Đánh giá hiện trạng và đề xuất loại hình sử dụng đất nông lâm nghiệp theo hướng hiệu quả và bền vững huyện Lộc Bình - Tỉnh Lạng Sơn

Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o Tr−êng ®¹i häc N¤NG NGHIÖP I ----------———----------- NGUYÔN thu h»ng ®¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng vµ ®Ò xuÊt lo¹i h×nh sö dông ®Êt n«ng l©m nghiÖp theo h−íng hiÖu qu¶ vµ bÒn v÷ng huyÖn léc b×nh - tØnh l¹ng s¬n LuËn v¨n th¹c sü n«ng nghiÖp Chuyªn ngµnh : Qu¶n lý ®Êt ®ai M· sè : 4.01.03 Ng−êi h−íng dÉn khoa häc: PGS. TS. NguyÔn xu©n thµnh Hµ Néi - 2007 Lêi cam ®oan - T«i xin cam ®oan r»ng nh÷ng sè liÖu, kÕt qu¶ nghiªn cøu trong luËn v¨n nµy lµ trung thùc vµ ch−a hÒ ®−îc sö dông ®Ó b¶o vÖ mét häc vÞ nµo. - T«i xin cam ®oan r»ng mäi sù gióp ®ì cho viÖc thùc hiÖn luËn v¨n nµy ®· ®−îc c¶m ¬n vµ c¸c th«ng tin trÝch dÉn trong luËn v¨n nµy ®Òu ®· ®−îc chØ râ nguån gèc. T¸c gi¶ luËn v¨n NguyÔn Thu H»ng i Lêi c¶m ¬n Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi, t«i ®· nhËn ®−îc sù gióp ®ì tËn t×nh vµ nh÷ng lêi chØ b¶o ch©n t×nh cña tËp thÓ vµ c¸c c¸ nh©n trong vµ ngoµi Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp 1. Tr−íc tiªn, t«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n s©u s¾c PGS.TS. NguyÔn Xu©n Thµnh, lµ ng−êi trùc tiÕp h−íng dÉn vµ gióp ®ì t«i vÒ mäi mÆt ®Ó hoµn thµnh luËn v¨n. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n Ban Chñ nhiÖm Khoa Sau ®¹i häc, Ban Chñ nhiÖm Khoa §Êt vµ M«i tr−êng, tËp thÓ gi¸o viªn vµ c¸n bé c«ng nh©n viªn Khoa §Êt vµ M«i tr−êng, Khoa Sau ®¹i häc cïng toµn thÓ b¹n bÌ vµ ®ång nghiÖp gióp t«i hoµn thµnh qu¸ tr×nh häc tËp vµ thùc hiÖn ®Ò tµi. T«i ch©n träng c¶m ¬n sù gióp ®ì nhiÖt t×nh cña Së Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng L¹ng S¬n; UBND huyÖn Léc B×nh; phßng Tµi nguyªn M«i tr−êng, phßng kinh tÕ, phßng thèng kª huyÖn Léc B×nh, UBND c¸c x∙ §ång Bôc, B»ng Kh¸nh, MÉu S¬n ®∙ t¹o ®iÒu kiÖn cho t«i thu thËp sè liÖu, nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt ®Ó thùc hiÖn ®Ò tµi nµy. C¶m ¬n c¸c ®ång chÝ l·nh ®¹o ViÖn Nghiªn cøu §Þa chÝnh vµ c¸n bé Trung t©m Nghiªn cøu Quy ho¹ch vµ Kinh tÕ ®Êt - ViÖn Nghiªn cøu §Þa chÝnh ®· t¹o ®iÒu kiÖn vÒ thêi gian ®Ó t«i hoµn thµnh luËn v¨n nµy. C¶m ¬n gia ®×nh, c¸c anh, chÞ ®ång nghiÖp, b¹n bÌ ®· ®éng viªn vµ gióp ®ì t«i trong qu¸ tr×nh häc tËp vµ thùc hiÖn luËn v¨n. Xin ch©n thµnh c¶m ¬n! T¸c gi¶ luËn v¨n NguyÔn Thu H»ng ii Danh môc c¸c ch÷ viÕt t¾t §T §Ëu t−¬ng FAO Tæ chøc n«ng nghiÖp vµ l−¬ng thùc thÕ giíi HTCT HÖ thèng canh t¸c KT-XH Kinh tÕ x· héi L§ Lao ®éng LM Lóa mïa LUT Lo¹i h×nh sö dông ®Êt LX Lóa xu©n NTTS Nu«i trång thuû s¶n NXB Nhµ xuÊt b¶n SOPS Héi ®ång nghiªn cøu s¶n xuÊt THKTNNTW Trung häc kü thuËt n«ng nghiÖp Trung ¦¬ng TNHH Thu nhËp hçn hîp UBND Uû ban nh©n d©n USDA Bé n«ng nghiÖp Hoa Kú iii Danh môc c¸c b¶ng Sè hiÖu Tªn b¶ng Trang 2.1 Dù b¸o diÖn tÝch canh t¸c vµ d©n sè thÕ giíi 10 2.2 DiÖn tÝch ®Êt canh t¸c b×nh qu©n ë mét sè n−íc §«ng Nam ¸ 10 4.3 C¬ cÊu gi¸ trÞ s¶n xuÊt huyÖn Léc B×nh qua mét sè n¨m 36 4.4 Mét sè chØ tiªu chÝnh ngµnh trång trät n¨m 2006 39 4.5 T×nh h×nh s¶n xuÊt cña ngµnh ch¨n nu«i 39 4.6 DiÖn tÝch c¬ cÊu c¸c lo¹i ®Êt huyÖn Léc B×nh n¨m 2006 42 4.7 DiÖn tÝch, c¬ cÊu ®Êt n«ng nghiÖp huyÖn Léc B×nh n¨m 2006 45 4.8 HiÖn tr¹ng c¸c lo¹i h×nh sö dông ®Êt n«ng l©m nghiÖp huyÖn Léc B×nh n¨m 2006 46 4.9 DiÖn tÝch c¸c lo¹i h×nh sö dông ®Êt n«ng l©m nghiÖp t¹i 3 vïng nghiªn cøu. 51 4.10 DiÖn tÝch ®Êt ®ai t¹i c¸c ®iÓm ®iÒu tra 54 4.11 HiÖu qu¶ kinh tÕ kiÓu sö dông ®Êt 2 vô lóa (lóa xu©n - lóa mïa) 55 4.12 HiÖu qu¶ kinh tÕ kiÓu sö dông ®Êt 1 vô lóa 56 4.13 HiÖu qu¶ kinh tÕ lo¹i h×nh sö dông ®Êt lóa - mµu 56 4.14 HiÖu qu¶ kinh tÕ lo¹i h×nh sö dông ®Êt chuyªn mµu 57 4.15 HiÖu qu¶ kinh tÕ lo¹i sö dông n−¬ng rÉy 58 4.16 HiÖu qu¶ kinh tÕ lo¹i h×nh sö dông ®Êt c©y l©u n¨m 58 4.17 HiÖu qu¶ kinh tÕ lo¹i h×nh sö dông ®Êt l©m nghiÖp 59 4.18 HiÖu qu¶ x· héi cña c¸c lo¹i h×nh sö dông ®Êt Léc B×nh 61 4.19 HiÖu qu¶ che phñ ®Êt cña c¸c lo¹i h×nh sö dông ®Êt 63 4.20 L−îng ph©n bãn cho c©y trång ®−îc quy ®æi ra l−îng (N, P2O5, K2O) 66 4.21 Tiªu chuÈn bãn ph©n c©n ®èi vµ hîp lý cña mét sè c©y trång 66 iv Danh môc c¸c s¬ ®å, h×nh vÏ, ¶nh Sè hiÖu Tªn s¬ ®å, h×nh vÏ, ¶nh Trang H×nh 4.3 BiÓu ®å c¬ cÊu gi¸ trÞ s¶n xuÊt huyÖn Léc B×nh 37 H×nh 4.4 BiÓu ®å c¬ cÊu c¸c lo¹i ®Êt huyÖn Léc B×nh 42 H×nh 4.5 BiÓu ®å c¬ cÊu ®Êt n«ng nghiÖp huyÖn Léc B×nh 44 ¶nh 1 C¶nh quan LUT 2 lóa 72 ¶nh 2 C¶nh quan LUT lóa - mµu (CNNNN) 72 ¶nh 5 C¶nh quan LUT rõng trång 74 ¶nh 6 C¶nh quan LUT rõng tù nhiªn 74 v Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………vi Môc Lôc Trang Lêi cam ®oan i Lêi c¶m ¬n ii Gi¶i thÝch tõ ng÷ iii Môc lôc iv Danh môc c¸c b¶ng vii Danh môc c¸c s¬ ®å, h×nh vÏ, ¶nh viii 1. më ®Çu 1 1.1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi 1 1.2 Môc tiªu vµ yªu cÇu cña ®Ò tµi 2 1.2.1 Môc tiªu 2 1.2.2 Yªu cÇu 2 1.3 ý nghÜa chÝnh cña ®Ò tµi ®¹t ®−îc 3 2. TæNG QUAN 4 2.1 Quan ®iÓm vÒ sö dông ®Êt n«ng l©m nghiÖp 4 2.2 Kh¸i qu¸t vÒ hiÖu qu¶ sö dông ®Êt 5 2.2.1 HiÖu qu¶ kinh tÕ sö dông ®Êt 5 2.2.2 HiÖu qu¶ vÒ mÆt x· héi 5 2.2.3 HiÖu qu¶ vÒ m«i tr−êng sö dông ®Êt 6 2.3 Tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông ®Êt 7 2.4 Nh÷ng yÕu tè ¶nh h−ëng tíi hiÖu qu¶ sö dông ®Êt n«ng l©m nghiÖp 7 2..5 T×nh h×nh sö dông ®Êt ®ai trªn thÕ giíi vµ ë viÖt nam 8 2.5.1 T×nh h×nh sö dông ®Êt n«ng l©m nghiÖp trªn thÕ giíi 8 2.5.2 T×nh h×nh sö dông ®Êt ®ai ë ViÖt Nam 6 2.6 KÕt qu¶ nghiªn cøu hiÖu qu¶ c¸c lo¹i h×nh sö dông ®Êt n«ng l©m nghiÖp vïng trung du miÒn nói 15 Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………vii 3. ®èi t−îng, ®Þa ®iÓm, NéI DUNG Vµ PH¦¥NG PH¸P NGHI£N CøU 39 3.1 §èi t−îng nghiªn cøu 3.2 §Þa ®iÓm nghiªn cøu 3.3 Néi dung nghiªn cøu 39 3.3.1 §¸nh gi¸ ®iÒu kiÖn tù nhiªn c¶nh quan m«i tr−êng huyÖn Léc B×nh 39 3.3.2 §iÒu tra ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi huyÖn Léc B×nh 39 3.3.3 HiÖn tr¹ng sö dông ®Êt huyÖn Léc B×nh 39 3.3.4 DiÖn tÝch vµ hiÖu qu¶ c¸c lo¹i h×nh sö dông ®Êt n«ng l©m nghiÖp 39 3.3.5 §Ò xuÊt mét sè lo¹i h×nh sö dông ®Êt n«ng l©m nghiÖp theo h−íng hiÖu qu¶, bÒn v÷ng vµ c¸c gi¶i ph¸p 40 3.4. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 40 3.4.1. Ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra thu thËp sè liÖu thø cÊp 40 3.4.2. Ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra thu thËp sè liÖu s¬ cÊp 40 3.4.3. Ph−¬ng ph¸p tham kh¶o ý kiÕn chuyªn gia 41 3.4.4. Ph−¬ng ph¸p kÕ thõa c¸c tµi liÖu liªn quan ®Õn ®Ò tµi 42 3.4.5. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ c¸c lo¹i h×nh sö dông ®Êt 42 3.4.6. Ph−¬ng ph¸p x©y dùng b¶n ®å 42 3.4.7. Ph−¬ng ph¸p tæng hîp tæng hîp thèng kª vµ xö lý sè liÖu 4. KÕt qu¶ nghiªn cøu vµ th¶o luËn 43 4.1 §iÒu kiÖn tù nhiªn vµ c¶nh quan m«i tr−êng huyÖn Léc B×nh 43 4.1.1 §iÒu kiÖn tù nhiªn 43 4.1.2. C¸c nguån tµi nguyªn 54 4.1.3 §¸nh gi¸ chung vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn, tµi nguyªn vµ m«i tr−êng 57 4.2. Thùc tr¹ng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi huyÖn Léc B×nh 62 Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………viii 4.2.1 Thùc tr¹ng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi huyÖn Léc B×nh 62 4.2.2 D©n sè lao ®éng viÖc lµm vµ møc sèng d©n c− 69 4.2.3 Thùc tr¹ng ngµnh n«ng l©m nghiÖp huyÖn Léc B×nh 83 4.2.4 §¸nh gi¸ chung vÒ ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi 4.3 HiÖn tr¹ng sö dông ®Êt huyÖn Léc B×nh 90 4.3.1 HiÖn tr¹ng sö dông ®Êt huyÖn Léc B×nh n¨m 2006 90 4.3.2 HiÖn tr¹ng sö dông ®Êt n«ng l©m nghiÖp huyÖn Léc B×nh n¨m 2006 91 4.4 C¸c lo¹i h×nh sö dông ®Êt n«ng l©m nghiÖp 94 4.4.1 C¸c lo¹i h×nh sö dông ®Êt chÝnh trªn ®Þa bµn huyÖn Léc B×nh (LUT) 94 4.4.2 C¸c lo¹i h×nh sö dông ®Êt chÝnh trªn ®Þa bµn 3 x· ®iÒu tra (LUT) 4.4.3 §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi vµ m«i tr−êng cña c¸c lo¹i h×nh sö dông ®Êt trªn ®Þa bµn nghiªn cøu. 4.5 §Ò xuÊt mét sè lo¹i h×nh sö dông ®Êt n«ng l©m nghiÖp theo h−íng hiÖu qu¶, bÒn v÷ng vµ c¸c gi¶i ph¸p trªn ®Þa bµn huyÖn Léc B×nh 4.5.1 Nh÷ng ®Ò xuÊt vÒ sö dông ®Êt 4.5.2 Mét sè gi¶i ph¸p nh»m b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn tµi nguyªn ®Êt cña huyÖn 5. KÕt luËn vµ ®Ò nghÞ 98 5.1 KÕt luËn 98 5.2 KiÕn nghÞ 99 Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………1 1. Më ®Çu 1.1 TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi §Êt ®ai lµ thµnh phÇn quan träng cña m«i tr−êng, lµ tµi nguyªn v« gi¸ mµ tù nhiªn ®· ban tÆng cho con ng−êi. §Êt lµ t− liÖu s¶n xuÊt ®Ó ph¸t triÓn n«ng l©m nghiÖp, lµ ®èi t−îng lao ®éng rÊt ®Æc thï bëi tÝnh chÊt ®éc ®¸o mµ kh«ng vËt thÓ tù nhiªn nµo cã thÓ thay thÕ ®−îc, ®ã lµ ®é ph× nhiªu. ChÝnh nhê tÝnh chÊt nµy mµ c¸c hÖ sinh th¸i ®· vµ ®ang tån t¹i, ph¸t triÓn vµ ngay c¶ cuéc sèng cña loµi ng−êi còng hoµn toµn phô thuéc vµo ®Êt. §Êt cïng víi con ng−êi ®· ®ång hµnh tõ buæi b×nh minh cña n«ng nghiÖp th« s¬ ®Õn nÒn n«ng nghiÖp tiªn tiÕn vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ ngµy nay. §Êt quý gi¸ lµ vËy, nh−ng con ng−êi ®«i khi l¹i cã th¸i ®é thê ¬ ®èi víi ®Êt. Trªn ph¹m vi toµn cÇu vµ ë n−íc ta, diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp ®ang ngµy dÇn bÞ thu hÑp do c¸c môc ®Ých sö dông kh¸c nhau. V× vËy, viÖc khai th¸c, sö dông, b¶o vÖ vµ qu¶n lý quü ®Êt n«ng l©m nghiÖp nh− thÕ nµo ®Ó ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao vµ bÒn v÷ng ®· trë thµnh mét vÊn ®Ò hÕt søc quan träng. ViÖt Nam cã kho¶ng 3/4 diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn thuéc miÒn nói vµ trung du, n¬i ®©y cã ®Þa h×nh phøc t¹p nªn tµi nguyªn ®Êt còng rÊt ®a d¹ng. ChØ tÝnh riªng khu vùc miÒn nói cã tíi 8 nhãm ®Êt vµ 13 lo¹i ®Êt chÝnh. Víi sè d©n hiÖn nay kho¶ng trªn 80 triÖu ng−êi ®· ®−a n−íc ta trë thµnh mét trong nh÷ng quèc gia cã tû lÖ diÖn tÝch b×nh qu©n ®Êt/ng−êi vµo lo¹i thÊp nhÊt trªn thÕ giíi. §Æc biÖt trong nhiÒu thËp kû qua chóng ta ®· l¹m dông khai th¸c kh«ng hîp lý tiÒm n¨ng ®Êt ®ai, ®iÒu nµy ®· dÉn ®Õn nhiÒu diÖn tÝch ®Êt bÞ tho¸i ho¸, gi¶m kh¶ n¨ng s¶n xuÊt. NhiÒu vïng ®Êt vèn rÊt mµu mì lóc ban ®Çu, nh−ng sau mét thêi gian canh t¸c kh«ng hîp lý ®· trë thµnh nh÷ng lo¹i ®Êt cã vÊn ®Ò mµ muèn sö dông chóng nh− tr−íc ®©y cÇn ph¶i ®Çu t− ®Ó c¶i t¹o rÊt tèn kÐm vµ trong nhiÒu tr−êng hîp viÖc ®Çu t− ch−a ch¾c dÉn ®Õn thµnh c«ng. Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………2 Léc B×nh lµ mét huyÖn miÒn nói biªn giíi cña tØnh L¹ng S¬n, c¸ch thÞ x· L¹ng S¬n 24 km vÒ h−íng §«ng B¾c theo ®−êng QL4b, cã to¹ ®é ®Þa lý tõ 21°28’05” ®Õn 21°52’10” vÜ ®é B¾c vµ tõ 106°44’52” ®Õn 107°11’44” kinh ®é §«ng. Cã tæng diÖn tÝch tù nhiªn 99.821,90 ha, chiÕm 12,2% diÖn tÝch cña tØnh L¹ng S¬n, bao gåm 2 thÞ trÊn, 27 x· vµ 285 th«n b¶n. §Þa h×nh cña huyÖn nghiªng tõ §«ng B¾c xuèng T©y Nam vµ ph©n thµnh ba vïng râ rÖt: Vïng ®åi nói cao ch¹y bao quanh huyÖn t¹o thµnh h×nh c¸nh cung, vïng ®åi nói thÊp phÝa T©y huyÖn, vïng thung lòng b»ng n»m däc QL 4b vµ s«ng Kú Cïng. Trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ huyÖn Léc B×nh ®· tiÕn hµnh nhiÒu biÖn ph¸p ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông ®Êt, nh−: giao quyÒn sö dông ®Êt l©u dµi, æn ®Þnh cho c¸c hé n«ng d©n, ¸p dông nhanh c¸c tiÕn bé kü thuËt míi ®Ó thay ®æi c¬ cÊu c©y trång, ®−a c¸c gièng c©y trång, vËt nu«i phï hîp víi ®iÒu kiÖn sinh th¸i cho n¨ng suÊt cao, chÊt l−îng tèt thÝch nghi trªn ®Êt Léc B×nh ®Ó ph¸t triÓn n«ng l©m nghiÖp theo h−íng hiÖu qu¶ vµ bÒn v÷ng. §−îc sù ph©n c«ng cña khoa §Êt vµ M«i tr−êng - Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp I chóng t«i ®i nghiªn cøu ®Ò tµi: “§¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng vµ ®Ò xuÊt lo¹i h×nh sö dông ®Êt n«ng l©m nghiÖp theo h−íng hiÖu qu¶ vµ bÒn v÷ng huyÖn Léc B×nh tØnh L¹ng S¬n" 1. 2 Môc tiªu vµ yªu cÇu cña ®Ò tµi 1.2.1 Môc tiªu §¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng c¸c lo¹i h×nh sö dông ®Êt n«ng l©m nghiÖp ®Ó lùa chän lo¹i h×nh sö dông ®Êt thÝch hîp theo h−íng hiÖu qu¶ vµ bÒn v÷ng trªn ®Þa bµn huyÖn Léc B×nh tØnh L¹ng S¬n. 1.2.2 Yªu cÇu + §¸nh gi¸ c¸c mÆt lîi thÕ vµ h¹n chÕ cña ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ - x· héi t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn s¶n xuÊt n«ng l©m nghiÖp t¹i huyÖn Léc B×nh tØnh L¹ng S¬n. Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………3 + §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi vµ m«i tr−êng cña c¸c lo¹i h×nh sö dông ®Êt n«ng l©m nghiÖp t¹i huyÖn Léc B×nh tØnh L¹ng S¬n. + §Ò xuÊt mét sè lo¹i h×nh sö dông ®Êt hîp lý vµ c¸c gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông ®Êt cña vïng ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn bÒn v÷ng. 1.3 ý nghÜa chÝnh cña ®Ò tµi ®¹t ®−îc KÕt qu¶ nghiªn cøu cña ®Ò tµi lµm c¬ së cho quy ho¹ch sö dông ®Êt ®Ó x©y dùng ph−¬ng ¸n chuyÓn ®æi, khai th¸c sö dông ®Êt n«ng l©m nghiÖp hîp lý theo h−íng hiÖu qu¶ vµ bÒn v÷ng cho c¸c huyÖn miÒn nói phÝa B¾c cã ®iÒu kiÖn t−¬ng tù nh− ë huyÖn Léc B×nh tØnh L¹ng S¬n. Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………4 2. tæng quan 2.1 Quan ®iÓm vÒ sö dông ®Êt n«ng l©m nghiÖp §Êt ®ai lµ nguån tµi nguyªn cã h¹n trong khi nhu cÇu cña con ng−êi lÊy ®i tõ ®Êt ngµy mét t¨ng, mÆt kh¸c diÖn tÝch ®Êt s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ngµy mét thu hÑp do bÞ chuyÓn sang quü ®Êt phi n«ng nghiÖp. Thùc hiÖn chñ tr−¬ng cña §¶ng vµ Nhµ n−íc, ®ã lµ C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp n«ng th«n (ChiÕn l−îc ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010), Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n n¨m 2000 [6]. Muèn thùc hiÖn ®−îc môc tiªu trªn, cÇn cã c¸c quan ®iÓm vµ c¸c gi¶i ph¸p cô thÓ nh− sau: - ¸p dông ph−¬ng thøc s¶n xuÊt n«ng l©m nghiÖp kÕt hîp, ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm, chèng xãi mßn röa tr«i, th©m canh bÒn v÷ng. - N©ng cao hiÖu qu¶ sö dông ®Êt n«ng l©m nghiÖp trªn c¬ së thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ c©y trång vËt nu«i, chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång vËt nu«i phï hîp víi sinh th¸i vµ b¶o vÖ m«i tr−êng. - Ph¸t triÓn n«ng l©m nghiÖp mét c¸ch toµn diÖn vµ cã hÖ thèng trªn c¬ së chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, ph¸t triÓn theo chiÒu s©u, ®¸p øng yªu cÇu ®a d¹ng ho¸ nÒn kinh tÕ quèc d©n. - Ph¸t triÓn n«ng l©m nghiÖp mét c¸ch toµn diÖn g¾n víi viÖc xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, gi÷ v÷ng æn ®Þnh chÝnh trÞ, an ninh quèc phßng vµ ph¸t huy nÒn v¨n ho¸ truyÒn thèng cña d©n téc, kh«ng ngõng n©ng cao nguån lùc cña con ng−êi. - Ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng l©m nghiÖp trªn c¬ së ¸p dông khoa häc c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt. - N©ng cao hiÖu qu¶ sö dông ®Êt n«ng l©m nghiÖp cña c¬ së ph¶i g¾n víi ®Þnh h−íng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña khu vùc, vïng vµ cña c¶ n−íc. 2.2 Kh¸i qu¸t vÒ hiÖu qu¶ sö dông ®Êt 2.2.1 HiÖu qu¶ kinh tÕ sö dông ®Êt HiÖu qu¶ kinh tÕ lµ mét ph¹m trï kinh tÕ ph¶n ¸nh mÆt chÊt l−îng cña c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ. Môc ®Ých s¶n xuÊt kinh tÕ - x· héi lµ ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng cao vÒ vËt chÊt tinh thÇn cña toµn x· héi, khi nguån lùc s¶n xuÊt x· Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………5 héi ngµy cµng trë nªn khan hiÕm. Yªu cÇu cña c«ng t¸c qu¶n lý kinh tÕ ®ßi hái ph¶i n©ng cao chÊt l−îng c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ lµm xuÊt hiÖn ph¹m trï hiÖu qu¶ kinh tÕ. XuÊt ph¸t tõ gãc ®é nghiªn cøu kh¸c nhau c¸c nhµ kinh tÕ ®a ra nhiÒu quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ hiÖu qu¶ kinh tÕ. Môc tiªu c¸c nhµ qu¶n lý ®Æt ra lµ víi mét khèi l−îng dù tr÷ tµi nguyªn nhÊt ®Þnh t¹o ra mét khèi l−îng hµng ho¸ lín nhÊt. Hay nãi c¸ch kh¸c lµ ë mét møc s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh cÇn ph¶i lµm thÕ nµo ®Ó cã chi phÝ tµi nguyªn vµ lao ®éng thÊp nhÊt. §iÒu ®ã cho thÊy quan hÖ mËt thiÕt gi÷a c¸c yÕu tè ®Çu vµo vµ ®Çu ra lµ sù biÓu hiÖn kÕt qu¶ cña mèi quan hÖ thÓ hiÖn tÝnh hiÖu qu¶ cña s¶n xuÊt. HiÖu qu¶ kinh tÕ lµ ph¹m trï ph¶n ¸nh mÆt chÊt l−îng cña c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ b»ng qu¸ tr×nh t¨ng c−êng lîi dông c¸c nguån lùc s½n cã phôc vô cho lîi Ých cña con ng−êi. Do nh÷ng nhu cÇu vËt chÊt cña con ng−êi ngµy cµng t¨ng,v× vËy n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ lµ ®ßi hái kh¸ch quan cña mét nÒn s¶n xuÊt x· héi. 2.2.2 HiÖu qu¶ vÒ mÆt x· héi - §−îc thÓ hiÖn ë møc ®é thu hót lao ®éng, gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm víi møc thu nhËp mµ ng−êi lao ®éng chÊp nhËn, bÒn v÷ng trong ®Þa bµn vµ c¸c vïng l©n cËn. - Tr×nh ®é d©n trÝ cña ng−êi d©n ®−îc thÓ hiÖn ë nhËn thøc vµ møc ®é tiÕp thu khoa häc kü thuËt míi trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ c¸c ngµnh nghÒ kh¸c ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt vµ chÊt l−îng s¶n phÈm. Møc ®é ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng phôc vô cho s¶n xuÊt vµ ®¸p øng nhu cÇu cña ng−êi d©n. - B¶o tån vµ ph¸t huy b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc truyÒn thèng. - §¶m b¶o an ninh quèc phßng, æn ®Þnh chÝnh trÞ vµ an ninh l−¬ng thùc. 2.2.3 HiÖu qu¶ vÒ m«i tr−êng sö dông ®Êt §Ó ®¸nh gi¸ mét ph−¬ng thøc canh t¸c nµo ®ã lµ tiÕn bé, ®i ®«i víi viÖc xem xÐt hiÖu qu¶ kinh tÕ cßn ph¶i ®¸nh gi¸ chung vÒ hiÖu qu¶ m«i tr−êng. Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………6 HiÖu qu¶ m«i tr−êng cña mét hÖ thèng canh t¸c tr−íc hÕt ph¶i phôc vô môc tiªu cña sù ph¸t triÓn mét nÒn n«ng nghiÖp bÒn v÷ng, ®ã lµ: - B¶o vÖ vµ lµm t¨ng ®é ph× nhiªu cña ®Êt, c¶i t¹o vµ phôc håi nh÷ng lo¹i ®Êt nghÌo dinh d−ìng, ®Êt ®· bÞ suy tho¸i do kü thuËt canh t¸c g©y nªn, duy tr× vµ n©ng cao tiÒm n¨ng sinh häc cña c¸c lo¹i ®Êt cßn ch−a bÞ suy tho¸i. C¸c tiªu thøc dïng ®Ó ®¸nh gi¸ bao gåm: + Bãn ph©n vµ gi÷ g×n ®Êt; ViÖc cung cÊp l¹i l−îng mïn bÞ mÊt ®i hµng n¨m cña ®Êt lµ rÊt cÇn thiÕt ®Ó gi÷ ®é ph× cho ®Êt. + H¹n chÕ dïng ho¸ chÊt trong n«ng nghiÖp. + Trång c©y hä ®Ëu bao gåm c¸c c©y hä ®Ëu ng¾n ngµy, dµi ngµy, c©y ph©n xanh, c©y ®a t¸c dông b»ng nhiÒu h×nh thøc: Trång lu©n canh, trång xen, trång däc ®−êng ranh giíi. + T¨ng vô, t¨ng hÖ sè quay vßng cña ®Êt ®Ó t¨ng c−êng sù che phñ ®Êt. - TÝnh ®a d¹ng sinh häc, b¶o vÖ nguån gien cña c¸c ®éng vËt, thùc vËt hoang d· dïng ®Ó lai t¹o thµnh c¸c gièng chèng chÞu tèt víi s©u bÖnh vµ c¸c ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh bÊt th−êng. - TÝnh ®a d¹ng gi÷a c¸c hÖ phô trång trät, ch¨n nu«i, ngµnh nghÒ phô, b¶o qu¶n chÕ biÕn sau thu ho¹ch vµ tiªu thô hµng ho¸. - Ph¸t triÓn ph−¬ng thøc n«ng, l©m kÕt hîp, x©y dùng c¸c m« h×nh VAC. - B¶o vÖ vµ duy tr× nguån tµi nguyªn n−íc b»ng viÖc trång rõng, xo¸ bá ®Êt trèng ®åi nói träc, trång c©y l©u n¨m, kÕt hîp n«ng l©m víi nu«i trång thuû s¶n... 2.3 Tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông ®Êt Tiªu chuÈn c¬ b¶n vµ tæng quan khi ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông ®Êt lµ møc ®é ®¸p øng nhu cÇu x· héi vµ sù tiÕt kiÖm lín nhÊt vÒ chi phÝ c¸c nguån tµi nguyªn, sù æn ®Þnh l©u dµi cña hiÖu qu¶. Do ®ã, tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông tµi nguyªn ®Êt n«ng l©m nghiÖp lµ møc ®é t¨ng Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………7 thªm c¸c kÕt qu¶ s¶n xuÊt trong ®iÒu kiÖn nguån lùc hiÖn cã hoÆc møc tiÕt kiÖm vÒ chi phÝ c¸c nguån lùc s¶n xuÊt khi s¶n xuÊt ra mét khèi l−îng n«ng l©m s¶n nhÊt ®Þnh [25]. Theo quan ®iÓm cña Héi ®ång nghiªn cøu s¶n xuÊt cña Liªn X« (SOPS) th× chØ nªn cã mét chØ tiªu duy nhÊt xuÊt ph¸t tõ gi¸ trÞ lao ®éng cña C¸c M¸c vµ ¨ng Ghen lµ t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng hay tiÕt kiÖm chi phÝ lao ®éng x· héi, cã nghÜa lµ tiÕt kiÖm tµi nguyªn lao ®éng, chi phÝ s¶n xuÊt [17]. C¸c nhµ kinh tÕ x· héi chñ nghÜa cho r»ng hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt ®−îc biÓu hiÖn b»ng nhÞp ®é t¨ng tæng s¶n phÈm x· héi hoÆc thu nhËp quèc d©n cao [28]. Tiªu chuÈn ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông ®Êt lµ møc ®¹t ®−îc c¸c môc tiªu kinh tÕ, x· héi vµ m«i tr−êng [2]. HiÖu qu¶ sö dông ®Êt cã ¶nh h−ëng ®Õn hiÖu qu¶ s¶n xuÊt n«ng l©m nghiÖp, ®Õn m«i tr−êng sinh th¸i, ®Õn ®êi sèng cña céng ®ång. V× vËy, ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông ®Êt ph¶i tu©n theo quan ®iÓm sö dông ®Êt bÒn v÷ng víi ba tiªu chuÈn chung lµ bÒn v÷ng vÒ mÆt kinh tÕ, x· héi vµ m«i tr−êng (FAO, 1994) [32]. 2.4 Nh÷ng yÕu tè ¶nh h−ëng tíi hiÖu qu¶ sö dông ®Êt n«ng l©m nghiÖp HiÖu qu¶ sö dông ®Êt n«ng l©m nghiÖp bÞ chi phèi bëi c¸c ®iÒu kiÖn vµ quy luËt sinh th¸i tù nhiªn, mÆt kh¸c bÞ kiÒm chÕ bëi c¸c ®iÒu kiÖn, quy luËt kinh tÕ - x· héi vµ c¸c yÕu tè kü thuËt. V× vËy cã thÓ kh¸i qu¸t nh÷ng ®iÒu kiÖn, nh©n tè ¶nh h−ëng ®Õn hiÖu qu¶ sö dông ®Êt n«ng l©m nghiÖp gåm 3 néi dung chÝnh sau: 2.4.1 YÕu tè vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn §iÒu kiÖn tù nhiªn: khÝ hËu, thêi tiÕt, ®é ph× tù nhiªn cña ®Êt ®ai, n−íc… lµ yÕu tè c¬ b¶n ®Ó x¸c ®Þnh cho sö dông ®Êt n«ng l©m nghiÖp sao cho hiÖu qu¶ cao nhÊt, nã ¶nh h−ëng trùc tiÕp ®èi víi s¶n xuÊt n«ng l©m nghiÖp. Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………8 §iÒu kiÖn tù nhiªn mang tÝnh ®Æc thï riªng cña khu vùc, vÞ trÝ ®Þa lý cña vïng víi sù kh¸c biÖt vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn kh¸c nhau sÏ quyÕt ®Þnh ®Õn kÕt qu¶ s¶n xuÊt vµ hiÖu qu¶ sö dông ®Êt ®ai. V× vËy, trong thùc tiÔn sö dông ®Êt cÇn ph¶i tu©n thñ quy luËt tù nhiªn, tËn dông nh÷ng lîi thÕ, h¹n chÕ nh÷ng t¸c ®éng xÊu cña tù nhiªn nh»m ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt vÒ kinh tÕ - x· héi vµ m«i tr−êng. 2.4.2 YÕu tè vÒ ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi Bao gåm c¸c yÕu tè nh− chÝnh s¸ch chÕ ®é x· héi, c¬ cÊu vµ c¬ chÕ kinh tÕ, d©n sè vµ lao ®éng, th«ng tin vµ qu¶n lý, chÝnh s¸ch ®Êt ®ai vµ m«i tr−êng, lùc l−îng s¶n xuÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña kinh tÕ hµng ho¸, c¬ cÊu kinh tÕ vµ ph©n bè s¶n xuÊt, sö dông lao ®éng, ¸p dông khoa häc c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt. §iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi th−êng cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh, chñ ®¹o ®èi víi viÖc sö dông ®Êt ®ai, ®Çu t− cho ph¸t triÓn ngµnh n«ng nghiÖp nãi riªng vµ c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c nãi chung. 2.4.3 YÕu tè vÒ kü thuËt canh t¸c Ph−¬ng thøc s¶n xuÊt vµ biÖn ph¸p canh t¸c lµ c¸c t¸c ®éng cña con ng−êi vµo sö dông ®Êt ®ai cã hiÖu qu¶. C©y trång, vËt nu«i nh»m t¹o nªn sù hµi hoµ gi÷a c¸c yÕu tè cña c¸c qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®Ó ®¹t ®−îc hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. Trªn c¬ së nghiªn cøu c¸c quy luËt tù nhiªn ®Ó lùa chän quy tr×nh kü thuËt, gièng c©y con, ¸p dông khoa häc kü thuËt hîp lý nhÊt nh»m ®¹t ®−îc môc tiªu kinh tÕ cao nhÊt vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng. Theo Frank Elis vµ Douglass C. North, th× c¸c n−íc ph¸t triÓn, khi cã t¸c ®éng tÝch cùc tõ khoa häc kü thuËt, nh−: gièng míi, thuû lîi, ph©n bãn… dÉn ®Õn yªu cÇu míi còng sÏ ®Æt ra cho c«ng t¸c tæ chøc s¶n xuÊt ®Ó cã kinh tÕ n«ng l©m nghiÖp t¨ng tr−ëng nhanh h¬n. Nh− vËy, biÖn ph¸p kü thuËt canh Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………9 t¸c cã mét ý nghÜa kh«ng kÐm phÇn quan träng trong qu¸ tr×nh khai th¸c theo chiÒu s©u vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ sö dông ®Êt n«ng l©m nghiÖp. 2.5 T×nh h×nh sö dông ®Êt n«ng l©m nghiÖp trªn thÕ giíi vµ ë ViÖt Nam 2.5.1 T×nh h×nh sö dông ®Êt n«ng l©m nghiÖp trªn thÕ giíi §Êt n«ng nghiÖp lµ lo¹i ®Êt ®−îc x¸c ®Þnh chñ yÕu ®Ó sö dông vµo s¶n xuÊt n«ng l©m nghiÖp nh−: trång trät, ch¨n nu«i, nu«i trång thuû s¶n hoÆc nghiªn cøu thÝ nghiÖm vÒ n«ng l©m nghiÖp (LuËt ®Êt ®ai 2003). S¶n phÈm cña s¶n xuÊt n«ng l©m nghiÖp kh«ng chØ nu«i sèng nh©n lo¹i, mµ cßn lµ nguån thu quan träng cña hÇu hÕt c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn. Theo dù b¸o cña tæ chøc Liªn hîp quèc (UN) vµ ng©n hµng ThÕ giíi (WB) [33], th× d©n sè thÕ giíi n¨m 2025 sÏ ®¹t 10 tû. HiÖn t¹i nhu cÇu l−¬ng thùc c¬ b¶n lµ t¹m æn, nÕu nh− kh«ng bÞ t¸c ®éng xÊu cña thiªn tai ph¸ ho¹i, song trong t−¬ng lai vÊn ®Ò l−¬ng thùc sÏ ®Æt cho ngµnh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ khai th¸c nguån tµi nguyªn ®Êt ®ai vµo t×nh tr¹ng c¹n kiÖt qu¸ møc, ®Æc biÖt ®èi víi nh÷ng n−íc ®ang ph¸t triÓn. Theo c¶nh b¸o cña FAO [30], [31], th× 117 n−íc ®ang ph¸t triÓn, sÏ cã kh«ng d−íi 64 n−íc sÏ kh«ng cã kh¶ n¨ng cung cÊp ®ñ l−¬ng thùc trong t−¬ng lai vµo nh÷ng n¨m ®Çu cña thÕ kû XXI, nÕu nh− c¸c quèc gia nµy kh«ng ¸p dông nh÷ng biÖn ph¸p canh t¸c, sö dông vµ b¶o vÖ tèt nguån tµi nguyªn ®Êt ®ai. Nguån dù tr÷ diÖn tÝch ®Êt canh t¸c ë c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn cßn kh¸ lín, nh−ng chØ tËp trung vµo c¸c n−íc ë ch©u Phi vµ ch©u Mü. Nguån ®Êt canh t¸c ë ch©u ¸ gÇn nh− ®· c¹n kiÖt, trong khi ®ã d©n sè ch©u ¸ chiÕm gÇn 1/2 ThÕ giíi. V× vËy ®Êt ®ai cña ch©u ¸ ®−îc xem nh− chÞu ¸p lùc rÊt lín cña sù bïng næ d©n sè trong t−¬ng lai. Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………10 B¶ng 2.1. Dù b¸o diÖn tÝch canh t¸c vµ d©n sè thÕ giíi N¨m D©n sè (triÖu ng−êi) DiÖn tÝch ®Êt canh t¸c (triÖu ha) B×nh qu©n DT ®Êt canh t¸c/ng−êi (ha) 1980 4.450 1.500 0,34 1990 5.100 1.510 0,30 2000 6.200 1.540 0,25 2010 7.200 1.580 0,22 2025 10.000 1.650 0,20 Nguån: FAO 1989, 1993 [30, 31] KÕt qu¶ dù b¸o ë b¶ng 2.1 cho thÊy: D©n sè ThÕ giíi t¨ng theo cÊp sè nh©n, song diÖn tÝch ®Êt ®−îc c¶i t¹o ®Ó ®−a vµo quü ®Êt canh t¸c t¨ng kh«ng ®¸ng kÓ dÉn ®Õn b×nh qu©n diÖn tÝch ®Êt canh t¸c/ng−êi hµng n¨m gi¶m m¹nh. ¦íc tÝnh ®−îc r»ng n¨m 2000 b×nh qu©n ®Çu ng−êi/1 ha ®Êt canh t¸c ë vïng ch©u ¸ Th¸i B×nh D−¬ng lµ 9,7 ng−êi/ha. N¨m 2010 sÏ lµ 12 ng−êi/ha vµ ®Õn n¨m 2025 sÏ lµ 17,7 ng−êi/ha. B¶ng 2.2. DiÖn tÝch ®Êt canh t¸c b×nh qu©n ë mét sè n−íc §«ng Nam ¸ Tªn n−íc DiÖn tÝch ®Êt cang t¸c b×nh qu©n/ng−êi In®«nªsia 0,12 Malaysia 0,27 Philippin 0,13 Th¸i Lan 0,42 ViÖt Nam 0,10 Nguån: Theo FAO 1993[31] Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………11 B×nh qu©n chung vÒ diÖn tÝch ®Êt canh t¸c ë ch©u ¸ so víi ThÕ giíi th× thÊp h¬n rÊt nhiÒu. §iÒu ®¸ng nãi lµ chØ tiªu nµy ë ViÖt Nam l¹i cµng thÊp, ®iÒu nµy còng nãi nªn r»ng kh¶ n¨ng më réng diÖn tÝch ®Êt n«ng l©m nghiÖp ë ViÖt Nam nãi riªng vµ khu vùc ch©u ¸ nãi chung lµ rÊt khã kh¨n. Trong t−¬ng lai kh«ng thÓ tr«ng chê theo h−íng më réng diÖn tÝch ®Êt canh t¸c, mµ ph¶i tËp trung vµo th©m canh, ¸p dông c¸c c«ng nghÖ sinh häc tiªn tiÕn vµo s¶n xuÊt n«ng nghiÖp míi cã thÓ ®¸p øng ®−îc an ninh l−¬ng thùc. Trªn thùc tÕ, hÇu hÕt c¸c n−íc ®Òu nhËn thøc ®−îc tÇm quan träng cña quü ®Êt Quèc gia. §· cã c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ qu¶n lý sö dông ®Êt, nhÊt lµ quü ®Êt s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, cho hiÖu qu¶ kinh tÕ cao ®ång thêi b¶o vÖ m«i tr−êng ®Êt ®Ó s¶n xuÊt bÒn v÷ng. * Thôy §iÓn ë Thôy §iÓn, phÇn lín ®Êt ®ai thuéc së h÷u t− nh©n, nh−ng viÖc qu¶n lý vµ sö dông ®Êt ®ai lµ mèi quan t©m chung cña toµn x· héi. V× vËy, toµn bé ph¸p luËt vµ chÝnh s¸ch ®Êt ®ai lu«n ®Æt ra vÊn ®Ò hµng ®Çu lµ cã sù c©n b»ng gi÷a lîi Ých riªng vµ lîi Ých chung, trªn c¬ së nÒn t¶ng cña thÓ chÕ chÝnh trÞ. Nguyªn t¾c d©n chñ x· héi cña nghÞ viÖn trong kho¶ng 3 thËp kû qua, thÓ hiÖn trong thùc tiÔn lµ c¸c lîi Ých chung ®−îc nhÊn m¹nh trong ph¸p luËt vµ chÝnh s¸ch ®Êt ®ai. Bé luËt ®Êt ®ai cña Thôy §iÓn lµ mét v¨n b¶n ph¸p luËt ®−îc xÕp vµo lo¹i hoµn chØnh nhÊt, nã tËp hîp vµ gi¶i quyÕt mèi quan hÖ ®Êt ®ai vµ ho¹t ®éng cña toµn x· héi víi 36 bé luËt kh¸c nhau, cho nªn qua nhiÒu thËp kû mµ cã Ýt thay ®æi. Ph¸p luËt vµ chÝnh s¸ch ®Êt ®ai ë Thôy §iÓn vÒ c¬ b¶n dùa trªn së h÷u t− nh©n vÒ ®Êt ®ai vµ kinh tÕ thÞ tr−êng, cã sù gi¸m s¸t chung cña x· héi trªn nhiÒu lÜnh vùc. Ph¸p luËt vµ chÝnh s¸ch ®Êt ®ai ë Thôy §iÓn tõ 1970 trë l¹i ®©y g¾n liÒn víi viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn ph¸p luËt bÊt ®éng s¶n t− nh©n. Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………12 Quy ®Þnh c¸c vËt cè ®Þnh g¾n liÒn víi bÊt ®éng s¶n, quy ®Þnh viÖc mua b¸n ®Êt ®ai, viÖc thÕ chÊp, quy ®Þnh vÒ hoa lîi, quyÒn th«ng hµnh ®Þa dÞch vµ c¸c ho¹t ®éng kh¸c nh− vÊn ®Ò båi th−êng quy ho¹ch sö dông ®Êt vµ thu håi ®Êt, ®¨ng ký quyÒn së h÷u ®Êt ®ai, hÖ thèng ®¨ng ký [12]. * Liªn bang Nga Liªn bang Nga cã kho¶ng 10 triÖu hé gia ®×nh ®ang së h÷u vµ sö dông mét sè l−îng lín diÖn tÝch ®Êt thuéc trang tr¹i gia ®×nh, gÇn 12 triÖu n«ng d©n ®ang së h÷u ®Êt d−íi h×nh thøc cæ phÇn víi møc cæ phÇn trung b×nh lµ 10 ha vµ cßn cã rÊt nhiÒu h×nh thøc sö dông, së h÷u kh¸c nh− thuª ®Êt, sö dông ®Êt thõa kÕ. Nhµ n−íc Liªn bang Nga thùc hiÖn mét hÖ thèng ph¸p luËt vµ chÝnh s¸ch ®Êt ®ai theo hai phÇn: - PhÇn chung: Bao gåm nh÷ng tiªu chuÈn ph¸p luËt, x¸c ®Þnh thµnh phÇn cña quyÒn së h÷u, quyÒn ®Þnh ®o¹t vµ quyÒn sö dông. Nh÷ng nguyªn t¾c qu¶n lý quü ®Êt, nh»m sö dông ®Êt ®ai mét c¸ch hîp lý vµ b¶o vÖ tµi nguyªn thiªn nhiªn, m«i tr−êng. - PhÇn ®Æc thï: x¸c ®Þnh quyÒn së h÷u, quyÒn ®Þnh ®o¹t, quyÒn sö dông ®Êt ¸p dông cho tõng ®èi t−îng vµ tõng lÜnh vùc ®èi víi tõng lo¹i ®Êt. X¸c ®Þnh quyÒn vµ nghÜa vô cña chñ thÓ trong luËt ®Êt ®ai vµ c¸c ®iÒu kiÖn sö dông ®Êt ®ai. HÖ thèng ph¸p luËt vµ chÝnh s¸ch ®Êt ®ai ë Nga (tr−íc ®©y lµ Liªn X« cò) ®· tr¶i qua nh÷ng thêi kú lÞch sö ph¸t triÓn qua 4 giai ®o¹n: - Tr−íc c¸ch m¹ng th¸ng 10 n¨m 1917 - Tõ n¨m 1917 ®Õn n¨m 1987 - C¶i c¸ch n«ng nghiÖp trong thêi kú c¶i tæ - Cuéc c¶i c¸ch n«ng nghiÖp vµ ®Êt ®ai cña Liªn bang Nga tõ n¨m 1990 ®Õn nay Liªn bang Nga ®· x©y dùng HiÕn ph¸p míi vµ th«ng qua LuËt ®Êt ®ai n¨m 1990. C¬ së cña luËt nµy lµ xem xÐt h×nh thøc së h÷u t− nh©n vÒ ®Êt ®ai, trong ®ã vÊn ®Ò quan träng nhÊt lµ ng−êi chñ ®Êt cã thÓ ®Ó l¹i quyÒn thõa kÕ vµ nh÷ng quyÒn cña chñ ®Êt, h×nh thøc cho thuª ®Êt trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………13 theo c¸c hîp ®ång. Næi bËt nhÊt lµ lÇn ®Çu tiªn trong HiÕn ph¸p Liªn bang Nga ®Ò cËp ®Õn quyÒn së h÷u t− nh©n vÒ ®Êt ®ai. N−íc Nga hiÖn nay thùc hiÖn chÕ ®é së h÷u Nhµ n−íc vµ thÞ chÝnh vÒ ®Êt ®ai xuÊt ph¸t tõ t×nh h×nh sau khi Liªn X« tan r·, c¸c vïng tù trÞ ®Òu ®ßi quyÒn së h÷u ®Êt ®ai cña m×nh, ®ång thêi 28 d©n téc trong Liªn bang Nga còng ®ßi cã quyÒn lùc ®èi víi ®Êt ®ai, tiÕp ®ã lµ c¸c vïng tù trÞ vµ c¸c thÞ chÝnh (bao gåm c¸c thµnh phè, c¸c quËn trong thµnh phè, c¸c thÞ trÊn, thÞ x·, c¸c khu vùc d©n c− n«ng th«n) còng ®ßi cã quyÒn ®èi víi ®Êt ®ai theo chÕ ®é “tù trÞ t¹i chç”. Tõ ®ã, LuËt ®Êt ®ai Liªn bang Nga (1991) kh¼ng ®Þnh së h÷u Nhµ n−íc víi c¸c n−íc céng hßa thuéc Liªn bang ®èi víi ®Êt ®ai lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p qu¶n lý Nhµ n−íc, ®Ó ®iÒu tiÕt c¸c quan hÖ ®Êt ®ai, tiÕp ®ã lµ sù ph©n cÊp cho c¸c vïng, c¸c thÞ chÝnh qu¶n lý ®Êt ®ai theo ph¸p luËt bao gåm quyÒn chiÕm h÷u, quyÒn sö dông vµ quyÒn ®Þnh ®o¹t. ChÕ ®é së h÷u t− nh©n vÒ ®Êt ®ai ®i ®«i víi nghÜa vô cña c¸ nh©n. QuyÒn së h÷u t− nh©n vÒ ®Êt ®ai bao gåm quyÒn chiÕm h÷u, quyÒn sö dông vµ ®Þnh ®o¹t, trong ®ã quyÒn chiÕm h÷u cã liªn quan chÆt chÏ víi c¸c quyÒn kh¸c nh»m khai th¸c triÖt ®Ó viÖc sinh lîi cña ®Êt ®Ó phôc vô yªu cÇu x· héi vµ c¸ nh©n. Tuy nhiªn, ph¸p luËt nghiªm cÊm sö dông ®Êt n«ng nghiÖp hoÆc ®Êt phßng hé vµo viÖc x©y kh¸ch s¹n hoÆc c¸c c«ng tr×nh phôc vô kinh doanh. Ph¸p luËt cho phÐp chñ së h÷u ®Êt ®−îc quyÒn b¸n, chuyÓn ®æi, chuyÓn nh−îng, cho thuª, thÕ chÊp vµ thõa kÕ. Nh×n chung, ph¸p luËt vµ chÝnh s¸ch ®Êt ®ai cña Liªn Bang Nga hiÖn nay lµ biÖn ph¸p qu¶n lý ®Êt ®ai mang ®Æc tr−ng cho sù thay ®æi cña hÖ thèng chÝnh trÞ thuéc chÕ ®é x· héi chñ nghÜa ë Liªn X« tr−íc ®©y [13]. * Trung Quèc N−íc Céng hßa nh©n d©n Trung Hoa thi hµnh chÕ ®é c«ng h÷u x· héi chñ nghÜa vÒ ®Êt ®ai - ®ã lµ chÕ ®é së h÷u toµn d©n vµ chÕ ®é së h÷u tËp thÓ cña quÇn chóng lao ®éng. Mäi ®¬n vÞ, c¸ nh©n kh«ng ®−îc x©m chiÕm, mua b¸n Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa ._.học Nông nghiệp ………………………14 hoÆc chuyÓn nh−îng phi ph¸p vÒ ®Êt ®ai. V× lîi Ých c«ng céng Nhµ n−íc cã thÓ tiÕn hµnh tr−ng dông theo ph¸p luËt ®èi víi ®Êt ®ai thuéc së h÷u tËp thÓ. TiÕt kiÖn ®Êt, sö dông ®Êt ®ai hîp lý, b¶o vÖ thiÕt thùc ®Êt canh t¸c lµ quèc s¸ch c¬ b¶n cña Trung Quèc. Nhµ n−íc thùc hiÖn chÕ ®é qu¶n chÕ môc ®Ých sö dông ®Êt ®ai vµ quy ho¹ch sö dông ®Êt n«ng nghiÖp vµ x©y dùng. §Êt ®ai ë Trung Quèc ®−îc ph©n thµnh 3 lo¹i: - §Êt dïng cho n«ng nghiÖp lµ ®Êt trùc tiÕp sö dông vµo s¶n xuÊt n«ng nghiÖp bao gåm ®Êt canh t¸c, ®Êt rõng, ®ång cá, ®Êt dïng cho c¸c c«ng tr×nh thñy lîi vµ ®Êt mÆt n−íc nu«i trång. - §Êt x©y dùng gåm ®Êt x©y dùng nhµ ë ®« thÞ vµ n«ng th«n, ®Êt dïng cho c«ng céng, ®Êt dïng cho khu c«ng nghiÖp c«ng nghÖ, kho¸ng s¶n vµ ®Êt dïng cho c«ng tr×nh quèc phßng. - §Êt ch−a sö dông lµ ®Êt kh«ng thuéc hai lo¹i ®Êt trªn ë Trung Quèc hiÖn cã 250 triÖu hé n«ng d©n sö dông trªn 100 triÖu ha ®Êt canh t¸c, b×nh qu©n kho¶ng 0,4 ha/hé gia ®×nh, v× vËy Nhµ n−íc b¶o hé ®Æc biÖt ®Êt canh t¸c. Nhµ n−íc thùc hiÖn chÕ ®é ®Òn bï ®Êt canh t¸c thµnh ®Êt phi canh t¸c khi ®−îc phª duyÖt theo ph¸p luËt ®Ó chuyÓn sang môc ®Ých kh¸c theo nguyªn t¾c “lÊy bao nhiªu, khai hoang bÊy nhiªu” vµ ®¬n vÞ chiÕm ®Êt canh t¸c thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm khai khÈn theo qui ®Þnh cña tØnh vµ ph¶i chuyÓn sè tiÒn ®ã vµo tµi kho¶n dïng cho ®Êt canh t¸c míi. Nhµ n−íc thùc hiÖn chÕ ®é båi th−êng ®èi víi ®Êt bÞ tr−ng dông theo môc ®Ých sö dông ®Êt tr−ng dông. TiÒn båi th−êng ®èi víi ®Êt canh t¸c b»ng 6 ®Õn 10 lÇn s¶n l−îng b×nh qu©n hµng n¨m cña 3 n¨m ®Êt ®ã tr−íc khi bÞ tr−ng dông. Tiªu chuÈn hç trî ®Þnh c− cho mçi nh©n khÈu n«ng nghiÖp b»ng tõ 4 ®Õn 6 lÇn gi¸ trÞ s¶n l−îng b×nh qu©n cña ®Êt canh t¸c/®Çu ng−êi thuéc ®Êt bÞ tr−ng dông, cao nhÊt kh«ng vît qu¸ 15 lÇn s¶n l−îng b×nh qu©n cña ®Êt bÞ Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………15 tr−ng dông 3 n¨m tr−íc ®ã. Nghiªm cÊm viÖc x©m chiÕm, l¹m dông tiÒn ®Òn bï ®Êt tr−ng dông vµ c¸c lo¹i tiÒn kh¸c cña ®¬n vÞ cã ®Êt bÞ tr−ng dông [4]. ViÖc khai th¸c sö dông ®Êt ë Trung Quèc lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ khèi n«ng th«n toµn diÖn. V× vËy, ChÝnh phñ thùc hiÖn chñ tr−¬ng “ly n«ng bÊt ly h−¬ng” ®· n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông ®Êt ®ai [10]. * Ph¸p C¸c chÝnh s¸ch qu¶n lý ®Êt ®ai ë Céng hßa Ph¸p ®−îc x©y dùng trªn mét sè nguyªn t¾c chØ ®¹o quy ho¹ch kh«ng gian, bao gåm c¶ chØ ®¹o qu¶n lý sö dông ®Êt ®ai vµ h×nh thµnh c¸c c«ng cô qu¶n lý ®Êt ®ai. Nguyªn t¾c ®Çu tiªn lµ ph©n biÖt kh«ng gian c«ng céng vµ kh«ng gian t− nh©n. Kh«ng gian c«ng céng bao gåm ®Êt ®ai vµ tµi s¶n trªn ®Êt thuéc së h÷u Nhµ n−íc vµ tËp thÓ ®Þa ph−¬ng. Tµi s¶n c«ng céng ®−îc ®¶m b¶o lîi Ých c«ng céng cã ®Æc ®iÓm lµ kh«ng thÓ chuyÓn nh−îng (kh«ng ®−îc mua vµ b¸n) vµ kh«ng thÓ mÊt hiÖu lùc. Kh«ng gian c«ng céng cïng víi c¸c vËt kiÕn tróc x©y dùng vµ c¸c thiÕt bÞ (c«ng së, tr−êng häc, bÖnh viÖn, nhµ v¨n hãa, b¶o tµng...) lµm cho ®Êt ®ai cã gi¸ trÞ vµ sö dông thuËn tiÖn. Kh«ng gian c«ng céng song song tån t¹i víi kh«ng gian t− nh©n vµ ®¶m b¶o lîi Ých song thµnh. QuyÒn së h÷u tµi s¶n lµ bÊt kh¶ x©m ph¹m vµ thiªng liªng, kh«ng ai cã quyÒn buéc ng−êi kh¸c ph¶i nh−êng quyÒn së h÷u cña m×nh. ChØ cã lîi Ých c«ng céng míi cã thÓ yªu cÇu lîi Ých t− nh©n nh−êng b−íc vµ trong tr−êng hîp ®ã cã lîi Ých c«ng céng ph¶i thùc hiÖn båi th−êng thiÖt h¹i mét c¸ch c«ng b»ng vµ tiªn quyÕt ®èi víi lîi Ých t− nh©n. ë Ph¸p cã chÝnh s¸ch qu¶n lý sö dông ®Êt canh t¸c rÊt chÆt chÏ ®Ó ®¶m b¶o s¶n xuÊt n«ng nghiÖp bÒn v÷ng vµ tu©n thñ viÖc ph©n vïng s¶n xuÊt, c¸c lo¹i n«ng s¶n thuéc Céng ®ång ch©u ¢u, luËt quy ®Þnh nh÷ng ®iÓm c¬ b¶n sau: Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………16 ViÖc chuyÓn ®Êt canh t¸c sang môc ®Ých kh¸c, kÓ c¶ viÖc lµm nhµ ë còng ph¶i xin phÐp chÝnh quyÒn cÊp x· quyÕt ®Þnh. Tuy nhiªn, chØ cã thÓ lµm nhµ ë cho b¶n th©n gia ®×nh m×nh vµ nghiªm cÊm x©y dùng nhµ trªn ®Êt canh t¸c ®Ó b¸n cho ng−êi kh¸c. Tõ 1993 c¸c bÊt ®éng s¶n dïng cho n«ng nghiÖp ®−îc h−ëng quy chÕ miÔn gi¶m. MiÔn gi¶m ®−¬ng nhiªn trong thêi gian 3 n¨m cho mét sè ®Êt ®ai chuyªn dïng ®Ó gieo h¹t, ®Êt ®· trång hoÆc trång l¹i rõng. MiÔn gi¶m thuÕ ®èi víi ®Êt míi dµnh cho −¬m trång c©y. KhuyÕn khÝch viÖc tÝch tô ®Êt ®ai b»ng c¸ch x¸c ®Þnh c¸c chñ ®Êt cã nhiÒu m¶nh ®Êt ë c¸c vïng kh¸c nhau th× lµm viÖc víi chñ ®Êt trong vßng 2 - 3 n¨m ®Ó thu thËp sè liÖu, ®µm ph¸n víi c¸c chñ ®Êt ®Ó tiÕn hµnh chuyÓn ®æi ruéng ®Êt, t¹o ®iÒu kiÖn tËp trung c¸c thöa ®Êt nhá thµnh c¸c thöa ®Êt lín, thùc hiÖn tÝch tô ®Êt ®ai. ViÖc b¸n ®Êt n«ng nghiÖp hay ®Êt ®« thÞ ph¶i nép thuÕ ®Êt vµ thuÕ tr−íc b¹ lµ 10%. §Êt nµy ®−îc −u tiªn b¸n cho nh÷ng ng−êi l¸ng giÒng ®Ó t¹o ra c¸c thöa ®Êt cã diÖn tÝch lín h¬n. ViÖc mua b¸n ®Êt ®ai kh«ng thÓ tù thùc hiÖn gi÷a ng−êi b¸n vµ ng−êi mua. Muèn b¸n ®Êt ph¶i xin phÐp vµ khi ®−îc phÐp −u tiªn b¸n cho ng−êi ®ang thuª ®Êt, khi hä kh«ng mua th× míi b¸n cho ng−êi kh¸c. ë Ph¸p cã c¬ quan gi¸m s¸t viÖc mua b¸n ®Êt ®Ó kiÓm s¸t c¸c ho¹t ®éng mua b¸n, chuyÓn nh−îng ®Êt ®ai. C¬ quan gi¸m s¸t ®ång thêi lµm nhiÖm vô m«i giíi vµ trùc tiÕp tham gia mua ®Êt. V¨n tù chuyÓn ®æi chñ së h÷u ®Êt ®ai cã Tßa ¸n Hµnh chÝnh x¸c nhËn tr−íc vµ sau khi chuyÓn ®æi. §èi víi ®Êt ®« thÞ míi, khi chia cho ng−êi d©n th× ph¶i nép 30% chi phÝ cho c¸c c«ng tr×nh h¹ tÇng, phÇn cßn l¹i 70% tr−íc ®©y 10 n¨m do ChÝnh phñ chi, nay chuyÓn vÒ kinh phÝ ®Þa ph−¬ng. Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………17 Ngµy nay, ®Êt ®ai ë Ph¸p ngµy cµng cã nhiÒu luËt chi phèi theo c¸c quy ®Þnh cña c¸c c¬ quan h÷u quan nh− qu¶n lý ®Êt ®ai, m«i tr−êng, qu¶n lý ®« thÞ, quy ho¹ch vïng l·nh thæ vµ ®Çu t− ph¸t triÓn [13]. * Australia Australia cã lÞch sö h×nh thµnh tõ thuéc ®Þa cña Anh, nhê vËy Australia cã ®−îc c¬ së vµ hÖ thèng ph¸p luËt qu¶n lý x· héi nãi chung vµ qu¶n lý, së h÷u vµ sö dông ®Êt ®ai nãi riªng tõ rÊt sím. Trong suèt qu¸ tr×nh lÞch sö tõ lóc lµ thuéc ®Þa ®Õn khi trë thµnh quèc gia ®éc lËp, ph¸p luËt vµ chÝnh s¸ch ®Êt ®ai cña Australia mang tÝnh kÕ thõa vµ ph¸t triÓn mét c¸ch liªn tôc kh«ng cã sù thay ®æi vµ gi¸n ®o¹n do sù thay ®æi vÒ chÝnh trÞ. §©y lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi lµm cho ph¸p luËt vµ chÝnh s¸ch ®Êt ®ai ph¸t triÓn nhÊt qu¸n vµ ngµy cµng hoµn thiÖn ®−îc xÕp vµo lo¹i hµng ®Çu cña thÕ giíi, v× luËt ®Êt ®ai cña Australia ®· tËp hîp vµ vËn dông ®−îc hµng chôc luËt kh¸c nhau cña ®Êt n−íc. LuËt ®Êt ®ai cña Australia quy ®Þnh ®Êt ®ai cña quèc gia lµ ®Êt thuéc së h÷u Nhµ n−íc vµ ®Êt thuéc së h÷u t− nh©n. LuËt ®Êt ®ai cña Australia c«ng nhËn Nhµ n−íc vµ t− nh©n cã quyÒn së h÷u bÊt ®éng s¶n trªn mÆt ®Êt, kh«ng ph©n chia riªng biÖt vÒ ®Êt. Ph¹m vi së h÷u ®Êt ®ai theo luËt ®Þnh lµ tÝnh tõ t©m tr¸i ®Êt trë lªn, nh−ng th«ng th−êng Nhµ n−íc cã quyÒn b¶o tån ®Êt ë tõng ®é s©u nhÊt ®Þnh, n¬i cã nh÷ng má kho¸ng s¶n quý nh− vµng, b¹c, ®ång, thiÕc, than, dÇu, má… (s¾c luËt vÒ ®Êt ®ai kh¸ng s¶n 1993). LuËt ®Êt ®ai Australia b¶o hé tuyÖn ®èi quyÒn lîi vµ nghÜa vô cña chñ së h÷u ®Êt ®ai. Chñ së h÷u cã quyÒn cho thuÕ, chuyÓn nh−îng, thÕ chÊp, thõa kÕ theo di chóc mµ kh«ng cã sù c¶n trë nµo, kÓ c¶ viÖc tÝch lòy ®Êt ®ai. Tuy nhiªn, luËt còng qui ®Þnh Nhµ n−íc cã quyÒn tr−ng thu ®Êt t− nh©n ®Ó sö dông vµo môc ®Ých c«ng céng, phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi vµ viÖc tr−ng thu ®ã g¾n liÒn víi viÖc Nhµ n−íc thùc hiÖn båi th−êng. Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………18 LuËt qui ®Þnh viÖc sö dông ®Êt ®ai ph¶i tu©n theo quy ho¹ch vµ ph©n vïng, phôc tïng ch−¬ng tr×nh quèc gia b¶o vÖ vµ gi÷ g×n m«i tr−êng, kÓ c¶ b¶o tån c¸c khu rõng nguyªn sinh, ®Êt ®ai cã ®éng thùc vËt quý hiÕm [25] 2.5.2 T×nh h×nh sö dông ®Êt ®ai ë ViÖt Nam N−íc ViÖt Nam n»m ë r×a phÝa §«ng b¸n ®¶o Trung Ên, thuéc vïng §«ng Nam ¸. B¾c gi¸p Trung Quèc, T©y gi¸p Lµo vµ C¨mpuchia, §«ng vµ Nam gi¸p Th¸i B×nh D−¬ng. L·nh thæ ViÖt Nam kÐo dµi h¬n 15 vÜ ®é tõ 8°33’ ®Õn 23°23’ vÜ ®é B¾c vµ tõ 102°10’ ®Õn 109°26’ kinh ®é §«ng. ViÖt Nam n»m trong vµnh ®ai nhiÖt ®íi B¾c b¸n cÇu, gi÷a mét bªn lµ ®¹i d−¬ng bao la víi mét bªn lµ lôc ®Þa réng lín nªn cã khÝ hËu nhiÖt ®íi giã mïa, n¾ng, nãng, m−a nhiÒu, ®é Èm lín th−êng cã thiªn tai, b·o lôt, h¹n h¸n… §Þa h×nh l¹i ph©n hãa m¹nh, nói vµ cao nguyªn chiÕm 3/4 diÖn tÝch ®Êt liÒn. Ngoµi hai ®ång b»ng réng t¹i hai l−u vùc s«ng lín ®æ ra biÓn §«ng lµ ®ång b»ng ch©u thæ s«ng Hång ë phÝa b¾c vµ ®ång b»ng ch©u thæ s«ng Cöu Long ë phÝa nam, c¸c ®ång b»ng cßn l¹i ®Òu nhá, hÑp t¹o thµnh mét chuçi n»m kÑp gi÷a biÓn §«ng vµ ®åi nói phÝa t©y, xÕp ng¾t qu·ng däc theo vïng duyªn h¶i Trung bé. §é dèc lín l¹i m−a nhiÒu nªn ®Êt ®ai rÊt dÔ bÞ xãi mßn, cßn nhiÒu vïng ®Êt chÞu ¶nh h−ëng m¹nh cña c¸c ®iÒu kiÖn tù nhiªn bÊt lîi, viÖc khai th¸c sö dông rÊt khã kh¨n. DiÖn tÝch tù nhiªn cña ViÖt Nam ®Õn ngµy 01/04/2005 lµ 33.069.348 ha, trong ®ã ®· ®−a vµo sö dông 28.048.301 ha chiÕm 84,81% diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn bao gåm ®Êt n«ng nghiÖp 24.822.553 ha (chiÕm 75,06%), ®Êt phi n«ng nghiÖp 3.225.748 ha (chiÕm 9,75%); ®Êt ch−a sö dông, s«ng suèi vµ nói ®¸ 5.021.047 ha chiÕm 15,19% diÖn tÝch tù nhiªn c¶ n−íc (b¸o c¸o tæng kiÓm kª ®Êt ®ai cña c¶ n−íc n¨m 2005) [9]. Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………19 ViÖt Nam cã 54 d©n téc, trong ®ã d©n téc kinh cã sè d©n ®«ng nhÊt, chiÕm 86,21% d©n sè cña c¶ n−íc, tiÕp ®Õn lµ d©n téc Tµy chiÕm 1,94%; d©n téc Kh¬me 1,38%, d©n téc Hoa chiÕm 1,13%; d©n téc Nïng 1,12%. C¸c d©n téc cßn l¹i cã d©n sè Ýt vµ chiÕm tû lÖ nhá h¬n 1% d©n sè c¶ n−íc [23]. So víi c¸c n−íc trªn thÕ giíi ViÖt Nam lµ n−íc cã quy m« diÖn tÝch trung b×nh, xÕp thø 66 trªn tæng sè trªn 217 n−íc (t−¬ng ®−¬ng víi Malaisia); xÕp thø 5 trong 10 n−íc §«ng Nam ¸ (sau In®«nªxia, MiÕn §iÖn, Th¸i Lan vµ Malaisia) nh−ng ®«ng d©n vµo hµng 13 trªn thÕ giíi vµ xÕp thø 2 trong 10 n−íc §«ng Nam ¸ (sau In®«nªxia), nªn b×nh qu©n ®Êt ®ai theo ®Çu ng−êi rÊt thÊp, chØ b»ng 1/6 møc b×nh qu©n cña thÕ giíi (0,45 ha), ®øng hµng thø 8 trong 11 n−íc §«ng Nam ¸ thø 170 trong sè trªn 217 n−íc trªn thÕ giíi. H¬n 80% d©n sè VÖt Nam sèng chñ yÕu b»ng s¶n xuÊt n«ng l©m nghiÖp, trong khi ®Êt s¶n xuÊt n«ng nghiÖp chØ chiÕm 28,47% diÖn tÝch tù nhiªn c¶ n−íc. B×nh qu©n ®Êt s¶n xuÊt n«ng nghiÖp trªn ®Çu ng−êi chØ ®¹t 0,11 ha, trªn khÈu n«ng nghiÖp ®¹t 0,14 ha, trªn mét hé lµ 0,54 ha vµ trªn mét hé n«ng nghiÖp lµ 0,68 ha. Víi quy m« diÖn tÝch nh− vËy th× kh¶ n¨ng tæ chøc s¶n xuÊt theo ph−¬ng thøc kinh tÕ hµng hãa lín lµ rÊt h¹n chÕ. Mçi d©n téc cña ViÖt Nam ®Òu cã nh÷ng phong tôc, tËp qu¸n canh t¸c riªng cña m×nh vµ t¸c ®éng cña nh÷ng phong tôc, tËp qu¸n canh t¸c Êy tíi hiÖu qu¶ sö dông ®Êt n«ng l©m nghiÖp trªn ®Þa bµn hä canh t¸c nãi chung vµ trong ph¹m vi quy m« hé gia ®×nh nãi riªng, còng rÊt kh¸c nhau. ViÖc lùa chän c¸c m« h×nh sö dông ®Êt cho c¸c d©n téc ph¶i phï hîp víi c¸c phong tôc tËp qu¸n canh t¸c cña hä th× míi ®−a vµo ®−îc thùc tÕ vµ ph¸t huy ®−îc t¸c dông. Sù ®a d¹ng vÒ ®Þa h×nh kÕt hîp víi sù ph©n hãa khÝ hËu do l·nh thæ kÐo dµi trªn 15 vÜ ®é tõ B¾c xuèng Nam vµ do sù chªnh lÖch vÒ ®é cao gi÷a ®ång b»ng vµ vïng nói, cao nguyªn, cïng víi c¸c yÕu tè vÒ kinh tÕ - x· héi t¹o nªn c¸c vïng ®Þa lý kinh tÕ cã nh÷ng ®Æc ®iÓm sö dông ®Êt n«ng l©m nghiÖp kh¸c nhau. Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………20 B¶ng 2.3. T×nh h×nh sö dông ®Êt ë ViÖt Nam qua mét sè n¨m Lo¹i ®Êt N¨m 1995 (ha) N¨m 2000 (ha) N¨m 2005 (ha) Tæng diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn 32.924.061 32.924.061 33.069.348 §Êt n«ng nghiÖp 18.248.083 20.388.116 24.822.553 - §Êt s¶n xuÊt n«ng nghiÖp 7.437.272 8.793.783 9.415.561 - §Êt l©m nghiÖp 10.795.020 11.575.429 14.677.407 - §Êt nu«i trång thuû s¶n 700.063 - §Êt lµm muèi 15.791 18.904 14.075 - §Êt n«ng nghiÖp kh¸c 15.448 §Êt phi n«ng nghiÖp 2.961.865 3.253.277 3.225. 748 §Êt ch−a sö dông 11.714.113 9.282.668 5. 021. 047 Nguån: B¸o c¸o quy ho¹ch sö dông ®Êt ®Õn n¨m 2010 c¶ n−íc n¨m 2005 [9] 2.5.3 T×nh h×nh sö dông ®Êt ®ai cña tØnh L¹ng S¬n - VÞ trÝ ®Þa lý: L¹ng s¬n lµ tØnh thuéc vïng §«ng B¾c. PhÝa B¾c gi¸p tØnh Cao B»ng; phÝa §«ng B¾c gi¸p Trung Quèc; phÝa Nam gi¸p tØnh B¾c Giang; phÝa §«ng Nam gi¸p tØnh Qu¶ng Ninh; phÝa T©y gi¸p tØnh B¾c K¹n; phÝa T©y Nam gi¸p tØnh Th¸i Nguyªn. - D¹ng ®Þa h×nh phæ biÕn ë L¹ng S¬n lµ nói thÊp vµ ®åi, ®é cao trung b×nh 252 m so víi mÆt n−íc biÓn. §åi nói chiÕm trªn 80% diÖn tÝch toµn tØnh. - TØnh L¹ng S¬n cã 11 ®¬n vÞ hµnh chÝnh cÊp huyÖn, bao gåm: Thµnh phè L¹ng S¬n vµ c¸c huyÖn: H÷u Lòng, Chi L¨ng, Cao Léc, Léc B×nh, §×nh LËp, V¨n L·ng, Trµng §Þnh, V¨n Quan, B×nh Gia, B¾c S¬n. Thµnh phè L¹ng S¬n lµ Trung t©m chÝnh trÞ, v¨n hãa, kinh tÕ x· héi cña tØnh. - D©n sè: TÝnh ®Õn n¨m 2005, d©n sè cña tØnh L¹ng S¬n lµ 739,3 ngh×n ng−êi, mËt ®é d©n sè lµ 89 ng−êi/km2 Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………21 DiÖn tÝch tù nhiªn cña L¹ng S¬n n¨m 2005 lµ 833.124,78 ha, trong ®ã diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp lµ 496.920,25 ha (chiÕm 59,64%); ®Êt phi n«ng nghiÖp cã diÖn tÝch 30.470,91 ha (chiÕm 3,66%), §Êt ch−a sö dông cã diÖn tÝch 305.733,62 ha chiÕm 36,7% tæng diÖn tÝch tù nhiªn. DiÖn tÝch gieo trång lóa vô ®«ng xu©n lµ 36.000 ha, vô mïa lµ 34.000 ha. DiÖn tÝch gieo trång c©y l−¬ng thùc cã xu h−íng gi¶m dÇn, chñ yÕu diÖn tÝch c©y mµu, diÖn tÝch lóa æn ®Þnh h¬n. Nguyªn nh©n chñ yÕu dÉn ®Õn diÖn tÝch mµu gi¶m lµ do ®êi sèng nh©n d©n ®· ®−îc c¶i thiÖn nªn mµu kh«ng ®−îc sö dông lµm l−¬ng thùc nh− tr−íc vµ mét phÇn diÖn tÝch ®· ®−îc chuyÓn sang trång c¸c c©y trång kh¸c cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao h¬n nh− trång d−a, rau xanh..., nh÷ng n¨m qua viÖc th©m canh, t¨ng n¨ng suÊt c¸c lo¹i c©y trång ®· thu ®−îc kÕt qu¶ lín, nhÊt lµ c©y lóa. B¶ng 2.4. T×nh h×nh sö dông ®Êt qua mét sè n¨m tØnh L¹ng S¬n Lo¹i ®Êt N¨m 1995 (ha) N¨m 2000 (ha) N¨m 2005 (ha) Tæng diÖn tÝch tù nhiªn 833.124,78 833.124,78 833.124,78 §Êt n«ng nghiÖp 358.753,11 400.661,83 496.920,25 - §Êt s¶n xuÊt n«ng nghiÖp 75.138,49 97.302,41 112.085,57 - §Êt l©m nghiÖp 283.409,28 302.746,15 383.839,08 - §Êt nu«i trång thuû s¶n 205,34 518,76 861,09 - §Êt n«ng nghiÖp kh¸c 94,51 134,51 §Êt phi n«ng nghiÖp 22.494,37 25.826,87 30.470,91 §Êt ch−a sö dông 477.704,09 406.636,08 305.733,62 Nguån: Së Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng tØnh L¹ng S¬n, n¨m 2005 DiÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp cña tØnh L¹ng S¬n ®· ®−îc tËn dông kh¸ triÖt ®Ó cho viÖc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Nh÷ng n¨m 1994 trë vÒ tr−íc n¨ng suÊt lóa b×nh qu©n c¶ n¨m cña tØnh L¹ng S¬n chØ ®¹t kho¶ng 20 ®Õn 25 t¹/ha, ®Õn nay Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………22 n¨ng suÊt lóa b×nh qu©n ®¹t tõ 39 ®Õn 43,4 t¹/ha. N¨ng suÊt lóa t¨ng nhanh lµm cho s¶n l−îng lóa c¶ n¨m tõ 16 v¹n tÊn ®· t¨ng lªn (29- 30 v¹n tÊn). Cã ®−îc kÕt qu¶ ®ã lµ do nh÷ng n¨m gÇn ®©y ng−êi d©n ®· biÕt ¸p dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt ®Ó t¹o ra n¨ng suÊt ngµy mét cao h¬n vµ më réng diÖn tÝch c¸c gièng lóa ng¾n ngµy cho n¨ng suÊt cao... MÆt kh¸c do thêi tiÕt c¬ b¶n thuËn lîi, céng víi c¬ së h¹ tÇng, mµng l−íi dÞch vô ®−îc t¨ng c−êng, do ®ã s¶n xuÊt l−¬ng thùc ®· ph¸t triÓn kh¸. Ngoµi diÖn tÝch trång lóa vµ c¸c lo¹i c©y l−¬ng thùc kh¸c, diÖn tÝch c¸c lo¹i c©y cßn l¹i kho¶ng 35 - 40%. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y tØnh L¹ng S¬n ®· cã nhiÒu cè g¾ng trong viÖc ®Çu t−, nghiªn cøu ®−îc nh÷ng c©y, con phï hîp víi vïng ®Êt cña tõng ®Þa ph−¬ng nªn ®· tõng b−íc h×nh thµnh mét sè c©y chñ lùc trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång theo h−íng s¶n xuÊt hµng ho¸ gãp phÇn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ë khu vùc n«ng th«n. Trong mét vµi n¨m gÇn ®©y mét sè diÖn tÝch c©y l©u n¨m, diÖn tÝch c¸c lo¹i c©y ¨n qu¶ ®· ®−îc c¸c ®Þa ph−¬ng quan t©m ®Çu t− nh− cam, quýt, xoµi, nh·n, v¶i, na (theo b¸o c¸o hiÖn tr¹ng ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng nghiÖp giai ®o¹n 2001 - 2005 cña tØnh L¹ng S¬n). 2.5.4 T×nh h×nh sö dông ®Êt cña huyÖn Léc B×nh Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y t×nh h×nh sö dông ®Êt cña huyÖn Léc B×nh cã nhiÒu biÕn ®éng, diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp t¨ng gi¶m thÊt th−êng. T×nh h×nh sö dông ®Êt ®−îc thÓ hiÖn qua b¶ng 2.5. B¶ng 2.5. T×nh h×nh sö dông ®Êt qua mét sè n¨m huyªn Léc B×nh §VT: ha Lo¹i ®Êt N¨m 2000 N¨m 2005 N¨m 2006 Tæng diÖn tÝch tù nhiªn 99.834,00 99.821,90 99.821,90 §Êt n«ng nghiÖp 48647,26 64592,57 65420,11 - §Êt s¶n xuÊt n«ng nghiÖp 10.348,85 14.875,76 1419,24 - §Êt l©m nghiÖp 38.247,93 49.618,24 50397,63 - §Êt nu«i trång thuû s¶n 77,48 96,87 101,54 - §Êt n«ng nghiÖp kh¸c 1,70 1,70 §Êt phi n«ng nghiÖp 2.202,06 5.582,64 5.683,43 §Êt ch−a sö dông 48.957,68 29.646,69 28.719,36 Nguån: Phßng Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng huyÖn Léc B×nh Qua b¶ng sè liÖu trªn cho ta thÊy diÖn tÝch ®Êt c¸c lo¹i ®Êt t¨ng gi¶m Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………23 thÊt th−êng qua c¸c n¨m tõ 2000 ®Õn n¨m 2006. §iÒu nµy cho thÊy t×nh h×nh sö dông vµ qu¶n lý ®Êt ®ai cña huyÖn cßn tån t¹i nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh, mét phÇn diÖn tÝch ®Êt ®ai kh«ng ®−îc kª khai do cÊp x· sö dông thu quü riªng, mÆt kh¸c do c«ng t¸c ®o ®¹c vµ chØnh lý biÕn ®éng cña ®Þa ph−¬ng kh«ng ®−îc cËp nhËt th−êng xuyªn dÉn ®Õn sù sai lÖch diÖn tÝch c¸c lo¹i ®Êt ®Æc biÖt lµ ®Êt n«ng nghiÖp vµ ®Êt chuyªn dïng. HiÖn nay nhê ¸p dông c«ng nghÖ th«ng tin trong lÜnh vùc qu¶n lý ®Êt ®ai vµ x©y dùng c¸c lo¹i b¶n ®å cã ®é chÝnh x¸c cao h¬n, nhê ®ã mµ c«ng t¸c qu¶n lý vµ sö dông ®Êt ®ai cña huyÖn ®¹t hiÖu qu¶ cao h¬n. 2.6 KÕt qu¶ nghiªn cøu hiÖu qu¶ cña c¸c lo¹i h×nh sö dông ®Êt n«ng l©m nghiÖp vïng trung du miÒn nói Theo kÕt qu¶ nghiªn cøu hiÖu qu¶ c¸c lo¹i h×nh sö dông ®Êt n«ng l©m nghiÖp vïng trung du, miÒn nói ë ViÖt Nam vµ mét sè n−íc trªn thÕ giíi [21]. §· x¸c ®Þnh vïng trung du, miÒn nói cã 9 lo¹i sö dông ®Êt cã tÝnh phæ biÕn sau: 1. 2 vô lóa 2. Lóa + c©y trång c¹n ng¾n ngµy 3. Chuyªn mµu + c©y c«ng nghiÖp ng¾n ngµy 4. C©y c«ng nghiÖp dµi ngµy + c©y ¨n qu¶ nhiÖt ®íi 5. C©y d−îc liÖu + c©y ¨n qu¶ «n ®íi 6. §ång cá 7. Nu«i trång thñy s¶n 8. N«ng l©m kÕt hîp 9. Trång rõng Trªn ®Þa bµn nghiªn cøu cã 9 lo¹i h×nh sö dông ®Êt bao gåm 31 kiÓu sö dông ®Êt cã tÝnh phæ biÕn. * HiÖu qu¶ kinh tÕ c¸c lo¹i h×nh sö dông ®Êt KÕt qu¶ ph©n tÝch hiÖu qu¶ kinh tÕ cña c¸c LUS cã thÓ nªu mét sè nhËn xÐt nh− sau: Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………24 - C¸c lo¹i h×nh sö dông ®Êt c©y ng¾n ngµy cã hiÖu qu¶ cao lµ lóa xu©n + lóa mïa + mµu ®«ng (ng«, ®Ëu t−¬ng, khoai lang hoÆc khoai t©y) - C©y l©u n¨m nhiÒu lo¹i cã hiÖu qu¶ cao ®Æc biÖt lµ c©y ¨n qu¶, quÕ, håi, chÌ… * KÕt luËn 1. KÕt qu¶ ®iÒu tra nghiªn cøu hiÖu qu¶ c¸c lo¹i h×nh sö dông ®Êt n«ng l©m nghiÖp vïng trung du, miÒn nói ViÖt Nam cho thÊy: Do sù ph©n ho¸ m¹nh vÒ khÝ hËu, ®Þa h×nh, ®Þa chÊt vµ thuû v¨n… nªn vïng nµy cã thµnh phÇn ®Êt ®ai, th¶m thùc vËt vµ hÖ thèng cÊy trång rÊt phong phó, ®a d¹ng. §iÒu nµy cã thÓ thÊy ®−îc qua sù h×nh thµnh qua 9 trong tæng sè 14 nhãm ®Êt cña c¶ n−íc còng nh− sù cã mÆt cña c¸c c©y «n ®íi bªn c¹nh c¸c c©y b¶n ®Þa trong hÖ thèng c©y trång ë ®Þa ph−¬ng. Vïng cã khÝ hËu nhiÖt ®íi giã mïa, cã mïa ®«ng l¹nh, m−a nhiÒu ®é Èm cao t¹o nªn mïa sinh tr−ëng ®èi víi c©y trång. §Êt cã ®é ph× vµ tÇng dµy kh¸, thuËn lîi cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, cã ®iÒu kiÖn ®a d¹ng ho¸ c©y trång ®Æc biÖt lµ c©y c«ng nghiÖp dµi ngµy vµ c©y l©m nghiÖp, tuy nhiªn tµi nguyªn ®ã ch−a ®−îc khai th¸c hîp lý. Vïng cã 90% d©n sè sèng b»ng nghÒ n«ng nh−ng diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp chØ chiÕm 15% tæng quü ®Êt vµ mÊy n¨m gÇn ®©y cã su thÕ gi¶m ®i, n¨ng suÊt c©y trång cßn thÊp, bÊp bªnh. 2. KÕt qu¶ nghiªn cøu x¸c ®Þnh toµn vïng cã 147 ®¬n vÞ ®Êt ®ai, trong ®ã cã 13 ®¬n vÞ ®Êt ®ai thuéc nhãm ®Êt phï sa vµ dèc tô, 8 ®¬n vÞ ®Êt ®ai thuéc nhãm ®Êt x¸m b¹c mÇu vµ biÕn ®æi do trång lóa n−íc, 95 ®¬n vÞ ®Êt ®ai thuéc nhãm ®Êt ®á vµng vµ 29 ®¬n vÞ ®Êt ®ai thuéc nhãm ®Êt mïn vµng ®á vµ ®Êt mïn trªn nói ®¸ cao. Cµng lªn c¸c tØnh vïng cao ®Êt ®ai ph©n ho¸ cµng phøc t¹p, ®Êt cã rõng xuÊt hiÖn trªn 66 ®¬n vÞ ®Êt ®ai chñ yÕu lµ vïng nói cao, dèc; ®Êt ®ang sö dông vµo n«ng nghiÖp cã mÆt trªn 65 ®¬n vÞ ®Êt ®ai thuéc vïng thÊp b»ng. Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………25 3. KÕt qu¶ ®iÒu tra nghiªn cøu c¸c lo¹i h×nh sö dông ®Êt cho thÊt rÊt ®a d¹ng vµ phong phó. TÊt c¶ cã 9 lo¹i h×nh sö dông ®Êt phï hîp víi ®iÒu kÞªn sinh th¸i bÒn v÷ng, mçi lo¹i h×nh cã nhiÒu kiÓu sö dông kh¸c nhau. Toµn vïng cã 31 kiÓu sö dông. + Lo¹i h×nh 2 vô lóa vµ 1 vô lóa + 1 vô mµu ph©n bæ ë c¸c nhãm ®Êt phï sa, thung lòng dèc tô vµ ®Êt ®á vµng (cã 9 kiÓu sö dông). + Lo¹i h×nh sö dông ®Êt chuyªn mµu vµ c©y c«ng nghiÖp ng¾n ngµy (kÓ c¶ lóa n−¬ng) trªn ®Êt phï sa ®−îc båi th−êng xuyªn, ®Êt ®á vµng trªn ®¸ m¸c ma baz¬ vµ trung tÝnh, ®¸ v«i vµ ®¸ sÐt biÕn chÊt, ®¸ m¸c ma axÝt vµ ®¸ c¸t (cã 5 kiÓu sö dông: Ng« xu©n - ng« hÌ thu, l¹c xu©n - l¹c thu, ng« (l¹c) xu©n - ng« (®Ëu t−¬ng) hÌ, mÝa, lóa n−¬ng) + Lo¹i h×nh c©y c«ng nghiÖp dµi ngµy vµ c©y ¨n qu¶ nhiÖt ®íi ®−îc bè trÝ trªn nhãm ®Êt ®á vµng, cã ®é dèc < 250 (chñ yÕu lµ chÌ, cafª, c©y ¨n qu¶ nhiÖt ®íi cam quý, xoµi, nh·n…). + Lo¹i h×nh c©y d−îc liÖu vµ c©y ¨n qu¶ «n ®íi ®−îc bè trÝ trªn nhãm ®Êt ®á vµng vµ mïn ®á vµng ë ®é cao > 1.700m (c©y d−îc liÖu: quÕ, th¶o qu¶). + C¸c lo¹i h×nh: §ång cá, nu«i trång thuû s¶n, n«ng l©m kÕt hîp, rõng trång (rõng nguyªn liÖu giÊy), rõng phßng hé b¶o vÖ m«i tr−êng sinh th¸i, rõng ®Æc dông ®−îc bè trÝ trªn c¸c lo¹i ®Êt phï hîp. 4. KÕt qu¶ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ (qua ph©n tÝch th«ng tin vÒ ®Çu t−, thu nhËp, thu nhËp thuÇn, tû suÊt, lîi nhuËn,…) cho thÊy. - C¸c lo¹i h×nh sö dông ®Êt c©y ng¾n ngµy cã hiÖu qu¶ cao lµ lóa xu©n + lóa mïa + mµu ®«ng (ng«, ®Ëu t−¬ng, khoai lang hoÆc khoai t©y) - C©y l©u n¨m nhiÒu lo¹i cã hiÖu qu¶ cao ®Æc biÖt lµ c©y ¨n qu¶, quÕ, håi, chÌ.. Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………26 * HiÖu qu¶ sö dông ®Êt n«ng l©m nghiÖp cña c¸c nhµ khoa häc ®i tr−íc ®∙ nghiªn cøu C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn hÖ thèng canh t¸c trªn vïng ®Êt trung du b¹c mÇu B¾c ViÖt Nam còng ®−îc nhiÒu nhµ khoa häc quan t©m. Theo c¸c t¸c gi¶ TrÇn Ngäc Ngo¹n, NguyÔn H÷u Hång, TrÇn V¨n §iÒn..., kÕt qu¶ nghiªn cøu hÖ thèng c©y trång trªn vïng ®Êt b¹c mÇu huyÖn HiÖp Hoµ tØnh B¾c Giang vµ x· §¾c S¬n huyÖn Phæ Yªn tØnh Th¸i Nguyªn ®· t×m ra ®−îc c¸c c«ng thøc lu©n canh hîp lý, mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao vµ ®−îc n«ng d©n chÊp nhËn. C¸c t¸c gi¶ §oµn V¨n §iÕm vµ NguyÔn H÷u TÒ trªn c¬ së nghiªn cøu hÖ thèng c©y trång hîp lý trªn vïng ®Êt gß ®åi cao, h¹n, b¹c mÇu vïng Sãc S¬n (Hµ Néi). Tõ ®ã x¸c ®Þnh hÖ thèng c©y trång phï hîp víi ®iÒu kiÖn sinh th¸i cña vïng. Mét h−íng nghiªn cøu kh¸c hÕt søc quan träng vÒ chèng xãi mßn, b¶o vÖ ®Êt ®ai, x¸c ®Þnh c¬ cÊu c©y trång hîp lý, t¨ng n¨ng suÊt c©y trång vµ b¶o vÖ m«i tr−êng sinh th¸i trªn ®Êt dèc ®· ®−îc nhiÒu nhµ khoa häc tËp trung nghiªn cøu trong nhiÒu n¨m vµ ®¹t ®−îc thµnh tùu ®¸ng kÓ. Theo sè liÖu tæng hîp cña t¸c gi¶ NguyÔn Träng Hµ (1962 - 1971), c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu thÝ nghiÖm vÒ trèng xãi mßn vµ t¨ng ®é Èm cho ®Êt dèc do c¸c t¸c gi¶: NguyÔn Ngäc B×nh, NguyÔn Quý Kh¶i, Cao V¨n Minh, NguyÔn Xu©n Qu¸t, T«n Gia Huyªn, Hµ Häc Ng«… ®· kh¼ng ®Þnh vai trß tÝch cùc cña c©y hä ®Ëu trång xen lµm gi¶m l−îng ®Êt bÞ xãi mßn tõ 50 - 60%, tr¶ l¹i cho ®Êt mét l−îng th©n l¸ vµo kho¶ng 20 - 40 t¹/ha/n¨m, gãp phÇn t¨ng ®é mÇu mì cho ®Êt. NguyÔn V¨n TiÕn (§¹i häc N«ng l©m - Th¸i nguyªn) ®· thùc hiÖn viÖc nghiªn cøu trång xen s¾n víi l¹c cïng víi c¸c b¨ng cèt khÝ chèng xãi mßn vµ ph©n bãn kho¸ng hîp lý trªn ®Êt dèc nghÌo dinh d−ìng, ®· thu thªm s¶n l−îng l¹c tõ 3,5 - 6,4 t¹/ha, n¨ng suÊt s¾n ®¹t 12,1 - 16,6 tÊn/ha vµ l−îng xãi mßn gi¶m tõ 2,8 - 4,5 lÇn so víi trång s¾n thuÇn. ë Tuyªn Quang cã m« h×nh cam + ng«, VÜnh Phó cã m« h×nh c©y ¨n qu¶ + l¹c + ®Ëu t−¬ng + ng« + khoai Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………27 lang, Yªn B¸i cã m« h×nh quÕ + s¾n + chÌ (Bïi ThÕ Hïng - NguyÔn H¶i Nam 1996). T¸c gi¶ Th¸i Phiªn, NguyÔn Tö Siªm (1993) còng ®· tæng hîp nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ “canh t¸c bÒn v÷ng trªn ®Êt dèc” nh− sö dông, qu¶n lý ®Êt dèc ®Ó ph¸t triÓn n«ng l©m nghiÖp l©u bÒn; c¸c biÖn ph¸p canh t¸c tæng hîp ®Ó s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cã hiÖu qu¶ vµ sö dông l©u bÒn ®Êt ®åi tho¶i vïng Tam §¶o - VÜnh Phóc cña TrÇn §øc Toµn; Nghiªn cøu triÓn khai kü thuËt canh t¸c bÒn v÷ng trªn ®Êt dèc miÒn nói phÝa b¾c ViÖt Nam cña NguyÔn ThÕ §Æng… Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………28 3. ®èi t−îng, néi dung vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 3.1 §èi t−îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu 3.1.1 §èi t−îng nghiªn cøu - §iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ x· héi cã liªn quan ®Õn s¶n xuÊt n«ng l©m nghiÖp cña huyÖn Léc B×nh tØnh L¹ng S¬n. - C¸c lo¹i h×nh sö dông ®Êt n«ng l©m nghiÖp trªn ®Þa bµn huyÖn Léc B×nh tØnh L¹ng S¬n. 3.1.2 Ph¹m vi nghiªn cøu §Êt s¶n xuÊt n«ng l©m nghiÖp cña 3 x· ®¹i diÖn cho 3 lo¹i ®Þa h×nh (vïng tiÓu khÝ hËu) huyÖn Léc B×nh tØnh L¹ng S¬n: - X· MÉu S¬n ®¹i diÖn cho vïng ®åi nói cao - X· B»ng Kh¸nh ®¹i diÖn cho vïng ®åi nói thÊp - X· §ång Bôc ®¹i diÖn cho vïng thung lòng b»ng n»m däc quèc lé 4b vµ s«ng Kú Cïng. 3.2 Néi dung nghiªn cøu 3.2.1 §¸nh gi¸ ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ c¶nh quan m«i tr−êng huyÖn Léc B×nh - Đặc điểm điều kiện tự nhiên (Vị trí địa lý, ®ịa hình, khí hậu, thuỷ văn) - Các nguồn tài nguyên (tài nguyên đất, tài nguyên nước, tài nguyên rừng, tài nguyên nhân văn vµ c¶nh quan m«i tr−êng) - §¸nh gi¸ chung về điều kiện tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên và cảnh quan môi trường 3.2.2 §¸nh gi¸ thực trạng phát triển kinh tế xã hội huyện Léc B×nh - Thực trạng ph¸t triển kinh tế vµ x· héi huyện Léc B×nh - D©n sè, lao ®éng, viÖc lµm vµ møc sèng d©n c− - Thùc tr¹ng ph¸t triÓn ngµnh n«ng l©m nghiÖp huyện Léc B×nh Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………29 3.2.3 HiÖn tr¹ng sö dông ®Êt huyÖn Léc B×nh - HiÖn tr¹ng sö dông ®Êt n¨m 2006 - HiÖn tr¹ng sö dông ®Êt n«ng l©m nghiÖp n¨m 2006 - HiÖn tr¹ng sö dông ®Êt n«ng l©m nghiÖp t¹i ®Þa ®iÓm nghiªn cøu (3 x·) 3.2.4 DiÖn tÝch vµ hiÖu qu¶ c¸c lo¹i h×nh sö dông ®Êt n«ng l©m nghiÖp - C¸c lo¹i h×nh sö dông ®Êt trªn ®Þa bµn toµn huyÖn Léc B×nh - C¸c lo¹i h×nh sö dông ®Êt trªn ®Þa bµn nghiªn cøu (3 x· ®¹i diÖn cho 3 vïng) - §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña c¸c lo¹i h×nh sö dông ®Êt ë ®Þa bµn nghiªn cøu (hiÖu qu¶ kinh tÕ, hiÖu qu¶ x· héi vµ hiÖu qu¶ m«i tr−êng) 3.2.5 §Ò xuÊt mét sè lo¹i h×nh sö dông ®Êt n«ng l©m nghiÖp theo h−íng hiÖu qu¶, bÒn v÷ng vµ c¸c gi¶i ph¸p - Lùa chän vµ ®Ò xuÊt mét sè lo¹i h×nh sö dông ®Êt n«ng l©m nghiÖp theo h−íng hiÖu qu¶ vµ bÒn v÷ng - §Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p sö dông ®Êt n«ng l©m nghiÖp theo h−íng hiÖu qu¶ vµ bÒn v÷ng. 3.3 ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 3.3.1 Ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra thu thËp sè liÖu thø cÊp Thu thËp d÷ liÖu, sè liÖu th«ng tin cã s½n tõ c¸c c¬ quan, phßng ban chøc n¨ng tõ trung −¬ng ®Õn huyÖn, x· (ViÖn quy ho¹ch thiÕt kÕ n«ng nghiÖp bé N«ng nghiÖp & PTNT; ViÖn Nghiªn cøu §Þa chÝnh Bé Tµi nguyªn & M«i tr−êng, Khoa §Êt & M«i tr−êng §HNNI, Së Tµi nguyªn & M«i tr−êng tØnh L¹ng S¬n, Phßng Tµi nguyªn & M«i tr−êng, phßng Thèng kª, phßng Kinh tÕ huyÖn Léc B×nh, UBND 3 x· ®· lùa chän ®Ó nghiªn cøu ®¹i diÖn cho 3 tiÓu vïng sinh th¸i cña huyÖn Léc B×nh). 3.3.2 Ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra thu thËp sè liÖu s¬ cÊp - Ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ nhanh n«ng th«n b»ng phiÕu ®iÒu tra n«ng hé. Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………30 - §iÒu tra 3 x· ®¹i diÖn cho 3 tiÓu vïng sinh th¸i cña huyÖn Léc B×nh, mçi x· chän 45 hé ®¹i diÖn cho c¸c d©n téc, theo ph©n lo¹i nhãm hé ®¬n gi¶n cña huyÖn lµ: kh¸, trung b×nh vµ nghÌo ®Ó pháng vÊn trùc tiÕp 3.3.3 Ph−¬ng ph¸p tham kh¶o ý kiÕn chuyªn gia Tõ kÕt qu¶ nghiªn cøu cña ®Ò tµi chóng t«i cã tham kh¶o thªm ý kiÕn cña c¸c chuyªn gia, chuyªn viªn vµ l·nh ®¹o phßng Kinh tÕ huyÖn Léc B×nh, c¸n bé n«ng nghiÖp x· còng nh− c¸c hé n«ng d©n ®iÓn h×nh s¶n xuÊt giái ®Ó ®Ò xuÊt h−íng sö dông ®Êt vµ ®−a ra c¸c gi¶i ph¸p thùc hiÖn. 3.3.4 Ph−¬ng ph¸p kÕ thõa c¸c tµi liÖu cã liªn quan ®Õn ®Ò tµi - Dùa vµo tµi liÖu nghiªn cøu cña c¸c nhµ khoa häc cã liªn quan ®Õn c«ng t¸c qu¶n lý ®Êt ®ai, m« h×nh sö dông ®Êt n«ng l©m nghiÖp. - KÕ thõa cã chän läc nh÷ng tµi liÖu ®iÒu tra c¬ b¶n vµ tài liệu nghiên cứu của các nhà khoa học có liên qua đến công tác quản lý đất đai, mô hình sử dụng đất nông lâm nghiệp ®· cã, nh−: tµi liÖu vÒ thæ nh−ìng, ph©n h¹ng ®Êt... 3.3.5 §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ lo¹i h×nh sö dông ®Êt - §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ th«ng qua c¸c chØ tiªu sau: + Gi¸ trÞ s¶n xuÊt (GTSX): lµ toµn bé gi¸ trÞ s¶n phÈm vËt chÊt vµ dÞch vô ®−îc t¹o ra trong mét chu kú s¶n xuÊt trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch. GTSX = S¶n l−îng s¶n phÈm x Gi¸ thµnh s¶n phÈm + Chi phÝ trung gian (CPTG): lµ toµn bé c¸c kho¶n chi phÝ vËt chÊt th−êng xuyªn b»ng tiÒn mµ chñ thÓ bá ra thuª vµ mua c¸c yÕu tè ®Çu vµo vµ dÞch vô sö dông trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. + Gi¸ trÞ gia t¨ng (GTGT): lµ hiÖu sè cña gi¸ trÞ s¶n xuÊt víi chi phÝ trung gian. GTGT = GTSX - CPTG - §¸nh gÝa hiÖu qu¶ x· héi th«ng qua c¸c chØ tiªu sau: + Møc ®é thu hót lao ®éng, gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm (c«ng/ha) Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………31 + Gi¸ trÞ s¶n xuÊt trªn c«ng lao ®éng (GTSX/L§) vµ gi¸ trÞ gia t¨ng trªn c«ng lao ®éng (GTGT/L§) + §¶m b¶o an ninh l−¬ng thùc vµ an toµn thùc phÈm, gia t¨ng lîi Ých cho ng−êi n«ng d©n, gãp phÇn xãa ®ãi gi¶m nghÌo. - §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ m«i tr−êng: x¸c ®Þnh c¬ së c¸c yÕu tè ¶nh h−ëng ®Õn kh¶ n¨ng che phñ ®Êt lµ nguy c¬ g©y ra ._.trong th©m canh. canh t¸c n−¬ng rÉy trªn nh÷ng diÖn tÝch ®Êt dèc. p dông c¸c biÖn ph¸p canh t¸c hîp lý cho vïng ®Êt dèc nh− x©y dùng ruéng bËc thang, c¸c c«ng thøc lu©n canh víi c©y hä ®Ëu, ph¸t tr Öp th× mét trong nh÷ng biÖn ph¸p c¬ b¶n cÇn quan t©m ®ã lµ duy tr× vµ c¶i thiÖn c¸c chÊt dinh d−ìng cña ®Êt cho c©y trång ®ång thêi Êp nhÊt c¸c ¶nh h−ëng xÊu cña qu¸ tr×nh th©m canh ®Õn chÊt l−îng ®Êt vµ m«i tr−ên Qua kÕt qu¶ tæng kÕt vÒ møc ®é ®Çu t− ph©n bãn ë Léc B×nh cho c©y trång chÝnh (b¶ng 4.23) cho thÊy: ®èi víi lóa møc ®Çu t− ph©n ®¹m Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………73 lµ kh¸ cao (111 - 116) nh−ng møc bãn l©n vµ kali l¹i chØ ®¹t ë møc thÊp g©y mÊt c©n ®èi dinh d−ìng, do ®ã ®©y còng cã thÓ lµ nguyªn nh©n lµm n¨ng suÊt lóa h¹n chÕ vµ vÒ l©u dµi cßn lµm cho ®Êt bÞ thiÕu hôt l©n vµ kali. T−¬ng tù nh− lóa møc ph©n bãn cho ng« cµng bÞ mÊt c©n ®èi nghiªm träng c¶ vÒ N,P,K. B¶ng 4.23. L−îng ph©n bãn cho c©y trång ®−îc quy ®æi ra l−îng (N, P2O5, K2O). Lo¹i ph©n Lóa xu©n Lóa mïa Ng« §Ëu t−¬ng L¹c N 116 111,8 92 36,8 36,8 P2O 65 73,75 40 22,4 22,4 K O 55,7 54 25 20,85 20,85 5 2 (Tæng hîp tõ phiÕu ®iÒu tra) B¶ng 4.24. Tiªu chuÈn bãn ph©n c©n ®èi vµ hîp lý cña mét sè c©y trång §¬n vÞ tÝnh: Kg dinh d−ìng/ha Møc bãn trung b×nh C©y trång (trung b×nh c¸c lo¹i ®Êt) N P2O5 K2O Lóa 100 50 25 Ng« 150 75 75 Khoai t©y 150 60 120 90 0 Thuèc l¸ 90 60 90 C©y ¨n qu¶ 50 100 L¹c 30 60 60 §Ëu t−¬ng 30 60 60 S¾n 60 30 60 Khoai lang 60 30 60 Rau 150 30 90 MÝa 180 12 200 Ngu iÖn Thæ n ng N«n − vËy so s¸nh víi tiªu Èn bãn c©n ®èi vµ hîp lý (b¶ng 4.24) ãn trªn ®Þa bµn huyÖn Léc B×nh cÇn ph¶i quan t©m c¶ vÒ l−îng bãn vµ møc ®é c©n ®èi gi÷a c¸c yÕu tè N, P, K. ån: V h−ì g ho¸ Nh chu ph©n cho thÊy viÖc sö dông ph©n b Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………74 n t¨ng c−êng l−îng ph©n nµy trong sö dông ®Êt. Víi c¸c lo¹i h×nh sö dông ®Êt n mét sè c©y trång kh¸c phÇn lín kh«ng sö dông ph©n bãn, sÏ lµ nguy c¬ dÉn ®Õn hËu qu¶ suy kiÖt dinh d−ìng do c¶ röa tr«i vµ c©y hót ®ång thêi còng lµ nguyªn nh©n cho n¨ng suÊt c©y trång thÊp. §Ó ®¸p øng yªu cÇu b¶o vÖ vµ n©ng cao ®é ph×, ë vïng ®åi nói cã ®Þa h×nh cao, ®é dèc lín cÇn thay ®æi hÖ thèng c©y trång nh− m« h×nh n«ng l©m kÕt hîp, trång hoÆ oanh nu«i t¸i sinh thay thÕ cho viÖc canh t¸ ¬ng rÉy ®Ó h¹n chÕ qu¸ tr×nh xãi mßn, röa tr«i vµ b¶o vÖ ®Êt ®ai. 4.5.2.2 C¸c gi¶i ph¸p ®Çu t− më réng s¶n xuÊt i nh÷ng gi¶i ph¸p vÒ kü thuËt ®· nªu trªn, c¸c gi¶i ph¸p vÒ chÝnh s¸ch nh»m ®¶m b¶o quyÒn sö dông ®Êt vµ hç trî cho ph¸t triÓn s¶n xuÊt c B×nh gåm: ho¸ ®−a vµo s¶n xu dông: êng c«ng t¸c th«ng tin thÞ tr−êng gi¸ c¶ cho n«ng MÆt kh¸c viÖc sö dông ph©n h÷u c¬ cßn chiÕm tû lÖ thÊp trong c¬ cÊu ph©n bãn, do ®ã trong t−¬ng lai cÇ −¬ng rÉy trång lóa n−¬ng, ng«, s¾n vµ rõng c kh c n− Ngoµ mÆt cÇn ®Æt ra cho vïng ®åi, nói huyÖn Lé - ChÝnh s¸ch ®Êt ®ai: CÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt l©u dµi cho nh©n d©n nh»m khuyÕn khÝch nh©n d©n yªn t©m bá vèn ®Çu t− ph¸t triÓn s¶n xuÊt, giao ®Êt ch−a sö dông cho nh©n d©n khai hoang phôc Êt; giao rõng cho céng ®ång d©n c− b¶o vÖ, ch¨m sãc. - Thùc hiÖn tèt chÝnh s¸ch khuyÕn n«ng, khuyÕn l©m, chÝnh s¸ch tÝn víi m« h×nh trång rõng míi tiÕp tôc ®Çu t− c©y gièng cho ng−êi s¶n xuÊt, víi m« h×nh trång cao su, hå tiªu, c©y ¨n qu¶ ngoµi c©y gièng cÇn hç trî c¶ ph©n bãn vµ kü thuËt trång trong n¨m ®Çu tiªn. - ChÝnh s¸ch ®Çu t− cho n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n: −u tiªn ®Çu t− cho ph¸t triÓn theo h−íng c«ng nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp n«ng th«n. - ChÝnh s¸ch thÞ tr−êng tiªu thô s¶n phÈm: Ngoµi håi, nhùa th«ng ®· ®−îc bao tiªu s¶n phÈm, cÇn cã chÝnh s¸ch ®Çu t− thÝch ®¸ng cho c«ng t¸c thÞ tr−êng, ®ång thêi t¨ng c− Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………75 d©n ®Ó ho s¶n xuÊt ph¸t triÓn, nhu cÇu vÒ ¹i. t¨ng kh¶ n¨ng tiÕp thÞ, tõ ®ã n«ng d©n cã kÕ ho¹ch bè trÝ s¶n xuÊt c¸c c©y con vµ tiªu thô s¶n phÈm thÝch øng víi m«i tr−êng. - ChÝnh s¸ch −u tiªn vèn ®Çu t− : §Ò ®¶m b¶o c vèn ®Çu t− lµ hÕt søc cÇn thiÕt, qua pháng vÊn n«ng hé cho thÊy hÇu hÕt c¸c hé n«ng d©n ®Òu thiÕu vèn s¶n xuÊt. V× vËy ng©n hµng n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n cña huyÖn cÇn t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c hé n«ng d©n vay vèn víi l·i xuÊt thÊp ®Ó ®Çu t− s¶n xuÊt theo m« h×nh n«ng hé hoÆc trang tr Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………76 5. KÕt luËn vµ ®Ò nghÞ 5.1. KÕt luËn . KÕt qu¶ ®iÒu tra hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt n«ng l©m nghiÖp trªn ®i¹ bµn huyÖn ®· x¸c ®Þnh ®−îc 3 LUT chÝnh, gåm 7 lo¹i h×nh sö dông ®Êt phô, 22 kiÓu sö dông ®Êt hay hÖ thèng canh t¸c, ®ã lµ: C©y hµng n¨m: LUT 1 chuyªn lóa; LUT 2 lóa - mµu; LUT 3: chuyªn mµu; LUT 4: n−¬ng rÉy; LUT5: c©y l©u n¨m (c©y ¨n qu¶); LUT6: Rõng trång. rong c¸c LUT trªn, hiÖu qu¶ kinh tÕ LUT 3 (chuyªn mµu) cho hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt (gi¸ trÞ s¶n xuÊt ®¹t 34,7 triÖu ®ång, hiÖu qu¶ ®Çu t− trung b×nh ®¹t 3,3 lÇn, thu nhËp thuÇn ®¹t 27,4 ngh×n ®ång/c«ng lao ®éng) vµ kiÓu sö dông ®Êt n−¬ng rÉy cho hiÖu qu¶ kinh tÕ thÊp nhÊt (gi¸ trÞ s¶n xuÊt ®¹t 8,27 triÖu ®ång, hiÖu qu¶ ®ång vèn ®¹t 1,4 lÇn, gi¸ trÞ ngµy c«ng lao ®éng rÊt thÊp chØ ®¹t 7,6 ngh×n ®ång/c«ng lao ®éng). Ngoµi ra c¸c LUT lóa mµu, 2 vô lóa, c©y ¨n qu¶ vµ trång rõng còng cho thu nhËp kh¸ cao, ®¹t hiÖu kinh tÕ, x· héi vµ m«i tr−êng tèt. Trong nh÷ng n¨m tíi huyÖn cÇn triÓn khai vµ më réng c¸c m« h×nh trång c©y ¨n qu¶ vµ n«ng l©m kÕt hîp. §©y lµ c¸c lo¹i h×nh cho hiÖu qu¶ kinh tÕ cao vµ b¶o ®¶m tÝnh bÒn v÷ng trong sö dông ®Êt. 2. Qua kÕt qu¶ T, lùa chän kÕt hîp ¸p thuû lîi vµ kü thuËt canh t¸c hîp lý trªn ®Êt dèc (bãn ph©n, lu©n c µu ®«ng; LUT 4: chuyªn mµu; LUT5 hoÆc c 1 - T ®¸nh gi¸ sö dông ®Êt ®èi víi c¸c LU víi c¸c gi¶i ph anh víi c©y hä ®Ëu ®Ó c¶i thiÖn ®é ph× cho ®Êt), th©m canh t¨ng vô trªn ®Êt 1 vµ 2 vô. §· lùa chän ®−îc 6 kiÓu sö dông ®Êt thÝch hîp ®ã lµ: LUT1: chuyªn lóa; LUT2: lóa - mµu; LUT3: 2 lóa - m : c©y l©u n¨m (c©y ¨n qu¶, n«ng l©m kÕt hîp); LUT6: l©m nghiÖp. Xo¸ bá diÖn tÝch ®Êt n−¬ng rÉy vµ thay thÕ b»ng c¸c m« h×nh n«ng l©m kÕt hîp ©y l©u n¨m. §Ò xuÊt thªm LUT 3 vô (t¨ng thªm mét vô mµu ®«ng trªn ®Êt 2 vô lóa) theo c«ng thøc lu©n canh gi÷a lóa víi c©y mÇu, sÏ ¸p dông: Lóa ®«ng xu©n - lóa mïa - ng« ®«ng, Lóa ®«ng xu©n - lóa mïa - rau ®«ng hoÆc Lóa ®«ng xu©n - lóa mïa - khoai t©y ®«ng, Lóa ®«ng xu©n - lóa mïa - ®Ëu Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………77 t nµy kh«ng chØ cho hi t−¬ng ®«ng. Tuy nhiªn ®Ó sö dông ®Êt cã hiÖu qu¶ cÇn duy tr× vµ ph¸t triÓn lo¹i h×nh nµy cÇn t¨ng c−êng ®Çu t− th©m canh vµ ¸p dông c¸c tiÕn bé kü thuËt vÒ gièng, ph©n bãn, ph−¬ng ph¸p canh t¸c, phßng trõ dÞch bÖnh, ®Çu t− ph¸t triÓn thuû lîi, ®Çu t− kiªn cè ho¸ kªnh m−¬ng vµ x©y dùng thªm mét sè c«ng tr×nh míi vµo s¶n xuÊt ®−a n¨ng suÊt lóa b×nh qu©n ®¹t 55 t¹/ha; trong ®ã vô mïa 50 t¹/ha, vô xu©n 60 t¹/ha. Nh÷ng lo¹i h×nh sö dông ®Ê Öu qu¶ kinh tÕ cao, mµ cßn gi¶i quyÕt lao ®éng d− thõa trªn ®Þa bµn hiÖn nay, ®¹m b¶o ph¸t triÓn ngµnh n«ng nghiÖp bÒn v÷ng. 3. H−íng sö dông ®Êt bÒn v÷ng vµ duy tr× chÊt l−îng ®Êt trªn ®Þa bµn huyÖn Léc B×nh dùa trªn c¬ së c¸c gi¶i ph¸p vÒ th©m canh t¨ng vô, gièng míi vµ ®Çu t− ph©n bãn, khuyÕn n«ng, khuyÕn l©m, thuû lîi, kü thuËt canh t¸c hîp lý trªn ®Êt dèc, c¸c gi¶i ph¸p vÒ chÝnh s¸ch ®Êt ®ai vµ chÝnh s¸ch hç trî ng−êi s¶n xuÊt (vèn, kü thuËt, thÞ tr−êng) sÏ ®¶m b¶o hiÖu qu¶ trªn c¶ 3 ph−¬ng diÖn: kinh tÕ, x· héi vµ m«i tr−êng. 5.2. §Ò nghÞ Do thêi gian thùc hiÖn ®Ò tµi ng¾n, chóng t«i míi chØ nghiªn cøu ®−îc ë 3 x· ®¹i diÖn cho 3 vïng (vïng ®åi nói cao, vïng ®åi nói thÊp, vïng thung lòng b»ng n»m däc QL 4b vµ s«ng Kú Cïng), nªn viÖc ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña c¸c lo¹i h×nh sö dông ®Êt trªn ®Þa bµn toµn huyÖn cßn cã phÇn h¹n chÕ. V× vËy ®Ò nghÞ ®−îc tiÕp tôc nghiªn cøu tiÕp ®Ò tµi nµy ë c¸c x· cßn l¹i ®Ó cã kÕt luËn chÝnh x¸c h¬n. Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………78 ö dông ®Êt 005 cña tØnh L¹ng S¬n. 2. V Néi. 4. NguyÔn §×nh Bång (2001), “HiÖn tr¹ng sö dông ®Êt ViÖt Nam n¨m 2000 vµ vÊn ®Ò qu¶n lý, sö dông tµi nguyªn ®Êt quèc gia trong 10 n¨m 2001 - 2010”, T¹p chÝ cña Tæng côc §Þa chÝnh, sè 2, trang 1 - 4. 5. Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n (1996). Ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn n«ng l©m nghiÖp vµ kinh tÕ x· héi n«ng th«n vïng miÒn nói B¾c bé tíi n¨m 2000 - 2010, B¸o c¸o t¹i Héi nghÞ miÒn nói do Thñ t−íng chÝnh phñ triÖu tËp. 6. Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n (2000). ChiÕn l−îc ph¸t triÓn n«ng nghiÖp - N«ng th«n ®Õn n¨m 2010. 7. Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n (2000). ChiÕn l−îc ph¸t triÓn l©m nghiÖp giai ®o¹n 2001 - 2010. 8. Bé Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng (n¨m 2004), B¸o c¸o quy ho¹ch sö dông ®Êt ®Õn n¨m 2010 vµ kÕ ho¹ch sö dông ®Êt ®Õn n¨m 2005 cña c¶ n−íc, Hµ Néi. 9. Bé Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng (n¨m 2006), B¸o c¸o tæng quan vÒ kÕt qu¶ kiÓm kª ®Êt ®ai c¶ n−íc n¨m 2005 vµ viÖc tÝnh diÖn tÝch ®Êt ®ai toµn l·nh thæ, Hµ Néi. 10. Hoµng §¹t (1995), Qu¶n lý Marketing s¶n phÈm n«ng nghiÖp trong kinh tÕ thÞ tr−êng ViÖt Nam, NXB N«ng nghiÖp - Hµ Néi. tµi liÖu tham kh¶o Tµi liÖu tiÕng ViÖt 1. B¸o c¸o quy ho¹ch sö dông ®Êt ®Õn n¨m 2010 vµ kÕ ho¹ch s ®Õn n¨m 2 ò ThÞ B×nh (2002), “Bµi gi¶ng ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông ®Êt dïng cho häc viªn Cao häc ngµnh Qu¶n lý ®Êt ®ai”, Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp I, Hµ Néi. 3. NguyÔn §×nh Bång (1995), “§¸nh gi¸ tiÒm n¨ng s¶n xuÊt n«ng l©m nghiÖp cña ®Êt trèng ®åi nói träc tØnh Tuyªn Quang theo ph−¬ng ph¸p ph©n lo¹i thÝch hîp”, LuËn ¸n Phã tiÕn sü n«ng nghiÖp, Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp I, Hµ Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………79 11. NguyÔn §Ønh (199 ñ yÕu trong sö dông ®Êt LuËn ¸n PTS khoa häc kinh tÕ, Tr−êng §¹i häc Kinh 00), §Êt ViÖt Nam, NXB N«ng nghiÖp g ¶n N«ng nghiÖp, Hµ Néi. g sö dông t ®ai phôc vô quy ho¹ch sö dông iÒn b¾c ViÖt Nam, T¹p chÝ ho¹t ®éng khoa häc, sè 3/1998, 4), “Nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ ch trèng ®åi nói träc”, tÕ quèc d©n. 12. Héi khoa häc ®Êt ViÖt Nam (20 Hµ Néi. 13. Ph¹m ThÕ NhuËn (2001), “§¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng vµ ®Þnh h−íng sö dôn ®Êt ch−a sö dông huyÖn Ninh Hoµ tØnh Kh¸nh Hoµ”, LuËn v¨n th¹c sü n«ng nghiÖp, Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp I, Hµ Néi. 14. Th¸i Phiªn, NguyÔn Tö Xiªm (1998), “Canh t¸c bÒn v÷ng trªn ®Êt dèc ë ViÖt Nam”, Nhµ xuÊt b 15. Th¸i Phiªn, NguyÔn Tö Xiªm (1999), “§Êt ®åi nói ViÖt Nam tho¸i ho¸ vµ phôc håi”, Nhµ xuÊt b¶n N«ng nghiÖp, Hµ Néi. trang 60 - 86. 16. TrÇn An Phong vµ nhãm nghiªn cøu (1995), §¸nh gi¸ hiÖn tr¹n ®Êt theo quan ®iÓm sinh th¸i vµ ph¸t triÓn l©u bÒn, NXB N«ng nghiÖp Hµ Néi. 17. NguyÔn Huy Phån (1996), §¸nh gi¸ c¸c lo¹i h×nh sö dông ®Êt chñ yÕu trong n«ng l©m nghiÖp gãp phÇn ®Þnh h−íng sö dông ®Êt vïng trung t©m MNBB ViÖt Nam. LuËn ¸n Phã tiÕn sü khoa häc n«ng nghiÖp. 18. §oµn C«ng Quú (2000), §¸nh gi¸ ®Ê ®Êt n«ng - l©m nghiÖp huyÖn §¹i Tõ - tØnh Th¸i Nguyªn, LuËn ¸n TiÕn sü khoa häc n«ng nghiÖp - Hµ Néi. 19. NguyÔn Kim S¬n (2000), Tæng hîp vÒ chÝnh s¸ch vµ t×nh h×nh sö dông ®Êt ®ai cña mét sè n−íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi, B¸o c¸o khoa häc chuyªn ®Ò 1 - Tæng côc §Þa chÝnh. 20. Ph¹m ChÝ Thµnh (1998), Ph−¬ng ph¸p luËn trong x©y dùng hÖ thèng canh t¸c ë m trang 13 - 21. Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………80 Ön ®¹i ho¸ ®Êt n−íc, B¸o c¸o khoa häc, Tæng côc ®Þa chÝnh. ©m nghiÖp cã hiÖu qu¶ cña hé gia ®×nh. §Ò tµi nghiªn cøu khoa häc cÊp Bé, Hµ Néi. Néi. Tµi liÖu tiÕng anh héi chñ nghÜa”, T¹p chÝ Khoa häc kinh tÕ thÕ giíi. 29. FAO (1989), Farming System development, FAO, Rome - Italia. 30. FAO (1993), An international framework for Evaluating sustainable 31. FAO (1994), Land evaluation and farming system analysis for land use environment. ESD, World Bank Washington. 21. Chu V¨n ThØnh (1999), Nghiªn cøu c¬ së khoa häc cho viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch sö dông vµ sö dông hîp lý ®Êt ®ai ë ViÖt Nam trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸ hi 22. L−u V¨n ThÞnh (2005), Nghiªn cøu thùc tr¹ng vµ ®Ò xuÊt quy m« hîp lý sö dông ®Êt n«ng l 23. NguyÔn Träng TiÕn (1996), Nghiªn cøu ®Æc ®iÓm c¶nh quan phôc vô cho viÖc bè trÝ hîp lý c©y trång n«ng l©m nghiÖp miÒn nói Lµo Cai, LuËn ¸n Phã tiÕn sü khoa häc ®Þa lý, ®Þa chÊt - Hµ Néi. 24. Bïi Quang To¶n (1993), S¶n xuÊt n«ng nghiÖp ë trung du, miÒn nói vµ vÊn ®Ò khai th¸c ®Êt mét vô, NXB N«ng nghiÖp, Hµ 25. Ph¹m §øc TuÊn, Kü thuËt canh t¸c n«ng l©m kÕt hîp ë ViÖt Nam, Nhµ xuÊt b¶n n«ng nghiÖp, Hµ Néi. 26. TrÇn §øc Viªn (1988), N«ng nghiÖp trªn ®Êt dèc th¸ch thøc vµ tiÒm n¨ng, Nhµ xuÊt b¶n n«ng nghiÖp, Hµ Néi 27. NguyÔn ThÞ Vßng (2001), Nghiªn cøu vµ x©y dùng quy tr×nh c«ng nghÖ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông ®Êt th«ng qua chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång, §Ò tµi nghiªn cøu khoa häc cÊp ngµnh, Hµ Néi. 28. O.Bogomolop (1993), “L·ng phÝ vµ n¹n thiÕu hµng ho¸ ë c¸c n−íc x· land management. planning, Working decument, 1994. 32. World Bank (a) Responding to RiO - World Bank (1995), support to Ariculture and Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………81 1- §¬n vÞ tÝnh Phô lôc Gi¸ b¸n mét sè mÆt hµng n«ng nghiÖp STT MÆt hµng Gi¸ BQ n¨m 2007 1 Lóa xu©n ®ång/kg 3.500 2 Lóa mïa ®ång/kg 3.500 2600 ®ång/kg 6.100 1.500 9 V¶i ®ång/kg 5.000 2.500 14 Na ®ång/kg 5.000 ®ång/kg 10.000 3 Ng« ®ång/kg 4 §Ëu t−¬ng ®ång/kg 8.000 5 L¹c 6 S¾n ®ång/kg 7 Khoai t©y ®ång/kg 4.000 8 Khoai lang ®ång/kg 2.500 10 Nh·n ®ång/kg 8.000 11 B−ëi ®ång/kg 12 Hång ®ång/kg 5.000 13 §µo ®ång/kg 7000 15 Quýt 16 D−a hÊu ®ång/kg 5.000 Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………82 §¬n gi¸ n¨m 2007 2- Gi¸ c¸c lo¹i ph©n bãn vµ c«ng lao ®éng STT Lo¹i §¬n vÞ tÝnh 1 60000 Ph©n h÷u c¬ ®ång/tÊn 2 §¹m Urª 2.800 3 Supe L©n 1.800 4 Kali 2.300 5 50.000 6 50.000 7 C«ng thuª m¸y lµm ®Êt 70.0000 8 C«ng lao ®éng phæ th«ng 20.000 ®ång/kg ®ång/kg ®ång/kg Thuèc trõ s©u ®ång/chai Thuèc trõ cá ®ång/chai ®ång/ha ®ång/ngµy ọc Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………83 n c¸c th¸ng trong n¨m t¹i 0C) C¸c th¸ng STT YÕu tè 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 C¶ n¨m 12 NhiÖt ®é kh«ng khÝ 0 C Trung b×nh 13.3 14.3 18.2 22.1 25.5 26.9 27 26.6 25.2 22.2 18.3 14.8 21.2 Trung b×nh cao nhÊt 17.6 18.1 22.4 26. 5 8. 3 29.9 27.2 23.3 18.5 25.7 1 Trung b×nh thÊp nhÊt 9.8 11.5 15.4 19.1 22.8 23.6 23.8 23.4 21.7 18.5 14.2 11.1 17.9 §é Èm kh«ng khÝ TB % 2 30. 3 6 1.7 31 Trung b×nh 78 85 84.2 2 ThÊp nhÊt tuyÖt ®èi mm 8 29 17 14 20.7 L−îng m−a (mm) 81 84 83 81 82 84 19 20 21 28 29 35 80 78 78 82 9 20 Trung b×nh 24 41.3 53 96 9 2 55 1392 3 Sè ngµy m−a trung b×nh 7.4 9.7 11.8 11 4. 6. 1 6.2 134.9 Bèc h¬i (mm) .3 .6 164. 13.3 8 19 1 .6 8 57.9 16.5 2 1 8 164 2.7 78.7 8.4 34.3 23 5.7 4 Trung b×nh 58.9 80 64.9 70 78.6 71.2 66.3 811 ChÕ ®é giã 48.8 51.1 58.2 84.2 78.8 H−¬ng giã chÝnh B B B N§N N§N N§N N§N N§N N§N N§N B N§N Tèc ®é giã TB m/s 2.5 2.6 2.2 1. . 1.1 2 2 21.8 5 Tèc ®é giã m¹nh nhÊt m/s 17 15 20 3 25 24 17 16 16 15 20 6 Sè giê n¾ng (giê) 81.4 57 61.2 1 7. 1 1 135 116.5 1592.8 B 9 5 94.7 1.7 20 187. 1 2 161. 4 8 1.4 28 91.4 4 1.3 81.4 1.7 57.8 16 S−¬ng muèi Sè ngµy xuÊt hiÖn 1.2 0.03 0 0 0.1 0.8 2.1 7 Møc ®é TB NhÑ NhÑ NhÑ TB 8 ChØ sè kh« h¹n 2.45 1.18 0.96 2.07 2.9 0.79 9 M−a ®¸ Trường Đại h B¶ng 3: NhiÖt ®é kh«ng khÝ b×nh qu© huyÖn Léc B×nh 2001 - 2006 ( 10 Sè ngµy cã d«ng 0.1 0.5 1.1 5. . .4 6 0.2 44.5 2 6.7 7 2 8.4 8 5.1 1. Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp …………………… …84 DiÖn tÝch ®Êt t¹i §ång Bôc B»ng Kh¸nh MÉu S¬n Nguån: Tr¹m khÝ t−îng L¹ng S¬n c¸c ®iÓm ®iÒu tra ChØ tiªu T ( L ( T ( L ( T ( L (D ha) T %) D ha) T %) D ha) T %) Tæng diÖn tÝch 100. 104. 100. 167. 100.47.40 00 97 00 48 00 §Êt trång c©y hµng n¨m 14.79 31.20 12.26 11.68 7.35 4.39 ¨m 1.26 2.66 7.15 6.81 12.25 7.31 §Êt l©m nghiÖp 30.0 63.2 84. 80.7 145. 86.6 1.35 2.85 0.81 0.77 2.73 1.63 u©n tæng DT/hé 1.05 2.33 3.72 g/hé hé 0.0 0.1 0.2 l©m nghiÖp/hé 0.67 1.88 3.23 ®Êt ë/hé 0.03 0.02 0.06 §Êt c©y l©u n 0 9 75 4 15 7 §Êt ë B×nh q BQ ®Êt ruén 0.33 0.27 0.16 BQ ®Êt c©y l©u n¨m/ 3 6 7 BQ ®Êt BQ Tæng hîp tõ phiÕu ®iÒu tra Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp …………………… …85 HiÖu æng chi phÝ (1000®/ha) §Çu t− c«ng lao ®éng (c«ng/ha) N¨ng suÊt (t¹/ha) Tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt (1000®/ha) Thu nhË qu¶ kinh tÕ x· §ång Bôc C©y trång T p thùc tÕ (1000®/ha) Thu nhËp thùc tÕ /1 c«ng L§ HiÖu qu¶ ®ång vèn (lÇn) (1000®/ha) Lóa xu©n 5606,5 333 53,0 18550,0 12943,5 38,9 3,3 Lóa mïa 5532,9 277 2,0 Ng« xu©n 5653,6 362 2,2 Ng 5739,5 358 2,3 Khoai t©y ®«ng 8133,7 869 120,0 48000,0 39866,3 45,9 5,9 7850,7 869 5,6 K 65,0 16250,0 11407,5 49,6 3,4 Th 8454,3 479 14,0 21000,0 12545,7 26,2 2,5 §Ëu t−¬ng 5340,0 280 12,0 7620,0 2280,0 8,1 1,4 L¹c 420 15,0 9150,0 4888,4 11,6 2,1 D 28285,0 870 205,0 102500,0 74215,0 85,3 3,6 Rau c¸c lo¹i 32536,1 1500 84722,2 52186,1 34,8 2,6 V¶i 3953,0 750 16,5 8250,0 4297,0 5,7 2,1 5433,0 600 9200,0 6,3 1,7 N 7134,0 250 34,8 20880,0 13746,0 55,0 2,9 Quýt 280 33,0 33000,0 26252,5 93,8 4,9 L©m nghiÖp 1600,0 200 10000,0 8400,0 42,0 6,3 32,0 11200,0 5667,1 20,5 48,4 12594,4 6940,8 19,2 « ®«ng 51,0 13260,0 7520,5 21,0 Khoai t©y xu©n 110,0 44000,0 36149,3 41,6 hoai lang 4842,5 230 uèc l¸ 4261,6 −a hÊu Nh·n 11,5 3767,0 a 6747,5 Tæng hîp tõ phiÕu ®iÒu tra Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp …………………… …86 HiÖu qu¶ kinh tÕ x· B»ng Kh¸nh C©y trång Tæng chi phÝ (1000®/ha) §Çu t− c«ng la ®éng (c«ng/ha) o N¨ng suÊt (t¹/ha) Tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt (1000®/ha) Thu nhËp thùc tÕ (1000®/ha) Thu nhËp thùc tÕ /1 c«ng L§ (1000®/ha) HiÖu qu¶ ®ång vèn (lÇn) L 3,5 9 39,3 óa xu©n 545 28 48,0 16800,0 11346,5 3,1 Lóa mïa 5332,9 277 32,5 11375,0 6042,1 21,8 40,5 10530,0 5116,4 14,6 28,5 7410,0 3020,5 8,9 110,0 44000,0 51,5 100,0 40000,0 40,7 2,5 0 0 34,3 2,7 L 5,0 0 5 11,5 2,2 §Ëu t−¬ng 0,0 0 0 2,4 1,1 Rau c¸c lo¹i 25536,1 1500 65843,5 40307,4 26,9 2,6 S ,0 5 60,0 4,7 1,2 V 0,0 0 0 4130,0 5,5 2,1 N 6,0 0 3584,0 6,0 N 8,0 0 40,4 Q 2,7 0 85,6 H 3,3 0 ,3 5566,7 30,9 L 1420,0 220 7800,0 6380,0 29,0 5,5 2,1 Ng« xu©n 5413,6 350 1,9 Ng« ®«ng 4389,5 338 1,7 Khoai t©y ®«ng 7943,7 700 36056,3 5,5 Khoai t©y xu©n 7518,7 798 32481,3 5,3 Khoai lang 462 23 50, 12500,0 7877,5 ¹c 402 42 14, 8845,0 4820,0 534 27 12, 6000,0 660,0 ¾n 7716 27 9000,0 1284,0 ¶i 387 75 16, 8000,0 h·n 521 60 11,0 8800,0 1,7 a 524 25 25,6 15360,0 10112,0 2,9 uýt 603 28 30,0 30000,0 23967,3 5,0 ång 608 18 23 11650,0 1,9 ©m nghiÖp Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp …………………… …87 Tæng hîp tõ phiÕu ®iÒu tra Tæn ng s a) HiÖu qu¶ kinh tÕ x· MÉu S¬n C©y trång g chi phÝ (1000®/ha) §Çu t− c«ng lao ®éng (c«ng/ha) N¨ uÊt (t¹/h Tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt (1000®/ha) Thu nhËp thùc tÕ (1000®/ha) Thu nhËp thùc t /1 c«ng L§ (1000®/ha) Õ HiÖu qu¶ ®ång vèn (lÇn) Lóa xu©n 3506,5 236 22,0 7700,0 4193,5 17,8 2,2 Lóa mïa 3532,9 236 19,0 6650,0 3117,1 13,2 1,9 3553,6 242 22,0 2166,4 9,0 1,6 3339,5 151 13,0 3380,0 40,5 0,3 1,0 7423,7 615 8576,3 13,9 2,2 4015,5 192 5984,5 31,2 2,5 1,4 2,2 7716,0 275 60,0 9000,0 1284,0 4,7 1,2 1,7 Rau c¸c lo¹i 11427,0 1235 20690,4 16,8 2,8 3215,0 750 15,0 7500,0 4285,0 5,7 2,3 4917,0 600 10,0 8000,0 3083,0 5,1 1,6 22782,0 81,4 5,4 5283,3 180 20,0 4716,7 26,2 1,9 15567,0 51,9 3,9 1350,0 250 6500,0 5150,0 20,6 4,8 Ng« xu©n 5720,0 Ng« hÌ thu Khoai t©y 40,0 16000,0 Khoai lang 40,0 10000,0 §Ëu t−¬ng 4540,0 175 10,0 6350,0 1810,0 10,3 L¹c 3807,5 420 14,0 8540,0 4732,5 11,3 S¾n Gõng 5761,6 280 11,9 9520,0 3758,4 13,4 32117,4 V¶i Nh·n Quýt 5218,0 280 28,0 28000,0 Hång 10000,0 §µo 5433,0 300 30,0 21000,0 L©m nghiÖp Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp …………………… …88 Tæng hîp tõ phiÕu ®iÒu tra Tr ường Đại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………89 Tæng hîp tõ phiÕu ®iÒu tra Phô biÓu 2: hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt x· §ång bôc n¨m 2006 §¬n vÞ tÝnh: Ha STT Môc ®Ých sö dông M· Tæng diÖn tÝch c¸c lo¹i ®Êt trong ®Þa giíi hµnh chÝnh n¨m … C¬ cÊu diÖn tÝch lo¹i ®Êt so víi tæng diÖn tÝch Tæng diÖn tÝch tù nhiªn 900 100.00 1 Tæng diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp NNP 852.35 94.71 2 §Êt s¶n xuÊt n«ng nghiÖp SXN 271.25 31.82 3 §Êt trång c©y hµng n¨m CHN 231.97 85.52 4 §Êt trång lóa LUA 192.94 83.18 5 §Êt cá dïng vµo ch¨n nu«i COC 6 §Êt trång c©y hµng n¨m kh¸c HNK 39.02 16.82 7 §Êt trång c©y l©u n¨m CLN 39.28 14.48 8 §Êt l©m nghiÖp LNP 576.1 67.59 9 §Êt rõng s¶n xuÊt RSX 344.48 59.80 10 §Êt rõng phßng hé RPH 231.62 40.20 11 §Êt rõng ®Æc dông RDD 12 §Êt nu«i trång thuû s¶n NTS 5 1.84 13 §Êt lµm muèi LMU 14 §Êt n«ng nghiÖp kh¸c NKH 15 §Êt phi n«ng nghiÖp PNN 36.68 4.08 16 §Êt ë OTC 15.79 43.05 17 §Êt ë t¹i n«ng th«n ONT 15.79 100.00 18 §Êt ë t¹i ®« thÞ ODT 19 §Êt chuyªn dïng CDG 8.89 4.61 20 §Êt trô së c¬ quan, c«ng tr×nh sù nghiÖp CTS 0.24 2.70 21 §Êt quèc phßng, an ninh CQA 22 §Êt s¶n xuÊt, kinh doanh phi n«ng nghiÖp CSK 23 §Êt cã môc ®Ých c«ng céng CCC 8.65 97.30 24 §Êt t«n gi¸o, tÝn ng−ìng TTN 25 §Êt nghÜa trang, nghÜa ®Þa NTD 3 8.18 26 §Êt s«ng suèi vµ mÆt n−íc chuyªn dïng SMN 9 24.54 27 §Êt phi n«ng nghiÖp kh¸c PNK 28 §Êt ch−a sö dông CSD 10.97 1.22 29 §Êt b»ng ch−a sö dông BCS 10.97 100.00 30 §Êt ®åi nói ch−a sö dông DCS 31 Nói ®¸ kh«ng cã rõng c©y NCS Nguån: Phßng Tµi nguyªn vµ M«i tr −êng huyÖn Léc B×nh tØnh L¹ng S¬n Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………90 Ön tr¹ng sö dông ®Êt x· B»ng Kh¸nh n¨m 2006 §¬n vÞ tÝnh: Ha STT Môc ®Ých sö dông M· Tæng diÖn tÝch c¸c lo¹i ®Êt trong ®Þa giíi hµnh chÝnh n¨m … C¬ cÊ so víi Phô biÓu 4: hi u diÖn tÝch lo¹i ®Êt tæng diÖn tÝch 1 Tæng diÖ n tÝch tù nhiªn 1225 100.00 2 §Êt n«ng nghiÖp NNP .02 3 §Êt s¶n SXN 26 u«i hµng n¨m kh¸c 140.3 52.13 8 7 s¶n nghiÖp 29.76 2.43 4.35 14.62 100.00 t¹i ®« thÞ an, c«ng tr×nh sù 1.31 23 xuÊt, kinh doanh phi n«ng 8.3 98.69 25 gi¸o, tÝn ngìng TTN chuyªn 1 57.12 37.22 3.04 ng 28.5 76.57 1158 94.53 xuÊt n«ng nghiÖp 9.11 23.24 4 §Êt trång c©y hµng n¨m CHN 128.81 47.87 5 §Êt trång lóa LUA 93.07 72.25 6 §Êt cá dïng vµo ch¨n n COC 7 §Êt trång c©y HNK 35.74 27.75 8 §Êt trång c©y l©u n¨m CLN 9 §Êt l©m nghiÖp LNP 87.99 76.68 10 §Êt rõng s¶n xuÊt RSX 37.99 83.11 11 §Êt rõng phßng hé RPH 150 16.89 12 §Êt rõng ®Æc dông RDD 13 §Êt nu«i trång thuû NTS 0.92 0.34 14 §Êt lµm muèi LMU 15 §Êt n«ng nghiÖp kh¸c NKH 16 §Êt phi n«ng PNN 17 §Êt ë OTC 18 §Êt ë t¹i n«ng th«n ONT 4.35 19 §Êt ë ODT 20 §Êt chuyªn dïng CDG 8.41 9.04 21 §Êt trô së c¬ qu nghiÖp CTS 0.11 22 §Êt quèc phßng, an ninh §Êt s¶n CQA nghiÖp CSK 24 §Êt cã môc ®Ých c«ng céng §Êt t«n CCC 26 §Êt nghÜa trang, nghÜa ®Þa NTD 27 §Êt s«ng suèi vµ mÆt níc dïng SMN 7 28 §Êt phi n«ng nghiÖp kh¸c PNK 29 §Êt cha sö dông CSD 30 §Êt b»ng cha sö dô BCS 8.72 23.43 31 §Êt ®åi nói cha sö dông DCS 32 Nói ®¸ kh«ng cã rõng c©y NCS Nguån: Phßng Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng huyÖn Léc B×nh tØnh L¹ng S¬n Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………91 Phô biÓu 3: hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt x· MÉu S¬n n¨m 2006 §¬n vÞ tÝnh: ha STT Môc ®Ých sö dông M· Tæng diÖn tÝch c¸c lo¹i ®Êt trong C¬ cÊu ®Þa giíi hµnh chÝnh n¨m … diÖn tÝch lo¹i ®Êt so víi tæng diÖn tÝch 1 Tæng di ,00 Ön tÝch tù nhiªn 6797 100 2 Tæng diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp NNP 30 ghiÖp C o ch¨n nu«i H 22.9 21.72 2 L 27 R R R n 0. 0.09 L kh¸c 146.2 2.15 O 1 C 126.0 152.26 c«ng tr×nh sù c phßng, an ninh C ng C 32.9 26.13 T N yªn dïng S 4.79 PNK 29 −a sö dông 3561 52.40 dông 35 100.00 y N ghiÖp N 3089.0 45.45 32 105.78 32.34 36 §Êt trång lóa LUA 82.8 78.28 89.06 45.45 3 §Êt s¶n xuÊt n«ng n SXN 327.04 10.59 4 §Êt trång c©y hµng n¨m HN 105.78 32.34 5 §Êt trång lóa LUA 82.8 78.28 6 §Êt cá dïng vµ COC 7 §Êt trång c©y hµng n¨m kh¸c NK 8 8 §Êt trång c©y l©u n¨m CLN 21.26 67.66 9 §Êt l©m nghiÖp NP 61.72 89.40 10 §Êt rõng s¶n xuÊt SX 792.93 28.71 11 §Êt rõng phßng hé PH 1968.79 71.29 12 §Êt rõng ®Æc dông DD 13 §Êt nu«i trång thuû s¶ NTS 3 14 §Êt lµm muèi MU 15 §Êt n«ng nghiÖp NKH 16 §Êt phi n«ng nghiÖp PNN 3 17 §Êt ë OTC 13.16 9.00 18 §Êt ë t¹i n«ng th«n NT 3.16 100.00 19 §Êt ë t¹i ®« thÞ ODT 20 §Êt chuyªn dïng DG 7 21 §Êt trô së c¬ quan, nghiÖp CTS 92 72.98 22 §Êt què QA 1.13 23 §Êt s¶n xuÊt, kinh doanh phi n« nghiÖp CSK 24 §Êt cã môc ®Ých c«ng céng CC 4 25 §Êt t«n gi¸o, tÝn ng−ìng TN 26 §Êt nghÜa trang, nghÜa ®Þa TD 27 §Êt s«ng suèi vµ mÆt níc chu MN 7 28 §Êt phi n«ng nghiÖp kh¸c §Êt ch CSD .71 30 §Êt b»ng ch−a sö dông BCS 31 §Êt ®åi nói ch−a sö DCS 61.71 32 Nói ®¸ kh«ng cã rõng c© CS 33 Tæng diÖn tÝch ®Êt n«ng n NP 6 34 §Êt s¶n xuÊt n«ng nghiÖp S 35 §Êt trång c©y hµng n¨m CHN XN 7.04 10.59 Nguån: Phßng Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng huyÖn Léc B×nh tØnh L¹ng S¬n Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………92 PhiÕu ®iÒu tra n«ng hé Phôc vô cho ®Ò tµi §¸nh g vµ ®Ò x h−íng sö dông ®Êt n«ng l©m nghiÖp huyÖn Léc B×nh tØnh L¹ng S¬n” - Hä vµ tªn chñ hé ……………………….….D©n téc …………….. T«n gi¸o ……...… - Th«n (b¶n) …………….. X· …………….. huyÖn Léc B×nh L¹ng S¬ - Tr×nh ®é v¨n ho¸ …………………….Tèt nghiÖp §H ………..Tèt nghiÖp PT………. C©u 1 X t×nh h×n ©n khÈu, lao ®éng vµ thu p cña gia h: - Sè nh©n khÈu cña hé gia ®×nh: ……... ng−êi: Nam:….… ng −êi Trong ®ã: Sè khÈu n«ng l©m nghiÖp: ……… ng−êi; Sè khÈu phi NL nghiÖp: ……ng−êi; - Sè lao ®éng cña hé gia ®×nh: ……… L§ Nam: …….. N÷: …… § Trong ®ã: N«ng l©m nghiÖp ………… L§ Ngµnh nghÒ kh¸c ……….. L§ - Møc ao ®éng cña gia ®× §ñ …… ng−êi T … −êi - Tæn Ëp cña hé gia ®×nh: …… …. ®ång/n¨m, trong ®ã nhËp tõ ng nghiÖp (gåm c û s¶n nÕu cã)………………….. triÖu ® ng nghiÖp ………… …………… triÖu ®å guån kh¸c (TTCN DVTM) ……………………….triÖu ®ång −¬ng …………….. - Thu nhËp b×nh qu©n/khÈu/n¨m cña hé gia ®×nh ………………… triÖu ®ång C©u 2 t tæng diÖ ch ®Êt ®−îc quyÒn sö dông (ha) ……… trong ®ã: …………. . m2 - §Êt l©m nghiÖp …………… m2 … m2 C©u *. Th qu¶ s¶n xuÊ ng nghiÖp sö dông q ®Êt c©y hµng n¨m c ng hé STT DiÖn tÝch (m2) ¨ng S¶n l−îng Tæng chi Tæng thu “ i¸ hiÖn tr¹ng uÊt tØnh n : in «ng (bµ) cho biÕt h nh nhË ®×n −êi N÷: ……. ng L§ .. L ®é sö dông l nh: ……. ng−êi hiÕu Thõa … …. ng g thu nh …… thu : - S¶n xuÊt n« ¶ thu å - S¶n xuÊt l©m …… ng - Tõ c¸c n - Thuéc nhãm hé (nghÌo, kh¸ hay giµu) theo ®Þa ph : Xin «ng (bµ) cho biÕ n tÝ - §Êt ë …………… …… - §Êt n«ng nghiÖp ……… …… 3: Xin «ng (bµ) cho biÕt t×nh h×nh s¶n xuÊt n«ng l©m nghiÖp cña hé gia ®×nh ùc tr¹ng vµ hiÖu t n« T×nh h×nh uü ña n« Lo¹i h×nh sö dông ®Êt N suÊt phÝ nhËp 1 1 vô lóa 2 2 vô lóa 3 4 Ghi chó: ………………………………………………………………………… Trường Đ Th«ng tin vÒ t×nh h×nh s¶n xuÊt th©m canh c¸c lo¹i c©y trång Nhãm c© rau Nhãm c©y HN kh¸c ại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………93 y l−¬ng thùc Nhãm c©y c«ng nghiÖp Nhãm c©y ChØ tiªu §V Lóa Ng« ….. L¹c §Ëu t−¬ng ….. C¶i Cµ chua ….. Hoa ….. ….. Vô § ng X« u©n DiÖn tÝch N¨ng xu S¶n l−îng Tæng chi phÝ TriÖu Gièng Thuèc trõ Chi ph V DiÖn tÝch N¨ng xu S¶n l−în Tæng chi Gièng Thuèc ©u bÖnh Chi ph V DiÖn tÝch N¨ng xu S¶n l−în Tæng chi phÝ Gièng Thuèc u b Chi ph V mïa DiÖn tÝch N¨ng xu S¶n l−îng TÊn Tæng chi Gièng Thuèc trõ s©u bÖnh Chi phÝ lµm ®Êt, m2 Êt Kg/sµo TÊn ®ång s©u bÖnh Ý lµm ®Êt, vËt t− ô hÌ thu 2 m Êt Kg/sµo g TÊn phÝ trõ s Ý lµm ®Êt, vËt t− ô §«ng m2 Êt Kg/sµo g TÊn trõ s© Önh Ý lµm ®Êt, vËt t− ô m2 Êt Kg/sµo phÝ vËt t− *. Thùc tr¹ng vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt l©m nghiÖp Tæng chi phÝ (triÖu ®ång) Lo¹ ng DiÖn tÝch Lao ®éng Vèn ®Çu t− (triÖu ®ång) Tæng thu nhËp (triÖu ®ång) i rõ Rõng tr n å g Khoanh nu«i b¶o vÖ Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………94 Ghi chó: ………………………………………………………………………………………. Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………95 - Gia ®×nh «ng (bµ) cã th−êng xuyªn ¸p dông c¸c tiÕn bé khoa häc kü thuËt míi vµo th©m canh hay kh«ng? ………………………….. - Gia ®×nh «ng bµ ®· ®−a c¸c gièng míi c©y trång, vËt nu«i vµo th©m canh ®−îc bao nhiªu %? …………………….. - Gia ®×nh «ng (bµ) ®¸nh gi¸ vÒ c¸c lo¹i gièng c©y trång, vËt nu«i hiÖn ®ang th©m canh cã −u, nh−îc ®iÓm g×? ………………….. - Theo «ng (bµ) ®Ó thóc ®Èy s¶n xuÊt cho hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, th× c«ng thøc lu©n canh nµo lµ tèt nhÊt, cÇn nh©n réng diÖn tÝch cña lo¹i h×nh sö dông ®Êt nµo (m« h×nh nµo)? ……………….. - Theo «ng (bµ) cÇn ®Çu t− nh÷ng g×: + Vèn ……………………………… + Kü thuËt …………………………. + Tiªu thô s¶n phÈm ………………. + C¸c ®iÒu kiÖn kh¸c ……………………………………………………….. - Theo «ng (bµ), th× c¸c gi¶i ph¸p hoÆc cã s¸ng kiÕn g× kh¸c®Ó th©m canh c¸c gièng c©y trång vËt nu«i, trªn 1 ®¬n vÞ diÖn tÝch cho hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt? ………………………… §¹i diÖn chñ hé Ngµy ……… th¸ng ……. N¨m 2007 Ng−êi ®iÒu tra C©u 4: C¸c th«ng tin kh¸c ._.