Đánh giá đồng EURO sau hơn 3 năm lưu hành

Ch­¬ng II. §¸nh gi¸ ho¹t ®éng cña EMU vµ viÖc l­u hµnh ®ång EURO trong thêi gian qua Sau nhiÒu n¨m chuÈn bÞ, cuèi cïng ®ång tiÒn chung ch©u ¢u còng ra ®êi vµo ngµy 1/1/1999. Tuy nhiªn, chÝnh x¸c lµ vµo ngµy 4/1/1999 th× c¸c thÞ tr­êng tµi chÝnh quèc tÕ míi chÝnh thøc cã ®ång EURO. Qua h¬n 3 n¨m l­u hµnh, ®ång EURO ®· tr¶i qua nhiÒu th¨ng trÇm, cã lóc ®· gi¶m 30% gi¸ trÞ, nh­ng ®Õn nay, khi mµ ®ång EURO “thùc” ®· chÝnh thøc ®i vµo l­u th«ng, th× nh÷ng dÊu hiÖu phôc håi ®· b¾t ®Çu xuÊt hiÖn. Tr­íc nh÷ng biÕn ®éng cña ®ång EURO, ®· cã nhiÒu nhËn ®Þnh vµ ®¸nh gi¸ kh¸c nhau xung quanh ho¹t ®éng cña EMU vµ viÖc l­u hµnh ®ång EURO. Ch­¬ng nµy sÏ nªu ra nh÷ng ®¸nh gi¸ c¬ b¶n nhÊt xung quanh vÊn ®Ò nµy. I. Kh¸i qu¸t vÒ t×nh h×nh EMU vµ ®ång EURO trong thêi gian qua ý t­ëng h×nh thµnh mét céng ®ång kinh tÕ thèng nhÊt trªn toµn l·nh thæ ch©u ¢u víi viÖc sö dông mét ®ång tiÒn chung nh»m t¨ng c­êng hiÖu qu¶ kinh tÕ mµ tr­íc hÕt lµ hiÖu qu¶ th­¬ng m¹i cña toµn khu vùc ®· b¾t ®Çu tõ n¨m 1957. Nh­ng b­íc khëi ®Çu cho môc tiªu vÒ mét ®ång tiÒn chung ch©u ¢u - ®ång ECU m·i tíi n¨m 1979 míi ®­îc thùc hiÖn tr­íc søc Ðp rÊt m¹nh cña cuéc khñng ho¶ng chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i vµo thêi gian nµy. Lóc nµy ®ång ECU chØ tån t¹i nh­ lµ mét chØ sè nh»m h¹n chÕ nh÷ng biÕn ®éng cña tû gi¸ trong khu vùc. M­êi ba n¨m sau, hiÖp ­íc Maastricht (ngµy 7/2/1992) míi chÝnh thøc thiÕt lËp vµ thùc hiÖn kÕ ho¹ch cho sù ra ®êi cña ®ång EURO - ®ång tiÒn chung thèng nhÊt cña Liªn minh ch©u ¢u. Tõ khi ra ®êi (1/1/1999) cho ®Õn nay ®· ®­îc h¬n 3 n¨m, ®ång EURO ®· cã nh÷ng t¸c ®éng lín ®Õn néi bé c¸c n­íc EU nãi riªng còng nh­ nÒn kinh tÕ thÕ giíi nãi chung. PhÇn nµy sÏ tr×nh bµy mét c¸i nh×n tæng qu¸t vÒ nh÷ng biÕn ®éng trong EMU vµ xung quanh viÖc l­u hµnh ®ång EURO trong thêi gian qua. 1. Tõ EMU-11 ®Õn EMU-12 Ngµy 2/5/1998 t¹i Brussel, c¸c nguyªn thñ EU ®· quyÕt ®Þnh 3 vÊn ®Ò quan träng, trong ®ã cã viÖc: C«ng bè sù ra ®êi cña Liªn minh kinh tÕ vµ tiÒn tÖ ch©u ¢u gåm 11 n­íc thµnh viªn lµ: §øc, Ph¸p, PhÇn Lan, Ai Len, Bå §µo Nha, T©y Ban Nha, ¸o, Italia, Hµ Lan, Lóc-x¨m-bua, BØ. Bèn n­íc ch­a tham gia lµ Anh, §an M¹ch, Thuþ §iÓn, Hy L¹p (trong ®ã Anh, Thuþ §iÓn, §an M¹ch ch­a tham gia do vÊn ®Ò néi bé cßn Hy L¹p lµ quèc gia duy nhÊt muèn tham gia nh­ng ch­a ®ñ ®iÒu kiÖn). Nh­ vËy, theo quyÕt ®Þnh nµy chØ bao gåm 11 n­íc tham gia EMU ®ît ®Çu. Nh­ng chØ sau 2 n¨m tõ ngµy ®ång EURO ra ®êi, Hy L¹p - n­íc ®­îc coi lµ ch­a ®ñ ®iÒu kiÖn gia nhËp EMU ®ît ®Çu ®· chÝnh thøc trë thµnh thµnh viªn thø 12 cña EMU vµo ngµy 1/1/2001. QuyÕt ®Þnh kÕt n¹p Hy L¹p vµo EMU ®· ®­îc Héi nghÞ cÊp cao EU häp t¹i Freira (Bå §µo Nha) diÔn ra ngµy 20/6/2000 th«ng qua. ViÖc Hy L¹p gia nhËp EMU lµ mét ®iÒu kiÖn tèt gióp ®ì Hy L¹p thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ h¬n n÷a vµ c¶i c¸ch c¬ cÊu tæ chøc mét c¸ch hîp lý. Bé tr­ëng tµi chÝnh n­íc nµy, «ng Loanis Papandoniou cho r»ng: “§©y lµ mét ngµy lÞch sö ®­a Hy L¹p trë thµnh t©m ®iÓm cña ch©u ¢u”. Nh­ vËy kÓ tõ ngµy 1/1/2001, ®ång EURO ®· chÝnh thøc thay cho ®ång Drachma lµm nhiÖm vô ®¬n vÞ l­u hµnh trªn toµn l·nh thæ Hy L¹p. Tuy nhiªn, theo chñ tÞch Ng©n hµng trung ­¬ng ch©u ¢u, «ng Duisenberg cho r»ng: Hy L¹p vÉn cßn rÊt nhiÒu viÖc cÇn ph¶i lµm trong ®ã cã ®Èy m¹nh t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ kiÓm so¸t l¹m ph¸t. N¨m 1999, Hy L¹p ®· kh«ng ®­îc kÕt n¹p vµo khu vùc tiÒn tÖ chung ch©u ¢u EMU do kh«ng ®¸p øng ®­îc c¸c tiªu chÝ cÇn thiÕt theo HiÖp ­íc Maastricht. Hai n¨m qua, n­íc nµy ®· ph¶i ¸p dông mét chÝnh s¸ch c¾t gi¶m chi tiªu c«ng céng hµ kh¾c do EU yªu cÇu. NhiÒu nhµ ®Çu t­ ®· lªn tiÕng ph¶n ®èi quyÕt ®Þnh trªn. Hä cho r»ng ®Ó ®¸p øng ®­îc nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cña mét thµnh viªn EMU, nÒn kinh tÕ Hy L¹p sÏ kÐm søc c¹nh tranh. Tuy nhiªn, 2/3 tæng sè ng­êi d©n ®· bá phiÕu ñng hé thay thÕ ®ång Drachma b»ng ®ång EURO. Cßn thñ t­íng n­íc nµy, «ng Costas Simitis trong th«ng ®iÖp chóc mõng n¨m míi ®· nãi r»ng: “TÊt c¶ chóng ta ®Òu hiÓu r»ng tham gia EMU sÏ ®¶m b¶o triÓn väng kinh tÕ Hy L¹p s¸ng sña h¬n, bÒn v÷ng h¬n”. Nh­ vËy chØ cßn 3 thµnh viªn EU n÷a lµ §an M¹ch, Anh vµ Thuþ §iÓn ch­a tham gia khu vùc ®ång tiÒn chung ch©u ¢u EMU. HiÖn t¹i c¸c n­íc nµy vÉn ®ang xem xÐt viÖc gia nhËp EMU. 2. Nh÷ng biÕn ®éng liªn quan ®Õn viÖc l­u hµnh ®ång EURO 2.1. Trong néi bé EU a. Ph¶n øng cña c¸c n­íc trong EU tr­íc sù ra ®êi cña ®ång tiÒn EURO Sau nhiÒu n¨m th¸ng chuÈn bÞ, ®ång tiÒn chung ch©u ¢u ®· chÝnh thøc ra ®êi vµo ngµy ®Çu tiªn cña n¨m 1999. §©y lµ mét sù kiÖn quan träng trªn thÞ tr­êng tµi chÝnh tiÒn tÖ kh«ng nh÷ng ®èi víi ch©u ¢u mµ cßn ®èi víi c¶ thÕ giíi. Sù ra ®êi cña ®ång EURO ®­îc coi lµ c©u tr¶ lêi mang tÝnh chiÕn l­îc, cô thÓ ®èi víi vÊn ®Ò toµn cÇu ho¸ kinh tÕ, tµi chÝnh ®ang diÔn ra m¹nh mÏ trªn toµn thÕ giíi hiÖn nay. Víi sù xuÊt hiÖn nµy, ch©u ¢u thùc sù liªn kÕt, thèng nhÊt l¹i, hiÖn ®¹i ho¸ c¬ cÊu ®Ó t¨ng c­êng thùc lùc kinh tÕ vµ cñng cè vÞ trÝ cña m×nh trªn tr­êng quèc tÕ. TÝnh ®Õn nay, ®ång EURO ®· ®­îc l­u hµnh gÇn 4 n¨m, vÒ mÆt kü thuËt cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng qu¸ tr×nh l­u hµnh ®ång EURO ®· hoµn toµn thµnh c«ng. Tuy nhiªn, ngay tõ khi míi b¾t ®Çu ra ®êi, ®ång EURO ®· vÊp ph¶i 2 xu h­íng ph¶n øng kh¸c nhau cña ng­êi d©n ch©u ¢u: + §èi víi c¸c chÝnh trÞ gia: th× thùc sù hµi lßng vÒ sù ra ®êi cña ®ång EURO, v× giÊc méng h¬n 40 n¨m ®· thµnh hiÖn thùc mµ kh«ng cã mét lçi nhá kü thuËt nµo. Th¸i ®é l¹c quan cña hä ®­îc béc lé râ qua tõng lêi nãi: Thñ t­íng §øc, Xtra-§¬ béc b¹ch: “C¸ch ®©y 9 n¨m, thêi kú hËu chiÕn tranh thÕ giíi ®· kÕt thóc b»ng sù kiÖn bøc t­êng Berlin sôp ®æ vµ b©y giê t­¬ng lai cña chóng ta b¾t ®Çu tõ 1/1/1999”. Thñ t­íng Ph¸p, Jospanh tuyªn bè tr­íc ®µi France-Info: “H«m nay lµ ngµy vÜ ®¹i trong lÞch sö thÕ kû XX”. Chñ tÞch Uû ban ch©u ¢u, Jacques Stante’ ph¸t biÓu: “Tõ nay ch©u ©u ®· cã nh÷ng ph­¬ng tiÖn tèt h¬n ®Ó ®Þnh h­íng t­¬ng lai cho m×nh”. Thèng ®èc Ng©n hµng trung ­¬ng ch©u ¢u, Duisenberg cam kÕt: “T«i ®¶m b¶o víi c¸c b¹n r»ng chóng t«i sÏ lµm mäi c¸ch tèt nhÊt cã thÓ ®­îc ®Ó EURO trë thµnh mét ®ång tiÒn mµ c¸c c«ng d©n ch©u ©u cã thÓ tin cËy ®­îc”. Thñ t­íng ¸o, Victo Klima kh¼ng ®Þnh: “EURO lµ c¸nh tay m¹nh mÏ cña mét khu vùc cã tiÒm lùc kinh tÕ m¹nh nhÊt thÕ giíi”. Bé tr­ëng ng©n khè Italia, Ciampi kh¸i qu¸t: “Ch©u ©u ®· göi ®i mét b¶n th«ng ®iÖp hoµ b×nh ®Ó kÕt thóc thÕ kû XX, nh÷ng xung ®ét ®· lµm rung chuyÓn lôc ®Þa cña chóng ta ®· thuéc vÒ qu¸ khø”. +§Ó chµo ®ãn sù ra ®êi cña ®ång EURO, ch©u ¢u ®· tiÕn hµnh mét lo¹t c¸c ho¹t ®éng: mét chiÕn dÞch truyÒn th«ng lín ®­îc ph¸t ®éng nh»m qu¶ng b¸ nh÷ng th«ng tin vÒ ®ång EURO, khèi l­îng ®Çu t­ lín vµo c¸c ng©n hµng ®­îc thùc hiÖn, mét tuÇn lao ®éng ®èi víi c¸c nhµ th«ng tin häc ... råi ®Õn viÖc d¸n m¸c nh·n kÐp, viÖc ®µo t¹o nh©n c«ng, c¶i tiÕn hÖ thèng chi tr¶, c¸c cuèn danh môc ghi gi¸ b»ng ®ång EURO... Cô thÓ, lµ t¹i §øc, Anh, Hµ Lan, hä ®· ®¶m b¶o cho viÖc chuyÓn ®æi thanh to¸n ngay tõ khi ®ång EURO ra ®êi. C¸c doanh nghiÖp trong khu vùc ®ång EURO còng ®· chuÈn bÞ t­ thÕ s½n sµng tham gia vµo mét giai ®o¹n míi, giai ®o¹n c¹nh tranh gay g¾t trªn mét thÞ tr­êng mµ gi¸ c¶ hµng hãa minh b¹ch h¬n, dÔ so s¸nh h¬n. Qua ®ã, chóng ta thÊy râ ®­îc sù phÊn khëi vµ nhiÖt t×nh cña ng­êi d©n ch©u ¢u tr­íc sù ra ®êi cña ®ång EURO. + Tuy nhiªn, còng xuÊt hiÖn mét xu h­íng th¸i ®é kh¸c kÌm theo víi viÖc l­u hµnh ®ång EURO, ®ã lµ th¸i ®é “l¹nh nh¹t kÐo dµi cña ng­êi tiªu dïng”. Trªn thùc tÕ, chØ cã mét sè rÊt Ýt ng­êi thanh to¸n b»ng ®ång EURO nh­ng chØ trªn danh nghÜa c«ng viÖc. Con sè ng­êi sö dông Ýt ®Õn møc «ng Dominique Strauss Kahn ®· ph¶i yªu cÇu ph¸t ®éng mét chiÕn dÞch lín ®Ó khuyÕn khÝch viÖc sö dông ®ång EURO. Cßn c¸c n­íc BØ, Italia còng chØ tá ra lµ nh÷ng n­íc häc tËp theo c¸ch tèt h¬n. ë Hµ Lan, c¸c th­¬ng gia tõ chèi kÞch liÖt viÖc thanh to¸n b»ng c¸c thÎ ng©n hµng sö dông ®ång EURO. KÓ tõ ngµy 4/1/1999, nh÷ng kh¸ch hµng cña tËp ®oµn Continent chØ thanh to¸n 0,01% trong tæng sè c¸c giao dÞch mua b¸n cña hä b»ng ng©n phiÕu sö dông ®ång EURO. Vµ ngay c¶ tËp ®oµn Leclerc còng kh«ng ngo¹i lÖ. Leclerc ®· thèng kª (c¶ b»ng thÓ ng©n hµng vµ b»ng sÐc) kho¶ng 7000 ®Õn 8500 tr­êng hîp thanh to¸n b»ng ®ång EURO mçi th¸ng trªn c¶ n­íc Ph¸p. §i ng­îc víi c¸c nhµ ph©n phèi lín, c¸c th­¬ng nh©n kh«ng cã ý t­ëng sö dông thÎ b»ng ®ång EURO. PhÇn ®«ng c¸c nhµ kinh doanh th­êng c¶m thÊy lóng tóng ®èi víi nh÷ng kh¸ch hµng sö dông ng©n phiÕu b»ng ®ång EURO. Cßn c¸c nhµ ®Çu t­ quèc tÕ th× lu«n thÝch ®ång §«la h¬n c¶. Kh«ng nh÷ng thÕ, c¸c ng©n hµng kh«ng c«ng nhËn cã tr¸ch nhiÖm trong c¸c cuéc giao dÞch b»ng ®ång EURO cã thuÕ suÊt cao, hä chØ cè g¾ng t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc giao dÞch b»ng ®ång EURO. 8/10 cæ ®«ng thùc hiÖn bÊt kú lÖnh giao dÞch mua b¸n cæ phÇn nµo b»ng ®ång EURO kÓ tõ ®Çu n¨m 1999. H¬n n÷a chØ cã 7% cæ ®«ng ®äc b¶n thÞ gi¸ b»ng ®ång EURO. Tr­íc t×nh h×nh ®ã, thay v× kªu gäi c¸c n­íc tr­íc sau vÉn ph¶i t«n träng quy t¾c “kh«ng b¾t buéc - kh«ng ng¨n cÊm”, th× chÝnh phñ c¸c n­íc ®· ph¶i khuyÕn khÝch viÖc sö dông ®ång EURO. Qua nh÷ng ph¶n øng kh¸c nhau cña ng­êi d©n ch©u ¢u nãi trªn tr­íc sù ra ®êi cña ®ång EURO, ta thÊy næi lªn vÊn ®Ò lµ: cã sù m©u thuÉn trong hµnh ®éng cña ng­êi d©n ch©u ¢u tr­íc sù ra ®êi cña ®ång EURO, nãi c¸ch kh¸c viÖc cho ra ®êi ®ång EURO ®­îc ®a sè ng­êi d©n ch©u ¢u ñng hé nh­ng viÖc thùc hiÖn, sö dông nã l¹i lµ c¶ mét vÊn ®Ò. Tuy nhiªn, nãi nh­ vËy kh«ng cã nghÜa lµ ®ång EURO kh«ng ®­îc ng­êi d©n ch©u ¢u sö dông, mµ ®ã míi chØ lµ nh÷ng ph¶n øng ban ®Çu khi ®ång EURO míi ®­îc ®­a vµo l­u th«ng. Thùc tÕ, tÝnh ®Õn thêi ®iÓm nµy khi nh÷ng ®ång EURO giÊy vµ xu ®· n»m gän trong tói cña ng­êi d©n ch©u ¢u th× th¸i ®é l¹nh nh¹t trªn kh«ng cßn n÷a, ®ång EURO ®ang dÇn chiÕm ®­îc lßng tin vµ sù tÝn nhiÖm cña ng­êi tiªu dïng ch©u ¢u nãi riªng vµ thÕ giíi nãi chung. b. Nh÷ng thay ®æi trong kinh tÕ EU sau sù ra ®êi cña ®ång EURO §ång EURO ra ®êi ®· g©y ra nh÷ng t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn kinh tÕ EU. Cã thÓ tãm t¾t nh÷ng biÕn ®éng kinh tÕ EU trong h¬n 3 n¨m qua nh­ sau: N¨m 1999, n¨m chuyÓn giao gi÷a 2 thÕ kû, mét n¨m mang ®Çy ý nghÜa ®èi víi Liªn minh ch©u ¢u, bëi ®©y còng chÝnh lµ n¨m ®Çu tiªn ®¸nh dÊu sù ra ®êi cña ®ång tiÒn chung ch©u ¢u - ®ång EURO. §ång EURO ra ®êi ngay lËp tøc ®· t¹o ra nh÷ng t¸c ®éng to lín ®Õn nÒn kinh tÕ EU. Theo ®¸nh gi¸ cña viÖn IFO, t¨ng tr­ëng GDP thùc tÕ cña c¸c n­íc thµnh viªn EMU trong n¨m 1999 ®¹t 2%, cßn tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ lµ 1,8%. N­íc T©y ¢u cã tèc ®é t¨ng tr­ëng cao nhÊt lµ Ailen víi 7,25% vµ 6,5% t­¬ng øng. §øng thø 2 lµ PhÇn Lan víi 3,25% vµ 4%. TiÕp ®Õn lµ Luc-x¨m-bua, Hy L¹p vµ Bå §µo Nha cã GDP trªn 3%, víi møc t¨ng tr­ëng t­¬ng øng lµ 1,25% vµ 2,25%. Italia ®øng sau §øc (1,25% vµ 2,5%), Ph¸p ®¹t møc cao h¬n møc trung b×nh cña toµn khèi EU víi 2,25% vµ 2,75%, Anh th× thÊp h¬n víi 0,75% vµ 2%... Tû lÖ l¹m ph¸t trong ph¹m vi 15 n­íc EU gi¶m tõ 1,1% xuèng cßn 1%. Tuy nhiªn, 4 trong sè 11 n­íc EMU gåm cã PhÇn Lan, Ailen, Bå §µo Nha, T©y Ban Nha ®· v­ît qu¸ møc giíi h¹n l¹m ph¸t lµ 2% do Ng©n hµng trung ­¬ng ch©u ¢u qui ®Þnh. Nh­ vËy, cã thÓ thÊy ®iÓm næi bËt trong kinh tÕ EU n¨m 1999 lµ sù mÊt c©n ®èi trong tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ gi÷a c¸c n­íc, nÒn kinh tÕ nhá l¹i t¨ng tr­ëng nhanh h¬n nÒn kinh tÕ lín ®ang tr× trÖ. §©y lµ mét vÊn ®Ò g©y lo l¾ng cho c¸c chÝnh kh¸ch ch©u ¢u. Kh¸c víi n¨m 1999, n¨m 2000 lµ mét n¨m thµnh c«ng ®èi víi kinh tÕ EU. Theo b¸o c¸o c«ng bè hµng n¨m cña Ng©n hµng thÕ giíi (WB) th× n¨m 2000 lµ n¨m kinh tÕ toµn cÇu gÆt h¸i ®­îc nhiÒu thµnh c«ng. Møc t¨ng tr­ëng GDP b×nh qu©n ®¹t 4,1%, t¨ng so víi cïng kú n¨m 1999 lµ 2,8%. §ãng gãp vµo møc t¨ng tr­ëng chung ®ã, ngoµi 2 trô cét chÝnh chiÕm tû träng lín lµ Mü vµ NhËt th× c¸c n­íc EU víi møc t¨ng tr­ëng b×nh qu©n GDP lµ 3,4% còng lµ mét nh©n tè lín quyÕt ®Þnh ®Õn triÓn väng cña nÒn kinh tÕ toµn cÇu. Víi hai nguån ®éng lùc then chèt lµ t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu vµ t¨ng ®Çu t­ cho thÊy, nÒn kinh tÕ EU ®· ®¹t ®­îc møc t¨ng tr­ëng cao h¬n xu thÕ dù b¸o cña tæ chøc OECD vµ WB. GDP cña khu vùc EURO t¨ng 3,2% trong quý I n¨m 2000 so víi cïng kú n¨m tr­íc, t¨ng nhÑ so víi tèc ®é 3,1% quý IV n¨m 1999. Sù c¶i thiÖn vÒ møc t¨ng tr­ëng kinh tÕ cã thÓ thÊy ë hÇu hÕt c¸c n­íc ®øng ®Çu EU nh­: §øc, møc t¨ng trong quý II n¨m 2000 ®¹t 4,7%; Anh ®¹t 3,3% vµ tiªu dïng t­ nh©n gi¶m tõ 2,4% trong quý IV n¨m 1999 xuèng cßn 1,5% trong quý I n¨m 2000. Víi sù håi phôc vµ bïng næ vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ, sù linh ho¹t trong chÝnh s¸ch x· héi ë §øc, Ph¸p, Italia, ch©u ¢u ®· phÇn nµo t¹o niÒm tin cho giíi kinh doanh lµm t¨ng møc tiªu dïng t­ nh©n lªn 4,3% trong quý II n¨m 2000. Ghi nhËn vÒ nh÷ng thµnh tùu trªn, c¸c chuyªn gia kinh tÕ coi n¨m 2000 lµ n¨m ®¸nh dÊu mét mèc son trong chÆng ®­êng kh«i phôc sù ph¸t triÓn kinh tÕ chung cña EU trong suèt thËp kû qua. Møc t¨ng tr­ëng kinh tÕ trong n¨m 2000 kh«ng chØ do nh÷ng yÕu tè néi khèi t¹o nªn mµ nã cßn thÓ hiÖn søc liªn kÕt m¹nh mÏ cña hai yÕu tè bªn ngoµi lµ xuÊt khÈu vµ ®Çu t­. Theo sè liÖu cña c¬ quan th«ng kª Liªn minh ch©u ¢u (Eurostat) th× viÖc më réng quan hÖ th­¬ng m¹i víi c¸c n­íc, c¸c khu vùc kh¸c còng nh­ sù gi¶m gi¸ cña ®ång EURO ®· n©ng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña EU t¨ng 86% ®©y lµ møc t¨ng cao nhÊt tõ n¨m 1997 ®Õn nay. Ho¹t ®éng th­¬ng m¹i ®iÖn tö ®· khiÕn EU trë thµnh mét thÞ tr­êng kh¸ hÊp dÉn víi c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi. Theo sè liÖu cña Eurostat th× ®Çu t­ vèn t¹i ch©u ¢u ®¹t møc kû lôc 25,1 tû EURO t¨ng 74% so víi 14,5 tû EURO n¨m 1998, ®ång vèn ®Çu t­ nµy chñ yÕu tËp trung vµo mét sè lÜnh vùc nh­ ph¸t triÓn, n©ng cÊp hÖ thèng viÔn th«ng, c«ng nghiÖp... B­íc sang n¨m 2001, t×nh h×nh kinh tÕ EU trë nªn xÊu ®i. §©y mét phÇn còng do xu h­íng chung cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi. NÕu n¨m 2000, nÒn kinh tÕ thÕ giíi ph¸t triÓn nhanh bÒn v÷ng th× n¨m 2001, hÇu hÕt c¸c nÒn kinh tÕ trªn thÞ tr­êng thÕ giíi ®Òu tá râ dÊu hiÖu suy tho¸i nÆng nÒ. Sau 10 n¨m liÒn cã tèc ®é t¨ng tr­ëng cao, liªn tôc, ®Òu ®Æn kho¶ng 4%, n¨m 2001, kinh tÕ Mü bÞ suy tho¸i nghiªm träng, ®Æc biÖt sau th¶m ho¹ 11/9, kinh tÕ Mü dù b¸o cã møc t¨ng tr­ëng 0% ë nh÷ng th¸ng cßn l¹i trong n¨m 2001. ChÝnh ®iÒu nµy phÇn nµo ®· t¸c ®éng ®Õn kinh tÕ EU. T¸m th¸ng n¨m 2001, ECB ®· 2 lÇn c¾t gi¶m l·i suÊt (lÇn 1 vµo ngµy 10/5 vµ lÇn 2 vµo ngµy 30/8) xuèng cßn 4,25% nh»m phôc håi kinh tÕ. Tuy nhiªn ngay sau khi ECB tuyªn bè c¾t gi¶m l·i suÊt ®ît 1, th× ®· cã 5 n­íc EMU c«ng bè sè liÖu møc l¹m ph¸t cao h¬n møc ban ®Çu. Sè liÖu møc l¹m ph¸t ë §øc, Ph¸p, T©y Ban Nha, Hµ Lan vµ Ailen trong th¸ng 4 n¨m 2001 ®Òu cao h¬n hoÆc Ýt ra còng b»ng víi møc l¹m ph¸t trÇn 2% theo nh­ quy ®Þnh cña ECB. Trong ®ã tû lÖ l¹m ph¸t cña §øc lµ 2,9%, Ph¸p lµ 2%, T©y Ban Nha 4%, Hµ Lan 4,9% vµ Ailen 5,6%. Trong bèi c¶nh kinh tÕ thÕ giíi vµ kinh tÕ EU suy tho¸i nghiªm träng th× thËt lµ “Ho¹ v« ®¬n chÝ”, kinh tÕ thÕ giíi l¹i tiÕp tôc chÞu hËu qu¶ nÆng nÒ cña th¶m ho¹ khñng bè New York ngµy 11/9 v× vËy mµ nh÷ng nÒn kinh tÕ lín nh­ Mü - EU -NhËt B¶n sÏ chÞu t¸c ®éng cña cuéc suy tho¸i kinh tÕ nµy g©y ra. Theo ®¸nh gi¸ cña c¸c chuyªn gia kinh tÕ, kinh tÕ toµn cÇu n¨m 2001, chØ ®¹t ë møc t¨ng tr­ëng 1,7% so víi môc tiªu ban ®Çu ®Æt ra lµ 1,9%. Tû lÖ l¹m ph¸t trung b×nh cña 15 n­íc EU lµ 3,1% - møc cao nhÊt trong vßng 8 n¨m qua. Th¸ng 6 n¨m 2001, tû lÖ l¹m ph¸t ë khu vùc ®ång EURO ®ang ë møc 3% tuy ®· gi¶m 0,4% so víi th¸ng 5 n¨m 2001. Tû lÖ t¨ng tr­ëng kinh tÕ EU chËm l¹i, nªn kÐo theo hÇu hÕt c¸c ngµnh trong nÒn kinh tÕ nh­ c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp vµ dÞch vô trong toµn khèi EU ®Òu kh«ng ®¹t chØ tiªu ®· ®­a ra håi ®Çu n¨m 2001. N¨m 2001 lµ n¨m cuèi cïng kÕt thóc giai ®o¹n qu¸ ®é ®Ó chÝnh thøc ®i vµo sö dông ®ång EURO vµo ngµy 1/1/2002 trong EMU. Tuy nhiªn víi t×nh tr¹ng kinh tÕ suy gi¶m nh­ trªn, ®· khiÕn nhiÒu ng­êi lo ng¹i cho kinh tÕ EU trong n¨m 2002. MÆt kh¸c kinh tÕ Mü - mét nÒn kinh tÕ hµng ®Çu cña thÕ giíi ®ang l©m vµo khñng ho¶ng kinh tÕ nÆng nÒ khã cã thÓ håi phôc ngay ®­îc. Tuy nhiªn, tr¸i víi suy nghÜ cña nhiÒu ng­êi, t×nh h×nh kinh tÕ Mü ®· béc lé râ nh÷ng dÊu hiÖu kh¶ quan vµo nh÷ng th¸ng ®Çu n¨m 2002 (cô thÓ lµ tÝnh ®Õn hÕt th¸ng 3/2002). T¨ng tr­ëng kinh tÕ Mü trong quý I n¨m 2002 ®¹t møc 5,6%, mét møc t¨ng tr­ëng kh¸ cao vµ n»m ngoµi dù ®o¸n cña hÇu hÕt c¸c nhµ ph©n tÝch, qua ®ã ®· gãp phÇn lµm t¨ng thªm kh¶ n¨ng sím phôc håi kinh tÕ Mü vµ khuyÕn khÝch nhu cÇu n¾m gi÷ ®ång USD. Ngoµi ra, nh÷ng yÕu tè bÊt æn ®Þnh vÒ kinh tÕ vµ chÝnh trÞ cña mét sè khu vùc còng khuyÕn khÝch ®ång USD t¨ng gi¸ trong thêi gian nµy (so víi ®ång Yªn NhËt, §«la ®· t¨ng tõ møc 110 Yªn/USD lªn ®Õn 135 Yªn/USD - t­¬ng ®­¬ng víi 22,7%; ®ång B¶ng Anh gi¶m tõ 1,4498 USD/GBP - ®Çu n¨m 2002 xuèng 1,42 USD/GBP tøc lµ gi¶m kho¶ng 2% gi¸ trÞ) vµ tÝnh ®Õn th¸ng 4/2002 ®ång USD ®· t¨ng 8% vµ ®¹t møc cao nhÊt kÓ tõ th¸ng 8/1985. Tuy nhiªn kÓ tõ th¸ng 4/2002 trë ®i, t×nh h×nh kinh tÕ Mü l¹i hoµn toµn ng­îc l¹i, ®iÒu nµy ®Æc tr­ng bëi sù gi¶m gi¸ cña §«la Mü so víi EURO vµ Yªn NhËt. Vµo ngµy 10/7 §«la Mü ®· gi¶m gÇn 9% so víi ®Çu th¸ng 4/2002, Yªn NhËt ®· t¨ng 7% vµ EURO ®· t¨ng gÇn 5%. Tr­íc nh÷ng biÕn ®éng thÊt th­êng nh­ trªn cña nÒn kinh tÕ Mü, kinh tÕ EU còng chÞu nh÷ng ¶nh h­ëng nhÊt ®Þnh, nh­ng ng­êi ta vÉn dù ®o¸n r»ng kinh tÕ EU cã tiÒm n¨ng h¬n kinh tÕ Mü vµ triÓn väng ph¸t triÓn kinh tÕ EU trong thêi gian tíi sÏ kh¶ quan h¬n so víi kinh tÕ Mü. Nh­ vËy, mÆc dï kinh tÕ EU suy gi¶m trong n¨m 2001, nh­ng b­íc vµo n¨m 2002 khi mµ ®ång EURO “thùc” ®­îc l­u hµnh th× nÒn kinh tÕ EU b¾t ®Çu cã dÊu hiÖu t¨ng tr­ëng trë l¹i tÝnh tõ sau th¸ng 4 n¨m 2002. ChuyÖn g× sÏ x¶y ra tiÕp theo ®èi víi liªn kÕt kinh tÕ lín nhÊt nh× thÕ giíi nµy? Chóng ta h·y cïng chê xem. Trªn ®©y lµ nh÷ng nÐt chÝnh vÒ kinh tÕ EU trong thêi gian h¬n 3 n¨m qua b¾t ®Çu tõ ngµy 1/1/1999 - ngµy ra ®êi cña ®ång EURO. MÆc dï ch­a cã mét b­íc ®ét ph¸ “thÇn kú” nµo trong kinh tÕ EU nh­ng nh÷ng g× mµ EU ®· ®¹t ®­îc trong h¬n 3 n¨m qua kh«ng ph¶i lµ ®¬n gi¶n, nã dù b¸o mét triÓn väng t¨ng tr­ëng bÒn v÷ng trong t­¬ng lai tíi. c. Nh÷ng biÕn ®éng trong thÞ tr­êng lao ®éng vµ trong c¸c chÝnh s¸ch x· héi qua h¬n 3 n¨m l­u hµnh ®ång EURO Lao ®éng, viÖc lµm vµ thÊt nghiÖp lµ mét vÊn ®Ò ®· lµm ®au ®Çu c¸c chÝnh kh¸ch ch©u ¢u tõ rÊt l©u nay. Víi viÖc h×nh thµnh EMU vµ sù ra ®êi cña ®ång EURO ng­êi ta hy väng r»ng vÊn ®Ò nµy sÏ dÇn ®­îc gi¶i quyÕt. Tõ tr­íc ®Õn nay thÞ tr­êng ch©u ¢u ®­îc mÖnh danh lµ “cøng nh¾c víi nh÷ng khu«n khæ hµ kh¾c nhÊt”. §©y chÝnh lµ mét trë ng¹i lín ®èi víi qu¸ tr×nh c¶i tæ kinh tÕ ch©u ¢u nhÊt lµ ®Ó ®¸p øng c¸c tiªu chuÈn vµ môc tiªu ®Æt ra khi h×nh thµnh EMU vµ ®ång EURO. Tuy nhiªn, qua thêi gian h¬n 3 n¨m qua vÊn dÒ “nhøc nhèi” nµy ®· phÇn nµo ®­îc kh¾c phôc, tû lÖ thÊt nghiÖp gi¶m ®i râ rÖt vµ sè l­îng viÖc lµm ®­îc t¹o ra ®· phÇn nµo lµm c¸c chÝnh kh¸ch ch©u ¢u yªn t©m h¬n. + Trong giai ®o¹n 1999-2000, sè ng­êi thÊt nghiÖp ®· gi¶m 3 triÖu so víi møc 15 triÖu ng­êi thÊt nghiÖp tr­íc ®©y. §©y lµ mét con sè lín nhÊt ®¸nh dÊu triÓn väng vÒ t×nh h×nh thÞ tr­êng lao ®éng trong EU tÝnh ®Õn thêi ®iÓm nµy. Còng trong n¨m nµy, Ph¸p - mét trong hai nÒn kinh tÕ hµng ®Çu cña ch©u ¢u ®· t¹o thªm ®­îc 340.000 viÖc lµm, khiÕn tû lÖ thÊt nghiÖp gi¶m xuèng cßn 11% so víi 11,5% (cïng kú n¨m 1998), mÆt kh¸c chÝnh phñ Jospanh cßn tiÕn hµnh kÕ ho¹ch gi¶m giê lµm xuèng cßn 35 giê/tuÇn ®Ó san bít viÖc lµm cho ng­êi thÊt nghiÖp. Cã lÏ so víi c¸c n­íc kh¸c trong khu vùc, tû lÖ thÊt nghiÖp ë Ph¸p lµ biÕn ®éng tÝch cùc h¬n c¶, ®Õn n¨m 2000 tû lÖ nµy chØ cßn 8,3% - møc thÊp nhÊt trong vßng 10 n¨m qua. Tuy nhiªn, gi÷a c¸c n­íc, tû lÖ thÊt nghiÖp cßn cã sù chªnh lÖch kh¸ lín, nãi nh­ vËy cã nghÜa lµ viÖc gi¶m tû lÖ thÊt nghiÖp trong thêi gian qua lµ kh«ng ®ång ®Òu gi÷a c¸c n­íc EU vµ kh«ng ph¶i n­íc nµo còng cã nh÷ng con sè tÝch cùc nh­ ë Ph¸p. Cô thÓ, lµ khi tû lÖ thÊt nghiÖp ë Hµ Lan lµ 2,8% th× ë T©y Ban Nha lµ 15,4%. Trong EU chØ cã duy nhÊt Hµ Lan vµ Lóc-x¨m-bua lµ cã tû lÖ thÊt nghiÖp thÊp h¬n Mü, cßn c¸c n­íc kh¸c nh­ Ph¸p, §øc, Italia, T©y Ban Nha, PhÇn Lan cã tû lÖ thÊt nghiÖp cao h¬n Mü (10%). MÆt kh¸c, cïng víi sù suy gi¶m kinh tÕ EU trong n¨m 2001, c¸c nhµ kinh tÕ EU cho biÕt, tû lÖ thÊt nghiÖp trong n¨m 2001 lµ 12,3 triÖu ng­êi, t¨ng so víi 11,7 triÖu ng­êi n¨m 2000, tøc lµ tû lÖ nµy ®· t¨ng tõ 8,8% (2000) lªn 9,2% (2001). §iÒu nµy cã thÓ sÏ ®e do¹ thµnh tùu mµ EU ®· ®¹t ®­îc trong n¨m 1999 lµ gi¶m 3 triÖu ng­êi thÊt nghiÖp. Tãm l¹i t×nh h×nh thÊt nghiÖp cña EU trong thêi gian qua cßn nhiÒu biÕn ®éng thÊt th­êng, ch©u ¢u vÉn ch­a thùc sù kiÓm so¸t ®­îc tû lÖ thÊt nghiÖp cña m×nh. Tuy nhiªn, ®©y lµ hËu qu¶ tÊt yÕu cña t×nh tr¹ng suy gi¶m kinh tÕ kh«ng chØ ë riªng ch©u ¢u mµ trªn c¶ thÕ giíi trong n¨m 2001. Nh­ng nh×n mét c¸ch tæng thÓ th× tõ sau khi ®ång EURO ra ®êi cho ®Õn nay, tû lÖ thÊt nghiÖp cña ch©u ¢u ®· gi¶m xuèng, cô thÓ trong n¨m 2000 gi¶m 3 triÖu ng­êi. §iÒu nµy ®· phÇn nµo lµm an t©m ng­êi d©n ch©u ¢u. Bªn c¹nh nh÷ng thay ®æi vÒ kinh tÕ, viÖc lµm nh­ trªn, c¸c vÊn ®Ò x· héi kh¸c ë EU còng ®· b¾t ®Çu xuÊt hiÖn nh÷ng thay ®æi ®¸ng kÓ, gãp phÇn cñng cè h¬n n÷a sù bÒn v÷ng cña Liªn kÕt tiÒn tÖ EMU. Theo quy ®Þnh cña EU, th©m hôt ng©n s¸ch cña c¸c quèc gia thµnh viªn kh«ng ®uîc v­ît qu¸ 3% GDP vµ dÇn tiÕn tíi c©n b»ng thu chi. HiÖn nay, chªnh lÖch gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn vÒ mÆt nµy ®ang ngµy cµng thu hÑp. ChÝnh s¸ch thuÕ cña c¸c n­íc thµnh viªn còng ®ang tiÕn tíi sù thèng nhÊt. ChÝnh phñ cña c¸c n­íc ®Òu ®· vµ ®ang thùc thi chÝnh s¸ch c¶i c¸ch thuÕ víi nh÷ng quy ®Þnh ®­îc níi láng. B¾t ®Çu tõ th¸ng 7/2000, §øc ®· tiÕn hµnh gi¶m thuÕ thu nhËp vµ thuÕ c«ng ty. Sau ®ã mét lo¹t quèc gia kh¸c trong EU nh­ Italia còng c«ng bè c¸c kÕ ho¹ch c¾t gi¶m thuÕ; Ph¸p c«ng bè mét ch­¬ng tr×nh c¾t gi¶m thuÕ m¹nh nhÊt trong h¬n 25 n¨m qua vµo th¸ng 9/2000 víi 6 h×nh thøc gi¶m thuÕ: Gi¶m thuÕ thu nhËp cho mäi nhãm thu nhËp chÞu thuÕ nh»m khuyÕn khÝch ng­êi thÊt nghiÖp tù nguyÖn ®i t×m viÖc lµm; gi¶m møc ®ãng gãp vµo phóc lîi x· héi cho nh÷ng ng­êi cã thu nhËp thÊp víi môc tiªu nªu trªn; gi¶m thuÕ c«ng ty xuèng cßn 33,3%, b·i bá thuÕ b»ng l¸i « t« (®iÒu nµy cã lîi cho nh÷ng ng­êi l¸i xe « t« khi gi¸ dÇu cao); söa ®æi thuÕ ®¸nh vµo nhiªn liÖu ®i-e-zen gÇn b»ng thuÕ ®¸nh vµo x¨ng; gi¶m thuÕ VAT cho c¸c nhµ hµng tõ 19,6% xuèng cßn kho¶ng 5,5% nh»m hç trî cho c¸c doanh nghiÖp nhá. ViÖc m¹nh d¹n c¾t gi¶m thuÕ cña chÝnh phñ lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p thiÕt thùc hîp lý, ®­îc nh©n d©n öng hé. Ngoµi ra EU cßn tiÕn hµnh c¸c biÖn ph¸p c¶i c¸ch kh¸c bao gåm: viÖc n©ng tuæi vÒ h­u, cã chÝnh s¸ch linh ho¹t ®èi víi c«ng nh©n, ®Èy m¹nh ®æi míi kü thuËt, nhÊt thÓ ho¸ thÞ tr­êng tµi chÝnh... TÊt c¶ nh÷ng biÖn ph¸p ®ã ®· vµ ®ang ph¸t huy t¸c dông, gãp phÇn vµo sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ EU. 2.2. Nh÷ng th¨ng trÇm cña tû gi¸ EUR/USD trªn thÞ tr­êng quèc tÕ Nh¾c ®Õn côm tõ “Liªn minh ch©u ¢u - EU” lµ ng­êi ta nghÜ ngay ®Õn mét khèi c­êng quèc gåm 15 quèc gia ch©u ¢u. C¸c nguyªn thñ cïng chÝnh phñ 15 n­íc b¾t tay nhau víi môc ®Ých thèng nhÊt vµ x©y dùng mét ch©u ¢u hïng m¹nh. EU lµ khèi liªn minh ®· ®Ò ra mét lo¹t c¸c chÝnh s¸ch mang tÝnh quyÕt ®Þnh lÞch sö. Trong sè ®ã, ph¶i nãi ®Õn kÕ ho¹ch t¸o b¹o vÒ viÖc cho ra m¾t ®ång tiÒn chung ch©u ¢u - mét ®ång tiÒn cã hiÖu lùc ngang ngöa víi ®ång USD. Vµ víi nh÷ng b­íc chuÈn bÞ trong nhiÒu n¨m, theo kÕ ho¹ch Maastricht, ®ång EURO ®· ra ®êi vµo ngµy 1/1/1999. Trong thêi gian h¬n 3 n¨m qua, ®ång EURO ®· g©y ra nhiÒu sù chó ý nhÊt trªn thÞ tr­êng tµi chÝnh tiÒn tÖ thÕ giíi bëi sù biÕn ®éng thÊt th­êng cña nã, ®iÒu mµ lµm c¸c chÝnh kh¸ch ch©u ¢u hÕt søc ®au ®Çu. Theo kÕ ho¹ch Maastricht, ®ång EURO ra ®êi vµo ngµy 1/1/1999, nh­ng ph¶i ®Õn ngµy 4/1/1999 nã míi thùc sù ®­îc l­u th«ng vµo hÖ thèng tiÒn tÖ thÕ giíi. Møc khëi ®iÓm ban ®Çu kh¸ l¹c quan: 1EURO = 1,1818USD, cao h¬n møc ban ®Çu ®· ®Æt ra lµ: 1EURO = 1,16675USD. 12 n­íc tham gia vµo EMU ®Òu hy väng vµo mét t­¬ng lai rùc rì cña ®ång EURO. T©m lý sïng b¸i EURO cßn kÐo theo sù lªn gi¸ m¹nh tíi møc “chãng mÆt” t¹i hÇu hÕt c¸c thÞ tr­êng chøng kho¸n ch©u ¢u, thËm chÝ c¶ ë Mü. NhiÒu ng­êi l¹c quan cho r»ng, ®Õn cuèi n¨m 1999, 1 EURO sÏ ®æi ®­îc 1,3USD hoÆc 180JPY. 12 n­íc tham gia vµo EMU ®Òu hy väng vµo mét t­¬ng lai rùc rì cña ®ång EURO. Tuy nhiªn mäi viÖc kh«ng x¶y ra ®óng nh­ dù ®o¸n. Trong 2 th¸ng ®Çu n¨m 1999, ®ång EURO cã gi¶m gi¸ nh­ng ë møc nhá, b×nh qu©n ®¹t 1,1218 - 1,1159USD/EUR. Nh­ng tõ th¸ng 3/1999, ®ång EURO ®· cã xu h­íng gi¶m xuèng d­íi møc tèi thiÓu mµ Ng©n hµng trung ­¬ng ch©u ¢u ®· dù kiÕn lµ 1,1USD/EUR, cßn 1,0890USD/EUR, ®Æc biÖt lµ vµo ngµy 26/3/1999, tû gi¸ EUR so víi USD gi¶m xuèng chØ cßn 1EURO = 1,0760USD tøc lµ ®· mÊt gi¸ 7,8%. §Õn nh÷ng ngµy cuèi cïng cña th¸ng 6/1999, 1EURO chØ cßn 1,0290USD, tøc lµ mÊt gi¸ ®Õn 11,8%. Vµ ®Õn cuèi n¨m 1999, th× møc ®é mÊt gi¸ cña ®ång EURO ®· tíi møc gÇn 15% (1EURO = 1,0010USD) vµ ®ang cã xu h­íng san b»ng tû gi¸ 1EURO = 1USD. B¶ng 3: Tû gi¸ EUR/USD n¨m 1999 Th¸ng EUR/USD Th¸ng EUR/USD 1 1,1667 7 1,0724 2 1,0964 8 1,0642 3 1,0760 9 1,5870 4 1,0722 10 1,0221 5 1,0541 11 1,0102 6 1,0330 12 1,0010 Nguån: Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam (c¸c sè n¨m 1999) Sau khi liªn tôc mÊt gi¸ tr­íc ®ång §« la Mü trong n¨m 1999, ®ång EURO l¹i tiÕp tôc mÊt gi¸ trong n¨m 2000. Sù sôt gi¸ trong n¨m 2000 ®· diÔn ra víi tèc ®é m¹nh h¬n vµ xuèng tíi møc Ýt ai nghÜ tíi. §Çu n¨m 2000, ®ång EURO gi¶m xuèng møc 1 EURO ®æi 1 USD. Ngµy 11/5/00, ®ång EURO gi¶m cßn 0,8940 USD (gi¶m gÇn 24%). §Õn cuèi th¸ng 6 ®Çu th¸ng 7 n¨m 2000, ®ång EURO lªn gi¸ chót Ýt 1 EURO = 0,9500 USD. Tuy nhiªn xu h­íng nµy chØ ®¹t trong kho¶ng thêi gian rÊt ng¾n. KÓ tõ gi÷a th¸ng 7, ®ång EURO liªn tôc gi¶m m¹nh vµ chØ cßn 0,8840 USD/EUR. §Õn ngµy 15/9 cßn 0,8606 USD/EUR (gi¶m 26,2%). §iÒu nµy ®· khiÕn ECB, Mü vµ NhËt B¶n ph¶i tiÕn hµnh can thiÖp, nh­ng tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã d­êng nh­ v« nghÜa, v× vµo ngµy 26/10/2000, tû gi¸ EUR/USD chØ cßn 0,8225, gi¶m 30% - mét møc gi¶m kû lôc trong h¬n 20 th¸ng tån t¹i cña ®ång tiÒn nµy. §iÒu nµy khiÕn «ng Duisenberg - chñ tÞch Ng©n hµng trung ­¬ng ch©u ¢u ph¶i thõa nhËn: “Sù gi¶m gi¸ cña ®ång EURO khiÕn chóng t«i ph¶i bèi rèi”. Nh­ vËy trong trong vßng 22 th¸ng l­u hµnh ®ång EURO ®· mÊt gi¸ kho¶ng 1/3 so víi gi¸ trÞ ban ®Çu cña nã. B¶ng 4: tû gi¸ EUR/USD n¨m 2000 Th¸ng EUR/USD Th¸ng EUR/USD 1 1,0395 7 0,8840 2 1,0109 8 0,9010 3 1,0350 9 0,8608 4 0,9429 10 0,8225 5 0,8940 11 0,8322 6 0,0950 12 0,8921 Nguån: Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam (c¸c sè n¨m 2000) Sang n¨m 2001, ®ång EURO cã phôc håi mét chót vµo ®Çu n¨m, kho¶ng 5,6% trong th¸ng 1/2001. Sau quyÕt ®Þnh c¾t gi¶m l·i suÊt cña ECB ngµy 10/5/2001, ®ång EURO kh«ng t¨ng gi¸ mµ l¹i gi¶m xuèng møc 1EURO = 0,8805 USD. Tuy nhiªn, sau lÇn c¾t gi¶m l·i suÊt thø 2 cña ECB diÔn ra vµo ngµy 30/8/2001, ®ång EURO ®· cã ph¶n øng tÝch cùc h¬n, nã t¨ng lªn møc 0,9183 USD/EUR so víi møc 0,9102 USD/EUR trong phiªn giao dÞch tr­íc. Tãm l¹i trong 8 th¸ng ®Çu n¨m 2001 ®ång EURO cã biÕn ®éng song møc biÕn ®éng nµy lµ kh«ng ®¸ng kÓ, hay nãi c¸ch kh¸c ®©y lµ kho¶ng thêi gian Ýt sãng giã h¬n ®èi víi ®ång EURO. Tuy nhiªn, n¨m 2001 ®­îc nhiÒu ng­êi biÕt ®Õn kÌm theo lµ sù kiÖn 11/9 t¹i Mü. Sù kiÖn nµy Ýt nhiÒu ®· ¶nh h­ëng ®Õn ®ång EURO. B¶ng 5: tû gi¸ EUR/USD n¨m 2001 Th¸ng EUR/USD Th¸ng EUR/USD 1 0,9425 7 0,9102 2 0,9201 8 0,9183 3 0,8978 9 0,9010 4 0,8986 10 0,8943 5 0,8805 11 0,9100 6 0,9001 12 0,8790 Nguån: Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam (c¸c sè n¨m 2001) B­íc sang n¨m 2002, n¨m mµ ®ång EURO “thùc” sÏ chÝnh thøc ®­îc ®­a vµo l­u th«ng, th× tû gi¸ EUR/USD cã phÇn biÕn ®éng theo chiÒu h­íng tÝch cùc h¬n. Nã t¨ng lªn ®«i chót (3%) so víi cuèi n¨m 2001 vµ ®¹t møc 1EURO = 0,90537USD. Tuy nhiªn, thêi gian sau ®ã (tÝnh ®Õn th¸ng 4/2002) ®ång EURO kh«ng cã dÊu hiÖu t¨ng lªn, mµ ng­îc l¹i ®ång EURO gi¶m xuèng tõ møc 0,93 USD/EUR xuèng cßn 0,8600 USD/EUR (gi¶m 8,14%). Nh­ng kÓ tõ sau th¸ng 4 n¨m 2002 ®Õn nay, mäi chuyÖn l¹i diÔn ra theo h­íng ng­îc l¹i, ®ång USD l¹i gi¶m gi¸ so víi ®ång EURO. TÝnh ®Õn ®Çu th¸ng 7, tû gi¸ EUR/USD t¨ng tõ 0,8600 USD/EURO lªn ®Õn 0,9900 USD/EUR (t¨ng 15%). §Æc biÖt lµ vµo ngµy 15/7/2002, ®ång EURO ®· san b»ng víi ®ång USD: 1 EURO = 1,0050 USD, vµ chØ 4 ngµy sau, tû gi¸ nµy ®· lµ 1 EURO = 1,071 USD. §©y lµ møc gi¸ ®¸ng kinh ng¹c mµ ®ång EURO ®· ®¹t ®­îc kÓ tõ khi nã ra ®êi. ViÖc t¨ng gi¸ trë l¹i nµy cña ®ång EURO ®· diÔn ra sím h¬n nh÷ng g× mµ c¸c nhµ ph©n tÝch ®· dù b¸o. Tõ sau sù t¨ng gi¸ trë l¹i nµy ®Õn nay, tû gi¸ EUR/USD kh«ng cã biÕn ®éng g× ®Æc biÖt. Nãi chung 1EURO vÉn “¨n” h¬n 1USD. B¶ng 6: Tû gi¸ EUR/USD n¨m 2002 Th¸ng EUR/USD Th¸ng EUR/USD 1 0,9053 6 0,9901 2 0,9001 7 1,0050 3 0,8600 8 1,0980 4 0,8911 9 1,0910 5 0,9871 10 1,0521 Nguån: Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam (c¸c sè n¨m 2002) Tãm l¹i, qua gÇn 4 n¨m l­u hµnh ®ång EURO, ta thÊy ®ång EURO ®· tr¶i qua nhiÒu biÕn ®éng thÊt th­êng. Cã nh÷ng lóc bÞ mÊt gi¸ ®Õn 30%, nh­ng cuèi cïng th× ®ång EURO ®· phôc håi trë l¹i. Nh­ng liÖu sù phôc håi nµy cã kÐo dµi hay kh«ng? §iÒu ®ã chØ cã thêi gian míi tr¶ lêi mét c¸ch chÝnh x¸c nhÊt. Chóng ta h·y cïng chê xem chuyÖn g× sÏ x¶y ra tiÕp theo. 3. Ph¶n øng cña ECB vµ Mü tr­íc sù biÕn ®éng cña ®ång EURO 3.1. Ph¶n øng cña ECB HiÖp ­íc thµnh lËp céng ®ång ch©u ¢u ®· ®Æt ra môc tiªu quan trong nhÊt ®èi víi ECB vµ c¸c ESCB lµ duy tr× sù æn ®Þnh gi¸ c¶ cña toµn khu vùc ®ång EURO. Héi ®ång thèng ®èc cña ECB ®· l­îng hãa môc tiªu “æn ®Þnh gi¸ c¶” víi chØ sè tiªu dïng trong toµn khu vùc ®ång EURO t¨ng hµng n¨m d­íi 2%. ThuËt ng÷ “t¨ng hµng n¨m” bao hµm ý r»ng tr­êng hîp thiÓu ph¸t lµ kh«ng ®ång nghÜa víi æn ®Þnh gi¸ c¶. Nh­ vËy, nhiÖm vô hµng ®Çu cña ECB lµ lµm æn ®Þnh gi¸ c¶. Do vËy tr­íc nh÷ng biÕn ®éng cña tû gi¸ EUR/USD th× ECB kh«ng thÓ kh«ng can thiÖp. Bèn th¸ng sau khi ®ång EURO ra ®êi, ECB ®· ®­a ra quyÕt s¸ch ®Çu tiªn lµ thùc hiÖn chÝnh s¸ch tiÒn tÖ níi láng víi viÖc c«ng bè gi¶m l·i suÊt tõ 3% xuèng cßn 2,5% (gi¶m 0,5%) vµo ngµy 8/4/1999. Sau quyÕt s¸ch nµy ®ång EURO ®· t¨ng gi¸ mét chót song kh«ng gi÷ ®­îc l©u. N¨m 1999 qua ®i víi nh÷ng biÕn ®éng th¨ng trÇm cña ®ång EURO. B¶ng 7: §iÒu chØnh l·i suÊt cña ECB tõ 1/1999 ®Õn n¨m 2002 Møc thay ®æi ®iÓm l·i suÊt (®iÓm %) L·i suÊt sau khi thay ®æi (%) 1/1/1999 EURO ra ®êi 3,0 (khëi ®Çu) 8/4/1999 -0,5 2,5 4/11/1999 +0,5 3,0 3/2/2000 +0,25 3,25 16/3/2000 +0,25 3,5 27/4/2000 +0,25 3,75 8/6/2000 +0,5 4,25 31/8/2000 +0,25 4,50 4/10/2000 +0,25 4,75 10/5/2001 -0,25 4,59 30/8/2001 -0,25 4.25 17/9/2001 -0,5 3,75 8/11/2001 -0,5 3,25 3/2002 3,25 Nguån: Tæng hîp tõ: Kinh tÕ thÕ giíi vµ ViÖt Nam (Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam, Niªn gi¸m 1999-2002) TÝnh chung n¨m 1999, ®ång EURO bÞ mÊt gi¸ 15% so víi ®ång §«la. C¸c chuyªn gia kinh tÕ cña EU cho r»ng, ®iÒu ®ã cã thÓ lµm lu mê niÒm tù hµo cña c¸c chÝnh trÞ gia ch©u ¢u mµ kh«ng hÒ lµ mèi ®e do¹ ®èi víi nÒn kinh tÕ cña khu vùc nµy. Bëi ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng cña EU víi thÕ giíi chØ chiÕm kho¶ng 10% tæng kim ng¹ch n._.