Đánh giá hiệu quả và xây dựng các giải pháp sản xuất sạch hơn tại công ty kinh doanh chế biến hàng xuất nhập khẩu Đà Nẵng-Procimex

MÔÛ ÑAÀU Baûo veä moâi tröôøng vaø phaùt trieån beàn vöõng laø muïc tieâu haøng ñaàu cuûa caùc ngaønh coâng nghieäp hieän nay. Laøm theá naøo ñeå giaûi quyeát caùc vaán ñeà oâ nhieãm, baûo veä moâi tröôøng, caûi thieän ñieàu kieän laøm vieäc cho coâng nhaân ñoàng thôøi naâng cao hieäu quaû kinh teá laø caâu hoûi ñang ñaët ra cho caùc nhaø doanh nghieäp hieän nay. Caùc giaûi phaùp xöû lyù cuoái ñöôøng oáng (end-of-pipe) luoân chuù troïng xöû lyù chaát thaûi sau khi noù ñaõ ñöôïc taïo ra, tuy giaûi quyeát ñöôïc khaù nhanh vaán ñeà oâ nhieãm, nhöng giaûi phaùp naøy ñoøi hoûi chi phí ñaàu tö vaän haønh cao, khoâng taùi söû duïng ñöôïc nguyeân vaät lieäu maát ñi, ñoàng thôøi khoâng taêng ñöôïc lôïi nhuaän kinh teá cho coâng ty. Giaûi phaùp naøy cuõng coù theå gaây quaù taûi cho khu vöïc tieáp nhaän chaát thaûi. Hieän nay, ñeå caûi thieän nhöõng khuyeát ñieåm treân ngöôøi ta aùp duïng kyõ thuaät laøm giaûm chaát thaûi, nghóa laø aùp duïng coâng ngheä saïch vaø caùc giaûi phaùp saûn xuaát saïch hôn nhaèm chuyeån töø tình traïng söû duïng nguoàn lôïi quaù möùc vaø söï chuù troïng tôùi xöû lyù cuoái ñöôøng oáng tröôùc ñaây sang caùch tieáp caän phoøng ngöøa oâ nhieãm. Ôû nöôùc ta, ngaønh coâng nghieäp cheá bieán thuûy saûn ñöôïc coi laø ngaønh coâng nghieäp muõi nhoïn vaø laø ngaønh xuaát khaåu quan troïng. Soá löôïng caùc cô sôû, nhaø maùy cheá bieán thuûy saûn khoâng ngöøng gia taêng. Tuy nhieân, cheá bieán thuûy saûn laø ngaønh coâng nghieäp tieâu thuï nhieàu taøi nguyeân vaø taïo ra nhieàu chaát thaûi, söï phaùt trieån caùc cô sôû coâng nghieäp naøy keùo theo haøng loaït caùc vaán ñeà moâi tröôøng. Theo nhieàu soá lieäu nghieân cöùu cuûa caùc cô quan chuyeân ngaønh veà moâi tröôøng cho thaáy nöôùc thaûi töø ngaønh coâng nghieäp cheá bieán thuûy saûn coù möùc oâ nhieãm höõu cô, dinh döôõng, vi truøng.. raát lôùn. Do vaäy, ñeà taøi “Ñaùnh giaù hieäu quaû vaø xaây döïng caùc giaûi phaùp SXSH taïi coâng ty kinh doanh cheá bieán haøng xuaát nhaäp khaåu Ñaø Naüng (Procimex)” thoâng qua caùc giaûi phaùp SXSH vôùi hy voïng laøm giaûm thieåu caùc taùc ñoäng ñeán moâi tröôøng, ñem laïi lôïi nhuaän kinh teá vaø taêng khaû naêng caïnh tranh cuûa saûn phaåm cho moät ngaønh kinh teá muõi nhoïn cuûa quoác gia. CHÖÔNG 1: MUÏC TIEÂU VAØ PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU Tính caáp thieát cuûa ñeà taøi Nhieàu thoáng keâ cho thaáy caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû hieän nay chöa quan taâm hoaëc thôø ô vôùi vieäc aùp duïng SXSH vaøo qui trình saûn xuaát. Phaàn lôùn hoï raát ngaïi thay ñoåi , ngaïi phaûi ñoái maët vôùi caùc vaán ñeà moâi tröôøng. Tuy nhieân, saûn xuaát maø gaây oâ nhieãm moâi tröôøng laø ñieàu taát yeáu, phöông phaùp hoï söû duïng laø "xöû lyù cuoái ñöôøng oáng". Nhöng coâng vieäc naøy khoâng nhöõng khoâng mang laïi hieäu quaû kinh teá cho hoï maø coøn laøm toån haïi ñeán moâi tröôøng. Ñaây laø vaán ñeà thöïc söï nan giaûi ñoái vôùi caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû ôû nöôùc ta hieän nay. Taïi Thaønh phoá Ñaø Naüng, ngaønh coâng nghieäp cheá bieán thuûy saûn ñöôïc coi laø moät trong nhöõng ngaønh coâng nghieäp muõi nhoïn. Hieän nay, treân ñòa baøn thaønh phoá coù raát nhieàu doanh nghieäp vaø KCN cheá bieán thuûy saûn ñöôïc hình thaønh. Beân caïnh ñoù, ngaønh cheá bieán thuûy saûn laø ngaønh coâng nghieäp tieâu thuï nhieàu taøi nguyeân vaø taïo ra nhieàu chaát thaûi. Nhöng hieän nay treân ñòa baøn coù raát ít nhaø maùy cheá bieán thuûy saûn aùp duïng chöông trình SXSH, ñieàu naøy ñoàng nghóa vôùi vieäc moâi tröôøng seõ bò aûnh höôûng nghieâm troïng. Naém baét ñöôïc thöïc traïng ñoù toâi ñaõ choïn höôùng nghieân cöùu SXSH cho coâng ty naøy nhaèm giuùp coâng ty coù theå vöøa tieát kieäm chi phí saûn xuaát, chi phí xöû lyù chaát thaûi vöøa giaûm thieåu caùc taùc ñoäng coù haïi ñeán moâi tröôøng xung quanh. Muïc tieâu nghieân cöùu Nghieân cöùu SXSH taïi coâng ty kinh doanh cheá bieán haøng xuaát nhaäp khaåu Ñaø Naüng (Procimex) qua ñoù ñöa ra caùc gaûi phaùp SXSH nhaèm: Giaûm thieåu chaát thaûi trong quaù trình saûn xuaát Tieát kieäm naêng löôïng, nguyeân nhieân lieäu trong quaù trình saûn xuaát Ñem laïi lôïi ích kinh teá cho coâng ty thoâng qua ñoù ñem laïi lôïi ích cho moâi tröôøng vaø xaõ hoäi. Noäi dung nghieân cöùu Noäi dung ñoà aùn toát nghieäp chuû yeáu nghieân cöùu caùc vaán ñeà: Toång quan veà SXSH vaø thöïc teá vieäc aùp duïng SXSH taïi caùc coâng ty thuûy saûn ôû Vieät Nam. Tìm hieåu caùc qui trình cheá bieán taïi coâng ty vaø thoâng qua ñoù ñaùnh giaù nguyeân nhaân gaây laõng phí taïi coâng ty Procimex. AÙp duïng SXSH cho coâng ty Procimex. Ñaùnh giaù hieäu quaû kinh teá- moâi tröôøng khi aùp duïng SXSH cho coâng ty. Phöông phaùp nghieân cöùu Phöông phaùp luaän: Ñeå ñaùp öùng nhu caàu cuoäc soáng, caùc doanh nghieäp ñaõ söû duïng caùc loaïi taøi nguyeân ñeå saûn xuaát taïo ra saûn phaåm. Tuy nhieân, baát kyø quaù trình hoaït ñoäng saûn xuaát naøo cuõng khoâng bao giôø ñaït hieäu xuaát 100%, luoân coù moät phaàn hao phí vaø löôïng chaát thaûi khoâng nhoû. Ñieàu ñaùng noùi laø haàu heát caùc nhaø saûn xuaát ôû Vieät Nam laïi khoâng quan taâm nhieàu ñeán vaán ñeà naøy. Hoï cho raèng nhöõng hao phí vaø löôïng chaát thaûi ñaõ thaûi ra trong quaù trình saûn xuaát laø ñieàu taát nhieân. Do vaäy, xöû lyù cuoái ñöôøng oáng laø giaûi phaùp duy nhaát hoï nghó ñeán ñeå giaûi quyeát vaán ñeà chaát thaûi ñaõ thaûi vaøo moâi tröôøng. Ñaây laø vieäc laøm khoâng coøn phuø hôïp vôùi xu höôùng baûo veä moâi tröôøng hieän nay. Khi SXSH ra ñôøi ñaõ môû ra moät caùi nhìn môùi cho caùc chuû doanh nghieäp trong vieäc vöøa tieát kieäm trong saûn xuaát ñeå ñaït hieäu xuaát kinh teá cao, vöøa baûo veä moâi tröôøng. Do ñoù, toâi ñaõ nghieân cöùu aùp duïng SXSH cho coâng ty Procimex cuõng khoâng ngoaøi muïc ñích ñoù. Phöông phaùp nghieân cöùu thöïc teá. Phöông phaùp toång hôïp phaân tích taøi lieäu: Toång hôïp thoâng tin: thoâng tin vaø soá lieäu ñöôïc thu thaäp thoâng qua hoà sô, baùo caùo taùc ñoäng moâi tröôøng vaø phieáu saûn xuaát ñònh kyø cuûa coâng ty. Thoâng tin thu thaäp goàm: Sô ñoà qui trình coâng ngheä, boá trí maët baèng. Soá löôïng nguyeân lieäu – nhieân lieäu Soá löôïng saûn phaåm Löôïng nöôùc, ñieän söû duïng Soá lieäu ñaàu vaøo – ñaàu ra Phaân tích caùc taøi lieäu Phöông phaùp ñieàu tra Caùc soá lieäu ñöôïc kieåm tra, so saùnh vôùi caùc nguoàn khaùc nhau Phöông phaùp xöû lyù soá lieäu: Thoâng tin: Thieát laäp sô ñoà qui trình coâng ngheä Xaùc ñònh caùc quaù trình thaønh phaåm coù khaû naêng phaùt sinh doøng thaûi. Soá lieäu: Xaùc ñònh caùc loaïi chaát thaûi trong quaù trình saûn xuaát Tính toaùn soá lieäu trong thôøi ñieåm coá ñònh (1thaùng) Ñöa soá lieäu cuï theå vaøo töøng qui trình Tính toaùn soá lieäu ñaàu vaøo, ñaàu ra cuûa caùc quaù trình Thieát laäp caân baèng vaät chaát vaø naêng löôïng Giôùi haïn ñeà taøi Vì giôùi haïn veà thôøi gian vaø kinh nghieäm thöïc teá khoâng coù, ñeà taøi “Ñaùnh giaù hieäu quaû vaø xaây döïng caùc giaûi phaùp SXSH taïi coâng ty kinh doanh cheá bieán haøng xuaát nhaäp khaåu Ñaø Naüng” chæ ñöôïc nghieân cöùu ôû caùc khía caïnh: Laøm theá naøo ñeå giaûm thieåu löôïng nöôùc thaûi saûn xuaát Tìm caùch giaûm chi phí vaø tieát kieäm naêng löôïng Caùc giaûi phaùp ñeà xuaát coù voán ñaàu tö thaáp hoaëc khoâng caàn voán ñaàu tö. Moät soá giaûi phaùp mang tính laâu daøi caàn coù voán ñaàu tö cao vaø ñoøi hoûi trình ñoä chuyeân moân trong laép ñaët vaø vaän haønh neân chæ coù tính chaát tham khaûo. Khi coâng ty coù nhu caàu thöïc hieän caùc giaûi phaùp caàn xem xeùt vaø tính toaùn cuï theå laïi. YÙ nghóa cuûa ñeà taøi Öu ñieåm lôùn cuûa caùc giaûi phaùp laø haàu nhö khoâng caàn voán ñaàu tö ban ñaàu hoaëc ñaàu tö ít maø hieäu quaû thu laïi cao. Chæ caàn thay ñoåi nhoû trong quaù trình saûn xuaát, coâng ty coù theå tieát kieäm soá tieàn raát lôùn moãi thaùng. Ñeà taøi naøy ñöôïc nghieân cöùu döïa vaøo hieän traïng thöïc teá cuûa coâng ty neân caùc giaûi phaùp ñöa ra mang tính khaû thi raát cao. Trong töông lai, neáu coâng ty coù ñieàu kieän veà taøi chính thì caùc giaûi phaùp laâu daøi seõ raát coù ích trong vieäc naâng cao chaát löôïng saûn phaåm, giaûm chi phí saûn xuaát vaø naâng cao thöông hieäu cho coâng ty. CHÖÔNG 2: TOÅNG QUAN VEÀ SXSH VAØ THÖÏC TEÁ VEÀ VIEÄC AÙP DUÏNG SXSH TAÏI CAÙC COÂNG TY THUÛY SAÛN ÔÛ VIEÄT NAM. 2.1 Sô löôïc veà SXSH 2.1.1 Khaùi nieäm veà SXSH Theo UNEF – Chöông trình Moâi tröôøng Lieân hieäp quoác thì “ Saûn xuaát saïch hôn laø vieäc aùp duïng lieân tuïc moät chieán löôïc moâi tröôøng keát hôïp mang tính phoøng ngöøa ñöôïc aùp duïng cho saûn xuaát , saûn phaåm vaø caùc dòch vuï nhaèm taêng hieäu quaû toång theå vaø giaûm nguy cô ñoái vôùi con ngöôøi cuõng nhö moâi tröôøng”. Noù khaùc vôùi phöông thöùc quaûn lyù moâi tröôøng truyeàn thoáng laø “kieåm soaùt oâ nhieãm”- nghóa laø caùch tieáp caän “phaûn öùng vaø xöû lyù” sau khi coù söï vieäc xaûy ra, coøn saûn xuaát saïch hôn phaûn aùnh trieát lyù “thöôøng thöùc vaø phoøng ngöøa” tröôùc khi hoaït ñoäng. Theo caùch ñònh nghóa nhö vaäy, saûn xuaát saïch hôn chính laø caùch tieáp caän môùi vaø coù tính saùng taïo ñoái vôùi saûn phaåm vaø quaù trình saûn xuaát. Cuï theå: - Ñoái vôùi quaù trình saûn xuaát, SXSH bao goàm vieäc baûo toàn nguoàn nguyeân lieäu vaø naêng löôïng, loaïi boû nguyeân lieäu ñoäc haïi, laøm giaûm chaát thaûi vaø chaát phaùt thaûi. - Ñoái vôùi vieäc thieát keá vaø phaùt trieån saûn phaåm, SXSH bao goàm vieäc laøm giaûm taùc ñoäng xaáu tôùi toaøn boä chu trình cuûa saûn phaåm: töø khai thaùc nguyeân lieäu tôùi vieäc thaûi boû cuoái cuøng. - Ñoái vôùi ngaønh dòch vuï, SXSH bao goàm söï keát hôïp caùc noäi dung veà moâi tröôøng vaøo vieäc thieát keá vaø thöïc hieän caùc nhieäm vuï. Saûn xuaát saïch hôn ( Cleaner Production- CP) laø coâng cuï giuùp doanh nghieäp tìm ra caùc phöông thöùc söû duïng nguyeân nhieân vaät lieäu, naêng löôïng vaø nöôùc moät caùch toái öu, ñoàng thôøi giuùp giaûm thieåu chi phí hoaït ñoäng, pheá thaûi vaø oâ nhieãm moâi tröôøng. Baèng caùch khaûo saùt caùc quy trình saûn xuaát moät caùch heä thoáng, töø nguyeân lieäu ñaàu vaøo cho ñeán saûn phaåm ñaàu ra, SXSH coù theå giuùp caùc doanh nghieäp ñeà ra nhöõng giaûi phaùp tieát kieäm raát thöïc teá (töø deã ñeán khoù), ñeå töø ñoù tieát kieäm chi phí cho doanh nghieäp vaø goùp phaàn baûo veä moâi tröôøng. SXSH coù theå ñöôïc aùp duïng cho caùc ngaønh khai thaùc nguyeân lieäu, cheá taïo, noâng nghieäp, thuûy saûn, giao thoâng, du lòch, beänh vieän, saûn xuaát naêng löôïng vaø caùc heä thoáng thoâng tin. Muïc tieâu cuûa SXSH laø traùnh oâ nhieãm baèng caùch söû duïng taøi nguyeân, nguyeân nhieân lieäu vaø naêng löôïng moät caùch hieäu quaû nhaát. Ñieàu naøy coù nghóa laø thay vì bò thaûi boû seõ coù theâm moät tyû leä nguyeân vaät lieäu nöõa ñöôïc chuyeån vaøo thaønh phaåm. Ñeå ñaït ñöôïc ñieàu naøy caàn phaûi phaân tích moät caùch chi tieát vaø heä thoáng trình töï vaän haønh cuõng nhö thieát bò saûn xuaát hay yeâu caàu moät ñaùnh giaù veà saûn xuaát saïch hôn. Caùc khaùi nieäm töông töï vôùi saûn xuaát saïch hôn laø: Giaûm thieåu chaát thaûi Phoøng ngöøa oâ nhieãm Naêng xuaát xanh Veà cô baûn, caùc khaùi nieäm naøy ñeàu gioáng vôùi SXSH; ñeàu cuøng yù töôûng cô sôû laø laøm cho caùc doanh nghieäp hieäu quaû hôn vaø ít oâ nhieãm hôn. Saûn xuaát saïch hôn khoâng gioáng nhö xöû lyù cuoái ñöôøng, ví duï nhö xöû lyù khí thaûi, nöôùc thaûi hay chaát thaûi raén. Caùc heä thoáng xöû lyù cuoái ñöôøng oáng laøm giaûm taûi löôïng oâ nhieãm nhöng khoâng taùi söû duïng ñöôïc phaàn nguyeân lieäu ñaõ maát ñi. Do ñoù, xöû lyù cuoái ñöøng oáng luoân luoân laøm taêng chi phí saûn xuaát. Trong khi ñoù, saûn xuaát saïch hôn mang laïi caùc lôïi ích kinh teá song song vôùi giaûm taûi löôïng oâ nhieãm. Saûn xuaát saïch hôn ñoàng nghóa vôùi giaûm thieåu chaát thaûi vaø phoøng ngöøa oâ nhieãm. Saûn xuaát saïch hôn cuõng laø moät böôùc höõu ích cho heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng nhö ISO 14000. Caùc giaûi phaùp veà SXSH coù theå laø: Traùnh caùc roø ræ, rôi vaõi trong quaù trình vaän chuyeån vaø saûn xuaát hay coøn goïi laø kieåm soaùt noäi vi. Ñaûm baûo caùc ñieàu kieän saûn xuaát toái öu töø quan ñieåm chaát löôïng saûn phaåm, saûn löôïng, tieâu thuï taøi nguyeân vaø löôïng chaát thaûi taïo ta. Traùnh söû duïng caùc nguyeân vaät lieäu ñoäc haïi baèng caùch duøng caùc nguyeân vaät thay theá khaùc. Caûi tieán thieát bò ñeå caûi thieän quaù trình saûn xuaát Laép ñaët thieát bò saûn xuaát coù hieäu quaû. Thieát keá laïi saûn phaåm ñeå coù theå giaûm thieåu löôïng taøi nguyeân tieâu thuï 2.1.2 Lôïi ích cuûa SXSH 2.1.2.1 Lôïi ích veà kinh teá moâi tröôøng ñoái vôùi caùc doanh nghieäp SXSH hieän nay ñöôïc coi laø moät trong caùch tieáp caän höõu hieäu nhaát nhaèm ñaït ñöôïc muïc tieâu phaùt trieån beàn vöõng, nhaát laø trong thôøi kyø coâng nghieäp hoùa vaø hieän ñaïi hoùa, ñaëc bieät ñoái vôùi caùc nghaønh coâng nghieäp tieâu thuï nhieàu taøi nguyeân thieân nhieân vaø deã gaây oâ nhieãm. Theo caùc ñònh nghóa treân, vieäc aùp duïng caùc bieän phaùp SXSH khoâng chæ ñem laïi lôïi ích cho moâi tröôøng maø coøn ñem laïi lôïi ích veà kinh teá cho caùc doanh nghieäp. Noùi moät caùch khaùc, vieäc ñaàu tö cho SXSH cuûa doanh nghieäp phaûi coi nhö laø ñaàu tö phaùt trieån kinh teá, baûo ñaûm cho caùc doanh nghieäp vöøa naâng cao hieäu quaû saûn xuaát vöøa phaùt trieån beàn vöõng. Giaûm thieåu nguyeân lieäu vaø naêng löôïng söû duïng Theá giôùi ñang ñöùng tröôùc hieåm hoïa caïn kieät moät soá nguoàn taøi nguyeân khoâng theå taùi taïo ñöôïc. Ngay caû caùc nguoàn taøi nguyeân coù theå taùi taïo ñöôïc hieän nay cuõng ñang ngaøy caøng trôû neân khan hieám do löôïng khai thaùc ñaõ vöôït quaù khaû naêng taùi taïo. Chính vì vaäy, khi aùp duïng SXSH caùc doanh nghieäp seõ coù cô hoäi giaûm ñöôïc löôïng taøi nguyeân tieâu thuï, goùp phaàn taïo ra moät neàn kinh teá treân cô sôû phaùt trieån beàn vöõng. Tieáp caän taøi chính deã daøng hôn. Caùc toå chöùc cho vay taøi chính hieän nay treân theá giôùi vaø ngay caû ôû Vieät Nam (caùc ngaân haøng,caùc döï aùn ODA, caùc toå chöùc phi chính phuû…) ngaøy moät nhaän thöùc roû reät hôn caùc taùc haïi cuûa vieäc huûy hoaïi moâi tröôøng vaø taøi nguyeân do hoaït ñoäng saûn xuaát coâng nghieäp. Chính vì vaäy, ngay trong noäi boä caùc toå chöùc naøy cuõng ñaõ hình thaønh nhöõng boä phaän chuyeân nghieân cöùu caùc döï aùn vay voán döôùi goùc ñoä aûnh höôûng tôùi moâi tröôøng. Vieäc laäp keá hoaïch haønh ñoäng veà SXSH vaø baûo veä moâi tröôøng gaén lieàn vôùi keá hoaïch saûn xuaát kinh doanh cuûa caùc doanh nghieäp seõ mang laïi aán töôïng toát veà yù thöùc baûo veä moâi tröôøng cuûa caùc doanh nghieäp tôùi caùc toå chöùc cho vay voán. Vôùi vieäc laøm naøy, khaû naêng tieáp caän vôùi caùc nguoàn hoå trôï taøi chính cuûa caùc doanh nghieäp seõ trôû neân deã daøng hôn. Cô hoäi thò tröôøng môùi vaø ñöôïc caûi thieän. Thò tröôøng hieän nay cuõng raát quan taâm tôùi hình aûnh cuûa doanh nghieäp thoâng qua caùc hoaït ñoäng baûo veä moâi tröôøng. Moät minh chöùng cuï theå laø caùc doanh nghieäp Vieät Nam hieän nay khi xuaát haøng sang caùc nöôùc chaâu Aâu vaø Myõ, ñeå haøng baùn ñöôïc vôùi giaù cao hôn, ngoaøi caùc tieâu chuaån veà chaát löôïng vaø chuaån loaïi saûn phaåm coøn phaûi xin ñöôïc chöùng nhaän “green label” (nhaõn xanh daønh cho caùc saûn phaåm ñöôïc saûn xuaát maø khoâng gaây aûnh höôûng xaáu tôùi chaát löôïng moâi tröôøng). Do ñoù, khi caùc doanh nghieäp ñaùp öùng toát caùc tieâu chuaån veà moâi tröôøng trong nöôùc vaø caùc giaûi phaùp tieáp caän veà quaûn lyù moâi tröôøng hôïp lyù ( coù chöùng chæ ISO 140000, thöïc hieän toát caùc keá hoaïch veà SXSH, ñaït nhaõn sinh thaùi…) thì caùc doanh nghieäp ñoù seõ coù nhieàu cô hoäi môû roäng thò tröôøng cao caáp. Tuaân thuû luaät moâi tröôøng toát hôn. Aùp duïng SXSH seõ giuùp cho caùc doanh nghieäp tuaân thuû caùc luaät ñònh veà moâi tröôøng toát hôn. Hieän nay caùc tieâu chuaån moâi tröôøng veà phaùt thaûi caùc chaát raén, loûng vaø khí ñang ngaøy caøng trôû neân chaët cheõ hôn. Ñeå ñaùp öùng ñöôïc caùc tieâu chuaån naøy, caùc doanh nghieäp tröôùc ñaây thöôøng söû duïng caùc giaûi phaùp laép ñaët caùc heä thoáng kieåm soaùt oâ nhieãm phöùc taïp vaø ñaét tieàn, chi phí vaän haønh lôùn. Tuy nhieân, vôùi caùch tieáp caän SXSH nhö hieän nay caùc doanh nghieäp seõ tuaân thuû tieâu chuaån thaûi moät caùch deã daøng hôn, ñôn giaûn hôn vaø reû tieàn hôn do caùc chaát thaûi ñaõ ñöôïc giaûm thieåu ngay taïi nguoàn phaùt sinh. Thaäm chí giaûi phaùp naøy coøn cho pheùp giaûm caùc ñoäc toá theo quy luaät voøng troøn. Moâi tröôøng laøm vieäc toát hôn. Cuøng vôùi vieäc aùp duïng SXSH, vieäc nhaän thöùc ra taàm quan troïng cuûa moät moâi tröôøng lao ñoäng trong saïch vaø an toaøn ngaøy caøng gia taêng trong ñoäi nguõ coâng nhaân vaø caùn boä tröïc tieáp hay giaùn tieáp taïo ra saûn phaåm taïi doanh nghieäp. Ngöôøi lao ñoäng coù yù thöùc hôn trong lao ñoäng nhaèm kieåm soaùt chaát thaûi toát hôn. Do ñoù, söùc khoûe cuûa ngöôøi lao ñoäng ngaøy caøng ñöôïc quan taâm vaø caûi thieän ñaùng keå, beänh ngheà nghieäp ngaøy caøng giaûm. Chính vì vaäy maø naêng suaát lao ñoäng cuõng taêng leân, taïo ra lôïi nhuaän vaø phuùc lôïi xaõ hoäi cao hôn. Lôïi ích treân phöông dieän xaõ hoäi Beân caïnh raát nhieàu nhöõng lôïi ích taïo ra cho baûn thaân doanh nghieäp nhö phaàn treân ñaõ neâu, SXSH coøn ñem laïi nhieàu lôïi ích cho xaõ hoäi. Tröôùc heát, SXSH taïo ra nhieàu saûn phaåm hôn treân moät ñôn vò nguyeân vaät lieäu vaø naêng löôïng ñaàu vaøo. Do ñoù, nhu caàu vaø chi phí xaõ hoäi coù lieân quan cho vieäc khai thaùc caùc nguoàn taøi nguyeân, keå caû taøi nguyeân taùi taïo vaø khoâng taùi taïo, ñöôïc giaûm thieåu. Thöù hai, SXSH haïn cheá löôïng phaùt thaûi vaø laøm giaûm nheï ngay taïi nguoàn phaùt sinh neân seõ laøm giaûm ñöôïc ruûi ro ñoái vôùi söùc khoûe, söï an toaøn cuûa con ngöôøi khoâng chæ giôùi haïn trong phaïm vi nhaø maùy maø coøn môû roäng tôùi caùc quaù trình thu gom, chuyeân chôû, xöû lyù vaø ñoå boû chaát thaûi beân ngoaøi phaïm vi saûn xuaát. Ñoàng thôøi, vieäc giaûm thieåu naøy cuõng seõ laøm giaûm nguy cô vöôït qua khaû naêng chöùa ñöïng vaø haáp thuï chaát thaûi cuûa moâi tröôøng. Vôùi caùch phaân tích nhö treân, duø xeùt töø goùc ñoä doanh nghieäp hay xaõ hoäi, SXSH ñeàu goùp phaàn taïo ra caùc lôïi ích vaø laøm giaûm caùc söùc eùp ñoái vôùi moâi tröôøng vaø söï phaùt trieån kinh teá. Trong nhöõng lôïi ích keå treân cuûa SXSH coù raát nhieàu lôïi ích laø höõu hình vaø deã daøng ñònh höôùng, ñaùnh giaù. Tuy nhieân cuõng coù khoâng ít nhöõng lôïi ích voâ hình vaø do vaäy vieäc ñònh löôïng, ñaùnh giaù caùc lôïi ích naøy gaëp raát nhieàu khoù khaên. Nhöng xeùt cho tôùi cuøng, duø laø lôïi ích höõu hình hay voâ hình thì SXSH cuõng vaãn laø moät phöông phaùp höõu hieäu ñeå thöïc hieän nguyeân taéc “hai beân cuøng coù lôïi”. Ñieàu naøy ñaõ laøm cho SXSH ngaøy nay trôû thaønh phöông aùn baûo veä moâi tröôøng ñöôïc öa chuoäng nhaát trong heä thöù baäc veà quaûn lyù moâi tröôøng. SAÛN XUAÁT SAÏCH HÔN Phoøng ngöøa phaùt thaûi Taùi cheá, taùi söû duïng laïi Taùi cheá, taùi sinh beân ngoaøi Kieåm soaùt vaø xöû lyù Ñoå chaát thaûi Hình 2.1:Heä thöù baäc söï öa chuoäng trong quaûn lyù moâi tröôøng 2.1.3 Quy trình thöïc hieän SXSH Ñaùnh giaù SXSH ñöôïc chia thaønh 6 böôùc ñaëc tröng sau: Hình 2.2: Quy trình thöïc hieän SXSH SXSH laø moät quaù trình lieân tuïc. Khi ñaùnh giaù SXSH keát thuùc, ñaùnh giaù tieáp theo coù theå ñöôïc baét ñaàu ñeå caûi thieän hieän traïng toát hôn nöõa hoaëc tieáp tuïc vôùi phaïm vi ñöôïc choïn khaùc. Böôùc 1: Khôûi ñoäng Khôûi ñoäng: Tröôùc tieân, ban laõnh ñaïo caàn phaûi cam keát vôùi chöông trình SXSH. Ñaùnh giaù SXSH seõ yeâu caàu moät khoaûng thôøi gian ñeå thu thaäp thoâng tin vaø phaùt trieån caùc giaûi phaùp. Hôn nöõa, coù theå caàn moät soá chi phí nhö laép ñaët ñoàng hoà nöôùc hoaëc phaân tích maãu. Thaønh laäp nhoùm ñaùnh giaù SXSH Ban laõnh ñaïo caàn chæ ñònh ñoäi thöïc hieän ñaùnh giaù SXSH. Khi thöïc hieän vieäc naøy, ban laõnh ñaïo caàn nhôù raèng caùc thaønh vieân trong nhoùm caàn coù moät soá quyeàn haïn, kyõ naêng vaø thôøi gian caàn thieát ñeå thöïc hieän ñaùnh giaù SXSH. Nhoùm thöïc hieän neân bao goàm ñaïi dieän cuûa caùc thaønh phaàn: Caáp laõnh ñaïo Caùc xöôûng saûn xuaát Taøi chính vaø vaät tö Phoøng kyõ thuaät Chuyeân gia SXSH Lieät keâ caùc coâng ñoaïn/ quaù trình saûn xuaát Veà cô baûn nhoùm SXSH neân coù moät toång quan veà toaøn boä hoaït ñoäng SXSH cuûa doanh nghieäp thoâng qua vieäc lieät keâ taát caû caùc quaù trình saûn xuaát, ñaàu vaøo vaø ñaàu ra. Caàn coù moät sô ñoà daây chuyeàn saûn xuaát chi tieát vaø cuï theå ñeå coù theå coù moät khaùi quaùt vaø hieåu bieát ñuùng veà quaù trình saûn xuaát. Caàn chuù yù ñaëc bieät tôùi caùc hoaït ñoäng theo chu kyø, ví duï nhö laøm saïch hoaëc taùi sinh vì quaù trình naøy thöôøng gaây nhieàu laõng phí. Ñaàu vaøo vaø ñaàu ra cuûa sô ñoà caàn ñöôïc ghi teân phuø hôïp ñeå laøm taøi lieäu ñoái chöùng sau naøy. Xaùc ñònh vaø choïn caùc coâng ñoaïn laõng phí Döïa treân sô ñoà vaø thoâng qua vieäc khaûo saùt hieän traïng, nhoùm ñaùnh giaù SXSH caàn xaùc ñònh ñöôïc caùc coâng ñoaïn gaây laõng phí. Cuøng vôùi caùc thoâng tin hieän coù veà löôïng nguyeân lieäu vaø taøi nguyeân tieâu thuï, coâng vieäc naøy laø cô sôû cho vieäc quyeát ñònh phaïm vi ñaùnh giaù SXSH. Phaïm vi ñaùnh giaù caàn ñöôïc choïn sao cho theå hieän tính haáp daãn veà kinh teá khi giaûi phaùp SXSH ñöôïc xaùc ñònh. Nhö vaäy, caùc coâng ñoaïn gaây ra toån thaát nguyeân lieäu/saûn phaåm lôùn hoaëc nhöõng coâng ñoaïn coù tyû leä xöû lyù laïi cao caàn ñöôïc öu tieân ñöa vaøo trong phaïm vi ñaùnh giaù Böôùc 2: Phaân tích caùc coâng ñoaïn saûn xuaát Caân baèng vaät lieäu Trong böôùc naøy, caân baèng vaät lieäu vaø naêng löôïng caàn ñöôïc thöïc hieän nhaèm ñònh löôïng caùc chaát thaûi ñöôïc phaùt sinh, chi phí vaø caùc nguyeân nhaân cuûa doøng thaûi. Caùc caân baèng coøn laø cô sôû cho bieát löôïng taøi nguyeân tieâu thuï vaø caùc chaát thaûi phaùt sinh tröôùc khi thöïc hieän SXSH. Vôùi nhöõng phaïm vi ñöôïc choïn ñeå thöïc hieän ñaùnh giaù SXSH, caùc sô ñoà coâng ngheä caàn phaûi ñöôïc cuï theå hoùa ñeå baûo ñaûm moâ taû ñuû taát caû caùc coâng ñoaïn, caùc ñoäng taùc vaø coù ñaày ñuû caùc ñaàu vaøo ñaàu ra trong sô ñoà. Tieáp theo caàn phaûi thu thaäp caùc thoâng tin ñeå laøm caân baèng. Coù theå seõ coù raát nhieàu vieäc phaûi laøm vaø ño ñaïc. Caùc ñoàng ñeå xaùc ñònh löôïng nöôùc vaø ñieän tieâu thuï coù theå seõ raát höõu ích vaø caàn thieát. Ñònh löôïng ñaàu vaøo vaø ñaàu ra laø caùch duy nhaát ñeå xaùc ñònh caùc toån thaát maø bình thöôøng khoâng ñöôïc nhaän daïng Caân baèng naêng löôïng Laøm caân baèng naêng löôïng thaäm chí coøn phöùc taïp hôn caân baèng vaät lieäu. Thay vì vieäc laäp caân baèng thöïc, vieäc ñieàu tra ñeå ghi laïi löôïng vaøo vaø maát maùt cuõng coù theå laø raát coù ích. Ñoái vôùi heä thoáng caáp hôi baïn caàn ño ñöôïc löôïng nhieân lieäu söû duïng, toån thaát cuûa noài hôi vaø öôùc tính caùc toån thaát nhieät, roø ræ hôi vaø thaûi nöôùc ngöng. Xaùc ñònh tính chaát doøng thaûi Vieäc xaùc ñònh tính chaát doøng thaûi goàm 3 phaàn: Ñònh löôïng doøng thaûi (caùc soá lieäu caàn ñöôïc laáy töø phaàn caân baèng vaät lieäu) Ñònh löôïng taùc ñoäng moâi tröôøng baèng caùch ño ñaïc/ öôùc tính, ví duï BOD vaø COD cuûa nöôùc thaûi Xaùc ñònh chi phí cho doøng thaûi bao goàm chi phí cuûa caùc thaønh phaàn coù giaù trò trong doøng thaûi vaø chi phí xöû lyù moâi tröôøng. Vieäc xaùc ñònh chi phí doøng thaûi seõ cho moät böùc tranh veà löôïng tieàn maát maùt ñoái vôùi moãi doøng thaûi. Beân caïnh ñoù, keát quaû naøy coøn taïo neân söï cam keát, chæ ra tieàm naêng tieát kieäm vaø ñaàu tö caàn lôùn hôn bao nhieâu ñeå coù theå giaûm thieåu hoaëc loaïi boû ñöôïc doøng thaûi. Phaân tích nguyeân nhaân Vôùi moãi doøng thaûi caàn tieán haønh phaân tích nguyeân nhaân ñeå tìm ra caùc nguyeân nhaân tieàm aån cuûa doøng thaûi. Vieäc phaân tích nguyeân nhaân vôùi lyù do “thieát bò cuõ” hay “ chaát löôïng thaáp” laø khoâng ñuû. Baïn caàn phaûi tìm ra caùc nguyeân nhaân thaät cuï theå ñoái vôùi vieäc phaùt sinh ra doøng thaûi. Vieäc phaân tích nguyeân nhaân caøng chi tieát thì vieäc ñeà xuaát cô hoäi caøng deã daøng. Böôùc 3: Phaùt trieån caùc cô hoäi SXSH Döïa treân caùc keát quaû ñaõ laøm ôû caùc böôùc tröôùc, böôùc naøy seõ phaùt trieån, lieät keâ vaø moâ taû caùc giaûi phaùp SXSH coù theå laøm ñöôïc Töø nguyeân nhaân ñeán giaûi phaùp Vôùi moãi moät nguyeân nhaân ñöôïc xaùc ñònh seõ coù moät, nhieàu hoaëc thaäm chí khoâng coù giaûi phaùp SXSH naøo öùng duïng. Ñeå xaùc ñònh caùc nguyeân nhaân caàn phaûi coù kieán thöùc vaø saùng taïo Thaûo luaän vaø “ñoäng naõo” trong tranh luaän coù theå hoã trôï vieäc phaùt trieån caùc giaûi phaùp. Phaân tích nguyeân nhaân toát seõ taïo ñieàu kieän thuaän lôïi hôn nhieàu trong ñeà xuaát cô hoäi. Neân xem xeùt vieäc môøi caùc chuyeân gia töø caùc nhaø cung caáp tham döï vieäc ñeà xuaát cô hoäi SXSH Choïn löïa caùc cô hoäi coù theå laøm ñöôïc. Danh muïc caùc cô hoäi SXSH caàn ñöôïc xem xeùt ñeå xaùc ñònh: Caùc cô hoäi coù theå thöïc hieän ñöôïc ngay Caùc cô hoäi caàn ñöôïc nghieân cöùu tieáp Caùc cô hoäi bò loaïi boû vì khoâng mang tính thöïc teá hoaëc khaû thi. Caùc cô hoäi coù theå thöïc hieän ñöôïc ngay caàn ñöôïc laøm ngay. Haõy löu giöõ danh muïc caùc cô hoäi naøy ñeå ghi laïi hieäu quaû cuûa coâng vieäc SXSH. Caùc cô hoäi caàn ñöôïc nghieân cöùu tieáp neân ñöôïc ñaùnh giaù ôû böôùc tieáp theo. Böôùc 4: Löïa choïn caùc giaûi phaùp SXSH Ñoái vôùi caùc cô hoäi SXSH phöùc taïp, caàn tieán haønh nghieân cöùu khaû thi moät caùch chi tieát veà maët kyõ thuaät, kinh teá vaø moâi tröôøng. Tính khaû thi veà kyõ thuaät Trong phaân tích khaû thi veà kyõ thuaät caàn quan taâm ñeán caùc khía caïnh sau: Chaát löôïng cuûa saûn phaåm Naêng suaát saûn xuaát Yeâu caàu veà dieän tích Thôøi gian ngöøng hoaït ñoäng So saùnh vôùi thieát bò hieän coù Yeâu caàu baûo döôõng Nhu caàu ñaøo taïo Phaïm vi söùc khoûe vaø an toaøn ngheà nghieäp Caùc lôïi ích sau cuõng ñöôïc ñöa vaøo nhö moät phaàn cuûa nghieân cöùu khaû thi kyõ thuaät: Giaûm löôïng nöôùc vaø naêng löôïng tieâu thuï Giaûm nguyeân vaät lieäu tieâu thuï Giaûm chaát thaûi. Tính khaû thi veà kinh teá Tính khaû thi kinh teá caàn ñöôïc tính toaùn döïa treân cô sôû ñaàu tö vaø tieát kieäm döï tính. Moät vaøi phöông phaùp ñöôïc duøng trong thaåm ñònh ñaàu tö laø: So saùnh chi phí: ñeå so saùnh caùc löïa choïn coù thu nhaäp nhö nhau nhöng chi phí khaùc nhau. So saùnh lôïi ích: döïa treân thu nhaäp vaø löôïng tieát kieäm cuûa töøng löïa choïn. Hoaøn voán ñaàu tö: ñöa lôïi ích vaøo cuøng moái quan heä vôùi voán ñaàu tö. Thôøi gian hoaøn voán Giaù trò hieän taïi roøng Tyû leä hoaøn voán noäi taïi Phöông phaùp duøng thôøi gian hoaøn voán laø phöông phaùp thöôøng ñöôïc söû duïng vì phöông phaùp naøy ñôn giaûn vaø coù theå tính toaùn nhanh. Ñoái vôùi caùc giaûi phaùp SXSH taïp trung ñaàu tö, caàn phaûi tieán haønh phaân tích kinh teá chi tieát hôn. Tính khaû thi veà moâi tröôøng Ñoái vôùi haàu heát caùc giaûi phaùp, tính khaû thi veà moâi tröôøng laø hieån nhieân. Maëc duø vaäy, caàn phaûi ñaùnh giaù xem coù taùc ñoäng moâi tröôøng tieâu cöïc naøo vöôït quaù phaàn tích cöïc khoâng. Löïa choïn ñeå trieån khai Caùc keát quaû ñaùnh giaù veà kyõ thuaät, kinh teá vaø moâi tröôøng caàn phaûi ñöôïc keát hôïp ñeå choïn ra caùc giaûi phaùp toát nhaát. Böôùc 5: Thöïc hieän caùc giaûi phaùp SXSH Ñeå coù theå ghi laïi thaønh coâng cuûa ñaùnh giaù SXSH, nhaát thieát phaûi löu giöõ danh muïc cuûa taát caû caùc giaûi phaùp ñaõ ñöôïc thöïc hieän. Caùc giaûi phaùp coøn laïi ñaõ ñöôïc choïn ñeå trieån khai caàn ñöôïc ñöa vaøo thöïc hieän theo keá hoaïch ñaõ ñöôïc ban laõnh ñaïo pheâ duyeät. Keá hoaïch thöïc hieän caàn neâu: Caàn laøm gì ? Ai laø ngöôøi chòu traùch nhieäm? Bao giôø hoaøn thaønh Quan traéc hieäu quaû nhö theá naøo Khi caùc giaûi phaùp ñaõ ñöôïc thöïc hieän, caàn thieát phaûi quan traéc löôïng nguyeân lieäu tieâu thuï môùi/ möùc ñoä thaûi ñeå ñaùnh giaù lôïi ích cuûa giaûi phaùp. Böôùc 6: Duy trì caùc giaûi phaùp SXSH Duy trì SXSH laø moät thaùch thöùc ñoái vôùi caùc nhaø quaûn lyù vaø chuû doanh nghieäp khi aùp duïng SXSH. Phaûi thöôøng xuyeân theo doõi, kieåm tra ñònh kyø nhaèm ñaûm baûo taát caû dieãn ra ñuùng nhö keá hoaïch. Neáu phaùt hieän sai soùt phaûi quay veà böôùc 2 ñeå thöïc hieän laïi. 2.1.4 Caùc kyõ thuaät SXSH nhaèm ngaên ngöøa oâ nhieãm Caùc giaûi phaùp SXSH khoâng chæ ñôn thuaàn laø thay ñoåi thieát bò, maø coøn laø caùc thay ñoåi trong vaän haønh vaø quaûn lyù cuûa moät doanh nghieäp. Caùc giaûi phaùp SXSH coù theå ñöôïc chia thaønh caùc nhoùm sau: Giaûm chaát thaûi taïi nguoàn Taùi sinh chaát thaûi Caûi tieán saûn phaåm Hình 2.3: Caùc kyõ thuaät SXSH 2.2 Nhöõng thuaän lôïi vaø khoù khaên khi thöïc hieän SXSH Thuaän lôïi: Coù söï quan taâm cuûa caùc cô quan quaûn lyù, caùc toå chöùc trong vaø ngoaøi nöôùc. Coù cô sôû, neàn taûng ban ñaàu cho vieäc thöïc hieän SXSH - Caùc söï aùn thöû nghieäm, trình dieãn thaønh coâng - Nhaø nöôùc ñang trieån khai caùc chöông trình, döï aùn coù lieân quan ñeå hoã trôï caùc doanh nghieäp thöïc hieän SXSH (taïo nguoàn quyõ xoay voøng, quyõ giaûm thieåu oâ nhieãm…) Söùc eùp caïnh tranh trong nöôùc vaø quoác teá Söùc eùp töø vieäc thöïc hieän moät soá chöông trình troïng ñieåm (giaûm thaûi, di dôøi…) Nhaän thöùc vaø kieán thöùc veà SXSH ngaøy caøng quen thuoäc ñoái vôùi caùc doanh nghieäp. Söï saün saøng cuûa caùc maïng tö vaán quoác gia (trung taâm SXSH) vaø caùc toå chöùc quoác teá khaùc. Khoù khaên: Maëc duø ñaõ coù nhöõng chuû tröông, chính saùch cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc veà aùp duïng SXSH nhö laø moät coâng cuï trong baûo veä moâi tröôøng, song thöïc teá vieäc aùp duïng SXSH coøn gaëp raát nhieàu khoù khaên. Thöù nhaát, nhaän thöùc cuûa caùc doanh nghieäp veà lôïi ích cuûa SXSH coøn haïn cheá. Vieäc tuyeân truyeàn phoå bieán SXSH cuõng nhö thöïc hieän caùc moâ hình trình dieãn kyõ thuaät hieän nay coøn ñang raát khieâm toán. Caû nöôùc ta hieän nay môùi chæ coù gaàn 200 doanh nghieäp, chuû yeáu laø caùc doanh nghieäp lôùn aùp duïng SXSH, trong khi phaàn lôùn trong toång soá 600.000 doanh nghieäp laø vöøa vaø nhoû ñaõ vaø ñang coù caùc hoaït ñoäng gaây taùc ñoäng xaáu ñeán moâi tröôøng. Thöù hai, nhieàu doanh nghieäp khoâng coù ñuû voán ñeå ñaàu tö cho SXSH, trong khi vieäc tieáp caän caùc nguoàn taøi chính coøn gaëp quaù nhieàu thuû tuïc phieàn haø, raéc roái. Thöù ba, thieáu moät cô cheá chính saùch khuyeán khích coâng baèng vaø thoûa ñaùng. Nhieàu doanh nghieäp, ñaëc bieät laø caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc, maëc duø laø coù ñuû voán ñeå ñaàu tö, s._.ong khoâng maáy maën maø vôùi SXSH bôûi hoï khoâng ñöôïc trích lôïi nhuaän ñeå taùi ñaàu tö, thu nhaäp cuûa ngöôøi lao ñoäng khoâng ñöôïc caûi thieän. Caù bieät coù doanh nghieäp boû ra haøng tyû ñoàng ñeå ñaàu tö cho SXSH trong khi caùc doanh nghieäp khaùc töï do xaû caùc chaát oâ nhieãm ra moâi tröôøng cuõng chæ bò xöû phaït haønh chính vôùi soá tieàn phaït quaù nhoû, khoâng ñuû möùc ngaên chaën. Thöù tö, nguoàn nhaân löïc veà SXSH coøn raát haïn cheá. Hieän nay, môùi chæ coù hôn 150 ngöôøi ñöôïc ñaøo taïo chuyeân saâu, trong soá ñoù chæ coù khoaûng 20% thöïc söï trôû thaønh chuyeân gia trong lónh vöïc naøy. Nhö vaäy, ñeå ñaït ñöôïc nhöõng muïc tieâu ñeà ra, caùc chöông trình veà SXSH cuûa Chieán löôïc baûo veä moâi tröôøng caàn phaûi ñöôïc thöïc hieän nghieâm tuùc, ñoàng thôøi phaûi coù nhöõng giaûi phaùp ñoàng boä veà cô cheá chính saùch, giaùo duïc, ñaøo taïo ñeå giaûi quyeát caùc khoù khaên neâu treân. Coù nhö vaäy môùi aùp duïng thaønh coâng SXSH ôû nöôùc ta. 2.3 Caùc hoaït ñoäng SXSH ôû Vieät Nam Ñeà taøi SXSH ñaàu tieân ñöôïc thöïc hieän ôû Vieät Nam laø “nghieân cöùu xöû lyù vaø tuaàn hoaøn chaát thaûi coâng nghieäp vaø ñeà xuaát caùc coâng ngheä saïch” trong khoaûng thôøi gian töø naêm 1992-1995. Ñeán naêm 1996, Cuïc moâi tröôøng toå chöùc caùc lôùp huaán luyeän veà “Phoøng ngöøa oâ nhieãm coâng nghieäp” cho caùc caùn boä quaûn lyù moâi tröôøng vaø Boä Coâng Nghieäp ôû Haø Noäi vaø TP.HCM. Tuy nhieân, lôùp huaán luyeän naøy chæ laø ñeå naâng cao nhaän thöùc cho caùc caùn boä quaûn lyù. Beân caïnh nhöõng döï aùn ñoù coøn coù moät soá döï aùn do quoác teá taøi trôï thöïc hieän döôùi söï phoái hôïp cuûa caùc cô quan quaûn lyù trong nöôùc. Teân döï aùn Teân toå chöùc/ nöôùc taøi trôï Thôøi gian thöïc hieän Caùc hoaït ñoäng Caùc cô quan phoái hôïp thöïc hieän SXSH trong ngaønh coâng nghieäp giaáy ôû Vieät Nam CIDA-IDRC/ Canada 1996-1997 Toå chöùc lôùp taäp huaán 3 ngaøy veà SXSH taïi Haø Noäi vaø 1 ngaøy taïi 3 nhaø maùy giaáy (GOGIDO, Hoaøng Vaên Thuï, Vaïn Ñieåm) CEST vaø boä moân coâng ngheä giaáy vaø xenlulo ÑHBKHN Boä Coâng nghieäp nheï Cuïc moâi tröôøng. Thaønh laäp trung taâm SXSH Vieät Nam UNIDO- SDC/ Thuïy Só 1993-2003 Khôûi ñaàu thaønh laäp trung taâm Vieän coâng ngheä vaø khoa hoïc moâi tröôøng (INEST) cuûa ÑHBKHN Chuyeån giao coâng ngheä xöû lyù nöôùc thaûi vaø trình dieãn SXSH AAECP/Australia 1998-2000 Chuyeån giao coâng ngheä/ kieåm toaùn giaûm thieåu chaát thaûi taïi caùc nhaø maùy bia vaø thöïc phaåm. Baûng 2.1: Caùc döï aùn SXSH taïi Vieät Nam Theo thoáng keâ cuûa Trung taâm saûn xuaát saïch Vieät Nam , töø naêm 1997 cho ñeán ñaàu naêm 2006 coù khoaûng 199 doanh nghieäp ñaõ tham gia SXSH. Chöa keå moät soá doanh nghieäp ñaõ aùp duïng SXSH thôøi gian tröôùc. Naêm Soá doanh nghieäp 1997 5 1999 8 2000 15 2001 21 2002 32 2003 32 2004 40 2005 44 (Nguoàn: thoáng keâ töø Trung taâm SXSH Vieät Nam) Baûng 2.2: Thoáng keâ soá doanh nghieäp tham gia SXSH Vaøo ñaàu naêm 2006 ñaõ coù theâm 2 doanh nghieäp thöïc hieän SXSH. Trong soá 199 doanh nghieäp do thì rieâng TPHCM ñaõ coù tôùi 40 doanh nghieäp thöïc hieän SXSH. Haàu heát caùc doanh nghieäp khi aùp duïng SXSH ñeàu giaûm ñöôïc 20-30% löôïng chaát thaûi, tieát kieäm döôïc 2 tyû ñoàng/naêm vôùi thôøi gian hoaøn voán döôùi 6 thaùng. Khung chính saùch veà SXSH ôû Vieät Nam Chæ thò 36/CT-TW ngaøy 25/6/1998 cuûa Boä Chính trò veà taèng cöôøng coâng taùc baûo veä moâi tröôøng trong thôøi kyø coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc. Chæ thò laø vaên baûn quan troïng theå hieän söï quan taâm cuûa Ñaûng ñoái vôùi coâng taùc baûo veä moâi tröôøng. Chæ thò ñaõ vaïch ra caùc nguyeân nhaân ñaãn ñeán suy thoaùi moâi tröôøng, ñeà ra caùc muïc tieâu, quan ñieåm, cuõng nhö caùc giaûi phaùp cô baûn ñoái vôùi coâng taùc baûo veä moâi tröôøng, trong ñoù SXSH ñoùng vai troø quan troïng. Cuï theå chæ thò ñaõ neâu roõ caàn thieát phaûi “ban haønh caùc chính saùch veà thueá, tín duïng nhaèm khuyeán khích aùp duïng caùc coâng ngheä saïch” vaø “aùp duïng coâng ngheä saïch, ít pheá thaûi, tieâu hao ít nguyeân lieäu vaø naêng löôïng” ñoái vôùi caùc cô sôû saûn xuaát coâng nghieäp. Ñaây laø hai giaûi phaùp troïng taâm ñeå thöïc hieän thaønh coâng SXSH. Luaät baûo veä moâi tröôøng 1993 Cho duø taïi thôøi ñieåm ra ñôøi Luaät baûo veä moâi tröôøng, khaùi nieäm SXSH coøn laø vaán ñeà môùi meõ, song Luaät baûo veä moâi tröôøng cuõng ñaõ ñöa ra khaùi nieäm vaø khuyeán khích aùp duïng coâng ngheä saïch, laø tieàn ñeà cho SXSH sau naøy. Cuï theå, Luaät baûo veä moâi tröôøng xaùc ñònh: “coâng ngheä saïch laø quy trình coâng ngheä hoaëc giaûi phaùp kyõ thuaät khoâng gaây oâ nhieãm moâi tröôøng, thaûi hoaëc phaùt ra ôû möùc thaáp nhaát chaát gaây oâ nhieãm moâi tröôøng” (Ñieàu 2) vaø “ Nhaø nöôùc khuyeán khích vaø taïo ñieàu kieän cho toå chöùc, caù nhaân trong vieäc söû duïng vaø khai thaùc hôïp lyù thaønh phaàn moâi tröôøng, aùp duïng coâng ngheä tieán tieán, coâng ngheä saïch, taän duïng chaát thaûi, tieát kieäm nguyeân lieäu, söû duïng naêng löôïng taùi cheá, cheá phaåm sinh hoïc trong nghieân cöùu khoa hoïc, saûn xuaát vaø tieâu duøng” ( Ñieàu 11). Hieän nay, Luaät baûo veä moâi tröôøng naêm 1993 ñang ñöôïc nghieân cöùu, söûa ñoåi trong Döï thaûo, ñaõ daønh haún moät ñieàu thuoäc chöông IV “ Phoøng ngöøa, haïn cheá caùc taùc ñoäng xaáu ñoái vôùi moâi tröôøng” quy ñònh vieäc aùp duïng coâng ngheä saïch vaø SXSH: “ Nhaø nöôùc khuyeán khích toå chöùc, caù nhaân aùp duïng coâng ngheä saïch vaø SXSH, khuyeán khích aùp duïng daây chuyeàn saûn xuaát khoâng coù hoaëc phaùt taùn ít chaát thaûi. Chuû cô sôû saûn xuaát aùp duïng coâng ngheä saïch vaø thöïc hieän cô cheá SXSH ñöôïc höôûng caùc cheá ñoä öu ñaõi veà thueá, phí vaø caùc cô cheá öu ñaõi veà taøi chính, voán khaùc theo quy ñònh cuûa phaùp luaät”. Vôùi noäi dung ñoù, khi ñöôïc ban haønh, Luaät baûo veä moâi tröôøng söûa ñoåi laø moät chính saùch quan troïng ñoái vôùi vieäc aùp duïng SXSH ôû nöôùc ta trong thôøi gian tôùi. 2.4 Thöïc teá veà vieäc aùp duïng SXSH taïi caùc coâng ty cheá bieán thuûy saûn ôû Vieät Nam. Hieän nay, ôû moät soá doanh nghieäp cheá bieán thuûy saûn cuûa nöôùc ta thieát bò ñaõ cuõ, cheá bieán ñaõ cuõ, quy trình coâng ngheä chöa thaät söï toái öu…. Ñieàu naøy ñaõ taùc ñoäng ñeán vieäc taêng giaù thaønh saûn phaåm vaø thaûi ra moâi tröôøng moät löôïng chaát thaûi lôùn, laøm aûnh höôûng xaáu ñeán moâi tröôøng xung quanh. Thôøi gian qua, ñeå giaûi quyeát caùc vaán ñeà treân , caùc nhaø maùy cheá bieán thuûy saûn ñaõ tieán haønh ñoåi môùi caùc trang thieát bò, öùng duïng caùc tieán boä khoa hoïc kyõ thuaät, xaây döïng vaø hoaøn thieän daây chuyeàn cheá bieán, heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi… nhaèm ñaùp öùng nhöõng yeâu caàu veà coâng taùc quaûn lyù, baûo veä moâi tröôøng. Tuy nhieân, thöïc teá cho thaáy, vieäc ñaàu tö cho caùc coâng trình xöû lyù chaát thaûi thöôøng raát toán keùm vaø khoù thöïc hieän. Trong khi ñoù, hieäu quaû cuûa vieäc ñaàu tö thoâng qua caùc qiaûi phaùp SXSH seõ goùp phaàn quan troïng caûi thieän coù hieäu quaû tình traïng oâ nhieãm moâi tröôøng vaø phaùt huy toát hieäu quaû kinh doanh cuûa doanh nghieäp. Töø thöïc traïng treân, nhieàu doanh nghieäp ñaõ tieán haønh aùp duïng coâng ngheä SXSH. Trong soá 199 doanh nghieäp thöïc hieän SXSH thì coù khoaûng 25 nhaø maùy, xí nghieäp cheá bieån thuûy haûi saûn ñaõ aùp duïng SXSH. Sau ñaây laø hai ví duï cô baûn veà doanh nghieäp aùp duïng SXSH: Nhaø maùy cheá bieán thuûy saûn ñoâng laïnh ( Coâng ty Xuaát nhaäp khaåu Noâng saûn- Thöïc phaåm- AFIEX) Ñaây laø doanh nghieäp nhaø nöôùc chuyeân cheá bieán vaø kinh doanh caùc maët haøng thuûy saûn ñoâng laïnh nhö caù tra, caù basa, toâm… vôùi toång saûn löôïng haøng naêm treân 3000 taán. Do maùy moùc cuõ vaø hoaït ñoäng laâu naêm neân möùc tieâu thuï naêng löôïng cao. Bình quaân nhaø maùy xöû duïng töø 350-400 m3 nöôùc/ngaøy cho caùc coâng ñoaïn laøm saïch nguoàn nguyeân lieäu tröôùc khi ñöa vaøo cheá bieán, laøm nguoäi moät soá thieát bò maùy moùc, veä sinh nôi laøm vieäc…; söû duïng khoaûng 3 trieäu kwh ñieän/naêm (trong ñoù 85% duøng cho vieäc laøm laïnh heä thoáng cheá bieán). Ngoaøi ra, coøn nhieàu coâng ñoaïn saûn xuaát söû duïng naêng löôïng khoâng hôïp lyù gaây ra tình traïng laõng phí, tieâu hao lôùn. Thoâng qua vieäc öùng duïng coâng ngheä SXSH nhaø maùy ñaõ tieát kieäm ñöôïc chi phí xöû lyù nöôùc saïch vaø nöôùc thaûi raát lôùn (khoaûng 142 trieäu ñoàng/naêm). Theo ñoù, nhaø maùy chæ ñaàu tö moät khoaûng kinh phí raát ít ñeå thieát laäp heä thoáng kieåm soaùt ñieän naêng tieâu thuï vaø caùc giaûi phaùp nhoû ñeå tieát kieäm naêng löôïng (khoaûng 30 trieäu ñoàng/naêm) laø ñaõ coù theå yeân taâm saûn xuaát, naâng cao hieäu quaû coâng taùc quaûn lyù cuûa doanh nghieäp, naâng cao yù thöùc cuûa töøng coâng nhaân vaø giaûm thieåu oâ nhieãm moâi tröôøng moät caùch roõ reät. Coâng ty cheá bieán thuûy saûn Nam OÂ Các kết quả Thời gian Với sự hỗ trợ của Đầu tư: 0,7 triệu đồngTiết kiệm: 93,45 triệu đồng/năm Giảm lượng nguyên liệu tiêu thụ: 8% cá đổng cờ, 1,5% các đổng xộp, 3.1% các sơn đỏ và 20.5% lượng điện tiêu thụ 1999-2000 Trung tâm Sản xuất sạch Việt Nam (Nguoàn: Trung taâm SXSH Vieät Nam) Baûng 2.3: Keát quaû aùp duïng SXSH taïi Coâng ty cheá bieán thuûy saûn Nam OÂ CHÖÔNG 3: AÙP DUÏNG SXSH TAÏI COÂNG TY KINH DOANH CHEÁ BIEÁN HAØNG XUAÁT NHAÄP KHAÅU ÑAØ NAÜNG 3.1 GIÔÙI THIEÄU VEÀ COÂNG TY 3.1.1 Quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån Coâng ty Kinh Doanh Cheá bieán haøng xuaát nhaäp khaåu Ñaø Naüng tröôùc nay laø xí nghieäp chaên nuoâi vaø gieát moå gia suùc thuoäc coâng ty Noâng saûn Thöïc phaåm Quaûng Nam Ñaø Naüng (cuõ) vôùi chöùc naêng chuû yeáu laø döï tröõ, gieát moå phuïc vuï nhu caàu trong tænh. Naêm 1990 ñôn vò taùch ra khoûi coâng ty Noâng saûn vaø ñoåi teân thaønh Xí nghieäp cheá bieán thöïc phaåm ñoâng laïnh xuaát khaåu, haïch toaùn ñoäc laäp thuoäc sôû thöông maïi Quaûng Nam Ñaø Naüng. Naêm 1994 ñôn vò boå sung nhieäm vuï saûn xuaát kinh doanh vaø ñoåi teân thaønh Coâng ty Kinh doanh Cheá bieán haøng xuaát nhaäp khaåu Quaûng nam Ñaø Naüng theo quyeát ñònh soá 725/QÑ – UB ngaøy 24/03/1994 cuûa UBND tænh Quaûng Nam Ñaø Naüng vaø ñöôïc boä thöông maïi tröïc tieáp caáp giaáy pheùp, tröïc tieáp xaùc nhaän ñöôïc xuaát khaåu soá 311016 ngaøy 01/04/1994. Ñeán naêm 1997 sau khi chia caùch ñòa giôùi haønh chính tænh Quaûng Nam Ñaø Naüng (cuõ), TP Ñaø Naüng tröïc thuoäc Trung Öông, coâng ty vaãn tieáp tuïc hoaït ñoäng. Theo quyeát ñònh soá 54801/QÑ – UB ngaøy 31/12/1997 cuûa UBND TP Ñaø Naüng ñoåi teân thaønh COÂNG TY KINH DOANH CHEÁ BIEÁN HAØNG XUAÁT NHAÄP KHAÅU ÑAØ NAÜNG. Teân giao dòch: DANANG PROCESSING EXPORT TRAINDING COMPANY Teân vieát taét : PROCIMEX Ñòa chæ : Loâ 01 – Khu Coâng nghieäp vaø Dòch vuï Thuûy saûn Thoï Quang Ñieän thoaïi : 0511-828825 Quaù trình phaùt trieån: Tuy baét ñaàu laø moät coâng ty vôùi cô sôû ban ñaàu thieáu voán, trang thieát bò laïc haäu, khoù khaên veà voán kinh doanh. Nhöng ñöôïc söï hoå trôï cuûa caùc ngaønh chöùc naêng, Coâng ty töøng böôùc thaùo gôõ khoù khaên veà voán, kí nhieàu hôïp ñoàng vôùi khaùch haøng, chuû ñoäng môû theâm hai chi nhaùnh môùi ôû TP HCM vaø Haûi Phoøng. Naêm 2000, coâng ty xaây döïng theâm xí nghieäp cheá bieán ôû Thuaän Phöôùc (Xí nghieäp cheá bieán thuûy saûn Thuaän Phöôùc – 12B Ñöùc Lôïi – Thuaän Phöôùc) laøm saûn löôïng khoâng ngöøng taêng leân, giaù trò xuaát khaåu ñaït 36.588.531.059ñ. Naêm 2001, ñaàu tö theâm daây chuyeàn haáp toâm hieän ñaïi, laøm ñöôïc loaïi toâm suù haáp, toâm suù PTOE, Easy Peâl ñoùng goùi IQF ñaït doanh soá 7 trieäu USD taïi thò tröôøng tieâu thuï Myõ, EU. 3.1.2 Vò trí coâng ty Coâng ty Procimex thuoäc Loâ C1- Khu coâng nghieäp Dòch vuï thuûy saûn Ñaø Naüng, phöôøng Thoï Quang, Quaän Sôn Traø. Khu ñaát cuûa coâng ty thuoäc KCN ñaõ ñöôïc qui hoaïch neân coù saün heä thoáng haï taàng kyõ thuaät bao goàm: heä thoáng thoaùt nöôùc xung quanh khuoân vieân Xí nghieäp, caáp nöôùc, caáp ñieän. Hieän taïi trong khu coâng nghieäp dòch vuï thuûy saûn naøy ñaõ coù 4 cô sôû hoaït ñoäng cuøng ngaønh theo chuû tröông qui hoaïch ngaønh coâng nghieäp, goàm coù: Coâng ty TNHH cheá bieán thöïc phaåm D & N (coâng suaát: 660 taán/naêm); Coâng ty cheá bieán vaø xuaát khaåu thuûy saûn Thoï Quang; Coâng ty TNHH Ñaïi Thuaän vaø Coâng ty TNHH Baéc Ñaåu. Vôùi vò trí naèm trong qui hoaïch cuûa khu coâng nghieäp dòch vuï thuûy saûn, ñaëc bieät nay laø khu qui hoaïch daønh rieâng cho ngaønh coâng nghieäp cheá bieán thuûy saûn, laø moät thuaän lôïi lôùn cho coâng ty: - Naèm ñòa baøn coù nguoàn nguyeân lieäu doài daøo, thuaän lôïi cho vieäc thu mua nguyeân lieäu. - Ñaây laø ñòa baøn thuaän lôïi cho vieäc vaän chuyeån saûn phaåm. - Naèm trong khu vöïc coù ñaày ñuû maïng löôùi ñieän quoác gia vaø vuøng coù nguoàn nöôùc ngaàm doài daøo, thuaän lôïi cho vieäc caáp ñieän vaø caáp nöôùc. - Ñaây laø khu phaùt trieån coâng nghieäp môùi hình thaønh cuûa thaønh phoá neân heä thoáng cô sôû haï taàng nhö giao thoâng, caáp ñieän, caáp nöôùc, thoaùt nöôùc khaù ñaày ñuû theo qui hoaïch. Dieän tích maët baèng Toång dieän tích maët baèng: 20.000 m2 Dieän tích maët baèng naøy ñaõ söû duïng xaây döïng 01 xí nghieäp cheá bieán thuûy saûn xuaát khaåu vôùi coâng suaát 5.000taán saûn phaåm/naêm vôùi 46,8% maät ñoä xaây döïng vaø 15% laø dieän tích troàng caây xanh. 3.1.3 Moät soá chæ tieâu veà saûn xuaát Coâng ty Kinh doanh Cheá bieán haøng xuaát nhaäp khaåu Ñaø Naüng vôùi chöùc naêng chính laø ñöôïc pheùp kinh doanh, thu mua cheá bieán caù maët haøng thuûy saûn, suùc saûn ñoâng laïnh caû trong vaø ngoaøi nöôùc. Tuy nhieân, hieän nay coâng ty chæ chuû yeáu saûn xuaát loaïi saûn phaåm ñoù laø caù ngöø Loi huùt chaân khoâng. Ngoaøi ra, coøn coù moät soá saûn phaåm nhö caù Ñoång côø Fillet vaø caù Roâ phi ñoâng laïnh. Maëc duø ñôn vò ban ñaàu gaëp nhieàu khoù khaên nhöng sau nhieàu naêm coá gaéng duy trì vaø phaán ñaáu coâng ty ñaõ coù nhöõng thay ñoåi ñaùng keå. Caùc boä phaän Naêm 2003 Naêm 2004 Naêm 2005 Coâng nhaân saûn xuaát 200 260 330 Lao ñoäng taïp vuï 16 20 10 Lao ñoäng quaûn lyù 35 55 31 Toång soá 521 640 371 ( Nguoàn: Phoøng nhaân söï coâng ty Procimex) Baûng 3.1: Cô caáu lao ñoäng qua caùc naêm 3.1.4 Ñaëc ñieåm toå chöùc saûn xuaát a) Nhöõng thuaän lôïi vaø khoù khaên aûnh höôûng ñeán tình hình hoaït ñoäng cuûa coâng ty Thuaän lôïi: Coâng ty naèm treân ñòa baøn coù vò trí thuaän lôïi nhö: gaàn Caûng Tieân Sa, gaàn ngö tröôøng ñaùnh baét vaø gaàn saân bay quoác teá, taïo ñieàu kieän cho vieäc thu mua vaø xuaát khaåu caùc maët haøng cuûa coâng ty. Coâng ty ñoùng treân ñòa baøn TP Ñaø Naüng laø thaønh phoá tröïc thuoäc Trung öông neân raát deã tìm ñeán caùc ñoái taùc kinh doanh khaùc. Beân caïnh ñoù coâng ty coù nhöõng nguoàn cung caáp nguyeân lieäu doài daøo, ñöôïc quyeàn söû duïng voán do nhaø nöôùc giao. Coâng ty luoân quan taâm ñeán ñôøi soáng tinh thaàn caùn boä coâng nhaân vieân, taïo nieàm tin vaø laøm cho coâng nhaân yeân taâm saûn xuaát, naâng cao naêng xuaát lao ñoäng. Khoù khaên: Coâng ty vaãn coøn gaëp nhieàu khoù khaên veà voán trong saûn xuaát kinh doanh, ñoåi môùi coâng ngheä, heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi coøn sô saøi. Do maët haøng xuaát khaåu laøm theo ñôn ñaët haøng neân gaëp nhieàu khoù khaên trong vieäc kí keát hôïp ñoàng laâu daøi, thöôøng xuyeân tìm ñoái taùc môùi; nguoàn nguyeân vaät lieäu taäp trung theo muøa. Do söï bieán ñoäng cuûa thò tröôøng theá giôùi neân laøm cho vieäc xuaát khaåu cuûa coâng ty giaûm raát lôùn. Ngoaøi ra, coâng ty naèm trong khu vöïc thöôøng xuyeân xaûy ra thieân tai neân cuõng bò aûnh höôûng ít nhieàu 3.1.5 Sô ñoà boá trí maët baèng coâng ty 2 1 17 4 3 16 5 10 6 11 7 12 8 13 9 15 18 19 Hình 3.1: Sô ñoà maët baèng coâng ty Procimex  Chuù thích: Coång vaøo Phoøng baûo veä Beå xöû lyù nöôùc thaûi Khu chöùa pheá phaåm Khu veä sinh 6, 7. Khu thay baûo hoä lao ñoäng 8. Ñieàu haønh saûn xuaát 9. Kho bao bì 10. Khu vöïc tieáp nhaän nguyeân lieäu vaø sô cheá 11. Khu vöïc tinh cheá 12. Khu vöïc ñoùng goùi 13. Kho thaønh phaåm 14. Phoøng thoåi toùc, buïi vaø khöû truøng tröôùc khí vaøo khu tinh cheá 15. Vaän haønh maùy 16. Khuoân vieân caây xanh coâng ty 17. Vaên phoøng 18. Hoäi tröôøng 19. Nhaø aên 3.1.6 Moâ hình quaûn lyù saûn xuaát Do ñaëc ñieåm cuûa ngaønh cheá bieán thuûy saûn töôi neân vieäc toå chöùc saûn xuaát ôû coâng ty coù nhöõng neùt rieâng do qui trình cheá bieán ñôn giaûn khaù gioáng nhau neân chæ coù moät phaân xöôûng cheá bieán. Vôùi maët haøng thuûy saûn ñoâng laïnh, hieän nay thò tröôøng tieâu thuï chính cuûa coâng ty laø xuaát khaåu ra nöôùc ngoaøi (chieám khoaûng 97%) taïi caùc nöôùc nhö Myõ, Nhaät, vaø caùc nöôùc EU, thò tröôøng noäi ñòa chæ chieám 3%. Toå söûa chöõa cô ñieän Toå vaän haønh Toå veä sinh Toå caáp ñoâng Toå cheá bieán Toå phuïc vuï Toå giao nhaän nguyeân lieäu Boä phaän phuïc vuï sx Boä phaän sx chính Phaân xöôûng cheá bieán Coâng ty KDCB haøng XNK Ñaø Naüng Hình 3.2: Sô ñoà toå chöùc saûn xuaát ôû coâng ty: 3.1.7 Phöông höôùng hoaït ñoäng cuûa coâng ty trong thôøi gian tôùi Treân cô sôû chieán löôïc phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi cuûa TP Ñaø Naüng theo cô caáu Ngö- Coâng – Noâng, coâng ty ñaõ ñeàđ ra nhöõng ñònh höôùng chieán löôïc nhö sau: Tieáp tuïc phaùt trieån hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh ña daïng, laây muõi nhoïn laø saûn phaåm thuûy saûn xuaát khaåu, nay maïnh xuaát nhaäp khaåu tröïc tieáp ñeå naâng cao hieäu quaû, môû roäng qui moâ saûn xuaát vaø hôïp taùc thöông maïi quoác teá. Thuùc ñaåy saûn xuaát kinh doanh phuïc vuï thò tröôøng noäi ñòa, phoái hôïp chaët cheõ giöac saûn xuaát cho noäi ñòa ñeå taïo khaû naêng vaø xuaát khaåu ngay trong töøng cô sôû tröïc thuoäc coâng ty. Duy trì vaø phaùt trieån thò tröôøng noäi ñòa ñeå taïo khaû naêng hoå trôï cho xuaát khaåu vaø saûn phaåm xuaát khaåu toát hôn. Lieân keát, hôïp taùc chaët cheõ vôùi caùc ñôn vò cuøng ngaønh trong nöôùc ñeå taäp trung nguoàn nhaân löïc haøng hoùa, ñaûm baûo nhu caàu xuaát khaåu tröïc tieáp. Naâng cao hôn nöõa chaát löôïng saûn phaåm ñeå giöõ uy tín treân thò tröôøng laøm phong phuù ña daïng caùc maët haøng: töø sô cheá ñeán tinh cheá, ñaùp öùng nhu caàu ngaøy caøng taêng cuûa khaùch haøng. Cuõng coá caùc thò tröôøng ñaõ töøng coäng taùc mua baùn vôùi coâng ty, môû roäng thò tröôøng Baéc Myõ, Chaâu AÂu. 3.2 QUY TRÌNH CHEÁ BIEÁN CUÛA COÂNG TY 3.2.1 Quy trình cheá bieán caù ngöø Loi huùt chaân khoâng Quy trình cheá bieán Laáy thòt traéng Nguyeân lieäu Phaân côõ Leân haøng Röûa sô boä Huùt chaân khoâng Sô cheá Röûa laïi Luoäc Laøm nguoäi Caïo da Ruùt xöông Laáy thòt ñen Caáp ñoâng Ra ñoâng Bao goùi, ñoùng kieän Tröõ ñoâng Xuaát haøng Hình 3.3: Quy trình cheá bieán caù ngöø Loi huùt chaân khoâng Thuyeát minh quy trình: Nguyeân lieäu ñöôïc thu mua töø caùc ñaïi lyù ñöôïc baûo quaûn baèng nöôùc ñaù khoâ trong caùc thuøng caùch nhieät hoaëc trong caùc thoá nhöïa coù loã thoaùt nöôùc, ñöôïc vaän chuyeån baèng xe baûo oân. Taïi xí nghieäp, coù nhaân vieân kieåm tra chaát löôïng keát hôïp cuøng nhaân vieân thu mua cuûa Coâng ty kieåm tra tình traïng veä sinh duïng cuï, kieåm tra hoà sô ñaïi lyù, tôø khai xuaát xöù thuûy saûn, giaáy cam keát khoâng xöû duïng hoùa chaát ñeå baûo quaûn nguyeân lieäu, nhieät ñoä baûo quaûn, ñaùnh giaù möùc ñoä töôi vaø chaát löôïng cuûa töøng loâ nguyeân lieäu: caù ngöø phaûi coù saéc maøu töï nhieân, töôi, coù muøi tanh töï nhieân, caù phaûi coøn nguyeân veïn khoâng bò daäp. Neáu ñaït yeâu caàu thì tieáp tuïc ñöa vaøo ñeå phaân côõ, neáu khoâng ñaït thì traû laïi cho ñaïi lyù. Caù ngöø nhaäp vaøo ñöôïc phaân côõ: 1-2 kg, 2-3 kg, 3-4 kg vaø 4-up. Caù ngöø tieáp nhaän xong cho vaøo thoá nhöïa lôùn, sau ñoù ñöôïc röûa baèng nöôùc coù pha chlorine noàng ñoä 50ppm, röûa ñeå loaïi boû taïp chaát vaø vi sinh vaät. Nhieät ñoä nöôùc röûa phaûi ñaït töø 5÷100C. Röûa xong caù seõ ñöôïc chuyeån tôùi khaâu sô cheá. Taïi ñaây caù ñöôïc laáy heát ñaàu, ruoät, mang vaø phaàn maùu baàm neáu coù. Sau ñoù, chuùng ñöôïc röûa laïi laàn nöõa baèng nöôùc saïch. Tieáp theo chuùng ñöôïc xeáp vaøo khuoân vaø ñöa ñi haáp, caù ñöôïc haáp baèng heä thoáng haáp vaø baêng taûi töï ñoäng coâng suaát 350 kg saûn phaåm/giôø. Hôi duøng ñeå söû duïng ñöôïc daãn töø loø hôi FULTON 500kg/h nhieân lieäu duøng ñeå doát loø hôi laø daàu DO. Tuøy theo moãi loaïi kích côõ maø coù theå caøi ñaët vaø ñieàu chænh caùc thoâng soá cho phuø hôïp. Saûn phaåm sau khi haáp xong ñöôïc chuyeån vaøo beå laøm nguoäi, taïi ñaây saûn phaåm ñöôïc laøm nguoäi vôùi nhieät ñoä nöôùc laøm nguoäi ≤ 40C. Nguoàn nöôùc laøm nguoäi naøy ñöôïc laáy töø treân beå nöôùc laïnh ñaõ ñöôïc heä thoáng laøm laïnh nöôùc haï nhieät ñoä nöôùc xuoáng töø 8 ÷100C. Taïi ñaây nöôùc ñöôïc boå xung ñaù ñeå haï nhieät ñoä xuoáng ñeå ñaït yeâu caàu, sau ñoù saûn phaåm ñöôïc baêng taûi töï ñoäng ñöa saûn phaåm qua khoûi beå laøm nguoäi vaø tôùi phoøng tinh cheá. Baét ñaàu töø khaâu naøy nöôùc seõ khoâng ñöôïc duøng ñeå tham gia vaøo vieäc cheá bieán nöõa maø chæ söû duïng ñeå veä sinh caùc duïng cuï cheá bieán vaøo giöõa caùc ca. Tieáp theo, caù ñöôïc chuyeån ñeán cho coâng nhaân caïo da, da ñöôïc caïo töø ñaàu ñeán xuoáng phía ñuoâi (khi caïo khoâng ñöôïc thaâm vaøo thòt). Sau khi caïo phaàn da phía ngoaøi xong, maët trong tieáp xuùc vôùi xöông soáng thì taùch xöông soáng vaø xöông daêm ( khoâng laøm thaâm vaøo thòt). Sau ñoù xeáp leân khay vaø chuyeån ñeán khaâu laáy thòt ñen. Sau khi laáy phaàn thòt ñen ñi thì caù ñöôïc ñöôïc laøm saïch laàn 2 töùc laø duøng dao caïo ñi lôùp boät thòt traéng beân ngoaøi mieáng thòt. Thòt traéng naøy seõ ñöôïc giöõ laïi ñoù. Sau khi laáy thòt traéng, caù ñöôïc xeáp vaøo khay roài caân vaø cho vaøo bao PE theo caùc côõ ñaõ phaân. Sau ñoù chuùng ñöôïc chuyeån ñi huùt chaân khoâng baèng baêng taûi. Tieáp theo saûn phaåm ñöôïc caáp ñoâng baèng heä thoáng caáp ñoâng IQF 250kg/h baêng taûi töï ñoäng. Tuøy theo kích côõ maø ñieàu chænh thôøi gian cho phuø hôïp, khi nhieät ñoä tuû ñöôïc xuoáng 40 ÷-450C thì môùi baét ñaàu cho saûn phaåm ñi vaøo. saûn phaåm sau khi caáp ñoâng xong thì nhieät ñoä trung taâm saûn phaåm phaûi ñaït -180C. Saûn phaåm sau khi caáp ñoâng ñöôïc ñoùng vaøo thuøng carton, nieàng daây chaéc chaén 2 doïc, 2 ngang. Sau ñoù saûn phaåm ñöôïc ñöa ñi tröõ ñoâng vaø chôø ngaøy xuaát. Khi xuaát haøng saûn phaåm ñöôïc chuyeån trong caùc xe laïnh, container laïnh, nhieät ñoä vaø phöông tieän trong luùc vaän chuyeån phaûi ñaûm baûo -180C. Phaàn thòt traéng sau khi ñöôïc ñöôïc caïo ra seõ ñöôïc coâng nhaân laáy saïch xöông coøn soùt laïi, roài mang ñi caân. Sau ñoù cho vaøo bao PE ñem ñi huùt chaân khoâng vaø xuaát. Saûn phaåm naøy ñöôïc goïi laø PM. 3.2.2 Quy trình cheá bieán caù Ñoång côø fillet Quy trình cheá bieán Phaân côõ laïi Nguyeân lieäu Leân haøng Caáp ñoâng Bao, ñoùng goùi Baûo quaûn Xuaát Phaân côõ Röûa Ñaùnh vaåy Laøm saïch fillet Laøm saïch laàn 2 Huùt chaân khoâng Xöû lyù thuoác Hình 3.4: Quy trình cheá bieán caù Ñoång côø fillet Thuyeát minh quy trình: Nguyeân lieäu ñöôïc thu mua töø caùc ñaïi lyù ñöôïc baûo quaûn baèng nöôùc ñaù khoâ trong caùc thuøng caùch nhieät hoaëc trong caùc thoá nhöïa coù loã thoaùt nöôùc, ñöôïc vaän chuyeån baèng xe baûo oân. Taïi xí nghieäp, coù nhaân vieân kieåm tra chaát löôïng keát hôïp cuøng nhaân vieân thu mua cuûa Coâng ty kieåm tra tình traïng veä sinh duïng cuï, kieåm tra hoà sô ñaïi lyù, tôø khai xuaát xöù thuûy saûn, giaáy cam keát khoâng xöû duïng hoùa chaát ñeå baûo quaûn nguyeân lieäu, nhieät ñoä baûo quaûn, ñaùnh giaù möùc ñoä töôi vaø chaát löôïng cuûa töøng loâ nguyeân lieäu. Tieáp nhaän nguyeân lieäu caù Ñoång côø phaûi coù chaát löôïng cao: caù phaûi töôi, khoâng bò bieán maøu, khoâng coù muøi hoâi, cô thòt saên chaéc khoâng bò daäp. Nguyeân lieäu sau khi tieáp nhaän ñöôïc phaân côõ: 80-100g, 100-150g, 150-200g. Sau ñoù ñem vaøo röûa ngay, nöôùc röûa coù pha chlorine noàng ñoä töø 50 ppm, nhieät ñoä: 10-15oC nhaèm loaïi boû vi sinh vaät, taïp chaát baùm treân beà maët caù. Duøng dao hay caây ñaùnh vaûy, ñaùnh saïch vaûy caù töø ñuoâi ñeán ñaàu caù. Khoâng duøng söùc ñaùnh vaûy caù quaù maïnh vì coù theå laøm raùch da caù. Duøng gaêng tay daøy ñeå ñaùnh vaûy traùnh gai caù gaây xöôùc tay. Sau ñoù laøm saïch caù baèng caùch caét boû ñaàu, laáy boû phaàn noäi taïng vaø röûa saïch caù laàn nöõa ñeå thuaän lôïi cho vieäc fillet caù. Nhieät ñoä nöôùc röûa: 5-100C, coù pha noàng ñoä Chlorine: 30-50ppm cho caù vaøo roå nhuùng xuoáng boàn röûa duøng tay ñaûo caù nhieàu laàn ñeå saïch vaûy caù vaø taïp chaát, caù ñöôïc röûa qua 3 laàn, laáy ra ñeå raùo chuaån bò cho coâng ñoaïn fillet. Tröôùc khi fillet caùc duïng cuï phaûi röûa saïch sau ñoù ñaët caù theo chieàu doïc cuûa thôùt, löng caù quay veà phía coâng nhaân. Thao taùc fillet caù: tay phaûi caàm dao caét moät ñöôøng xeùo töø vaây treân leân phía ñaàu caù. Raïch moät ñöôøng töø ñaàu ñeán ñuoâi doïc theo phaàn löng caù moät tay ñeø doïc thaân caù. Khi ñöôøng caét ñaõ xong moät tay ñôõ mieáng caù leân moät tay duøng ñaàu muõi dao raïch töø löng qua buïng caù vaø caét rôøi phaàn ñuoâi ( phaûi ñaûm baûo laáy heát phaàn thòt). Sau khi hoaøn thaønh 1/2 thaân caù, tieáp tuïc laät caù leân vaø fillet maët coøn laïi, thao taùc ñöôïc thöïc hieän töông töï taùch mieáng fillet ra khoûi xöông caù. Sau khi fillet mieáng caù phaûi ñöôïc öôùp laïnh vaø kieåm tra, laøm saïch. Caù ñöôïc laøm saïch laàn 2 baèng caùch duøng tay sôø vaøo giöõa mieáng caù töø phaàn ñaàu ñeán ñuoâi, duøng keïp laáy heát xöông coøn laïi ra khoûi mieáng fillet. Duøng dao laïn maùu baàm, gaân maùu, vanh mieáng caù laïi cho ñeïp nhaèm taïo caûm quan toát. Sau ñoù mang ñi xöû lyù thuoác baèng caùch cho ngaâm vaøo dung dòch Bri-so-nel trong thôøi gian 30-45 phuùt, muïc ñích laø laøm cho caù nôû ra. Caù sau khi xöû lyù thuoác seõ ñem ñi phaân côõ laïi roài leân haøng xeáp vaøo khuoân. Tieáp theo caù ñöôïc chuyeån ñeán tuû caáp ñoâng, saûn phaåm ñöôïc caáp ñoâng nhanh trong tuû ñoâng. Nhieät ñoä trung taâm saûn phaåm sau khi caáp ñoâng phaûi ñaûm baûo -180C. Sau ñoù caù ñöôïc xeáp vaøo PE chuyeân duøng coù saün decal vôùi nay ñuû thoâng tin. Chuyeàn huùt chaân khoâng baèng baêng taûi. Tieáp theo saûn phaåm ñöôïc ñoùng vaøo thuøng carton, nieàng daây chaéc chaén 2 doïc, 2 ngang. Saûn phaåm sau khi ñoùng thuøng ñöôïc chuyeån vaøo baûo quaûn trong kho laïnh, thöôøng xuyeân duy trì nhieät ñoä trong kho luoân luoân -180C. Thôøi gian baûo quaûn trong kho khoâng quaù 18 thaùng keå töø ngaøy saûn xuaát. Khi xuaát haøng saûn phaåm ñöôïc chuyeån trong caùc xe laïnh, container laïnh, nhieät ñoä vaø phöông tieän trong luùc vaän chuyeån phaûi ñaûm baûo -180C. 3.2.3 Qui trình cheá bieán caù Roâ Phi ñoâng laïnh Qui trình cheá bieán Röûa laïi Kieåm tra Caáp ñoâng Xuaát Nguyeân lieäu Phaân côõ Röûa Bao, ñoùng goùi Ñaùnh vaåy Baûo quaûn Laøm saïch Hình 3.5: Quy trình cheá bieán caù Roâ phi ñoâng laïnh Thuyeát minh quy trình Nguyeân lieäu ñöôïc thu mua töø caùc ñaïi lyù ñöôïc baûo quaûn baèng nöôùc ñaù khoâ trong caùc thuøng caùch nhieät hoaëc trong caùc thoá nhöïa coù loã thoaùt nöôùc, ñöôïc vaän chuyeån baèng xe baûo oân. Taïi xí nghieäp, coù nhaân vieân kieåm tra chaát löôïng keát hôïp cuøng nhaân vieân thu mua cuûa Coâng ty kieåm tra tình traïng veä sinh duïng cuï, kieåm tra hoà sô ñaïi lyù, tôø khai xuaát xöù thuûy saûn, giaáy cam keát khoâng xöû duïng hoùa chaát ñeå baûo quaûn nguyeân lieäu, nhieät ñoä baûo quaûn, ñaùnh giaù möùc ñoä töôi vaø chaát löôïng cuûa töøng loâ nguyeân lieäu. Neáu ñaït yeâu caàu thì tieáp tuïc ñöa vaøo ñeå phaân côõ, neáu khoâng ñaït thì traû laïi cho ñaïi lyù. Caù Roâ phi nhaäp vaøo ñöôïc phaân côõ: 100-200g, 200-300g, 300-400g vaø 400up. Sau khi phaân côõ caù ñöôïc ñem vaøo röûa ngay, nöôùc röûa coù pha chlorine noàng ñoä töø 50-80 ppm, nhieät ñoä: 10-15oC nhaèm loaïi boû vi sinh vaät, taïp chaát baùm treân beà maët caù. Sau ñoù, duøng dao hay caây ñaùnh vaûy, ñaùnh saïch vaûy caù töø ñuoâi ñeán ñaàu caù. Khoâng duøng söùc ñaùnh vaûy caù quaù maïnh vì coù theå laøm raùch da caù. Duøng gaêng tay daøy ñeå ñaùnh vaûy traùnh gai caù gaây xöôùc tay. Sau ñoù laøm saïch caù baèng caùch laáy boû phaàn noäi taïng vaø röûa saïch caù laàn nöõa. Caù sau khi röûa cuõng nhö tröôùc ñoù ñeàu ñöôïc öôùp ñaù vay. Sau khi röûa xong caù ñöôïc kieåm tra laïi xem ñaõ laøm saïch vaûy vaø noäi taïng chöa. Tieáp theo caù ñöôïc chuyeån ñeán tuû caáp ñoâng, saûn phaåm ñöôïc caáp ñoâng nhanh trong tuû ñoâng. Nhieät ñoä trung taâm saûn phaåm sau khi caáp ñoâng phaûi ñaûm baûo -180C. Sau ñoù caù ñöôïc xeáp vaøo PE chuyeân duøng coù saün decal vôùi ñaày ñuû thoâng tin. Chuyeàn huùt chaân khoâng baèng baêng taûi. Tieáp theo saûn phaåm ñöôïc ñoùng vaøo thuøng carton, nieàng daây chaéc chaén 2 doïc, 2 ngang. Saûn phaåm sau khi ñoùng thuøng ñöôïc chuyeån vaøo baûo quaûn trong kho laïnh, thöôøng xuyeân duy trì nhieät ñoä trong kho luoân luoân -180C vaø chôø ngaøy xuaát. Khi xuaát haøng saûn phaåm ñöôïc chuyeån trong caùc xe laïnh, container laïnh, nhieät ñoä vaø phöông tieän trong luùc vaän chuyeån phaûi ñaûm baûo -180C. 3.3 HIEÄN TRAÏNG MOÂI TRÖÔØNG CUÛA COÂNG TY Hieän nay ngaønh cheá bieán thuûy saûn ñaõ vaø ñang trôû thaønh ngaønh kinh teá muõi nhoïn, mang laïi nhieàu lôïi nhuaän to lôùn cho ñaát nöôùc. Tuy nhieân, beân caïnh nhöõng lôïi ích veà maët kinh teá ñoù, ngaønh thuûy saûn cuõng mang laïi khoâng ít nhöõng taùc ñoäng xaáu ñeán chaát löôïng moâi tröôøng vaø heä sinh thaùi xung quanh nôi saûn xuaát. Neáu boû qua nhöõng taùc ñoäng cuûa quaù trình ñaùnh baét vaø nuoâi troàng thuûy saûn ñeán moâi tröôøng thì nhöõng aûnh höôûng tieâu cöïc cuûa hoaït ñoäng saûn xuaát trong caùc nhaø maùy cheá bieán thuûy saûn vaãn laø vaán ñeà nan giaûi ñoái vôùi caùc cô quan quaûn lyù moâi tröôøng. Cuõng nhö nhieàu hoaït ñoäng cheá bieán thöïc phaåm khaùc, hoaït ñoäng cheá bieán thuûy saûn cuõng lieân quan nhieàu ñeán vaán ñeà tieâu thuï nöôùc, naêng löôïng vaø thaûi ra moät löôïng nöôùc thaûi coù haøm löôïng höõu cô cao. Tieáng oàn, muøi hoâi, chaát thaûi raén cuõng laø nhöõng vaán ñeà ñaùng quan taâm taïi moät soá coâng ty._.