Đánh giá hiện trạng và đề xuất một số giải pháp kỹ thuật góp phần hoàn thiện hệ thống cây trồng trên đất cát tại Huyện Tĩnh Gia-Thanh Hoá

BỘ GIÁO DỤC VÀ ðÀO TẠO TRƯỜNG ðẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI ----------
---------- LÊ THỊ THANH HUYỀN ðÁNH GIÁ HIỆN TRẠNG VÀ ðỀ XUẤT MỘT SỐ GIẢI PHÁP KỸ THUẬT GÓP PHẦN HOÀN THIỆN HỆ THỐNG CÂY TRỒNG TRÊN ðẤT CÁT TẠI HUYỆN TĨNH GIA, TỈNH THANH HÓA LUẬN VĂN THẠC SĨ NÔNG NGHIỆP Chuyên ngành : Trồng trọt Mã số : 60.62.01 Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN THỊ LAN HÀ NỘI - 2009 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………i LỜI CAM ðOAN Tôi xin cam ñoan ñây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu và kết quả trình bày trong luận văn là trung thực và chưa từng ñược ai công bố trong bất cứ công trình nào khác. Tôi xin cam ñoan rằng mọi sự giúp ñỡ cho việc thực hiện luận văn này ñã ñược cám ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn ñều ñã ñược chỉ rõ nguồn gốc. Tác giả luận văn Lê Thị Thanh Huyền Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………ii LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn, tôi ñã nhận ñược sự quan tâm giúp ñỡ nhiệt tình của nhiều tập thể, cá nhân. Trước hết tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS Nguyễn Thị Lan, người ñã tận tình giúp ñỡ, hướng dẫn tôi trong suốt thời gian thực hiện ñề tài, cũng như trong quá trình hoàn thành luận văn tốt nghiệp. Tôi xin chân thành cảm ơn tập thể các thầy cô giáo trong Bộ môn Hệ thống nông nghiệp, Khoa Nông học, Viện sau ñại học - Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội ñã giúp ñỡ tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu khoa học và hoàn chỉnh luận văn tốt nghiệp. Xin chân thành cảm ơn UBND huyện Tĩnh Gia, các phòng ban và bà con nông dân các xã Hải Hòa, Triêu Dương, Tân Dân…ñã tạo mọi ñiều kiện giúp ñỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn . Xin chân thành cảm ơn các nhà khoa học trong ngành, các ñồng nghiệp, bạn bè và gia ñình ñã ñộng viên giúp ñỡ tôi trong quá trình học tập và hoàn thành luận văn tốt nghiệp. Tác giả luận văn Lê Thị Thanh Huyền Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………iii MỤC LỤC 1. MỞ ðẦU i 1.1. Tính cấp thiết của ñề tài. 1 1.2. Mục ñích và yêu cầu nghiên cứu. 2 1.2.1. Mục ñích nghiên cứu. 2 1.2.2. Yêu cầu nghiên cứu. 3 1.3. Ý nghĩa của ñề tài. 3 1.3.1. Ý nghĩa khoa học. 3 1.3.2. Ý nghĩa thực tiễn. 3 1.4. Phạm vi nghiên cứu. 3 2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU 4 2.1. Cơ sở lý luận của ñề tài. 4 2.1.1. Lý thuyết hệ thống. 4 2.1.2. Hệ thống cây trồng và phương pháp tiếp cận hệ thống cây trồng. 6 2.1.3. Quan ñiểm chủ yếu về hoàn thiện hệ thống cây trồng. 9 2.1.4. Biện pháp kỹ thuật trồng trọt với hoàn thiện hệ thống cây trồng. 14 2.2. Một số kết quả có liên quan ñến ñề tài. 17 2.2.1. Nghiên cứu trên thế giới. 17 2.2.2. Nghiên cứu ở Việt Nam. 20 2.2.3. Một số nghiên cứu trên ñịa bàn tỉnh Thanh Hóa. 24 2.2.4. Một số kết quả nghiên cứu về giống và biện pháp giữ ẩm cho cây lạc. 26 3. NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU. 30 3.1. ðối tượng nghiên cứu. 30 3.2. Thời gian và ñịa ñiểm nghiên cứu. 30 3.3. Nội dung nghiên cứu. 30 3.3.1. ðánh giá ñiều kiện tự nhiên và kinh tế - xã hội của vùng nghiên cứu. 30 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………iv 3.3.2. ðánh giá hiện trạng sử dụng ñất. 30 3.3.3. ðánh giá hiện trạng hệ thống cây trồng trên ñất cát. 30 3.3.4. ðề xuất một số biện pháp kỹ thuật trên ñất cát. 31 3.3.5. Nghiên cứu thực nghiệm với một số biện pháp kỹ thuật trồng trọt trên cây lạc. 31 3.4. Phương pháp nghiên cứu. 31 3.4.1. Thu thập thông tin. 31 3.4.2. Thí nghiệm ñồng ruộng. 32 3.4.3. ðánh giá hiệu quả kinh tế. 34 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 35 4.1. ðiều kiện tự nhiên. 36 4.1.1. Vị trí ñịa lý. 36 4.1.2. ðịa hình. 36 4.1.3. Diễn biến khí hậu. 37 4.1.4. Tài nguyên ñất 41 4.1.5. Tài nguyên nước: 45 4.2. ðiều kiện kinh tế - xã hội. 45 4.2.1. Thực trạng phát triển kinh tế. 45 4.2.2. Thực trạng phát triển xã hội. 53 4.3. ðánh giá chung về ñiều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của huyện Tĩnh Gia. 56 4.4. Hiện trạng sử dụng ñất. 58 4.3.1. Hiện trạng sử dụng ñất tự nhiên. 58 4.3.2. Hiện trạng sử dụng ñất nông nghiệp. 61 4.3.3. Hiện trạng sử dụng ñất sản xuất nông nghiệp. 63 4.4. Nghiên cứu hiện trạng hệ thống cây trồng trên ñất cát của huyện Tĩnh Gia. 68 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………v 4.4.1. Các công thức luân canh trên vùng ñất cát. 68 4.4.2. Hiện trạng sử dụng giống cây trồng trên ñất cát của huyện Tĩnh Gia. 70 4.4.3. Hiện trạng sử dụng phân bón cho một số loại cây trồng trên ñất cát. 75 4.4.4. Hiệu quả kinh tế một số cây trồng. 76 4.4.5. Hiệu quả kinh tế của một số công thức luân canh. 78 4.5. ðề xuất một số giải pháp kỹ thuật trên vùng ñất cát huyện Tĩnh Gia. 84 4.6.1. Giải pháp cho hệ thống trồng trọt . 84 4.6. Kết quả nghiên cứu thực nghiệm với một số biện pháp kỹ thuật trồng trọt trên cây lạc. 87 4.5.1. Thí nghiệm 1: So sánh một số giống lạc trong vụ xuân năm 2009 tại xã Hải Hòa huyện Tĩnh Gia. 87 4.5.2. Thí nghiệm 2: So sánh hiệu quả của một số vật liệu giữ ẩm cho lạc xuân năm 2009 tại xã Hải Hòa huyện Tĩnh Gia. 92 5. KẾT LUẬN VÀ ðỀ NGHỊ 96 5.1. Kết luận 96 5.2. ðề nghị. 97 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………vi DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT CT Công thức CS Cộng sự DT Diện tích ðC ðối chứng HTNN Hệ thống nông nghiệp KHKT Khoa học kỹ thuật NXB Nhà xuất bản P100 Khối lượng 100 quả UBND Ủy ban nhân dân Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………vii DANH MỤC BẢNG Bảng 4.1 Diễn biến của một số yếu tố khí hậu ở huyện Tĩnh Gia 38 Bảng 4.2 Các nhóm ñất của huyện Tĩnh Gia – Thanh Hóa 41 Bảng 4.3 Một số chỉ tiêu hóa tính của ñất cát năm 2008* 42 Bảng 4.4 Tốc ñộ tăng trưởng kinh tế huyện Tĩnh Gia. 46 Bảng 4.5 Cơ cấu các ngành kinh tế của huyện Tĩnh Gia (2005 -2008) 47 Bảng 4.6 Diện tích, năng suất, sản lượng các cây trồng chính của huyện Tĩnh Gia (2004 -2008) 50 Bảng: 4.7 Phát triển chăn nuôi qua các năm 52 Bảng 4. 8 Cơ cấu dân số, lao ñộng của huyện Tĩnh Gia năm 2008 54 Bảng 4.9 Hiện trạng sử dụng ñất tự nhiên toàn huyện và vùng ñồng bằng 59 ven biển huyện Tĩnh Gia 59 Bảng 4.10 Hiện trạng sử dụng ñất nông nghiệp toàn huyện và vùng ñồng bằng ven biển huyện Tĩnh Gia - năm 2008 61 Bảng 4.11. Diện tích một số loại cây trồng hàng năm toàn huyện và vùng ñồng bằng ven biển huyện Tĩnh Gia. 65 Bảng 4.12. Một số công thức luân canh trên ñất cát của huyện Tĩnh Gia. 68 Bảng 4.13 Hiện trạng sử dụng giống lạc vụ xuân, vụ ñông năm 2008 - 2009 trên vùng ñất cát huyện Tĩnh Gia. 70 Bảng 4.14. Hiện trạng sử dụng giống của một số cây trồng chính trên 72 ñất cát - huyện Tĩnh Gia 72 Bảng 4.15. Mức ñầu tư phân bón cho một số loại cây trồng 75 trên ñất cát – huyện Tĩnh Gia. 75 Bảng 4.16: Hiệu quả kinh tế của một số cây trồng trên ñất cát – huyện Tĩnh Gia. 77 B¶ng 4.17. HiÖu qu¶ kinh tÕ cña c¸c c«ng thøc lu©n canh phæ biÕn trªn ®Êt c¸t huyÖn TÜnh Gia 79 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………viii Bảng 4.18. Một số ñặc ñiểm sinh trưởng phát triển của một số giống lạc thí nghiệm. 88 Bảng 4.19. Năng suất và các yếu tố cấu thành năng suất của một số giống lạc thí nghiệm. 90 Bảng 4.20. Hiệu quả kinh tế của một số giống lạc vụ xuân năm 2009. 91 Bảng 4.21. Ảnh hưởng của vật liệu giữ ẩm ñến một số ñặc ñiểm sinh trưởng và năng suất của giống lạc V79 . 93 Bảng 4.22. Hiệu quả kinh tế của các vật liệu giữ ẩm cho giống lạc V79 94 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………ix DANH MỤC CÁC HÌNH Biểu ñồ 4.1 Diễn biến một số yếu tố khí hậu ở huyện Tĩnh Gia (1999 – 2008). 39 Biểu ñồ 4.2. Tỷ lệ các nhóm ñất huyện Tĩnh Gia 44 Biểu ñồ 4.3. Cơ cấu kinh tế của huyện Tĩnh Gia năm 2008 48 Biểu ñồ 4.4 Tỷ lệ sử dụng diện tích ñất tự nhiên vùng ñồng bằng ven biển của huyện Tĩnh Gia năm 2008. 60 Biểu ñồ 4.5. Năng suất của một số giống lạc thí nghiệm 91 Biểu ñồ 4.6. Năng suất của giống lạc V79 ở các vật liệu giữ ẩm khác nhau 94 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………1 1. MỞ ðẦU 1.1. Tính cấp thiết của ñề tài. Trong quá trình phát triển sản xuất nông nghiệp, việc nghiên cứu và hoàn thiện hệ thống cây trồng luôn là ñộng lực ñể thúc ñẩy sự phát triển. Những năm qua, nhiều nhà khoa học ñã triển khai nghiên cứu về hệ thống cây trồng, ñặc biệt là ở vùng có nhiều khó khăn như vùng ñất cát, ñất bạc màu. Việc nghiên cứu ñể hoàn thiện hệ thống cây trồng trên các vùng sinh thái là cơ sở khoa học cho việc xây dựng và phát triển một nền nông nghiệp toàn diện và bền vững. Tĩnh Gia là huyện phía Nam của tỉnh Thanh Hóa, cách trung tâm thành phố Thanh Hóa 40km. Với tổng diện tích ñất tự nhiên 45.828,67 ha, trong ñó, diện tích ñất nông nghiệp là 26.015,90 ha chiếm 56,77%. Dân số toàn huyện là 226.976 người, chủ yếu là dân tộc Kinh, còn các dân tộc Thái và Mường chỉ khoảng 700 người. ðịa hình của huyện khá ña dạng, thể hiện sự hội tụ ñồng thời của ba vùng sinh thái: vùng biển và ven biển, vùng ñồng bằng và trung du và vùng núi. ðây chính là ñiều kiện ñể Tĩnh Gia trở thành vùng ñộng lực kinh tế của tỉnh với sự phát triển ña dạng trong nông nghiệp. Tuy nhiên, thực trạng phát triển sản xuất nông nghiệp ở huyện Tĩnh Gia còn gặp nhiều khó khăn. Vùng ñất cát, với ñặc ñiểm là ñất chua, nghèo dinh dưỡng, khả năng giữ nước và giữ phân kém. Việc áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất còn thiếu ñồng bộ, cơ cấu mùa vụ chưa hợp lý ñể tận dụng tốt những lợi thế, ñồng thời tránh ñược những bất lợi của khí hậu. Bên cạnh ñó, chưa áp dụng các tiến bộ về kỹ thuật, sử dụng nhiều loại giống có năng suất thấp, ñầu tư về phân bón vừa ít về số lượng vừa mất cân ñối. Do ñó, năng suất thấp, sản phẩm hàng hóa tạo ra ít và thiếu sức cạnh tranh. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………2 Thực hiện nghị quyết ðại hội ðảng toàn quốc lần thứ X và nghị quyết ðại hội Tỉnh ðảng bộ lần thứ XVI năm 2008. Nghị quyết ñại hội ðảng bộ huyện Tĩnh Gia lần thứ XXII ñã xác ñịnh mục tiêu cụ thể cho phát triển kinh tế là “ Coi trọng công nghiệp hóa, hiện ñại hóa nông nghiệp, nông thôn hướng tới xây dựng một nền nông nghiệp hàng hóa ña dạng có năng suất, chất lượng, khả năng cạnh tranh cao, phù hợp với ñặc ñiểm từng vùng, từng ñịa phương, thúc ñẩy cơ cấu sản xuất nông nghiệp và kinh tế nông thôn, chuyển mạnh sang sản xuất các sản phẩm có thị trường và hiệu quả kinh tế cao”. ðể ñạt ñược các mục tiêu này cần thực hiện ñồng bộ các giải pháp phát triển nông nghiệp nói chung. Trong ñó, phát triển hệ thống trồng trọt theo hướng ñẩy mạnh sản xuất các cây trồng hàng hóa, chuyển dịch cơ cấu cây trồng, tăng vụ, mở rộng diện tích sản xuất lạc, ñậu ñỗ … ñưa nhanh các giống mới năng suất cao vào sản xuất, ñồng thời áp dụng ñồng bộ các tiến bộ kỹ thuật thích hợp trong sản xuất lạc… nhằm thúc ñẩy ngành trồng trọt phát triển ñạt hiệu quả cao và bền vững là những hướng quan trọng. Xuất phát từ tình hình trên, chúng tôi tiến hành thực hiện ñề tài:“ ðánh giá hiện trạng và ñề xuất một số giải pháp kỹ thuật góp phần hoàn thiện hệ thống cây trồng trên ñất cát tại huyện Tĩnh Gia, tỉnh Thanh Hóa. 1.2. Mục ñích và yêu cầu nghiên cứu. 1.2.1. Mục ñích nghiên cứu. - ðánh giá hiện trạng các hệ thống cây trồng trên ñất cát của huyện Tĩnh Gia. Từ ñó, ñề xuất một số giải pháp kỹ thuật thích hợp trên ñất cát nhằm nâng cao năng suất, sản lượng và hiệu quả kinh tế của một số cây trồng chính, góp phần hoàn thiện hệ thống cây trồng theo hướng ñạt hiệu quả kinh tế cao và tăng tính bền vững của hệ thống. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………3 1.2.2. Yêu cầu nghiên cứu. - Phân tích, ñánh giá ñúng ñiều kiện tự nhiên và kinh tế - xã hội chi phối sự phát triển hệ thống cây trồng trên ñất cát của huyện Tĩnh Gia. - ðánh giá ñược thực trạng của hệ thống cây trồng trên vùng ñất cát: Công thức luân canh, diện tích, năng suất, sản lượng các cây trồng chính…Qua ñó phát hiện những ưu ñiểm và những tồn tại cần khắc phục. - ðề xuất một số giải pháp kỹ thuật góp phần hoàn thiện hệ thống cây trồng trên ñất cát của huyện Tĩnh Gia. - Thử nghiệm và ñánh giá hiệu quả kinh tế của một số biện pháp kỹ thuật trồng trọt cho cây lạc trên ñất cát của huyện Tĩnh Gia. 1.3. Ý nghĩa của ñề tài. 1.3.1. Ý nghĩa khoa học. - Kết quả nghiên cứu của ñề tài là cơ sở góp phần bổ sung các luận chứng khoa học về hệ thống cây trồng, vấn ñề sử dụng tài nguyên theo quan ñiểm phát triển nông nghiệp bền vững phù hợp với ñiều kiện sinh thái của vùng ñất cát huyện Tĩnh Gia. 1.3.2. Ý nghĩa thực tiễn. Trên cơ sở xác ñịnh các yếu tố ảnh hưởng ñến hệ thống cây trồng ở ñịa phương, có thể cải tiến hệ thống cây trồng hiện tại theo hướng nâng cao giá trị trên ñơn vị diện tích, ñồng thời áp dụng các kỹ thuật phù hợp với một số cây trồng chính góp phần hoàn thiện quy trình kỹ thuật, tăng thu nhập cho người sản xuất, ñảm bảo sản xuất lâu bền, hướng tới một nền nông nghiệp có hiệu quả kinh tế cao và bền vững. 1.4. Phạm vi nghiên cứu. ðề tài tập trung nghiên cứu thực trạng sự phát triển của hệ thống cây trồng có trên vùng ñất cát và một số nghiên cứu trên cây trồng chính thông qua các thực nghiệm tại xã Hải Hòa, ñại diện cho xã sản xuất cây lạc của huyện Tĩnh Gia. Các số liệu ñiều tra ñược lấy tại 3 xã ñại diện: xã Hải Hòa, xã Triêu Dương và xã Tân Dân. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………4 2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU 2.1. Cơ sở lý luận của ñề tài. 2.1.1. Lý thuyết hệ thống. Lý thuyết hệ thống ngày càng ñược ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực khoa học ñể phân tích và giải thích các mối quan hệ tương hỗ. Trong thời gian gần ñây, quan ñiểm này ñược áp dụng và phát triển trong nghiên cứu nông nghiệp. Hệ thống ñược hiểu là một tổng thể có trật tự của các yếu tố khác nhau có quan hệ và tác ñộng qua lại. Một hệ thống có thể xác ñịnh như một tập hợp các ñối tượng hoặc các thuộc tính ñược liên kết tạo thành một chính thể và nhờ thế hệ thống có một ñặc tính mới gọi là tính “trội” của hệ thống. Như vậy, hệ thống không phải là phép cộng ñơn giản của các yếu tố, các ñối tượng mà là sự kết hợp hữu cơ giữa các yếu tố và có quan hệ ràng buộc chặt chẽ với nhau (Phạm Chí Thành, 1993)[35] Ngoài các yếu tố bên trong hệ thống, còn có các yếu tố bên ngoài hệ thống, không nằm trong hệ thống nhưng có tác ñộng với các yếu tố bên trong hệ thống, gọi là yếu tố môi trường. Những yếu tố môi trường tác ñộng lên hệ thống là yếu tố “ñầu vào”, còn những yếu tố môi trường chịu sự tác ñộng trở lại của hệ thống là yếu tố “ñầu ra”. Phép biến ñổi của hệ thống là khả năng thực tế khách quan của hệ thống trong việc biến ñổi “ñầu vào” thành “ñầu ra” (Phạm Chí Thành và cs , 1996)[36]. Khả năng kết hợp giữa ñầu vào và ñầu ra của hệ thống tại một thời ñiểm nhất ñịnh ñược gọi là thực trạng của hệ thống. Trong hệ thống cây trồng, khả năng kết hợp ñó tại một thời ñiểm nào ñấy ñược gọi là thực trạng của hệ thống cây trồng. ðể hệ thống phát triển bền vững cần nghiên cứu bản chất và ñặc tính của các mối tương tác qua lại giữa các yếu tố trong hệ thống ñó, ñiều tiết các mối tương tác chính là ñiều khiển hệ thống một cách có quy luật. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………5 Về mặt thực tiễn cho thấy việc tác ñộng vào sự vật một cách riêng lẻ, từng mặt, từng bộ phận của sự vật ñã dẫn ñến sự phiến diện và ít hiệu quả. Áp dụng lý thuyết hệ thống ñể tác ñộng vào sự vật một cách toàn diện, tổng hợp mang lại hiệu quả cao và bền vững hơn. Mặt khác nông nghiệp là một hệ thống ña dạng và phức hợp, ñể phát triển sản xuất nông nghiệp ở một vùng lãnh thổ cần tìm ra các mối qua hệ tác ñộng qua lại của các bộ phận trong hệ thống và ñiều tiết mối tương tác qua lại của các bộ phận trong hệ thống và ñiều tiết mối tuơng tác ñó phục vụ cho mục ñích của con người nằm trong hệ thống và quản lý hệ thống ñó. Hiện nay, có nhiều ñịnh nghĩa khác nhau về hệ thống nông nghiệp, nhưng nhìn chung ñều thống nhất rằng hệ thống nông nghiệp thực chất là một hệ sinh thái nông nghiệp ñược ñặt trong một ñiều kiện kinh tế - xã hội nhất ñịnh, tức là hệ sinh thái nông nghiệp ñược con người tác ñộng bằng lao ñộng, các tập quán canh tác, hệ thống chính sách… Theo Phạm Chí Thành (1993)[35] thì hệ thống nông nghiệp là một phức hợp của ñất ñai, nguồn nước, cây trồng, vật nuôi, lao ñộng, các nguồn lợi và ñặc trưng khác trong một ngoại cảnh mà nông hộ quản lý tùy theo sở thích, khả năng và kỹ thuật có thể. Theo Võ Minh Kha (2003) [21] hệ thống cây trồng là một chỉnh thể bao gồm Nông Lâm Ngư nghiệp, thu hoạch, bảo quản chế biến, lấy nông nghiệp làm cơ bản, trên ñịa bàn nông thôn. Các hệ thống nông nghiệp bao gồm các thành tố sau ñây: - ðất ñai và các nguồn năng lượng tự nhiên. - Các hoạt ñộng giáo dục, chính trị, văn hóa và xã hội của dân cư. - Các hoạt ñộng sản xuất trồng trọt, chăn nuôi, lâm nghiệp, ngư nghiệp, chế biến nông – lâm – thủy sản, các hoạt ñộng công nghiệp và thủ công nghiệp. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………6 Như vậy hệ thống nông nghiệp (HTNN) là một hệ thống hữu hạn trong ñó con người ñóng vai trò trung tâm, con người quản lý và ñiều khiển các hệ thống nhỏ trong ñó theo những quy luật nhất ñịnh, nhằm mang lại hiệu quả cao nhất cho hệ thống nông nghiệp. 2.1.2. Hệ thống cây trồng và phương pháp tiếp cận hệ thống cây trồng. Nghiên cứu hệ thống cây trồng là một vấn ñề phức tạp, vì nó liên quan ñến nhiều khía cạnh môi trường như ñất ñai, khí hậu, sâu bệnh, công nghệ sinh học, vấn ñề hiệu ứng của hệ thống cây trồng. Hiện nay, có nhiều khái niệm về hệ thống cây trồng: Hệ thống cây trồng là thành phần các giống và loài cây ñược bố trí trong không gian và thời gian trong mọi hệ thống sinh thái nông nghiệp nhằm tận dụng hợp lý nhất các nguồn lợi tự nhiên, kinh tế xã hội (ðào Thế Tuấn 1984)[44]. Hệ thống cây trồng là hình thức ña canh bao gồm: trồng xen, trồng gối, trồng luân canh, trồng thành băng, canh tác hỗn hợp, vườn hỗn hợp các loại cây. Hệ thống cây trồng hay công thức luân canh là tổ hợp trong không gian và thời gian của các cây trồng trên một mảnh ñất và các biện pháp canh tác ñể sản xuất chúng (Zandazardatra) [48] Như vậy, hệ thống cây trồng là một thể thống nhất trong mối quan hệ tương tác giữa các loại cây trồng ñược bố trí hợp lý trong không gian và thời gian, tức là mối quan hệ giữa các loại cây trồng trong từng vụ và giữa các vụ khác nhau trên một mảnh ñất, trong một hệ sinh thái. Vì vậy, nghiên cứu hệ thống cây trồng là nghiên cứu: công thức luân canh và hình thức ña canh, cơ cấu cây trồng hay tỷ lệ diện tích dành cho mùa vụ cây trồng nhất ñịnh, kỹ thuật canh tác cho cả hệ thống canh tác ñó. Nguyễn Duy Tính, 1995 [43] thì cho rằng: Hệ thống cây trồng là thể thống nhất trong mối quan hệ tương tác giữa các loài cây trồng, giống cây Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………7 trồng ñược bố trí theo không gian và thời gian. Trong ñó, cơ cấu cây trồng là nội dung chính của hệ thống cây trồng, việc bố trí cơ cấu cây trồng hợp lý là biện pháp kỹ thuật tổng hợp nhằm sắp xếp lại hoạt ñộng của hệ sinh thái. Một cơ cấu cây trồng hợp lý chỉ khi nó lợi dụng tốt nhất các ñiều kiện khí hậu thuận lợi ñể phát huy tốt các ñặc tính sinh học của cây trồng, ñồng thời tránh ñược những thiên tai, các yếu tố dịch hại, ñảm bảo sản lượng cao và tỷ lệ hàng hóa lớn, ñảm bảo phát triển tốt chăn nuôi và các ngành kinh tế hỗ trợ, sử dụng hợp lý lao ñộng, vật tư, phương tiện. Do ñặc tính sinh học của cây trồng và môi trường luôn luôn biến ñổi, nên hệ thống cây trồng mang ñặc tính ñộng. Vì vậy, nghiên cứu hệ thống cây trồng không thể dừng lại ở một không gian và thời gian rồi kết thúc mà là việc làm thường xuyên ñể tìm ra xu thế phát triển, các yếu tố hạn chế và những giải pháp khắc phục ñể thay ñổi hệ thống cây trồng nhằm khai thác ngày càng có hiệu quả nguồn tài nguyên thiên nhiên, tăng hiệu quả kinh tế, xã hội phục vụ cuộc sống con người (ðào Thế Tuấn, 1984) [44]. Nghiên cứu hệ thống cây trồng cần sử dụng phương pháp phân tích hệ thống ñể tìm ra ñiểm “hẹp” hay chỗ “ thắt lại”, là những chỗ tác ñộng không tốt “hạn chế” tới hệ thống, cần ñược sửa chữa, khai thông “ tác ñộng vào” ñể hệ thống hoàn thiện và hoạt ñộng có hiệu quả cao hơn ( ðào Châu Thu, 2005)[39]. Theo Nguyễn Duy Tính, (1995)[43] chuyển ñổi hay hoàn thiện hệ thống cây trồng là phát triển hệ thống cây mới trên cơ sở cải tiến hệ thống cây trồng cũ hoặc phát triển hệ thống cây trồng mới bằng tăng vụ, tăng cây hoặc thay thế cây trồng ñể khai thác có hiệu quả hơn tiềm năng về ñất ñai, con người và lợi thế so sánh trên vùng sinh thái. Quá trình nghiên cứu hoàn thiện hệ thống cây trồng cần chỉ rõ những yếu tố nguyên nhân cản trở sự phát triển sản xuất và tìm ra những giải pháp khắc phục. ðồng thời dự báo những vấn ñề tác Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………8 ñộng kèm theo khi thực hiện về môi trường tự nhiên, kinh tế xã hội. Xây dựng một nền nông nghiệp sản xuất hàng hóa, hiệu quả và bền vững, nâng cao thu nhập và cải thiện ñời sống cho nông dân, thực hiện xây dựng nông thôn mới giàu ñẹp, văn minh, phù hợp với quá trình ñô thị hóa và hội nhập kinh tế. Trong ®iÒu kiÖn thùc tÕ th× hoµn thiÖn hay c¶i tiÕn hÖ thèng c©y trång lµ ph¶i ®¶m b¶o t¨ng hiÖu qu¶ kinh tÕ - x2 héi, b¶o vÖ m«i tr−êng, b¶o vÖ c¸c hÖ sinh th¸i, gãp phÇn xãa ®ãi gi¶m nghÌo, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho lao ®éng n«ng th«n, n©ng cao ®êi sèng d©n sinh, gi¶m sù chªnh lÖch møc sèng gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n. X¸c ®Þnh hÖ thèng c©y trång hîp lý hoÆc ph¸t triÓn c¸c hÖ thèng c©y trång míi trªn thùc tÕ lµ sù lùa chän hoÆc tæ hîp l¹i c¸c thµnh phÇn c©y trång vµ gièng c©y trång, ®¶m b¶o c¸c thµnh phÇn trong hÖ thèng cã mèi quan hÖ t−¬ng t¸c nhau, thóc ®Èy lÉn nhau, nh»m khai th¸c tèt nhÊt c¸c lîi thÕ vÒ ®iÒu kiÖn ®Êt ®ai, t¹o cho hÖ thèng cã søc s¶n xuÊt cao, b¶o vÖ m«i tr−êng sinh th¸i (Lª Duy Th−íc, 1992) [41]. Theo Lý Nh¹c, D−¬ng H÷u TuyÒn (1987) [29] ®Ó cã kÕ ho¹ch s¶n xuÊt cña mét vïng hay mét c¬ së s¶n xuÊt viÖc ®Çu tiªn lµ ph¶i ®Ò cËp tíi lo¹i c©y, diÖn tÝch, lo¹i gièng, lo¹i ®Êt, sè vô trong n¨m, ®Ó cuèi cïng cã mét tæng s¶n l−îng cao nhÊt trong mét ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ x2 héi nhÊt ®Þnh cã tr−íc. T¸c gi¶ Ph¹m ChÝ Thµnh vµ cs (1993)[35] néi dung nghiªn cøu ph¸t triÓn c¸c HTNN bao gåm: + §iÒu tra ph©n tÝch: §iÒu tra, ph©n tÝch c¸c ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt vµ c¸c ®iÒu kiÖn m«i tr−êng t¸c ®éng vµo n«ng hé, lµng x2. + Ph¸t hiÖn nh÷ng tån t¹i, h¹n chÕ sù ph¸t triÓn cña n«ng hé, ph¸t hiÖn c¸c tiÒm n¨ng s½n cã, nh÷ng kinh nghiÖm s¶n xuÊt, tËp qu¸n s¶n xuÊt cña n«ng hé, lµng x2 ®Ó lËp dù ¸n s¶n xuÊt míi. + LËp dù ¸n s¶n xuÊt míi (tiÕn bé kÜ thuËt, chÝnh s¸ch míi) nh»m c¶i thiÖn hoÆc thay ®æi c¸c dù ¸n cò kÐm hiÖu qu¶. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………9 + X©y dùng c¸c thùc nghiÖm ®ång ruéng, c¸c m« h×nh ph¸t triÓn ngµnh nghÒ míi, c¸c ho¹t ®éng ngoµi n«ng nghiÖp, ph©n tÝch, kiÓm tra hiÖu qu¶ cña c¸c dù ¸n míi. + TriÓn khai c¸c thùc nghiÖm, m« h×nh cã kÕt qu¶ ®Ó ph¸t triÓn ra c¶ khu vùc. §Ó lµm tèt c¸c néi dung trªn cÇn cã sù hîp t¸c, sù phèi kÕt hîp cña c¸c c¬ quan, c¸c tæ chøc nghiªn cøu trong vµ ngoµi n−íc, c¸c thµnh viªn trong nhãm nghiªn cøu ph¸t triÓn HTNN (c¸n bé trång trät, ch¨n nu«i, qu¶n lý ®Êt vµ n−íc, m«i tr−êng, kinh tÕ, l©m nghiÖp, c¸c nhµ nghiªn cøu x2 héi häc...) th«ng qua héi th¶o, tËp huÊn, héi nghÞ ®Çu bê vµ cã sù tham gia cña hé n«ng d©n trong ho¹t ®éng cña nhãm nghiªn cøu. 2.1.3. Quan ñiểm chủ yếu về hoàn thiện hệ thống cây trồng. ViÖc x¸c ®Þnh hÖ thèng c©y trång cho mét vïng, mét khu vùc s¶n xuÊt ®¶m b¶o hiÖu qu¶ kinh tÕ ngoµi viÖc gi¶i quyÕt tèt mèi quan hÖ gi÷a c©y trång víi c¸c ®iÒu kiÖn khÝ hËu, ®Êt ®ai, quÇn thÓ sinh vËt, tËp qu¸n canh t¸c, cßn cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi ph−¬ng h−íng s¶n xuÊt ë vïng, khu vùc. Ph−¬ng h−íng s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh c¬ cÊu c©y trång trong hÖ thèng ®ång thêi c¬ cÊu c©y trång l¹i lµ c¬ së hîp lý nhÊt ®Ó x¸c ®Þnh ph−¬ng h−íng s¶n xuÊt cña vïng hoÆc khu vùc. V× vËy, nghiªn cøu hoµn thiÖn hÖ thèng c©y trång trªn c¬ së khoa häc cã ý nghÜa quan träng gióp cho c¸c nhµ qu¶n lý x¸c ®Þnh ®−îc ph−¬ng h−íng s¶n xuÊt mét c¸ch ®óng ®¾n (Ph¹m ChÝ Thµnh, 1993) [35]. 2.1.3.1. Quan ñiểm về phát triển nông nghiệp bền vững. Phát triển nông nghiệp bền vững chiếm vị trí quan trọng nhiều khi có tính quyết ñịnh trong sự phát triển chung của xã hội. ðiều cơ bản nhất của phát triển nông nghiệp bền vững là cải thiện chất lượng cuộc sống trong sự tiếp cận ñúng ñắn về môi trường ñể giữ gìn những tài nguyên cơ bản nhất cho thế hệ sau. Nông nghiệp bền vững hay còn gọi là nông nghiệp hiện ñại. Bền vững là mục tiêu và gần như tất cả các trường phái ñều chấp nhận. Vì vậy một số tác Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………10 giả (Nguyễn Văn Mấn, Trịnh Văn Thịnh, 2002) xem nông nghiệp bền vững là nông nghiệp sinh thái (dẫn theo Võ Minh Kha, 2003)[21] Có khoảng 70 ñịnh nghĩa khác nhau về nông nghiệp bền vững, song ñều nhất trí mục tiêu của nông nghiệp bền vững là thỏa mãn nhu cầu sống của con người trước mắt mà không gây hậu quả xấu trong tương lai. Hay nói cách khác nông nghiệp bền vững vì sự tồn tại và phát triển tốt nhất và bền vững của xã hội loài người. Nguyên lý cơ bản ñể ñảm bảo cho HTNN bền vững là tạo ra ñược sự hài hòa giữa các thành tố trong hệ thống (Võ Minh Kha, 2003)[21] Theo ðào Châu Thu, (2005) [39], phát triển nông nghiệp bền vững ñược ñịnh nghĩa như là việc quản lý giữ gìn cơ sở của các nguồn tài nguyên thiên nhiên và ñịnh hướng các thay ñổi về công nghệ và thể chế nhằm ñạt ñược và thỏa mãn các nhu cầu của con người cho thế hệ ngày nay và cho thế hệ mai sau. Phát triển nông nghiệp bền vững với các kỹ thuật phù hợp, có ích lợi lâu dài về mặt kinh tế và ñược xã hội chấp nhận cho phép giữ gìn ñất, nước, các nguồn tài nguyên di truyền thực vật và ñộng vật, giữ cho môi trường không bị hủy hoại. Theo ðào Thế Tuấn (1998) [45] nền nông nghiệp bền vững là sản phẩm chịu sự tác ñộng tổng hợp, nhiều chiều của các hệ thống kinh tế - xã hội, hệ thống sinh thái tự nhiên và hệ thống khoa học công nghệ. Một hệ thống cây trồng nông nghiệp ñược coi là bền vững khi ñảm bảo các yếu tố sau: - Cho hiệu quả kinh tế cao, sản phẩm mang tính chất hàng hóa dễ bảo quản, chế biến, tiêu thụ. - Bảo vệ và làm tăng ñộ phì nhiêu cho ñất, cải tạo và phục hồi những loại ñất nghèo dinh dưỡng, duy trì và nâng cao tiềm năng sinh học của các loại ñất. Cụ thể là: phải bón ñủ lượng phân, giữ gìn ñất, ñộ mùn, ñộ phì, hạn Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………11 chế dùng hóa chất trong nông nghiệp, dùng cây họ ñậu, cây phân xanh, tăng cường sự che phủ ñất. - Tăng tính ña dạng sinh học, bảo vệ nguồn gen ñộng thực vật, lai tạo bảo quản giống tốt, giống chống chịu sâu bệnh, chống chịu ñiều kiện ngoại cảnh bất thường. - Tăng tính ña dạng giữa các hệ phụ trồng trọt, chăn nuôi, ngành nghề phụ. - Phát triển phương thức nông lâm kết hợp, xây dựng các mô hình kinh tế vườn, ao, chuồng (VAC), vườn, ao, chuồng, rừng (VACR). Bảo vệ sử dụng hợp lý tài nguyên nước, tài nguyên khí hậu, hạn chế sử dụng hóa chất, chống ô nhiễm môi trường. Theo Phạm Chí Thành và cs, (1996)[36] thì HTNN bền vững là một hệ thống trong ñó nông dân liên tục tăng năng suất ở mức có thể làm ñược về mặt kinh tế, phù hợp về mặt sinh thái và có thể chấp nhận ñược về mặt văn hóa. Qua quản lý hiệu quả nguồn tài nguyên và sự phối hợp về số lượng, chất lượng ñầu vào, liên tục ñiều hòa về thời gian với thiệt hại nhỏ nhất tới môi trường và ít nguy hiểm tới ñời sống của con người. Khi nghiên cứu về nông nghiệp bền vững và cách tiếp cận hệ thống (ðào Thế Tuấn, 1998)[45] chỉ ra cần phải xem xét tình hình cụ thể của các vùng sinh thái khác nhau và tiếp cận phải mang tính tổng quát. Tính bền vững ñược tạo nên bởi nhiều yếu tố, ñó là tính bền vững về sinh thái, tính bền vững về kinh tế và tính bền vững về xã hội. Một sự phát triển nông nghiệp cho phép tái tạo tốt về nguồn tài nguyên thiên nhiên nhưng ñôi khi lại không ñáp ứng ñầy ñủ cho nhu cầu của con người thì sự phát triển này không thể tồn tại lâu dài. Hoặc cũng với sự phát triển cho phép sự làm giàu của nông dân nhưng thiếu sự bảo vệ và khai thác quá mức nguồn tài nguyên thiên nhiên thì dẫn tới sự thiếu bền vững. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………12 2.1.3.2. Quan ñiểm về phát triển sản xuất nông nghiệp hàng hóa. ðể thỏa mãn nhu cầu ngày càng tăng của mình về sản phẩm nông nghiệp, con người ñã và ñang ñi theo cả hai hướng: tăng hệ số quay vòng của ñất ñai và mở rộng diện tích ñất nông nghiệp. Bên cạnh ñó ñể sản xuất nông nghiệp phát triển nhanh, ñạt hiệu quả cao cần phải thực hiện chuyển dịch và hoàn thiện hệ thống cây trồng theo hướng tăng nhanh các cây trồng hàng hóa có giá trị kinh tế và tỷ suất cao, thực hiện nâng cao chất lượng giống, trình ñộ sản xuất thâm canh, áp dụng công nghệ tiên tiến. Trước hết nông sản thực phẩm phải ñảm bảo cung cấp ñầy ñủ cho nhu cầu ngày càng tăng của thị trường trong nước, ñồng thời phát triển phải quan tâm tới khả năng cạnh tranh của thị trường quốc tế ñể ñẩy mạnh xuất khẩu. Thực hiện ñầu tư phát triển ña dạng hóa các sản phẩm nông nghiệp, nâng cao chất lượng nông sản làm nguyên liệu chế biến, xây dựng các vùng sản xuất rau hoa quả. ðồng thời ñẩy mạnh công nghệ sau thu hoạch, công nghệ chế biến, công tác dự báo, tiếp thị, tiêu thụ sản phẩm theo ñúng quy luật cung – cầu. 2.1.3.2. Quan ñiểm về hiệu quả kinh tế nông nghiệp. Hiệu quả kinh tế là mối tương quan so sánh giữa lượng kết quả thu ñược và lượng chi phí bỏ ra trong hoạt ñộng sản xuất kinh doanh. Kết quả thu ñược là phần giá trị thu nhập của sản phẩm ñầu ra, lượng c._.hi phí bỏ ra là phần giá trị của các nguồn lực ñầu vào. Hiệu quả là thước ño kết quả chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp nói chung và cơ cấu cây trồng nói riêng. Nền nông nghiệp nhiệt ñới nước ta cho nhiều sản phẩm có ưu thế tiêu dùng và xuất khẩu cao. Thực tế sản xuất cho thấy tỷ suất hàng hóa và lợi nhuận cây thực phẩm, cây công nghiệp dài ngày, cây ăn quả ñặc sản cao hơn cây lương thực từ 2 -3 lần; hoa, cây cảnh, cây thế, cây công trình... cao gấp nhiều lần. Do vậy, hệ thống canh tác nói Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………13 chung và hệ thống cây trồng nói riêng cần tập trung nghiên cứu xác ñịnh và nâng cao tỷ trọng một số ngành kinh tế mũi nhọn. 2.1.3.4. Quan ñiểm về phát triển nền nông nghiệp mở. ðể giải phóng mọi năng lực trong sản xuất nông ngiệp, phát huy các ñộng lực thúc ñẩy phát triển sản xuất, chúng ta cần thực hiện ñổi mới có chế chính sách về công tác quản lý và tổ chức sản xuất nông nghiệp, tạo ñiều kiện cho tất cả các thành phần kinh tế có cơ hội thuận lợi tham gia phát triển nông nghiệp nông thôn. Khẳng ñịnh vai trò của kinh tế nông hộ trong thực hiện phát triển sản xuất nông nghiệp, khuyến khích tập trung hóa ruộng ñất, nâng cao chuyên môn sản xuất, tạo nhiều sản phẩm hàng hóa, xây dựng và phát triển thị trường tiêu thụ sản phẩm trong và ngoài nước. Phát huy lợi thế của nền nông nghiệp nhiệt ñới, thực hiện ña dạng hóa cây trồng, khắc phục những khó khăn của ñiều kiện tự nhiên, lựa chọn và xây dựng phát triển sản phẩm ñặc sản, hàng hóa của từng vùng, nâng cao quy mô sản xuất, áp dụng công nghệ khoa học kỹ thuật tiên tiến tạo thành vùng có nông sản thực phẩm hàng hóa tập trung trọng ñiểm. Mặt khác, phát huy ñặc ñiểm lợi thế của từng vùng, xây dựng một số mô hình nông nghiệp mới ña năng với sự tham gia hỗ trợ gắn kết của các ngành kinh tế khác như: du lịch sinh thái, thương mại, dịch vụ, vui chơi, giải trí... Khuyến khích và bảo hộ phát triển kinh tế trang trại, kinh tế hợp tác xã, ñịnh hướng và hỗ trợ kinh tế trang trại phát triển, ñề cao tính chuyên môn hóa, thực hiện liên kết sản xuất kinh doanh giữa các trang trại. ðồng thời nâng cao hiệu quả hoạt ñộng của các hợp tác xã nông nghiệp, xây dựng ña dạng mô hình hợp tác xã mới, hoạt ñộng phù hợp với nền kinh tế thị trường. Mặt khác khuyến khích các công ty sản xuất kinh doanh, chế biến tiêu thụ nông sản thực phẩm. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………14 Xây dựng và hoàn thiện mối liên kết giữa bốn nhà: nhà khoa học, nhà quản lý, nhà doanh nghiệp và nhà nông trong phát triển kinh tế nông nghiệp. 2.1.4. Biện pháp kỹ thuật trồng trọt với hoàn thiện hệ thống cây trồng. Các biện pháp kỹ thuật như làm ñất, tưới nước, bón phân, chăm sóc, cải tạo ñất, trừ cỏ dại và sâu bệnh, chọn tạo ra giống cây trồng năng suất cao, luân canh, xen canh, thời vụ gieo trồng… có vai trò quan trọng trong việc tăng khả năng sinh trưởng, phát triển của cây trồng cũng như tăng năng suất và phẩm chất nông sản. ðây là mục ñích của các biện pháp kỹ thuật trồng trọt, bởi có biện pháp kỹ thuật thích hợp không chỉ lợi dụng tốt nhất các yếu tố tự nhiên và môi trường mà còn phát huy vai trò của giống, kỹ thuật canh tác cũng như công tác phòng chống dịch hại tổng hợp. Tuy nhiên, trong quá trình sản xuất cần chú ý cải tạo, bồi dưỡng ñất. Bởi lẽ trong quá trình trồng trọt cây trồng lấy ñi từ ñất một lượng dinh dưỡng ñể tạo năng suất, vì vậy cần có biện pháp trả lại cho ñất lượng dinh dưỡng ñã mất. Biện pháp kỹ thuật trong nông nghiệp nhằm cải tạo ñất gồm: trồng cây họ ñậu, bón phân, làm chất, che phủ ñất… huy ñộng một cách có hiệu quả các nguồn dinh dưỡng, giảm tối thiểu việc sử dụng năng lượng hóa thạch trong quá trình canh tác. 2.1.4.1. Sử dụng giống cây trồng. Phát triển giống cây trồng là vấn ñề cơ bản khi nghiên cứu về hệ thống cây trồng. Những năm gần ñây các giống mới ra ñời ñóng góp ñáng kể vào việc nâng cao năng suất cây trồng (Trương ðích,1993)[15]; Vũ Tuyên Hoàng, 1994)[18]. Mỗi giống cây trồng phù hợp với từng ñiều kiện của từng ñịa phương, chính vì thế việc sử dụng giống cây trồng cần phải ñi ñôi với việc áp dụng các biện pháp kỹ thuật phù hợp như: chế ñộ bón phân, kỹ thuật canh tác…ñã góp phần ñáng kể vào việc nâng cao năng suất, phẩm chất và sản lượng lương thực. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………15 Những thành tựu khoa học kỹ thuật trong thời gian gần ñây ñã ñóng một phần rất lớn cho sự phát triển của ngành nông nghiệp, ñặc biệt trong công tác chọn tạo giống như chọn tạo các giống có ưu thế lai, sử dụng giống qua công nghệ nuôi cấy mô, chuyển gen... làm tăng năng suất và phẩm chất nông sản, nâng cao hiệu quả trong sản xuất nông nghiệp. 2.1.4.2. Sử dụng phân bón hợp lý. Sử dụng phân bón hợp lý là vấn ñề không thể thiếu trong hệ thống các biện pháp canh tác nông nghiệp ñể tăng năng suất cây trồng và bảo vệ môi trường. Bón phân hợp lý thực chất là tìm ra cách thỏa mãn tốt nhất mối quan hệ tương hỗ giữa các nguyên tố cần thiết ñối với cây trồng. Bón phân hợp lý là tìm ra khoảng cách ngắn nhất bù lại lượng dinh dưỡng mà cây trồng lấy ñi cùng với lượng tiêu hao dinh dưỡng trong quá trình sản xuất. Muốn thâm canh cây trồng cần phải bón các loại phân và ñáp ứng ñầy ñủ nhu cầu dinh dưỡng cho cây, việc sử dụng phân hợp lý là biện pháp bồi dưỡng, cải tạo, duy trì và phục hồi nhanh chóng có hiệu quả nhất ñặc biệt là ở những ñất nghèo dinh dưỡng hoặc ñã bị thoái hóa trong quá trình trồng trọt. Theo ðường Hồng Dật, 2003 [10] cho rằng bón phân hợp lý cho cây trồng là tìm cách phối hợp tốt với ñiều kiện tự nhiên, chứ không phải là chinh phục, áp ñặt theo ý muốn của con người vào thiên nhiên. Cũng theo tác giả ñể bón phân hợp lý cần thường xuyên quan sát và ñúc rút kinh nghiệm từ thực tiễn sản xuất. Bên cạnh ñó theo Lê Văn Tiềm,1992 [32] cũng cho biết mật ñộ cây trồng cao và chế ñộ bón phân thích hợp là các biện pháp kỹ thuật quan trọng làm cho quần thể cây trồng phát triển mạnh. Võ Minh Kha, 2003 [21] ñưa ra khái niệm sử dụng phân bón phối hợp cân ñối. Nguyên lý của hệ thống sử dụng phân bón phối hợp cân ñối là: Sự phối hợp hài hòa giữa các thành tố trong HTNN với kỹ thuật bón phân ñể cung cấp cân ñối chất dinh dưỡng cho cây trồng nhằm ñạt 5 mục tiêu sau ñây: Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………16 - ðạt năng suất cây trồng mong muốn. - ðạt chất lượng sản phẩm mong muốn. - Tăng thu nhập cho người sản xuất. - Hồi phục, làm tăng ñộ phì nhiêu của ñất và bảo vệ môi trường sống. - Có thể ứng dụng ñược sát với ñiều kiện thị trường. 2.1.4.3. Biện pháp luân canh, xen canh. Biện pháp luân canh, xen canh là trung tâm của các biện pháp kỹ thuật nông nghiệp. Tùy thuộc vào các chế ñộ canh tác khác nhau mà các biện pháp kỹ thuật cũng có sự thay ñổi tương ứng như thủy lợi, bón phân, làm ñất, phòng chống sâu bệnh… ñều căn cứ vào loại cây trồng, trình tự sắp xếp, luân phiên cây trồng trong hệ thống mà xây dựng biện pháp kỹ thuật phù hợp. Mối quan hệ giữa các loại cây trồng trong luân canh là quan hệ giữa cây trồng trước với cây trồng sau và ảnh hưởng của chúng trong một cơ cấu cây trồng ở một vùng, tiểu vùng sinh thái. ðiều ñó cho thấy việc xác ñịnh cây trồng trước và sau rất quan trọng, vừa ñáp ứng ñược mục ñích sản xuất vừa lợi dụng các ñiều kiện tốt của tự nhiên giúp cho cây trồng hoàn chỉnh hơn trong hệ thống luân canh. Nguyễn Ngọc Bình, Vũ Biệt Linh, 1995[4] khẳng ñịnh rằng nếu không thiết lập các dải rừng phòng hộ trên các bờ bao quanh của vùng ven biển thì không có khả năng sản xuất nông nghiệp trên ñất cát ven biển. ðể giải quyết vấn ñề này, phải có biện pháp xen canh, gối vụ các cây trồng như lạc, ñậu tương, vùng… tạo nguồn hữu cơ bổ sung cho ñất. Trần Văn Minh, 2000[28] cho rằng biện pháp tăng hiệu quả sử dụng ñất và ñất cát biển rất phù hợp bằng kỹ thuật trồng xen, các công thức trồng xen phổ biến như: lạc xen sắn; ñậu ñỗ xen sắn, ớt; lạc xen ngô sau ñó trồng ñậu ñen hoặc ñậu ñỏ. Tác giả còn cho biết ñể nâng cao năng suất cây trồng cần áp dụng các biện pháp trồng xen canh, luân canh kết hợp cùng với ñầu tư thâm Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………17 canh như: sử dụng thêm giống mới, bón phân hợp lý, ñặc biệt là phân hữu cơ, ñồng thời cung cấp nước ñầy ñủ cho cây trồng. Ngoài ra các biện pháp khác như phòng chống dịch hại, thời vụ, kỹ thuật làm ñất, tưới nước, che phủ …Mỗi một biện pháp có ý nghĩa nhất ñịnh trong sản xuất và phụ thuộc vào loại cây trồng, vùng sinh thái khác nhau nhưng ñều hướng tới làm tăng hiệu quả kinh tế và bảo vệ môi trường. Như vậy lý thuyết hệ thống là cơ sở của các biện pháp kỹ thuật trong sản xuất nông nghiệp, bởi nó nghiên cứu sự kết hợp giữa nhiều yếu tố cùng với các tiến bộ khoa học công nghệ, ñặc biệt là các tiến bộ về giống và kỹ thuật canh tác cũng như công cụ sản xuất. Bên cạnh ñó còn phải ñáp ứng yêu cầu của xã hội, cũng như các yếu tố quyết ñịnh việc xây dựng hệ thống cây trồng. 2.2. Một số kết quả có liên quan ñến ñề tài. 2.2.1. Nghiên cứu trên thế giới. LÞch sö n«ng nghiÖp thÕ giíi chØ râ viÖc chuyÓn ®æi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp tõ tr×nh ®é tù cÊp tù tóc sang s¶n xuÊt n«ng nghiÖp hµng ho¸ g¾n liÒn víi nh÷ng biÕn ®æi s©u s¾c hÖ thèng c©y trång. Tõ nh÷ng thËp niªn 60 cña thÕ kû tr−íc c¸c nhµ sinh lý thùc vËt ®2 nhËn thÊy r»ng kh«ng mét lo¹i c©y trång nµo cã thÓ sö dông hoµn toµn triÖt ®Ó tµi nguyªn thiªn nhiªn cña mçi vïng. C¸c ViÖn nghiªn cøu n«ng nghiÖp trªn thÕ giíi, hµng n¨m ®2 lai t¹o, tuyÓn chän ra nhiÒu lo¹i gièng c©y trång míi, ®−a ra nhiÒu c«ng thøc lu©n canh, quy tr×nh kü thuËt tiÕn bé, ®Ò xuÊt c¬ cÊu c©y trång thÝch hîp cho tõng vïng sinh th¸i nh»m t¨ng n¨ng suÊt, s¶n l−îng vµ gi¸ trÞ s¶n l−îng/®¬n vÞ diÖn tÝch canh t¸c. ViÖn nghiªn cøu lóa quèc tÕ ®2 gãp nhiÒu thµnh tùu vÒ c¬ cÊu gièng lóa (DÉn theo Vò Tuyªn Hoµng, 1995)[19], (TrÇn §×nh Long, 1997)[24]. ë Ch©u ¸, c¸c chÕ ®é xen canh, gèi vô truyÒn thèng còng ®2 ®−îc chó ý nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn. N¨m 1960, Hµn Quèc, §µi Loan ®2 ®¹t chØ sè th©m Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………18 canh t¨ng vô 1,5 vµ 1,8 lÇn. Còng thêi kú nµy, c¸c nhµ nghiªn cøu cña IRRI ®2 nhËn thøc r»ng c¸c gièng lóa míi thÊp c©y, l¸ ®øng, tiÒm n¨ng n¨ng suÊt cao còng chØ cã thÓ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò l−¬ng thùc trong ph¹m vi h¹n chÕ. Do ®ã, tõ nh÷ng n¨m ®Çu cña thËp kû 70 hä ®2 ®i s©u nghiªn cøu toµn bé hÖ thèng c©y trång trªn ®Êt lóa theo h−íng lÊy lóa lµm c©y chñ ®¹o vµ t¨ng c−êng ph¸t triÓn c¸c lo¹i c©y hoa mÇu trång c¹n. C¸c chÕ ®é trång xen, trång gèi, trång nèi tiÕp ngµy cµng ®−îc chó ý nghiªn cøu (DÉn theo Bïi Huy §¸p, 1993)[13]. ë Ch©u ¸ ®2 h×nh thµnh mét ''m¹ng l−íi hÖ canh t¸c'' ®ã lµ mét tæ chøc hîp t¸c nghiªn cøu gi÷a ViÖn nghiªn cøu lóa Quèc tÕ (IRRI) vµ nhiÒu quèc gia trong vïng. HÖ thèng c©y trång trong m¹ng l−íi nµy rÊt ®a d¹ng vµ phong phó víi mét sè môc tiªu rÊt cô thÓ nh−: - Thö nghiÖm t¨ng vô b»ng c¸c c©y trång míi ng¾n ngµy ®Ó thu ho¹ch tr−íc mïa m−a lò hoÆc xen canh, lu©n canh t¨ng vô. - X¸c ®Þnh hiÖu qu¶ kinh tÕ cña c¸c c«ng thøc lu©n canh vµ kh¾c phôc c¸c yÕu tè h¹n chÕ ®Ó ®¹t ®−îc hiÖu qu¶ cao. Tæ chøc FAO (1990) ®2 th«ng b¸o cã tíi 117 quèc gia trªn toµn thÕ giíi øng dông ph−¬ng ¸n chuyÓn h−íng tõ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ l©m nghiÖp thuÇn tuý sang n«ng - l©m kÕt hîp ë nh÷ng vïng ®åi nói vµ coi ®©y lµ b−íc tiÕn quan träng trong c¸ch m¹ng c©y trång. VÝ dô ë NewZealeand vµ Australia hÖ thèng c©y trång rõng - ®ång cá; ë c¸c vïng nhiÖt ®íi Èm (Ch©u Phi, Mü La Tinh) th−êng ¸p dông d¹ng trång xen rõng phßng hé, c©y lÊy cñi vµ c©y n«ng nghiÖp (dÉn theo §ç ¸nh, 1992) [1] §µi Loan lµ mét n−íc cã diÖn tÝch ®Êt s¶n xuÊt n«ng nghiÖp rÊt thÊp, nh−ng do c¶i tiÕn c¸c biÖn ph¸p kü thuËt, thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch nªn ®2 t¹o cho n«ng nghiÖp cã nh÷ng b−íc ph¸t triÓn v−ît bËc, kh«ng nh÷ng cung cÊp dåi dµo l−¬ng thùc mµ cßn chuyÓn vèn cho c¸c ngµnh kh¸c, ®ãng gãp rÊt lín cho c«ng cuéc ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ vµ thóc ®Èy nÒn kinh tÕ quèc d©n ph¸t triÓn. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………19 ë nh÷ng khu vùc ®ång b»ng, n«ng d©n Ch©u ¸ ®2 sö dông nhiÒu hÖ canh t¸c kh¸c nhau, bao gåm c¸c lo¹i c©y trång kh¸c nhau (lóa, ng«, ®Ëu, ®ç, khoai...). Nh×n chung c¸c hÖ thèng c©y trång cã chÕ ®é lu©n canh gi÷a c©y trång n−íc vµ c©y trång c¹n, gi÷a c©y l−¬ng thùc vµ c©y hä ®Ëu, hoÆc lu©n canh gi÷a kh«ng gian vµ thêi gian còng ®−îc nhiÒu nhµ nghiªn cøu ®Ò cËp ®Õn vµ cã nh÷ng kÕt luËn x¸c ®¸ng. ë Th¸i Lan, c«ng thøc ®éc canh lóa xu©n - lóa mïa hiÖu qu¶ kinh tÕ thÊp vµ chi phÝ thuû lîi qu¸ lín, h¬n n÷a do ®éc canh lóa ®2 lµm gi¶m ®é ph× cña ®Êt. V× vËy, hä ®2 chuyÓn sang s¶n xuÊt theo c«ng thøc lu©n canh ®Ëu t−¬ng - lóa mïa, hiÖu qu¶ kinh tÕ t¨ng gÊp ®«i, ®ång thêi ®é ph× ®Êt còng t¨ng lªn râ rÖt (dÉn theo NguyÔn Duy TÝnh, 1995)[43]. M« h×nh sö dông ®Êt dèc hîp lý cña Th¸i Lan b»ng c¸ch trång c©y hä ®Ëu thµnh b¨ng theo ®−êng ®ång møc ®Ó chèng xãi mßn, t¨ng ®é ph× cho ®Êt vµ ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. HÖ thèng c©y trång kÕt hîp trång xen c©y hä ®Ëu víi c©y l−¬ng thùc trªn ®Êt dèc ®2 lµm t¨ng n¨ng suÊt c©y trång, t¨ng ®−îc chÊt xanh t¹i chç, t¨ng nguån vi sinh vËt cã Ých trong ®Êt. B×nh qu©n l−¬ng thùc cña Th¸i Lan trong 10 n¨m (1977 - 1987) ®2 t¨ng 3%, trong ®ã lóa g¹o t¨ng 2,4%, ng« t¨ng 6,1%, ngoµi ra c¸c c©y trång cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao nh− dõa, cao su, cµ phª, chÌ còng ®−îc chó ý ph¸t triÓn nhê s¶n xuÊt n«ng nghiÖp theo h−íng ®a c©y trång, ®a thêi vô g¾n víi thÞ tr−êng nªn gi¸ trÞ n«ng s¶n ®2 chiÕm tû träng lín trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu (dÉn theo NguyÔn §iÒn, 1997)[14]. HiÖn nay, xu h−íng trong nghiªn cøu cña c¸c nhµ khoa häc n«ng nghiÖp lµ tËp trung nghiªn cøu c¶i tiÕn hÖ thèng c©y trång trªn c¸c vïng ®Êt b»ng c¸ch ®−a thªm mét sè lo¹i c©y trång míi vµo hÖ canh t¸c nh»m t¨ng s¶n l−îng n«ng s¶n/1 ®¬n vÞ diÖn tÝch canh t¸c/1 n¨m. C¶i tiÕn c¬ cÊu c©y trång theo h−íng kÕt hîp hiÖu qu¶ kinh tÕ - x2 héi víi b¶o vÖ m«i tr−êng nh»m x©y dùng Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………20 nÒn n«ng nghiÖp sinh th¸i ph¸t triÓn bÒn v÷ng (Dén theo NguyÔn Duy TÝnh, 1995)[43]. Ch−¬ng tr×nh SALT (Sloping Agricultural Land Technology) cña Philippin ®2 kh¶o nghiÖm thµnh c«ng hÖ thèng c©y trång vµ biÖn ph¸p canh t¸c cô thÓ lµ: C¸c c©y hµng n¨m vµ c©y l©u n¨m ®−îc trång thµnh b¨ng xen kÏ nhau réng 4 -5 m, c¸c lo¹i c©y hä ®Ëu cã kh¶ n¨ng cè ®Þnh ®¹m ®−îc trång thµnh 2 hµng rµo cao ®Õn trªn 1,5m, ng−êi ta ®èn gèc c¸ch mÆt ®Êt cì 40 cm, cµnh l¸ ®−îc dïng r¶i lªn b¨ng che phñ Èm vµ chèng xãi mßn. C©y l©u n¨m th−êng lµ cµ phª, cao su, cam... HÖ sè kinh tÕ thu nhËp tõ hÖ thèng cÊy trång nµy cao h¬n 3 lÇn so víi hÖ thèng ®éc canh cæ truyÒn. M« h×nh nµy còng ®−îc ¸p dông ë Nigeria - gäi lµ canh t¸c theo b¨ng (Alley Cropping) (dÉn theo Lª Duy Th−íc, 1994) [42]. GÇn ®©y c¸c ch−¬ng tr×nh ®Çu t− cho nghiªn cøu n«ng nghiÖp cña Liªn Hîp Quèc ®ang øng dông chÕ ®é canh t¸c c¹n hîp lý (dry farming) ë c¸c lo¹i h×nh ®Êt dèc ®åi nói theo hÖ thèng n«ng - l©m kÕt hîp. Theo h−íng nµy viÖc trång c©y rõng - c©y n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn ch¨n nu«i ë cïng mét vïng ®åi phï hîp víi ®iÒu kiÖn sinh th¸i ®2 ®¹t ®−îc nh÷ng hiÖu qu¶ kinh tÕ nhÊt ®Þnh vµ cho ¸p dông ë diÖn réng ( dÉn theo Lª Thanh Hµ, 1993) [17]. Nh×n chung, trªn thÕ giíi c¸c nhµ khoa häc n«ng nghiÖp ®2 vµ ®ang nghiªn cøu c¶i tiÕn hÖ thèng c©y trång trªn c¸c vïng ®Êt b»ng c¸ch thay thÕ mét sè gièng c©y trång cò vµ ®−a thªm mét sè lo¹i c©y trång míi vµo hÖ thèng canh t¸c ®Ó t¨ng n¨ng suÊt, s¶n l−îng, n©ng cao chÊt l−îng n«ng s¶n. Ph¸t triÓn hÖ thèng c©y trång theo h−íng kÕt hîp hiÖu qu¶ kinh tÕ, hiÖu qu¶ x2 héi víi b¶o vÖ m«i tr−êng nh»m x©y dùng nÒn n«ng nghiÖp sinh th¸i ph¸t triÓn bÒn v÷ng. 2.2.2. Nghiên cứu ở Việt Nam. NÒn n«ng nghiÖp n−íc ta tõ xa x−a ®2 cã nh÷ng hÖ thèng c©y trång kh¸ ®a d¹ng vµ phong phó, hÖ thèng ®ã ngµy cµng ®−îc phong phó thªm trong qu¸ Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………21 tr×nh ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ ph¸t triÓn x2 héi. N−íc ta ®2 cã mét tËp ®oµn c©y trång bao gåm c¶ c©y nhiÖt ®íi, ¸ nhiÖt ®íi vµ «n ®íi. Nh÷ng gièng c©y trång di thùc tõ ph−¬ng B¾c xuèng hoÆc tõ ph−¬ng Nam lªn, ®Æc biÖt lµ tõ khi chñ nghÜa t− b¶n Ch©u ¢u b¾t ®Çu bµnh tr−íng vµ x©m l−îc vµo c¸c n−íc ph−¬ng §«ng, th× sè l−îng c¸c lo¹i c©y trång míi tõ c¸c lôc ®Þa kh¸c ®em vµo n−íc ta ngµy cµng nhiÒu vµ ®2 lµm cho hÖ thèng c©y trång ë mét sè vïng thay ®æi ®¸ng kÓ (Bïi Huy §¸p, 1993) [13]. C«ng t¸c nghiªn cøu vÒ hÖ thèng c©y trång ë n−íc ta míi ®−îc thùc sù chó ý tõ nh÷ng n¨m 60 cña thÕ kû XX. §Æc biÖt, vô lóa xu©n ®2 trë thµnh vô lóa chÝnh cïng víi viÖc ®−a c¸c gièng ng¾n ngµy, n¨ng suÊt cao vµo s¶n xuÊt thay thÕ dÇn c¸c gièng dµi ngµy n¨ng suÊt thÊp, t¨ng c−êng c«ng t¸c thuû lîi t−íi tiªu n−íc cho c©y trång lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn c¸c c©y trång vô ®«ng. Vô ®«ng ë c¸c tØnh phÝa B¾c hoµn toµn thÝch hîp víi c¸c c©y trång cã nguån gèc «n ®íi nh−: b¾p c¶i, xu hµo, khoai t©y vµ mét sè c©y trång kh¸c nh−: ng«, khoai lang, cµ chua, thuèc l¸ (Bïi Huy §¸p, 1993)[13] Theo Bïi Huy §¸p, 1993 [13] s¾p xÕp l¹i c¸ch s¶n xuÊt, bè trÝ l¹i c¸c chÕ ®é lu©n canh, sö dông ®Êt ®ai hîp lý h¬n vµ phï hîp víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn cña mçi ®Þa ph−¬ng th× cã thÓ ®−a vô ®«ng thµnh mét vô c©y trång chÝnh. DiÖn tÝch cÊy 2 vô khi cÊy lóa xu©n ®2 t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc gieo trång mét lo¹i c©y vô ®«ng. Trªn nh÷ng ch©n ruéng vµn hay cao nÕu cÊy lóa mïa sím còng cã thÓ lµm mét vô mµu ®«ng víi nh÷ng lo¹i c©y chÞu l¹nh kh¸, hoÆc ë c¸c ch©n ruéng thÊp h¬n cã thÓ trång rau mµu. Nh÷ng diÖn tÝch chØ cÊy mét vô lóa cßn vô ®«ng xu©n th−êng trång mµu (phÇn lín lµ c¸c gièng mµu dµi ngµy 5 - 6 th¸ng). Thay ®æi c¬ cÊu trµ lóa mïa, t¨ng mïa sím vµ chÝnh vô, h¹n chÕ mïa muén, vµ thay ®æi c¬ cÊu c¸c gièng mµu, sö dông nhiÒu gièng mµu ë vô xu©n ng¾n ngµy h¬n sÏ cã thÓ s¾p xÕp ®−îc thêi gian cho gieo trång mét vô mµu ®«ng rÐt. Nh÷ng lo¹i ®Êt t−¬ng ®èi cao Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………22 chuyªn trång mµu vµ c¸c lo¹i c©y c«ng nghiÖp ng¾n ngµy, s¾p xÕp l¹i c¸c vô mµu, ph¸t triÓn l¹i c¸c lo¹i mµu ng¾n ngµy, kÕt hîp mµu xu©n víi mµu ®«ng. C¸c ch©n b2i ven s«ng th−êng trång mét vô mµu ®«ng xu©n dµi ngµy vµ mét vô lóa mïa kh«ng ch¾c cã thÓ chuyÓn thµnh chÕ ®é mét vô mµu xu©n cã trång xen, trång gèi vµ mét vô mµu ®«ng th× c¶ hai vô ®Òu ch¾c ch¾n, cã hiÖu qu¶ kinh tÕ. ë vïng b¸n s¬n ®Þa, ®åi nói, trung du, diÖn tÝch ®Êt chØ cÊy mét vô lóa mïa, vô §«ng xu©n lµ vô s¶n xuÊt cho phÐp sö dông c¸c lo¹i ®Êt nµy mét c¸ch cã lîi nhÊt víi mét hÖ c¬ cÊu c©y trång cã kÕt qu¶ nhÊt (Lª §×nh §Þnh, 1974) [16]. NguyÔn Ninh Thôc (1990),[40] khi nghiªn cøu, øng dông c¸c biÖn ph¸p kü thuËt sö dông hîp lý ®Êt b¹c mµu, ®2 kÕt luËn: ®Êt b¹c mµu Hµ Néi cã tiÒm n¨ng s¶n xuÊt lín, cã tËp ®oµn c©y trång phong phó vµ hÖ thèng lu©n canh ®a d¹ng h¬n c¸c lo¹i ®Êt kh¸c. Tuy nhiªn n¨ng suÊt c¸c lo¹i c©y trång trªn ®Êt b¹c mµu cßn thÊp, cÇn cã biÖn ph¸p øng dông réng r2i quy tr×nh th©m canh vµo s¶n xuÊt, nhÊt lµ th©m canh c©y l¹c vµ khoai lang... Lª Song Dù (1990)[11] nghiªn cøu ®−a c©y ®Ëu t−¬ng vµo hÖ thèng canh t¸c ë miÒn B¾c ViÖt Nam ®2 cã kÕt luËn: ®Ëu t−¬ng hÌ trong c«ng thøc lu©n canh lóa xu©n - ®Ëu t−¬ng hÌ - lóa mïa lµ mét vô thÝch hîp n¨ng suÊt kh¸ cao vµ æn ®Þnh cã thÓ ph¸t triÓn réng r2i ë ®ång b»ng vµ trung du B¾c Bé. Lª Duy Th−íc (1992) [41] cho r»ng biÖn ph¸p sö dông ®Êt dèc cã hiÖu qu¶ lµ bè trÝ mét chÕ ®é canh t¸c hîp lý, triÖt ®Ó lîi dông n−íc trêi, ¸p dông c¸c biÖn ph¸p canh t¸c (cµy bõa, xíi x¸o, trång xen trång gèi, phñ xanh ®Êt...) nh»m b¶o vÖ, gi÷ g×n tèi ®a ®é Èm trong c¸c líp ®Êt, ®¶m b¶o c©y trång sinh tr−ëng vµ ph¸t triÓn tèt. ë c¸c ch©n ®Êt quanh n¨m kh«ng ngËp n−íc, thµnh phÇn c¬ giíi nhÑ, dÔ tho¸t n−íc th−êng lu©n canh t¨ng vô víi c©y hä ®Ëu (®Ëu t−¬ng, l¹c, ®Ëu c«ve, ®Ëu xanh...). Ngoµi lu©n canh t¨ng vô víi c©y l−¬ng thùc, c©y c«ng nghiÖp, c©y thøc ¨n gia sóc cßn cã nh÷ng hÖ thèng c©y trång lu©n canh gi÷a c©y d−îc Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………23 liÖu víi c©y l−¬ng thùc hoÆc c©y c«ng nghiÖp ng¾n ngµy (T«n ThÊt ChiÓu, 1993) [5]. Lª H−ng Quèc (1994)[30] ®2 x¸c ®Þnh ®−îc hÖ thèng c©y trång thÝch hîp, tiÕn bé cÇn nhiÒu lao ®éng cã hiÖu qu¶ cao gÊp ®«i hÖ thèng c©y trång cò, c¬ së cho lµm giµu, lµm s¹ch vµ ®¶m b¶o bÒn v÷ng m«i tr−êng sinh th¸i dùa trªn 3 c¬ së: gièng, t¨ng vô vµ ®æi míi c«ng nghÖ. §Ò xuÊt ®−îc c¸c gi¶i ph¸p sö dông ®Êt cã hiÖu qu¶ vµ hoµn thiÖn c¬ cÊu c©y trång, c¬ cÊu s¶n xuÊt. Nghiªn cøu vÒ chuyÓn ®æi hÖ thèng canh t¸c vïng ®Êt tròng ®ång b»ng s«ng Hång víi m« h×nh c©y ¨n qu¶ - nu«i c¸ - lóa; lóa - vÞt - c¸ cho thu nhËp thuÇn t¨ng tõ 2 - 3 lÇn so víi hÖ thèng canh t¸c cò (Ph¹m ChÝ Thµnh, 1996) [36]. Trªn ®Êt vïng tròng Duy Tiªn - Hµ Nam th× chÕ ®é tiªu n−íc l¹i lµ yÕu tè chñ yÕu h¹n chÕ n¨ng suÊt lóa vµ c«ng thøc lu©n canh thÝch hîp trªn ®Êt nµy lµ lóa xu©n - c¸ - c©y ¨n qu¶ (Lª V¨n TiÒm, 1997) [31] Theo TrÇn §×nh Long (1997)[24] th× gièng c©y trång lµ t− liÖu s¶n xuÊt sèng, cã liªn quan chÆt chÏ víi ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh, cã vai trß quan träng trong c¶i tiÕn c¬ cÊu c©y trång. §Ó t¨ng n¨ng suÊt cÇn t¸c ®éng c¸c biÖn ph¸p kü thuËt thÝch hîp theo yªu cÇu cña gièng. Sö dông gièng tèt lµ mét biÖn ph¸p ®Ó t¨ng n¨ng suÊt, Ýt tèn kÐm. Nh− vËy cïng víi viÖc nghiªn cøu, øng dông c¸c tiÕn bé kü thuËt vÒ gièng míi, vÒ c¸c biÖn ph¸p t¨ng vô, th©m canh. ViÖc nghiªn cøu c¸c vÊn ®Ò vÒ ®a canh hãa, vÒ c¬ cÊu c©y trång vµ hÖ thèng canh t¸c trong n«ng nghiÖp còng ®2 ®−îc thùc hiÖn trong thêi gian qua, nh»m khai th¸c cã hiÖu qu¶ nhÊt c¸c ®iÒu kiÖn sinh th¸i tù nhiªn ®Ó tháa m2n nhu cÇu ngµy cµng cao vµ ®a d¹ng hãa c¸c lo¹i n«ng s¶n, ®ång thêi kh«ng ngõng c¶i thiÖn m«i tr−êng sèng. NguyÔn H÷u TÒ, §oµn V¨n §iÕm (1995)[34], nghiªn cøu hÖ thèng c©y trång trªn ®Êt ®åi gß, b¹c mµu, huyÖn Sãc S¬n – Hµ Néi, ®2 kh¼ng ®Þnh hiÖu qu¶ cña c¸c gi¶i ph¸p kü thuËt ®2 lµm t¨ng n¨ng suÊt c©y trång lªn kh¸ râ. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………24 §Æc biÖt nhê ®é che phñ t¨ng lªn, t¸c dông c¶i t¹o ®Êt, c¶i thiÖn m«i tr−êng sinh th¸i còng t¨ng râ rÖt. §iÒu tra nghiªn cøu vµ ®¸nh gi¸ hÖ thèng c©y trång trªn c¸c nhãm ®Êt kh¸c nhau ë ®ång b»ng s«ng Hång ®2 kh¼ng ®Þnh hÖ thèng canh t¸c 3 -4 vô/n¨m b»ng c¸c lo¹i rau cao cÊp ®¹t gi¸ trÞ kinh tÕ cao nhÊt (trªn 60 triÖu ®ång/ha/n¨m). Nh÷ng hÖ thèng c©y trång cho gi¸ trÞ thu nhËp cao phæ biÕn hiÖn nay lµ: chuyªn mµu, ®Êt 2 mµu, 1 lóa, hoÆc ®Êt 2 lóa 1 mµu (T¹ Minh S¬n (1996)[31]. 2.2.3. Một số nghiên cứu trên ñịa bàn tỉnh Thanh Hóa. ë Thanh Ho¸ còng ®2 cã nh÷ng nghiªn cøu vÒ gièng c©y trång, chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång theo h−íng s¶n xuÊt hµng ho¸ ë c¸c vïng s¶n xuÊt kh¸c nhau, nh»m ph¸t huy nh÷ng tiÒm n¨ng, lîi thÕ cña tõng vïng, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ / ®¬n vÞ diÖn tÝch ®Êt canh t¸c, ®ång thêi kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ, rñi ro, tiÕn tíi x©y dùng mét nÒn n«ng nghiÖp hµng ho¸ ph¸t triÓn bÒn v÷ng. Trong nghiªn cøu mét sè c©y trång thÝch hîp trªn ®Êt dèc, ë huyÖn miÒn nói Ngäc LÆc, Thanh Ho¸, t¸c gi¶ TrÇn Danh Th×n (2001)[38] cho r»ng ph−¬ng h−íng n©ng cao møc sèng, t¨ng thu nhËp cho nh©n d©n trong huyÖn còng nh− d©n ë c¸c huyÖn miÒn nói kh¸c lµ khai th¸c, sö dông tèt tµi nguyªn ®Êt dèc, trong ®ã bao gåm viÖc lùa chän c¬ cÊu c©y trång hîp lý. Trong c¸c lo¹i c©y ®ang ®−îc trång trªn ®Êt dèc ë Ngäc LÆc th× c©y mÝa ®åi vµ c©y luång lµ hai m« h×nh cã hiÖu qu¶ h¬n c¶. DiÖn tÝch mÝa ®åi ph¸t triÓn nhanh ë Ngäc LÆc nhê hiÖu qu¶ kinh tÕ cao vµ ph¹m vi thÝch øng réng h¬n lóa n−¬ng vµ ng« ®åi. VÒ hiÖu qu¶ kinh tÕ th× thu nhËp trªn ®¬n vÞ diÖn tÝch cña m« h×nh mÝa ®åi cao h¬n trång c©y l−¬ng thùc. §èi víi ®é ph× ®Êt, nÕu ®é dèc kh«ng qu¸ lín th× m« h×nh mÝa ®åi th©m canh (bãn ®Çy ®ñ dinh d−ìng, sö dông phô phÈm mÝa sau khi thu ho¹ch vïi vµo ®Êt vµ tñ gèc) ®é ph× ®Êt trång mÝa kh«ng bÞ suy gi¶m vµ cã thÓ ®−îc c¶i thiÖn. So víi m« h×nh mÝa ®åi th©m canh th× vïng v−ên luång cã thu nhËp thÊp h¬n nh−ng l2i thuÇn l¹i cao Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………25 h¬n. Ph¹m vi thÝch øng cßn réng h¬n c¸c c©y trång kh¸c nh− ng«, s¾n vµ c¶ mÝa. M« h×nh v−ên luång cã t¸c dông h¹n chÕ xãi mßn, röa tr«i. Trong m« h×nh v−ên luång ®é ph× cña ®Êt kh«ng bÞ suy gi¶m mµ cßn ®−îc c¶i thiÖn thªm. KÕt qu¶ nghiªn cøu cña Lª H÷u CÇn (1998)[3] vÒ hÖ thèng c©y trång míi cho c¸c huyÖn vïng biÓn Thanh Ho¸ lµ: - M« h×nh ®Êt dèc: V¶i thiÒu - nh2n - l¹c Nh2n - na - døa. - M« h×nh trªn ®Êt tròng: Lóa - c¸ - c©y ¨n qu¶ C©y ¨n qu¶ - c¸ - vÑt. - M« h×nh trªn ®Êt c¸t biÓn: L¹c xu©n - lóa mïa - khoai lang/ khoai t©y Võng xu©n - võng hÌ - ng« ®«ng. Vò Xu©n Thao (1992) [37], nghiªn cøu vÒ vai trß cña c©y khoai lang trong HTNN tØnh Thanh Hãa, ®2 kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ cña c©y khoai lang trong HTNN cña vïng ®Êt c¸t biÓn, ®Êt 2 vô lóa ë Thanh Hãa. Tõ thùc tiÔn s¶n xuÊt khoai lang ë Thanh Hãa vµ c¸c tiÕn bé kü thuËt míi ®2 ®Ò ra biÖn ph¸p míi ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ ph¸t triÓn c©y khoai lang nh− c¬ cÊu gièng, thêi vô, kü thuËt canh t¸c, ph−¬ng ph¸p b¶o qu¶n vµ chÕ biÕn trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ x2 héi n«ng th«n Thanh Hãa. Nguyễn Thị Mai (2007)[27] nghiên cứu về hệ thống cây trồng thích hợp tại huyện Thạch Thành: - §èi víi ch©n ®Êt gß thÊp vµ ®Êt b2i nªn chän c«ng thøc lu©n canh + L¹c xu©n - lóa mïa - ng« ®«ng Trªn diÖn tÝch cã nguån n−íc thuËn lîi thùc hiÖn c«ng thøc lu©n canh 3 vô, trong ®ã ®−a c¸c c©y rau cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao vµo s¶n xuÊt trong vô ®«ng, nh− c¸c c«ng thøc lu©n canh: + §Ëu t−¬ng xu©n - lóa mïa - d−a chuét + Ng« xu©n - ®Ëu t−¬ng hÌ - c¶i b¾p. - §èi víi ch©n ®Êt vµn nªn lùa chän c¸c c«ng thøc lu©n canh: Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………26 + Lóa xu©n - lóa mïa - ng« ®«ng. C¸c n«ng hé s½n nh©n c«ng lao ®éng cã thÓ më réng s¶n xuÊt c¸c c©y rau cã gi¸ trÞ cao trong vô ®«ng nh− c¸c c«ng thøc: + Lóa xu©n - lóa mïa - c¶i b¾p; + Lóa xu©n - lóa mïa - d−a chuét. §¸nh gi¸ vai trß,vÞ trÝ cña c©y l¹c trªn vïng ®Êt c¸t biÓn Thanh Hãa, TrÇn ThÞ ¢n (2004)[2] ®2 kÕt luËn: ®èi víi vïng ®Êt c¸t biÓn Thanh Hãa, l¹c lµ c©y trång chiÕm vÞ trÝ hµng ®Çu trong c¬ cÊu c©y trång, lµ nguån n«ng n¶n xuÊt khÈu chÝnh, cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao, cã kh¶ n¨ng c¶i t¹o ®Êt. Còng theo t¸c gi¶ khi so s¸nh hiÖu qu¶ kinh tÕ cña s¶n xuÊt l¹c víi c¸c c©y trång kh¸c, th× s¶n xuÊt l¹c ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt trªn ®Êt b¹c mµu nhê n−íc trêi. Trªn ®Êt c¸t ven biÓn trong vô xu©n cã thÓ trång c¸c lo¹i c©y nh− l¹c, lóa, ng«, khoai lang th× s¶n xuÊt l¹c ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt. Theo NguyÔn ThÞ Chinh (2002)[8], vô thu ®«ng trªn ®Êt 2 vô lóa th× c©y l¹c còng ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt: lîi nhuËn thuÇn trªn hecta cña l¹c ®¹t 12,698 triÖu ®ång, ®Ëu t−¬ng 6,316 triÖu ®ång, ng« 4,848 triÖu ®ång vµ khoai lang 1,910 triÖu ®ång. Víi −u ®iÓm vÒ gi¸ trÞ dinh d−ìng vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ, c©y l¹c thùc sù lµ c©y trång quan träng trong hÖ thèng c©y trång, ®Æc biÖt lµ ë nh÷ng vïng cã ®iÒu kiÖn sinh th¸i khã kh¨n. Theo kÕt qu¶ ®iÒu tra c¬ cÊu c©y trång cña vïng ®Êt c¸t biÓn Thanh Hãa. Trªn ®Êt c¸t biÓn cã t−íi c©y l¹c tham gia vµo 2 vô: l¹c Xu©n vµ l¹c Thu §«ng. Tuy nhiªn, n¨ng suÊt l¹c ë vô Thu ®«ng rÊt thÊp chØ ®¹t 5 -10 t¹/ha vµ kh«ng æn ®Þnh. Nh− vËy, viÖc nghiªn cøu ph¸t triÓn hÖ thèng c©y trång, tõng b−íc hoµn thiÖn c¸c biÖn ph¸p kü thuËt s¶n xuÊt gãp phÇn t¨ng n¨ng suÊt, s¶n l−îng c©y trång vµ mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao lµ rÊt cÇn thiÕt. 2.2.4. Một số kết quả nghiên cứu về giống và biện pháp giữ ẩm cho cây lạc. 2.2.4.1. Kết quả nghiên cứu về giống lạc. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………27 Nhìn chung, trong những năm qua chúng ta ñã tiến hành thu thập và nhập nội ñược một khối lượng tương ñối lớn nguồn vật liệu di truyền cây lạc. Phần lớn nguồn gen mới chỉ ñược sử dụng ở mức ñánh giá và chọn lọc trực tiếp ñể phục vụ sản xuất. Một phần rất nhỏ ñã và ñang ñược sử dụng như vật liệu cho công tác lai tạo tại Trung tâm nghiên cứu ñậu ñỗ từ năm 1992 (Nguyễn Thị Chinh, 1996)[6] Từ năm 1991 ñến nay có rất nhiều giống lạc mới ñược chọn tạo, giống V79 ñược công nhận là giống quốc gia năm 1995 (Lê Song Dự, Trần Nghĩa, 1995)[12]. Giống lạc LVT ñược nhập nội từ Trung Quốc từ năm 1994 và ñược tham gia vào mạng lưới khảo nghiệm giống Quốc Gia. Giống L05 vừa có thời gian sinh trưởng ngắn vừa ñạt năng suất cao ñược phép khu vực hóa năm 1998, công nhận giống tiến bộ kỹ thuật năm 2002 (Nguyễn Thị Chinh, 2002)[8] Theo Nguyễn Thị Chinh và ctv (2001)[7] khi chọn lọc các giống nhập nội từ Trung Quốc, ñã chọn ñược giống lạc L02, có thời gian sinh trưởng trung bình. L02 thuộc dạng hình thấp cây, góc phân cành hẹp, lá nhỏ màu xanh ñậm, chống ñổ tốt, khối lượng 100 hạt cao 60 -65g. Giống có thời gian sinh trưởng trung bình có nhiều chỗ ñứng trong sản xuất hiện nay. Những giống này ñược chia làm 2 nhóm: nhóm giống cho vùng thâm canh và nhóm giống cho vùng khó khăn (khô hạn chờ nước trời). Theo Trần ðình Long (2002)[26] từ năm 2005 ñến 2010 cần ưu tiên chọn tạo các giống lạc mới vừa có năng suất cao ñạt bình quân từ 2 – 2,5 tấn lạc vỏ trên 1 ha gieo trồng, ở vùng thâm canh có thể ñạt từ 3 – 3,5 tấn/ha. Kết quả nhập nội và lai tạo ñã chọn ra ñược 12 giống có nhiều triển vọng cho vùng thâm canh, ñó là các giống: TQ3, TQ6, Qð._.p óng, chua phÌn, NXB N«ng nghiÖp, Hµ Néi. 20. NguyÔn ViÕt Hïng (2002), “Nghiªn cøu øng dông chÊt gi÷ n−íc KH98 cho mét sè lo¹i c©y trång trªn ®Êt ®åi, ®Êt c¸t ven biÓn tØnh Thanh Hãa”, T¹p chÝ khoa häc m«i tr−êng Thanh Hãa. 21. Vâ Minh Kha (2003), Sö dông ph©n bãn phèi hîp c©n ®èi, NXB NghÖ An 22. NguyÔn V¨n Kh«i (2007), “VËt liÖu gióp canh t¸c ë vïng kh« h¹n”, B¸o n«ng nghiÖp th¸ng 4/2007. 23. NguyÔn ThÞ lan, Ph¹m TiÕn Dòng (2006), Gi¸o tr×nh ph−¬ng ph¸p thÝ nghiÖm, NXB N«ng nghiÖp, Hµ Néi. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………100 24. TrÇn §×nh Long (1997), Chän gièng c©y trång, NXB N«ng nghiÖp, Hµ Néi. 25. TrÇn §×nh Long, (1999), “§Èy m¹nh s¶n xu©t l¹c ë ViÖt Nam trong giai ®o¹n 2000-2010 - th¸ch thøc vµ triÓn väng” KÕt qu¶ nghiªn cøu khoa häc n«ng nghiÖp 1999, ViÖn khoa häc kü thuËt n«ng nghiÖp ViÖt Nam. 26. TrÇn §×nh Long (2002),”Mét sè thµnh tùu ph¸t triÓn l¹c vµ ®Ëu t−¬ng giai ®o¹n 1996 - 2000 vµ ®Þnh h−íng nghiªn cøu 2001 -2010”, TËp huÊn kü thuËt s¶n xuÊt h¹t gièng l¹c vµ ®Ëu t−¬ng 2000, ViÖn khoa häc kü thuËt n«ng nghiÖp ViÖt Nam. 27. NguyÔn ThÞ Mai (2007), Nghiªn cøu x¸c ®Þnh hÖ thèng c©y trång hîp lý ë huyÖn Th¹ch Thµnh - tØnh Thanh Hãa, LuËn v¨n th¹c sü n«ng nghiÖp, §¹i häc N«ng nghiÖp Hµ Néi. 28. TrÇn V¨n Minh (2000), “ Mét sè biÖn ph¸p kü thuËt canh t¸c nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông ®Êt”, Th«ng tin khoa häc kü thuËt n«ng nghiÖp, Tr−êng §¹i häc N«ng L©m – HuÕ. 29. Lý Nh¹c, Phïng §¨ng Chinh, D−¬ng H÷u TuyÒn (1987), Canh t¸c häc, NXB N«ng nghiÖp, Hµ Néi. 30. Lª H−ng Quèc (1994), ChuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång vïng gß ®åi Hµ t©y, LuËn ¸n PTS khoa häc n«ng nghiÖp, ViÖn KHKYNN ViÖt Nam. 31. T¹ Minh S¬n (1996), "§iÒu tra ®¸nh gi¸ hÖ thèng c©y trång trªn c¸c nhãm ®Êt kh¸c nhau ë ®ång b»ng s«ng Hång", T¹p chÝ N«ng nghiÖp vµ C«ng nghiÖp thùc phÈm sè 2. 32. Lª V¨n TiÒm (1992), Hãa häc ®Êt phôc vô th©m canh lóa, NXB N«ng nghiÖp, Hµ Néi. 33. Lª V¨n TiÒm, Bïi Huy HiÕn, Lª Quèc Thanh (1997), "T¸c ®éng cña sù chuyÓn dÞch hÖ thèng sö dông ®Êt ®åi vµ b¶o vÖ ®é ph× trªn ®Êt dèc miÒn nói T©y b¾c ViÖt Nam", T¹p chÝ Khoa häc ®Êt sè 7, NXB N«ng nghiÖp, Hµ Néi. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………101 34. NguyÔn H÷u TÒ, §oµn V¨n §iÕm (1995), “Mét sè kÕt qu¶ nghiªn cøu hÖ thèng c©y trång hîp lý trªn ®Êt ®åi gß, b¹c mµu huyÖn Sãc S¬n, Hµ Néi”, KÕt qu¶ nghiªn cøu hÖ thèng c©y trång trung du miÒn nói vµ ®Êt cËn ®ång b»ng, NXB N«ng nghiÖp. 35. Ph¹m ChÝ Thµnh, TrÇn §øc Viªn, TrÇn V¨n DiÔn, Ph¹m TiÕn Dòng (1993), HÖ thèng N«ng nghiÖp, NXB N«ng nghiÖp, Hµ Néi. 36. Ph¹m ChÝ Thµnh, TrÇn §øc Viªn (1996), Gi¸o tr×nh hÖ thèng n«ng nghiÖp cao häc, NXB N«ng nghiÖp, Hµ Néi. 37. Vò Xu©n Thao (1992), Vai trß cña c©y khoai lang trong hÖ thèng n«ng nghiÖp tØnh Thanh Hãa, LuËn ¸n TS N«ng nghiÖp, ViÖn KHKT N«ng nghiÖp ViÖt Nam. 38. TrÇn Danh Th×n (2001), Vai trß cña c©y ®Ëu t−¬ng, c©y l¹c vµ mét sè biÖn ph¸p kü thuËt th©m canh ë mét sè tØnh trung du, miÒn nói phÝa B¾c, LuËn ¸n TS N«ng nghiÖp, §¹i häc N«ng nghiÖp I, Hµ Néi. 39. §µo Ch©u Thu (2005), Bµi gi¶ng cao häc hÖ thèng n«ng nghiÖp 40. NguyÔn Ninh Thôc (1990), Nghiªn cøu øng dông c¸c biÖn ph¸p kü thuËt sö dông hîp lý ®Êt b¹c mµu, Tµi liÖu héi nghÞ hÖ thèng canh t¸c ViÖt Nam. 41. Lª Duy Th−íc (1992), "TiÕn tíi mét chÕ ®é canh t¸c trªn ®åi n−¬ng rÉy ë vïng ®åi nói n−íc ta". T¹p chÝ khoa häc ®Êt, sè 2, tr. 27 - 31. 42. Lª Duy Th−íc (1994), N«ng - l©m kÕt hîp, Gi¸o tr×nh cao häc, ViÖn KHKTNN ViÖt Nam. 43. NguyÔn Duy TÝnh (1995), Nghiªn cøu hÖ thèng c©y trång vïng ®ång b»ng s«ng Hång vµ B¾c Trung Bé. NXB N«ng nghiÖp, 201 - 205. 44. §µo ThÕ TuÊn (1984), HÖ sinh th¸i n«ng nghiÖp, NXB N«ng nghiÖp, Hµ Néi. 45. §µo ThÕ TuÊn (1998), HÖ thèng n«ng nghiÖp l−u vùc s«ng Hång, NXB N«ng nghiÖp, Hµ Néi Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………102 46. UBND huyÖn TÜnh Gia (2005), B¸o c¸o quy ho¹ch, kÕ ho¹ch sö dông ®Êt ®ai huyÖn TÜnh Gia ®Õn n¨m 2015. 47. UBND huyÖn TÜnh Gia (2004 -2008), Niªn gi¸m thèng kª huyÖn TÜnh Gia tØnh Thanh Hãa. II Tài liệu tiếng Anh. 48 . Zandstra H.G.E.L Pice, Litsinger.J.A and Moris (1981), Methodology for an farm cropping systeme research, IRRI, Philippiens, page 31 – 35 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………103 PHỤ LỤC Phụ lục 1: MỘT SỐ HÌNH ẢNH THÍ NGHIỆM Hình 1: Thi công thí nghiệm Hình 2: Ruộng thí nghiệm Hình 3: Thu hoạch thí nghiệm Hình 4: Số quả lạc trên cây Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………104 Phụ lục 2: PHIẾU ðIỀU TRA NÔNG HỘ Chủ hộ ………………………………………………….Tuổi………................................ §Þa chØ: …………………………………………………………………. ........................... Lo¹i hé (®¸nh dÊu vµo «) : Giµu: Kh¸: Trung b×nh : NghÌo Sè nh©n khÈu: ……………………………………………….................................. ……. Sè lao ®éng: ………………………………………………. ............................................ Hä vµ tªn ®iÒu tra viªn: Lê Thị Thanh Huyền Ngµy…….th¸ng……..n¨m 2009. Chñ hé Ng−êi ®iÒu tra (KÝ tªn) (KÝ tªn) I.DiÔn biÕN c©y trång trong n¨m (Bè trÝ c©y trång tÝnh tõ ®Çu n¨mvíi c¸c m¶nh ruéng cña hé n«ng d©n hiÖn cã) C©y trång qua c¸c vô trong n¨m T×nh h×nh n−íc t−íi (®¸nh dÊu X) Ruéng Khu ®ång DiÖn tÝch (m2) Vô 1 Vô 2 Vô 3 Vô 4 Chñ ®éng t−íi Chê n−íc trêi A B C D E G H I K 1 2 3 4 5 6 7 Céng diÖn tÝch Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………80 ii.diÖn tÝch, n¨ng suÊt mét sè lo¹i c©y trång TT Tªn c©y trång DiÖn tÝch (sµo) Gièng c©y Thêi vô trång Thêi gian thu ho¹ch (ngµy/th¸ng) N¨ng suÊt (kg/sµo) S¶n l−îng (ta) Sö dông B¸n ra thÞ tr−êng 1 Lóa - §X - HT 2 L¹c - Xu©n - HÌ thu - §«ng 3 §Ëu - Xu©n - HÌ thu - §«ng 4 Ng« - Xu©n - §«ng 5 Võng - §«ng - Xu©n - HÌ thu 6 Khoai lang - §«ng - Xu©n - HÌ thu Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………81 III.chi phÝ s¶n xuÊt mét sè c©y trång (®vt: sµo) TT H¹ng môc §¬n vÞ Lóa L¹c Ng« §Ëu Võng Khoai lang 1 Gièng - Tù ®Ó Kg - Mua Kg - Gi¸ ®ång - Tæng ®ång 2 Ph©n h÷u c¬ - Tù cã Kg - Mua Kg - Gi¸ ®ång - Tæng ®ång 3 Ph©n v« c¬ SL Kg - §¹m Gi¸ ®ång SL Kg - L©n Gi¸ ®ång SL Kg - Kaly Gi¸ ®ång SL Kg - NPK Gi¸ ®ång - Tæng ®ång 4 Thuèc trõ dÞch h¹i ®ång 5 V«i bét Kg 6 C«ng lao ®éng ®ång Tù cã C«ng Thuª C«ng Gi¸ ®ång Tæng ®ång 7 Chi phÝ m¸y mãc, C¬ giíi ®ång 8 C¸c chi phÝ kh¸c ®ång Ghi chó: Gia ®×nh cho biÕt gi¸ c«ng lao ®éng 1 ngµy ë ®Þa ph−¬ng lµ bao nhiªu tiÒn trªn 1 ngµy: …………… ® Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………82 Phụ lục 3. MỘT SỐ CHI PHÍ THÍ NGHIỆM. STT ChØ tiªu §¬n vÞ tÝnh Sè l−îng §¬n gi¸ Thµnh tiÒn (®ång) I. Chi phÝ vËt chÊt Gièng V79 kg 80 15,000 1,200,000 Gièng L12,L14,L15 kg 80 25,000 2,000,000 Gièng HL5 kg 80 30,000 2,400,000 Ph©n chuång tÊn 10 270,000 2,700,000 Ph©n Urª kg 65 10,000 650,000 Ph©n L©n kg 529 4,500 2,380,500 Ph©n Kali kg 100 15,000 1,500,000 V«i bét kg 400 1,500 600,000 Thuèc trõ s©u lÝt 2 300,000 600,000 Thuèc trõ cá lÝt 1 300,000 300,000 Giµn ®ång Nhiªn liÖu ml Chi phÝ vËt liÖu kh¸c ®ång II Chi phÝ lao ®éng 150 7,500,000 Lµm ®Êt c«ng 45 50,000 2,250,000 Gieo trång c«ng 35 50,000 1,750,000 Ch¨m sãc c«ng 40 50,000 2,000,000 Thu ho¹ch c«ng 30 50,000 1,500,000 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………83 Phụ lục 4. XỬ LÝ SỐ LIỆU TRÊN IRRISTAT. 1. Thí nghiệm so sánh giống BALANCED ANOVA FOR VARIATE SOCANH FILE G5 18/ 8/** 12:31 ---------------------------------------------------------------- PAGE 1 So canh cap 1 (thi nghiem giong) VARIATE V003 SOCANH LN SOURCE OF VARIATION DF SUMS OF MEAN F RATIO PROB ER SQUARES SQUARES LN ============================================================================= 1 LN 2 .760000E-01 .380000E-01 0.29 0.761 3 2 CT$ 4 16.8360 4.20900 31.65 0.000 3 * RESIDUAL 8 1.06400 .133000 ----------------------------------------------------------------------------- * TOTAL (CORRECTED) 14 17.9760 1.28400 ----------------------------------------------------------------------------- TABLE OF MEANS FOR FACTORIAL EFFECTS FILE G5 18/ 8/** 12:31 ---------------------------------------------------------------- PAGE 2 So canh cap 1 (thi nghiem giong) MEANS FOR EFFECT LN ------------------------------------------------------------------------------- LN NOS SOCANH 1 5 4.72000 2 5 4.70000 3 5 4.86000 SE(N= 5) 0.163095 5%LSD 8DF 0.531837 ------------------------------------------------------------------------------- MEANS FOR EFFECT CT$ ------------------------------------------------------------------------------- CT$ NOS SOCANH V79 3 3.90000 L12 3 4.00000 L14 3 4.70000 L15 3 4.40000 HL5 3 6.80000 SE(N= 3) 0.210555 5%LSD 8DF 0.686598 ------------------------------------------------------------------------------- ANALYSIS OF VARIANCE SUMMARY TABLE FILE G5 18/ 8/** 12:31 ---------------------------------------------------------------- PAGE 3 So canh cap 1 (thi nghiem giong) F-PROBABLIITY VALUES FOR EACH EFFECT IN THE MODEL. SECTION - 1 VARIATE GRAND MEAN STANDARD DEVIATION C OF V |LN |CT$ | (N= 15) -------------------- SD/MEAN | | | NO. BASED ON BASED ON % | | | OBS. TOTAL SS RESID SS | | | SOCANH 15 4.7600 1.1331 0.36469 7.7 0.7612 0.0001 BALANCED ANOVA FOR VARIATE LAI FILE G6 18/ 8/** 12:33 ---------------------------------------------------------------- PAGE 1 Chi so dien tich la (thi nghiem giong) VARIATE V003 LAI Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………84 LN SOURCE OF VARIATION DF SUMS OF MEAN F RATIO PROB ER SQUARES SQUARES LN ============================================================================= 1 LN 2 .377333 .188667 1.19 0.354 3 2 CT$ 4 3.38267 .845666 5.33 0.022 3 * RESIDUAL 8 1.26933 .158667 ----------------------------------------------------------------------------- * TOTAL (CORRECTED) 14 5.02933 .359238 ----------------------------------------------------------------------------- TABLE OF MEANS FOR FACTORIAL EFFECTS FILE G6 18/ 8/** 12:33 ---------------------------------------------------------------- PAGE 2 Chi so dien tich la (thi nghiem giong) MEANS FOR EFFECT LN ------------------------------------------------------------------------------- LN NOS LAI 1 5 4.94000 2 5 5.32000 3 5 5.06000 SE(N= 5) 0.178138 5%LSD 8DF 0.580892 ------------------------------------------------------------------------------- MEANS FOR EFFECT CT$ ------------------------------------------------------------------------------- CT$ NOS LAI V79 3 4.50000 L12 3 4.93333 L14 3 5.50000 L15 3 4.80000 HL5 3 5.80000 SE(N= 3) 0.229976 5%LSD 8DF 0.729928 ------------------------------------------------------------------------------- ANALYSIS OF VARIANCE SUMMARY TABLE FILE G6 18/ 8/** 12:33 ---------------------------------------------------------------- PAGE 3 Chi so dien tich la (thi nghiem giong) F-PROBABLIITY VALUES FOR EACH EFFECT IN THE MODEL. SECTION - 1 VARIATE GRAND MEAN STANDARD DEVIATION C OF V |LN |CT$ | (N= 15) -------------------- SD/MEAN | | | NO. BASED ON BASED ON % | | | OBS. TOTAL SS RESID SS | | | LAI 15 5.1067 0.59936 0.39833 7.8 0.3542 0.0221 BALANCED ANOVA FOR VARIATE CAOCAY FILE G7 18/ 8/** 12:35 ---------------------------------------------------------------- PAGE 1 Chieu cao cay (thi nghiem giong) VARIATE V003 CAOCAY LN SOURCE OF VARIATION DF SUMS OF MEAN F RATIO PROB ER SQUARES SQUARES LN ============================================================================= Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………85 1 LN 2 .839998E-01 .419999E-01 0.00 0.997 3 2 CT$ 4 255.000 63.7500 4.98 0.026 3 * RESIDUAL 8 102.436 12.8045 ----------------------------------------------------------------------------- * TOTAL (CORRECTED) 14 357.520 25.5371 ----------------------------------------------------------------------------- TABLE OF MEANS FOR FACTORIAL EFFECTS FILE G7 18/ 8/** 12:35 ---------------------------------------------------------------- PAGE 2 Chieu cao cay (thi nghiem giong) MEANS FOR EFFECT LN ------------------------------------------------------------------------------- LN NOS CAOCAY 1 5 43.4800 2 5 43.4200 3 5 43.3000 SE(N= 5) 1.60028 5%LSD 8DF 5.21836 ------------------------------------------------------------------------------- MEANS FOR EFFECT CT$ ------------------------------------------------------------------------------- CT$ NOS CAOCAY V79 3 48.5000 L12 3 47.7000 L14 3 37.9000 L15 3 40.3000 HL5 3 42.6000 SE(N= 3) 2.06595 5%LSD 8DF 6.73687 ------------------------------------------------------------------------------- ANALYSIS OF VARIANCE SUMMARY TABLE FILE G7 18/ 8/** 12:35 ---------------------------------------------------------------- PAGE 3 Chieu cao cay (thi nghiem giong) F-PROBABLIITY VALUES FOR EACH EFFECT IN THE MODEL. SECTION - 1 VARIATE GRAND MEAN STANDARD DEVIATION C OF V |LN |CT$ | (N= 15) -------------------- SD/MEAN | | | NO. BASED ON BASED ON % | | | OBS. TOTAL SS RESID SS | | | CAOCAY 15 43.400 5.0534 3.5783 8.2 0.9972 0.0264 BALANCED ANOVA FOR VARIATE SOQUA FILE G8 18/ 8/** 12:36 ---------------------------------------------------------------- PAGE 1 so qua /cay (thi nghiem giong) VARIATE V003 SOQUA LN SOURCE OF VARIATION DF SUMS OF MEAN F RATIO PROB ER SQUARES SQUARES LN ============================================================================= 1 LN 2 4.80000 2.40000 3.15 0.097 3 2 CT$ 4 47.7907 11.9477 15.69 0.001 3 * RESIDUAL 8 6.09334 .761667 ----------------------------------------------------------------------------- * TOTAL (CORRECTED) 14 58.6840 4.19171 ----------------------------------------------------------------------------- Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………86 TABLE OF MEANS FOR FACTORIAL EFFECTS FILE G8 18/ 8/** 12:36 ---------------------------------------------------------------- PAGE 2 so qua /cay (thi nghiem giong) MEANS FOR EFFECT LN ------------------------------------------------------------------------------- LN NOS SOQUA 1 5 13.8800 2 5 15.0800 3 5 15.0800 SE(N= 5) 0.390299 5%LSD 8DF 1.27273 ------------------------------------------------------------------------------- MEANS FOR EFFECT CT$ ------------------------------------------------------------------------------- CT$ NOS SOQUA V79 3 13.6000 L12 3 14.8333 L14 3 12.4000 L15 3 14.8000 HL5 3 17.7667 SE(N= 3) 0.503874 5%LSD 8DF 0.94308 ------------------------------------------------------------------------------- ANALYSIS OF VARIANCE SUMMARY TABLE FILE G8 18/ 8/** 12:36 ---------------------------------------------------------------- PAGE 3 so qua /cay (thi nghiem giong) F-PROBABLIITY VALUES FOR EACH EFFECT IN THE MODEL. SECTION - 1 VARIATE GRAND MEAN STANDARD DEVIATION C OF V |LN |CT$ | (N= 15) -------------------- SD/MEAN | | | NO. BASED ON BASED ON % | | | OBS. TOTAL SS RESID SS | | | SOQUA 15 14.680 2.0474 0.87274 5.9 0.0972 0.0009 BALANCED ANOVA FOR VARIATE NS FILE G1 18/ 8/** 9:58 ---------------------------------------------------------------- PAGE 1 So qua chac tren cay (thi nghiem giong) VARIATE V003 NS Nang suat LN SOURCE OF VARIATION DF SUMS OF MEAN F RATIO PROB ER SQUARES SQUARES LN ============================================================================= 1 NLAI 2 .444000 .222000 0.23 0.803 3 2 CT$ 4 30.9960 7.74900 7.95 0.007 3 * RESIDUAL 8 7.79600 .974500 ----------------------------------------------------------------------------- * TOTAL (CORRECTED) 14 39.2360 2.80257 ----------------------------------------------------------------------------- TABLE OF MEANS FOR FACTORIAL EFFECTS FILE G1 18/ 8/** 9:58 ---------------------------------------------------------------- PAGE 2 So qua chac tren cay (thi nghiem giong) Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………87 MEANS FOR EFFECT NLAI ------------------------------------------------------------------------------- NLAI NOS QUA/CAY 1 5 11.8400 2 5 11.4200 3 5 11.6600 SE(N= 5) 0.441475 5%LSD 8DF 1.43960 ------------------------------------------------------------------------------- MEANS FOR EFFECT CT$ ------------------------------------------------------------------------------- CT$ NOS QUA/CAY V79 3 10.2000 L12 3 11.2000 L14 3 12.1000 L15 3 10.5000 HL5 3 14.2000 SE(N= 3) 0.569942 5%LSD 8DF 1.25352 ------------------------------------------------------------------------------- ANALYSIS OF VARIANCE SUMMARY TABLE FILE G1 18/ 8/** 9:58 ---------------------------------------------------------------- PAGE 3 So qua chac tren cay (thi nghiem giong) F-PROBABLIITY VALUES FOR EACH EFFECT IN THE MODEL. SECTION - 1 VARIATE GRAND MEAN STANDARD DEVIATION C OF V |NLAI |CT$ | (N= 15) -------------------- SD/MEAN | | | NO. BASED ON BASED ON % | | | OBS. TOTAL SS RESID SS | | | NS 15 11.640 1.6741 0.98717 8.5 0.8026 0.0073 BALANCED ANOVA FOR VARIATE KL100 FILE G9 18/ 8/** 12:40 ---------------------------------------------------------------- PAGE 1 khoi luong 100 qua(thi nghiem giong) VARIATE V003 KL100 LN SOURCE OF VARIATION DF SUMS OF MEAN F RATIO PROB ER SQUARES SQUARES LN ============================================================================= 1 LN 2 .507999 .253999 0.05 0.952 3 2 CT$ 4 728.424 182.106 35.87 0.000 3 * RESIDUAL 8 40.6120 5.07650 ----------------------------------------------------------------------------- * TOTAL (CORRECTED) 14 769.544 54.9674 ----------------------------------------------------------------------------- TABLE OF MEANS FOR FACTORIAL EFFECTS FILE G9 18/ 8/** 12:40 ---------------------------------------------------------------- PAGE 2 khoi luong 100 qua MEANS FOR EFFECT LN ------------------------------------------------------------------------------- LN NOS KL100 1 5 129.780 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………88 2 5 129.400 3 5 129.380 SE(N= 5) 1.00762 5%LSD 8DF 3.28575 ------------------------------------------------------------------------------- MEANS FOR EFFECT CT$ ------------------------------------------------------------------------------- CT$ NOS KL100 V79 3 121.100 L12 3 124.400 L14 3 136.300 L15 3 139.100 HL5 3 126.700 SE(N= 3) 1.30083 5%LSD 8DF 3.24189 ------------------------------------------------------------------------------- ANALYSIS OF VARIANCE SUMMARY TABLE FILE G9 18/ 8/** 12:40 ---------------------------------------------------------------- PAGE 3 khoi luong 100 qua F-PROBABLIITY VALUES FOR EACH EFFECT IN THE MODEL. SECTION - 1 VARIATE GRAND MEAN STANDARD DEVIATION C OF V |LN |CT$ | (N= 15) -------------------- SD/MEAN | | | NO. BASED ON BASED ON % | | | OBS. TOTAL SS RESID SS | | | KL100 15 129.52 7.4140 2.2531 1.7 0.9515 0.0001 BALANCED ANOVA FOR VARIATE NS FILE G2 18/ 8/** 10:27 ---------------------------------------------------------------- PAGE 1 Nang suat thuc thu (thi nghiem giong) VARIATE V003 NS LN SOURCE OF VARIATION DF SUMS OF MEAN F RATIO PROB ER SQUARES SQUARES LN ============================================================================= 1 NL 2 17.0650 8.53251 5.63 0.030 3 2 CT$ 4 131.153 32.7883 21.65 0.000 3 * RESIDUAL 8 12.1149 1.51436 ----------------------------------------------------------------------------- * TOTAL (CORRECTED) 14 160.333 11.4524 ----------------------------------------------------------------------------- TABLE OF MEANS FOR FACTORIAL EFFECTS FILE G2 18/ 8/** 10:27 ---------------------------------------------------------------- PAGE 2 Nang suat thuc thu (thi nghiem giong) MEANS FOR EFFECT NL ------------------------------------------------------------------------------- NL NOS NS 1 5 24.4580 2 5 27.0180 3 5 25.2860 SE(N= 5) 0.550338 5%LSD 8DF 1.79460 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………89 ------------------------------------------------------------------------------- MEANS FOR EFFECT CT$ ------------------------------------------------------------------------------- CT$ NOS NS V79 3 21.8233 L12 3 24.4800 L14 3 26.3667 L15 3 24.5233 HL5 3 30.7433 SE(N= 3) 0.710483 5%LSD 8DF 2.31681 ------------------------------------------------------------------------------- ANALYSIS OF VARIANCE SUMMARY TABLE FILE G2 18/ 8/** 10:27 ---------------------------------------------------------------- PAGE 3 Nang suat thuc thu (thi nghiem giong) F-PROBABLIITY VALUES FOR EACH EFFECT IN THE MODEL. SECTION - 1 VARIATE GRAND MEAN STANDARD DEVIATION C OF V |NL |CT$ | (N= 15) -------------------- SD/MEAN | | | NO. BASED ON BASED ON % | | | OBS. TOTAL SS RESID SS | | | NS 15 25.587 3.3841 1.2306 4.8 0.0297 0.0004 2. Thí nghiệm vật liệu giữ ẩm. BALANCED ANOVA FOR VARIATE QUA/CAY FILE VL2 18/ 8/** 12:43 ---------------------------------------------------------------- PAGE 1 So qua/cay (thi nghem che phu) VARIATE V003 QUA/CAY LN SOURCE OF VARIATION DF SUMS OF MEAN F RATIO PROB ER SQUARES SQUARES LN ============================================================================= 1 LN 2 1.49200 .746000 0.62 0.567 3 2 CT$ 4 18.0840 4.52100 3.74 0.053 3 * RESIDUAL 8 9.66800 1.20850 ----------------------------------------------------------------------------- * TOTAL (CORRECTED) 14 29.2440 2.08886 ----------------------------------------------------------------------------- TABLE OF MEANS FOR FACTORIAL EFFECTS FILE VL2 18/ 8/** 12:43 ---------------------------------------------------------------- PAGE 2 So qua/cay (thi nghem che phu) MEANS FOR EFFECT LN ------------------------------------------------------------------------------- LN NOS QUA/CAY 1 5 14.3800 2 5 14.6400 3 5 15.1400 SE(N= 5) 0.491630 5%LSD 8DF 1.60316 ------------------------------------------------------------------------------- MEANS FOR EFFECT CT$ Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………90 ------------------------------------------------------------------------------- CT$ NOS QUA/CAY I 3 13.2000 II 3 13.8000 III 3 14.8000 IV 3 16.1000 V 3 15.7000 SE(N= 3) 0.634692 5%LSD 8DF 2.06966 ------------------------------------------------------------------------------- ANALYSIS OF VARIANCE SUMMARY TABLE FILE VL2 18/ 8/** 12:43 ---------------------------------------------------------------- PAGE 3 So qua/cay (thi nghem che phu) F-PROBABLIITY VALUES FOR EACH EFFECT IN THE MODEL. SECTION - 1 VARIATE GRAND MEAN STANDARD DEVIATION C OF V |LN |CT$ | (N= 15) -------------------- SD/MEAN | | | NO. BASED ON BASED ON % | | | OBS. TOTAL SS RESID SS | | | QUA/CAY 15 14.720 1.4453 1.0993 7.5 0.5669 0.0533 BALANCED ANOVA FOR VARIATE NS FILE G3 18/ 8/** 11:21 ---------------------------------------------------------------- PAGE 1 So qua chac tren cay (thi nghiem che tu) VARIATE V003 NS LN SOURCE OF VARIATION DF SUMS OF MEAN F RATIO PROB ER SQUARES SQUARES LN ============================================================================= 1 LN 2 .197334 .986668E-01 0.18 0.838 3 2 CT$ 4 14.6973 3.67433 6.74 0.012 3 * RESIDUAL 8 4.36267 .545333 ----------------------------------------------------------------------------- * TOTAL (CORRECTED) 14 19.2573 1.37552 ----------------------------------------------------------------------------- TABLE OF MEANS FOR FACTORIAL EFFECTS FILE G3 18/ 8/** 11:21 ---------------------------------------------------------------- PAGE 2 So qua chac tren cay (thi nghiem che tu) MEANS FOR EFFECT LN ------------------------------------------------------------------------------- LN NOS QUA/CAY 1 5 12.2600 2 5 11.9800 3 5 12.1000 SE(N= 5) 0.330252 5%LSD 8DF 1.07692 ------------------------------------------------------------------------------- MEANS FOR EFFECT CT$ ------------------------------------------------------------------------------- CT$ NOS QUA/CAY I 3 10.7000 II 3 11.4333 III 3 12.2667 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………91 IV 3 13.6000 V 3 12.5667 SE(N= 3) 0.426354 5%LSD 8DF 1.19030 ------------------------------------------------------------------------------- ANALYSIS OF VARIANCE SUMMARY TABLE FILE G3 18/ 8/** 11:21 ---------------------------------------------------------------- PAGE 3 So qua chac tren cay (thi nghiem che tu) F-PROBABLIITY VALUES FOR EACH EFFECT IN THE MODEL. SECTION - 1 VARIATE GRAND MEAN STANDARD DEVIATION C OF V |LN |CT$ | (N= 15) -------------------- SD/MEAN | | | NO. BASED ON BASED ON % | | | OBS. TOTAL SS RESID SS | | | NS 15 12.113 1.1728 0.73847 5.1 0.8383 0.0117 BALANCED ANOVA FOR VARIATE KL1000 FILE VL3 18/ 8/** 12:44 ---------------------------------------------------------------- PAGE 1 khoi luong 100 qua (thi nghiem che phu) VARIATE V003 KL100 LN SOURCE OF VARIATION DF SUMS OF MEAN F RATIO PROB ER SQUARES SQUARES LN ============================================================================= 1 LN 2 .661334 .330667 0.24 0.797 3 2 CT$ 4 82.8906 20.7227 14.79 0.001 3 * RESIDUAL 8 11.2053 1.40067 ----------------------------------------------------------------------------- * TOTAL (CORRECTED) 14 94.7573 6.76838 ----------------------------------------------------------------------------- TABLE OF MEANS FOR FACTORIAL EFFECTS FILE VL3 18/ 8/** 12:44 ---------------------------------------------------------------- PAGE 2 khoi luong 100 qu (thi nghiem che phu) MEANS FOR EFFECT LN ------------------------------------------------------------------------------- LN NOS KL100 1 5 123.100 2 5 123.180 3 5 123.580 SE(N= 5) 0.529276 5%LSD 8DF 1.72592 ------------------------------------------------------------------------------- MEANS FOR EFFECT CT$ ------------------------------------------------------------------------------- CT$ NOS KL100 I 3 120.400 II 3 120.500 III 3 124.533 IV 3 125.200 V 3 125.800 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………92 SE(N= 3) 0.683292 5%LSD 8DF 2.22815 ------------------------------------------------------------------------------- ANALYSIS OF VARIANCE SUMMARY TABLE FILE VL3 18/ 8/** 12:44 ---------------------------------------------------------------- PAGE 3 khoi luong 100 qua (thi nghiem che phu) F-PROBABLIITY VALUES FOR EACH EFFECT IN THE MODEL. SECTION - 1 VARIATE GRAND MEAN STANDARD DEVIATION C OF V |LN |CT$ | (N= 15) -------------------- SD/MEAN | | | NO. BASED ON BASED ON % | | | OBS. TOTAL SS RESID SS | | | KL1000 15 123.29 2.6016 1.1835 4.0 0.7965 0.0011 BALANCED ANOVA FOR VARIATE NS FILE G4 18/ 8/** 11:38 ---------------------------------------------------------------- PAGE 1 Nang suat thuc thu (thi nghiem che tu) VARIATE V003 NS LN SOURCE OF VARIATION DF SUMS OF MEAN F RATIO PROB ER SQUARES SQUARES LN ============================================================================= 1 LN 2 2.79856 1.39928 0.63 0.563 3 2 CT$ 4 45.2835 11.3209 5.06 0.025 3 * RESIDUAL 8 17.8936 2.23670 ----------------------------------------------------------------------------- * TOTAL (CORRECTED) 14 65.9756 4.71254 ----------------------------------------------------------------------------- TABLE OF MEANS FOR FACTORIAL EFFECTS FILE G4 18/ 8/** 11:38 ---------------------------------------------------------------- PAGE 2 Nang suat thuc thu (thi nghiem che tu) MEANS FOR EFFECT LN ------------------------------------------------------------------------------- LN NOS NS 1 5 23.9360 2 5 24.2680 3 5 23.2320 SE(N= 5) 0.668834 5%LSD 8DF 2.18100 ------------------------------------------------------------------------------- MEANS FOR EFFECT CT$ ------------------------------------------------------------------------------- CT$ NOS NS I 3 20.8767 II 3 23.5967 III 3 23.8733 IV 3 26.2667 V 3 24.4467 SE(N= 3) 0.863461 5%LSD 8DF 1.65466 ------------------------------------------------------------------------------- ANALYSIS OF VARIANCE SUMMARY TABLE FILE G4 18/ 8/** 11:38 ---------------------------------------------------------------- PAGE 3 Nang suat thuc thu (thi nghiem che tu) Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………93 F-PROBABLIITY VALUES FOR EACH EFFECT IN THE MODEL. SECTION - 1 VARIATE GRAND MEAN STANDARD DEVIATION C OF V |LN |CT$ | (N= 15) -------------------- SD/MEAN | | | NO. BASED ON BASED ON % | | | OBS. TOTAL SS RESID SS | | | NS 15 23.812 2.1708 1.4956 4.3 0.5629 0.0253 ._.