Đánh giá tác động các nguồn thải và xây dựng các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng nước kênh Nhiêu Lộc Thị Nghè

ÑOÀ AÙN TOÁT NGHIEÄP SVTH: NGUYEÃN HAÏ DI GVHD: TS.TRÖÔNG THANH CAÛNH 2 CHÖÔNG 1 MÔÛ ÑAÀU 1.1. ÑAËT VAÁN ÑEÀ Vieät Nam ñang trong giai ñoaïn Coâng nghieäp hoùa vaø Hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc. Cuøng vôùi söï phaùt trieån cuûa ñaát nöôùc, ñôøi soáng cuûa ngöôøi daân ngaøy caøng ñöôïc caûi thieän. Caùc nhu caàu veà vaät chaát vaø tinh thaàn cuõng taêng theo, yeâu caàu veà cô sôû vaät chaát, haï taàng cuõng luoân ñöôïc naâng cao. Taïo neân moät soá vaán ñeà nhaát laø suy thoaùi moâi tröôøng. Taïi Vieät Nam noùi chung vaø Thaønh phoá Hoà Chí Minh (TP.HCM) noùi rieâng, vaán ñeà moâi tröôøng chöa ñöôïc quan taâm nhieàu. Maëc duø moâi tröôøng chuùng ta ñang soáng ngaøy caøng bò suy thoaùi traàm troïng. Caùc keânh raïch treân ñòa baøn Thaønh phoá hieän nay haàu heát ñeàu oâ nhieãm naëng neà. Theo keát quaû quan traéc nöûa ñaàu naêm 2004 cuûa Chi cuïc Baûo veä Moâi tröôøng TP.HCM cho thaáy chæ soá oâ nhieãm taïi caùc keânh raïch taêng ñoät bieán, trong ñoù chæ soá oâ nhieãm vi sinh cao gaáp 100 laàn so vôùi naêm 2003. Ñaây laø daïng oâ nhieãm raát quan troïng, gaây haïi tröïc tieáp ñeán con ngöôøi vaø heä ñoäng thöïc vaät soáng quanh noù. Nguyeân nhaân sinh ra oâ nhieãm vi sinh chính laø do tieáp nhaän nguoàn chaát thaûi khoâng ñöôïc xöû lyù. Nguoàn chaát thaûi naøy raát ña daïng. Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, cuøng vôùi toác ñoä phaùt trieån kinh teá ôû möùc ñoä khaù cao, vaán ñeà oâ nhieãm moâi tröôøng taïi caùc keânh raïch treân ñòa baøn Thaønh phoá ñaõ vaø ñang laø söï quan taâm cuûa coäng ñoàng daân cö vaø caùc caáp quaûn lyù. Moät trong soá ñoù laø keânh Nhieâu Loäc- Thò Ngheø (NL-TN). Ngaøy nay, ít ai bieát ñöôïc keânh NL-TN töøng moät thôøi laø con keânh ñeïp nhaát nhì cuûa Thaønh phoá. Ngöôøi Phaùp, aán töôïng tröôùc veû ñeïp vaø söï trong saïch cuûa keânh, ñaõ ñaët cho noù caùi teân “Arroyo de l’Avalanche- Keânh Tuyeát ñoå”. Trong quaù trình phaùt trieån cuûa ñoâ thò Saøi Goøn-TP.Hoà Chí Minh, keânh NL-TN luoân ñoùng vai troø quan troïng hình thaønh neân boä maët caûnh quan cuûa Thaønh phoá. Tuy nhieân, hieän nay keânh NL-TN laø nôi höùng chòu taát caû chaát thaûi ÑOÀ AÙN TOÁT NGHIEÄP SVTH: NGUYEÃN HAÏ DI GVHD: TS.TRÖÔNG THANH CAÛNH 3 treân löu vöïc cuûa con ngöôøi trong quaù trình sinh hoaït, hoaït ñoäng saûn xuaát coâng nghieäp- tieåu thuû coâng nghieäp (CN-TTCN), hoaït ñoäng xaây döïng, buoân baùn… gaây oâ nhieãm naëng neà ñeán moâi tröôøng xung quanh, aûnh höôûng ñeán söùc khoûe vaø ñôøi soáng cuûa ngöôøi daân. Ñaây laø heä quaû taát yeáu cuûa quaù trình ñoâ thò hoùa vaø gia taêng daân soá quaù nhanh trong khi cô sôû haï taàng coøn yeáu keùm, chöa hoaøn thieän, coäâng theâm yù thöùc töï giaùc baûo veä moâi tröôøng cuûa ngöôøi daân chöa cao, cuõng nhö cô cheá, chính saùch quaûn lyù moâi tröôøng cuûa Thaønh phoá coøn loûng leûo. Ñeå goùp phaàn baûo veä nguoàn nöôùc keânh Nhieâu Loäc-Thò Ngheø chuùng toâi tieán haønh ñeà taøi: “Ñaùnh giaù taùc ñoäng caùc nguoàn thaûi vaø xaây döïng caùc giaûi phaùp naâng cao chaát löôïng nöôùc keânh Nhieâu Loäc- Thò Ngheø” nhaèm cung caáp cho caùc nhaø quaûn lyù moät soá caùc giaûi phaùp caûi thieän chaát löôïng nöôùc keânh. 1.2. MUÏC TIEÂU CUÛA ÑEÀ TAØI ¾ Nghieân cöùu hieän traïng keânh Nhieâu Loäc-Thò Ngheø. ¾ Ñaùnh giaù caùc nguoàn thaûi taùc ñoäng leân chaát löôïng nöôùc keânh. ¾ Xaây döïng caùc giaûi phaùp khoáng cheá caùc nguoàn thaûi vaøo keânh nhaèm giaûm thieåu oâ nhieãm moâi tröôøng nöôùc keânh. ÑOÀ AÙN TOÁT NGHIEÄP SVTH: NGUYEÃN HAÏ DI GVHD: TS.TRÖÔNG THANH CAÛNH 4 CHÖÔNG 2 TOÅNG QUAN VEÀ ÑIEÀU KIEÄN TÖÏ NHIEÂN-KINH TEÁ-XAÕ HOÄI - CÔ SÔÛ HAÏ TAÀNG TREÂN LÖU VÖÏC KEÂNH NHIEÂU LOÄC- THÒ NGHEØ 2.1. TOÅNG QUAN VEÀ LÖU VÖÏC KEÂNH NL-TN 2.1.1. Vò trí ñòa lyù vaø löu vöïc Keânh NL-TN naèm trong khu trung taâm cuûa noäi thaønh TP.HCM, chaûy qua ñòa baøn 5 quaän: Taân Bình, Phuù Nhuaän, Quaän 1, Quaän 3 vaø Bình Thaïnh. Keânh NL-TN baét ñaàu töø Quaän Taân Bình chaûy ñeán Quaän Phuù Nhuaän (bôø Baéc), Quaän 3 (bôø Nam vaø moät phaàn bôø Baéc), Quaän 1 (bôø Nam), Q.Bình Thaïnh (bôø Baéc) vaø keát thuùc ôû soâng Saøi Goøn (caïnh xöôûng söûa chöõa taøu Ba-son). Löu vöïc keânh NL-TN coù dieän tích 3.324 ha naèm treân ñòa baøn 7 Quaän noäi thaønh (Quaän 1, Quaän 3, Quaän 10, Quaän Phuù Nhuaän, Quaän Bình Thaïnh, Quaän Goø Vaáp vaø Quaän Taân Bình) taäp trung daân cö vôùi maät ñoä cao vì bao goàm 2 khu vöïc chính: khu Thaønh phoá cuõ (Quaän 1, Quaän 3 vaø 1 phaàn Quaän Phuù Nhuaän, Quaän Taân Bình, Quaän Bình Thaïnh saùt doïc keânh) coù daùng daáp ñoâ thò vôùi caùc ñaëc tröng: maät ñoä ñöôøng giao thoâng cao, töông ñoái coù quy hoaïch vaø khu Thaønh phoá môùi phaùt trieån ñöôïc hình thaønh do laøn soùng daân cö töø noâng thoân ñoå veà, do coù tính chaát töï phaùt neân haï taàng kyõ thuaät raát keùm, khoâng ñaùp öùng caùc tieâu chuaån ñoâ thò. Quaù trình phaùt trieån cuûa Thaønh phoá ñaõ môû roäng trung taâm ra ñeán gaàn nhö toaøn boä löu vöïc keânh. Vai troø cuûa löu vöïc keânh vì theá ngaøy caøng trôû neân nghieâm troïng ñoái vôùi boä maët Thaønh phoá. 2.1.2. Phaïm vi haønh chính vaø quaûn lyù haønh chính trong löu vöïc Ranh giôùi löu vöïc ñöôïc giôùi haïn bôûi caùc tuyeán ñöôøng: ¾ Phía Baéc: ñöôøng baêng giöõa saân bay Taân Sôn Nhaát, ngaõ naêm Goø Vaáp. ¾ Phía Ñoâng: ñöôøng Nô Trang Long, Leâ Quang Ñònh, Xoâ Vieát Ngheä Tónh. ÑOÀ AÙN TOÁT NGHIEÄP SVTH: NGUYEÃN HAÏ DI GVHD: TS.TRÖÔNG THANH CAÛNH 5 ¾ Phía Nam: Nguyeãn Thò Minh Khai, Cao Thaéng, 3 Thaùng 2, Nguyeãn Tri Phöông, Toâ Hieán Thaønh. ¾ Phía Taây: Lyù Thöôøng Kieät, Laïc Long Quaân, Caùch Maïng Thaùng 8. Phöôøng naèm doïc theo tuyeán keânh chính: ¾ Q.Taân Bình: P.1, P.2, P.3, P.5, P14 ¾ Q.Phuù Nhuaän: P.2, P.12, P.17 ¾ Q.3: P.6, P.7, P.8, P.9, P.10, P.11, P.12 ¾ Q.1: P.Ña Kao, P.Taân Ñònh ¾ Q.Bình Thaïnh: P.3, P.15, P.17, P.19 Ranh giôùi haønh chính löu vöïc keânh NL-TN ñöôïc theå hieän trong hình 2.1. 2.1.3. Vò trí, vai troø cuûa tuyeán keânh vaø löu vöïc trong toång theå Thaønh phoá hieäân nay Vôùi nhieäm vuï thoaùt nöôùc cho moät dieän tích 3.324 ha, laïi naèm trong khu vöïc taäp trung cao daân cö, ñaây laø löu vöïc quan troïng baäc nhaát veà maët thoaùt nöôùc cuûa Thaønh phoá aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán caùc hoaït ñoäng chính yeáu cuûa Thaønh phoá. Laø 1 trong 5 löu vöïc thoaùt nöôùc cuûa noäi thaønh TP.HCM nhöng löu vöïc naøy chieám ñeán 18,1% dieän tích (3.324/18.372ha) vaø 30,7% daân soá (1.200.000/3.913.000 daân) cuûa caû Thaønh phoá vaø coù maät ñoä daân soá raát cao 361 ngöôøi/ha. Tình traïng oâ nhieãm vaø boài laáp cuûa keânh hieän nay ñaõ gaây aûnh höôûng traàm troïng ñeán vieäc thoaùt nöôùc cuûa löu vöïc, cuï theå caùc löu vöïc doïc keânh töø ñöôøng Phaïm Vaên Hai keùo daøi xuoáng caàu Leâ Vaên Syõ thöôøng xuyeân bò ngaäp khi möa, caùc khu vöïc ngaõ tö Baûy Hieàn, Lyù Thöôøng Kieät, Toâ Hieán Thaønh, 3 Thaùng 2, khu raïch Mieáu Noåi-Quaän Bình Thaïnh cuõng thöôøng ngaäp luït vaø ruùt raát chaäm sau khi möa do caùc chi löu cuûa keânh bò laán chieám, boài laáp. ÑOÀ AÙN TOÁT NGHIEÄP SVTH: NGUYEÃN HAÏ DI GVHD: TS.TRÖÔNG THANH CAÛNH 6 ÑOÀ AÙN TOÁT NGHIEÄP SVTH: NGUYEÃN HAÏ DI GVHD: TS.TRÖÔNG THANH CAÛNH 7 Baûng 2.1: Dieän tích vaø daân soá caùc löu vöïc thoaùt nöôùc cuûa TP.HCM Löu vöïc Dieän tích (ha) Daân soá (ngöôøi) Maät ñoä daân soá (ngöôøi/ha) Nhieâu Loäc-Thò Ngheø 3.324 1.200.000 361 Taøu Huû-Beán Ngheù-Ñoâi- Teû 3.065 1.500.000 489 Taân Hoùa-Loø Goám 2.447 540.000 221 Taây Saøi Goøn I vaø II 1.315 100.000 76 Tham Löông- Beán Caùt 1.500 190.000 127 Baéc Saøi Goøn I 2.324 170.000 73 Baéc Saøi Goøn II 1.152 63.000 55 Ñoâng Saøi Goøn 1.690 70.000 41 Nam Saøi Goøn 1.555 80.000 52 Toång 18.372 3.913.000 Nguoàn: Coâng ty thoaùt nöôùc Ñoâ thò 2.2. ÑAËC ÑIEÅM- ÑIEÀU KIEÄN TÖÏ NHIEÂN CUÛA TUYEÁN KEÂNH VAØ LÖU VÖÏC 2.2.1. Ñaëc ñieåm khí haäu Löu vöïc keânh NL-TN naèm trong TP.HCM vì vaäy khí haäu taïi löu vöïc keânh mang ñaëc ñieåm khí haäu TP.HCM. TP.HCM bò aûnh höôûng bôûi khí haäu vuøng nhieät ñôùi gioù muøa caän xích ñaïo neân coù nhieät ñoä cao, ñoä aåm cao, coù nhieàu maây, coù tính oån ñònh cao, thay ñoåi khí haäu giöõa caùc naêm nhoû, khoâng coù thieân tai, haàu nhö khoâng coù baõo luït, chæ bò aûnh höôûng nheï nhöng khoâng ñaùng keå. Caùc muøa töông töï vôùi khí haäu cuûa mieàn Nam vaø coù hai muøa roõ reät: muøa möa vaø muøa khoâ. Muøa khoâ keùo daøi töø thaùng 11 ñeán thaùng 4 naêm sau, muøa möa keùo daøi töø thaùng 5 ñeán thaùng 10. Muøa heø chòu aûnh höôûng cuûa gioù muøa Taây Nam vaø vaøo muøa ñoâng chòu aûnh höôûng cuûa gioù muøa Taây Baéc. Gioù muøa vaøo muøa heø thöôøng dieãn ra töø thaùng 5 ñeán thaùng 12, 90% löôïng nöôùc möa bình quaân ñeàu dieãn ra vaøo muøa naøy vôùi möùc trung bình laø 300mm/m2 thaùng, möa haàu nhö ngaøy naøo cuõng coù. Nhieät ñoä vaø ñoä aåm cao (nhieät ñoä trung bình 320C, ñoä aåm 79,7%). Gioù muøa vaøo muøa ñoâng dieãn ra töø thaùng 1 ñeán thaùng 3, nhieät ñoä thaáp (210C vaøo thaùng 1), ñoä aåm thaáp hôn vaø coù möa nhoû. ÑOÀ AÙN TOÁT NGHIEÄP SVTH: NGUYEÃN HAÏ DI GVHD: TS.TRÖÔNG THANH CAÛNH 8 2.2.1.1. Nhieät ñoä khoâng khí Nhieät ñoä khoâng khí ít thay ñoåi giöõa caùc thaùng trong naêm, bieân ñoä dao ñoäng trong khoaûng 5-70C, nhieät ñoä trung bình naêm laø 270C. Söï cheânh leäch nhieät ñoä giöõa ban ngaøy vaø ban ñeâm laïi töông ñoái lôùn (khoaûng 7-100C vaøo muøa khoâ vaø 5-90C vaøo muøa möa). Baûng 2.2: Thoáng keâ veà nhieät ñoä taïi TP.HCM Moâ taû Nhieät ñoä, 0C Nhieät ñoä trung bình naêm 27,0 Nhieät ñoä cao nhaát ñaõ töøng ñöôïc ghi nhaän (vaøo naêm 1912) 40,0 Nhieät ñoä thaáp nhaát ñaõ töøng ñöôïc ghi nhaän (vaøo naêm 1937) 13,8 Dao ñoäng nhieät ñoä trong thaùng noùng nhaát (thaùng 4) 24-35 Dao ñoäng nhieät ñoä trong thaùng laïnh nhaát (thaùng 11) 22-31 Nhieät ñoä trung bình trong thaùng noùng nhaát 28,8 Nhieät ñoä trung bình trong thaùng laïnh nhaát 25,7 Nguoàn: soá lieäu do Vieän Moâi tröôøng vaø Taøi nguyeân (CEFINEA) toång hôïp 2.2.1.2. Löôïng möa Löôïng möa veà muøa möa chieám 95% caû naêm, löôïng möa trong muøa khoâ chæ chieám 5% caû naêm. Baûng 2.3: Löôïng möa bình quaân Traïm I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Naêm Taân Sôn Nhaát 13 4 11 48 208 313 296 371 327 274 118 46 1929 Nhaø Beø 7 0 6 21 167 267 229 220 255 181 65 15 1433 Nguoàn: Vieän Moâi tröôøng vaø Taøi nguyeân (CEFINEA) toång hôïp Möa thöôøng xaûy ra 120-140 ngaøy moät naêm, trung bình 10-12 ngaøy moãi thaùng. Nhöõng traän möa lôùn gaây ngaäp uùng roäng thöôøng xaûy ra töø cuoái thaùng 9 ñeán ñaàu thaùng 10. Muøa möa baét ñaàu vôùi gioù muøa Taây-Nam vaøo khoaûng ngaøy10/5 vaø keát thuùc vaøo khoaûng 30/10, löôïng möa trong thaùng lôùn nhaát laø 308mm vaøo thaùng ÑOÀ AÙN TOÁT NGHIEÄP SVTH: NGUYEÃN HAÏ DI GVHD: TS.TRÖÔNG THANH CAÛNH 9 8. Nhöõng côn möa lôùn thöôøng xaûy ra trong thôøi gian ngaén. Löôïng möa giaûm daàn töø thöôïng nguoàn ñeán haï nguoàn caùc con soâng trong khu vöïc. Vaøo muøa khoâ, TP.HCM chòu aûnh höôûng cuûa gioù muøa Ñoâng-Baéc, trong ñoù thaùng 2 laø thaùng khoâ nhaát. Cöôøng ñoä möa theo taàn suaát 5 naêm vaø 10 naêm ñöôïc öôùc tính laàn löôït laø 80 vaø 91mm/giôø. Löôïng möa theo taàn suaát 5 naêm vaø 10 naêm ñöôïc öôùc tính laàn löôït laø 114 vaø 128mm. Löôïng möa phaân boá khoâng ñoàng ñeàu giöõa caùc vuøng: ¾ Vuøng Baéc vaø Ñoâng Baéc: 1900-2000mm/naêm ¾ Vuøng trung taâm Thaønh phoá: 1600-1900mm/naêm ¾ Vuøng Nam vaø Ñoâng Nam: 1200-1300mm/naêm Baûng 2.4: Caùc ñaëc tröng cheá ñoä möa (Traïm ño möa Taân Sôn Nhaát) Caùc yeáu toá ñaëc tröng cheá ñoä möa Trò soá Löôïng möa trung bình naêm 1.979 (mm) Löôïng möa lôùn nhaát naêm 2.718 (mm) Löôïng möa nhoû nhaát naêm 1.553 (mm) Soá ngaøy möa trung bình naêm 154 (ngaøy) Löôïng möa trung bình thaùng lôùn nhaát 338 (mm) (thaùng 9) Soá ngaøy möa trung bình thaùng lôùn nhaát 22 (ngaøy) (thaùng 9) Löôïng möa trung bình thaùng nhoû nhaát 3 (mm) Löôïng möa cöïc ñaïi 177 (mm) Löôïng möa thaùng cöïc ñaïi 603 (mm) Nguoàn: Coâng ty thoaùt nöôùc ñoâ thò 2.2.1.3. Löôïng naéng - maây Löôïng naéng haøng naêm trung bình 6,2 giôø moãi ngaøy, vôùi löôïng naéng toái ña laø 8 giôø trong thaùng 2 vaø 3 toái thieåu laø 5 giôø vaøo thaùng 10. Löôïng maây thay ñoåi trung bình töø 65-80% vaøo thaùng 7, 8, 9 vaø 40% vaøo thaùng 2. Saám seùt, gioâng gioù thöôøng xaûy ra vaøo muøa möa, khoaûng 6, 7 ngaøy/thaùng nhöng hieám xaûy ra trong nhöõng thaùng coøn laïi. ÑOÀ AÙN TOÁT NGHIEÄP SVTH: NGUYEÃN HAÏ DI GVHD: TS.TRÖÔNG THANH CAÛNH 10 2.2.1.4. Ñoä aåm khoâng khí Ñoä aåm trung bình naêm laø 78%, vaøo muøa möa laø 85%, muøa khoâ laø 75%. Ñoä aåm toái ña coù theå leân ñeán 99%, toái thieåu laø 30%. Vaøo caùc thaùng muøa khoâ, ñoä aåm giaûm, ñoä aåm khoâng khí töông ñoái cho bôûi baûng 2.5 2.2.1.5. Ñoä bay hôi Ñoä bay hôi trung bình haøng naêm ghi nhaän baèng oáng Piche öôùc tính khoaûng 1.300mm. Ñoä bay hôi haøng thaùng coù theå leân ñeán 130-160mm/thaùng vaøo muøa khoâ, 70-90mm/thaùng vaøo muøa möa. Söï bay hôi döôùi aùnh naéng cao hôn 1,3 laàn so vôùi giaù trò ño baèng oáng Piche (1600-1800mm). Söï bay hôi töø maët nöôùc theo öôùc tính vaøo khoaûng 600mm ôû vuøng ven bieån vaø 500mm saâu trong ñaát lieàn. Baûng 2.5: Ñoä aåm töông ñoái trong caùc thaùng taïi TP.HCM (Traïm khí töôïng thuûy vaên) Ñoä aåm töông ñoái (%) Thaùng Trung bình Lôùn nhaát Nhoû nhaát 1 77 99 23 2 74 99 22 3 74 98 20 4 76 99 21 5 83 99 33 6 86 100 30 7 87 100 40 8 86 99 44 9 87 100 43 10 87 100 40 11 84 100 33 12 81 100 29 Nguoàn: Coâng ty Thoaùt nöôùc Ñoâ thò ÑOÀ AÙN TOÁT NGHIEÄP SVTH: NGUYEÃN HAÏ DI GVHD: TS.TRÖÔNG THANH CAÛNH 11 2.2.1.6. Toác ñoä gioù Baûng 2.6: Toác ñoä gioù (m/s) trung binh thaùng (Traïm ño Taân Sôn Nhaát) Thaùng trong naêm Ñaëc tröng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Caû naêm Toác ñoä TB (m/s) 2,5 2,8 3,2 3,2 2,7 3,1 3,2 3,3 2,9 2,5 2,3 2,3 2,8 Höôùng gioù chính ÑB ÑN ÑN ÑN N TN TN TTN T T B B Nguoàn: Ñaøi khí töôïng thuûy vaên TP.HCM Nhìn chung, gioù trong khu vöïc cuõng coù quy luaät tuaân theo hai muøa chính laø muøa möa vaø muøa khoâ. Vaøo caùc thaùng muøa möa (thaùng 5 ñeán thaùng 10) chuû yeáu laø gioù Taây Nam, Taây-Taây Nam vôùi vaän toác trung bình khoaûng 15m/s, mang theo nhieàu hôi nöôùc vaø gaây möa nhieàu. Toác ñoä gioù lôùn nhaát coù theå ñaït 25-30m/s. Gioù Ñoâng, Ñoâng Baéc xuaát hieän chuû yeáu trong caùc thaùng muøa khoâ (thaùng 11 ñeán thaùng 4) vôùi vaän toác trung bình khoaûng 10-12,/s, mang ít hôi nöôùc. Höôùng gioù chuyeån tieáp giöõa 2 muøa laø höôùng Ñoâng- Ñoâng Nam. 2.2.2. Ñaëc ñieåm ñòa hình Veà ñòa hình, löu vöïc keânh NL-TN coù hai phaàn chính ôû hai beân bôø keânh. Nhìn chung, cao trình cuûa moãi vuøng töø 10m ôû phía ngoaøi (Quaän Taân Bình, Goø Vaáp vaø Quaän 1) xuoáng ñeán 1.5m ôû trung taâm (doïc theo hai bôø keânh). Ñieàu kieän ñòa hình naøy raát thích hôïp cho vieäc taäp trung nöôùc möa xuoáng keânh. Nhìn chung, löu vöïc keânh NL-TN naèm treân hai vuøng ñòa hình ñaõ phaân chia beân treân: vuøng ñoài vaø vuøng thaáp. Vuøng ñoài coù cao ñoä ñòa hình lôùn hôn +2,500m, bao goàm caùc khu vöïc: ¾ Quaän 1, Quaän 3 töø ñöôøng Nguyeãn Thò Minh Khai ñeán ñöôøng Lyù Chính Thaéng (khu vöïc phía Nam löu vöïc) cao ñoä giaûm töø 9,7m-3,0m, ñoä doác ñòa hình lôùn, thoaùt nöôùc khaù toát. ÑOÀ AÙN TOÁT NGHIEÄP SVTH: NGUYEÃN HAÏ DI GVHD: TS.TRÖÔNG THANH CAÛNH 12 ¾ Quaän 10, moät phaàn Quaän Taân Bình (khu vöïa phía Taây Baéc ñeán ñöôøng Hoaøng Vaên Thuï; Taây vaø Taây Nam löu vöïc ñeán ñöôøng Caùch Maïng Thaùng 8), cao ñoä ñòa hình töø 5,0m ñeán 3,0m. Tuy nhieân khu vöïc Quaän Taân Bình thuoäc thöôïng löu keânh vaø khoaûng caùch ñeán nguoàn thoaùt khaù xa neân ñoä doác coáng khoâng theå ñaûm baûo yeâu caàu kyõ thuaät. ¾ Vuøng phía Ñoâng Baéc löu vöïc, thuoäc Quaän Goø Vaáp vaø moät phaàn Quaän Phuù Nhuaän, cao ñoä ñòa hình töø 10,0m-2,5m, ñoä doác ñòa hình lôùn, nguoàn thoaùt laø ñoaïn giöõa keânh neân coù theå xaây döïng caùc tuyeán thoaùt nöôùc vôùi ñoä doác lôùn, thoaùt nöôùc toát. ¾ Vuøng thaáp naèm doïc theo tuyeán keânh, coù cao ñoä ñòa hình nhoû hôn 2,5m, caùc tuyeán keânh thoaùt nöôùc chòu aûnh höôûng naëng cuûa thuûy trieàu, gaàn nhö laø vuøng chöùa cuûa toaøn boä löu vöïc khi möa do keânh thoaùt nöôùc khoâng kòp. Vì vaäy, thöôøng bò ngaäp vaø 1 thôøi gian daøi sau möa vaãn trong tình traïng ruùt chaäm. (Nguoàn: Coâng ty Thoaùt nöôùc Ñoâ thò) 2.2.3. Ñaëc ñieåm veà ñòa chaát coâng trình Löu vöïc keânh NL-TN ñöôïc phuû bôûi lôùp traàm tích Pleitoxen coù nguoàn goác soâng, thaønh phaàn caáu taïo chuû yeáu laø caùt vaø seùt… ÔÛ nhöõng vuøng thaáp doïc keânh, do quaù trình ñoâ thò hoùa moät caùch töï phaùt, treân beà maët coù theâm caùc lôùp phuû raát ña daïng bao goàm: caùt, raùc, xaø baàn hoaëc ñaát, ñaát ñoû ñaép theâm nhaèm muïc ñích toân neàn. Coù nhieàu hoá khoan thaêm doø ñòa chaát treân toaøn löu vöïc cuõng nhö doïc keânh ôû caùc ñoä saâu khaùc nhau vaøo muøa khoâ cuõng nhö muøa möa cho thaáy phaân boá ñòa taàng töø treân xuoáng döôùi nhö sau: ¾ Lôùp ñaát ñaép coù ñoä daøy töø 1,0-2,0m goàm: ñaát seùt, caùt, ñaát boät laãn nhieàu ñaù vuïn, raùc vaø xaùc thöïc vaät. Nguoàn goác hình thaønh lôùp ñaát naøy do quaù trình daân cö laán keânh taïo thaønh, chæ xuaát hieän ôû caùc vuøng thaáp, truõng doïc keânh. ÑOÀ AÙN TOÁT NGHIEÄP SVTH: NGUYEÃN HAÏ DI GVHD: TS.TRÖÔNG THANH CAÛNH 13 ¾ Lôùp ñaát seùt laãn caùt boät, nhieàu caùt, maøu xaùm, ôû traïng thaùi meàm, deûo (CL) beà daøy trung bình töø 2-3m, ôû ñoä saâu töø 2-7m. Cöôøng ñoä chòu taûi RCT=0,7- 1,0 kg/cm2. ¾ Lôùp caùt coù ñoä lôùn haït töø trung bình ñeán nhuyeãn laãn ñaát seùt maøu xaùm traïng thaùi bôû rôøi (SC) coù beà daøy trung bình 2m, ôû ñoä saâu töø 5-37m. Cöôøng ñoä chòu taûi RCT=3,4 kg/cm2 (caùc coáng xaû, thieát bò taùch doøng thöôøng naèm treân lôùp (CL) hoaëc lôùp naøy). ¾ Lôùp caùt haït to ñeán nhuyeãn, laãn ñaát boät ôû traïng thaùi chaët vöøa, coù khaû naêng chòu taûi cao (SM) phaân boá töø lôùp (SC) ñeán heát ñaùy loã khoan (caùc tuyeán thoaùt nöôùc thaûi, haàm bôm ñöôïc ñaët ôû ñoä saâu cuûa lôùp (SC) hay lôùp naøy). 2.2.4. Ñaëc ñieåm thuûy vaên vaø soâng raïch nguoàn tieáp nhaän cuûa keânh NL-TN 2.2.4.1. Heä thoáng soâng, raïch Heä thoáng keânh raïch cuûa Thaønh phoá coù 2 heä thoáng chính. Heä thoáng caùc keânh raïch ñoå vaøo soâng Saøi Goøn vôùi hai nhaùnh chính laø: raïch Beán Caùt vaø keânh NL-TN. Heä thoáng caùc keânh raïch ñoå vaøo soâng Beán Löùc vaø Keânh Ñoâi- Keânh Teû nhö: raïch Taân Kieân, raïch Baø Hom, raïch Taân Hoùa- Loø Goám… Ñaëc ñieåm cuûa caùc keânh raïch naøy laø chuùng ñeàu ñoäc laäp, coù moät phaàn chaûy troïng löïc vaø baét nguoàn töø vuøng ñaát cao Goø Vaáp. TP.HCM coù hai soâng chính tieáp nhaän nöôùc möa vaø nöôùc thaûi. ¾ Soâng Ñoàng Nai: lôùn nhaát vuøng Ñoâng Nam Boä, cung caáp vaø tieâu thoaùt nöôùc cho moät löu vöïc roäng lôùn cuûa Ñoâng Nam Boä vaøo khoaûng 23.000 km2, trong ñoù coù TP.HCM, löu löôïng vaøo muøa kieät töø 75m3/s ñeán 200m3/s. ¾ Soâng Saøi Goøn: baét nguoàn töø Campuchia, chaûy qua vuøng ñoài nuùi phía Taây Baéc huyeän Loäc Ninh (Bình Phöôùc) ôû cao ñoä 200-250m. Soâng Saøi Goøn daøi 256km, dieän tích löu vöïc 5.560km2. Ñoaïn chaûy qua ñòa baøn tænh töø Daàu Tieáng ñeán Laùi Thieâu daøi 143km. ÔÛ thöôïng löu soâng heïp, nhöng ñeán Daàu Tieáng, soâng môû roäng 100m vaø ñeán thò xaõ Thuû Daàu Moät laø 200m. Ñoaïn ÑOÀ AÙN TOÁT NGHIEÄP SVTH: NGUYEÃN HAÏ DI GVHD: TS.TRÖÔNG THANH CAÛNH 14 chaûy qua Thaønh phoá coù beà roäng töø 225-370m, chieàu saâu ñeán 20m. Soâng naøy hôïp löu vôùi soâng Ñoàng Nai ôû cöûa Caùt Laùi, ñoaïn soâng hôïp löu naøy goïi laø soâng Nhaø Beø chaûy thaúng ra bieån. Löu löôïng bình quaân 85m3/s, ñoä doác cuûa soâng nhoû chæ 0,7%. Heä thoáng caùc chi löu cuûa soâng Saøi Goøn raát nhieàu vaø coù löu löôïng trung bình vaøo khoaûng 54m3/s. Soâng Saøi Goøn laø soâng coù ñoä doác nhoû, loøng vaãn heïp nhöng saâu, ít khu chöùa do vaäy thuûy trieàu truyeàn vaøo raát saâu vaø maïnh. Vaøo muøa khoâ, trieàu lan truyeàn leân treân caàu Böng Baøn (khi chöa coù hoà Daàu Tieáng). Do vaäy, cheá ñoä thuyû vaên, thuyû löïc cuûa keânh raïch trong Thaønh phoá chòu aûnh höôûng chuû yeáu cuûa soâng Saøi Goøn. Keânh NL-TN coù chieàu daøi raïch chính laø 9.470m vaø caùc chi löu: Teân Chieàu daøi (m) Raïch coáng Baø Xeáp 300 Raïch Buøng Binh 652 Raïch Mieãu 1.116 Raïch Oâng Tieâu 740 Raïch Mieáu Noåi (P.3-Q.Bình Thaïnh) 640 Raïch Buøi Höõu Nghóa 620 Raïch Caàu Boâng 1.480 Raïch Caàu Sôn 960 Raïch Phan Vaên Haân (P.17-Q.Bình Thaïnh) 1.020 Raïch Vaên Thaùnh 1.465 Keânh NL-TN bao goàm hai phaàn chính: keânh Nhieâu Loäc (ñoaïn thöôïng nguoàn) vaø keânh Thò Ngheø (ñoaïn haï nguoàn), vaø moät soá caùc keânh nhoû khaùc, trong ñoù raïch Caàu Boâng vaø raïch Vaên Thaùnh laø lôùn nhaát. Löu vöïc keânh NL-TN coù dieän tích khoaûng 33km2 naèm trong 7 quaän cuûa TP.HCM vaø ñoå vaøo soâng Saøi Goøn gaàn caàu Ba Son. ÑOÀ AÙN TOÁT NGHIEÄP SVTH: NGUYEÃN HAÏ DI GVHD: TS.TRÖÔNG THANH CAÛNH 15 Keânh NL-TN vaø caùc löu chi (raïch Mieãu, raïch OÂng Buoâng, raïch Vaên Thaùnh…) coù chieàu daøi raïch chính: 9.470m, caùc chi löu 8.716m toång chieàu daøi 18.186m, chaûy xuyeân suoát Thaønh phoá laø nôi tieáp nhaän nöôùc thaûi cuûa moät löu vöïc lôùn bao goàm toaøn boä Quaän Phuù Nhuaän, Quaän 3, Quaän Taân Bình, Quaän 10, Quaän 1, Quaän Bình Thaïnh vaø moät phaàn Quaän Goø Vaáp vôùi dieän tích khoaûng 3.324 ha, daân soá khoaûng 1.200.000 ngöôøi. Cao ñoä maët ñaát thay ñoåi nhö sau: cao nhaát laø Quaän Goø Vaáp, Quaän 1, Quaän 3: 6-9m ñeán thaáp nhaát ôû ven keânh töø 1,5-2m, chieàu daøi keânh khoaûng hôn 10km, chieàu roäng thay ñoåi töø Nhieâu Loäc ñeán Thò Ngheø laø 10-20-30m, ñoä saâu töø 2-3-4m. Dieän tích maët nöôùc khoaûng 10ha. Khoái löôïng nöôùc veà muøa caïn luùc chaân trieàu khoaûng 700.000m3. Raïch cuõng chòu aûnh höôûng cheá ñoä thuûy trieàu soâng Saøi Goøn truyeàn vaøo neân trong ngaøy chieàu nöôùc chaûy cuõng thay ñoåi hai laàn. Nhöng do keânh ngaén, noâng, nhoû heïp, uoán khuùc, loøng raïch laïi bò laán chieám nhieàu bôûi nhaø daân neân aûnh höôûng cuûa thuûy trieàu bò suy giaûm nhanh doïc theo keânh raïch. Nöôùc töø soâng Saøi Goøn trong quaù trình trieàu leân chæ vaøo ñöôïc tôùi caàu Kieäu caùch soâng 4,5m. Khi trieàu ñaõ ruùt heát ôû soâng Saøi Goøn thì möïc nöôùc ôû ñaàu nguoàn Nhieâu Loäc vaãn cao hôn möùc bình thöôøng. 2.2.4.2. Thuûy vaên Cheá ñoä thuûy vaên cuûa soâng Saøi Goøn chòu aûnh höôûng roõ reät cuûa thuûy trieàu ñeán taän Beán Than, caùch hôïp löu soâng Saøi Goøn vaø soâng Ñoàng Nai 60km. Löu löôïng thuûy trieàu cuûa soâng Saøi Goøn ôû vaøm keânh NL-TN (15km thöôïng nguoàn cuûa hôïp löu soâng Saøi Goøn vaø soâng Ñoàng Nai), vaøo khoaûng ± 3.000m3/s. ÔÛ Phuù Cöôøng (45km thöôïng nguoàn vaøm keânh NL-TN), löu löôïng thuûy trieàu khoaûng ± 1.500m3/s. Löu löôïng thuûy trieàu cuûa keânh NL-TN ôû vaøm keânh vaøo khoaûng ±75m3/s. ÔÛ löu vöïc thaáp cuûa heä thoáng soâng Ñoàng Nai, doøng chaûy thöôøng xuyeân bò aûnh höôûng bôûi thuûy trieàu töø cöûa soâng vaø caùc doøng chaûy töø thöôïng nguoàn, ñöôïc ñieàu tieát bôûi caùc coâng trình thuûy lôïi. ÑOÀ AÙN TOÁT NGHIEÄP SVTH: NGUYEÃN HAÏ DI GVHD: TS.TRÖÔNG THANH CAÛNH 16 ¾ Caùc doøng chaûy vaøo soâng Saøi Goøn Doøng chaûy soâng Thò Tính öôùc tínhvaøo khoaûng 5m3/s. Löu löôïng cuûa löu vöïc NL-TN öôùc tính khoaûng 1,16m3/s. ¾ Doøng chaûy ra khoûi soâng Saøi Goøn Theo soá lieäu thoáng keâ cuûa Sôû Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån Noâng thoân, caùc khu coâng nghieäp vaø daân cö trong TP.HCM, Bieân Hoøa vaø Thuû Daàu Moät ñang söû duïng löôïng nöôùc khoaûng 13,5m3/s töø soâng Saøi Goøn vaø soâng Ñoàng Nai, ñaëc bieät laø caùc nhaø maùy nöôùc Beán Than, Bình An, Thieân Taân, vaø Nhaø maùy Quoác loä 1 ñang söû duïng 21,0m3/s. Löôïng nöôùc laáy töø soâng Saøi Goøn vaø soâng Ñoàng Nai duøng cho thuûy noâng öôùc tính khoaûng 20m3/s. Caùc loaïi nguoàn nöôùc töø möa, töø nöôùc thaûi, töø thuûy trieàu hình thaønh nguoàn nöôùc keânh NL-TN. Nguoàn nöôùc keânh gaén lieàn vôùi caùc ñieàu kieän cuï theå cuûa löu vöïc, phuï thuoäc chaët cheõ vaøo thôøi ñieåm xuaát hieän cuûa töøng quaù trình. Moãi loaïi seõ coù nhöõng tính chaát, nhöõng ñaëc tröng rieâng veà ñoä lôùn vaø cöôøng suaát bieán ñoåi haøm löôïng vaät chaát gaây möùc ñoä ñoäc vaø noù seõ quyeát ñònh neân tính chaát cô baûn veà nguoàn nöôùc cuûa keânh NL-TN. Hình 2.2: Moâ hình söï hình thaønh doøng chaûy treân keânh NL-TN Ghi chuù: Nguoàn nöôùc töø nöôùc möa Thuûy trieàu vaø doøng trieàu Nguoàn nöôùc töø nöôùc thaûi ÑOÀ AÙN TOÁT NGHIEÄP SVTH: NGUYEÃN HAÏ DI GVHD: TS.TRÖÔNG THANH CAÛNH 17 Vaøo muøa möa, nhôø löôïng nöôùc möa lôùn, keânh bôùt oâ nhieãm hôn do nöôùc thaûi ñöôïc pha loaõng vaø ñöa ngay ra soâng Saøi Goøn. Keânh bò thu heïp vaø boài laáp neân khi möa lôùn, löôïng nöôùc möa khoâng thoaùt ngay ra soâng maø keùo daøi trong nhieàu giôø, nhôø ñoù löu löôïng doøng keânh vaãn lôùn hôn muøa khoâ giaûm bôùt oâ nhieãm. Tuy nhieân, buøn laéng ñoïng treân keânh vaãn phaân huûy taïo muøi hoâi. Keát quaû ño ñaïc löu löôïng treân keânh cho thaáy: ¾ Löu löôïng muøa khoâ: tæ leä vôùi bieân ñoä trieàu (thay ñoåi theo ngaøy, thaùng vaø vò trí maët caét ño ñaïc). Caøng xa cöûa raïch möïc nöôùc ñænh trieàu vaø bieân ñoä möïc nöôùc caøng giaûm. Do ñoù, nöôùc töø caàu Kieäu ñeán vaøm tieâu thoaùt nöôùc deã daøng hôn ñoaïn beân treân. ¾ Löu löôïng muøa möa: khu vöïc phía Baéc cuûa löu vöïc, maïng löôùi thoaùt nöôùc coøn thöa thôùt, phaàn lôùn nöôùc thaám giuùp ñieàu hoøa moät phaàn löu löôïng. Löôïng nöôùc möa raát lôùn so vôùi nöôùc thaûi (gaáp hôn 20 laàn) taïo doøng chaûy maïnh trong keânh. Tuy nhieân, doøng chaûy naøy khoâng ñuû söùc cuoán theo toaùn boä löôïng caën laéng ñoïng treân keânh, vaãn coù söï phaân huûy chaát höõu cô ngay treân keânh gaây oâ nhieãm vôùi möùc ñoä nheï hôn muøa khoâ. 2.2.4.3. Cheá ñoä thuûy trieàu Thuûy trieàu ôû TP.HCM theo cheá ñoä baùn nhaät trieàu, coù 2 ñænh trieàu (moät cao moät thaáp) vaø 2 ñaùy trieàu (moät cao moät thaáp). Khaùc bieät giöõa möïc nöôùc trieàu cöôøng vaø möïc nöôùc trieàu roøng thay ñoåi trong khoaûng 2,7-3,3m ôû gaàn TP.HCM vaø 2,5-4,0m taïi caùc cöûa soâng. Do cao trình thaáp (döôùi 2,5m), haàu heát caùc soâng vaø keânh ôû TP.HCM ñeàu bò aûnh höôûng cuûa thuûy trieàu. Moät chu kyø thuûy trieàu ñaày ñuû keùo daøi trung bình 12-15 ngaøy, goàm 5-7 ngaøy trieàu cöôøng vaø 3-5 ngaøy trieàu roøng. Thôøi gian trieàu leân thöôøng vaøo khoaûng 15-20 giôø, trong khi ñoù thôøi gian trieàu xuoáng chæ vaøo khoaûng 4-8 giôø. Ñieàu naøy khoâng coù lôïi cho heä thoáng thoaùt nöôùc möa. ÑOÀ AÙN TOÁT NGHIEÄP SVTH: NGUYEÃN HAÏ DI GVHD: TS.TRÖÔNG THANH CAÛNH 18 Coù ba chu kyø thuûy trieàu moãi naêm: ¾ Chu kyø trieàu cao: thaùng 9, 10, 11, 12. ¾ Chu kyø trieàu thaáp: thaùng 4, 5, 6, 7, 8. ¾ Chu kyø trieàu trung bình: thaùng 1, 2, 3. Haøng thaùng laïi coù 2 kyø trieàu cöôøng theo chu kyø maët traêng vaøo caùc ngaøy 1, 2, 3, 4, 14, 15, 16, 17 (aâm lòch) vaø 2 kyø trieàu keùm vaøo giöõa caùc ngaøy noùi treân. Bieân ñoä trieàu khaù lôùn vaø ít bieán ñoäng qua nhieàu naêm, taïi traïm ño Phuù An, bieân ñoä trieàu trung bình khoaûng töø 1,7-2,5m, cao nhaát laø 3,95m. Ñoä cheânh bieân ñoä trieàu ôû caùc taàn suaát khaùc nhau nhoû vaøo khoaûng 20-30cm. Möùc ñoä aûnh höôûng cuûa thuûy trieàu phuï thuoäc vaøo ñòa hình loøng soâng, keânh, raïch (ñoä saâu, chieàu roäng, quaù trình truyeàn trieàu) ñoái vôùi cöûa soâng. ÔÛ ñaây caàn löu yù laø toác ñoä chaûy ra phaàn lôùn ñeàu lôùn hôn toác ñoä chaûy vaøo, chæ coù moät vaøi nôi toác ñoä chaûy ra baèng toác ñoä chaûy vaøo ñaëc bieät laø thôøi gian nöôùc chaûy ra baèng thôøi gian nöôùc chaûy vao. Cho neân ôû moät soá keânh raïch thì khoái löôïng nöôùc baån chöa chaûy ra khoûi cöûa keânh thì ñaõ bò nöôùc ñaåy trôû vaøo laøm cho tình hình oâ nhieãm caøng traàm troïng theâm (vì tính chaát baùn nhaät trieàu- hai laàn nöôùc lôùn vaø hai laàn nöôùc roøng). Thôøi gian quaù ngaén chæ 6 giôø neân löôïng nöôùc khoâng kòp chaûy ra ngoaøi soâng chính vaø treân keânh raïch coøn toàn taïi vuøng giaùp nöôùc. Chính vì vaäy nôi ñaây thöôøng bò oâ nhieãm raát naëng. AÛnh höôûng cuûa thuûy trieàu leân khaù xa treân 2 soâng: soâng Ñoàng Nai leân ñeán Trò An caùch bieån 150km; soâng Saøi Goøn leân ñeán Daàu Tieáng caùch bieån 180km. Cuøng vôùi thuûy trieàu laø söï xaâm nhaäp maën, vaøo muøa möa aûnh höôûng cuûa thuûy trieàu ñoái vôùi ñoä maën treân soâng thaáp nhöng veà muøa khoâ, do löu löôïng soâng giaûm nhieàu, aûnh höôûng raát lôùn. Treân keânh NL-TN, do loøng raïch nhoû heïp, noâng, bò boài laáp, laán chieám bôûi nhaø daân vaø chaát thaûi, bò caûn trôû bôûi rau, beøo vaø do cao ñoä ñòa hình thay ñoåi nhanh, aûnh höôûng cuûa thuûy trieàu suy giaûm maïnh, nöôùc töø soâng Saøi Goøn theo trieàu leân chæ ÑOÀ AÙN TOÁT NGHIEÄP SVTH: NGUYEÃN HAÏ DI GVHD: TS.TRÖÔNG THANH CAÛNH 19 ñeán ñöôïc caàu Kieäu (caùch soâng 2,5km), phaàn coøn laïi cuûa keânh bò doàn öù bôûi nöôùc thaûi gaây oâ nhieãm loøng keânh. 2.2.4.4. Vuøng ngaäp uùng Tình traïng cuûa heä thoáng bò hö hoûng nhieàu naêm qua laø do keát quaû cuûa vieäc thieáu duy tu. Hôn 50 vuøng bò ngaäp cuïc boä keùo daøi töø 1-2 ngaøy vaøo muøa möa trong toaøn Thaønh phoá. Kieåm tra sô boä coù 8 khu vöïc lôùn (goàm nhieàu vuøng ngaäp nhoû beân trong) naèm trong löu vöïc keânh NL-TN. Moät soá nguyeân nhaân gaây ra hieän töông ngaäp uùng taïi löu vöïc keânh: ¾ Do nöôùc trieàu cöôøng: möùc trieàu cöôøng laøm nöôùc soâng traøn ngaäp caùc vuøng ñòa hình thaáp, gaây aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán tình hình ngaäp. Heä thoáng ñöôøng coáng thoaùt thöôøng coù caùc cöûa ra taïi caùc keânh raïch ñaët döôùi möùc “0” neân vaøo muøa trieàu cöôøng caùc cöûa coáng naøy bò ngaäp saâu ñaõ aûnh höôûng raát lôùn ñeán khaû naêng thaùo nöôùc cuûa caùc vuøng cao. Hôn nöõa khi phaùt trieån caùc khu daân cö môùi, chuû ñaàu tö ñaõ khoâng quan taâm ñuùng möùc ñeán vieäc thoaùt nöôùc cho khu daân cö, cao ñoä san laáp maët baèng thaáp hôn cao ñoä möùc nöôùc trieàu cöôøng do ñoù raát nhieàu khu daân cö thöôøng xuyeân bò ngaäp ngay caû trong muøa naéng. ¾ D._.o möa: Trong caùc traän möa cöôøng ñoä cao, ñænh möa xuaát hieän khaù sôùm, cöôøng ñoä möa thôøi ñoaïn ngaén thöôøng khaù cao, ñieàu naøy deã daøng gaây neân caùc traän ngaäp keùo daøi. ¾ Ñòa hình thaáp: caùc vuøng truõng ñòa hình thaáp ngaäp do trieàu vaø tình hình ngaäp caøng nghieâm troïng hôn khi coù söï keát hôïp giöõa trieàu vôùi möa coù cöôøng ñoä cao nhö khu vöïc ñöôøng Ung Vaên Khieâm, ñöôøng Ñinh Boä Lónh, chôï Taân Bình… khi ñoù haàu heát caùc cöûa xaû ñeàu ngaäp do trieàu. ¾ Do keânh raïch bò boài laáp: moät soá chi löu ñöôïc xem laø heä thoáng caáp 1 trong tieâu thoaùt nöôùc nhö raïch Vaên Thaùnh, raïch Caàu Boâng, raïch Caàu Sôn… nhöng chöa ñöôïc chuù troïng ñuùng möùc trong ñaàu tö, chöa ñöôïc naïo veùt, gia coá ñònh ÑOÀ AÙN TOÁT NGHIEÄP SVTH: NGUYEÃN HAÏ DI GVHD: TS.TRÖÔNG THANH CAÛNH 20 kyø, vaø ñaõ bò daân cö hai beân raïch laán chieám nghieâm troïng neân thöôøng xaûy ra hieän töôïng saït lôõ, boài laáp laøm giaûm khaû naêng thoaùt nöôùc cuûa heä thoáng cho duø heä thoáng coáng hoaït ñoäng toát. Moät soá ñaùy keânh cao hôn cöûa xaû laøm cho heä thoáng coáng bò ngaäm nöôùc taïo ñieàu kieän laéng ñoïng ñaát raùc nhö raïch Vaên Thaùnh,… ¾ Do heä thoáng thoaùt nöôùc bò hö hoûng: coáng bò suïp do ñaõ quaù cuõ vaø hö hoûng do xe taûi löu thoâng nhaát laø ñoái vôi caùc tuyeán coáng voøm ñöôïc xaây döïng ñaõ laâu naêm vaø chæ phuø hôïp vôùi löu löôïng taûi troïng giao thoâng thaáp. ¾ Do heä thoáng coáng hieän höõu bò quaù taûi vaø thieáu coáng thoaùt nöôùc: heä thoáng thoaùt nöôùc chöa hoaøn chænh, trong khi moät soá ñöôøng thoaùt nöôùc quaù taûi, bò hö hoûng. Moät soá haàm ga, ñöôøng coáng thoaùt, keânh raïch bò taét ngheõn bôûi raùc, ñaát caùt neân ngaäp uùng xaûy ra baát cöù khi naøo coù möa lôùn. ÑOÀ AÙN TOÁT NGHIEÄP SVTH: NGUYEÃN HAÏ DI GVHD: TS.TRÖÔNG THANH CAÛNH 21 ÑOÀ AÙN TOÁT NGHIEÄP SVTH: NGUYEÃN HAÏ DI GVHD: TS.TRÖÔNG THANH CAÛNH 22 Baûng 2.7: Moät soá tuyeán ñöôøng chính chòu aûnh höôûng thöôøng xuyeân cuûa vieäc ngaäp uùng (thaùng 5-thaùng 9- 2007) Ñaùnh giaù möùc ñoä STT Teân ñöôøng Quaän Soá laàn ngaäp Nheï Vöøa Naëng 1 Cao thaéng 3 1 1 2 3 thaùng 2 10 3 3 3 3 thaùng 2- Leâ Hoàng Phong 10 9 9 4 Baïch Ñaèng BT 3 3 5 Ñöôøng D1 BT 12 12 6 Ñinh Tieân Hoaøng BT 8 8 7 Vaïn Kieáp BT 1 1 8 Vuõ Tuøng BT 3 3 9 Xoâ Vieát Ngheä Tónh BT 8 8 10 Nguyeãn Höõu Caûnh BT 14 14 11 Buøi Ñình Tuùy BT 6 6 12 Phan Ñình Phuøng PN 6 6 13 Khu coâng vieân Hoaøng Vaên Thuï TB 11 11 14 Lyù Thöôøng Kieät TB 3 3 15 Tröôøng Chinh TB 6 6 16 Phaïm Vaên Hai TB 1 1 17 Baïch Ñaèng TB 10 10 18 Nguyeãn Kieäm GV 12 12 19 Leâ Lai- Leâ Lôïi GV 8 8 20 Traàn Khaùnh Dö 1 1 1 21 Nguyeãn Höõu Caûnh 1 1 22 Traàn Khaéc Chaân 1 1 1 23 Traàn Nhaät Duaät 1 1 1 24 CMT 8 10 2 2 25 Nguyeãn Thaùi Sôn GV 11 11 26 Toâ Hieán Thaønh 10 8 3 5 Nguoàn: Coâng ty Thoaùt nöôùc Ñoâ thò ÑOÀ AÙN TOÁT NGHIEÄP SVTH: NGUYEÃN HAÏ DI GVHD: TS.TRÖÔNG THANH CAÛNH 23 2.3. MOÄT SOÁ ÑAËC ÑIEÅM PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ- XAÕ HOÄI TREÂN LÖU VÖÏC KEÂNH NL-TN 2.3.1. Hieän traïng veà daân soá vaø phaân boá daân cö treân löu vöïc Theo soá lieäu thoáng keâ, trong löu vöïc keânh NL-TN coù 1.200.000 nhaân khaåu cö truù (khoâng keå soá khaùch vaõng lai vaø cö truù baát hôïp phaùp), chieám 30,7% daân soá noäi thaønh. Maät ñoä daân soá toaøn khu bình quaân laø 361 ngöôøi/ha, phaân boá khoâng ñoàng ñeàu treân caùc Quaän vaø Phöôøng. Taäp trung ñoâng daân cö nhaát laø caùc khu nhaø ôû thaáp taàng thuoäc Quaän 3, Quaän 10, Quaän Taân Bình, Quaän Phuù Nhuaän vôùi maät ñoä leân ñeán 500-1000ngöôøi/ha (cao nhaát laø phöôøng 12-Quaän Phuù Nhuaän vôùi maät ñoä 1.016ngöôøi/ha); ôû möùc thaáp vôùi maät ñoä töø 90-200ngöôøi/ha (thaáp nhaát laø phöôøng 8- Quaän Phuù Nhuaän vôùi 91ngöôøi/ha) laø caùc khu vöïc bieät thöï trung taâm Quaän 3 vaø caùc khu quaân söï ñang chuyeån ñoåi thaønh khu daân cö hoaëc caùc khu baùn noâng thoân thuoäc Quaän Taân Bình; möùc trung bình laø caùc khu coøn laïi cuûa löu vöïc vôùi maät ñoä khoaûng 200-500ngöôøi/ha. (Nguoàn: Vieän Quy hoaïch xaây döïng vaø thieát keá Ñoâ thò) Soá ngöôøi soáng treân vaø ven keânh chuû yeáu laø taïm cö, khoâng coù hoä khaåu chính thöùc, coù nguoàn goác laø daân hoài cö töø caùc vuøng kinh teá môùi, daân töø caùc ñòa phöông khaùc do ñieàu kieän kinh teá khoù khaên ñoå veà Thaønh phoá. Soá daân naøy thöôøng coù thu nhaäp thaáp vaø khoâng oån ñònh töø caùc coâng vieäc lao ñoäng giaûn ñôn khoâng caàn tay ngheà. Ñaây laø moät khía caïnh caàn quan taâm khi toå chöùc taùi ñònh cö. 2.3.2. Hieän traïng CN-TTCN taïi löu vöïc keânh NL-TN Moät trong nhöõng nguyeân nhaân laøm cho löu vöïc keânh NL-TN bò oâ nhieãm laø do söï taäp trung cuûa caùc cô sôû CN-TTCN xung quanh keânh. Caùc cô sôû naøy phaân taùn roäng khaép treân löu vöïc vôùi quy moâ vöøa vaø nhoû, thay ñoåi raát linh hoaït (veà soá löôïng vaø maët haøng saûn xuaát) theo nhu caàu thò tröôøng, chuû yeáu laø caùc ngaønh saûn xuaát TTCN trong lónh vöïc tieâu duøng vaø thöïc phaåm. Caùc cô sôû saûn xuaát haàu heát khoâng coù coâng trình xöû lyù. Toång löôïng nöôùc thaûi töø caùc nhaø maùy lôùn trong löu vöïc NL-TN ñöôïc öôùc tính laø 3.400m3/ngaøy, hay 3,6% cuûa toång löôïng nöôùc thaûi, neân ÑOÀ AÙN TOÁT NGHIEÄP SVTH: NGUYEÃN HAÏ DI GVHD: TS.TRÖÔNG THANH CAÛNH 24 nöôùc thaûi coâng nghieäp khoâng phaûi laø vaán ñeà lôùn trong löu vöïc NL-TN. Tuy nhieân nöôùc thaûi cuûa caùc ngaønh saûn xuaát CN-TTCN vaãn laø moät trong nhöõng nguyeân nhaân gaây oâ nhieãm keânh. Treân toaøn löu vöïc coù 108 nhaø maùy, xí nghieäp CN vaø treân 2000 cô sôû TTCN vôùi ñaïi ña soá coù quy moâ vöøa vaø nhoû, thuoäc caùc ngaønh: ¾ Cô khí söûa chöõa thieát bò maùy moùc ¾ Kyõ thuaät ñieän vaø ñieän töû ¾ Hoùa chaát, cao su, nhöïa ¾ Cheá bieán löông thöïc, thöïc phaåm ¾ Deät da, may maëc ¾ Saønh söù, thuûy tinh Ña soá caùc cô sôû TTCN ñöôïc taän duïng töø maët baèng nhaø ôû vaø phaân boá raûi raùc, xen laãn khu daân cö, dieän tích daønh cho saûn xuaát raát thieáu vaø haàu nhö khoâng coù khoaûng troáng daønh cho caùc coâng trình xöû lyù chaát thaûi caàn thieát. Tính chaát nöôùc thaûi cuûa caùc cô sôû CN-TTCN raát khaùc nhau. Möùc ñoä oâ nhieãm phuï thuoäc theo töøng ngaønh vaø caùc yeáu toá chính sau ñaây: ¾ Löôïng nöôùc caáp caàn duøng cho quaù trình saûn xuaát vaø sinh hoaït cuûa coâng nhaân. ¾ Tính chaát vaø coâng ngheä saûn xuaát. ¾ Nguyeân lieäu vaø saûn phaåm söû duïng trong saûn xuaát. ¾ Tình traïng veä sinh moâi tröôøng vaø an toaøn lao ñoäng trong saûn xuaát. 2.3.2.1. Hieän traïng saûn xuaát TTCN taïi khu vöïc TTCN laø moät theá maïnh saûn xuaát cuûa khu vöïc ñang xeùt. Ñaëc ñieåm cuûa quaù trình saûn xuaát nhö quy trình coâng ngheä, nguyeân lieäu, saûn phaåm,… ñeàu mang tính ñaëc tröng cuûa moãi neàn saûn xuaát vöøa vaø nhoû, quy moâ gia ñình vaø mang tính thuû coâng cao. Haàu heát caùc loaïi hình TTCN ñeàu coù maët trong khu vöïc naøy vaø taïo neân moät böùc tranh khaù ña daïng cuûa neàn saûn xuaát TTCN cuûa TP.HCM. Haàu heát caùc cô ÑOÀ AÙN TOÁT NGHIEÄP SVTH: NGUYEÃN HAÏ DI GVHD: TS.TRÖÔNG THANH CAÛNH 25 sôû saûn xuaát ñeàu ñaõ toàn taïi töø laâu. Ñaây cuõng laø nguoàn soáng chính cuûa nhieàu ngöôøi daân trong khu vöïc, trong soá naøy coù moät soá ngaønh saûn xuaát mang tính chaát cha truyeàn con noái. Quy moâ vaø doanh thu trong caùc cô sôû saûn xuaát ngaøy caøng ñöôïc naâng cao vaø song song vôùi ñieàu naøy laø vieäc ñoåi môùi daàn coâng ngheä ñaët ra cho haàu heát caùc ngaønh saûn xuaát, tröôùc tieân laø caùc ngaønh nhö deät nhuoäm, nhöïa… Tuy vaäy, nhìn chung neàn saûn xuaát TTCN ôû khu vöïc vaãn coøn ñang ôû trong tình traïng laïc haäu vaø khoâng ñoàng boä. Phaàn lôùn caùc hoaït ñoäng saûn xuaát vaãn coøn laø thuû coâng, söû duïng nhieàu söùc lao ñoäng cuûa ngöôøi daân trong khu vöïc. Caùc cô sôû saûn xuaát TTCN trong khu vöïc vaãn coøn laø nguoàn giaûi quyeát coâng aên vieäc laøm chính cho phaàn lôùn nhaân daân taïi ñaây. Maùy moùc thieát bò ñaõ laïc haäu, cuõ kyõ. Nhieàu nôi saûn xuaát ra caùc saûn phaåm keùm chaát löôïng. Cuøng vôùi söï phaùt trieån chung, nhieàu cô sôû saûn xuaát TTCN ñaõ baét ñaàu hình thaønh neân caùc xí nghieäp tö nhaân vöøa vaø nhoû döôùi daïng caùc coâng ty Traùch nhieäm höõu haïn (TNHH) hoaëc doanh nghieäp tö nhaân (DNTN) coù khaû naêng caïnh tranh vôùi caùc xí nghieäp lôùn cuûa quoác doanh. Tieâu bieåu trong soá naøy laø moät soá cô sôû xí nghieäp nhö: xí nghieäp may Hoøa Phuù, coâng ty deät may Gia Ñònh, coâng ty TNHH song maây Ñöùc Thaønh, DNTN Hieäp Löïc, coâng ty TNHH Sôn Kha, coâng ty TNHH Ñaïi Quang Nam… 2.3.2.2. Hieän traïng saûn xuaát CN taïi khu vöïc Caùc xí nghieäp CN trong khu vöïc cuõng ñaõ hình thaønh moät khu saûn xuaát CN taäp trung vôùi nhieàu loaïi hình saûn xuaát ña daïng vaø phong phuù vôùi caùc ñaëc tröng: ¾ Caùc loaïi hình coâng nghieäp ôû khu vöïc raát ña daïng, coù maët ñaày ñuû caùc loaïi hình coâng nghieäp ôû TP.HCM vaø caû nöôùc ôû nôi ñaây, tuy vaäy caùc ngaønh saûn xuaát khoâng mang tính taäp trung cao. ¾ Nguyeân lieäu, saûn phaåm khaù ña daïng vaø thay ñoåi theo tình hình vaø thò tröôøng, thích öùng vôùi cô cheá môùi. Caùc nhaø maùy xí nghieäp ñaõ naêng ñoäng hoaïch ñònh höôùng saûn xuaát cuûa ñôn vò mình. ÑOÀ AÙN TOÁT NGHIEÄP SVTH: NGUYEÃN HAÏ DI GVHD: TS.TRÖÔNG THANH CAÛNH 26 ¾ Trình ñoä coâng ngheä vaø maùy moùc thieát bò cuõng khaù ña daïng: töø raát thoâ sô ñeán hieän ñaïi. ¾ Caùc nhaø maùy xí nghieäp coù nhieàu nôi naèm xen keõ vaøo khu daân cö taïo ra nhöõng aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng (Khu coâng nghieäp mang tính chaát taäp trung nhaát laø khu coâng nghieäp Taân Bình). Söï phaân loaïi caùc xí nghieäp gaëp phaûi nhieàu khoù khaên, tuy vaäy tuøy thuoäc vaøo ñieàu kieän nöôùc ta vaø theo khía caïnh oâ nhieãm moâi tröôøng, caùc loaïi hình coâng nghieäp trong khu vöïc coù theå phaân ra caùc ngaønh nhö sau: Ngaønh deät nhuoäm: Caùc nhaø maùy xí nghieäp lôùn trong vuøng laø: ƒ Coâng ty TNHH sôïi ASF (loâ III 21 cuïm 4, ñöôøng 19/5A nhoùm CNIII- KCN Taân Bình) ƒ Coâng ty TNHH deät may xuaát khaåu An Linh ( loâ II, ñöôøng soá 1- KCN Taân Bình) ƒ Coâng ty deät may Gia Ñònh (189 Phan Vaên Trò, Phöôøng 11- Quaän Bình Thaïnh) ƒ Nhaø maùy deät chaên len Bình Lôïi (438 Nô Trang Long, Phöôøng 13- Quaän Bình Thaïnh) ƒ Coâng ty Ñoàng Taán Phaùt (131 Leâ Lôïi- Quaän Goø Vaáp) ƒ Coâng ty TNHH Saûn xuaát Thöông maïi Nhaät Nam (12/18C Phan Huy Ích, Phöôøng 12- Quaän Goø Vaáp) Ngaønh coâng nghieäp thöïc phaåm Caùc nhaø maùy, xí nghieäp tieâu bieåu trong khu vöïc laø: ƒ Coâng ty Coå phaàn daàu thöïc vaät Töôøng An (85/5 Phan Huy Ích- Quaän Taân Bình) ƒ Coâng ty Coå phaàn Vieät Phong (Loâ II, cuïm 1 ñöôøng soá 1, nhoùm CNII- KCN Taân Bình) ÑOÀ AÙN TOÁT NGHIEÄP SVTH: NGUYEÃN HAÏ DI GVHD: TS.TRÖÔNG THANH CAÛNH 27 ƒ Coâng ty Coå phaàn baùnh keïo Vinabico (436 Nô Trang Long, Phöôøng 13- Quaän Bình Thaïnh) ƒ Coâng ty Coå phaàn Vicco Saøi Goøn (2W Ung Vaên Khieâm, Phöôøng 25- Quaän Bình Thaïnh) ƒ Coâng ty TNHH saûn xuaát thöông maïi Vieät Höông (217 Phan Vaên Haân, Phöôøng 17- Quaän Bình Thaïnh) ƒ Cô sôû Thieân Höông Roàng Vaøng (672/16 Leâ Quang Ñònh, Phöôøng 1- Quaän Goø Vaáp) ƒ Xöôûng saûn xuaát bia 27/7 (73 Traàn Bình Troïng, Phöôøng 1- Quaän Goø Vaáp) ƒ Coâng ty TNHH cheá bieán thöïc phaåm Phuù Cöôøng (2 Nguyeãn Oanh- Quaän Goø Vaáp) ƒ Coâng ty TNHH thöïc phaåm CNK (108/1 Thoáng Nhaát- Quaän Goø Vaáp) Ngaønh coâng nghieäp hoùa hoïc: ƒ Nhaø maùy hoùa chaát Taân Bình (45/6 Phan Huy Ích- Phöôøng 14- Quaän Taân Bình) ƒ Coâng ty Coå phaàn sôn Baïch Tuyeát (414 Nô Trang Long- Quaän Bình Thaïnh) ƒ Coâng ty TNHH Saûn xuaát Thöông maïi Taân Thaønh (B13 Phan Vaên Trò, Phöôøng 7- Quaän Goø Vaáp) ƒ DNTN nhöïa Nhöït Thaønh (126/23 Leâ Vaên Thoï- Quaän Goø Vaáp) Caùc ngaønh coâng nghieäp giaáy Caùc nhaø maùy xí nghieäp lôùn trong vuøng laø: ƒ Cô sôû giaáy Nhaät Duõng (14/32 Phan Huy Ích- Quaän Taân Bình) ƒ Coâng ty TNHH saûn xuaát thöông maïi Phöông Thaûo (52/577A Nguyeãn Vaên Dung, Phöôøng 17- Quaän Goø Vaáp) ƒ DNTN Saûn xuaát Thöông maïi Taân Phuù Thònh (59/9C Phaïm Vaên Chieâu, Phöôøng 12- Quaän Goø Vaáp) ƒ Cô sôû giaáy Höng Thònh (49/12D Thoáng Nhaát- Quaän Goø Vaáp) ÑOÀ AÙN TOÁT NGHIEÄP SVTH: NGUYEÃN HAÏ DI GVHD: TS.TRÖÔNG THANH CAÛNH 28 ƒ Coâng ty giaáy Saøi Goøn (1/7C Phaïm Vaên Chieâu, Phöôøng 12- Quaän Goø Vaáp) ƒ DNTN giaáy Duõng Tieán (139/1552B Leâ Ñöùc Thoï, Phöôøng 13- Quaän Goø Vaáp) Ngaønh cô khí Caùc nhaø maùy xí nghieäp lôùn trong vuøng laø: ƒ Coâng ty Coå phaàn oâ toâ Phuù Khang (195/10E Ñieän Bieân Phuû, Phöôøng 15- Quaän Bình Thaïnh) ƒ Coâng ty TNHH Minh Sang (103 Leâ Lôïi, Phöôøng 3- Quaän Goø Vaáp) ƒ Coâng ty lieân doanh Mercedes-Benz (soá 19- Phöôøng 11- Quaän Goø Vaáp) ƒ Coâng ty TNHH Saûn xuaát Thöông maïi dòch vuï Thieát Baûo (115/865 Nguyeãn Kieäm- Quaän Goø Vaáp) 2.3.2.3. Nhaän xeùt ñaùnh giaù veà hieän traïng saûn xuaát CN-TTCN treân löu vöïc Löu vöïc keânh NL-TN laø nôi taäp trung nhieàu caùc ngaønh saûn xuaát tieâu bieåu cho neàn saûn xuaát Thaønh phoá. Caùc saûn phaåm cuûa khu vöïc naøy coù moät yù nghóa quan troïng vaø goùp moät phaàn lôùn vaøo vieäc naâng cao toång saûn phaåm cuûa neàn kinh teá quoác daân. Naèm treân moät ñòa baøn töông ñoái roäng do coù lôïi theá laø caùc quaän vuøng ven gaàn caùc nguoàn nguyeân lieäu vaø caùc nguoàn tieâu thuï saûn phaåm, tình hình saûn xuaát CN-TTCN ôû khu vöïc ñaõ lieân tuïc phaùt trieån vaø thích öùng vôùi caùc ñoøi hoûi cuûa neàn kinh teá ñaát nöôùc qua töøng thôøi kyø. Vieäc hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa neàn saûn xuaát trong khu vöïc naøy ñaõ coù töø tröôùc vaø khoâng tuaân theo nguyeân taéc quy hoaïch ñoâ thò. Haàu heát caùc cô sôû saûn xuaát TTCN xen laãn vaøo caùc khu daân cö ñaõ gaây khoù khaên cho coâng taùc quaûn lyù vaø quy hoaïch moâi tröôøng. Tuy nhieân coù moät soá khu vöïc mang tính taäp trung nhö caùc khu saûn xuaát deät nhuoäm, KCN Taân Bình. Caùc khu vöïc naøy bao goàm nhöõng cô sôû saûn xuaát phaân boá treân cuøng moät ñòa baøn, thuaän tieän cho vieäc quaûn lyù vaø kieåm soaùt moâi tröôøng. Nhöng caùc khu vöïc naøy cuõng laø nguoàn taïo ra caùc chaát thaûi xaû vaøo moâi tröôøng ÑOÀ AÙN TOÁT NGHIEÄP SVTH: NGUYEÃN HAÏ DI GVHD: TS.TRÖÔNG THANH CAÛNH 29 xung quanh (nöôùc thaûi, khí thaûi, CTR). Ngoaøi caùc cuïm naøy, caùc cô sôû saûn xuaát cuûa caùc ngaønh nhö cao su, nhöïa, cheá bieán thöïc phaåm… naèm xen keõ vaøo caùc khu daân cö cuõng xaû ra nhieàu daïng chaát thaûi aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng xung quanh vaø ñaëc bieät laø aûnh höôûng ñeán söùc khoûe cuûa ngöôøi daân. O nhieãm do nöôùc xaû ra keânh NL-TN laø oâ nhieãm chính maø caùc hoaït ñoäng CN-TTCN gaây ra cho löu vöïc. Haàu heát caùc cô sôû saûn xuaát töø thoâ sô thuû coâng mang tính gia truyeàn ñeán caùc nhaø maùy xí nghieäp lôùn vôùi caùc trang thieát bò hieän ñaïi ñeàu söû duïng nhieàu nöôùc cho quaù trình saûn xuaát. Haøng ngaøy, löôïng nöôùc thaûi ra töông ñoái lôùn. Caùc loaïi nöôùc thaûi naøy coù thaønh phaàn raát ña daïng, caùc chæ tieâu veà nöôùc thaûi ñeàu vöôït quaù tieâu chuaån cho pheùp vaø theo quy ñònh thì khoâng ñöôïc xaû ra keânh. Haàu heát caùc cô sôû lôùn nhoû (gaàn 100%) ñeàu khoâng coù heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi vaø ñaõ gaây aûnh höôûng nghieâm troïng ñeán moâi tröôøng, nguoàn nöôùc keânh NL- TN. Vaán ñeà oâ nhieãm moâi tröôøng do caùc hoaït ñoäng saûn xuaát keå treân aûnh höôûng ñeán daân cö trong löu vöïc ñaõ trôû thaønh moät vaán ñeà thôøi söï. 2.3.3. Hieän traïng veà coâng trình daân duïng, nhaø ôû Toaøn löu vöïc coù khoaûng 104.000 caên hoä chieám 1.450ha ñaát, raát ña daïng goàm caùc khu bieät thöï (Phöôøng 9, Phöôøng 7-Quaän 3); caùc caên phoá kieâm 2 chöùc naêng thöông maïi vaø ôû doïc theo truïc loä giao thoâng; caùc caên nhaø laù baùn kieân coá trong caùc ngoû, heûm vaø caên nhaø taïm laán chieám töï xaây döïng baèng vaät lieäu nheï chen chuùc doïc keânh hoaëc caùc vuøng truõng chöa ñöôïc san laáp. Chaát löôïng nhaø ña soá raát thaáp, hôn 65% laø nhaø caáp 3, 4, nhaø taïm, phaàn coøn laïi laø caùc bieät thöï vaø caùc caên phoá caáp 2. Taàng cao trung bình toaøn khu laø 1,4 taàng vôùi maät ñoä xaây döïng laø 57% (do phaân boá khoâng ñoàng ñeàu neân taïi caùc khu vöïc ñoâng daân cö maät ñoä coù theå leân ñeán 60-65%). Bình quaân dieän tích nhaø ôû treân ñaàu ngöôøi vaøo khoaûng 8,2m2/ngöôøi, nhöng treân thöïc teá coù tôùi 25-30% dieäân tích daønh cho caùc hoaït ñoäng thöông maïi, dòch vuï neân chæ tieâu bình quaân saøn ôû chæ coøn 5,8m2/ngöôøi. (Nguoàn: Vieän Quy hoaïch xaây döïng vaø thieát keá Ñoâ thò) ÑOÀ AÙN TOÁT NGHIEÄP SVTH: NGUYEÃN HAÏ DI GVHD: TS.TRÖÔNG THANH CAÛNH 30 2.3.4. Hieän traïng veà coâng trình coâng coäng ¾ Giaùo duïc: treân löu vöïc coù 79 nhaø treû, 114 tröôøng maãu giaùo, 117 tröôøng phoå thoâng cô sôû, 10 tröôøng phoå thoâng trung hoïc vaø 26 tröôøng ñaøo taïo. Caùc tröôøng maãu giaùo vaø nhaø treû ña soá ñöôïc caûi taïo töø nhaø ôû, coù quy moâ nhoû vaø phaân boá ñeàu trong löu vöïc. ¾ Y teá: coù 11 beänh vieän tröïc thuoäc Trung öông vaø Thaønh phoá, vaø 79 cô sôû y teá caáp Quaän, Phöôøng. ¾ Vaên hoùa thoâng tin vaø theå duïc theå thao: coù 14 raïp haùt vaø chieáu boùng; 18 cô sôû vaên hoùa khaùc nhö nhaø vaên hoùa thieáu nhi, nhaø truyeàn thoáng phuï nöõ…; 35 cô sôû hoaït ñoäng taäp luyeän theå duïc, theå thao. ¾ Thöông maïi: coù 38 chôï, khu taäp trung thöông maïi vôùi quy moâ vöøa vaø nhoû. Hôn 65% laø chôï töï nhoùm treân caùc ñoaïn ñöôøng, heûm, khoâng coù quaày, saïp… (Nguoàn: Vieän Quy hoaïch xaây döïng vaø thieát keá Ñoâ thò) 2.3.5. Hieän traïng veà coâng vieân caây xanh Trong khu vöïc coù 18 coâng vieân, vöôøn hoa coâng coäng, taäp trung haàu heát caùc coâng vieân chính lôùn nhaát Thaønh phoá laø Thaûo Caàm Vieân, Coâng vieân Gia Ñònh, Coâng vieân Leâ Vaên Taùm, Coâng vieân Kyø Hoøa… chieám 95,3ha ñaát ñaït 42,4% toång dieän tích ñaát coâng vieân noäi thaønh vaø baèng 2,9% dieän tích ñaát töï nhieân toaøn löu vöïc. Dieän tích ñaát coâng vieân ñaït bình quaân 1m2/ngöôøi, baèng 20-30% tieâu chuaån (tieâu chuaån laø 3-5%/ngöôøi). Ngoaøi ra caùc coâng vieân coøn bò söû duïng ñeå kinh doanh neân dieän tích laïi caøng bò thu heïp. ÑOÀ AÙN TOÁT NGHIEÄP SVTH: NGUYEÃN HAÏ DI GVHD: TS.TRÖÔNG THANH CAÛNH 31 Baûng 2.8: Thoáng keâ dieän tích coâng vieân treân löu vöïc keânh NL-TN Quaän Soá löôïng coâng vieân Dieän tích coâng vieân (m2) 1 2 219.125 3 7 6.664 10 2 190.000 Phuù Nhuaän- Goø Vaáp 1 411.000 Taân Bình 3 107.461 Bình Thaïnh 3 19.000 18 953.250 Nguoàn: Vieän quy hoaïch xaây döïng vaø kieán truùc Ñoâ thò 2.3.6. Hieän traïng veà kho baõi Coù 64 kho, baõi naèm xen laãn trong khu daân cö vôùi toång dieän tích laø 19,15 ha. Ña soá laø caùc kho caáp 2, 3 duøng cho chuyeân ngaønh ñöôïc xaây döïng töø tröôùc giaûi phoùng neân bò xuoáng caáp hoaëc bò chieám duïng moät phaàn ñeå söû duïng laøm nhaø ôû. 2.3.7. Hieän traïng söû duïng ñaát Baûng 2.9: Thoáng keâ hieän traïng söû duïng ñaát treân löu vöïc keânh NL-TN Loaïi ñaát Dieän tích (ha) Tæ leä (%) Bình quaân ñaàu ngöôøi (m2/ngöôøi) A. Ñaát daân duïng 1. Ñaát ôû 2. Ñaát coâng trình coâng coäng 3. Ñaát coâng vieân 4. Ñaát giao thoâng 2.054,7 1.449,1 219,2 95,3 291,1 61,8 43,5 6,6 2,9 8,7 21,0 14,8 2,2 1,0 3,0 B. Ñaát khaùc trong phaïm vi daân duïng 5. Ñaát toân giaùo 6. Ñaát coâng trình coâng coäng khoâng thuoäc Thaønh phoá 78,5 36,5 42,0 2,3 1,1 1,2 0,8 0,4 0,4 C. Ñaát ngoaøi daân duïng 1.193,8 35,9 12,2 7. Ñaát coâng nghieäp, kho taøng 78,4 2,4 0,8 8. Ñaát giao thoâng ñoái ngoaïi 17 0,5 0,2 9. Ñaát quoác phoøng, saân bay 1.013,0 30,4 10,3 10. Ñaát keânh, raïch, ñaát khaùc 85,4 2,6 0,9 3.324,0 100,0 34,0 Nguoàn: Vieän Quy hoaïch xaây döïng vaø thieát keá Ñoâ thò ÑOÀ AÙN TOÁT NGHIEÄP SVTH: NGUYEÃN HAÏ DI GVHD: TS.TRÖÔNG THANH CAÛNH 32 Hieän traïng söû duïng ñaát treân löu vöïc ñöôïc cho trong baûng 2.9 laø nhöõng soá lieäu coù ñöôïc qua söï thoáng keâ cuûa Vieän Quy hoaïch xaây döïng vaø thieát keá Ñoâ thò, quaù trình ñieàu chænh vaø kieåm keâ laïi tình traïng söû duïng ñaát ñaõ laøm thay ñoåi phaàn naøo möùc ñoä chính xaùc cuûa baûng, nhaát laø ôû khu vöïc quaân söï. Tuy nhieân söï thay ñoåi tieáp tuïc dieãn ra neân khoâng theå coù nhöõng con soá chính xaùc. 2.4. MOÄT SOÁ ÑAËC ÑIEÅM HIEÄN TRAÏNG VEÀ HEÄ THOÁNG HAÏ TAÀNG KYÕ THUAÄT TREÂN LÖU VÖÏC KEÂNH NL-TN 2.4.1. Hieän traïng giao thoâng Maïng löôùi giao thoâng hieän ñang xuoáng caáp vaø khoâng ñuû khaû naêng ñaùp öùng nhu caàu: maät ñoä maïng löôùi ñöôøng coøn thaáp, maët ñöôøng heïp vaø bò hö hoûng thöôøng xuyeân do nhieàu nguyeân nhaân. Heä thoáng ñöôøng heûm chaèn chòt vaø hình thaønh moät caùch töï phaùt thöôøng khoâng baûo ñaûm caùc tieâu chuaån phoøng hoûa, bò laán chieám neân caøng giaûm khaû naêng giao thoâng. Toaøn boä caàu baéc ngang keânh NL-TN ñeàu coù beà roäng nhoû hôn ñöôøng, do ñoù taïo ra caùc nuùt thaét treân caùc tuyeán giao thoâng theo truïc Baéc- Nam. Taûi troïng caàu thaáp, bình quaân khoaûng 20 taán vaø ñang trong tình traïng xuoáng caáp. Löu löôïng thoâng xe khoâng ñaùp öùng löu löôïng xe qua caàu vaøo nhöõng giôø cao ñieåm. Caùc phöông tieän giao thoâng coâng coäng ít phaùt trieån, khoâng ñaùp öùng nhu caàu vaän chuyeån cuøng vôùi söï gia taêng quaù nhieàu caùc phöông tieän giao thoâng caù nhaân vaø caùc phöông tieän vaän chuyeån thoâ sô, nhieàu thaønh phaàn xe coù toác ñoä khaùc nhau cuøng di chuyeån treân cuøng moät laøn ñöôøng ñaõ laøm giaûm naêng löïc löu thoâng. Hieän nay coù khoaûng 30 taøu beø vôùi troïng taûi 5-10 taán qua laïi treân keânh moãi ngaøy, taäp trung chuû yeáu ôû raïch Caàu Boâng, ôû khu vöïc gaàn caàu Thò Ngheø, caàu Tröông Minh Giaûng. Caùc thuyeàn beø naøy chuyeân chôû phaàn lôùn laø haøng noâng saûn. Vieäc caûi taïo keânh cuõng taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho giao thoâng taøu beø ra vaøo khu ÑOÀ AÙN TOÁT NGHIEÄP SVTH: NGUYEÃN HAÏ DI GVHD: TS.TRÖÔNG THANH CAÛNH 33 vöïc treân. Tuy nhieân, hieän nay toàn taïi moät soá haïn cheá lieân quan ñeán giao thoâng thuûy daønh cho taøu beø lôùn do caùc caàu hieän nay coù chieàu cao so vôùi maët keânh laø quaù thaáp. Haøng ngaøy caùc cö daân treân löu vöïc vöùt raùc xuoáng keânh laøm taét ngheõn doøng chaûy, öù ñoïng gaây oâ nhieãm. Coù 23 caàu vaø coáng naèm doïc theo keânh NL-TN. Trong soá naøy coù 8 caàu, coáng daønh cho ngöôøi ñi boä vaø giao thoâng nheï, vôùi beà ngang heïp vaø gaàm caàu caùch maët nöôùc keânh khoâng saâu laém. Do ñoù khoâng nhöõng haïn cheá doøng chaûy maø coøn taáp raùc thaûi gaây aùch taéc giao thoâng ñöôøng thuûy vaø giaûm coâng suaát xaû. Haàu heát caùc caàu coù chieàu roäng nhoû hôn so vôùi ñöôøng vaø coù taûi troïng thaáp (trung bình 20 taán). Caùc caàu coøn laïi cao vaø ñuû roäng, khoâng gaây haïn cheá ñaùng keå ñoái vôùi doøng chaûy cuûa keânh. 2.4.2. Hieän traïng caáp ñieän Löu vöïc keânh NL-TN ñöôïc caáp ñieän töø löôùi ñiện chung cuûa Thaønh phoá qua caùc traïm bieán theá 110/15KV Baø Queïo, Hoûa Xa vaø traïm 66/15KV Xa Loä. Caùc traïm phaân phoái trung taâm, traïm giaûm aùp chính ñaõ quaù taûi, thieáu döï phoøng neân thöôøng xaûy ra söï coá, caàn xaây döïng phaùt trieån theâm ñeå ñaùp öùng nhu caàu töông lai. Caùc tuyeán caùp ngaàm cao theá vaø trung theá ñaõ quaù cuõ, thöôøng hö hoûng, moät soá bò laán chieám caàn caûi taïo, naâng caáp thaønh caùp 15KV. Maïng löôùi goàm caùc coâng trình sau: ¾ Traïm giaûm aùp chính: Baø Queïo, Hoûa Xa 110/15 KV- 2 x 40 MVA; Xa Loä 66/15 KV- (20 + 30) MVA. ¾ Traïm phaân phoái trung taâm: Traàn Quyù Caùp, Voõ Duy Nghi, Gia Ñònh, Coâng Lyù, ga Chí Hoøa, Taân Sôn Nhaát. ¾ Traïm phaùt ñieän Diesel: Taân Sôn Nhaát ¾ Traïm bieán aùp phaân phoái 15-6,6/0,2-0,4 KV: toång coäng 1.065 traïm; 1.698 maùy bieán theá vôùi toång coâng suaát ñaït 265.500 KVA. ÑOÀ AÙN TOÁT NGHIEÄP SVTH: NGUYEÃN HAÏ DI GVHD: TS.TRÖÔNG THANH CAÛNH 34 ¾ Ñöôøng daây cao theá: 2 loaïi caùp treo vaø caùp ngaàm vôùi chieàu daøi: caùp 110KV- 9km; caùp 66KV-12km. ¾ Ñöôøng daây trung theá: Caùp treo 15KV daøi 186km, caùp ngaàm 15KV daøi 115km; caùp ngaàm 6,6KV daøi 40km. ¾ Ñöôøng daây haï theá: daøi 350km. 2.4.3. Hieän traïng thoâng tin lieân laïc Heä thoáng thoâng tin lieân laïc treân löu vöïc ñöôïc xaây döïng trong 2 giai ñoaïn chính: tröôùc naêm 1990 vaø sau naêm 1990. ¾ Tröôùc 1990, maïng löôùi goàm hai boä phaän: quaân söï vaø daân söï. Boä phaän quaân söï coù maïng löôùi caùp treo duøng lieân laïc trong caùc cöï ly gaàn vaø maïng löôùi caùp ngaàm thoâng tin lieân tænh vaø toaøn quoác. Boä phaän daân söï chuû yeáu söû duïng caùp treo vaø ñaõ ñöôïc thay theá khaù nhieàu trong chöông trình caûi taïo vaø phaùt trieån maïng löôùi thoâng tin lieân laïc cuûa böu ñieän Thaønh phoá töø naêm 1990 ñeán nay. ¾ Sau 1990, chöông trình caûi taïo vaø phaùt trieån maïng löôùi cuûa böu ñieän Thaønh phoá ñaõ tieán haønh laép ñaët maïng löôùi caùp quang ngaàm treân toaøn boä caùc truïc giao thoâng. 2.4.4. Hieän traïng caáp nöôùc Ñöôïc caáp nöôùc töø nhaø maùy nöôùc Thuû Ñöùc theo tuyeán oáng chính Φ 2000 doïc tuyeán ñöôøng Xa loä Haø Noäi- Ñieän Bieân Phuû. Ngoaøi ra, treân löu vöïc coøn coù 2 cô sôû caáp nöôùc ngaàm ñöôïc xaây döïng töø thôøi Phaùp laø: ¾ Traïm caáp nöôùc ngaàm Goø Vaáp: coâng suaát 450m3/h ¾ Traïm caáp nöôùc ngaàm Taân Sôn Nhaát: coâng suaát 180m3/h Hai traïm naøy coøn khaû naêng hoaït ñoäng tuy nhieân löôïng nöôùc boå sung vaøo maïng löôùi khoâng ñaùng keå. Noùi chung, heä thoáng caáp nöôùc trong löu vöïc NL-TN ñaõ xuoáng caáp vaø khoâng ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu ngaøy caøng taêng cao. Tyû leä thaát thoaùt nöôùc cao (hieän ÑOÀ AÙN TOÁT NGHIEÄP SVTH: NGUYEÃN HAÏ DI GVHD: TS.TRÖÔNG THANH CAÛNH 35 nay khoaûng 32%), chuû yeáu laø do maïng löôùi phaân phoái cuõ kyõ bò roø ræ nhieàu. Möùc nöôùc söû duïng theo ñaàu ngöôøi dao ñoäng töø khoaûng 30lít/ngöôøi/ngaøy ôû nhöõng hoä duøng chung ñöôøng oáng caáp nöôùc vôùi haøng xoùm, ñeán khoaûng 270/lít/ngöôøi/ngaøy ôû nhöõng hoä coù möùc soáng cao vaø nhaø cöûa coù nhieàu tieän nghi söû duïng nöôùc (nhö boàn caàu xaû nöôùc). Trong nhöõng vuøng khaû naêng caáp nöôùc coøn haïn cheá, daân cö söû duïng theâm nguoàn nöôùc töø gieáng khoan saâu töø 30-40m, moät soá gieáng trong soá naøy bò oâ nhieãm. Coâng ty caáp nöôùc cuõng cho xe boàn chôû nöôùc ñeán nhöõng vuøng coøn gaëp khoù khaên veà caáp nöôùc maëc duø phöông phaùp naøy ñöôïc xem laø khoâng phuø hôïp. Hieän nay, do heä thoáng caáp nöôùc cuûa Thaønh phoá coøn nhieàu haïn cheá neân daân cö vaø caùc doanh nghieäp vaãn coøn söû duïng nhieàu gieáng khoan tö nhaân (öôùc tính con soá toång coäng laø 100.000, keå caû hôïp phaùp vaø baát hôïp phaùp). Vieäc baùn nöôùc gieáng baát hôïp phaùp thöôøng xaûy ra ôû nhöõng vuøng coøn khoù khaên veà caáp nöôùc. Baûng 2.10: Bình quaân möùc tieâu thuï nöôùc hieän nay (ñôn vò tính lít/ngöôøi/ngaøy) Khu vöïc Hoä coù thuûy löôïng keá Hoä duøng gieáng tö Hoä mua nöôùc töø nguoàn khaùc Noäi thaønh cuõ 163 137 70 Noäi thaønh môû roäng 140 145 79 Ngoaïi thaønh 145 147 69 Nguoàn: Quy hoaïch toång theå caáp nöôùc TP.HCM Treân löu vöïc cuõng coù moät soá thuûy ñaøi giöõ nhieäm vuï ñieàu hoøa löu löôïng nhö thuûy ñaøi ôû ñöôøng 3/2, Leâ Quang Ñònh nhöng do khaû naêng haïn cheá cuûa maïng löôùi vaø aùp löïc, hieän nay caùc thuûy ñaøi naøy chæ coøn giöõ nhieäm vuï laø nguoàn caáp döï phoøng. Nhìn chung, maïng löôùi caáp nöôùc quaù cuõ vaø chöa ñaày ñuû, tæ leä thaát thoaùt nöôùc coøn khaù cao, nguoàn nöôùc thieáu huït, toaøn boä nhöõng nguyeân nhaân naøy laøm traàm troïng theâm tình hình thieáu huït nöôùc caáp treân löu vöïc. ÑOÀ AÙN TOÁT NGHIEÄP SVTH: NGUYEÃN HAÏ DI GVHD: TS.TRÖÔNG THANH CAÛNH 36 2.5. MOÄT SOÁ THOÂNG TIN VEÀ DÖÏ AÙN VEÄ SINH MOÂI TRÖÔØNG TP.HCM (LÖU VÖÏC NL-TN) Döï aùn Veä sinh Moâi tröôøng TP.HCM (löu vöïc NL-TN) ñöôïc Ngaân haøng Theá giôùi taøi trôï cho TP.HCM nhaèm muïc tieâu giaûm thieåu ngaäp uùng treân löu vöïc NL- TN, caûi taïo tình traïng thoaùt nöôùc vaø veä sinh moâi tröôøng treân löu vöïc. Döï aùn naøy naèm trong moät chöông trình lôùn nhaèm caûi tao veä sinh moâi tröôøng cho keânh raïch vaø giaûm thieåu tình hình ngaäp uùng cuûa Thaønh phoá. Chính phuû Vieät Nam vaø Ngaân haøng Theá giôùi ñaõ kyù keát Hieäp ñònh Tín duïng ñaàu tö cho döï aùn vôùi toång soá voán laø 199,96 trieäu ñoâ la Myõ, trong ñoù Ngaân haøng Theá giôùi cho vay khoâng laõi 166,34 trieäu ñoâ la Myõ trong thôøi haïn 40 naêm; Ngaân saùch Thaønh phoá caáp 33,62 trieäu ñoâ la Myõ. Döï aùn ñöôïc trieån khai treân ñòa baøn cuûa 7 quaän coù dieän tích 33km2 (Quaän 1, 3, 10, Phuù Nhuaän, Taân Bình, Bình Thaïnh vaø Goø Vaáp), laø nôi cö truù cuûa hôn 1,2 trieäu daân Thaønh phoá. Döï aùn seõ ñöôïc hoaøn thaønh vaøo khoaûng naêm 2008. 2.5.1. Caùc haïng muïc coâng trình thuoäc döï aùn ¾ Tuyeán coáng bao thu gom nöôùc thaûi Xaây döïng tuyeán coáng bao daøi 8,3 km, ñöôøng kính 3m ngaàm doïc theo keânh ñeå ñöa toaøn boä löôïng nöôùc thaûi trong muøa möa veà traïm bôm. Treân tuyeán coáng bao seõ xaây döïng 2 gieáng thu coù laép ñaët heä thoáng ñieàu khieån ñeå ruùt nöôùc cheát treân keânh vaøo coáng bao. Ñeå taùch nöôùc thaûi töø heä thoáng coáng chung vaøo tuyeán coáng bao seõ xaây döïng khoaûng 20 coâng trình xaû traøn chính doïc keânh vaø moät soá coâng trình phuï ñeå daãn nöôùc thaûi töø caùc coáng nhoû. Tuyeán coáng bao seõ ñöôïc ñaët saâu döôùi maët ñaát töø 14-18m vaø thi coâng baèng caùch khoan ngaàm roài kích eùp oáng vaøo ñeå laøm giaûm caùc hö hao cho caùc coâng trình hieän coù. ÑOÀ AÙN TOÁT NGHIEÄP SVTH: NGUYEÃN HAÏ DI GVHD: TS.TRÖÔNG THANH CAÛNH 37 ¾ Traïm bôm nöôùc thaû._.ãm: ñoái vôùi caùc cô sôû saûn xuaát kinh doanh ñaõ ñöôïc caáp pheùp kinh doanh nhöng chöa thöïc hieän baûn ñaêng kyù ñaït tieâu chuaån moâi tröôøng thì phaûi thöïc hieän keâ khai nguoàn oâ nhieãm. ƒ Ñeà nghò taát caû caùc cô sôû chöa coù heä thoáng xöû lyù oâ nhieãm laäp phöông aùn baûo veä moâi tröôøng (BVMT) cho cô sôû mình. 5.2.1.2. Vaän ñoäng khuyeán khích caùc cô sôû saûn xuaát giaûm thieåu oâ nhieãm ƒ Khuyeán khích caùc cô sôû saûn xuaát ñaàu tö, thay môùi coâng ngheä saûn xuaát, nhaäp môùi maùy moùc, thieát bò hieän ñaïi, thaân thieän vôùi moâi tröôøng (ít gaây oâ nhieãm). ƒ Yeâu caàu caùc cô sôû saûn xuaát treân ñòa baøn thöïc hieän toát veä sinh moâi tröôøng saûn xuaát coâng nghieäp. ƒ Khuyeán khích caùc cô sôû töøng böôùc thöïc hieän saûn xuaát saïch hôn. AÙp duïng thí ñieåm chöông trình saûn xuaát saïch cho caùc cô sôû saûn xuaát kinh doanh treân ñòa baøn keânh NL-TN. 5.2.1.3. Bieän phaùp cöôõng cheá ƒ Ngöng hoaït ñoäng saûn xuaát: taïm ngöng saûn xuaát laø buoäc caùc caùc cô sôû saûn xuaát gaây oâ nhieãm phaûi taïm ngöng taát caû caùc hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh ñeå ñaûm baoû an toaøn ñeán moâi tröôøng vaø ñôøi soáng ngöôøi daân trong khu vöïc. Bieän phaùp taïm ngöng saûn xuaát ñeà ra khi moät cô sôû bò söï coá trong saûn xuaát (noå noài hôi, chaùy…) hoaëc thaûi ra ngoaøi khu daân cö nöôùc thaûi vôùi löu löôïng vaø noàng ñoä chaát oâ nhieãm cao coù theå aûnh höôûng tröïc tieáp vaø nghieâm troïng ñeán söùc khoûe ngöôøi daân trong khu vöïc. ÑOÀ AÙN TOÁT NGHIEÄP SVTH: NGUYEÃN HAÏ DI GVHD: TS.TRÖÔNG THANH CAÛNH 93 ƒ Thöôøng xuyeân kieåm tra tình hình xöû lyù nöôùc thaûi cuûa moät soá doanh nghieäp coù löôïng nöôùc xaû thaûi lôùn vaø noàng ñoä chaát oâ nhieãm cao. Qua coâng taùc kieåm tra caàn coù bieän phaùp xöû lyù kieân quyeát ñoái vôùi doanh nghieäp ñaõ vi phaïm nhieàu laàn nhö: xöû lyù vi phaïm keøm theo yeáu toá tình tieát taêng naëng vaø xöû lyù vi phaïm veà baûo veä moâi tröôøng cuûa caùc doanh nghieäp vi phaïm nhieàu laàn; ñình chæ taïm thôøi hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp ñeán khi hoaøn thieän heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi 5.2.2. Coâng cuï kinh teá Thöïc hieän thanh tra moâi tröôøng vaø ñeà ra caùc nguyeân taéc veà taøi chính nhö thueá “sinh thaùi”, cô cheá “ñoùng thueá taøi trôï” taïo nguoàn voán hoã trôï cho caùc toå chöùc kinh teá thöïc hieän chöông trình choáng oâ nhieãm. AÙp duïng thu phí moâi tröôøng ñoái vôùi caùc cô sôû saûn xuaát kinh doanh treân ñòa baøn keânh, thöïc hieän nguyeân taéc ngöôøi gaây oâ nhieãm phaûi traû tieàn. 5.2.2.1. Thu phí phaùt thaûi oâ nhieãm Cô sôû tính phí BVMT ñoái vôùi nöôùc thaûi coâng nghieäp (ñoàng/ m3/ nöôùc caáp) treân nguyeân taéc phí BVMT ñaët ra phaûi döïa vaøo nhöõng thieät haïi cho xaõ hoäi do caùc chaát oâ nhieãm gaây ra. Vieäc xaùc ñònh thieät haïi cho xaõ hoäi raát khoù khaên, khoù thöïc hieän ñöôïc. Moät soá caùch ñeå xaùc ñònh taùc haïi cuûa moâi tröôøng laø döïa vaøo taûi löôïng caùc chaát oâ nhieãm coù trong nöôùc thaûi cuûa caùc cô sôû. Phöông phaùp naøy ñöôïc söû duïng ñeå tính phí BVMT ñoái vôùi nöôùc thaûi coâng nghieäp theo nghò ñònh soá 67/2003/NÑ-CP cuûa Thuû töôùng Chính phuû aùp duïng taïi Vieät Nam. Möùc phí BVMT ñoái vôùi nöôùc thaûi coâng nghieäp aùp duïng taïi Vieät Nam ñöôïc quy ñònh theo thoâng tö lieân tòch soá 127/2003/TTLT-BTC-BTNMT cuûa Lieân Chi boä Taøi chính- Boä Taøi nguyeân vaø Moâi tröôøng baûng 5.1 ÑOÀ AÙN TOÁT NGHIEÄP SVTH: NGUYEÃN HAÏ DI GVHD: TS.TRÖÔNG THANH CAÛNH 94 Baûng 5.1: Möùc phí BVMT tính theo 1m3 nöôùc thaûi coâng nghieäp Chaát gaây oâ nhieãm coù trong nöôùc thaûi Möùc thu (ñoàng/kg chaát gaây oâ nhieãm coù trong nöôùc thaûi) Moâi tröôøng tieáp nhaän ST T Teân goïi Kí hieäu A B C D 1 Nhu caàu oxy sinh hoùa BOD 300.000 250.000 200.000 100.000 2 Nhu caàu oxy hoùa hoïc COD 300.000 250.000 200.000 100.000 3 Chaát raén lô löûng TSS 400.000 350.000 300.000 200.000 4 Thuûy ngaân Hg 20.000.000 18.000.000 15.000.000 10.000.000 5 Chì Pb 500.000 450.000 400.000 300.000 6 Arsenic As 1.000.000 900.000 800.000 600.000 7 Cadmium Cd 1.000.000 900.000 800.000 600.000 Nguoàn: UÛØy Ban Nhaân Daân TP.HCM 2004 Phí raùc thaûi ñoâ thò Phí raùc thaûi ñoâ thò laø coâng cuï kinh teá ñöôïc söû duïng khaù sôùm, veà cô baûn, loaïi phí naøy chuû yeáu ñöôïc söû duïng ôû khu vöïc ñoâ thò, quy ñònh thu phí do UNBD Thaønh phoá hoaëc Tænh quy ñònh, do vaäy möùc thu phí coù theå khaùc nhau. Trong khuoân khoå Ñoà aùn toát nghieäp, sinh vieân thöïc hieän ñeà xuaát möùc phí thu gom raùc thaûi cho löu vöïc keânh NL-TN nhö trong baûng 5.2 Baûng 5.2:Möùc phí thu gom raùc thaûi cho löu vöïc keânh NL-TN TT Ñoái töôïng VND/Thaùng 1 Caùc hoä gia ñình khoâng kinh doanh 10.000 2 Caùc hoä gia ñình coù cöûa haøng kinh doanh vaø caùc hoä kinh doanh taïi chôï 15.000 3 Caùc doanh nghieäp kinh doanh nhoû (khaùch saïn, nhaø troï tö nhaân, dòch vuï röûa oâ toâ, xe maùy, kinh doanh haøng töôi soáng…) 35.000 4 Khaùch saïn, nhaø haøng kinh doanh aên uoáng 50.000 5 Caùc cô quan, beänh vieän, tröôøng hoïc, khaùch saïn lôùn, nhaø maùy, xí nghieäp Theo hôïp ñoàng ÑOÀ AÙN TOÁT NGHIEÄP SVTH: NGUYEÃN HAÏ DI GVHD: TS.TRÖÔNG THANH CAÛNH 95 5.2.2.2. Ñeà xuaát caùc chính saùch hoã trôï töø nhaø nöôùc Sôû taøi chính phoái hôïp vôùi chính quyeàn coù chöùc naêng thuoäc löu vöïc keânh NL-TN caàn coù chính saùch hoã trôï voán cho caùc cô sôû TTCN sau: ¾ Caùc cô sôû tình nguyeän di dôøi ñòa ñieåm saûn xuaát ñeán khu quy hoaïch. ¾ Caùc cô sôû coù döï aùn caûi tieán coâng ngheä, thöïc hieän kieåm toaùn oâ nhieãm vaø trieån khai xöû lyù oâ nhieãm moâi tröôøng ñeå ñaït Tieâu chuaån Moâi tröôøng. ¾ Caùc cô sôû coù döï aùn caûi tieán coâng ngheä, thöïc hieän kieåm toaùn oâ nhieãm vaø trieån khai coâng ngheä saïch hôn. ¾ Ngoaøi caùc chính saùch môùi, caùc cô sôû saûn xuaát TTCN coù theå vay tín duïng öu ñaõi cuûa nhaø nöôùc qua “Quyõ hoã trôï ñaàu tö quoác gia”. 5.2.2.3. Caùc chính saùch thueá Kieán nghò cô quan thueá taïo ñieàu kieän mieãn, giaûm thueá cho caùc cô sôû TTCN naøo trieån khai caùc döï aùn caûi tieán coâng ngheä. Mieãn, giaûm thueá thu nhaäp doanh nghieäp cho caùc cô sôû naøy: mieãn thueá thu nhaäp doanh nghieäp 2 naêm vaø giaûm 50% trong 3 naêm keá tieáp ñoái vôùi caùc cô sôû saûn xuaát thöïc hieän xaây döïng caùc coâng trình xöû lyù oâ nhieãm hoaëc di dôøi. 5.2.3. AÙp duïng moâ hình hoùa quaûn lyù chaát löôïng nöôùc trong töøng chi löu thuoäc löu vöïc Moâ hình hoùa moâ phoûng caùc heä thoáng cuûa töøng chi löu laø phöông phaùp toaùn hoïc- tin hoïc ngaøy caøng caàn thieát trong vieäc quaûn lyù toång hôïp moâi tröôøng nöôùc noùi chung vaø nöôùc keânh NL-TN noùi rieâng. Khi aùp duïng phöông phaùp moâ hình hoùa seõ coù nhöõng öu ñieåm sau: ¾ Döï baùo ñöôïc ñònh löôïng caùc taùc ñoäng ñeán moâi tröôøng do caùc phöông aùn phaùt trieån, ñaëc bieät laø taùc ñoäng ñeán chaát löôïng moâi tröôøng nöôùc (oâ nhieãm höõu cô, phuù döôõng hoùa…). Lan truyeàn chaát oâ nhieãm, xaâm nhaäp maën, caùc taùc ñoäng veà maët thuûy vaên, bieán ñoåi thuûy sinh. ÑOÀ AÙN TOÁT NGHIEÄP SVTH: NGUYEÃN HAÏ DI GVHD: TS.TRÖÔNG THANH CAÛNH 96 ¾ Ñaùnh giaù hieäu quaû vieäc baûo veä moâi tröôøng cuûa caùc phöông phaùp kyõ thuaät giaûm thieåu taùc ñoäng ñeán chaát löôïng moâi tröôøng nöôùc. Hieän nay, treân theá giôùi coù 6 nhoùm moâ hình ñöôïc söû duïng roäng raõi vaø coù hieäu quaû trong quaûn lyù toång hôïp moâi tröôøng trong töøng chi löu. Chính vì vaäy, caùc moâ hình naøy cuõng caàn ñöôïc aùp duïng cho quaûn lyù moâi tröôøng cho caùc chi löu thuoäc löu vöïc keânh NL-TN. ¾ Caùc moâ hình chaûy traøn trong khu vöïc ¾ Caùc moâ hình boài laéng phuø sa ¾ Caùc moâ hình vaän chuyeån doøng chaát raén ¾ Caùc moâ hình doøng chaûy aùp löïc ¾ Caùc moâ hình quaù trình thoáng keâ ¾ Caùc moâ hình quaûn lyù chaát löôïng nöôùc, moâ hình lan truyeàn chaát oâ nhieãm, thay ñoåi DO, BOD. COD, nhieät ñoä, dinh döôõng, ñoä maën… 5.2.4. Giaùo duïc coäng ñoàng Keá hoaïch giaùo duïc coäng ñoàng giuùp Coâng ty Thoaùt nöôùc Ñoâ thò naâng cao yù thöùc cuûa nhaân vieân, quaàn chuùng vaø caùc doanh nghieäp veà taàm quan troïng cuûa vieäc baûo veä coáng thoaùt nöôùc vaø nguoàn nöôùc tieáp nhaän khoûi bò oâ nhieãm. Ñoái töôïng cuûa keá hoaïch bao goàm: ¾ Laõnh ñaïo vaø nhöõng coâng chöùc ñöôïc choïn cuûa caùc Sôû ban ngaønh vaø caùc cô quan. ¾ Chuyeân gia kyõ thuaät caùc Sôû ban ngaønh trong Quaän vaø Thaønh phoá. ¾ Laõnh ñaïo caùc doanh nghieäp vaø taäp ñoaøn thöông maïi, caùc giaùm ñoác nhaø maùy. ¾ Nhöõng ngöôøi quaûn lyù vaø trieån khai vieäc thi coâng ¾ Moät soá khu vöïc laân caän ¾ Tröôøng hoïc vaø caùc hoaït ñoäng thanh nieân ¾ Caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng (baùo chí, truyeàn thoâng…) ÑOÀ AÙN TOÁT NGHIEÄP SVTH: NGUYEÃN HAÏ DI GVHD: TS.TRÖÔNG THANH CAÛNH 97 Coù theå xem xeùt caùc hoaït ñoäng sau: ¾ Soaïn thaûo vaø phaân phaùt taøi lieäu trong quaù trình thi coâng caùc haïng muïc caûi taïo heä thoáng thoaùt nöôùc (khi quaàn chuùng yù thöùc ñöôïc keát quaû ñeå caûi taïo keânh). ¾ Chuaån bò in aán, phaùt haønh cho baùo chí ¾ Toå chöùc hoäi thaûo cho daân cö veà lónh vöïc kinh doanh xaây döïng ¾ Chuaån bò vaø coâng boá caùc thoâng baùo ¾ Trình baøy caùc söï kieän nhö hoäi chôï, trieån laõm thöông maïi ¾ Toå chöùc caùc chuyeán tham quan coâng trình sau khi hình thaønh Ñaây laø giaûi phaùp huy ñoäng ñöôïc quaàn chuùng tham gia moät caùch töï giaùc vaøo coâng taùc caûi taïo oâ nhieãm moâi tröôøng nöôùc vaø coù traùch nhieäm BVMT vì lôïi ích chung cuûa toaøn xaõ hoäi, vì moâi tröôøng laø ngoâi nhaø chung cuûa taát caû moïi ngöôøi vaø BVMT laø söï nghieäp cuûa quaàn chuùng. ¾ Ñoái vôùi caùc cô sôû saûn xuaát kinh doanh treân ñòa baøn Tuyeân truyeàn, naâng cao nhaän thöùc cuûa caùc chuû cô sôû. ƒ Naâng cao nhaän thöùc BVMT cuûa caùc chuû cô sôû saûn xuaát thoâng qua caùc chöông trình ñaøo taïo, taäp huaán taäp trung veà coâng taùc BVMT cho caùc chuû cô sôû. ƒ Duøng caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng nhö truyeàn hình, truyeàn thanh, baùo chí, taäp san, soå tay ñeå phoå bieán kieán thöùc vaø naâng cao nhaän thöùc veà BVMT cho caùc chuû cô sôû. ¾ Ñoái vôùi ngöôøi daân khu vöïc keânh NL-TN ƒ Trieån khai keá hoaïch haønh ñoäng naâng cao nhaän thöùc moâi tröôøng theo chieán löôïc chung cuûa Thaønh phoá. ƒ Toå chöùc caùc chieán dòch moâi tröôøng coù söï tham gia cuûa hoïc sinh, sinh vieân, caùc toå chöùc ñoaøn theå treân khu vöïc khaûo saùt. ƒ Loàng gheùp caùc vaán ñeà moâi tröôøng vaøo caùc chöông trình xaõ hoäi nhö: chöông trình tình nguyeän muøa heø xanh, chöông trình ngaøy thöù 7 tình nguyeän, chöông ÑOÀ AÙN TOÁT NGHIEÄP SVTH: NGUYEÃN HAÏ DI GVHD: TS.TRÖÔNG THANH CAÛNH 98 trình giaùo duïc coäng ñoàng… Toå chöùc caùc chieán dòch toång veä sinh BVMT quanh löu vöïc keânh thoâng qua caùc hoaït ñoäng tuaàn leã saïch vaø xanh, ngaøy chuû nhaät xanh… ƒ Thoâng tin thöôøng xuyeân vaø kòp thôøi caùc vaán ñeà moâi tröôøng trong khu vöïc vaø ñöa ra caùc vaán ñeà moâi tröôøng vaøo thaûo luaän trong caùc cuoäc hoïp toå daân phoá, thieát laäp caùc hoäp thö thu nhaän phaûn aùnh vaø caùc saùng kieán veà moâi tröôøng cuûa ngöôøi daân. ƒ Xaây döïng cuoäc soáng vaên minh vaø veä sinh trong daân chuùng, giaùo duïc cho ngöôøi daân coù yù thöùc BVMT. ƒ Söû duïng caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng nhö ñaøi truyeàn hình, phaùt thanh, baùo chí keå caû caùc khaåu hieäu, bieåu ngöõ, aùp phích ñeå gia taêng hieäu quaû cuûa coâng taùc giaùo duïc tuyeân truyeàn, vaän ñoäng quaàn chuùng tham gia BVMT. 5.3 Giaûi phaùp kyõ thuaät Coâng ty Thoaùt nöôùc Ñoâ thò laø ñôn vò tröïc tieáp quaûn lyù heä thoáng thoaùt nöôùc Thaønh phoá, caàn coù keá hoaïch duy tu, naïo veùt buøn ñònh kyø hôïp lyù. Sau khi thöïc hieän ñöôïc tuyeán coáng bao ñöa nöôùc thaûi veà traïm xöû lyù vaø traïm xöû lyù neáu hoaït ñoäng toát thì khoái löôïng coâng taùc naïo veùt keânh haøng naêm giaûm ñi ñaùng keå. Tuy nhieân, do vaãn coøn toàn taïi heä thoáng thoaùt nöôùc chung treân löu vöïc, neân coâng taùc duy tu caùc tuyeán coáng, haàm ga treân löu vöïc vaãn ñöôïc tieán haønh thöôøng xuyeân. Quaù trình tieán haønh nhö sau: ¾ Ñaët caùc loaïi coáng hoäp tuøy theo ñoaïn keânh, phuï thuoäc vaøo löu löôïng nöôùc treân ñoaïn keânh ñoù. ¾ Nghieân cöùu xaây döïng traïm xöû lyù nöôùc thaûi taäp trung cho toaøn boä tuyeán keânh quy hoaïch. ¾ Traïm xöû lyù nöôùc thaûi coù coâng suaát lôùn. Thieát keá xaây döïng caùc heä thoáng thoaùt nöôùc phuø hôïp, caàn chuù yù ñeán giôùi haïn cho pheùp löôïng nöôùc thaám, löôïng nöôùc ñi vaøo coáng, nöôùc qua khe nöùt, moái noái… ÑOÀ AÙN TOÁT NGHIEÄP SVTH: NGUYEÃN HAÏ DI GVHD: TS.TRÖÔNG THANH CAÛNH 99 5.3.1 Caùc bieän phaùp giaûm thieåu oâ nhieãm taïi nguoàn 5.3.1.1.Saûn xuaát saïch (SXS) Theo ñònh nghóa cuûa UNEP: ”SXS laø quaù trình öùng duïng lieân tuïc moät chieán löôïc toång hôïp phoøng ngöøa veà moâi tröôøng trong caùc quy trình coâng ngheä, caùc saûn phaåm, caùc dòch vuï nhaèm naâng cao hieäu quaû kinh teá vaø giaûm thieåu caùc ruûi ro ñoái vôùi con ngöôøi vaø moâi tröôøng”. Ñeå coù theå öùng duïng SXS vaøo caùc loaïi hình coâng nghieäp phaûi hieåu roõ khaùi nieäm vaø nguyeân lyù. Khaùi nieäm veà SXS coù nhieàu caùch dieãn giaûi khaùc nhau nhö: ¾ Taïo ra caùc saûn phaåm vaø phuï phaåm khoâng gaây haïi ñeán moâi tröôøng. ¾ Coù tính hôïp lyù veà maët sinh thaùi. ¾ Möùc xaû/ phaùt taùn baèng zero. ¾ Söû duïng caùc coâng ngheä ít taïo ra chaát thaûi hôn caùc thieát bò truyeàn thoáng. Ñoái vôùi caùc quy trình saûn xuaát, SXS bao goàm quaù trình baûo toaøn caùc nguyeân lieäu vaø naêng löôïng, loaïi tröø caùc nguyeân lieäu ñoäc haïi, giaûm veà löôïng cuõng nhö ñoäc tính cuûa taát caû caùc khí thaûi vaø chaát thaûi tröôùc khi thoaùt ra khoûi quy trình saûn xuaát. Ñoái vôùi caùc saûn phaåm, chieán löôïc taäp trung vaøo giaûm thieåu caùc taùc ñoäng cuøng vôùi toaøn boä voøng ñôøi cuûa saûn phaåm, tính töø khaâu khai thaùc nguyeân lieäu ñeán khaâu xöû lyù cuoái cuøng khi loaïi boû saûn phaåm ñoù. Caùc yeáu toá quan troïng trong chieán löôïc SXS ñöôïc theå hieän trong sô ñoà hình 5.1 Lieân tuïc Phoøng ngöøa Toång hôïp (khoâng khí, ñaát, nöôùc) Caùc saûn phaåm Chieán löôïc ñoâùi vôùi Quy trình coâng ngheä Giaûm thieåu ruûi ro Con ngöôøi Moâi tröôøng ÑOÀ AÙN TOÁT NGHIEÄP SVTH: NGUYEÃN HAÏ DI GVHD: TS.TRÖÔNG THANH CAÛNH 100 Hình 5.1: Sô ñoà caùc yeáu toá quan troïng trong chieán löôïc SXS Ñieàu ñaùng chuù yù laø SXS chaéc chaén khoâng öùng duïng caùc heä thoáng kieåm soaùt oâ nhieãm cuoái ñöôøng oáng coù tính truyeàn thoáng ñeå xöû lyù caùc chaát thaûi veà caùc quy ñònh giôùi haïn cho pheùp. Ñaëc bieät SXS khoâng quan taâm tôùi caùc kyõ thuaät xöû lyù chaát thaûi. Tuy nhieân vieäc vaän haønh coù hieäu quaû 1 traïm xöû lyù beân ngoaøi quy trình coâng ngheä cuõng raát phuø hôïp trong phaïm vi khaùi nieäm SXS. Caùc kyõ thuaät SXS coù theå öùng duïng cho moät soá loaïi hình coâng nghieäp: ¾ Giaûm nguoàn thaûi ¾ Taùi cheá ¾ Caûi tieán saûn phaåm Tuøy töøng loaïi hình coâng nghieäp maø aùp duïng bieän phaùp kyõ thuaät cho phuø hôïp vaø hieäu quaû. Nhöõng yeáu toá coù lôïi cho caùc nhaø doanh nghieäp khi aùp duïng caùc bieän phaùp kyõ thuaät SXS cho caùc nhaø maùy, xí nghieäp: ¾ Tuaân thuû caùc quy ñònh veà moâi tröôøng toát hôn. ¾ Baûo toaøn nguyeân lieäu, nöôùc vaø naêng löôïng. ¾ Coù khaû naêng toát hôn vôùi caùc nguoàn taøi chính ¾ Nhu caàu thò tröôøng vaø caùc cô hoäi môùi ¾ Thoâng tin ñaïi chuùng vaø hình aûnh coäng ñoàng ¾ Moâi tröôøng laøm vieäc toát hôn 5.3.1.2.Saûn xuaát saïch hôn (SXSH) Ñoái vôùi caùc nhaø maùy ñang hoaït ñoäng thì SXSH laø moät caùch tieáp caän môùi vaø coù tính xaây döïng ñoái vôùi caùc saûn phaåm vaø quy trình saûn xuaát ñoàng thôøi laø moät söï aùp duïng lieân tuïc caùc chieán löôïc, chính saùch vaø coâng ngheä giaûm chaát thaûi vaø phaùt thaûi khí. SXSH söû duïng caùc phöông aùn tuaàn hoaøn khi caùc kyõ thuaät phoøng ngöøa ñöôïc aùp duïng trieät ñeå vaø xem xeùt vieäc xöû lyù phaàn coøn dö thöøa khi caùc chaát thaûi ñöôïc tuaàn hoaøn tôùi möùc toái ña. Ñoái vôùi tuaàn hoaøn ngoaøi daây chuyeàn saûn xuaát vaø caùc ÑOÀ AÙN TOÁT NGHIEÄP SVTH: NGUYEÃN HAÏ DI GVHD: TS.TRÖÔNG THANH CAÛNH 101 coâng ngheä xöû lyù cuoái ñöôøng oáng tröôùc khi aùp duïng trieät ñeå tieáp caän phoøng ngöøa khoâng phaûi laø SXSH. Vieäc aùp duïng SXSH coù moät soá yù nghóa quan troïng: ¾ Tieát kieäm chi phí thoâng qua giaûm laõng phí nguyeân lieäu thoâ vaø naêng löôïng. ¾ Caûi thieän hieäu suaát vaän haønh cuûa nhaø maùy. ¾ Taïo ra saûn phaåm coù chaát löôïng vaø oån ñònh. ¾ Coù theå thu hoài vaät lieäu ¾ Coù khaû naêng caûi thieän moâi tröôøng laøm vieäc ¾ Nhaø maùy coù vò trí toát hôn khi laøm vieäc vôùi chính quyeàn ¾ Caûi thieän hình aûnh caùc xí nghieäp ¾ Tieát kieäm chi phí cho xöû lyù chaát thaûi cuoái ñöôøng oáng ¾ Coù khaû naêng thu hoài voán Ñieàu quan troïng ñaàu tieân cuûa vieäc thöïc hieän SXSH laø laøm thay ñoåi thaùi ñoä cuûa caùc nhaø doanh nghieäp ñoái vôùi vieäc tham gia BVMT baèng caùch giaûm thieåu caùc nguoàn thaûi gaây oâ nhieãm ra moâi tröôøng xung quanh. Thaønh phaàn vaø löu löôïng nöôùc thaûi, khí thaûi vaø raùc thaûi coâng nghieäp ñöôïc giaûm tôùi möùc toái ña tröôùc khi ra heä thoáng xöû lyù vôùi muïc ñích: ¾ Giaûm chi phí cho vieäc xaây döïng heä thoáng xöû lyù cuoái ñöôõng oáng. ¾ Taêng cöôøng hieäu quaû xöû lyù caùc heä thoáng xöû lyù nöôùc ñoái vôùi caùc nhaø maùy ñaõ coù heä thoáng xöû lyù nhöng chaát löôïng nöôùc thaûi sau xöû lyù chöa ñaït tieâu chuaån thaûi * Toùm laïi: Vieäc thöïc hieän SXS vaø SXSH coù nhieàu lôïi ích veà maët kinh teá, giaûm thieåu ñöôïc caùc chaát thaûi vaø khaû naêng phaùt taùn cuûa chuùng trong moâi tröôøng vaø giaûm caùc ruûi ro cho con ngöôøi. Ñieàu quan troïng hôn laø aùp duïng SXSH coù lieân quan vôùi nhöõng thay ñoåi trong caùch suy nghó vaø thaùi ñoä cuûa con ngöôøi veà saûn xuaát vaø moâi tröôøng, chính vì vaäy vieäc aùp duïng SXSH ñoái vôùi caùc nhaø maùy, xí nghieäp trong löu vöïc keânh NL-TN laø caàn thieát vaø aûnh höôûng tôùi thaùi ñoä cuûa caùc nhaø ÑOÀ AÙN TOÁT NGHIEÄP SVTH: NGUYEÃN HAÏ DI GVHD: TS.TRÖÔNG THANH CAÛNH 102 doanh nghieäp ñoái vôùi vaán ñeà moâi tröôøng trong löu vöïc. Tuy nhieân, bieän phaùp giaûm thaûi oâ nhieãm taïi nguoàn vaãn coøn moät soá khuyeát ñieåm: - Kinh phí boû ra ñaàu tö heä thoáng xöû lyù laø khaù lôùn. - Thuû tuïc vay voán ngaân haøng coøn chaäm - Maët baèng cuûa caùc cô sôû thöôøng nhoû, khoâng ñuû ñeå laép ñaët heä thoáng xöû lyù, chi phí thueâ maët baèng vaø ñöôøng oáng daãn cao. 5.3.2 Thu gom vaø xöû lyù nöôùc thaûi Ñeå baûo veä vaø caûi thieän chaát löôïng nöôùc keânh NL-TN hieän nay, vieäc xöû lyù caùc nguoàn nöôùc bò oâ nhieãm laø khoâng theå traùnh ñöôïc. ¾ Xöû lyù sô boä nöôùc thaûi töø hoä gia ñình Bieän phaùp xöû lyù sô boä nöôùc thaûi cho caùc hoä gia ñình thöôøng söû duïng heä thoáng beå töï hoaïi ba ngaên coù heä thoáng tieâu thaûi cuïc boä. Phöông phaùp naøy raát thích hôïp vôùi ñieàu kieän hieän nay cuûa löu vöïc keânh NL-TN khi chöa coù khaû naêng thu gom toaøn boä löôïng nöôùc thaûi töø caùc hoä daân ñeå xaây döïng nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi taäp trung coù quy moâ lôùn. Nöôùc thaûi qua beå töï hoaïi ba ngaên tröôùc maét coù theå xaû vaøo coáng thoaùt nöôùc chung. Veà laâu daøi, khi ñieàu kieän cho pheùp caàn phaûi quy hoaïch thu gom veà caùc heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi cho töøng cuïm daân cö. ¾ Xaây döïng heä thoáng thu gom nöôùc thaûi Xaây döïng heä thoáng coáng vaø möông daãn nöôùc thaûi ñeå thu gom toaøn boä nöôùc thaûi cuïm daân cö nhaát ñònh töø tröôùc ñeán nay vaãn ñoå tröïc tieáp ra keânh NL-TN vaøo moät hoaëc hai hoà chöùa nöôùc thaûi. Sau khí caùch ly nguoàn nöôùc thaûi thì nöôùc keânh NL-TN seõ daàn ñöôïc pha loaõng vaø töï laøm saïch döôùi taùc ñoäng cuûa caùc yeáu toá töï nhieân. ¾ Xöû lyù nöôùc thaûi töø cuïm daân cö Ñoái vôùi cuïm daân cö, coù theå nghieân cöùu trieån khai nhöõng traïm xöû lyù nöôùc thaûi sinh hoaït döïa treân kyõ thuaät “beå phaûn öùng sinh hoïc coù neàn hoãn hôïp” vôùi öu ñieåm noåi baät laø vaät lieäu ñôn giaûn, toán ít maët baèng (Kyõ thuaät naøy ñaõ ñöôïc caùc ÑOÀ AÙN TOÁT NGHIEÄP SVTH: NGUYEÃN HAÏ DI GVHD: TS.TRÖÔNG THANH CAÛNH 103 chyeân gia haõng HEACON (Bæ) trình baøy nhieàu laàn taïi TP.HCM). Nhöõng heä thoáng xöû lyù naøy bao goàm: heä thoáng thu gom, heä thoáng xaû nöôùc thaûi ra soâng vaø traïm xöû lyù. ƒ Xaây döïng heä thoáng nöôùc xaû thaûi theo chu kyø Do ñaëc ñieåm thuûy vaên cuûa keânh NL-TN bò aûnh höôûng cuûa thuûy trieàu neân coù theå xaây döïng heä thoáng coáng xaû nöôùc thaûi theo chu kyø. Caàn laép ñaët heä thoáng coáng ñieàu tieát ôû cöûa thaûi cuûa caùc hoà chöùa nöôùc thaûin nhaèm muïc ñích xaû thaûi töø hoà chöùa ra keânh khi trieàu xuoáng hay khi nöôùc keânh chaûy ngöôïc vaøo beå chöùa nöôùc thaûi ñeå pha loaõng nöôùc thaûi. ƒ Khoáng cheá oâ nhieãm do nöôùc thaûi coâng nghieäp Nhaèm giaûi quyeát oâ nhieãm moâi tröôøng nöôùc do nöôùc thaûi saûn xuaát töø caùc cô sôû CN-TTCN gaây ra treân toaøn tuyeán keânh, caàn löu yù: ¾ Töøng böôùc giaûi quyeát caùc vaán ñeà oâ nhieãm ñang toàn taïi. ¾ Kieân quyeát ngaên chaën nhöõng nguoàn oâ nhieãm môùi phaùt sinh. ƒ Xöû lyù nöôùc thaûi beänh vieän Caùc nguoàn nöôùc thaûi töø hoaït ñoäng cuûa beänh vieän bao goàm: ¾ Löôïng nöôùc thaûi chuû teáy töø beänh vieän bao goàm nöôùc thaûi sinh hoaït cuûa caùn boä coâng nhaân vieân, cuûa beänh nhaân vaø ngöôøi thaêm nuoâi. ¾ Nöôùc khaùm thaûi do caùc hoaït ñoäng khaùm, xeùt nghieäm, ñieàu trò beänh nhaân vaø töø quaù trình pha cheá thuoác. ¾ Nöôùc thaûi do quaù trình veä sinh nhö suùc röûa duïng cuï, veä sinh saøn, giaët taåy ñoà ñaïc cho beänh nhaân. Ngoaøi caùc chaát gaây oâ nhieãm höõu cô nhö nöôùc thaûi sinh hoaït bình thöôøng, nöôùc thaûi beänh vieän coøn coù moät soá löôïng lôùn caùc vi truøng, sieâu vi truøng gaây beänh (caùc nguoàn phaùt sinh chuû yeáu laø caùc khoa laây nhieãm, töø chaát thaûi cuûa phoøng thí nghieäm, beänh phaåm, hoaït ñoäng giaûi phaåu). Do ñoù, xöû lyù nöôùc thaûi beänh vieän phaûi bao goàm hai muïc ñích chính laø: ÑOÀ AÙN TOÁT NGHIEÄP SVTH: NGUYEÃN HAÏ DI GVHD: TS.TRÖÔNG THANH CAÛNH 104 ¾ Giaûm noàng ñoä oâ nhieãm caùc chaát höõu cô (BOD, COD, SS) xuoáng phuø hôïp vôùi tieâu chuaån thaûi vaøo nguoàn loaïi B. ¾ Khöû truøng nöôùc thaûi tröôùc khi thaûi ra moâi tröôøng ñeå ngaên chaën khaû naêng lan truyeàn dòch beänh theo ñöôøng nöôùc. ƒ Heä thoáng thu gom Ñeå tieát kieäm toái ña kinh phí xaây döïng heä thoáng xöû lyù, phaûi taùch rieâng nöôùc thaûi caàn xöû lyù. Heä thoáng thoaùt nöôùc thaûi seõ ñöôïc xaây döïng taùch khoûi heä thoáng coáng thoaùt nöôùc möa vaø thu gom toaøn boä nöôùc thaûi cuûa beänh vieän tôùi heä thoáng xöû lyù. ÑOÀ AÙN TOÁT NGHIEÄP SVTH: NGUYEÃN HAÏ DI GVHD: TS.TRÖÔNG THANH CAÛNH 105 CHÖÔNG 6 KEÁT LUAÄN VAØ KIEÁN NGHÒ 6.1 KEÁT LUAÄN Hieän traïng keânh NL-TN hieän nay laø moät trong nhöõng vaán ñeà ñaùng quan taâm cuûa Thaønh phoá. Chæ xeùt veà khía caïnh moâi tröôøng, keânh NL-TN laø moät trong nhöõng doøng keânh oâ nhieãm naëng cuûa Thaønh phoá. Noù aûnh höôûng khoâng chæ ñeán chaát löôïng moâi tröôøng taïi khu vöïc naøy maø coøn aûnh höôûng ñeán boä maët cuûa TP.HCM. Xuaát phaùt töø caùc vaán ñeà di cö, ñoâ thò hoùa, coâng nghieäp hoùa cuõng nhö söï voán coù cuûa caùc laøng ngheà thuû coâng laâu ñôøi cho neân vaán ñeà moâi tröôøng cuûa keânh NL-TN hieän nay raát traàm troïng. Tình hình saûn xuaát CN-TTCN caøng phaùt trieån, quaù trình ñoâ thò hoùa taêng nhanh, cuøng vôùi söï phaùt trieån taäp trung daân cö cao… ñaõ keùo theo nhieàu vaán ñeà phöùc taïp veà moâi tröôøng, kinh teá- xaõ hoäi. Daân cö soáng laâu naêm ôû khu vöïc naøy vaø phaàn lôùn hoï soáng baèng caùc ngaønh ngheà lao ñoäng keùm chuyeân moân. Coâng ngheä saûn xuaát laïc haäu, ñieàu kieän cô sôû haï taàng, trình ñoä lao ñoäng vaø maët baèng daân trí thaáp. Moät soá khu vöïc taïi löu vöïc keânh NL-TN daân cö coøn raát ngheøo vaø phaûi ñoái maët vôùi raát nhieàu teä naïn xaõ hoäi. Ñieàu kieän veà moâi tröôøng keùm, ñaëc bieät laø ñieàu kieän nhaø ôû raát keùm vaø soáng ngay saùt beân caïnh keânh laø moái ñe doïa thöôøng xuyeân cho söùc khoûe cuûa ngöôøi daân nôi ñaây, gaây muøi hoâi vaø maát veû myõ quan. Keânh bò oâ nhieãm naëng do keát hôïp chaát thaûi töø nhaø ôû vaø caùc cô sôû CN-TTCN trong löu vöïc keânh NL-TN, phaàn lôùn laø raùc thaûi vaø hoùa chaát ñoäc haïi chöa qua xöû lyù. Raùc thaûi xaû thaúng ra keânh hoaëc taäp trung tuøy tieän, nöôùc thaûi xaû tröïc tieáp xuoáng keânh. Caùc ñoäi thu gom raùc khoâng ñuû phöông tieän vaø nhaân löïc ñeå hoaït ñoäng. Nhieàu nôi heä thoáng coáng raõnh thoaùt nöôùc ñaõ maát taùc duïng do bò laáp bôûi chaát thaûi raén, gaây ngaäp uùng moãi khi möa xuoáng. Ñoù laø nhöõng neùt chính deã nhaän thaáy taïi löu vöïc keânh NL-TN. ÑOÀ AÙN TOÁT NGHIEÄP SVTH: NGUYEÃN HAÏ DI GVHD: TS.TRÖÔNG THANH CAÛNH 106 Ñaõ coù raát nhieàu döï aùn, caùc nghieân cöùu trong vaø ngoaøi nöôùc giaûi quyeát keânh raïch oâ nhieãm taïi TP.HCM trong ñoù keânh NL-TN laø moät ñieån hình. Tuy ñaõ coù raát nhieàu cô quan chöùc naêng quan taâm vaø nhieàu döï aùn laäp ra nhaèm caûi thieän keânh nhöng do caûi thieän toång theå neân khoâng ñem laïi hieäu quaû, roài moät phaàn kinh phí haïn heïp vaø khoâng coù söï nhieät tình tham gia cuûa coäng ñoàng… neân keânh vaãn oâ nhieãm ñaëc bieät laø oâ nhieãm nguoàn nöôùc. Möùc ñoä oâ nhieãm tuøy thuoäc vaøo khoaûng caùch töø nôi soáng ñeán nôi oâ nhieãm. Nhöõng ngöôøi soáng caøng xa bôø keânh caøng chòu ít aûnh höôûng do oâ nhieãm. Vì vaäy, vaán ñeà moâi tröôøng ñöôïc öu tieân giaûi quyeát hieän nay taïi khu vöïc keânh NL-TN laø raùc, nöôùc thaûi, buïi vaø muøi hoâi (caùc giaûi phaùp khaéc phuïc, giaûm thieåu ñaõ ñöôïc trình baøy ôû phaàn giaûi phaùp). Neáu nhöõng vaán ñeà naøy ñöôïc chuù troïng giaûi quyeát trieät ñeå coù theå keânh NL-TN coù leõ seõ khoâng ñöôïc lieät vaøo nhöõng doøng “keânh cheát” cuûa Thaønh phoá. 6.2. KIEÁN NGHÒ Treân cô sôû caùc keát luaän ñöôïc ruùt ra ôû treân, sinh vieân thöïc hieän xin ñöa ra moät soá kieán nghò ñoái vôùi vieäc caûi thieän chaát löôïng nöôùc keânh NL-TN: ¾ Ñeå thoáng nhaát trong toaøn löu vöïc veà vieäc caûi thieän chaát löôïng nöôùc keânh NL-TN vaø nhaèm höôùng tôùi phaùt trieån beàn vöõng, baûo veä moâi tröôøng caàn thaønh laäp moät Ban quaûn lyù löu vöïc keânh NL-TN. Keát hôïp vôùi söï laõnh ñaïo giöõa Trung öông vaø Ñòa phöông. Taêng cöôøng caùc quy ñònh hôïp phaùp cho caùc cô sôû saûn xuaát kinh doanh veà CN-TTCN treân toaøn boä tuyeán keânh, keát hôïp thöïc hieän giöõa tö nhaân vaø Nhaø nöôùc. ¾ Thöïc hieän chöông trình loàng gheùp quy hoaïch phaùt trieån ñoâ thò hoùa, coâng nghieäp hoùa vaø quy hoaïch baûo veä moâi tröôøng. Giaûi phaùp veà quy hoaïch moâi tröôøng keát hôïp vôùi quy hoaïch ñoâ thò. ¾ Thöïc hieän caùc döï aùn caûi taïo chaát löôïng nöôùc keânh NL-TN ñeå haïn cheá caùc taùc ñoäng xaáu cuûa moâi tröôøng nöôùc ñoái vôùi keânh raïch khaùc trong löu vöïc. ÑOÀ AÙN TOÁT NGHIEÄP SVTH: NGUYEÃN HAÏ DI GVHD: TS.TRÖÔNG THANH CAÛNH 107 ¾ Laäp keá hoaïch vaø töøng böôùc tieán haønh naïo veùt lôùp raùc, buøn vaø ñöa coâng taùc duy tu, giaùm saùt, baûo döôõng keânh trôû thaønh coâng taùc thöôøng xuyeân. ¾ Thöïc hieän thanh tra moâi tröôøng vaø ñeà ra caùc nguyeân taéc veà taøi chính nhö thueá “sinh thaùi”, cô cheá “ñoùng thueá taøi trôï” taïo nguoàn voán hoã trôï cho caùc toå chöùc kinh teá thöïc hieän chöông trình choáng oâ nhieãm. ¾ AÙp duïng thu phí moâi tröôøng ñoái vôùi caùc cô sôû saûn xuaát kinh doanh treân ñòa baøn keânh, thöïc hieän nguyeân taéc ngöôøi gaây oâ nhieãm phaûi traû tieàn. ¾ Khuyeán khích caùc cô sôû saûn xuaát kinh doanh treân ñòa baøn keânh NL-TN aùp duïng chöông trình saûn xuaát saïch hôn. ¾ Ñeà nghò caùc nhaø maùy, xí nghieäp xöû lyù nöôùc thaûi tröôùc khi xaû ra keânh NL- TN. Ñoàng thôøi Sôû Khoa hoïc Coâng ngheä vaø Moâi tröôøng TP.HCM thöïc hieän chöông trình kieåm soaùt nguoàn thaûi cuûa caùc nhaø maùy, xí nghieäp, caùc cô sôû kinh doanh thaûi tröïc tieáp ra keânh trong ñòa baøn töøng khu vöïc. ¾ Thieát laäp haøng raøo caây xanh treân caùc tuyeán ñöôøng vaø doïc hai beân bôø keânh sao cho vöøa taïo boùng maùt, vöøa ñem laïi baàu khoâng khí trong laønh trong khu vöïc. ¾ YÙ thöùc veä sinh coâng coäng, cung caùch sinh hoaït trong ñoâ thò cuûa ngöôøi daân coøn keùm, do ñoù ñeà nghò Nhaø nöôùc tuyeân truyeàn, giaùo duïc naâng cao nhaän thöùc veà coâng taùc baûo veä moâi tröôøng vaø ban haønh caùc bieän phaùp höõu hieäu ñeå ngaên chaën vieäc laøm nhieãm baån trôû laïi doøng keânh, traùnh tình traïng heä thoáng hoaït ñoäng khoâng hieäu quaû do taùc ñoäng bôûi caùc yeáu toá naøy. ¾ Vieäc xaây döïng, caûi taïo caùc haïng muïc phaûi caân ñoái caên cöù vaøo nhu caàu cuûa xaõ hoäi vaø khaû naêng veà voán töøng giai ñoaïn, traùnh tình traïng baát caäp giöõa caùc heä thoáng kyõ thuaät haï taàng vôùi nhau. Phoái hôïp chaët cheõ vieäc thöïc hieän caùc haïng muïc coâng trình. ¾ Ñeà nghò caùc cô quan coù chöùc naêng thöôøng xuyeân kieåm tra tình hình xöû lyù nöôùc thaûi cuûa moät soá doanh nghieäp coù löôïng nöôùc xaû thaûi lôùn vaø noàng ñoä ÑOÀ AÙN TOÁT NGHIEÄP SVTH: NGUYEÃN HAÏ DI GVHD: TS.TRÖÔNG THANH CAÛNH 108 chaát oâ nhieãm cao. Qua coâng taùc kieåm tra caàn coù bieän phaùp xöû lyù kieân quyeát ñoái vôùi doanh nghieäp ñaõ vi phaïm nhieàu laàn nhö: xöû lyù vi phaïm keøm theo yeáu toá tình tieát taêng naëng vaø xöû lyù vi phaïm veà baûo veä moâi tröôøng cuûa caùc doanh nghieäp vi phaïm nhieàu laàn; ñình chæ taïm thôøi hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp ñeán khi hoaøn thieän heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi. ._.