÕ, phóc lîi x· héi vµ b¶o vÖ m«i tr­êng mµ ®ã lµ sù phèi hîp hµi hoµ gi÷a nhiÒu gi¸ trÞ kh¸c nhau trong cuéc sèng: kinh tÕ, m«i tr­êng, x· héi, nh©n v¨n,… Theo quan ®iÓm toµn diÖn trªn, ®øng ë gãc ®é ngµnh kinh tÕ, sù ph¸t triÓn ngµnh Thuû s¶n chÝnh lµ qu¸ tr×nh lín lªn mäi mÆt cña ngµnh trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh bao gåm c¶ sù t¨ng tr­ëng Thuû s¶n trªn c¬ së t¨ng tr­ëng c©n ®èi, hîp lý gi÷a c¸c tiÓu ngµnh, c¸c vïng kinh tÕ Thuû s¶n cïng sù tiÕn bé vÒ c¬ cÊu kinh tÕ - x· héi cña ngµnh trong ®iÒu kiÖn gi÷ v÷ng c©n b»ng m«i tr­êng sinh th¸i vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng. 2. C¸c chØ tiªu ®o l­êng t¨ng tr­ëng kinh tÕ. a. Tæng s¶n phÈm quèc néi GDP (Gross Domestic Products) vµ Tæng s¶n phÈm quèc d©n GNP (Gross National Products). - Tæng s¶n phÈm quèc néi GDP: th­êng ®­îc hiÓu lµ toµn bé s¶n phÈm vµ dÞch vô míi ®­îc t¹o ra hµng n¨m b»ng c¸c yÕu tè s¶n xuÊt trong ph¹m vi l·nh thæ. §¹i l­îng nµy th­êng ®­îc tiÕp cËn theo c¸c c¸ch kh¸c nhau: VÒ ph­¬ng diÖn s¶n xuÊt, GDP ®­îc x¸c ®Þnh b»ng toµn bé gi¸ trÞ gia t¨ng cña c¸c ngµnh, c¸c khu vùc s¶n xuÊt vµ dÞch vô trong c¶ n­íc. VÒ ph­¬ng diÖn tiªu dïng, GDP biÓu hiÖn toµn bé gi¸ trÞ s¶n phÈm cuèi cïng ®­îc t¹o ra trªn ph¹m vi l·nh thæ hµng n¨m, ®­îc dùa trªn c¬ së thèng kª thùc tÕ vÒ Tiªu dïng cho c¸c hé gia ®×nh (C), Tiªu dïng cho s¶n xuÊt (I), Chi tiªu cña ChÝnh phñ (G) vµ Gi¸ trÞ xuÊt khÈu rßng trong n¨m (EX - IM). GDP = C + I + G + (EX - IM). VÒ ph­¬ng diÖn thu nhËp, GDP lµ toµn bé gi¸ trÞ gia t¨ng mµ c¸c hé gia ®×nh ®­îc quyÒn tiªu dïng (C), c¸c doanh nghiÖp tiÕt kiÖm ®­îc (S) dïng ®Ó ®Çu t­ (I) vµ c¸c tæ chøc Nhµ n­íc thu ®­îc tõ nguån thuÕ (T). GDP = C + S + T. - Tæng s¶n phÈm quèc d©n GNP: lµ toµn bé s¶n phÈm, dÞch vô cuèi cïng mµ tÊt c¶ c¸c c«ng d©n mét n­íc t¹o ra vµ cã thÓ thu nhËp trong n¨m kh«ng ph©n biÖt ph¹m vi l·nh thæ. Nh­ vËy GNP lµ th­íc ®o s¶n l­îng gia t¨ng mµ nh©n d©n mét n­íc thùc sù thu nhËp ®­îc. GNP = GDP + Thu nhËp rßng tõ n­íc ngoµi. Víi ý nghÜa lµ th­íc ®o Tæng thu nhËp cña nÒn kinh tÕ, sù t¨ng thªm GNP chÝnh lµ sù gia t¨ng kinh tÕ, t¨ng tr­ëng kinh tÕ. §Ó x¸c ®Þnh tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ ng­êi ta th­êng dïng GNP thùc tÕ (GNP tÝnh theo gi¸ cè ®Þnh). Khi GNP tÝnh theo gi¸ thÞ tr­êng th× ®ã lµ GNP danh nghÜa mang tÝnh chÊt thêi ®iÓm. Môc ®Ých c¬ b¶n cña viÖc t¨ng s¶n l­îng, t¨ng thu nhËp cho mét nÒn kinh tÕ lµ n©ng cao phóc lîi vËt chÊt cho nh©n d©n, nh­ng ®iÒu nµy l¹i cßn liªn quan ®Õn vÊn ®Ò d©n sè vµ tèc ®é t¨ng d©n sè. Do vËy chØ sè thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi lµ chØ sè thÝch hîp h¬n ®Ó ph¶n ¸nh sù t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ mÆc dï nã vÉn ch­a nãi ®­îc ®Çy ®ñ c¸c mÆt mµ sù ph¸t triÓn ®em l¹i. Ngoµi c¸c chØ sè trªn, tuú theo môc ®Ých nghiªn cøu ®¸nh gi¸ sù ph¸t triÓn ng­ßi ta cßn dïng c¸c chØ sè S¶n phÈm quèc d©n thuÇn tuý (cßn gäi lµ Thu nhËp quèc d©n s¶n xuÊt, Thu nhËp quèc d©n rßng NI), Thu nhËp quèc d©n sö dông... b. Thu nhËp XuÊt khÈu vµ ph¸t triÓn Th­¬ng m¹i quèc tÕ. Gi¸ trÞ kim ng¹ch XuÊt khÈu vµ NhËp khÈu thÓ hiÖn sù më cöa cña mét nÒn kinh tÕ víi thÕ giíi. Mét nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn th­êng cã c¸n c©n th­¬ng m¹i hay møc xuÊt khÈu rßng (EX - IM) trong GDP t¨ng lªn theo tèc ®é ph¸t triÓn. Tuy nhiªn trong giai ®o¹n ®Çu cña thêi kú ph¸t triÓn cña mét nÒn kinh tÕ th­êng thÊy gi¸ trÞ xuÊt khÈu hÇu hÕt n»m ë nguyªn vËt liÖu, kho¸ng s¶n, b¸n thµnh phÈm cã hµm l­îng c«ng nghÖ thÊp, nhÊt lµ nguyªn vËt liÖu th« vµ lao ®éng. §æi l¹i nhËp khÈu chñ yÕu lµ m¸y mãc thiÕt bÞ, c«ng nghÖ, nhiªn liÖu, ®éng lùc vµ hµng tiªu dïng. Do vËy c¸n c©n th­¬ng m¹i th­êng “©m” hay ë t×nh tr¹ng “c©n b»ng”. T×nh tr¹ng nµy sÏ ®­îc c¶i thiÖn khi nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn vµ møc xuÊt khÈu rßng trong GDP sÏ ngµy mét n©ng lªn. Trong xu thÕ toµn cÇu ho¸ hiÖn nay c¬ cÊu vµ gi¸ trÞ s¶n l­îng xuÊt - nhËp khÈu cßn cho phÐp chóng ta ®¸nh gi¸ nh÷ng lîi thÕ so s¸nh cña mét quèc gia, mét ngµnh trong tr­êng quèc tÕ vÒ th­¬ng m¹i vµ møc ®é ®ãng gãp cña quèc gia ®ã, ngµnh ®ã ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ quèc gia, quèc tÕ. c. Møc TiÕt kiÖm - §Çu t­. TØ lÖ TiÕt kiÖm - §Çu t­ trong Tæng s¶n phÈm quèc d©n GNP thÓ hiÖn râ h¬n vÒ kh¶ n¨ng t¨ng tr­ëng kinh tÕ trong t­¬ng lai. §©y lµ mét nh©n tè c¬ b¶n cña sù t¨ng tr­ëng. Thùc tiÔn ph¸t triÓn kinh tÕ nh÷ng n¨m sau ChiÕn tranh ThÕ giíi thø II cho thÊy nh÷ng n­íc cã tØ lÖ ®Çu t­ trong GNP cao (20%-30% GNP) th× th­êng lµ nh÷ng n­íc cã møc t¨ng tr­ëng cao vµ ng­îc l¹i. MÆc dï vËy, tØ lÖ nµy cßn phô thuéc vµo qui m« GNP vµ tØ lÖ dµnh cho tiªu dïng. Bªn c¹nh ®ã x¸c ®Þnh c¬ cÊu ®Çu t­ tõ nguån vèn Ng©n s¸ch Nhµ n­íc vµ n­íc ngoµi gi÷ vai trß ®Þnh h­íng cùc kú quan träng trong viÖc ph¸t triÓn c¸c ngµnh, tiÓu ngµnh, c¸c vïng kinh tÕ mòi nhän ®Ó t¹o ®µ thóc ®Èy t¨ng tr­ëng toµn bé nÒn kinh tÕ. §ång thêi thùc tÕ còng cho thÊy tiÒm lùc vÒ vèn vµ lao ®éng trong khu vùc kinh tÕ t­ nh©n lµ rÊt lín trong khi ViÖt nam hiÖn nay ch­a khuyÕn khÝch vµ ph¸t huy ®­îc triÖt ®Ó lîi thÕ ®Çu t­ tõ khu vùc nµy. Ngoµi ra vÒ c¬ cÊu kinh tÕ ®¸nh gi¸ sù t¨ng tr­ëng, ph¸t triÓn ng­êi ta cßn xÐt ®Õn xu h­íng c¬ cÊu ngµnh, tiÓu ngµnh trong Tæng s¶n phÈm quèc néi GDP còng nh­ sù liªn kÕt kinh tÕ gi÷a c¸c ngµnh, c¸c vïng kinh tÕ trong viÖc chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt, tr×nh ®é cung cÊp ®Çu vµo, ®Çu ra cho nÒn kinh tÕ. 3. C¸c yÕu tè t¸c ®éng ®Õn t¨ng tr­ëng kinh tÕ : PhÇn trªn ®· tr×nh bµy kh¸i niÖm, c¸c th­íc ®o ®Ó nhËn biÕt t¨ng tr­ëng kinh tÕ. Tuy nhiªn c¸c lý thuyÕt vÒ t¨ng tr­ëng tõ tr­íc ®Õn nay ®Òu quan t©m ®Õn vÊn ®Ò c¬ b¶n lµ nguån gèc cña sù t¨ng tr­ëng ®ã. Tuú theo tr×nh ®é ph¸t triÓn ë mçi thêi kú, sù kh¸m ph¸ ®ã ®i tõ thÊp ®Õn cao, tõ ®¬n gi¶n ®Õn phøc t¹p nh»m tiÕp cËn vµ gi¶i thÝch nh÷ng bÝ mËt cña sù t¨ng tr­ëng. MÆc dï nhiÒu vÊn ®Ò trong ®ã ngµy nay vÉn cßn ®ang tiÕp tôc ®­îc lµm râ, song b»ng sù ®o l­êng vµ kÕt qu¶ thùc tÕ, ng­êi ta ®· ph©n c¸c lùc vµ nguån ®Çu vµo cã ¶nh h­ëng ®Õn t¨ng tr­ëng kinh tÕ lµm hai lo¹i: c¸c nh©n tè kinh tÕ vµ c¸c nh©n tè phi kinh tÕ. a. C¸c nh©n tè kinh tÕ: §©y lµ c¸c luång ®Çu vµo mµ sù biÕn ®æi cña nã trùc tiÕp lµm biÕn ®æi s¶n l­îng ®Çu ra. Cã thÓ biÓu diÔn d­íi d¹ng hµm sè: Y = F(Xi). Trong ®ã : Y lµ gi¸ trÞ s¶n l­îng cßn Xi (i = 1, 2, 3,…,n) lµ c¸c biÕn sè ®Çu vµo thÓ hiÖn c¸c nh©n tè kinh tÕ trùc tiÕp t¹o ra gi¸ trÞ s¶n l­îng. Trong ®iÒu kiÖn thÞ tr­êng, c¸c biÕn sè ®ã ®Òu chÞu sù t¸c ®éng cña mèi quan hÖ cung cÇu. Mét sè luång ®Çu vµo (biÕn sè ®Çu vµo) th× ¶nh h­ëng ®Õn møc cung, mét sè ®Çu vµo th× ¶nh h­ëng tíi møc cÇu. Sù c©n b»ng cung cÇu do gi¸ c¶ thÞ tr­êng ®iÒu tiÕt sÏ t¸c ®éng ng­îc trë l¹i c¸c luång ®Çu vµo vµ dÉn tíi kÕt qu¶ kÕt qu¶ cña s¶n xuÊt, ®ã lµ s¶n l­îng cña nÒn kinh tÕ. Mçi mét yÕu tè (biÕn sè ®Çu vµo) cã vai trß nhÊt ®Þnh trong viÖc t¹o ra sù gia t¨ng s¶n l­îng, do tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ mçi n¬i, mçi lóc quyÕt ®Þnh. Tµi nguyªn thiªn nhiªn: tuú thuéc vµo tÝnh chÊt cña c¸c tµi nguyªn ®­îc ®­a vµo chu tr×nh s¶n xuÊt, ng­êi ta chia c¸c tµi nguyªn ra thµnh tµi nguyªn v« h¹n vµ kh«ng thÓ thay thÕ, tµi nguyªn cã thÓ t¸i t¹o vµ tµi nguyªn kh«ng thÓ t¸i t¹o. Tõ tÝnh chÊt ®ã, gi¸ trÞ cña c¸c tµi nguyªn ®­îc ®¸nh gi¸ vÒ mÆt kinh tÕ vµ ®­îc tÝnh gi¸ trÞ nh­ c¸c ®Çu vµo kh¸c trong qu¸ tr×nh sö dông. M« h×nh cæ ®iÓn vÒ t¨ng tr­ëng kinh tÕ, ®¹i diÖn lµ Ricardo rÊt coi träng yÕu tè tµi nguyªn thiªn nhiªn mµ cô thÓ lµ ®Êt ®ai. Hä cho r»ng trong c¸c yÕu tè c¬ b¶n cña t¨ng tr­ëng kinh tÕ th× ®Êt ®ai lµ yÕu tè quan träng nhÊt. §Êt ®ai chÝnh lµ giíi h¹n cña t¨ng tr­ëng. Lao ®éng: nguån lao ®éng ®­îc tÝnh trªn tæng sè ng­êi ë ®é tuæi lao ®éng vµ cã kh¶ n¨ng lao ®éng trong d©n sè. Nguån lao ®éng víi t­ c¸ch lµ yÕu tè ®Çu vµo, trong s¶n xuÊt, còng gièng nh­ c¸c yÕu tè kh¸c ®­îc tÝnh b»ng tiÒn, trªn c¬ së gi¸ lao ®éng ®­îc h×nh thµnh do thÞ tr­êng vµ møc tiÒn l­¬ng qui ®Þnh. Lµ yÕu tè s¶n xuÊt ®Æc biÖt, do vËy lùc l­îng lao ®éng kh«ng ®¬n thuÇn chØ lµ sè l­îng (®Çu ng­êi hay thêi gian lao ®éng) mµ cßn bao gåm chÊt l­îng cña lao ®éng, ng­êi ta gäi lµ vèn nh©n lùc. Trong m« h×nh t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña m×nh, K. Marx ®Æc biÖt quan t©m ®Õn vai trß cña søc lao ®éng trong viÖc t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d­. Theo K. Marx søc lao ®éng lµ mét hµng ho¸ ®Æc biÖt, nã cã thÓ t¹o ra gi¸ trÞ lín h¬n b¶n th©n nã, gi¸ trÞ ®ã b»ng søc lao ®éng céng víi gi¸ trÞ thÆng d­. MÆt kh¸c ng­êi ta còng nhËn thÊy r»ng cïng sù ®Çu t­ trang bÞ kü thuËt vµ c«ng nghÖ nh­ nhau, ë ®©u cã chÊt l­îng lao ®éng cao h¬n th× ®­a l¹i n¨ng suÊt cao h¬n vµ møc t¨ng tr­ëng cao h¬n. §iÒu ®ã cho thÊy chÊt l­îng lao ®éng hay nh©n tè con ng­êi ®· t¹o nªn sù gia t¨ng s¶n l­îng. K. Marx cho r»ng ®ã lµ yÕu tè ®ång nhÊt vµ c¸ch m¹ng nhÊt trong s¶n xuÊt. - Khoa häc vµ c«ng nghÖ: Quan ®iÓm ph¸t triÓn kinh tÕ theo chiÒu réng cho r»ng sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ phô thuéc nhiÒu vµo c¸c yÕu tè tµi nguyªn, vèn s¶n xuÊt, lao ®éng. Theo quan ®iÓm nµy ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt, vÊn ®Ò c¬ b¶n lµ t¨ng sè l­îng ng­êi lao ®éng vµ trang thiÕt bÞ m¸y mãc, ®Êt ®ai. Cuéc c¸ch m¹ng khoa häc – kü thuËt ®· chøng minh ngoµi c¸c yÕu tè kÓ trªn cßn cã c¸c yÕu tè kh¸c ngµy cµng gi÷ vÞ trÝ quan träng ®èi víi t¨ng tr­ëng kinh tÕ, ®ã lµ ®æi míi c«ng nghÖ, ®æi míi tæ chøc qu¶n lý,…§Æc biÖt tõ gi÷a nh÷ng n¨m 70 khi b­íc vµo giai ®o¹n hai cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc – kü thuËt lÇn thø hai, ®øng tr­íc nh÷ng vÊn ®Ò vÒ m«i tr­êng vµ sù c¹n kiÖt nguån tµi nguyªn th× nh÷ng yÕu tè khoa häc – c«ng nghÖ ngµy cµng trë lªn quan träng. §Æc ®iÓm cña yÕu tè nµy lµ khã x¸c ®Þnh ®­îc sù ®ãng gãp trùc tiÕp, nh­ng nã ®­îc thÓ hiÖn qua viÖc sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c yÕu tè kh¸c: t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, t¨ng hiÖu qu¶ sö dông vèn, n©ng cao c«ng suÊt sö dông m¸y mãc, thiÕt bÞ. §©y lµ quan ®iÓm ph¸t triÓn kinh tÕ theo chiÒu s©u. Khëi nguån cña nã lµ quan ®iÓm cña c¸c nhµ kinh tÕ häc t©n cæ ®iÓn. Tiªu biÓu lµ hµm s¶n xuÊt Cobb-Douglas: Y=T. La. Kb. Rg. Trong ®ã: Y: lµ kÕt qu¶ ®Çu ra cña ho¹t ®éng kinh tÕ (GDP). T: khoa häc c«ng nghÖ. L: Sè l­îng lao ®éng. R: Nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn. K: Vèn s¶n xuÊt. a, b, g: tû lÖ ®ãng gãp cña c¸c yÕu tè ®Çu vµo (a+b+g = 1). Sau khi biÕn ®æi Cobb-Douglas thiÕt lËp ®­îc mèi quan hÖ theo tèc ®é t¨ng tr­ëng cña c¸c biÕn sè. g = t + a.k + b.l + g.r. Nh­ vËy hµm s¶n xuÊt Cobb-Douglas cho biÕt cã 4 yÕu tè c¬ b¶n t¸c ®éng ®Õn t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ c¸ch thøc t¸c ®éng cña 4 yÕu tè nµy lµ kh¸c nhau gi÷a c¸c yÕu tè vèn, lao ®éng, tµi nguyªn víi yÕu tè c«ng nghÖ. Vµ c«ng nghÖ lµ yÕu tè cã vai trß quan träng nhÊt víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ. - Vèn s¶n xuÊt : lµ mét bé phËn cña tµi s¶n quèc gia ®­îc trùc tiÕp sö dông vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hiÖn t¹i cïng víi c¸c yÕu tè s¶n xuÊt kh¸c, ®Ó t¹o ra s¶n phÈm hµng ho¸ (®Çu ra). Nã bao gåm c¸c m¸y mãc, thiÕt bÞ, ph­¬ng tiÖn vËn t¶i nhµ kho vµ c¬ së h¹ tÇng kü thuËt (kh«ng tÝnh tµi nguyªn thiªn nhiªn nh­ ®Êt ®ai vµ kho¸ng s¶n…). Lý thuyÕt t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña Keynes còng nh­ lý thuyÕt t¨ng tr­ëng kinh tÕ hiÖn ®¹i ®Æc biÖt ®Ò cao vai trß cña vèn ®èi víi t¨ng tr­ëng kinh tÕ thÓ hiÖn râ nhÊt trong m« h×nh t¨ng tr­ëng Harrod-Domar : g = s/k. Trong ®ã: g: lµ tû lÖ t¨ng tr­ëng. S: lµ tû lÖ tÝch luü trong GDP. K: lµ tû sè gia t¨ng gi÷a vèn vµ ®Çu ra (k =DK /DY). ë ®©y k ®­îc gäi lµ hÖ sè ICOR. HÖ sè nµy nãi lªn r»ng: vèn ®­îc t¹o ra b»ng ®Çu t­ lµ yÕu tè c¬ b¶n cña t¨ng tr­ëng. Nã cho biÕt ®Ó t¨ng thªm mét ®¬n vÞ GDP cÇn ph¶i ®Çu t­ bao nhiªu ®¬n vÞ vèn . Ngoµi c¸c yÕu tè s¶n xuÊt, ngµy nay ng­êi ta cßn ®­a ra mét lo¹t c¸c nh©n tè kinh tÕ kh¸c t¸c ®éng tíi t¨ng tr­ëng kinh tÕ nh­ lîi thÕ do qui m« s¶n xuÊt, kh¶ n¨ng tæ chøc qu¶n lý… b. C¸c nh©n tè phi kinh tÕ: C¸c nguån lùc kh«ng trùc tiÕp lµm môc tiªu kinh tÕ nh­ng gi¸n tiÕp cã ¶nh h­ëng tíi t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ gäi chung lµ c¸c nh©n tè phi kinh tÕ. §Æc ®iÓm chung cña c¸c nh©n tè nµy lµ: + Kh«ng thÓ l­îng ho¸ ®­îc ¶nh h­ëng cña nã, do vËy kh«ng thÓ tiÕn hµnh tÝnh to¸n, ®èi chiÕu cô thÓ ®­îc. + C¸c nh©n tè nµy cã ph¹m vi ¶nh h­ëng réng vµ phøc t¹p trong x· héi, kh«ng thÓ ®¸nh gi¸ mét c¸ch t¸ch biÖt râ rµng ®­îc vµ kh«ng cã danh giíi râ rµng. ChÝnh v× thÕ ®· dÉn ®Õn sù kh¸c biÖt trong viÖc x¸c ®Þnh c¸c nh©n tè nµy. Cã thÓ liÖt kª mét lo¹t c¸c nh©n tè ®· ®­îc nh¾c ®Õn nh­: c¬ cÊu gia ®×nh, c¬ cÊu giai cÊp x· héi, c¬ cÊu d©n téc, c¬ cÊu t«n gi¸o, c¬ cÊu thµnh thÞ- n«ng th«n, c¬ cÊu vµ qui m« c¸c ®¬n vÞ céng ®ång trong x· héi, ®Æc ®iÓm v¨n ho¸ - x· héi, tÝnh chÊt vµ ®Æc ®iÓm chung cña d©n téc, thÓ chÕ chÝnh trÞ-x· héi…vµ ng­êi ta còng coi khÝ hËu, ®Þa lý tù nhiªn... cña ®Êt n­íc còng lµ nh÷ng nh©n tè phi kinh tÕ cña sù t¨ng tr­ëng. II. Ph­¬ng ph¸p §¸nh gi¸ t¸c ®éng cña sù ph¸t triÓn thuû s¶n ®Õn t¨ng tr­ëng cña nÒn kinh tÕ quèc d©n 1. C¬ së ®Ó ®¸nh gi¸ t¸c ®éng ph¸t triÓn thuû s¶n ®Õn t¨ng tr­ëng cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. §Ó ®¸nh gi¸ møc ®é ¶nh h­ëng cña c¸c yÕu tè ®Õn sù ph¸t triÓn, c¸c nhµ kinh tÕ cæ ®iÓn còng nh­ hiÖn ®¹i trªn thÕ giíi ®· ®i s©u nghiªn cøu vµ ®· ®­a ra nhiÒu m« h×nh kinh tÕ, trong ®ã ®Æc biÖt lµ c¸c m« h×nh kinh tÕ l­îng ®¸nh gi¸ møc ®é ¶nh h­ëng cña c¸c yÕu tè tíi sù t¨ng tr­ëng: - M« h×nh Solow chØ ra ¶nh h­ëng vµ møc ®é ¶nh h­ëng cña c¸c yÕu tè tiÕt kiÖm, tû lÖ t¨ng d©n sè, tiÕn bé c«ng nghÖ ®èi víi sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ. - Quy luËt Okun cho thÊy ¶nh h­ëng cña thÊt nghiÖp ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ. - M« h×nh t©n cæ ®iÓn víi hµm Cobb-Douglas vÒ vai trß vµ møc ®é ¶nh h­ëng cña yÕu tè c«ng nghÖ. - M« h×nh cña cña Harrod-Domar vÒ vai trß vµ møc ®é ¶nh h­ëng cña yÕu tè vèn. - …………. TÊt c¶ nh÷ng m« h×nh trªn ®Òu ®i s©u nghiªn cøu c¸c ¶nh h­ëng cña nh÷ng yÕu tè c¬ b¶n t¸c ®éng ®Õn sù t¨ng tr­ëng cña c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc kinh tÕ còng nh­ toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. Tuy nhiªn d­íi gãc ®é tiÕp cËn cña ®Ò tµi, cã thÓ coi sù ph¸t triÓn ngµnh, cô thÓ lµ sù ph¸t triÓn Thuû s¶n, víi t­ c¸ch lµ mét ngµnh trong c¬ cÊu tæng thÓ c¸c ngµnh KTQD, lµ mét yÕu tè tæng hîp trong tæng hoµ c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ – x· héi víi c¸c ngµnh Kinh tÕ quèc d©n kh¸c t¸c ®éng ®Õn sù ph¸t triÓn cña nÒn Kinh tÕ quèc d©n. V× vËy trong ph¹m vi cña ®Ò tµi, bªn c¹nh sù ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ vÒ mÆt ®Þnh tÝnh, cã thÓ sö dông hÖ thèng c¸c chØ tiªu ®Þnh l­îng ®¸nh gi¸ møc ®é t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè ph¸t triÓn ngµnh ®Õn sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ quèc d©n, gãp phÇn kiÓm ®Þnh, minh chøng cho c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu vµ bµn luËn cña ®Ò tµi. 2. Sù cÇn thiÕt ph¶i ®¸nh gi¸ t¸c ®éng t¸c ®éng cña sù ph¸t triÓn thñy s¶n tíi t¨ng tr­ëng cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Vµo nh÷ng n¨m cuèi thËp kû 70, ngµnh thuû s¶n còng nh­ c¸c ngµnh kh¸c trong nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®· r¬i vµo t×nh tr¹ng khñng ho¶ng toµn diÖn. Mét ®Êt n­íc cã bê biÓn dµi 3200 km víi nguån lîi biÓn to lín nh­ng s¶n l­îng lóc Êy ch­a ®Çy 400.000 tÊn, gi¸ trÞ xuÊt khÈu 1 triÖu USD. Tõ ®¸y cña cuéc khñng ho¶ng, hÇu nh­ chØ cã hai ngµnh khëi ®éng ®æi míi: s¶n xuÊt l­¬ng thùc (víi c¬ chÕ kho¸n hé) vµ thuû s¶n (víi c¬ chÕ tù trang tr¶i, c©n ®èi). Râ rµng lµ kh«ng ph¶i ngÉu nhiªn mµ ngµnh Thuû s¶n trë thµnh ngµnh ®i ®Çu trong chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. ë ®©y cã ®Æc ®iÓm tù nhiªn vµ kinh tÕ: nghÒ c¸ vµ nh÷ng s¶n phÈm cña nã mang tÝnh chÊt hµng hãa râ rÖt. Sù phï hîp gi÷a c¬ chÕ thÞ tr­êng vµ nghÒ c¸ lµ nguyªn nh©n kh¸ch quan thóc ®Èy ngµnh ®æi míi vµ ph¸t triÓn. Sau h¬n 10 n¨m ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ, ngµnh Thuû s¶n ®· ®¹t nh÷ng thµnh tùu ®¸ng tù hµo. Tõ mét ngµnh yÕu kÐm, sa sót v­¬n lªn trë thµnh mét trong nh÷ng ngµnh kinh tÕ mòi nhän cña ®Êt n­íc, cã gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu ®øng hµng thø ba trong c¸c ngµnh Kinh tÕ quèc d©n vµ ®­a ViÖt Nam vµo tèp 10 quèc gia xuÊt khÈu thuû s¶n lín nhÊt thÕ giíi. §ã lµ nh÷ng thµnh tùu dÔ nhËn thÊy song còng dÔ nhËn thÊy kh«ng kÐm lµ ngµnh ®ang ph¸t triÓn qu¸ nãng, tù ph¸t vµ ®ang cã nh÷ng t¸c ®éng xÊu ®Õn m«i tr­êng. Vµ nh­ thÕ, chóng ta cÇn cã mét ®¸nh gi¸ t¸c ®éng toµn diÖn cña sù ph¸t triÓn ngµnh Thuû s¶n ®èi víi nÒn Kinh tÕ quèc d©n. Mét mÆt, chóng ta ®¸nh gi¸ l¹i nh÷ng ®ãng gãp cña ngµnh cho nÒn Kinh tÕ quèc d©n mét c¸ch ®Çy ®ñ. Mét mÆt, chóng ta thèng kª vµ ph©n tÝch nh÷ng t¸c ®éng xÊu k×m h·m sù ph¸t triÓn cña toµn bé nÒn kinh tÕ còng nh­ b¶n th©n ngµnh. §¸nh gi¸ t¸c ®éng tr¶ lêi ®ång thêi c¸c c©u hái sau: Thø nhÊt, sù ph¸t triÓn cña ngµnh ®· ®¹t ®­îc môc tiªu mµ nhµ n­íc ®Ò ra ch­a?. Thø hai, sù ph¸t triÓn cña ngµnh ®· xøng ®¸ng víi tiÒm n¨ng cña ngµnh hay ch­a?. Thø ba, ngµnh cã nh÷ng t¸c ®éng tèt vµ nh÷ng t¸c ®éng xÊu nµo?. Thø t­, xu thÕ ph¸t triÓn cña ngµnh nh­ thÕ nµo?. Nh­ vËy, cÊp cã thÈm quyÒn cã thÓ dùa trªn c¸c th«ng tin mµ ®¸nh gi¸ t¸c ®éng ®em l¹i ®Ó ®­a ra c¸c gi¶i ph¸p ph¸t huy nh÷ng mÆt tÝch cùc ®ång thêi ph©n lo¹i ®­îc nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc vµ møc ®é cña nã ®Ó tõ ®ã ®­a ra nh÷ng gi¶i ph¸p thÝch hîp ®Ó lo¹i bá hoÆc h¹n chÕ. Nh÷ng ®¸nh gi¸ t¸c ®éng tèt sÏ cho phÐp cã mét c¸i nh×n râ rµng vµ ®øng ®¾n vÒ vai trß cña ngµnh trong toµn bé nÒn Kinh tÕ quèc d©n. Tõ ®ã mµ cã thÓ x¸c ®Þnh khung chiÕn l­îc vµ thÓ chÕ, khung chÝnh s¸ch vµ ph­¬ng h­íng ®Çu t­, ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn cho thêi k× tiÕp theo ®ång thêi lµm c¬ së cho viÖc tæ chøc vµ qu¶n lý ngµnh. Quan träng h¬n n÷a lµ ®¸nh gi¸ t¸c ®éng cã thÓ t×m ra xu thÕ ph¸t triÓn cña ngµnh, ®©y lµ th«ng tin rÊt quÝ b¸u cho c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ®­a ra nh÷ng dù b¸o vÒ t­¬ng lai cña ngµnh theo xu thÕ ®Ó tõ ®ã cã chiÕn l­îc hîp lý hoÆc ®iÒu chØnh hoÆc gi÷ nguyªn xu thÕ ®ã. Tãm l¹i, ®¸nh gi¸ cña ngµnh Thuû s¶n lªn nÒn Kinh tÕ quèc d©n lµ rÊt cÇn thiÕt. Trong ph¹m vi cña ®Ò tµi, chØ nghiªn cøu t¸c ®éng cña sù ph¸t triÓn ngµnh Thuû s¶n lªn t¨ng tr­ëng cña nÒn Kinh tÕ quèc d©n. 3. C¸c c«ng cô dïng ®Ó l­îng ho¸ t¸c ®éng cña sù ph¸t triÓn thñy s¶n tíi t¨ng tr­ëng cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. a. Hµm xu h­íng ®¸nh gi¸ møc ®é t¸c ®éng cña sù t¨ng tr­ëng Thuû s¶n ®Õn t¨ng tr­ëng nÒn Kinh tÕ quèc d©n: GDPKTQD = a * GDPN + b. Trong ®ã : a lµ HÖ sè gãc ®¸nh gi¸ t¸c ®éng cña GDPN ®Õn GDPKTQD. b lµ HÖ sè tù do cña hµm xu h­íng. HÖ sè a nãi lªn r»ng , mçi khi GDP cña ngµnh thuû s¶n t¨ng thªm 1 ®ång th× GDP cña c¶ n­íc sÏ t¨ng thªm a ®ång . Cßn hÖ sè b chÝnh lµ GDP cña c¶ n­íc khi GDP cña ngµnh thuû s¶n b»ng kh«ng ( NghÜa lµ ngµnh thuû s¶n hoµn toµn kh«ng cã mét chót ®ãng gãp g× vµo thu nhËp quèc d©n c¶ n­íc ). Hµm nµy xem xÐt sù gia t¨ng GDP ngµnh (GDPN) t¸c ®éng ®Õn sù gia t¨ng GDP cña nÒn Kinh tÕ quèc d©n (GDPKTQD). b. HÖ sè co d·n ®o t¸c ®éng cña tèc ®é t¨ng tr­ëng ngµnh ®Õn tèc ®é t¨ng tr­ëng cña nÒn Kinh tÕ quèc d©n. . Trong ®ã: VN, VKTQD lÇn l­ît lµ tèc ®é t¨ng tr­ëng cña ngµnh vµ nÒn KTQD. Ta xÐt hÖ sè co d·n nµy tõng n¨m vµ b×nh qu©n giai ®o¹n 1995-2002: vTB = (Chung cho c¶ VKTQD vµ VN). ý nghÜa cña sè a lµ: nÕu GDP cña ngµnh t¨ng thªm 1% th× GDP cña toµn nÒn Kinh tÕ quèc d©n t¨ng thªm a (%) c. Dïng hÖ sè ICOR ®Ó so s¸nh hiÖu qu¶ ®Çu t­ trong ngµnh thuû s¶n víi hiÖu qu¶ ®Çu t­ cña c¶ n­íc . TÝnh to¸n ICOR tõ c«ng thøc : g = s/k. _ k = s/g. Trong ®ã g: tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ. s : lµ tØ lÖ tÝch luü cña nÒn kinh tÕ. (s = S / Y víi S lµ møc tÝch luü cña nÒn kinh tÕ). Tuy nhiªn trong thùc tÕ th× ng­êi ta tÝnh s b»ng c¸ch lÊy vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn chia cho GDP. ¸p dông c«ng thøc trªn ®Ó tÝnh to¸n cho toµn bé nÒn kinh tÕ vµ cho ngµnh Thuû s¶n: ICORN = sN/gN víi sN = IPT ngµnh /YN ICORKTQD = sKTQD/gKTQD víi sKTQD = IPT KTQD/YKTQD. TÝnh ICOR cña toµn bé nÒn kinh tÕ vµ ngµnh Thuû s¶n cho tõng n¨m vµ c¶ giai ®o¹n 1996-2000 råi so s¸nh chóng víi nhau . Ngoµi ra b»ng c¸ch tÝnh t­¬ng tù ta cã thÓ tÝnh ®­îc hÖ sè ICOR cña khu vùc t­ nh©n trong ngµnh Thuû s¶n. §em s¸nh víi ICOR cña khu vùc nµy trong toµn ngµnh N«ng nghiÖp ®Ó thÊy ®­îc hiÖu qu¶ ®Çu t­ cña khu vùc t­ nh©n trong ngµnh Thuû s¶n. d. Dïng ph­¬ng tr×nh håi quy ®Ó ®¸nh gi¸ t¸c ®éng cña thñy s¶n tíi thu nhËp ngo¹i tÖ cña quècgia Yx = a + b.x Trong ®ã X : tæng thu tõ xuÊt khÈu cña ngµnh. Y : tæng thu tõ xuÊt khÈu cña c¶ n­íc. Hµm nµy ®¸nh gi¸ thu nhËp xuÊt khÈu thuû s¶n trong tæng thu tõ xuÊt khÈu cña c¶ n­íc vµ ®­a ra kÕt luËn xem cø 1 USD thu tõ Ngµnh thuû s¶n th× lµm t¨ng thªm bao nhiªu ®ång USD trong tæng thu tõ xuÊt khÈu cña c¶ n­íc. Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng ph¸t triÓn thuû s¶n vµ t¸c ®éng cña nã tíi t¨ng tr­ëng cña nÒn KTQD ViÖt Nam . I. Thuû s¶n trong nÒn KTQD ViÖt nam : 1. TiÒm n¨ng ph¸t triÓn ngµnh Thuû s¶n ViÖt Nam. a. §iÒu kiÖn tù nhiªn. ViÖt Nam ë vÞ trÝ trung t©m cña khu vùc §«ng Nam ¸, phÇn ®Êt liÒn kÐo dµi vµ t­¬ng ®èi hÑp ngang, bï l¹i phÇn trªn biÓn më kh¸ réng vÒ phÝa §«ng vµ phÝa Nam. DiÖn tÝch ®Êt liÒn lµ 330.991 km2, diÖn tÝch vïng néi thuû vµ l·nh h¶i lµ 226.000 km2 vµ diÖn tÝch vïng ®Æc quyÒn kinh tÕ h¬n 1 triÖu km2 (gÊp 3 lÇn diÖn tÝch ®Êt liÒn). H¶i phËn gi¸p víi Trung Quèc, Phillipin, Bruney, Indonexia, Malayxia, Campuchia, Thailan. Bê biÓn ViÖt Nam dµi 3.260 km, cø 100 km2 ®Êt liÒn cã 1 km2 bê biÓn, gÊp 6 lÇn trung b×nh toµn thÕ giíi. Víi 112 cöa s«ng, l¹ch, gÇn 30 km bê biÓn cã 1 cöa s«ng l¹ch. §Æc biÖt trong phÇn._. ®Êt liÒn cã hµng tr¨m ngh×n ao, hå, ®Çm, ph¸ lín nhá. Nh÷ng ®Æc ®iÓm næi bËt cña ®iÒu kiÖn tù nhiªn cña ViÖt Nam cã thÓ kÓ ®Õn lµ: - ViÖt Nam n»m ë vÞ trÝ tiÕp xóc gi÷a nhiÒu hÖ thèng tù nhiªn: + VÒ mÆt kiÕn t¹o, ViÖt Nam võa g¾n víi nÒn Hoa Nam, võa g¾n víi phÇn t©y cña b¸n ®¶o Trung Ên, võa g¾n víi phÇn §«ng Nam ¸ h¶i ®¶o. + VÒ mÆt khÝ hËu, khÝ hËu ViÖt Nam võa ®a d¹ng, võa thÊt th­êng. ViÖt Nam n»m ë vÞ trÝ tiÕp xóc gi÷a 3 lo¹i giã mïa: §«ng b¾c, §«ng nam, T©y nam. Kh«ng ë ®©u kh«ng khÝ l¹nh ph­¬ng B¾c, c¸c khèi khÝ cùc lôc ®Þa l¹i xuèng xa phÝa Nam ®Õn thÕ. ViÖt Nam lµ mét n­íc nhiÖt ®íi Èm, giã mïa gåm c¶ tÝnh chÊt chÝ tuyÕn vµ tÝnh chÊt ¸ xÝch ®¹o, tõ B¾c vµo Nam tÝnh chÊt néi chÝ tuyÕn m¹nh dÇn… - ViÖt Nam lµ n­íc cã “tÝnh biÓn” lín nhÊt trong c¸c n­íc ven biÓn §«ng Nam ¸. C¨n cø vµo C«ng ­íc quèc tÕ vÒ LuËt biÓn 1982, Nhµ n­íc ta ®· c«ng bè ®­êng c¬ së ®Ó tõ ®ã tÝnh l·nh h¶i vµ vïng ®Æc quyÒn kinh tÕ. Vïng bªn trong ®­êng c¬ së lµ vïng n­íc néi thñy coi nh­ l·nh thæ ®Êt liÒn, vïng ®Æc quyÒn kinh tÕ më réng ®Õn 200 h¶i lÝ kÓ tõ ®­êng c¬ së. Do nh÷ng ®Æc ®iÓm ®Þa h×nh - ®Þa chÊt, khÝ t­îng - thñy v¨n nh­ trªn mµ ViÖt Nam cã sù ®a d¹ng sinh th¸i còng nh­ sinh vËt hiÕm cã. Trªn l·nh thæ ViÖt Nam cã nhiÒu loµi thùc vËt vµ ®éng vËt ®¹i diÖn cho tÊt c¶ c¸c khu vùc chuyÓn tiÕp, cßn trªn BiÓn §«ng th× h¶i l­u m¹nh ph­¬ng B¾c ®i tõ NhËt B¶n qua eo §µi Loan xuèng tËn vÜ tuyÕn 12B ®· mang ®Õn cho vïng biÓn n­íc ta nh÷ng loµi c¸ NhËt B¶n, Trung Hoa bªn c¹nh nh÷ng loµi thuû s¶n cña khu hÖ Ên §é-Malaysia. Nhê ®Æc ®iÓm nµy ViÖt Nam cã thÓ ph¸t triÓn mét ngµnh thuû s¶n víi sù phong phó, ®a d¹ng tuyÖt vêi. Trong lÜnh vùc nghÒ c¸, biÓn ViÖt Nam cã thÓ chia thµnh 5 vïng: + Vïng biÓn VÞnh B¾c Bé: TÝnh tõ vÜ tuyÕn 170 trë lªn phÝa B¾c, lµ mét vÞnh n«ng phÇn lín ®é s©u nhá h¬n 50 m, cã n¬i s©u ®Õn 100 m. §¸y chñ yÕu lµ bïn vµ bïn ®Êt. + Vïng biÓn Trung Bé: Giíi h¹n tõ vÜ ®é 110 30’ N ®Õn 170N. §¸y biÓn cã ®é dèc vµ ®é s©u lín, vïng cã nhiÒu cöa s«ng, cã sù thay ®æi ®¸ng kÓ vÒ nhiÖt ®é vµ ®é mÆn theo mïa. + Vïng biÓn §«ng Nam Bé: Giíi h¹n tõ vÜ ®é 60 N- 110 30’ N, bê biÓn gÊp khóc låi lâm, ®é dèc ®¸y biÓn kh«ng lín. Trong vïng nµy, thÒm lôc ®Þa réng vµ n«ng víi ®¸y b»ng ph¼ng ®é s©u kho¶ng 30- 60 m. + Vïng biÓn Trung Nam Bé (VÞnh Th¸i Lan): Giíi h¹n tõ vÜ ®é 60 30’ N- 10030’N lµ vÞnh kÝn, ®¸y h×nh lßng ch¶o, n¬i s©u nhÊt kh«ng qu¸ 80 m. Trong vïng nµy cã tíi 150 ®¶o xa bê vµ gÇn bê. + Vïng gi÷a biÓn §«ng: §¸y biÓn rÊt s©u (H¬n 2000 m), cã quÇn ®¶o san h« réng lín. Tãm l¹i, ViÖt Nam cã ®Çy ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn mét c¸ch toµn diÖn mét nÒn kinh tÕ biÓn, trong ®ã thuû s¶n lµ ®iÓm khëi ®Çu quan träng, ë kh¾p mäi n¬i trªn ®Êt n­íc, c¶ däc theo bê biÓn, trong l·nh h¶i vµ vïng ®Æc quyÒn kinh tÕ, c¶ trªn c¸c ®¶o vµ quÇn ®¶o. NÕu lÊn ra biÓn, ng¨n chÆn nh÷ng ¶nh h­ëng cña biÓn ®Ó më réng ®Êt ®ai canh t¸c ®· lµ ®Þnh h­íng cho nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp lóa n­íc th× trong t­¬ng lai tiÕn ra biÓn, kÐo biÓn l¹i gÇn sÏ lµ ®Þnh h­íng kh«n ngoan cho nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp ho¸. b. TiÒm n¨ng nguån lîi thuû s¶n. Tr¶i dµi trªn 13 vÜ ®é vµ cã mét vïng biÓn réng gÊp 3 lÇn diÖn tÝch ®Êt liÒn, vïng biÓn vµ ®Êt liÒn ViÖt Nam cã ®ñ ®iÒu kiÖn t¹o nªn nh÷ng vïng sinh th¸i kh¸c nhau ®èi víi c¸c loµi thuû sinh vËt. Cã thÓ chia thµnh 3 vïng c­ tró cßn gäi lµ 3 m«i tr­êng sèng cña c¸c loµi thuû sinh vËt: + M«i tr­êng n­íc mÆn: BÞ chi phèi bëi ®Æc thï cña vïng biÓn nhiÖt ®íi, nguån lîi thuû s¶n n­íc ta cã chñng lo¹i ®a d¹ng, chÕ ®é giã mïa t¹o nªn sù thay ®æi c¨n b¶n ®iÒu kiÖn h¶i d­¬ng sinh häc, c¸ ph©n bè theo mïa vô râ rµng, sèng ph©n t¸n víi quy m« nhá. C¸c ®µn c¸ mang ®Æc ®iÓm sinh th¸i vïng gÇn bê chiÕm 67,8 % trong khi c¸c ®µn c¸ mang tÝnh ®¹i d­¬ng chØ chiÕm 32,2%. * Nguån lîi h¶i s¶n ViÖt Nam cã thÓ ­íc tÝnh nh­ sau: T«m cã 75 loµi, mùc 25 loµi, b¹ch tuéc 7 loµi, rong biÓn 653 loµi trong ®ã rong kinh tÕ chiÕm 14 % (90 loµi), san h« (Loµi san h« cøng) t¹o r¹n cã 298 lo¹i thuéc 76 gièng, 16 hä vµ trªn 10 loµi san h« sõng. C¸ cã trªn 2.100 loµi, trong ®ã h¬n 400 loµi cã gi¸ trÞ kinh tÕ (Tr÷ l­îng ­íc tÝnh lµ 3.764.000 tÊn vµ kh¶ n¨ng khai th¸c c¸ biÓn lµ 1.800.000 tÊn) vµ hµng tr¨m loµi h¶i s¶n kh¸c cã gi¸ trÞ. + M«i tr­êng n­íc lî: M«i tr­êng n­íc lî bao gåm vïng n­íc cöa s«ng, ven biÓn vµ vïng rõng ngËp mÆn, ®Çm ph¸. N¬i ®©y cã sù pha trén gi÷a n­íc biÓn vµ n­íc ngät tõ c¸c dßng s«ng ®æ ra biÓn. ChÝnh sù pha trén nµy ®ñ t¹o ra mét m«i tr­êng giµu chÊt dinh d­ìng lµ n¬i c­ tró, sinh s¶n, sinh tr­ëng cña nhiÒu lo¹i thuû s¶n cã gi¸ trÞ: t«m he, t«m n­¬ng, t«m r¶o, t«m vµng, c¸ ®èi, c¸ vuéc, c¸ tr¸m, c¸ tr¸i, c¸ bíp, cua biÓn... Tæng diÖn tÝch mÆt n­íc lî cã kh¶ n¨ng ®­a vµo nu«i trång thuû s¶n kho¶ng 761.138 ha, bao gåm: vïng triÒu 635.383 ha, eo vÞnh 125.755 ha. §Æc biÖt rõng ngËp mÆn lµ mét bé phËn quan träng cña vïng sinh th¸i n­íc lî, ë ®ã h×nh thµnh nguån thøc ¨n quan träng tõ th¶m thùc vËt cho c¸c loµi ®éng vËt thuû sinh, lµ n¬i nu«i d­ìng chÝnh cho Êu trïng gièng h¶i s¶n. Vïng n­íc lî võa cã ý nghÜa s¶n xuÊt lín võa cã ý nghÜa kh«ng thÓ thay thÕ ®­îc trong viÖc b¶o vÖ vµ t¸i t¹o nguån lîi thuû s¶n. + M«i tr­êng n­íc ngät: N­íc ta cã nh÷ng thuû vùc tù nhiªn rÊt réng lín thuéc hÖ thèng s«ng ngßi, kªnh r¹ch ch»ng chÞt, hÖ thèng hå chøa tù nhiªn vµ hå chøa nh©n t¹o, hÖ thèng ao ®Çm nhá vµ ruéng tròng. KhÝ hËu nhiÖt ®íi m­a nhiÒu lu«n bæ xung nguån n­íc cho c¸c thuû vùc. KhÝ hËu Êm ¸p lµm cho c¸c gièng loµi sinh vËt cã thÓ ph¸t triÓn quanh n¨m trong c¶ n­íc ®Æc biÖt lµ vïng ®ång b»ng s«ng Cöu Long. M«i tr­êng n­íc ngät ®­îc sö dông ®Ó ph¸t triÓn ngµnh Thuû s¶n trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y cã hiÖu qu¶. S¶n l­îng thuû s¶n kh«ng chØ cung cÊp cho nhu cÇu tiªu dïng néi ®Þa mµ cßn phôc vô xuÊt khÈu. Mét sè loµi cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao ®­îc nu«i trång phæ biÕn trªn diÖn tÝch réng ë kh¾p c¸c tØnh thµnh nh­: C¸ da tr¬n (C¸ tra, c¸ ba sa...), t«m ®ång, baba, c¸ chÐp, r« phi... Tuy nhiªn cho ®Õn nay, nguån lîi n­íc ngät ®Ó ph¸t triÓn, nu«i trång thuû s¶n kh«ng cao, phÇn lín c¸c mÆt n­íc lín, tù nhiªn vµ nh©n t¹o nh­ c¸c dßng s«ng, c¸c hå chøa, c¸c vïng ngËp n­íc, ruéng tròng ch­a ®­îc sö dông. 2. T×nh h×nh ph¸t triÓn ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam giai ®o¹n 1991- 2002. Giai ®o¹n 1991-2002, ngµnh Thuû s¶n ViÖt Nam cã sù ph¸t triÓn, t¨ng tr­ëng m¹nh c¶ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng. C¸c chØ tiªu chñ yÕu ®Ò ra trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi ngµnh Thuû s¶n thêi kú 1991- 2000 vµ kÕ ho¹ch 2 n¨m 2001- 2002 ®Òu hoµn thµnh v­ît møc kÕ ho¹ch. Sù ph¸t triÓn nµy ngµy cµng kh¼ng ®Þnh vÞ thÕ, vai trß quan träng cña ngµnh Thuû s¶n trong sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc. B¶ng 1: Thùc hiÖn chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ thuû s¶n thêi kú 1990-2000: Danh môc ChØ tiªu chiÕn l­îc 1991-2000 Thùc hiÖn n¨m 2000 Tæng s¶n l­îng thuû s¶n (tÊn) 1.600.000 2.174.784 - S¶n l­îng khai th¸c h¶i s¶n 1.000.000 1.454.784 - S¶n l­îng nu«i trång thuû s¶n 600.000 720.000 Kim ng¹ch xuÊt khÈu (triÖu USD) 900-1.000 1.478,6 Thu hót lao ®éng (1000 ng­êi) 3.000 3.400 Nguån: Bé Thuû s¶n. Giai ®o¹n 1991-2002 lµ chu kú t¨ng tr­ëng cña ngµnh. Tèc ®é t¨ng tr­ëng t­¬ng ®èi nhanh trªn hÇu hÕt c¸c lÜnh vùc: gi¸ trÞ s¶n xuÊt, tæng s¶n l­îng vµ ®Æc biÖt lµ kim ng¹ch xuÊt khÈu. +VÒ tæng s¶n l­îng thuû s¶n: N¨m 1991 míi chØ ®¹t 1.066.330 tÊn ®Õn n¨m 2002 con sè nµy lµ 2.410.900 tÊn, t¨ng gÊp ®«i, víi tèc ®é t¨ng tr­ëng b×nh qu©n trong c¶ thêi kú nµy lµ 7,03%. Giai ®o¹n tõ n¨m 1995 trë l¹i ®©y, tèc ®é t¨ng s¶n l­îng thuû s¶n ®¹t kh¸ cao 8,7%. Tuy tØ träng s¶n l­îng khai th¸c vÉn chiÕm trªn 50% nh­ng s¶n l­îng do nu«i trång thuû s¶n ®ãng gãp trong c¶ giai ®o¹n t¨ng víi tèc ®é cao h¬n so víi s¶n l­îng do khai th¸c ®ãng gãp nªn tû träng s¶n l­îng nu«i trång ngµy cµng t¨ng , hiÖn ®· xÊp xØ s¶n l­îng khai th¸c vµ sÏ v­ît lªn trong t­¬ng lai gÇn. N¨m 1991, nu«i trång thuû s¶n ®¹t 335.910 tÊn chiÕm 31,5%, n¨m 2000 s¶n l­îng nu«i trång thuû s¶n chiÕm 36% vµ ®Õn n¨m 2002 chiÕm 40,48% tæng s¶n l­îng thuû s¶n. +VÒ tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt thuû s¶n: Ngµnh thuû s¶n lµ mét trong c¸c ngµnh cã tèc ®é t¨ng tr­ëng tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt cao nhÊt trong nÒn kinh tÕ. N¨m 1991 ®¹t 9.308,4 tû ®ång; n¨m 1995 ®¹t 13.028 tû ®ång vµ ®Õn n¨m 2002 ®¹t 25.568,9 tû ®ång, gÊp gÇn 3 lÇn n¨m 1991. Giai ®o¹n gÇn ®©y tèc ®é t¨ng tr­ëng gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngµnh thuû s¶n ®¹t ngµy cµng cao. TÝnh c¶ giai ®o¹n 1991-2002 th× tèc ®é t¨ng tr­ëng lµ 9,53 %, nh­ng riªng giai ®o¹n 1995-2002 t¨ng víi tèc ®é nhanh h¬n (11,42 %) . +VÒ gi¸ trÞ xuÊt khÈu thuû s¶n: XuÊt khÈu thuû s¶n ®· trë thµnh mét ®iÓm m¹nh cña ViÖt Nam trong sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ. N¨m 1991, tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu míi chØ ®¹t 252 triÖu USD th× ®Õn n¨m 2000 lÇn ®Çu tiªn ViÖt Nam ®¹t con sè trªn 1 tØ USD (1,402 tØ USD) vµ chØ sau cã 2 n¨m kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam ®¹t 2.014 triÖu USD. §©y lµ mét thµnh c«ng rÊt lín cña ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam trong sù nghiÖp ph¸t triÓn ngµnh. Trong c¶ thêi kú 1991-2002, tèc ®é t¨ng tr­ëng kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n ®¹t cao 18,91%, tèc ®é t¨ng tr­ëng hµng ®Çu trong c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu. Trong gi¸ trÞ thuû s¶n xuÊt khÈu, t«m ®«ng l¹nh lu«n chiÕm tû träng cao nhÊt, chiÕm tõ 40-60% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n. +VÒ diÖn tÝch nu«i trång thuû s¶n: N¨m 1991 c¶ n­íc cã kho¶ng 520 ha mÆt n­íc phôc vô cho nu«i trång thuû s¶n, con sè nµy t¨ng lªn nhanh chãng n¨m 1995: 581.000 ha vµ ®Õn n¨m 2002: 955.000 ha gãp phÇn ®­a tæng s¶n l­îng nu«i trång thuû s¶n ®¹t 976.100 tÊn chiÕm 40,48% tæng s¶n l­îng thuû s¶n. B¶ng 2: T×nh h×nh ph¸t triÓn ngµnh thuû s¶n giai ®o¹n 1991- 2002. N¨m H¹ng môc 1991 1995 2000 2001 2002 Tèc ®é t¨ng tr­ëng b×nh qu©n 1991-2002 1995-2002 Tæng s¶n l­îng thuû s¶n (1.000 tÊn) 1.066,3 1.344,4 2.003,7 2.226,9 2.410,9 7,03 8,7 Tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt thuû s¶n (tû ®ång) 9.308,4 13.028 21.777,4 25.568,9 27.769 9,53 11,42 Gi¸ trÞ xuÊt khÈu thuû s¶n (triÖu USD) 252 550,1 1.402,17 1.760,6 2.014 18,91 20,37 DiÖn tÝch nu«i trång thuû s¶n (1.000 ha) 0,520 851 652 887,5 955 87,07 19,09 Nguån: B¸o c¸o kÕ ho¹ch ngµnh. Trong tõng lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh cña ngµnh : khai th¸c, nu«i trång, chÕ biÕn, th­¬ng m¹i dÞch vô, hËu cÇn thuû s¶n … ®Òu cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn v­ît bËc , nhÊt lµ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. 3. Vai trß cña nhµ n­íc ®èi víi sù ph¸t triÓn thuû s¶n: Sau h¬n 10 n¨m ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ, ngµnh Thuû s¶n ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng tù hµo. Trong nh÷ng n¨m, qua do n¾m v÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña tù nhiªn vµ x· héi trong tæ chøc qu¶n lý ngµnh Thuû s¶n ®· ®¹t tèc ®é t¨ng tr­ëng cao. Tõ mét ngµnh yÕu kÐm, sa sót ®· v­¬n lªn trë thµnh mét trong nh÷ng ngµnh kinh tÕ mòi nhän cña ®Êt n­íc, cã kim ng¹ch xuÊt khÈu ®øng hµng thø ba trong c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n. Nguyªn nh©n cña sù thµnh c«ng lµ do cã sù ®æi míi vÒ c¬ chÕ vµ chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ nhµ n­íc. Ngay tõ NghÞ quyÕt héi nghÞ TW §¶ng lÇn thø 5 khãa VII, §¶ng vµ nhµ n­íc ®· x¸c ®Þnh thuû s¶n lµ ngµnh kinh tÕ mòi nhän cña ®Êt n­íc. Do vÞ trÝ quan träng cña ngµnh Thuû s¶n ®èi víi ®Êt n­íc, ®Æc biÖt lµ vai trß cña xuÊt khÈu thuû s¶n trong nÒn Kinh tÕ quèc d©n vµ sù cÇn thiÕt ph¶i tæng hîp søc m¹nh cña sù liªn kÕt mäi lÜnh vùc liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña toµn ngµnh mµ Nhµ n­íc ®· cö ra mét Bé ®Ó qu¶n lý thèng nhÊt toµn ngµnh. Bé Thuû s¶n lµ mét c¬ quan qu¶n lý ngµnh kinh tÕ-kü thuËt ®éc lËp trùc thuéc ChÝnh phñ chø kh«ng thuéc Bé N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n. §Æc biÖt tõ n¨m 1995 trë l¹i ®©y §¶ng vµ nhµ n­íc hÕt søc quan t©m ®Õn ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n vµ kú väng ®©y lµ mét h­íng chuyÓn ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt mòi nhän, cã hiÖu qu¶ cao. ChÝnh v× vËy, ngµy 08/12/1999 Thñ t­íng ChÝnh phñ ®· phª duyÖt ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n thêi kú 1999-2010 (QuyÕt ®Þnh sè 224/TTg). Cïng víi quyÕt ®Þnh 224, NghÞ quyÕt 09/2000/NQ-CP ngµy 15/6/2000 cña ChÝnh phñ vÒ mét sè chñ tr­¬ng vµ chÝnh s¸ch chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ vµ tiªu thô s¶n phÈm n«ng nghiÖp ®· nh­ mét có huých m¹nh mÏ ®Èy ngµnh Thuû s¶n tiÕn thªm mét b­íc víi qui m« vµ tèc ®é cao. §Ó ®­a c¸c nghÞ quyÕt cña ChÝnh phñ vµo cuéc sèng, ChÝnh phñ ®· ban hµnh mét lo¹t c¸c quyÕt ®Þnh lµm nÒn cho sù ph¸t triÓn nh­ quyÕt ®Þnh 173/2001/Q§-TTg ngµy 6/11/2001 vÒ khuyÕn khÝch ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi vïng ®ång b»ng s«ng Cöu Long, quyÕt ®Þnh 103/2000/Q§-TTg vÒ khuyÕn khÝch ph¸t triÓn gièng thuû s¶n. Ngoµi ra, ChÝnh phñ cßn ban hµnh nhiÒu chÝnh s¸ch trî gi¸ gièng thuû s¶n cho c¸c vïng s©u, vïng xa. Nh÷ng chÝnh s¸ch nµy thùc sù ®· t¹o ra nh÷ng khëi s¾c vµ ®ét biÕn míi cho nu«i trång thuû s¶n, lµm cho c¸c lÜnh vùc h÷u quan ®Òu cã nh÷ng ho¹t ®éng hç trî cho ph¸t triÓn lÜnh vùc ®Çy triÓn väng nµy. Tuy nhiªn nhµ n­íc cßn m¾c ph¶i mét sè h¹n chÕ trong chÝnh s¸ch vÜ m« vµ luËt ph¸p liªn quan ®Õn sù ph¸t triÓn vµ qu¶n lý c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong ngµnh Thuû s¶n. T­ t­ëng chØ ®¹o cña §¶ng lµ ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn trong c¶ n­íc nãi chung vµ trong ngµnh Thuû s¶n nãi riªng nh­ng trong thùc tÕ Nhµ n­íc tËp trung ­u ®·i vÒ mäi mÆt cho kinh tÕ quèc doanh vµ hîp t¸c x·: cÊp ®Êt, cÊp vèn cho ho¹t ®éng kh«ng cÇn thÕ chÊp, cho vay ­u ®·i h¬n… Sù kh«ng râ rµng vÒ ®­êng lèi dÉn ®Õn ®èi xö ph©n biÖt c¶ trong chÝnh s¸ch lÉn th¸i ®é cña c¸c quan chøc nhµ n­íc. C¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc trong ngµnh tuy lµm ¨n kÐm hiÖu qu¶ nh­ng vÉn ®­îc ­u ¸i h¬n nhiÒu mÆt do víi c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n. C¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ hîp t¸c x· gÇn nh­ ®­îc vay tÊt c¶ c¸c kho¶n tÝn dông ­u ®·i, c¸c kho¶n vay trÞ gi¸ lín vµ dµi h¹n cña ng©n hµng, cã quyÒn sö dông vïng ®Êt ®ang cã vµ cã thÓ xin cÊp thªm trong khi c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n th× kh«ng thÓ (C¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ hîp t¸c x· dÔ ký ®­îc hîp ®ång víi c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc h¬n c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n. Doanh nghiÖp nhµ n­íc còng dÔ dµng liªn doanh víi n­íc ngoµi, ®­îc h­ëng nh÷ng lîi Ých kÌm theo nh­ vèn c«ng nghÖ, thÞ tr­êng. PhÇn lín nguån vèn ODA dµnh cho ngµnh Thuû s¶n cuèi cïng dïng ®Ó hç trî cho c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc mét c¸ch trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp. Sù ®èi xö bÊt b×nh ®¼ng, n¹n quan liªu cïng víi m«i tr­êng ph¸p lý kh«ng th©n thiÖn ®· k×m h·m sù ph¸t triÓn cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n, lµm gi¶m kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña toµn ngµnh. Sù k×m h·m nµy lµ hÕt søc nguy hiÓm v× nã c¶n trë qu¸ tr×nh tÝch tô, tËp trung t­ b¶n ë qui m« lín lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt cho c«ng nghiÖp hãa-hiÖn ®¹i ho¸ ngµnh. II. T¸c ®éng cña sù ph¸t triÓn thuû s¶n tíi t¨ng Tr­ëng cña nÒn kinh tÕ quèc d©n . 1. T¸c ®éng cña khu vùc kinh tÕ thuû s¶n tíi nÒn kinh tÕ quèc d©n a. T¨ng tr­ëng kinh tÕ . + Thu nhËp quèc d©n: Trong bøc tranh kinh tÕ ViÖt Nam th× ngµnh Thuû s¶n lµ mét ®iÓm s¸ng ®¸ng chó ý. Gi¸ trÞ gia t¨ng do ngµnh t¹o ra kh«ng ngõng t¨ng lªn trong h¬n 10 n¨m gÇn ®©y: n¨m 1991 lµ 2.272 tØ ®ång, n¨m 1995 lµ 6.664 tØ ®ång ®· t¨ng lªn 3 lÇn so víi n¨m 1991, n¨m 2002 lµ 20.340 tØ ®ång (tÝnh theo gi¸ hiÖn hµnh) ®· t¨ng xÊp xØ 3 lÇn so víi n¨m 1995. TÝnh chung cho giai ®o¹n 1991-2002, GDP cña ngµnh t¨ng gÊp 9 lÇn. B¶ng 3: GDP cña ngµnh thuû s¶n vµ c¶ n­íc theo gi¸ hiÖn hµnh. N¨m GDP theo gi¸ hiÖn hµnh C¶ n­íc Khu vùc I (*) Tû träng so víi c¶ n­íc Thñy s¶n Tû träng so víi c¶ n­íc (%) (%) 1991 76.707 31.058 40,49 2.272 2,96 1992 110.532 37.513 33,94 3.214 2,91 1993 140.258 41.895 29,87 4.007 2,86 1994 178.534 48.968 27,43 4.864 2,72 1995 228.892 62.219 27,18 6.664 2,91 1996 272.036 75.514 27,76 9.771 3,59 1997 313.623 80.826 25,77 10.130 3,23 1998 361.016 93.072 25,78 11.598 3,21 1999 399.942 101.723 25,43 12.651 3,16 2000 444.14 108.356 24,40 13.538 3,05 2001 485.109 114.412 23,58 15.235 3,14 2002 538.000 116.768 21,70 20.340 3,78 (*) : Khu vùc n«ng, l©m, ng­ nghiÖp Nguån : Niªn gi¸m thèng kª Ph©n tÝch b¶ng trªn ta thÊy trong khi tû träng GDP cña c¶ khu vùc n«ng, l©m, ng­ nghiÖp gi¶m nhanh tõ 40,49% n¨m 1991 xuèng cßn 21,7% n¨m 2002 th× tû träng GDP cña ngµnh Thuû s¶n trong tæng GDP c¶ n­íc vÉn duy tr× æn ®Þnh vµ t¨ng nhÑ tõ 2,96% n¨m 1991 lªn 3,78% n¨m 2002. Nh­ vËy trong suèt thêi k× c«ng nghiÖp hãa diÔn ra víi tèc ®é cao lµm gi¶m tØ träng cña c¶ ngµnh n«ng nghiÖp lÉn dÞch vô, th× ngµnh Thuû s¶n vÉn duy tr× ®ãng gãp cho thu nhËp quèc d©n vµ cßn cã xu h­íng t¨ng dÇn lªn vµi n¨m gÇn ®©y. XÐt riªng trong néi bé toµn ngµnh n«ng nghiÖp th× tû träng cña thuû s¶n thÓ hiÖn xu thÕ ngµy cµng t¨ng râ rÖt. BiÓu ®å 1 : NÕu xÐt vÒ tèc ®é t¨ng tr­ëng th× tèc ®é t¨ng tr­ëng thuû s¶n cã xu h­íng t¨ng vµ biÕn ®éng cïng nhÞp víi tèc ®é t¨ng tr­ëng cña c¶ n­íc trong khi ®ã tèc ®é t¨ng tr­ëng cña toµn ngµnh n«ng nghiÖp cã xu h­íng gi¶m nhanh. ThÓ hiÖn trong trong c¸c biÓu ®å vµ b¶ng d­íi ®©y. H×nh 1: Tèc ®é t¨ng tr­ëng cña ngµnh thuû s¶n vµ ngµnh n«ng nghiÖp. 1990 12 10 8 6 4 2 0 T¨ng tr­áng thuû s¶n N¨m 2002 2000 1998 1996 1994 1992 Observed Linear N¨m 2002 2000 1998 1996 1994 1992 1990 7 6 5 4 3 2 1 Observed Linear T¨ng tr­áng n«ng nghiÖp BiÓu ®å 2 : B¶ng 4: GDP cña ngµnh thuû s¶n vµ c¶ n­íc theo gi¸ so s¸nh . §¬n vÞ : tû ®ång. N¨m GDP theo gi¸ so s¸nh n¨m 1994 C¶ n­íc Tèc ®é t¨ng tr­ëng c¶ n­íc (%) Khu vùc I Tèc ®é t¨ng tr­ëng khu vùc I (%) Thñy s¶n Tèc ®é t¨ng tr­ëng thuû s¶n (%) 1991 139.634 - 42.917 - 4.485 - 1992 151.782 8,70 45.869 6,9 4.624 3,10 1993 164.043 8,08 47.373 3,3 4.728 2,25 1994 178.534 8,83 48.968 3,4 4.864 2,88 1995 195.567 9,54 51.319 4,8 5.262 8,18 1996 213.833 9,34 53.577 4,4 5.477 4,09 1997 231.264 8,15 55.895 4,3 5.530 0,97 1998 244.596 5,76 57.866 3,5 5.768 4,30 1999 256.272 4,77 60.895 5,2 5.987 3,80 2000 273.666 6,79 63.717 4,6 6.680 11,60 2001 292.522 6,89 64.868 1,8 7.390 10,60 2002 313.135 7,05 65.715 1,3 7.872 6.52 Nguån : Niªn gi¸m thèng kª + Ng©n s¸ch quèc gia : Mét trong nh÷ng ®ãng gãp cña ngµnh Thuû s¶n cho nÒn kinh tÕ ®ã lµ ®ãng gãp ng©n s¸ch quèc gia. NhÊt lµ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y trong bèi c¶nh sè thu huy ®éng tõ khu vùc n«ng nghiÖp vµo ng©n s¸ch cã xu h­íng gi¶m th× ngµnh Thuû s¶n vÉn ®ãng gãp ®Òu ®Æn vµo ng©n s¸ch quèc gia vµ n¨m sau cao h¬n n¨m tr­íc. Nh÷ng ®ãng gãp nµy lµ ®¸ng kÓ bëi l­îng vèn ®Çu t­ cña nhµ n­íc cho ngµnh lµ ch­a t­¬ng xøng. (Trong suèt 10 n¨m 1991-2000, tû träng vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn cña nhµ n­íc dµnh cho ngµnh ch­a v­ît qu¸ 40%). ChÝnh v× vËy mµ nhµ n­íc ®ang ®Çu t­ m¹nh mÏ vµo ngµnh Thuû s¶n nh÷ng n¨m gÇn ®©y víi kú väng hiÖu qu¶ ®Çu t­ cao cña ngµnh sÏ ®em l¹i nh÷ng nguån thu lín cho ng©n s¸ch quèc gia trong t­¬ng lai. B¶ng 5 : Nép ng©n s¸ch cña ngµnh thuû s¶n: N¨m Nép ng©n s¸ch ( tû ®ång ) 1991 245,200 1992 628,316 1993 387,457 1994 517,414 1995 483,029 1996 305,888 1997 415,940 1998 600,000 1999 1076,850 2000 1280,000 2001 1350,000 2002 1400,000 Nguån : Bé Thuû s¶n + §Çu t­ ph¸t triÓn: C¬ cÊu vèn ®Çu t­ cho ngµnh Thuû s¶n giai ®o¹n 1991- 2002 cã sù thay ®æi, vèn ®Çu t­ ®­îc ®iÒu chØnh theo h­íng ph¸t triÓn c©n ®èi, hîp lý gi÷a c¸c tiÓu ngµnh, c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh trong ngµnh Thuû s¶n. Nu«i trång thuû s¶n vµ chÕ biÕn thuû s¶n lµ 2 lÜnh vùc ®­îc ®Çu t­ m¹nh: B¶ng 6 : C¬ cÊu vµ ®iÒu chØnh vèn ®Çu t­ cho ngµnh Thuû s¶n giai ®o¹n 1991- 2002: §¬n vÞ tÝnh : Tû ®ång. N¨m Tæng vèn ®Çu t­ (gi¸ hiÖn hµnh ) Khai th¸c Nu«i trång ChÕ biÕn thuû s¶n C¬ së h¹ tÇng Gi¸ trÞ Tû träng(%) Gi¸ trÞ Tû träng(%) Gi¸ trÞ Tû träng(%) Gi¸ trÞ Tû träng(%) Gi¸ trÞ Tû träng(%) 1991- 1995 2.829,4 100 902,1 31,9 860,6 30,4 745,473 26,4 321,3 11,34 1996- 2000 13.391,9 100 4.056,3 31,8 3.430,9 25,6 3.586,7 26,8 2.117,9 15,82 2001 5.012,6 100 839,6 16,7 1.736 34,6 1.797 35,8 640 12,79 2002 5.870 100 1.105 18,8 3.192 54,4 1.088 18,5 485 8,28 Nguån : Bé thuû s¶n. Nh­ vËy tæng møc ®Çu t­ cho toµn ngµnh ®· t¨ng kh¸ nhanh, nÕu trong giai ®o¹n 1991-1995 tæng møc ®Çu t­ lµ 2.829.340 triÖu ®ång th× giai ®o¹n 1996-2000 ®· t¨ng lªn 13.391.956 triÖu ®ång, tøc lµ t¨ng lªn 4,73 lÇn. Nªó tÝnh b×nh qu©n n¨m th× giai ®o¹n 1991-1995 møc ®Çu t­ b×nh qu©n lµ 565.868 triÖu ®ång/n¨m cßn giai ®o¹n 1996-2000 lµ 2.678.391 triÖu ®ång. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y (2001 vµ 2002) møc ®Çu t­ mçi n¨m gÊp ®«i møc ®Çu t­ trung b×nh giai ®o¹n 1996-2000. Tû träng vèn ®Çu t­ cho ngµnh khai th¸c thuû s¶n cã xu h­íng gi¶m: Giai ®o¹n 1991-1995 chiÕm 31,89%, giai ®o¹n 1996-2000 chiÕm 31,78%, ®Õn n¨m 2002 chØ cßn 18,82%. §Çu t­ vèn chñ yÕu tËp trung vµo chuyÓn ®æi tõ khai th¸c gÇn bê sang khai th¸c xa bê: ë kh©u ®µo t¹o nh©n lùc, mua s¾m tµu thuyÒn míi (>90 CV), hiÖn ®¹i ho¸ ng­ cô khai th¸c. Khai th¸c xa bê ®­îc ®Çu t­ ph¸t triÓn m¹nh tõ 1997 trë l¹i ®©y theo tinh thÇn cña chØ thÞ sè 20 CT/TW vÒ ®Èy m¹nh ph¸t triÓn kinh tÕ biÓn theo h­íng C«ng nghiÖp ho¸-HiÖn ®¹i ho¸, trong ®ã nªu râ “§iÒu chØnh s¾p xÕp l¹i c¬ cÊu nghÒ c¸, ho¸n ®æi nghÒ c¸ gÇn bê, h¹n chÕ viÖc ®ãng míi tµu thuyÒn nhá, khuyÕn khÝch ®ãng tµu thuyÒn lín ®i kh¬i. §Çu t­ cã träng ®iÓm nghÒ kh¬i nh»m h×nh thµnh c¸c tæ hîp ®¸nh c¸ kh¬i xa m¹nh, hiÖn ®¹i...”. Tû träng vèn ®Çu t­ cho ngµnh nu«i trång thuû s¶n cã xu h­íng t¨ng: giai ®o¹n 1991-1995 chiÕm 30,42%, giai ®o¹n 1996-2000 chiÕm 25,62%, n¨m 2001 chiÕm 34,63%, n¨m 2002 chiÕm 54,37%. Giai ®o¹n 1996-2000 tû träng cña nu«i trång gi¶m lµ do trong giai ®o¹n nµy lµ giai ®o¹n ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng trong ngµnh Thuû s¶n, ®©y lµ c¸i mèc hiÖn ®¹i ho¸ c¬ së h¹ tÇng trong ngµnh Thuû s¶n. Tû träng vèn ®Çu t­ cho ngµnh chÕ biÕn thuû s¶n t¨ng gi¶m nhÑ: Giai ®o¹n 1996-2000 chiÕm 26,78% ®Õn n¨m 2001 chiÕm 35,84%, n¨m 2002 gi¶m b»ng 18,53%. Lý do cña sù thay ®æi t¨ng gi¶m vèn ®Çu t­ cho chÕ biÕn thuû s¶n lµ do nhu cÇu më réng quy m« chÕ biÕn thuû s¶n ë tõng n¨m, tõng giai ®o¹n kh¸c nhau. Nguån vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn ngµnh Thuû s¶n còng cã sù chuyÓn dÞch ®¸ng kÓ: B¶ng 7: C¬ cÊu nguån vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn ngµnh thuû s¶n giai ®o¹n 1991-2002 §¬n vÞ : triÖu ®ång ChØ tiªu 1991-1995 % 1996-2000 (%) 2001 (%) 2002 (%) Tæng vèn ®Çu t­ (gi¸ hiÖn hµnh) 2.829.340 100 13.391.956 100 5.012.600 100 5.870.000 100 Trong n­íc 2.352.350 83,14 11.612.113 86,71 4.404.571 87,78 5.350.000 91,14 - Ng©n s¸ch nhµ n­íc 275.620 9,74 1.122.123 8,38 640.000 12,77 3.344.800 56,98 - Vèn tÝn dông 236.730 8,37 2.130.000 15,90 2.564.571 51,16 485.200 8,27 - Vèn tù huy ®éng 1.840.000 65,03 8.359.990 62,43 12.000.000 23,94 1.520.000 25,89 Vèn n­íc ngoµi 476.990 16,86 1.779.843 13,29 608.028 12,13 520.000 8,86 - ODA 111.200 3,93 855.800 6,39 n/a n/a n/a n/a - FDI 365.790 12,93 924.043 6,90 n/a n/a n/a n/a (n/a : kh«ng cã sè liÖu) Nguån: Bé KÕ ho¹ch vµ ®Çu t­. Trong c¶ giai ®o¹n 1991-2002 th× vèn ®Çu t­ trong n­íc ngµy cµng chiÕm vai trß chñ ®¹o trong ®Çu t­ ph¸t triÓn, tõ 83,4% tæng møc ®Çu t­ giai ®o¹n 1991-1995 ®Õn 86,71% giai ®o¹n 1996-2000 råi lªn tíi 91,14% n¨m 2002. Nguån vèn n­íc ngoµi ®­îc huy ®éng ngµy cµng gi¶m vÒ tû träng, tõ 16,86% trong giai ®o¹n 1991-1995 xuèng chØ cßn 8,86% n¨m 2002. KÕt qu¶ nµy cho thÊy ngµnh ®· x¸c ®Þnh ®óng vµ huy ®éng ®­îc nguån lùc quan träng trong ®Çu t­ ph¸t triÓn ®ã lµ nguån trong n­íc vµ chñ yÕu lµ huy ®éng cña d©n vµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong n­íc. §iÒu nµy còng lµm râ thªm nghÒ c¸ cña n­íc ta lµ nghÒ c¸ cña nh©n d©n vµ vai trß chñ ®¹o cña d©n trong ®Çu t­ ph¸t triÓn. Nh­ vËy ngµnh Thuû s¶n lµ mét trong sè Ýt c¸c ngµnh ®· huy ®éng ®­îc nguån lùc tiÒm tµng trong d©n c­ vµo ®Çu t­ s¶n xuÊt. §iÒu nµy cã ý nghÜa hÕt søc quan träng v× ®· kh¬i dËy ®­îc søc m¹nh to lín cña khèi t­ nh©n. §óng theo ®Þnh h­íng chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ trong t­¬ng lai cña §¶ng vµ Nhµ n­íc. Trong c¸c nguån vèn trong n­íc th× kh«ng thÓ kh«ng kÓ ®Õn phÇn ®ãng gãp cña khu vùc ngoµi nhµ n­íc. Trong suèt 10 n¨m 1991-2000, khu vùc nµy lu«n ®ãng gãp trªn 60% tæng vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn, chiÕm tû lÖ ¸p ®¶o tuyÖt ®èi (Hai n¨m gÇn ®©y tû träng cña khu vùc nµy gi¶m lµ do nhµ n­íc ®· ®Çu t­ rÊt lín vµo ngµnh qua kªnh ng©n s¸ch vµ tÝn dông). §iÒu nµy mét mÆt chøng tá sù ph¸t triÓn cña ngµnh dùa chñ yÕu vµo søc m¹nh cña khu vùc ngoµi nhµ n­íc mµ thµnh phÇn chÝnh lµ kinh tÕ t­ nh©n. Kinh tÕ nhµ n­íc kh«ng gi÷ ®­îc vai trß chñ ®¹o vµ ph¶i dµnh vÞ trÝ nµy cho kinh tÕ t­ nh©n chñ yÕu lµ v× kinh tÕ t­ nh©n ®· thÓ hiÖn tÝnh ­u viÖt vµ thÝch hîp cña nã ®èi víi ngµnh Thuû s¶n. §Çu tiªn lµ do ®Æc ®iÓm vÒ tù nhiªn vµ kinh tÕ - x· héi cña nghÒ c¸ ViÖt Nam: mét nghÒ c¸ qui m« nhá chiÕm ­u thÕ lµ thÝch hîp víi nguån lîi ®a d¹ng nh­ng ph©n t¸n, mét nghÒ c¸ ph©n t¸n v× vïng ven biÓn dµi kh¾p c¶ n­íc víi nhiÒu s«ng, cöa r¹ch vµ h¶i ®¶o. Thø hai lµ ®Æc tÝnh mau ­¬n chãng thèi cña nguyªn liÖu thuû s¶n (nhÊt lµ trong vïng khÝ hËu nhiÖt ®íi nãng Èm) kh«ng thÝch hîp víi bÊt k× mét sù quan liªu, chê ®îi gi¶i quyÕt theo thang bËc nµo v× chØ cÇn chËm chÔ ®«i chót trong mua b¸n còng cã thÓ lµm h­ h¹i tíi chÊt l­îng vµ gi¸ trÞ cña s¶n phÈm. V× nh÷ng lý do kh¸ch quan trªn mµ khu vùc t­ nh©n ®· vµ ®ang gi÷ vai trß chñ ®¹o trong ngµnh bÊt chÊp viÖc bÞ ®èi xö nh­ lµ nh÷ng “c«ng d©n h¹ng hai” – ph©n biÖt c¶ trong chÝnh s¸ch lÉn th¸i ®é cña c¸c quan chøc nhµ n­íc. Nh÷ng khã kh¨n vÒ tiÕp cËn nguån vèn, n¹n quan liªu giÊy tê, m«i tr­êng ph¸p lý kh«ng th©n thiªn… do bÞ ®èi xö kh«ng b×nh ®¼ng kÓ trªn ®· lµm gi¶m tèc ®é t¨ng tr­ëng cña khu vùc t­ nh©n ®i nhiÒu mÆc dï nã vÉn ©m thÇm t¨ng lªn kh«ng thÓ c­ìng l¹i ®­îc (tr¸i ng­îc víi khu vùc quèc doanh vµ hîp t¸c x·). Khu vùc t­ nh©n ®i tiªn phong trong ¸p dông khoa häc vµ c«ng nghÖ míi, t×m ng­ tr­êng míi, ®i kh¬i xa (sö dông ph­¬ng tiÖn th«ng tin liªn l¹c hiÖn ®¹i, m¸y dß c¸, m¸y ®Þnh vÞ qua vÖ tinh...). Nhê ®i xa vµ t×m ng­ tr­êng míi céng víi qu¶n lý tèt h¬n mµ kinh tÕ t­ nh©n cã hiÖu qu¶ cao h¬n h¼n. Qu¸ tr×nh t­ nh©n ho¸ ngµnh thuû s¶n vÉn ®ang diÔn ra víi tèc ®é cao vµ tiÕp tôc chuyÓn biÕn theo xu h­íng gia t¨ng tÝch tô nÒn kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n víi qui m« ngµy cµng lín h¬n. §iÒu nµy lµ hÕt søc cÇn thiÕt cho qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ ngµnh Thuû s¶n. Bªn c¹nh nh÷ng mÆt tÝch cùc vµ hîp lý th× ®Çu t­ ph¸t triÓn trong ngµnh Thuû s¶n cßn mét vµi bÊt cËp ®¸ng kÓ: Thø nhÊt, t¨ng tr­ëng trong nu«i trång thuû s¶n lµ rÊt cao song møc t¨ng tr­ëng nh­ vËy lµ qu¸ nãng v× chñ yÕu ®Çu t­ lµ tù ph¸t kh«ng cã qui ho¹ch ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng. Do ®ang ®­îc thuËn lîi vÒ gi¸ vµ thÞ tr­êng nªn ng­êi d©n ®æ x« ®Çu t­ nu«i trång thuû s¶n mµ kh«ng cã sù ®iÒu chØnh cña qui ho¹ch nhµ n­íc. RÊt cã thÓ khi mµ thÞ tr­êng cã nh÷ng biÕn ®éng bÊt lîi (ch¼ng h¹n cã thªm c¸c vô tranh chÊp th­¬ng m¹i hay gi¸ xuÊt khÈu gi¶m ®ét ngét) th× t×nh tr¹ng bi ®¸t sÏ l¹i diÔn ra gièng nh­ nh÷ng bµi häc cay ®¾ng cña cµ phª, mÝa ®­êng… MÆt kh¸c, bµi häc vÒ xuÊt khÈu cµ phª, hå tiªu ®· chØ ra r»ng nÕu ®Çu t­ qu¸ nhiÒu khiÕn cho cung v­ît qu¸ cÇu th× kÕt qu¶ lµ gi¸ xuÊt khÈu gi¶m m¹nh. HÖ qu¶ tÊt yÕu khi ®ã lµ thua lç vµ ph¸ s¶n. Thø hai, tån t¹i bªn c¹nh nh÷ng bÊt cËp trong ®Çu t­ t­ nh©n lµ nh÷ng yÕu kÐm trong ®Çu t­ cña nhµ n­íc. Kh«ng kÓ ®Õn sù eo hÑp trong ®Çu t­ tõ ng©n s¸ch th× ®Çu t­ cña nhµ n­íc qua kªnh tÝn dông vÉn cßn nh÷ng vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt. Cã mét sù l·ng phÝ rÊt lín vÒ nguån lùc: Thêi k× 1995-1997 nhÊt lµ n¨m 1997, Nhµ n­íc ®· tËp trung nguån vèn tÝn dông ­u ®·i (400 tû ®ång) ®Ó ®ãng míi vµ c¶i ho¸n trªn 300 tµu ®¸nh c¸ xa bê vµ tËp trung ng©n s¸ch kh¸ lín viÖc x©y dùng c¬ së h¹ tÇng phôc vô cho nghÒ c¸. Ngµnh ®· ®­îc ®Çu t­ mét c¸ch ®¸ng kÓ ®Ó x©y dùng c¸c c¶ng vµ c«ng tr×nh h¹ tÇng phôc vô ®¸nh b¾t xa bê tõ B¾c vµo Nam. Ngµnh c«ng nghiÖp ®ãng tµu c¸ phôc vô cho nghÒ c¸ kh¬i ®· ®­îc ph¸t triÓn, nhÊt lµ ë c¸c tØnh Nam Trung Bé. Hµng lo¹t c¸c c¬ së ®ãng tµu vá gç (cã thÓ ®ãng hµng chôc ®Õn hµng tr¨m tµu mét n¨m) ®· ®ãng ®­îc nh÷ng tµu tõ 150-600 CV. Ngµnh c«ng nghiÖp ®ãng tµu vá nhùa còng ®i vµo thêi kú æn ®Þnh qui tr×nh s¶n xuÊt. Nh×n chung sù ®Çu t­ nµy ®· lµm cho ®éi tµu ®¸nh c¸ xa kh¬i cña ViÖt Nam hiÖn ®¹i lªn rÊt nhiÒu tuy nhiªn nã lµ sù ®Çu t­ kÐm hiÖu qu¶. Chñ yÕu lµ v× ®Çu t­ cho khai th¸c xa bê ch­a ®ång bé, míi chØ chó träng ®Çu t­ ®ãng tµu cßn c¸c lÜnh vùc kh¸c rÊt quan träng th× ch­a ®Çu t­ hoÆc ®Çu t­ h¹n chÕ nh­: ®iÒu tra nguån lîi, c«ng t¸c ®µo t¹o nghÒ cho ng­ d©n vµ c«ng t¸c khuyÕn ng­, c«ng t¸c dÞch vô hËu cÇn tiªu thô s¶n phÈm. ChÝnh sù ®Çu t­ kh«ng ®ång bé nµy dÉn ®Õn hËu qu¶ lµ hiÖu qu¶ ®Çu t­ rÊt kÐm. §¹i bé phËn ng­ d©n vay vèn ®ãng tµu khai th¸c h¶i s¶n xa bê cã tr×nh ®é thÊp, quen víi nÕp lµm ¨n cò. Trong khi ®ã c«ng t¸c ®µo t¹o cho hä l¹i h¹n chÕ. V× vËy mµ ng­ d©n kh«ng khai th¸c ®­îc kh¶ n¨ng cña nh÷ng con tµu lín hiÖn ®¹i víi c«ng nghÖ khai th¸c phøc t¹p. DÉn ®Õn viÖc tr¶ nî gèc, l·i cho Nhµ n­íc ®¹t tû lÖ rÊt thÊp (b×nh qu©n c¶ n­íc ®¹t 17,8 %). Kh«ng chØ cã vËy, do suÊt ®Çu t­ cao nh­ng ho¹t ®éng kh«ng hiÖu qu¶ nªn mét phÇn nh÷ng tµu giµnh cho khai th¸c xa bê ®· quay trë l¹i c¹nh tranh víi nh÷ng tµu c«ng suÊt nhá khai th¸c h¶i s¶n ë vïng n­íc ven bê. (N¨m 2001 cã h¬n 6000 tµu khai th¸c xa bê víi tæng c«ng suÊt trªn 1 triÖu CV song mét phÇn kh«ng nhá c¸c tµu nµy th­êng xuyªn ho¹t ®éng ë vïng n­íc ven bê). T×nh tr¹nh c¹nh tranh r¸o riÕt trong khai th¸c ®· lµm cho nguån lîi ven bê bÞ khai th¸c qu¸ møc. N¨m 2000, s¶n l­îng khai th¸c ven bê ®¹t 1.050.000 tÊn v­ît møc khai th¸c cho phÐp tíi 1,8 lÇn. HiÖu qu¶ kinh tÕ cña c¸c ho¹t ®éng khai th¸c ®¹t thÊp: s¶n l­îng b×nh qu©n mµ mét m· lùc m¸y tµu trong mét n¨m gi¶m dÇn tõ 1,11 tÊn/cv (n¨m 1995) xuèng cßn 0,6 tÊn/cv (n¨m 1998) b»ng 54% cña n¨m 1985. Do hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng khai th¸c bÞ thÊp dÇn nªn c¸c tµu khai th¸c cµng r¸o riÕt t¨ng c­êng ®é khai th¸c, sù c¹nh tranh trong khai th¸c ngµy cµng khèc liÖt h¬n. Vµ nh­ thÕ, nguån lîi thuû s¶n ven bê ®ang ë t×nh tr¹ng suy kiÖt nghiªm träng. Tãm l¹i, ®Çu t­ trong ngµnh Thuû s¶n ®· tá ra lµ ®Çu t­ mét c¸ch tù ph¸t, å ¹t vµ thiÕu tÝnh to¸n. Trong ®iÒu kiÖn nguån lùc eo hÑp cña n­íc ta th× ®ã lµ sù l·ng phÝ kh«ng nhá. + Thu nhËp ngo¹i tÖ vµ ph¸t triÓn th­¬ng m¹i quèc tÕ: Th­¬ng m¹i thuû s¶n trong 12 n¨m qua (1991-2002) ®· ph¸t triÓn chiÒu réng vµ tõng b­íc ®i vµo chiÒu s©u, t¹o ®­îc vÞ trÝ vµ thÕ ®øng ë trong vµ ngoµi n­íc. C¬ cÊu tiªu thô s¶n phÈm thuû s¶n gi÷a thÞ tr­êng trong n­íc vµ n­íc ngoµi ®· cã nhiÒu thay ®æi ®¸ng kÓ. B¶ng 8: C¬ cÊu tiªu thô nguyªn liÖu._.chóng ta ®ang nghiªn cøu th× kÕt qu¶ cô thÓ nh­ sau : 1. VÒ ®Çu t­ ph¸t triÓn : HiÖu qu¶ ®Çu t­ cña ngµnh cao h¬n hiÖu qu¶ ®Çu t­ chung cña c¶ n­íc . §iÒu nµy cã thÓ ®­îc gi¶i thÝch lµ v× chiÕm gi÷ vai trß chñ ®¹o cña ngµnh lµ khu vùc kinh tÕ t­ nh©n mµ thµnh phÇn chÝnh lµ hé gia ®×nh vµ doanh nghiÖp t­ nh©n .( §Çu t­ cña khu vùc nµy chiÕm trªn 60% so víi tæng ®Çu t­ ph¸t triÓn toµn ngµnh ). So víi c¸c khu vùc kh¸c th× khu vùc t­ nh©n th­êng n¨ng ®éngvµ hiÖu qu¶ h¬n. MÆt kh¸c nã ®Æc biÖt thÝch hîp víi nh÷ng ®Æc ®iÓm kinh tÕ-x· héi nghÒ c¸ cña ViÖt nam . Nh÷ng lÝ do trªn cã thÓ gi¶i thÝch t¹i sao hiÖu qu¶ ®Çu t­ cña ngµnh cao h¬n hiÖu qu¶ ®Çu t­ chung cña c¶ n­íc . Tuy nhiªn , ®Çu t­ cña ngµnh còng cßn nhiÒu bÊt cËp . §Çu t­ t­ nh©n th× tù ph¸t, thiÕu qui ho¹ch cßn ®Çu t­ nhµ n­íc võa thiÕu võa dµn tr¶i, dÉn ®Õn kh«ng hiÖu qu¶ . §iÒu nµy cã thÓ dÉn ®Õn nh÷ng h¹n chÕ nghiªm träng cho sù ph¸t triÓn cña ngµnh trong giai ®o¹n tiÕp theo . 2. VÒ thu nhËp xuÊt khÈu vµ ph¸t triÓn th­¬ng m¹i quèc tÕ : - Ngµnh ®· cã nh÷ng ®ãng gãp rÊt lín vÒ thu nhËp ngo¹i tÖ cho ®Êt n­íc . ChiÕm 1/10 tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu c¶ n­íc. Tuy nhiªn tèc ®é t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu cña ngµnh kh«ng cã ¶nh h­ëng ®¸ng kÓ ®Õn tèc ®é t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu chung cña c¶ n­íc . §iÒu nµy còng dÔ hiÓu bëi ngµnh thuû s¶n còng chØ lµ ngµnh mang tÝnh chÊt n«ng nghiÖp . S¶n phÈm cña nã cã hµm l­îng c«ng nghÖ vµ gi¸ trÞ gia t¨ng thÊp . Gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu cao chñ yÕu lµ do t¨ng tr­ëng vÒ sè l­îng chø ch­a ph¶i lµ gi¸ trÞ gia t¨ng ( C¬ cÊu s¶n phÈm gi¸ trÞ gia t¨ng chØ lµ 35% ). Ch­a cã nh÷ng th­¬ng hiÖu lín chiÕm lÜnh thÞ tr­êng thÕ giíi. - Víi l­îng kim ng¹ch xuÊt khÈu mµ ngµnh thuû s¶n ®em l¹i, ViÖt Nam ®· v­¬n lªn ®øng thø 10 trong nh÷ng n­íc xuÊt khÈu thuû s¶n lín nhÊt thÕ giíi . Tuy nhiªn , thµnh tÝch nµy vÉn ch­a t­¬ng xøng víi tiÒm n¨ng cña ngµnh . Cã thÓ nãi tiÒm n¨ng cña ngµnh thuû s¶n ViÖt nam thuéc lo¹i lín nhÊt §«ng Nam ¸ song xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam míi chØ ®øng thø t­ trong khu vùc. TØ sè gi÷a chiÒu dµi ViÖt Nam lµ 0,016 gÊp h¬n 2 lÇn so víi 0,0007 cña Th¸i Lan nh­ng gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña ViÖt nam chØ ®øng thø 4 so víi vÞ trÝ thø 2 cña Th¸i Lan . - §ãng gãp lín nhÊt cña ngµnh trong ph¸t triÓn th­¬ng m¹i quèc tÕ lµ lµm cho thÕ giíi biÕt thªm vÒ tiÒm n¨ng th­¬ng m¹i quèc tÕ cña ViÖt Nam kh«ng chØ lµ dÇu th«,dÖt may, g¹o … mµ ViÖt nam cã thÓ trë thµnh b¹n hµng lín trªn rÊt nhiÒu mÆt hµng. 3. VÒ thu nhËp quèc d©n : - MÆc dï cã nh÷ng ®ãng gãp rÊt lín vÒ huy ®éng nguån lùc vµo ®Çu t­, xãa ®ãi gi¶m nghÌo vµ ®Æc biÖt lµ ®em l¹i nhiÒu thu nhËp ngo¹i tÖ cho ®Êt n­íc nh­ng t¸c ®éng cña ngµnh ®èi víi t¨ng tr­ëng kinh tÕ c¶ n­íc lµ kh«ng ®¸ng kÓ. Cã thÓ gi¶i thÝch ®¬n gi¶n lµ v× qui m« cña ngµnh cßn qu¸ nhá qui m« toµn nÒn kinh tÕ ( GDP ngµnh chØ xÊp xØ 3% GDP cña toµn nÒn kinh tÕ ). - Tèc ®é t¨ng tr­ëng ngµnh lµ t­¬ng ®èi cao nh­ng vÉn ch­a t­¬ng xøng víi tiÒm n¨ng . Kh«ng xÐt trªn ph¹m vi toµn nÒn kinh tÕ v× qui m« cña ngµnh cßn qu¸ nhá nh­ng xÐt trong pham vi ngµnh n«ng nghiÖp th× tû träng cña ngµnh thuû s¶n t¨ng lªn rÊt chËm . Lµm cho c¬ cÊu cña toµn ngµnh n«ng nghiÖp chËm chuyÓn dÞch . Tû träng n«ng nghiÖp thuÇn tóy vÉn chiÕm h¬n 80% tæng gi¸ trÞ gia t¨ng toµn ngµnh . - Sù ph¸t triÓn lµ ®iÒu ®¸ng mõng nh­ng t¨ng tr­ëng qu¸ nãng , tù ph¸t vµ thiÕu æn ®Þnh lµ ®iÒu ®¸ng lo ®èi víi ngµnh thuû s¶n . Sù ph¸t triÓn å ¹t , thiÕu tÝnh to¸n vµ qu¶n lý nhµ n­íc ngay tõ ®Çu ®· cã nh÷ng t¸c ®éng tai h¹i ®Õn m«i tr­êng còng nh­ nh÷ng l·ng phÝ vÒ ®Çu t­ . Còng cÇn ph¶i nãi ®Õn lµ lîi Ých do t¨ng tr­ëng ®em l¹i kh«ng ®­îc ph©n phèi c«ng b»ng cho mäi nh©n khÈu ngµnh .BÊt b×nh ®¼ng cã xu h­íng t¨ng lªn . Ngµnh gi¶i quyÕt ®­îc rÊt nhiÒu søc Ðp gi¶i quyÕt viÖc lµm cho c¶ n­íc nh­ng sè l­îng lao ®éng hiÖn nay ®· qu¸ d­ thõa . §iÒu nµy lµm cho n¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶ cña ngµnh cã xu h­íng gi¶m . Tãm l¹i, ngµnh ®ang ë trong thêi k× ph¸t triÓn tèt song trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ®· ph¸t sinh nh÷ng tån t¹i ¶nh h­ëng ®Õn sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng. II. ChiÕn l­îc ph¸t triÓn thuû s¶n ®Õn n¨m 2010. 1. NhËn thøc vµ quan ®iÓm ph¸t triÓn thuû s¶n ®Õn n¨m 2010. Qu¸n triÖt ®­êng lèi ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña §¶ng, trªn tinh thÇn tiÕp tôc ®Èy m¹nh c«ng cuéc ®æi míi cña ®Êt n­íc, ®Ó gãp phÇn thùc hiÖn ®­îc c¸c môc tiªu kinh tÕ- x· héi ®Ò ra trong n¨m 2010, trong ®ã chØ tiªu thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi dù kiÕn ®¹t 1.000 USD, ®¶m b¶o cho ngµnh thuû s¶n héi nhËp ®­îc víi kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi, ý thøc ®­îc yªu cÇu g¾n kÕt gi÷a ph¸t triÓn s¶n xuÊt ®a d¹ng víi b¶o vÖ chñ quyÒn vïng biÓn vµ an ninh quèc phßng, ngµnh thuû s¶n cÇn ph¸t triÓn theo c¸c quan ®iÓm ®Þnh h­íng c¬ b¶n sau ®©y: - Ngµnh thuû s¶n n­íc ta trong 15-20 n¨m n÷a vÉn lÊy xuÊt khÈu lµm ®éng lùc ph¸t triÓn, coi xuÊt khÈu lµ h­íng ph¸t triÓn mòi nhän vµ ­u tiªn sè mét, lÊy c¸c thÞ tr­êng c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn cao( B¾c Mü, NhËt B¶n, EU) vµ Trung Quèc (Bao gåm c¶ Hång K«ng) lµ c¸c thÞ tr­êng chÝnh, ®ång thêi coi thÞ tr­êng trong n­íc lµ mét thÞ tr­êng ®ang ph¸t triÓn ®Çy tiÒm n¨ng víi nh÷ng ®ßi hái ngµy cµng cao vÒ sù phong phó vµ chÊt l­îng. - Ph¶i coi ph¸t triÓn kinh tÕ thuû s¶n lµ mét trong nh÷ng h­íng ®i chñ ®¹o cña kinh tÕ biÓn vµ ven biÓn, lµ mét trong nh÷ng ®Þnh h­íng hiÖu qu¶ vµ nhiÒu triÓn väng nhÊt cña viÖc chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n, nh»m gãp phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi, c¶i thiÖn ®êi sèng cña c­ d©n vµ thay ®æi bé mÆt cña n«ng th«n, ®Æc biÖt lµ c¸c vïng ven biÓn theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, t¨ng c­êng tiÒm lùc an ninh quèc phßng. - Ph¸t triÓn kinh tÕ thuû s¶n ph¶i dùa trªn tiªu chuÈn c¬ b¶n lµ hiÖu qu¶ vµ bÒn v÷ng. HiÖu qu¶ lµ ®éng lùc vµ th­íc ®o cho sù ph¸t triÓn. HiÖu qu¶ ®­îc thÓ hiÖn ë møc ®é lîi nhuËn vµ tæng thu nhËp trªn mét ®¬n vÞ ®Êt ®ai canh t¸c thñy s¶n vµ trªn mét ®ång vèn ®Çu t­, n¨ng xuÊt lao ®éng tÝnh b»ng gi¸ trÞ. Sù bÒn v÷ng ph¶i ®­îc xem xÐt toµn diÖn trªn mäi ph­¬ng diÖn: Kinh tÕ (Gi÷ ®­îc hiÖu qu¶ kinh tÕ l©u dµi); m«i tr­êng( Phï hîp víi c¸c ®iÒu kiÖn sinh th¸i, kh«ng g©y « nhiÔm m«i tr­êng, kh«ng lµm suy tho¸i c¸c nguån lîi tù nhiªn) vµ x· héi (Kh«ng g©y m©u thuÉn vµ tranh chÊp, ph¶i ®­îc ®¹i bé phËn nh©n d©n ®ång t×nh), kinh tÕ- x· héi (Thu hót chuyÓn giao c«ng nghÖ vµ vèn tõ n­íc ngoµi, ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña ng­êi d©n ngµy mét ®­îc c¶i thiÖn h¬n...). - Ngµnh kinh tÕ thuû s¶n chØ cã thÓ ph¸t triÓn m¹nh cã hiÖu qu¶, cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao vµ bÒn v÷ng trªn c¬ së thùc thi c¸c chÝnh s¸ch ®Çu t­ vµ qu¶n lý ®óng ®¾n phï hîp víi c¸c ®iÒu kiÖn vµ tÝnh chÊt ®Æc thï cña ngµnh ®ång thêi ph¸t huy m¹nh mÏ hiÖu lùc qu¶n lý cña nhµ n­íc kÕt hîp víi tÝnh tÝch cùc vµ s¸ng t¹o cña mäi tÇng líp nh©n d©n, mäi thµnh phÇn kinh tÕ tham gia vµ ngµnh thuû s¶n. Mäi chÝnh s¸ch vµ chiÕn l­îc ph¸t triÓn ngµnh ®Òu ph¶i xuÊt ph¸t tõ nh÷ng ®¸nh gi¸ vÒ lîi thÕ so s¸nh vµ tiÒm n¨ng cña ®Êt n­íc. - T¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi nhÊt ®Ó thu hót mäi thµnh phÇn kinh tÕ trong ®ã lÊy kinh tÕ nhµ n­íc lµm bµ ®ì cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, coi kinh tÕ t­ nh©n lµ lùc l­îng c¬ b¶n, ¸p dông nh÷ng c«ng nghÖ thÝch hîp víi tr×nh ®é cña quan hÖ s¶n xuÊt Êy, nh»m t¹o nhiÒu viÖc lµm, t¨ng thu nhËp cho ng­ d©n vµ cho nÒn kinh tÕ quèc d©n gãp phÇn vµ c«ng cuéc xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo cña ®Êt n­íc. - ChuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ nghÒ c¸ trong mäi lÜnh vùc khai th¸c, nu«i trång, dÞch vô m¹nh h¬n n÷a theo ®Þnh h­íng h­íng m¹nh vµo xuÊt khÇu, c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ngµnh thuû s¶n. - §Ó tiÕn ®Õn mét nghÒ c¸ hiÖn ®¹i cÇn ph¸t triÓn kinh tÕ thuû s¶n ViÖt Nam theo ®Þnh h­íng kÕt hîp kÕ ho¹ch ho¸ víi thÞ tr­êng, kÕt hîp gi÷a sù ph¸t triÓn phï hîp víi ®Æc thï sinh th¸i vµ kinh tÕ- x· héi cña c¸c vïng, c¸c ®Þa ph­¬ng trªn c¬ së lîi Ých toµn côc trong c¸c ch­¬ng tr×nh thèng nhÊt. - KÕt hîp t¨ng c­êng qu¶n lý nghÒ c¸ theo nh÷ng chiÕn l­îc quèc gia th«ng nhÊt víi phi tËp trung ho¸ viÖc qu¶n lý nghÒ c¸ nh»m g¾n bã chÆt chÏ nh÷ng ng­ d©n, nh÷ng ng­êi nu«i trång, nh÷ng ng­êi trùc tiÕp h­ëng lîi víi c¸c hµnh ®éng qu¶n lý, biÕn nh÷ng ng­êi trùc tiÕp h­ëng lîi trë thµnh nh÷ng ng­êi chñ thùc sù, cã ®Çy ®ñ quyÒn lùc vµ nghÜa vô ®èi víi nh÷ng tµi nguyªn vµ nguån lîi thuû s¶n. - Héi nhËp víi nghÒ c¸ thÕ giíi vµ khu vùc lµ ®Þnh h­íng tÊt yÕu. Mäi luËt lÖ, c¸c quy ®Þnh vµ c¸ch hµnh xö cña nghÒ c¸ n­íc ta ph¶i phï hîp víi nh÷ng c«ng ­íc vµ luËt ph¸p quèc tÕ vµ khu vùc; mäi ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt vµ kinh doanh nh­ m«i tr­êng cho s¶n xuÊt vµ kinh doanh cña ngµnh, c¸c ®iÒu kiÖn vÖ sinh vµ an toµn thùc phÈm..., ph¶i ®­îc c¶i thiÖn cho phï hîp vµ ®¸p øng víi nh÷ng ®ßi hái cña c¸c thÞ tr­êng. 2. C¸c môc tiªu cña chiÕn l­îc ph¸t triÓn thuû s¶n ®Õn n¨m 2010. a. Môc tiªu tæng qu¸t. Môc tiªu chiÕn l­îc vÜ m« quan träng nhÊt lµ huy ®éng tæng hîp mäi tiÒm n¨ng ®Ó cã thÓ ph¸t triÓn ngµnh thuû s¶n nh»m ®ãng gãp cã hiÖu qu¶ vµo nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ n©ng cao c¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi cña ng­ d©n. Cô thÓ lµ: + Kh«ng ngõng t¨ng phÇn ®ãng gãp cña ngµnh thuû s¶n vµo c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi ®Êt n­íc b»ng viÖc t¨ng c­êng xuÊt khÈu, gia t¨ng thu nhËp ngo¹i tÖ vµ n©ng cao vÞ thÕ cña ®Êt n­íc trªn tr­êng quèc tÕ, gi¶i quyÕt ®­îc nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm vµ n©ng cao thu nhËp, møc sèng cña c¸c céng ®ång d©n c­ sèng dùa vµo nghÒ c¸. Trªn c¬ së ph¸t triÓn kinh tÕ biÓn vµ c¸c vïng ven biÓn, h¶i ®¶o gãp phÇn tÝch cùc vµ thiÕt thùc vµo sù nghiÖp b¶o vÖ an ninh vµ chñ quyÒn cña tæ quèc. + §ãng gãp tÝch cùc vµo ®¶m b¶o an ninh thùc phÈm quèc gia, n©ng cao møc dinh d­ìng cña nh©n d©n b»ng c¸ch gãp phÇn t¨ng møc cung cÊp s¶n phÈm thñy s¶n cho c¸c thÞ tr­êng trong n­íc vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ng­êi d©n cã thÓ tiÕp cËn ®­îc víi mäi lo¹i thùc phÈm thuû s¶n. + §­a ngµnh thuû s¶n trë thµnh mét ngµnh kinh tÕ ®­îc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ cã luËn cø khoa häc ch¾c ch¾n cho ph¸t triÓn vµ ¸p dông c«ng nghÖ s¶n xuÊt hiÖn ®¹i, tiªn tiÕn vµ thÝch hîp, nh»m kh«ng nh÷ng t¹o ra hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, ph¸t huy nh÷ng lîi thÕ so s¸nh mµ cßn gãp phÇn ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. + X©y dùng mét ngµnh thuû s¶n ®­îc qu¶n lý tèt nh»m ®¹t ®­îc sù ph¸t triÓn æn ®Þnh, bÒn v÷ng cho hiÖn nay vµ trong t­¬ng lai. b. C¸c môc tiªu cô thÓ: - Kh«ng t¨ng s¶n l­îng khai th¸c nhiÒu trong thêi kú 2000- 2010 gi÷ møc tõ 1.200.000- 1.400.000 tÊn/ n¨m (ë ®©y chØ tÝnh riªng cho khai th¸c c¸, t«m, mùc). T¨ng nhanh s¶n l­îng nu«i trång thuû s¶n tõ 10- 13 % /n¨m. - Kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng víi tèc ®é trung b×nh kho¶ng tõ 10-15%/ n¨m, trong ®ã giai ®o¹n 2000-2005 t¨ng kho¶ng 12-15%/ n¨m, giai ®o¹n 2005- 2010 lµ 10- 12%/ n¨m. Gi¸ trÞ xuÊt khÈu t­¬ng øng lµ 3,0- 3,5 tû USD n¨m 2005 vµ 4,5- 5 tû USD n¨m 2010. - Sè lao ®éng trùc tiÕp vµ phôc vô cho nghÒ c¸ t¨ng trung b×nh 2- 3%/ n¨m; 3.500.000 lao ®éng (2000), 4.200.000 lao ®éng (2005) vµ 4.700.000 lao ®éng (2010). Trong ®ã lao ®éng nu«i trång thuû s¶n vµ lao ®éng chÕ biÕn thuû s¶n t¨ng gÊp 2 lÇn so víi n¨m 2000. Lao ®éng khai th¸c gi¶m nhÑ. III. Gi¶i ph¸p cho sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng vµ thùc hiÖn chiÕn l­îc ph¸t triÓn thuû s¶n ®Õn n¨m 2010. KÕt qu¶ nghiªn cøu ®· lµm s¸ng tá nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc còng nh­ tiªu cùc cña ngµnh thuû s¶n ®èi víi t¨ng tr­ëng kinh tÕ. Cßn chiÕn l­îc ph¸t triÓn thuû s¶n ®Õn n¨m 2010 ®­a ra nh÷ng môc tiªu vÜ m« vµ vi m« cÇn ph¶i thùc hiÖn trong 10 n¨m tíi. Sau ®©y lµ nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó ph¸t huy nh÷ng mÆt tÝch cùc vµ h¹n chÕ nh÷ng tiªu cùc ®ã nh»m thùc hiÖn thµnh c«ng chiÕn l­îc ph¸t triÓn ®Õn n¨m 2010. 1. T¨ng c­êng n¨ng lùc thÓ chÕ. - X¸c ®Þnh vµ thiÕt lËp c¬ së vµ khu«n khæ ph¸p luËt ®Ó qu¶n lý sù ph¸t triÓn nghÒ c¸. Tõng b­íc ®­a sù ph¸t triÓn ngµnh vµo quÜ ®¹o, kh¾c phôc t×nh tr¹ng ph¸t triÓn tù ph¸t, manh món ®Æc biÖt ë c¸c tiÓu ngµnh vµ c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh. - T¨ng c­êng n¨ng lùc hµnh chÝnh cña ngµnh tõ trung ­¬ng ®Õn ®Þa ph­¬ng. Cñng cè mét b­íc hÖ thèng qu¶n lý nh»m ph©n cÊp vµ n©ng cao hiÖu lùc qu¶nlý trªn c¸c ®Þa ph­¬ng mµ tr­íc hÕt lµ c¸c ®Þa ph­¬ng träng ®iÓm nghÒ c¸. T¨ng c­êng n¨ng lùc lËp dù ¸n vµ gi¶i ng©n ®Ó thùc hiÖn c¸c dù ¸n ph¸t triÓn c¸c ngµnh lÜnh vùc träng ®iÓm. X©y dùng c¸c trung t©m dù b¸o nguån lîi (C¶ vÒ nguån lîi khai th¸c vµ nguån lîi nu«i trång), dù b¸o nhu cÇu thÞ tr­êng (trong n­íc vµ quèc tÕ) vµ kh¶ n¨ng néi lùc ®Ó ph¸t triÓn ngµnh thuû s¶n. 2. ChuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ : a. Ph¸t triÓn c«ng nghiÖp thuû s¶n vµ c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i hãa ngµnh thuû s¶n : KhuyÕn khÝch ®Çu t­ nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp träng yÕu lµm h¹t nh©n vµ ®iÓm tùa cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp yÓm trî cho nghÒ c¸ vµ lµ tiÒn ®Ò cho ®« thÞ ho¸ , c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i hãa c¸c vïng n«ng th«n ven biÓn . Lµm cho nh÷ng ngµnh ®ã cã ®­îc sù hÊp dÉn ®Ó ph¸t triÓn nhanh chãng thµnh nh÷ng ngµnh cã søc c¹nh tranh cao. Cã thÓ dïng c¸c biÖn ph¸p chinh s¸ch sau : b¶o trî cho c«ng nghÖ s¶n xuÊt trong n­íc vÒ gièng, thøc ¨n vµ c«ng nghiÖp yÓm trî cho nghÒ c¸ ( l­íi , thiÕt bÞ nu«i ), hç trî thuÕ, ­u ®·i tÝn dông , b¶o hiÓm, lËp quÜ trî gi¸ , më réng thÞ tr­êng, khu chÕ xuÊt thuû s¶n , khuyÕn khÝch mèi liªn kÕt gi÷a c«ng ty mÑ vµ hÖ thèng c¸c xÝ nghiÖp võa vµ nhá . b. §Çu t­ hîp lý ph¸t triÓn c¬ cÊu ngµnh thuû s¶n : -Theo môc tiªu chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh cÇn ®Çu t­ m¹nh vµo c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc kinh doanh mòi nhän lµm ®éng c¬ cho viÖc chuyÓn dÞch; ®Çu t­ h¹n chÕ vµo c¸c lÜnh vùc ®· ë møc giíi h¹n kh«ng cÇn më réng vÒ qui m« vµ chÊt l­îng. Ph¶i khai th¸c hiÖu qu¶ c¸c nguån vèn, qu¸n triÖt quan ®iÓm “nguån vèn trong n­íc lµ quyÕt ®Þnh, nguån vèn n­íc ngoµi lµ quan träng”. -§Çu t­ vµo khai th¸c xa bê ®Ó chuyÓn dÞch c¬ cÊu tõ nghÒ léng sang nghÒ kh¬i ®ång thêi ®Çu t­ ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n ®Ó n©ng cao gi¸ trÞ vµ s¶n l­îng cña ngµnh nu«i trång bï ®¾p viÖc æn ®Þnh møc khai th¸c tõ 1.200.000 ®Õn 1.400.000 tÊn cña ngµnh khai th¸c ®Õn n¨m 2010. Trong khai th¸c xa bê cÇn ®Çu t­ vèn kü thuËt nh»m chuyÓn ®æi c¬ cÊu tµu thuyÒn, c¬ cÊu ng­ cô ®¸nh b¾t; trong chÕ biÕn thuû s¶n nhÊn m¹nh ®Çu t­ vµo viÖc nghiªn cøu vµ t¹o gièng; trong chÕ biÕn thuû s¶n ®Çu t­ thay ®æi d©y chuyÒn s¶n xuÊt, hiÖn ®ai ho¸ c«ng nghÖ chÕ biÕn. 3. Ph¸t huy søc m¹nh cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ : -TiÕp tôc x©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt trong ngµnh thuû s¶n, ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn. T¹o ®iÒu kiÖn vµ s©n ch¬i b×nh ®¼ng cho mäi thµnh phÇn kinh tÕ tham gia s¶n xuÊt kinh doanh hµng thuû s¶n, ë ®©y ®Æc biÖt chó ý khuyÕn khÝch c¸c d¹ng kinh tÕ trang tr¹i vµ nh÷ng chñ doanh nghiÖp khai th¸c h¶i s¶n, c¸c chñ t­ nh©n cã qui m« lín trong th­¬ng m¹i thuû s¶n nh­ chñ nËu, chñ vùa. §­a kinh doanh vµo hÖ thèng kinh doanh hiÖn ®¹i theo kiÓu doanh nghiÖp c«ng nghiÖp vµ th­¬ng m¹i. Xo¸ bá kiÓu bu«n b¸n qui m« nhá , ph©n t¸n nh­ hiÖn nay . Tuy nhiªn, hÖ thèng doanh nghiÖp th­¬ng m¹i võa vµ nhá t­ nh©n phï hîp víi nghÒ c¸ ®a loµi vµ ph©n t¸n ë n­íc ta. CÇn khuyÕn khÝch c¸c tæ chøc nµy h×nh thµnh ë mäi vïng n«ng th«n nghÒ c¸ ven biÓn . - Cñng cè mét sè quèc doanh gi÷ vai trß chñ ®¹o trong dÞch vô c«ng Ých ; øng dông, chuyÓn giao c«ng nghÖ míi; ®µo t¹o c¸n bé vµ h­íng dÉn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ho¹t ®éng theo ®óng ®­êng lèi cña §¶ng, chÝnh s¸ch cña nhµ n­íc; t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó hç trî c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, bæ sung cho nhau cïng ph¸t triÓn; khuyÕn khÝch ph¸t triÓn hîp t¸c x· kiÓu míi vµ c¸c h×nh thøc kinh tÕ hîp t¸c trong s¶n xuÊt kinh doanh thuû s¶n ( khai th¸c , nu«i trång, chÕ biÕn, dÞch vô, th­¬ng m¹i …) . 4. Tæ chøc triÓn khai quy ho¹ch : -Tæ chøc triÓn khai quy ho¹ch sau khi qui ho¹ch tæng thÓ cña ngµnh ®­îc ChÝnh phñ th«ng qua, cÇn khÈn tr­¬ng tiÕn hµnh chØ ®¹o c¸c ®Þa ph­¬ng rµ so¸t qui ho¹ch cña tõng ®Þa ph­¬ng cho phï hîp víi qui ho¹ch chung. - §Ó thèng nhÊt sù ph¸t triÓn ngµnh nu«i trång thuû s¶n theo mét qui ho¹ch chung víi viÖc g×n gi÷ m«i tr­êng sinh th¸i bÒn v÷ng , Bé Thuû s¶n cÇn phèi hîp víi ®Þa ph­¬ng tæ chøc xÐt duyÖt dù ¸n kh¶ thi vµ c¸c ®Þa ph­¬ng chÞu tr¸ch nhiÖm triÓn khai thùc hiÖn dù ¸n . 5. Huy ®éng c¸c nguån vèn cho ph¸t triÓn thuû s¶n : §èi víi nguån vèn trong n­íc : + KhuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ph¸t triÓn s¶n xuÊt-kinh doanh xuÊt nhËp khÈu thuû s¶n ®Ó thóc ®Èy vµ thu hót nguån vèn ®Çu t­ cho lÜnh vùc nµy. +X©y dùng c¸c chinh s¸ch liªn quan ®Õn viÖc b¶o l·nh tÝn dông cho nu«i trång thuû s¶n , lÊy tµi s¶n h×nh thµnh lµm thÕ chÊp vµ tÝn chÊp cho vay lÇn ®Çu t¹o vèn l­u ®éng . + Tæ chøc huy ®éng vèn vay tõ ng©n hµng th«ng qua c¸c trung gian ®Çu t­ vµ ng­êi s¶n xuÊt kinh doanh thuû s¶n ph¶i tiÕp xóc víi c¸c nguån vèn tÝn dông mét c¸ch gi¸n tiÕp th«ng qua trung gian ®Çu t­. Theo h×nh thøc nµy, ng©n hµng cã thÓ tham gia phèi hîp cïng ®Çu t­ hoÆc cho c¸c c«ng ty lín trong c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau vay nh÷ng kho¶n tiÒn lín ®Ó ®Çu t­ vµo c¸c lÜnh vùc thuû s¶n mµ hä thÊy cã hiÖu qu¶ cao nh­ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng cho c¸c vïng nu«i tËp trung, c¸c khu c«ng nghiÖp s¶n xuÊt gièng tËp trung. §Õn l­ît m×nh c¸c c«ng ty trung gian sau khi ®Çu t­ cã thÓ dïng c¸c h×nh thøc cho vay b»ng hiÖn vËt, cho thuª hoÆc b¸n tr¶ chËm …cho ng­êi s¶n xuÊt kinh doanh thuû s¶n trùc tiÕp . + Nhµ n­íc cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch ­u ®·i vÒ vèn cho c¸c khu vùc cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n nh­ vïng ven biÓn, h¶i ®¶o, vïng gi¸p biªn ; ®Çu t­ m¹nh vµo c¸c vïng träng ®iÓm nghÒ c¸ nh­ ®ång b»ng s«ng Cöu Long, Nam Trung Bé. §èi víi nguån vèn n­íc ngoµi : + CÇn hoµn thiÖn c¬ së ®Çu t­, c¸c ®Þnh chÕ qu¶n lý, më réng c¸c ho¹t ®éng t­ vÊn ®Çu t­, t¹o m«i tr­êng hÊp dÉn h¬n, sím xem xÐt vµ cã quyÕt ®Þnh hîp t¸c ®Çu t­ khai th¸c, chÕ biÕn- dÞch vô vµ th­¬ng m¹i thuû s¶n víi c¸c n­íc . + KhÈn tr­¬ng x©y dùng mét sè khu kinh tÕ më cã quy chÕ riªng t¹i mét sè ®¶o hoÆc vïng ven biÓn nh­ khu chî c¸, dÞch vô thuû s¶n . + X©y dùng c¬ chÕ khuyÕn khÝch ®©ï t­ 100% vèn n­íc ngoµi hoÆc liªn doanh, liªn kÕt vµo nh÷ng lÜnh vùc ®ßi hái c«ng nghÖ cao nh­ : ChÕ biÕn, s¶n xuÊt gièng, nu«i biÓn… 6. T¨ng c­êng c¸c nç lùc vÒ khoa häc c«ng nghÖ cho ph¸t triÓn ngµnh . - Tr­íc m¾t tËp trung vµo lùa chän vµ du nhËp c¸c khoa häc c«ng nghÖ tiªn tiÕn cña n­íc ngoµi phï hîp víi ph¸t triÓn nghÒ c¸ nhÊt lµ s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng thuû s¶n cã gi¸ trÞ th­¬ng m¹i cao, kü thuËt khai th¸c h¶i s¶n xa bê … §Çu t­ nguån lùc tr­íc hÕt cho c«ng t¸c ®iÒu tra nguån lîi thuû s¶n , nghiªn cøu c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ- qui ho¹ch, qu¶n lý nghÒ c¸ cho giai ®o¹n c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. - ChuyÓn giao nhanh chãng c¸c tiÕn bé khoa häc kü thuËt cho s¶n xuÊt. - N©ng cÊp c¸c c¬ së nghiªn cøu, ®µo t¹o trë thµnh c¸c c¬ së cã trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i cã ®ñ n¨ng lùc nghiªn cøu gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò vÒ c«ng nghÖ, vÒ qu¶n lý nguån lîi, qu¶n lý m«i tr­êng vµ an toµn vÖ sinh. - Nghiªn cøu, øng dông khoa häc – c«ng nghÖ ph¶i biÕt lùa chän cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tÕ tõng ®Þa ph­¬ng trong tõng vïng, phï hîp víi tr×nh ®é s¶n xuÊt trong tõng tiÓu ngµnh, tõng lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh, mang tÝnh thiÕt thùc, xuÊt ph¸t tõ ®ßi hái cña thùc tÕ s¶n xuÊt vµ ®Þnh h­íng chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh. Ph¶i cã sù kÕt hîp chÆt chÏ, phèi hîp ®ång bé gi÷a ®¬n vÞ thùc hiÖn dù ¸n (c¬ quan ë ®Þa ph­¬ng) vµ c¬ quan chuyÓn giao c«ng nghÖ nh»m ®¶m b¶o thùc hiÖn thµnh c«ng dù ¸n, ®ång thêi huy ®éng ®­îc ®éi ngò c¸n bé khoa häc – kü thuËt cña ®Þa ph­¬ng tham gia, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸n bé ®Þa ph­¬ng tiÕp cËn víi tiÕn bé míi. Sù phèi hîp ®ã lµ nßng cèt ®Ó ®­a tiÕn bé kü thuËt vµo thùc tÕ cuéc sèng vµ trë thµnh lùc l­îng s¶n xuÊt trùc tiÕp. ThÊm nhuÇn t­ t­ëng chØ ®¹o cña Thñ t­íng ChÝnh Phñ trong viÖc liªn kÕt h÷u c¬ “4 nhµ” ®ã lµ nhµ n«ng (nghÒ ruéng bao hµm c¶ ngµnh Thuû s¶n), nhµ khoa häc, nhµ n­íc vµ nhµ doanh nghiÖp nh»m trùc tiÕp ®ét ph¸ trong s¶n xuÊt kinh doanh ngµnh Thuû s¶n ®Æc biÖt trong chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh tõ nay ®Õn n¨m 2010. - Hoµn thµnh c«ng nghÖ vµ t¨ng tr­ëng n¨ng lùc c¸c c¬ së s¶n xuÊt gièng ®Æc biÖt lµ t«m vµ c¸c loµi h¶i s¶n cã gi¸ trÞ. DÇn dÇn ®¸p øng nhu cÇu c¶ n­íc vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng ®Ó ph¸t triÓn ngµnh nu«i trång Thuû s¶n nh»m ®¹t ®­îc møc chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh. M¹nh d¹n ®Çu t­ ®æi míi thiÕt bÞ, c«ng nghÖ c¸c c¬ së chÕ biÕn, b¶o qu¶n s¶n phÈm Thuû s¶n, n©ng cao chÊt l­îng vµ tÝnh c¹nh tranh cña s¶n phÈm. - TiÕp tôc ph¸t triÓn vµ øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt, kinh doanh, qu¶n lý…nh»m cung cÊp kÞp thêi th«ng tin vÒ biÕn ®éng thÞ tr­êng, tõng b­íc kh¾c phôc hiÖn t­îng “thiÕu th«ng tin” cña ng­êi s¶n xuÊt. Tr¸nh t×nh tr¹ng s¶n xuÊt v­ît qu¸ nhu cÇu dÉn ®Õn ph¶i chuyÓn ®æi ®èi t­îng nu«i trong nu«i trång Thuû s¶n ®iÒu nµy rÊt l·ng phÝ vÒ mäi mÆt tõ vèn ®Çu t­ ®Õn ®µo t¹o nguån lao ®éng ®Ó cã thÓ nu«i ®­îc c¸c loµi thuû, h¶i s¶n kh¸c. - TriÓn khai c«ng nghÖ - khoa häc vµo c¸c ngµnh, lÜnh vùc cÇn tèc ®é t¨ng tr­ëng m¹nh trong giai ®o¹n tíi, nh­ trong khai th¸c xa bê, nu«i trång Thuû s¶n, chÕ biÕn thuû s¶n. Tõng b­íc hiÖn ®¹i ho¸ c¬ cÊu tµu thuyÒn (vÒ c«ng suÊt m¸y vµ kü thuËt ®¸nh b¾t), c¬ cÊu ng­ cô ®¸nh b¾t. ChÝnh khoa häc – c«ng nghÖ míi t¹o ra nh÷ng lo¹i tµu cã c«ng suÊt lín cã kh¶ n¨ng ®¸nh b¾t xa bê trong kho¶ng thêi gian dµi víi c¸c c«ng cô ®¸nh b¾t hiÖn ®¹i tiªn tiÕn. §­a c«ng nghÖ ®Æc biÖt lµ c«ng nghÖ sinh häc vµo vÊn ®Ò t¹o gièng vµ nh©n gièng c¸c loµi Thuû s¶n, h¶i s¶n cã gi¸ trÞ vµ cã nhu cÇu tiªu dïng cao. 7. Gi¶i ph¸p vÒ thÞ tr­êng. - Tr­íc hÕt ph¶i n©ng cao tÝnh c¹nh tranh cña s¶n phÈm trªn thÞ tr­êng vÒ gi¸ c¶ vµ chÊt l­îng. Muèn vËy cÇn ph¸t triÓn vïng nguyªn liÖu tËp trung víi qui m« hîp lý, ®¶m b¶o ®óng qui tr×nh kü thuËt s¶n xuÊt nh»m t¹o ra nguyªn liÖu ®ång ®Òu víi sè l­îng ®ñ lín. C¸c c¬ quan chøc n¨ng ë ®Þa ph­¬ng vµ trung ­¬ng cÇn cã chiÕn l­îc nghiªn cøu t×m hiÓu, khai th¸c thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc ®Ó tiªu thô s¶n phÈm hµng ho¸ cho ng­ d©n. §ång thêi chñ ®éng hîp t¸c khuyÕn khÝch c¸c tæ chøc kinh tÕ tham gia vµo viÖc thiÕt lËp c¸c m¹ng l­íi thu mua réng kh¾p nh»m thu mua trùc tiÕp tõ ng­ d©n, bao tiªu ®­îc nhiÒu s¶n phÈm thuû s¶n hµng ho¸ ®¶m b¶o chÊt l­îng . V× c¸c s¶n phÈm thuû s¶n cã ®Æc tÝnh mau ­¬n chãng thèi céng thªm khÝ hËu nhiÖt ®íi Èm cña ViÖt Nam . CÇn ®Çu t­ ph¸t triÓn c¸c c¬ së chÕ biÕn víi c«ng nghÖ tiªn tiÕn ®Ó t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm cã gi¸ trÞ ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng cao cña thÞ tr­êng . Trong viÖc ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n cÇn n¾m b¾t râ thÞ tr­êng vµ nh÷ng ®ßi hái thùc sù cña thÞ tr­êng ®Ó kh«ng x¶y ra c¸c tr­êng hîp kh«ng chÊp nhËn , tr¶ l¹i s¶n phÈm khi hµng ®· xuÊt sang c¸c n­íc . - Më réng ph¸t triÓn thÞ tr­êng c¶ trong n­íc vµ n­íc ngoµi tËn dông vÞ trÝ tèi ®a cña vïng ven biÓn, thÕ m¹nh cña s¶n phÈm thuû s¶n ®Ó t¨ng c­êng giao l­u kinh tÕ . æn ®Þnh thÞ tr­êng truyÒn thèng , thóc ®Èy më réng thÞ tr­êng tiÒm n¨ng lín nh­ EU, B¾c Mü, Trung Quèc; t×m c¸ch x©m nhËp c¸c thÞ tr­êng míi nh­ Trung vµ Nam Phi, c¸c n­íc ARËp …T×m kiÕm lîi thÕ c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng cho tõng lo¹i mÆt hµng, lîi dông ®ång bé c¸c yÕu tè ®Þa lý, th­¬ng m¹i, ngo¹i giao, truyÒn thèng …Tuy nhiªn ph¶i chän yÕu tè chÊt l­îng gi¸ c¶ lµm lîi thÕ c¹nh tranh lµ chñ yÕu. T×m hiÓu râ thÞ tr­êng vÒ ®èi t­îng mÆt hµng s¶n phÈm thuû s¶n ®Ó xem xÐt ®¸nh gi¸ nÕu nguån khai th¸c ®· c¹n kiÖt, s¶n l­îng khai th¸c gi¶m mµ nhu cÇu thÞ tr­êng lín th× ph¶i ®Èy m¹nh nu«i trång thuû s¶n c¶ trong viÖc nghiªn cøu t¹o gièng vµ n©ng cao s¶n l­îng. - Tõng b­íc c¬ cÊu l¹i c¸c doanh nghiÖp ®Ó ph©n lËp c¸c doanh nghiÖp cã ®ñ kh¶ n¨ng tham gia vµo thÞ tr­êng Thuû s¶n, sù h¹n chÕ chØ tham gia vµo “thÞ tr­êng” Thuû s¶n ph¶i diÔn ra trong mét thêi gian biÓu nhÊt ®Þnh. Kiªn quyÕt dÑp bá nh÷ng xÝ nghiÖp lµm ¨n thua lç triÒn miªn khã cã kh¶ n¨ng kh«i phôc ®Ó t¹o ra ®iÒu kiÖn cho sù ph¸t triÓn vµ c¹nh tranh lµnh m¹nh. CÇn ®Çu t­ ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp nh»m t¹o ra sù ph¸t triÓn trong c¸c ngµnh mòi nhän, mÆt hµng mòi nhän trong xuÊt khÈu. - T¨ng c­êng c«ng t¸c tiÕp thÞ, triÓn l·m nh»m qu¶ng b¸ c¸c s¶n phÈm cã kh¶ n¨ng xuÊt khÈu cña ngµnh. Xóc tiÕn nghiªn cøu tiÕn tíi ®¨ng ký th­¬ng hiÖu s¶n phÈm trªn tr­êng quèc tÕ. T¹o dùng vµ duy tr× tr¹ng th¸i thÞ tr­êng cã lîi cho ngµnh Thuû s¶n b¶o ®¶m tÝnh hiÖu suÊt cña viÖc ph©n phèi vèn, ®Êt ®ai: vÝ dô chÝnh s¸ch sö dông ®Êt ®ai l©u dµi, chÝnh s¸ch h×nh thµnh trang tr¹i lín chÊp nhËn h×nh thµnh chñ trang tr¹i vµ c«ng nh©n lµm thuª trong vïng n«ng th«n ven biÓn. Nªn h¹n chÕ qu¸ nhiÒu ng­êi cã thÓ tham gia vµo ph¸t triÓn nghÒ c¸ mµ ph¸t triÓn doanh nghiÖp cã träng ®iÓm nh»m kh«ng nh÷ng ph¸t triÓn bÒn v÷ng mµ cßn ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn cã hiÖu qu¶ cao cña c¸c doanh nghiÖp. Còng t­¬ng tù nh­ trong nu«i trång thuû s¶n: kh«ng ­u tiªn ph¸t triÓn manh món, trong chÕ biÕn Thuû s¶n kh«ng nªn ph¸t triÓn dµn tr¶i. 8. Gi¶i ph¸p vÒ ®µo t¹o nguån nh©n lùc. - Muèn ®¹t ®­îc môc tiªu chuyÓn dÞch c¬ cÊu ®· ®Æt ra th× nguån nh©n lùc ®Ó ph¸t triÓn c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc träng t©m cÇn ®­îc ®µo t¹o ®Ó ®¸p øng nhu cÇu. Thùc tr¹ng hiÖn nay hÇu hÕt c¸c tØnh vïng hay c¶ n­íc ®Òu thiÕu c¸n bé kü thuËt cã tr×nh ®é ®Ó trùc tiÕp chØ ®¹o s¶n xuÊt, nhÊt lµ ngµnh nu«i trång Thuû s¶n. Bëi vËy, cÇn cã nh÷ng chÕ ®é ®·i ngé cô thÓ ®Ó thu hót c¸n bé kÜ thuËt vµo ngµnh Thuû s¶n, tham gia trùc tiÕp vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, kinh doanh. §Çu t­ cho c«ng t¸c ®µo t¹o c¸n bé ®Þa ph­¬ng ven biÓn vµ båi d­ìng, ®µo t¹o l¹i ®éi ngò c¸n bé hiÖn cã (®Ó cËp nhËt nh÷ng tiÕn bé míi) võa thiÕt thùc l¹i dÔ bè trÝ æn ®Þnh cuéc sèng. §Ó cã thÓ chuyÓn dÞch c¬ cÊu tõ khai th¸c gÇn bê sang khai th¸c xa bê vµ nu«i trång thuû s¶n, vÊn ®Ò ®µo t¹o nguån nh©n lùc lµ rÊt quan träng. Ph¶i ®µo t¹o tr×nh ®é chuyªn m«n, kÜ thuËt tay nghÒ cho ®éi ngò lao ®éng d­ thõa trong khai th¸c h¶i s¶n gÇn bê ®Ó hä cã kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi sang xa bê hoÆc ph¸t triÓn nghÒ nu«i biÓn. Kh«ng chØ vËy, ë ®©y cßn ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch vÒ vèn ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt ë c¸c lÜnh vùc, nghÒ míi. - Muèn nguån nh©n lùc trong ngµnh Thuû s¶n vÒ l©u dµi cã chÊt l­îng cao ph¶i ®­a ra c¸c ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o dµi h¹n b»ng viÖc n©ng cao tr×nh ®é v¨n ho¸ cho ng­êi d©n ven biÓn. §©y kh«ng chØ lµ nhiÖm vô trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn ngµnh Thuû s¶n mµ cßn lµ chiÕn l­îc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ tõ nay ®Õn n¨m 2002. §µo t¹o nguån nh©n lùc g¾n víi viÖc gi¸o dôc kh«ng nh÷ng th«ng tin vÒ nguån lîi Thuû s¶n, kh¶ n¨ng khai th¸c hiÖn ®¹i…®Ó tõ ®ã t¹o ra xu thÕ chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh xuÊt ph¸t tõ tõng hé ng­ d©n, ng­êi lao ®éng. Ngoµi ra, Bé Thuû s¶n vµ nhµ n­íc cÇn kÕt hîp triÓn khai hÖ thèng c¸c gi¶i ph¸p kh¸c ®Ó ®­a ra c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt tËp trung ph¸t triÓn theo ®óng nhu cÇu ph¸t triÓn cña nã trong thêi kú héi nhËp hiÖn nay. KÕt luËn Q ua qu¸ tr×nh nghiªn cøu ®Ò tµi gåm 3 ch­¬ng, nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc vµ tiªu cùc ®· ®­îcph©n tÝch râ ®Ó chóng ta cã mét ®¸nh gi¸ ch©n thùc vµ toµn diÖn h¬n vÒ t¸c ®éng cña sù ph¸t triÓn thuû s¶n tíi t¨ng tr­ëng cña nÒn kinh tÕ quèc d©n ViÖt nam. §ång thêi xuÊt ph¸t tõ kÕt qu¶ nghiªn cøu kÕt hîp víi ®Þnh h­íng, môc tiªu chiÕn l­îc cho 10 n¨m tíi mµ nhµ n­íc giao cho ngµnh thùc hiÖn, ®Ò tµi còng ®· ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. C¸c gi¶i ph¸p nµy mang tÝnh chÊt lµ c¸c gi¶i ph¸p lín ®Ó tõ ®ã cã thÓ triÓn khai cô thÓ h¬n. NÕu c¸c gi¶i ph¸p nµy ®­îc thùc thi mét c¸ch ®ång bé th× nh÷ng ®Þnh h­íng vµ môc tiªu chiÕn l­îc cho 10 n¨m tíi ch¾c ch¾n sÏ ®¹t ®­îc. Trong t×nh h×nh ph¸t triÓn chøa ®ùng nhiÒu yÕu tè bÊt æn cña ngµnh nh­ hiÖn nay th× thùc hiÖn nh÷ng gi¶i ph¸p ®· nªu lµ hÕt søc cÇn thiÕt vµ cÊp b¸ch ®Ó ngµnh ph¸t triÓn theo ®óng quÜ ®¹o tiÕp tôc lµ ngµnh kinh tÕ mòi nhän trong nÒn kinh tÕ quèc d©n . §ã còng lµ ý kiÕn chØ ®¹o cña thñ t­íng Phan V¨n Kh¶i trong héi nghÞ tổng kết tình hình thực hiện kế hoạch năm 2002 và bàn các chỉ tiêu, biện pháp hoàn thành kế hoạch năm 2003 do Bộ Thuỷ sản tổ chức tại Hà Nội vµo th¸ng 1/2003 : “Với kim ngạch xuất khẩu hơn 2 tỷ USD trong năm 2002, ngành thuỷ sản đang khẳng định vị trí mũi nhọn trong nền kinh tế quốc dân. Sắp tới, bộ cần chỉ đạo các đơn vị thành viên tiếp tục đẩy mạnh sản xuất, tăng cường tính cạnh tranh cho sản phẩm theo hướng thật quyết liệt và cụ thể, ®¶m b¶o hiÖu qu¶ kinh tÕ – x· héi vµ b¶o vÖ m«i tr­êng”. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o T¹p chÝ : 1. TS.Hµ Xu©n Th«ng , “ Thñy s¶n : lîi thÕ, ®Þnh h­íng vµ c¬ héi cho mét thêi kú ph¸t triÓn”, T¹p chÝ T¹p chÝ Nghiªn cøu Kinh tÕ sè 291 /2002. 2. TS.NguyÔn Quang Th¸i, “ §Çu t­ vµ hiÖu qu¶ ®Çu t­ nh÷ng n¨m 1995-2001”, T¹p chÝ Nghiªn cøu Kinh tÕ sè 286 /2002. S¸ch : 1. TS.Hµ Xu©n Th«ng : “C¬ së lý luËn cña viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ trong ngµnh thuû s¶n” , ViÖn kinh tÕ vµ qui ho¹ch thuû s¶n- 2000. 2. TS.Hµ Xu©n Th«ng :” Tæng quan vÒ ¶nh h­ëng cña qu¸ tr×nh ®æi míi lªn sù ph¸t triÓn cña ngµnh thuû s¶n ViÖt nam” , ViÖn kinh tÕ vµ qui ho¹ch thuû s¶n – Hµ néi 5/1998. 3. KÜ s­. Lª Xu©n NhËt : “§¸nh gi¸ t¸c ®éng cña khoa häc c«ng nghÖ cho t¨ng tr­ëng kinh tÕ trong chÕ biÕn thuû s¶n xuÊt khÈu”, Hµ néi- 2/2003 4. ViÖn kinh tÕ vµ qui ho¹ch thuû s¶n: “ Dù th¶o Qui ho¹ch tæng thÓ ngµnh thuû s¶n ®Õn n¨m 2010”- Hµ néi 4/2002 5. ViÖn kinh tÕ vµ qui ho¹ch thuû s¶n : “Ch­¬ng tr×nh khai th¸c h¶i s¶n xa bê thêi kú 2002-2010”– Hµ néi 5/2002. 6. ViÖn kinh tÕ vµ qui ho¹ch thuû s¶n : “B¸o c¸o tæng kÕt ngµnh thuû s¶n giai ®o¹n 1991-2002”. 7. B¸o c¸o cuèi cïng : “§¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng phôc vô qui ho¹ch nu«i trång thuû s¶n giai ®o¹n 2002- 2010”, Hîp t¸c gi÷a Bé Thuû s¶n vµ DANIDA th¸ng 9/1996 . 8. B¸o c¸o cuèi cïng :“ §¸nh gi¸ ®Þa lý, x· héi vµ KT-XH cña ngµnh thuû s¶n ViÖt nam”, Hîp t¸c gi÷a Bé Thuû s¶n vµ DANIDA th¸ng 9/1996 . 9. B¸o c¸o cuèi cïng : “ VÒ kü thuËt tµi chÝnh vµ kinh tÕ ngµnh khai th¸c vµ nu«i trång thuû s¶n ViÖt nam ”, Hîp t¸c gi÷a Bé Thuû s¶n vµ DANIDA th¸ng 9/1996 . 10. PGS.TS. NguyÔn C«ng DiÖm, “§æi míi chÝnh s¸ch tµi chÝnh phôc vô C«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸”, n¨m 1998. 11. Kinh tÕ ViÖt nam ®æi míi, nh÷ng ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ quan träng, NXB Thèng kª Hµ néi 2002. 12. Niªn gi¸m thèng kª 1999, 2000, 2001. 13. Gi¸o tr×nh Kinh tÕ ph¸t triÓn tËp I vµ II – NXB Thèng Kª 2000 14. Gi¸o tr×nh Dù b¸o ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi – Khoa Kinh tÕ vµ Ph¸t triÓn –Hµ néi 2002 . 15. Bµi gi¶ng kinh tÕ l­îng , tr­êng §¹i häc KTQD, NXB Thèng kª 2/2001. 16. øng dông SPSS for Windows ®Ó xö lý vµ ph©n tÝch d÷ liÖu nghiªn cøu, NXB Khoa häc vµ kü thuËt 1997. Môc lôc Trang Lêi cam ®oan T«i xin cam ®oan, luËn v¨n nµy lµ do t«i tù t×m hiÓu vµ nghiªn cøu ®éc lËp, kh«ng cã sù sao chÐp c¸c bµi viÕt vµ ®Ò tµi nghiªn cøu cña c¸c c¬ quan, tæ chøc vµ c¸c c¸ nh©n kh¸c. T«i xin chÞu hoµn toµn tr¸ch nhiÖm vÒ lêi cam ®oan nµy. Sinh viªn NguyÔn Thµnh Nam ._.