Đặc điểm của tiêu đề văn bản trong thể loại tin tức

gợi, đánh vào sự chú ý của người đọc, đó là tiêu đề văn bản (TĐVB). Có khá nhiều cách đặt tiêu đề (TĐ) cho văn bản (VB) báo chí. Tuy nhiên, lựa chọn cách này hay cách khác lại lệ thuộc vào từng tình huống, hoàn cảnh giao tiếp cụ thể. Song, dù thế nào thì mỗi TĐ nên vừa nêu được thần thái của bài viết vừa gợi trí tò mò cho độc giả. Bộ phận TĐ luôn giữ một vai trò quan trọng trong một VB. Nó là yếu tố đầu tiên, là cánh cửa để người đọc mở vào VB. Người đọc có lựa chọn VB này không là nằm ở TĐVB có thu hút, có hấp dẫn hay không. Đối với một VB tin tức, vai trò của TĐ lại càng đặc biệt quan trọng. Tuy nhiên, từ trước đến nay, nghiên cứu về đặc điểm của TĐVB báo chí về phương diện ngôn ngữ và kí hiệu vẫn chưa được quan tâm nhiều. Xuất phát từ nhiều phương diện khác nhau, luận văn này chọn TĐVB trong thể loại tin tức làm đối tượng khảo sát. 2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 2.1. Đối tượng nghiên cứu Luận văn nghiên cứu về đặc điểm của TĐVB tin tức. Trên cơ sở kế thừa những nghiên cứu đã có, đồng thời dựa trên những khảo sát TĐ báo chí (trong đó giới hạn đối tượng ở báo viết, không đề cập đến báo hình, báo nói và báo điện tử) ở thể loại tin tức (giới hạn như đã nêu ở tên đề tài), luận văn cố gắng khái quát một số đặc điểm của TĐVB tin tức. 2 2.2. Phạm vi nghiên cứu TĐ có ý nghĩa rất quan trọng đối với việc tiếp nhận bài báo của người đọc. Bài báo có trở nên thu hút hay gây ấn tượng ban đầu tốt đẹp cho người đọc hay không được quyết định bởi TĐ bài báo. Do vậy, việc nghiên cứu, tìm hiểu, khảo sát về các đặc điểm của TĐVB tin tức là công việc có ý nghĩa lý luận và thực tiễn. Tuy nhiên, trong phạm vi có thể, luận văn nghiên cứu đặc điểm chung về báo chí, về TĐVB báo chí, trong đó đi sâu vào đặc điểm TĐ tin tức. Qua khảo sát 1000 đơn vị TĐVB tin tức điển hình và 1000 đơn vị TĐVB tin tức không điển hình, nỗ lực mà luận văn hướng tới là nhận diện các đặc điểm về hình thức, nội dung, ngữ dụng và chức năng giao tiếp của TĐVB tin tức. 3. Lịch sử vấn đề Những năm gần đây, khi mà báo chí đã phát triển vượt bậc và ngày càng chứng tỏ được thế mạnh cũng như vị trí, tầm quan trọng đối với đời sống xã hội thì ngày càng có nhiều nghiên cứu về ngôn ngữ báo chí nhằm nâng cao hơn nữa nghiệp vụ báo chí. Có khá nhiều nhà nghiên cứu tiếp cận ngôn ngữ báo chí từ nhiều góc độ khác nhau. Dưới góc độ chuyên môn nghiệp vụ báo chí, cũng như là bài giảng dành cho sinh viên báo chí, Vũ Quang Hào 2004 (“Ngôn ngữ báo chí”, Nxb ĐHQG Hà Nội) đưa ra nhiều ý kiến rất có giá trị, nhưng xét về thuần tuý ngôn ngữ chưa đáp ứng được yêu cầu làm nổi rõ đặc điểm ngôn ngữ báo chí. Tác giả cùng những sinh viên khoa báo chí như Nguyễn Đức Thắng 1995 trong luận văn “Tính hấp dẫn của tít báo Việt ngữ”, Nguyễn Thu Hà 1994 trong luận văn “Về những khiếm khuyết của một số tít báo… tiếng Việt, theo cách nhìn của ngôn ngữ học”, Nguyễn Thị Mai 1998 trong báo cáo khoa học sinh viên “Về đặc trưng ngôn ngữ của tít báo và những thủ pháp đặt tít thông thường” đã cho thấy được tầm quan trọng của ngôn ngữ tít báo. Tuy nhiên những bài viết chỉ tập trung nhiều ở lĩnh vực báo 3 chí. Thuật ngữ tít, theo Vũ Quang Hào 2004, còn được gọi là đầu đề, tiêu đề, nhan đề… nhưng tác giả đề nghị và chấp nhận dùng thuật ngữ tít. Tác giả cho rằng đây là một thuật ngữ báo chí, lại vừa một từ nghề nghiệp, được dùng phổ biến và có tính quốc tế. Ngoài ra, thuật ngữ này có khả năng phái sinh cao, tiện lợi cho việc gọi tên các khái niệm phái sinh, và tiện lợi cho việc gọi tên các thao tác xử lý tít. Nguyễn Tri Niên 2003, cũng xem xét vấn đề này dưới quan điểm của báo chí học. Tuy nhiên, tác giả này lại có sự phân biệt rạch ròi giữa ngôn ngữ báo chí và ngôn ngữ (“Ngôn ngữ báo chí”, Nxb Tổng hợp Đồng Nai, tr.13). Xuất phát từ bản chất của thông tin báo chí, tác giả đã chỉ ra được ba đặc điểm của ngôn ngữ báo chí nhưng chưa xuất phát từ bản chất nội tại của ngôn ngữ. Hoàng Anh 2003, khi khảo sát các đặc điểm của ngôn ngữ báo chí xuất phát từ góc độ chức năng và nhận định nét đặc trưng bao trùm của ngôn ngữ báo chí là có tính sự kiện (“Một số vấn đề về sử dụng ngôn từ trên báo chí”, Nxb Lao Động). Tuy nhiên, cũng như phần lớn các nhà nghiên cứu dưới quan điểm của báo chí học, tác giả chưa làm nổi bật được tính chất ngôn ngữ của báo chí. Dưới góc độ của một nhà văn, Hà Minh Đức 2000 trong “Cơ sở lý luận báo chí. Đặc tính chung và phong cách”, (Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội) đã có sự so sánh ngôn ngữ báo chí với ngôn ngữ văn học “Ngôn ngữ báo chí và ngôn ngữ văn học là những hình thái ngôn ngữ được phổ biến rộng, và có tính chuẩn mực cao”. Theo tác giả, ngôn ngữ báo chí chủ yếu là ngôn ngữ chính luận, đảm nhiệm chức năng thông tin. Những vấn đề tác giả đưa ra là những gợi mở vô cùng bổ ích cho việc nghiên cứu ngôn ngữ báo chí. Dưới góc độ ngôn ngữ, Trần Thanh Nguyện năm 2004, trong luận văn thạc sĩ khoa học Ngôn ngữ (Trường Đại học Sư phạm, T.P. Hồ Chí Minh) về đề tài “Đặc điểm ngôn ngữ của các văn bản báo chí” đã phần nào làm sáng tỏ 4 những đặc điểm ngôn ngữ của báo chí. Nguyễn Đức Dân từ lâu đã quan tâm đến ngôn ngữ báo chí và có nhiều bài nghiên cứu về vấn đề này. Trong bài viết “Dấu ngoặc kép trong những đề báo” đăng trên báo Kiến thức ngày nay, số 218, 1996, tác giả chú ý đến vai trò quan trọng của dấu ngoặc kép trong những đề báo. Trong một số bài nghiên cứu khác, tác giả xét hàm ý của TĐ báo chí ở phương diện ngữ dụng, chú ý về mặt sử dụng những TĐ báo chí có dẫn những lời trong bài hát và tục ngữ, thành ngữ (“Ý tại ngôn ngoại, những thông tin chìm trong ngôn ngữ báo chí”, Tạp chí Ngôn ngữ, số 2, 2004, “Vận dụng tục ngữ, thành ngữ và danh ngôn trên báo chí”, Tạp chí Ngôn ngữ, số 10, 2004). Trong tác phẩm “Ngôn ngữ báo chí. Những vấn đề cơ bản”(Nxb Giáo dục, 2007), Nguyễn Đức Dân hệ thống hoá và đề cập đến những vấn đề cơ bản nhất của ngôn ngữ báo chí. Tác giả đi sâu vào tìm hiểu đặc điểm và khả năng hoạt động của tiếng Việt trong báo chí, giúp ích cho những người làm báo phát triển kỹ năng sử dụng tiếng Việt một cách hiệu quả nhất trong lĩnh vực chuyên môn của mình. Nghiên cứu TĐVB báo chí không thể không đề cập đến ngôn ngữ báo chí vì TĐ, dù là bộ phận hữu cơ hay độc lập với nội dung văn bản (NDVB) vẫn phải tuân theo những quy tắc của ngôn ngữ. Đặt TĐ có ý nghĩa rất quan trọng, quyết định số phận bài báo, cho nên công việc này do những biên tập viên kinh nghiệm, có nhiệm vụ đặt TĐ sao cho lôi cuốn, thu hút độc giả. Nói cách khác, TĐ có thể nâng tầm hay hạ thấp giá trị bài báo. Và TĐ hay dở cũng liên quan đến việc độc giả có quyết định đọc hay không đọc bài báo. Tuy nhiên, cho đến nay, nghiên cứu về TĐVB báo chí vẫn còn khá ít ỏi vì lĩnh vực này còn mới mẻ. Có thể kể đến Cao Xuân Hạo 2006 (“Tiếng Việt- Sơ thảo ngữ pháp chức năng”, Nxb Khoa học xã hội, tr.388) tuy đề cập đến vấn đề một cách gián tiếp nhưng có một nhận định đáng lưu ý “Xét về chức năng thông báo, tiêu đề là một thứ chủ đề mà phần thuyết là cả bài văn, bài báo 5 kia”. Bùi Khắc Việt 1978 đã khảo sát TĐVB trong bài “Phong cách ngôn ngữ trong tên các bài báo của Chủ tịch Hồ Chí Minh”. Hồ Lê 1982 phân tích nguyên nhân hấp dẫn trên cứ liệu TĐVB các bài báo của Hồ Chí Minh qua bài viết “Nhờ đâu những tiêu đề bài viết có sức hấp dẫn” (Ngôn ngữ S.P, số 1 năm 1982). Nguyễn Thị Tuyết Ngân 1992 lại chú ý đến mặt sử dụng TĐVB ở việc ngắt dòng không đúng chỗ trong việc trình bày mĩ thuật của TĐ trên trang báo (“Cách ngắt dòng trong việc trình bày đầu đề ở các văn bản”, Ngôn ngữ và đời sống, 1982). Hoàng Anh trong tác phẩm “Một số vấn đề về sử dụng ngôn từ trên báo chí” (Nxb Lao Động, 2003) xuất phát từ một góc nhìn tổng thể về các phương diện ý nghĩa- chức năng, đã thử phân loại TĐ báo chí thành một số kiểu cơ bản. Rải rác trên các tạp chí chuyên ngành có các bài nghiên cứu về TĐ báo chí, nhưng chỉ dừng lại ở mức nghiên cứu một vài khía cạnh nào đó và phần lớn đều có sự so sánh với TĐ báo chí nước ngoài như báo tiếng Anh, Nga. Có thể kể đến bài viết “Một số nhận xét về đặc điểm ngôn ngữ của các đầu đề trong báo chí tiếng Anh hiện đại” (Tạp chí Ngôn ngữ, số 9+10, 2001) của Nguyễn Thị Thanh Hương, khảo sát khá khái quát và toàn diện về đặc điểm ngôn ngữ của các đầu đề trong báo chí tiếng Anh hiện đại. Mặc dù tác giả khảo sát TĐ báo tiếng Anh, nhưng những vấn đề tác giả đưa ra phần nào chỉ dẫn cho việc vận dụng vào tiếng Việt. Cũng tác giả này trong bài viết “Trích dẫn trong báo tiếng Anh”, (Tạp chí Ngôn ngữ, số 14, 2002) đã đề cập đến một loại TĐ trích dẫn trong báo tiếng Anh. Cùng hướng nghiên cứu về TĐ trích dẫn, Trần Thanh Nguyên có bài “Về kiểu tiêu đề mô phỏng trên các văn bản báo chí” (Tạp chí Ngôn ngữ và đời sống, số 10, 2003) đã nêu vấn đề này một cách chi tiết và sâu rộng hơn, giúp làm phong phú thêm diện mạo của TĐVB báo chí. Nguyễn Thị Vân Đông “Đôi điều nên biết về tiêu đề báo chí tiếng Anh và tiếng Việt”, (Tạp chí Ngôn ngữ và đời sống, số 11, 2003) tập 6 trung chủ yếu vào một số nét về đặc điểm của TĐ và một số kinh nghiệm viết TĐ báo của báo chí phương Tây với các dẫn chứng trong báo tiếng Anh và tiếng Việt. Cũng tác giả này, năm 2005 có bài viết “Tiêu đề báo tiếng Anh và tiếng Việt dạng ngữ cố định” ( Tạp chí Ngôn ngữ và đời sống, số 1+2, 2005) cho rằng việc sử dụng ngữ cố định để đặt TĐ cho các bài báo được các nhà báo khai thác triệt để nhằm thực hiện một cách có hiệu quả những yêu cầu về chức năng và đặc điểm của báo chí. Trong một bài báo “Từ trái nghĩa trong các tiêu đề trên báo chí Nga” (Tạp chí Ngôn ngữ, số 1, 2007), Vũ Thị Chín nhận định việc sử dụng từ trái nghĩa là một trong những thủ pháp yêu thích và được sử dụng rộng rãi trong các TĐ trên báo chí Nga. Trong một bài nghiên cứu gần đây “Đặc điểm ngôn ngữ báo chí nhìn từ hoạt động báo chí ở thành phố Hồ Chí Minh” (Tạp chí Ngôn ngữ và đời sống, số 12, 2008), Trịnh Sâm đã nêu đặc điểm ngôn ngữ báo chí nhìn từ hoạt động báo chí ở thành phố Hồ Chí Minh. Điểm mới trong bài nghiên cứu này là tác giả khái quát một số mô hình VB báo chí dựa vào mô hình kim tự tháp giúp nhận diện thông tin hạt nhân và thông tin vệ tinh được phân bố trong VB báo chí. Lê Đình 2009 trong một bài viết góp ý về cách đặt TĐ một số bài báo đã nhấn mạnh mối quan hệ giữa TĐ với nội dung bài báo là “mối quan hệ giữa phần tóm lược, phần tổng thể với phần miêu tả và thuyết minh về nó” (“Mèo Trạng Quỳnh ăn rau” không phải là “Mèo ăn rau” (góp ý với cách đặt tiêu đề một số bài báo)”, Tạp chí Ngôn ngữ và đời sống, số 1+2, 2009). Tác giả phê phán sự lẫn lộn giữa các kiểu định danh xuất hiện khá nhiều trong các TĐ báo, từ đó góp ý về cách đặt TĐ phản ánh đúng hiện thực khách quan trong phần nội dung bài báo, tránh làm cho độc giả nhận thức lệch lạc về xã hội. Nghiên cứu về TĐ báo chí đã ít, nghiên cứu riêng về thể loại tin tức càng hiếm hoi hơn. Trịnh Sâm trong một công trình nghiên cứu TĐVB tiếng Việt “Tiêu đề văn bản tiếng Việt” (Nxb Giáo dục, 2000) đã đáp ứng một cách 7 đầy đủ và toàn diện về lĩnh vực TĐVB, trong đó tác giả đã khảo sát khá phong phú các TĐ của nhiều thể loại thuộc phong cách báo chí. Tuy nhiên, ở thể loại tin tức, tác giả chỉ dừng lại ở việc khái quát đặc điểm chung của TĐVB tin tức. Nguyễn Thị Việt Thanh “Về một số hiện tượng ngôn ngữ đặc trưng của văn bản tin tiếng Việt” đăng trong Ngôn ngữ số 11 năm 2001 có đề cập đến TĐVB tin. Tuy nhiên ở bài viết của mình, tác giả chỉ xét đầu đề (cách gọi của tác giả-LV) với tư cách là một bộ phận hữu cơ của VB có quan hệ nhất định với bộ phận nội dung chính. Nghiên cứu TĐVB nói chung và TĐVB thể loại tin tức nói riêng có thể từ nhiều góc độ khác nhau. Trong luận văn này, hướng tiếp cận của chúng tôi chủ yếu ở phương diện ngôn ngữ học. Tuy nhiên, để có thể nêu một cách hệ thống, bài bản về đặc điểm của TĐVB trong thể loại tin tức, chúng tôi sẽ tiếp cận linh hoạt nhiều phương diện có quan hệ giao nhau với ngôn ngữ học như phương diện xã hội học và kí hiệu học. 4. Phương pháp nghiên cứu và sưu tầm tư liệu 4.1. Phương pháp nghiên cứu Luận văn vận dụng một cách linh hoạt nhiều phương pháp khác nhau. * Phương pháp phân tích ngữ dụng, chú ý đến đặc trưng ngữ cảnh. * Phương pháp ngữ nghĩa- cú pháp: là phương pháp đặc trưng để nghiên cứu cấu trúc - chức năng của các quan hệ. * Phương pháp mô hình hoá: sử dụng phương pháp này dưới dạng các bảng biểu, sơ đồ nhằm trình bày nội dung một cách giản lược và tiết kiệm. * Phương pháp thống kê, phân loại: thống kê số lượng TĐVB, phân loại ngữ liệu theo chủ điểm nghiên cứu. Trong việc khảo sát TĐVB tin tức, phân loại theo tin tức điển hình và tin tức không điển hình. Các học giả như Lakoff G. 1986, Brown C.H. 1990, Tversky B. 1990... đều định nghĩa điển dạng như là “thí dụ đạt nhất của một phạm trù”, “thí dụ 8 nổi bật”, “trường hợp rõ nhất trong các thành viên phạm trù”, “đại diện tiêu biểu nhất của các vật được bao hàm trong một lớp”, “thành viên trung tâm và điển hình” [65]. Trong cách gọi khái niệm điển hình, luận văn cũng dựa trên cách hiểu điển hình là đại diện tiêu biểu nhất của các vật được bao hàm trong một lớp, là thành viên trung tâm, rõ nhất trong các thành viên phạm trù. + Trong nhận thức của chúng tôi, tin tức điển hình là những tin tức đề cập đến những nội dung thời sự chính trị quan trọng có tầm ảnh hưởng lớn trong và ngoài nước. + Tin tức không điển hình là những tin không mang tính thời sự chính trị quan trọng, mà chỉ đề cập đến một lĩnh vực nào đó như tin về an ninh trật tự, văn hoá- văn nghệ, thể thao, đời sống xã hội trong và ngoài nước. Từ khái niệm tin tức điển hình, tin tức không điển hình, trong luận văn này, chúng tôi phân loại các đề tài của bản tin thời sự-chính trị, ngoại giao, khoa học-kĩ thuật, kinh tế quân sự trong và ngoài nước xếp vào VB tin điển hình; bản tin an ninh- trật tự, văn hoá- văn nghệ, thể thao, đời sống xã hội trong và ngoài nước xếp vào VB tin không điển hình. 4.2. Sưu tầm tư liệu Số lượng TĐVB thu thập bao quát được loại tin tức điển hình và tin tức không điển hình. Trong đó có quan tâm đến các loại báo tiêu biểu, được phát hành nhiều nhất ở thủ đô Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh. Luận văn thu thập số lượng lớn các TĐ ở một thời điểm nhất định, qua so sánh đối chiếu sẽ làm lộ rõ đặc điểm của TĐVB thể loại tin tức trong phong cách thông tấn báo chí. Người viết cố gắng thu thập TĐVB thuộc nhiều loại báo khác nhau trong khả năng có thể. Cách ghi nguồn gốc dữ liệu: ghi TĐVB, tên báo (viết tắt) và thời gian xuất bản. 9 5. Đóng góp của luận văn Bản thân người viết luận văn nhận thấy đây là một đề tài rất thú vị và hữu ích. Đề tài có ý nghĩa sâu sắc cả về mặt lý luận và thực tiễn. 5.1. Về mặt lý luận, luận văn góp phần nhận diện và làm rõ thêm những đặc điểm của TĐVB tin tức không những về mặt ngôn ngữ mà còn về mặt kí hiệu và các thủ pháp trình bày TĐVB. 5.2. Về mặt thực tiễn, đáp ứng nhu cầu thực tiễn trong việc xây dựng TĐVB tin tức, hữu ích cho những người làm công tác báo chí trong việc ứng dụng những đặc điểm của TĐVB tin tức vào nghiệp vụ của mình. 6. Cấu trúc của luận văn Ngoài phần mở đầu và phần kết luận, phần nội dung của luận văn được cấu trúc thành hai chương: Chương một: Đặc điểm ngôn ngữ báo chí và TĐVB báo chí. Chương hai: Đặc điểm của TĐVB tin tức. 10 Chương 1 ĐẶC ÐIỂM NGÔN NGỮ BÁO CHÍ VÀ TIÊU ÐỀ VĂN BẢN BÁO CHÍ 1.1. Đặc điểm chung của báo chí Báo chí ra đời do nhu cầu thông tin giao tiếp, giải trí và nhận thức của con người. Báo chí luôn là một công cụ hoạt động quan trọng của con người và các giai cấp trong cuộc đấu tranh vì sự tiến bộ và văn minh của nhân loại. Tìm hiểu về đặc điểm báo chí sẽ giúp chúng ta nhận diện rõ các cơ chế hoạt động của báo chí, qua đó khái quát được đặc điểm ngôn ngữ báo chí. 1.1.1. Báo chí - loại hình hoạt động thông tin chính trị-xã hội Báo chí là một hoạt động đặc thù của xã hội, phản ánh văn hoá, chính trị của mỗi xã hội hay mỗi quốc gia. Trong hoạt động báo chí, thông tin là công cụ chủ yếu để nhà báo thực hiện mục đích của mình. Thông tin trong báo chí vừa có tính xã hội cao vừa có tính tư tưởng và khuynh hướng rõ rệt. Báo chí là một hoạt động thông tin đại chúng rộng rãi và năng động nhất đã tạo ra cách tiếp cận đặc thù để phản ánh hiện thực. Hiện thực được tái hiện trên báo chí phải phản ánh được một cách trung thực đời sống xã hội, xây dựng thế giới quan khoa học, tâm tư tình cảm của con người. Báo chí phải mang tính chiến đấu cao vì đó là tiếng nói của một tổ chức, một cơ quan, một đảng phái có nhiệm vụ tuyên truyền và tác động đến công chúng theo một mục tiêu nào đó. 1.1.2. Báo chí là phương tiện thông tin đại chúng, thực hiện chức năng cơ bản là thông tin và tác động Với tính chất là những phương tiện truyền thông đại chúng hoạt động trên quy mô toàn xã hội, báo chí là kênh chủ yếu cung cấp kiến thức thông tin 11 về thế giới xung quanh rộng lớn cho mọi người, là bộ phận không thể thiếu trong đời sống xã hội. Báo chí tác động đến độc giả trên nhiều lĩnh vực nhận thức, giáo dục, thẩm mĩ. Chức năng tác động còn có tác dụng định hướng và hướng dẫn dư luận. Tin bài là bộ phận tiêu biểu trong phong cách báo chí. Tin tức mà báo chí cung cấp phải mang tính thời sự, khách quan và hấp dẫn. Thời sự là những gì xảy ra hàng ngày (tin tức cập nhật), hàng buổi (báo buổi sáng, báo buổi chiều,...), hàng giờ (báo điện tử). Sự kiện được thông tin nhanh, kịp thời (thông tin tức thời càng tốt) được gọi là thời sự. Trong thời đại đầy ắp thông tin, các sự kiện được đưa tin phải có tính thời sự khẩn trương (là những vấn đề đang được xã hội quan tâm) mới tạo được thông tin mới mẻ, thu hút người đọc. Tính hấp dẫn không chỉ ở sự mới lạ mà còn bởi mức độ liên quan đến lợi ích, nhu cầu, sở thích của công chúng. Dựa trên các nguyên tắc sau để xác lập những thông tin quan trọng (thông tin theo các vòng tròn đồng tâm), trong đó lấy mỗi cá nhân là tâm điểm: + Nguyên tắc quan hệ: TÔI – GIA ĐÌNH – HỌ HÀNG – BÈ BẠN – NGƯỜI LẠ. + Nguyên tắc khoảng cách: TÔI – HÀNG XÓM – LÀNG XÃ – HUYỆN – TỈNH – TRONG NƯỚC – NGOÀI NƯỚC. Ngoài ra, tầm quan trọng còn bao gồm tính hiếu kỳ, kích cỡ sự việc, sự vụ, tính thời gian, nhu cầu của mỗi cá nhân, mỗi thành phần xã hội. 12 1.1.3. Báo chí luôn bám sát sự kiện, phản ánh chính xác sự kiện, lấy hiện thực khách quan làm đối tượng phản ánh Chức năng phản ánh đòi hỏi báo chí phải chính xác, trung thực và hấp dẫn. Tính chất khách quan trong việc thông tin sự kiện, sao cho chính các sự kiện được thông tin một cách tự nhiên, không cố ý và không hàm chứa ý kiến chủ quan của một cá nhân hay tập thể nào đó. Tính chính xác trong thông tin báo chí là bám sát các sự kiện có thực và phản ánh một cách nguyên dạng, không méo mó. 1.1.4. Báo chí sử dụng ngôn ngữ làm phương tiện chủ yếu để chuyển tải thông tin Ngôn ngữ báo chí phải mang tính chất chuẩn mực, thể hiện trong cách dùng từ, đặt câu, cách tổ chức VB, văn phong phù hợp với khả năng tiếp nhận và khả năng giải mã của người thụ ngôn. Trong báo chí có những nguyên tắc về cách trình bày, cách tổ chức mà thông qua đó thể hiện được tính khách quan của sự kiện. Cách trình bày như dùng những câu trích có đóng ngoặc kép (từ lời khách ngôn), sắp xếp cấu trúc bài viết hoặc cách thức dàn trang giúp độc giả phân biệt lời bình của người viết với những sự kiện tự thân nó lên tiếng. Cách tổ chức thường thấy là đưa những sự kiện, những con số được cung cấp chính thức từ cơ quan chức năng có thẩm quyền, từ các nguồn tin hợp pháp của chính quyền, thường là các quan chức chính phủ cấp cao và một số tương đối nhỏ các chuyên gia đáng tin cậy. Từ các nguồn tin này, thông tin báo chí được chọn lọc và diễn đạt ngắn gọn theo các đặc trưng của ngôn ngữ báo chí. Tính định lượng trong các VB báo chí thể hiện ở chỗ chặt chẽ về số lượng câu, chữ trong một giới hạn diện tích nhất định. Số trang báo có hạn mà 13 thông tin sự kiện thì phong phú, cho nên định lượng về mặt ngôn từ sẽ giúp tờ báo cung cấp được nhiều thông tin đến độc giả. 1.1.5. Tính tương tác giữa báo chí và công chúng Càng ngày báo chí càng tỏ rõ vai trò quan trọng của mình trong đời sống xã hội. Từ đó, báo chí thu hút sự quan tâm của nhiều giới độc giả. Thông qua những vấn đề được đăng tải trên báo, những vấn đề mà công chúng và dư luận quan tâm, báo chí tác động đến nhận thức của độc giả, định hướng dư luận. Báo chí mở ra nhiều vấn đề kích thích, mời gọi độc giả quan tâm, hưởng ứng, có thể tham gia các diễn đàn, các bài phản ánh, các chuyên mục bạn đọc viết. Có thể nói, đặc điểm này đã nâng vị trí, tầm quan trọng của báo chí lên một bước cao. Báo chí không chỉ đơn thuần là nơi cung cấp, đưa tin một chiều mà còn là “chiếc cầu nối giữa báo chí và dư luận xã hội” [58]. Chính vì vậy, trong báo chí, tính chất “kiểm thông”, tức chức năng kiểm tra mạch truyền thông, giữ mối liên hệ và tìm cách thu hút sự chú ý của độc giả là phương diện ngày càng được nhiều báo quan tâm. Báo chí đã có sự cộng hưởng từ phía độc giả, từ xã hội. Để duy trì được mạch truyền thông này, báo chí phải luôn đưa ra những vấn đề thời sự mới mẻ, có tầm tác động rộng lớn, hay những vấn đề gần gũi, thiết thân của đời sống hàng ngày mới thu hút sự quan tâm của đông đảo độc giả. Báo chí luôn biết cách không còn đơn thuần là nơi cung cấp thông tin một cách đơn điệu mà luôn tạo cách thu hút, mời gọi độc giả. Để thực hiện được điều này, báo chí có nhiều phương thức như cách đặt TĐ (cách bố trí TĐ chính, TĐ phụ, TĐ bộ phận, cách bố trí không gian trên tờ báo cho các TĐVB), cách sử dụng ngôn ngữ (theo từng đặc trưng thể loại), các đoạn trích, đoạn mở đầu được đóng khung, khổ và vị trí của hình ảnh, cách dàn trang bắt mắt nhấn mạnh chủ đề chính, các mục nằm ở vị trí quen thuộc dễ tìm kiếm... 14 1.2. Đặc điểm chung của ngôn ngữ báo chí Từ những đặc điểm chung của báo chí dẫn đến đặc điểm chung của ngôn ngữ báo chí. 1.2.1. Tính sự kiện Báo chí với chức năng thông tin, phản ánh hiện thực qua các sự kiện tồn tại khách quan, do vậy, tính sự kiện là đặc điểm cơ bản của ngôn ngữ báo chí. Tính cụ thể, khách quan và chính xác giúp sự truyền đạt và xử lí thông tin sự kiện một cách chặt chẽ. Báo chí là loại hình hoạt động thông tin chính trị-xã hội, luôn bám sát sự kiện, phản ánh chính xác sự kiện. Báo chí dùng công cụ là ngòi bút để viết đúng sự thật, không những chính xác về nội dung mà còn về câu, chữ. Tính khách quan làm tăng sự hấp dẫn của bài báo vì bản thân sự kiện vốn tồn tại khách quan chứ không phải là sự áp đặt chủ quan của người viết. Thông tin trên báo chí đến trực tiếp với độc giả, càng rõ ràng, cụ thể càng tốt để người đọc khi tiếp nhận thông tin có thể giải mã ngay, tránh sử dụng những hình thức ngôn từ, cách diễn đạt khó hiểu. Để phục vụ yêu cầu truyền tải thông tin đến độc giả một cách hiệu quả và mau chóng, ngôn ngữ báo chí phải bảo đảm tính ngắn gọn. VB báo chí sử dụng số lượng từ ở mức thấp nhất mà vẫn nêu được nội dung nhiều nhất, chọn lọc từ ngữ biểu đạt phong phú nội dung, chọn kiểu câu có kết cấu ngắn gọn. Cách tổ chức VB hạn chế ở mức thấp nhất về số câu, số chữ, chọn mô hình cấu tạo phù hợp với cách diễn đạt thông tin. Độc giả sẽ ghi nhớ một câu gồm nhiều từ ngắn tốt hơn một câu gồm các từ dài. Ngôn ngữ có tính sự kiện trong báo chí là ngôn ngữ động, chủ yếu sử dụng nhiều động từ, ít tính từ, danh từ. 15 1.2.2. Tính đại chúng VB báo chí có số lượng độc giả rộng rãi trong các tầng lớp xã hội, vì thế tính đại chúng là một trong những đặc điểm của ngôn ngữ báo chí khác biệt so với các phong cách ngôn ngữ khác. Ngôn ngữ báo chí hàng ngày thường xuyên thanh lọc theo tiêu chí tiếp nhận của công chúng, dễ đọc, dễ hiểu nhưng không đi ngược với chuẩn mực của ngôn ngữ. Tính đại chúng biểu hiện trong cách dùng từ đơn, phổ thông hơn là từ ghép, từ vay mượn; dùng từ ngữ dễ hiểu, phổ biến hơn là từ ngữ chuyên môn sâu, từ ngữ địa phương, tiếng lóng; tránh sử dụng các kiểu câu cầu kỳ, không phù hợp với yêu cầu ngắn gọn. Ngôn ngữ báo chí đòi hỏi sự mạch lạc, hướng đến mọi đối tượng độc giả, thuộc nhiều thế hệ, có trình độ và sở thích khác nhau, cung cấp những gì độc giả dễ tiếp nhận. Cho nên ngôn ngữ báo chí là ngôn ngữ công luận, là tiếng nói chung cho cả cộng đồng. 1.2.3. Tính chuẩn mực Ngôn ngữ báo chí phải là ngôn ngữ chuẩn mực, thống nhất trong toàn quốc, đòi hỏi cách chọn lọc từ ngữ và câu chữ, cách tổ chức VB đúng yêu cầu ngữ pháp, cách thể hiện văn phong mang tính chính xác cao, cô đúc và chuẩn mực, cách trình bày thu hút. Chính đặc điểm này giúp báo chí phổ biến rộng rãi đến công chúng và công chúng tiếp nhận báo chí dễ dàng hơn. Tính chuẩn mực trong ngôn ngữ báo chí có tác dụng chuyển tải thông tin, đạt hiệu quả cao trong giao tiếp và định hướng ngôn ngữ cho đông đảo công chúng, bạn đọc, góp phần giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt. 1.2.4. Chính xác Chính xác là yếu tố quan trọng đối với bất kỳ bài báo nào. Chính xác trong nội dung thông tin sẽ giúp người đọc nắm bắt được bản chất của vấn đề- sự kiện. Chính xác trong cách dùng ngôn ngữ, từ cách viết đúng chính tả, 16 cách dùng từ, dùng câu, cho đến cách dùng câu trích dẫn, và thậm chí ngay cả cách ngắt dòng trên TĐ cũng phải hợp lí để không mất đi tính chính xác của nội dung. Tính chính xác sẽ giúp tính chuẩn mực của ngôn ngữ báo chí tồn tại bền vững. Bên cạnh đó, tính tương tác giữa báo chí và công chúng ngày càng rõ nét, thông tin trên báo càng phải đạt yêu cầu cao về độ chính xác, tin cậy, cần loại bỏ những gì có thể dẫn tới những cách hiểu khác đi, dễ gây ngộ nhận cho độc giả. 1.2.5. Tính hấp dẫn Ngôn ngữ được sử dụng trong VB báo chí phải có tính hấp dẫn trong việc lựa chọn và sử dụng các phương tiện từ vựng, ngữ pháp và cách thức tổ chức VB sao cho thu hút người đọc, qua đó thực hiện tốt chức năng tác động và khả năng cạnh tranh thông tin. 1.2.6. Tính thời đại Ngôn ngữ chịu sự ảnh hưởng và tác động của thời đại nên dù có cơ cấu nội tại vững chắc ngôn ngữ vẫn có sự biến đổi. Ngôn ngữ báo chí có thể sử dụng rộng khắp, tần suất cao ở thời điểm, giai đoạn này nhưng thời gian sau lại đi vào quên lãng. Trong thời đại thông tin, ngôn ngữ báo chí luôn có hướng hiện đại hoá, thường xuyên tiếp nhận có chọn lọc nhiều vốn từ mới, mở rộng sự giao lưu với quốc tế nhưng vẫn phải giữ bản sắc dân tộc. 1.3. Đặc điểm ngôn ngữ báo chí 1.3.1. Đặc điểm về ngữ âm và chữ viết Phương tiện giao tiếp trên báo chủ yếu bằng VB, không thực hiện bằng ngôn bản, cho nên nếu có một cơ sở chính tả hợp lý và thống nhất, chữ viết sẽ giúp cho việc giao tiếp được thuận lợi và hiệu quả. Do ảnh hưởng của thời đại, hiện nay, trên báo chí xuất hiện nhiều từ ngữ vay mượn tiếng nước ngoài. Đây cũng là một trong những đặc điểm của 17 báo chí, là xu thế chung của toàn xã hội, vấn đề là phải sử dụng những từ ngữ vay mượn này theo những quy tắc thống nhất trong cách đọc, cách viết, cách phân giới âm tiết sao cho phù hợp với loại hình ngôn ngữ tiếng Việt. Viết hoa là một phần của chuẩn chính tả tiếng Việt. Viết hoa tăng thêm khả năng giá trị khu biệt, tạo ra sự đối lập giữa cách viết chữ thường và viết chữ hoa thể hiện mặt cú pháp, tu từ, ngữ nghĩa, từ đó nhấn mạnh thông tin cần truyền tải. Viết tắt là một dạng trình bày được chấp nhận và thường gặp trong VB báo chí. Phương thức viết tắt giúp cách trình bày ngắn gọn, tiết kiệm được không gian trên báo. Thông tin càng nhiều càng phải sử dụng dạng tắt để lược bỏ những lượng dư không cần thiết. Chính vì vậy, viết tắt cũng cần có những quy tắc vừa thể hiện tính khách quan, dễ chấp nhận, dễ hiểu vừa thể hiện sự tiện lợi. Trong xu thế hội nhập và toàn cầu hoá, báo chí ngày càng xuất hiện nhiều từ viết tắt tiếng nước ngoài. Dạng viết tắt thuộc lĩnh vực ngôn ngữ, vì thế sử dụng dạng tắt, nhất là trên báo chí, càng phải cẩn trọng để không mất đi tính trong sáng của tiếng Việt. Có thể nói báo chí ngày nay rất quan tâm đến vấn đề kỹ thuật trình bày. Trình bày không phải chỉ là việc trang trí tờ báo mà còn có hiệu quả thông tin tác động đến người đọc. Nắm bắt được nhu cầu đó, các báo đều chú trọng đến khâu khai thác các đặc điểm tu từ của văn tự. 1.3.2. Đặc điểm về từ vựng Mỗi loại phong cách ngôn ngữ qui định lớp từ vựng riêng. Trong phong cách ngôn ngữ báo chí, xem xét đặc điểm từ vựng ở khả năng lựa chọn và sử dụng các lớp từ ngữ. Cách dùng từ, lựa chọn từ ngữ chính xác, trong sáng, đúng phong cách, đúng quy tắc chính tả tiếng Việt một mặt diễn đạt chính xác điều cần diễn đạt, mặt khác là cách tôn trọng độc giả. 18 1.3.2.1. Xét về mặt nguồn gốc VB báo chí, bên cạnh vốn từ ngữ thuần Việt còn tiếp nhận nhiều đơn vị từ vựng có nguồn gốc từ tiếng Hán và tiếng vay mượn nước ngoài. Tuy nhiên, mức độ sử dụng mỗi loại khác nhau, tuỳ thuộc vào từng giai đoạn phát triển xã hội- ngôn ngữ, tuỳ vào từng thể loại phản ánh. Từ cổ ít xuất hiện trên các VB báo chí, càng hiếm xuất hiện trên các TĐVB tin tức do tính chất lỗi thời, chỉ có giá trị lịch sử, không còn phù hợp với khả năng tiếp nhận của xã hội ngày nay. Trái lại, cùng với sự vận động không ngừng của xã hội, lớp từ mới xuất hiện từ nhiều nguồn, phát triển theo hướng tích cực có, tiêu cực có. Tuy nhiên, trong các VB báo chí có sự sàng lọc nghiêm ngặt, hầu như chỉ tiếp nhận những từ ngữ tích cực. 1.3.2.2. Xét về mặt phạm vi sử dụng Phong cách báo chí sử dụng phổ biến lớp từ vựng toàn dân. Lớp từ vựng này đáp ứng được điều kiện truyền tải thông tin mau chóng, chính xác, dễ hiểu đến rộng rãi các tầng lớp công chúng ở nhiều địa phương khác nhau. Đây cũng là lớp từ vựng cơ bản, quan trọng nhất trong tiếng Việt. Xuất hiện những từ nghề nghiệp, những thuật ngữ thuộc các lĩnh vực khác nhau trên các bài báo.._. Mức độ nhiều hay ít còn phụ thuộc vào tờ báo dành cho đối tượng nào. Trong một chừng mực, các thuật ngữ chuyên môn hẹp ít được sử dụng trên các VB báo chí, bước đầu chỉ phục vụ trong các chuyên ngành, nhưng dần dần có xu hướng hoà nhập vào lớp từ vựng toàn dân, phù hợp với khả năng tiếp nhận của công chúng và ngày càng trở nên phổ biến, thông dụng. Lớp từ ngữ chính trị- xã hội phổ biến trên các VB báo chí. Điều này cũng dễ hiểu vì đặc điểm báo chí là loại hình hoạt động thông tin chính trị- xã hội. Lớp từ ngữ chính trị- xã hội có khả năng tác động xã hội, thích hợp với chức năng, nhiệm vụ của báo chí. 19 Trên các VB báo càng ít xuất hiện tiếng lóng và tiếng địa phương do không đáp ứng được yêu cầu của tính toàn dân. 1.3.2.3. Xét về mặt phong cách Bảng phân loại các phong cách chức năng trong tiếng Việt: Phong cách khoa học Phong cách sinh hoạt hàng ngày Phong cách báo chí Phong cách quảng cáo Phong cách văn chương Phong cách chính luận Phong cách hành chính Nghiên cứu khoa học Phổ biến khoa học (Giáo trình bài giảng 2007, Trịnh Sâm) Ngôn ngữ trên báo phải chuẩn, đó là yêu cầu bắt buộc. Chính vì thế lớp từ ngữ mang phong cách đặc trưng sách vở, là những gì được xã hội chấp nhận, thông dụng, phổ biến và được đại đa số công chúng tiếp thu dễ dàng. Ngôn ngữ báo chí cũng sử dụng lớp từ ngữ có màu sắc biểu cảm. Chính đề tài và thể loại trình bày sẽ quy định lớp từ ngữ mang màu sắc biểu cảm, giúp diễn đạt thông tin một cách cụ thể, sinh động, tạo ấn tượng thích thú, dễ tiếp thu đối với người đọc. Tin trên báo không chỉ là những vấn đề thời sự chính trị nóng hổi mang màu sắc trang trọng mà còn là thông tin những vấn đề văn hoá, xã hội, đời sống, an ninh trật tự... cho nên để làm “mềm hoá” thông tin, sử dụng từ ngữ mang màu sắc biểu cảm là phù hợp với sự nhận thức của người đọc. 1.3.3. Đặc điểm về ngữ pháp Thông tin trên báo chí thường là những thông tin ngắn gọn, chính xác cho nên trong báo chí thường gặp loại câu đơn hai thành phần Đề- Thuyết. 20 Câu đơn chỉ có phần Thuyết (thường là được tỉnh lược thành phần Đề để tăng cường độ tập trung thông tin, gây ấn tượng đối với người đọc) là xu hướng phổ biến hiện nay ở các TĐVB báo chí. Kiểu câu này đáp ứng được yêu cầu ngắn gọn tới mức tối đa mà chuyển tải được nhiều nội dung. Hầu hết câu được dùng trong các VB báo chí là câu tường thuật. Câu cảm, câu cầu khiến, câu nghi vấn xuất hiện trên báo với số lượng ít. Việc tổ chức câu theo khuôn mẫu biểu cảm là đặc điểm thường gặp trong phong cách báo chí. Khuôn biểu cảm có tính năng động cao, như một mô thức tiện lợi cho người viết tổ chức thông tin và người nhận dễ dàng nắm bắt thông tin. 1.3.4. Đặc điểm về tổ chức VB 1.3.4.1. Khuôn hình VB VB báo chí có khuôn hình thông dụng, thường được cấu tạo theo kiểu gồm có phần TĐ, phần mở đầu, phần thân và phần kết. TĐ của VB có chức năng đánh dấu đầu vào của VB và nêu nội dung cô đọng nhất của VB. Bộ phận TĐ giữ vai trò quan trọng trong VB. Chức năng của phần mở đầu VB là làm rõ nội dung của TĐ và giải thuyết cho sự phát triển nội dung ở phần thân. Tuy nhiên, ở mỗi thể loại VB khác nhau cách thức mở đầu cũng khác nhau. Sa-pô (đề dẫn) (tiếng Pháp là chapeau, tiếng Anh là lead) là phần đứng giữa TĐ và phần còn lại của VB, đảm nhiệm nhiều chức năng khác nhau như: hoàn thiện TĐ, nêu chủ đề bài báo, tóm tắt thông tin chủ yếu, giải thích hoàn cảnh bài báo, tạo sự liền mạch chủ đề nếu bài báo có nhiều kỳ, thông báo bố cục,... Sa-pô có nhiều dấu hiệu hình thức để phân biệt với phần VB: kiểu chữ đậm, nghiêng, cỡ chữ to hay nhỏ, được đóng khung hoặc trang trí khác biệt, được phân đoạn tách biệt với phần VB. Sa-pô là một yếu tố thu 21 hút mắt độc giả, mời đọc bởi việc lựa chọn từ ngữ và cấu trúc câu tạo sức hấp dẫn người đọc. Phần thân của VB có chức năng triển khai theo hướng mở rộng hoặc cụ thể hoá nội dung đã được xác định ở phần trên. Phần thân là phần quan trọng nhất trong cấu tạo chung của VB. Phần kết có chức năng khái quát hoá hay tổng kết những thông tin chính đã được trình bày ở trước. 1.3.4.2. Cấu trúc nội dung VB Cấu trúc nội dung của một VB bao gồm phần Đề (Theme), phần Thuyết (Rheme), phần Hoạ đề (Interpretation) được tổ chức theo nhiều mô hình khác nhau trong các VB báo chí. Cấu trúc diễn dịch có mô hình (T→ R)- I trình bày nội dung theo hướng những thông tin quan trọng được đặt ở phần trên VB, xây dựng nên VB chặt chẽ, có tính khoa học và logic. Cấu trúc quy nạp có mô hình I- (T→ R) trình bày thông tin theo hướng tăng dần thông tin quan trọng. Cấu trúc móc xích có mô hình T→ I → R được tổ chức trong VB theo hướng duy trì hoặc phát triển chủ đề. Cấu trúc song song chứa nhiều thông tin về những sự kiện khác nhau mang giá trị thông báo như nhau, có mô hình T→ R1. (T) → R2. (T) → R3 hoặc T1→ R1. T2→ R2. T3 → R3. Cấu trúc tối giản có mô hình T→ R khi cần thông tin nhanh một vấn đề. Cấu trúc trung tâm có mô hình I – (T→ R) –I (mô hình viên kim cương) trình bày những nội dung quan trọng được đặt ở giữa VB. Ngoài ra, trong việc tổ chức VB báo chí còn gặp cấu trúc đồng hồ cát có mô hình T1 → R1. I. T2→ R2 (mô hình đồng hồ cát), trong đó những chi tiết quan trọng được đặt ở đầu và cuối VB. 22 1.4. Đặc điểm chung của TĐVB báo chí 1.4.1. Những yếu tố quy định đặc điểm của TĐVB báo chí 1.4.1.1. Chức năng Cuốn Handbook for Journalists of Central and Eastern Europe (Sổ tay dành cho các nhà báo Đông và Trung Âu) của Malcolin F.Mallette đã chỉ ra rằng TĐ báo có bốn chức năng: - Tổng kết thông tin - Phân định mức độ quan trọng của câu chuyện - Yếu tố nổi bật trong nhận diện - Gây cảm tình đối với người xem (giúp họ quyết định trở thành độc giả). Chức năng chủ yếu của TĐ là thể hiện được cốt lõi nội dung bài báo thông qua hình thức hấp dẫn. Chức năng này cho thấy vai trò quan trọng của TĐ trong việc thu hút sự chú ý vào trang giấy, giúp độc giả lựa chọn bài và khiến độc giả muốn đọc. Muốn thực hiện được điều đó, TĐ báo thường phải tuân theo những yêu cầu: - Truyền đạt được nội dung chính của bài báo - Ngắn gọn để dễ dàng trang trí và sắp xếp trong khuôn khổ có hạn của trang báo - Có tính nghệ thuật cao về mặt ngôn ngữ - Hấp dẫn, gây sự chú ý và tò mò đối với người đọc. 1.4.1.2. Đặc trưng thể loại Theo Dương Xuân Sơn (2004), thể loại báo chí có những đặc trưng riêng và các tiêu chí riêng để phân định thể loại như đối tượng phản ánh trong từng thể loại, mục đích, chức năng, nhiệm vụ của tác phẩm báo chí, mức độ nắm bắt hiện thực, ở các kết luận và khái quát hoá vấn đề cần phản ánh trong tác phẩm, tính chất của phương tiện phản ánh hiện thực, văn phong, ngôn ngữ 23 cho nên nội dung của những đặc trưng riêng phải được thể hiện cụ thể trong từng thể loại. Chính đặc trưng phong cách và thể loại chi phối mặt tổ chức ngôn ngữ của VB và cả TĐVB. 1.4.1.3. Độc giả Bài báo được viết ra chủ yếu hướng vào độc giả. Không có độc giả thì báo chí sẽ không tồn tại. Vì vậy, số lượng độc giả quyết định sự sống còn của tờ báo. “Độc giả bị lôi cuốn bởi sự hấp dẫn của tờ báo và đặc biệt là bởi đầu đề bài báo” [39, tr.62]. Do đó, nội dung bài báo, cách trình bày, diễn đạt và nhất là TĐ bài báo phải phù hợp với tâm lý tiếp nhận của độc giả. 1.4.2. Đặc điểm chung của TĐVB báo chí 1.4.2.1. Thông tin cao TĐ được xem như là một thông điệp đầu tiên mà bài báo, tác giả gửi tới cho người đọc, gần như quyết định đến tâm lý của người đọc, liệu họ có tiếp tục đọc tiếp bài báo hay không. “ Chức năng cơ bản của tiêu đề là đem lại cho người ta một quan niệm về thực chất của bài viết” [27]. TĐ phải rõ ràng và dễ hiểu, người đọc khi tiếp xúc lần đầu có thể hiểu ngay. “TĐ thực chất là một thứ “nhãn hiệu” của VB” [56, tr.37] có tính chất đại diện cho VB nhằm để thông tin về nội dung, cho nên TĐ phải chính xác và mang tính thông tin cao. TĐ thường thể hiện những quan hệ nhất định với bộ phận nội dung của VB, có tác dụng định hướng cho người đọc, giúp người đọc thông qua TĐ có thể nắm bắt được nội dung quan trọng nhất của VB. TĐ khái quát được nội dung hoặc nêu bật được nội dung chính của bài báo, nhấn mạnh thông tin mới, quan trọng và hấp dẫn để độc giả có thể lựa chọn ngay khi xem lướt qua tờ báo. TĐ thể hiện được một cách trọn vẹn ý nghĩa bài báo, nêu được thông tin phù hợp với nội dung bài báo. 24 1.4.2.2. Chuẩn mực Chuẩn mực được hiểu ở đây là vừa mang yếu tố đại diện vừa mang yếu tố tiêu biểu. Nếu như ở các phong cách chức năng, ở các thể loại trong cùng một phong cách chức năng, đặc điểm này thể hiện ở chỗ nó mang dấu ấn và phong cách của thể loại đó thì ở đây nó phải hoặc là tương ứng với loại điển hình hoặc không điển hình. Nói rõ hơn, các yếu tố như trang trọng, nghiêm túc, nén kín đều là thuộc tính điển hình thì các đặc tính đối lập thuộc về không điển hình. 1.4.2.3. Ngắn gọn Khuynh hướng chung trong ngôn ngữ báo chí là viết các câu ngày càng ngắn đi. Tính cô đọng trong các TĐ báo được đẩy tới mức cao nhất. Một TĐ ngắn chỉ cần độc giả nhìn thoáng qua là đập ngay vào mắt, không phải tốn nhiều thời gian để dừng lại đọc nữa. “Những công trình nghiên cứu đã chỉ ra rằng trung bình người ta nhớ được mười hai từ trong mỗi câu.... độc giả thường nhớ phần nửa đầu của một câu.”[39, tr.46-47]. Như vậy, phần cuối của một câu dễ bị quên mất. Cho nên một TĐ dài kém lợi thế hơn một TĐ ngắn gọn, súc tích, dẫn đến nội dung bài báo có thể bị bỏ qua. Bằng một hình thức cô đúc ngắn gọn nhất, TĐ báo chuyển tải được một lượng thông tin tối đa. Chính tính chất nhiều ý nghĩa và nói chưa hết lời của TĐ thu hút độc giả. 1.4.2.4. Hấp dẫn Tính hấp dẫn thể hiện trong việc thiết kế TĐ ngắn gọn để dễ dàng trang trí và sắp xếp trong khuôn khổ có hạn của trang báo, có tính nghệ thuật cao về mặt ngôn ngữ và nội dung có yếu tố khêu gợi, gây sự chú ý và tò mò đối với người đọc. TĐ vừa là hình thức vừa là nội dung đầu tiên tiếp cận với độc giả. TĐ hấp dẫn vì nội dung của sự kiện, vì kết cấu TĐ gây bất ngờ, vì độc giả rút ra 25 được những điều thú vị đằng sau TĐ. TĐ hấp dẫn không chỉ là do các yếu tố ngôn ngữ mà còn xuất phát từ mĩ cảm toát ra từ cấu trúc TĐ, nó mang tính văn hoá, xã hội cao, thu hút và kích thích người đọc tiếp tục quan tâm đến nội dung bài báo. Có thể nói, một TĐ hấp dẫn luôn gắn liền với số phận của bài báo, của tác giả. 1.5. Tiểu kết 1.5.1. Báo chí là phương tiện thông tin đại chúng, thực hiện chức năng cơ bản là thông tin và tác động và càng ngày càng có vai trò quan trọng trong đời sống hiện đại. 1.5.2. Đặc điểm chung của ngôn ngữ báo chí là có tính sự kiện, tính đại chúng, tính chuẩn mực, tính chính xác, tính hấp dẫn, tính thời đại. 1.5.3. Trên cơ sở chính tả hợp lý và thống nhất, chữ viết sẽ giúp cho việc giao tiếp trên các VB báo chí được thuận lợi và hiệu quả. Từ ngữ sử dụng phải phù hợp về thể loại, hoàn cảnh, đề tài, phong cách.... Kiểu câu Đề- Thuyết, câu chỉ có phần Thuyết, câu tường thuật thường gặp trên các VB báo chí. VB báo chí có khuôn hình thông dụng, có cấu trúc nội dung thường được tổ chức theo nhiều mô hình khác nhau nhằm phản ánh được nội dung, sự kiện dưới nhiều góc độ khác nhau. 1.5.4. Bộ phận TĐ giữ vai trò quan trọng trong việc tổ chức VB, không chỉ có quan hệ về mặt hình thức mà còn chặt chẽ về mặt nội dung. Những đặc điểm chung của TĐVB báo chí như mang tính thông tin cao, chuẩn mực, ngắn gọn và hấp dẫn là những yếu tố giúp cho VB báo chí thu hút sự chú ý, sự lựa chọn của độc giả vào bài báo. 1.5.5. Đặc điểm ngôn ngữ của TĐVB sẽ bị chi phối bởi phong cách và thể loại mà nó định danh. Tuy nhiên, nguyên tắc này chỉ có ý nghĩa tương đối. 26 Chương 2 ÐẶC ÐIỂM CỦA TIÊU ÐỀ VĂN BẢN TIN TỨC 2.1. Đặc điểm ngôn ngữ của TĐVB báo chí 2.1.1. Các thể loại báo chí “Thể loại báo chí là hình thức biểu hiện cơ bản, thống nhất và tương đối ổn định của các bài báo, được phân chia theo phương thức phản ánh hiện thực, sử dụng ngôn ngữ và các công cụ khác để chuyển tải nội dung mang tính chính trị - tư tưởng nhất định.” [60, tr.9] Báo chí có nhiều thể loại khác nhau. Trong luận văn này, TĐVB của thể loại tin tức là đối tượng khảo sát chính, tuy nhiên để làm rõ hơn đặc điểm của nó, luận văn sẽ tiến hành so sánh với TĐVB của các thể loại khác trong cùng phong cách báo chí. 2.1.2. Đặc điểm của TĐVB trong các thể loại báo chí Khả năng thông tin và tác động ở từng thể loại có nhiều mức độ khác nhau. Do đó, cách thức tổ chức ngôn ngữ trong từng thể loại cũng mang nhiều đặc trưng khác nhau. Tin là thể loại lâu đời nhất của báo, xuất hiện cùng với báo, khi có báo là có tin. 2.1.2.1. Thể loại tin Theo một quan niệm phổ biến, kết cấu bản tin gồm: a. Nguồn tin b. Thời gian, địa điểm xảy ra sự kiện c. Người tham gia sự kiện d. Nội dung hay quá trình diễn ra sự kiện (khái quát) e. Kết quả hoặc hướng giải quyết 27 f. Thái độ của người viết và người đọc đối với sự kiện (nếu có) Việc tổ chức kết cấu bản tin như thế nào để đáp ứng yêu cầu nắm bắt nhanh nhạy thông tin, giúp người đọc lĩnh hội nhanh nhất, ngắn nhất là điều quan trọng trong bản tin. Vì vậy, việc tập trung thông tin ở vị trí mở đầu giúp VB triển khai theo hướng diễn dịch, các nội dung được diễn đạt theo mức độ giảm dần xét về mặt câu chữ. Do tính chất ngắn gọn nên phần mở đầu của VB tin thường bỏ qua những thông tin có tính chất “mào đầu” mà đi thẳng vào nội dung chính, đồng thời phần kết cũng bị lược bỏ để tránh sự dài dòng không cần thiết. Kết cấu bản tin ngắn gọn, ngôn ngữ có tính khách quan, ít màu sắc biểu cảm, chức năng thông báo là chính. TĐ trình bày các sự kiện mang tính thời sự, tính thông tin cao, nêu được cái mới, trọng tâm, ngắn gọn và cụ thể. Trong bản tin nếu không có TĐ thì yếu tố có chức năng mở đầu VB được lựa chọn đem lên hàng đầu làm chức năng của một TĐ, gọi là TĐ zéro. 2.1.2.2. Thể loại phóng sự Thể loại phóng sự là bản tin có tính thời sự cao, phản ánh thông tin sự kiện chi tiết, đầy đủ và hệ thống. Ngôn ngữ mang tính nghệ thuật- chính luận cao, sử dụng một số phương tiện biểu đạt, có tính hình tượng, giàu hình ảnh, sinh động. Bên cạnh đó, ngôn ngữ nhân vật thường được xuất hiện xen kẽ với “cái tôi” trần thuật của tác giả như là một phương tiện tăng cường tính chân thực, khách quan. Thể loại này thường có TĐ phụ chi tiết hoá thông tin, phân chia thành các chủ đề nhỏ, góp phần tạo nên chủ đề chung cho toàn VB. TĐ ít nhiều sử dụng yếu tố biểu cảm, biện pháp tu từ vừa hạn chế được độ dài vừa có tính hình tượng cao. TĐ thường xuất hiện dưới dạng câu hỏi hoặc những dạng kết cấu có yếu tố lạ, bất ngờ nhưng vẫn đảm bảo yêu cầu ngắn gọn, súc tích. 28 Kết cấu VB phóng sự báo chí gồm: a. Tính cấp thiết của sự kiện hay vấn đề được đặt ra. b. Miêu tả chi tiết (thời gian, địa điểm, diễn biến, kết quả bằng các số liệu, bằng cứ) của quá trình điều tra c. Những dự báo về khả năng, kết quả của sự việc d. Diễn biến tâm trạng của những người có liên quan e. Quan điểm, tư tưởng, thái độ của người viết Nhìn từ kết cấu VB, TĐ thể loại phóng sự luôn biểu cảm và sinh động hơn TĐ của các bản tin. TĐ tin tức chỉ đưa ra những chứng cứ về các vấn đề hay sự kiện nào đó thì phóng sự phản ánh sâu quá trình diễn biến, có trọng điểm, có quan điểm của người viết. 2.1.2.3. Thể loại phỏng vấn Thể loại phỏng vấn cho phép độc giả tường tận sự kiện một cách trung thực, khách quan thông qua đặc trưng của thể loại ở tính linh hoạt, tính năng động và tính trực quan. TĐ thường gặp là một câu hỏi hay bộ phận câu hỏi nêu nội dung cốt yếu của toàn VB. Hoặc TĐ được chọn ra từ một câu hay một đoạn câu nhấn mạnh được nội dung chủ đề VB từ các câu trả lời của người được phỏng vấn. Do đó, đây là thể loại có TĐ tương đối dài so với các TĐ trong các thể loại khác. Kết cấu của một bài phỏng vấn chính là hệ thống các câu hỏi của phóng viên và câu trả lời của người được phỏng vấn. 2.1.2.4. Thể loại tiểu phẩm Thể loại tiểu phẩm có nội dung súc tích, mang tính châm biếm và bắt kịp những vấn đề thời sự đương thời. Kết cấu của một VB tiểu phẩm thường gọn nhẹ, đa dạng, không theo khuôn mẫu nhất định, bao gồm một số nội dung cơ bản sau: a. Nêu vấn đề bình phẩm 29 b. Những phân tích, đánh giá của người viết (ý châm biếm) c. Kết luận (lời phê phán, cảnh tỉnh) Ngôn ngữ được dùng gần với ngôn ngữ văn chương, chứa đựng nhiều biện pháp tu từ (so sánh, ví von, cường điệu, ẩn dụ, nhân cách hoá...), có tính châm biếm, hài hước gây nên sự thích thú, hấp dẫn. TĐ ngắn gọn, thường có trích dẫn được “cải biên” từ các chất liệu ca dao, dân ca, văn học. TĐ được tạo lập sao cho gây nên các tác động tâm lý đối với độc giả, chủ yếu khai thác yếu tố hình thức thể hiện nội dung trong các kết cấu khác thường, bất ngờ. 2.1.2.5. Thể loại bình luận thời sự Thể loại bình luận thời sự là bài phát biểu chính luận cấp bách, kịp thời, giải thích và đánh giá các hiện tượng, sự kiện một cách khách quan, ngắn gọn, chính xác xuất phát từ quan điểm chính trị mà tác giả đưa ra. Cấu trúc VB đa dạng, không theo một khuôn mẫu nhất định. Ngôn ngữ in đậm phong cách của người viết, dùng nhiều từ ngữ có sắc thái chính trị, giàu tính chiến đấu và sức thuyết phục, cấu trúc câu chặt chẽ, vừa khúc triết, rõ ràng lại vừa có tính biểu cảm. Nó thể hiện quan điểm, cách lý giải sắc sảo của người viết cũng như của tờ báo trước một vấn đề thời sự của xã hội. Nhìn chung, TĐ của thể loại bình luận thời sự mang đậm dấu ấn ngôn ngữ của toàn VB và so với các loại TĐ trong các thể loại khác, nó hoạt động tương đối linh hoạt.  Cần thấy, việc xác định số lượng các thể loại trong phong cách báo chí hiện nay còn khá nhiều ý kiến trái ngược nhau. Việc chọn các thể loại: tin tức, phóng sự, phỏng vấn, tiểu phẩm và bình luận thời sự của chúng tôi cũng chỉ là một trong những ý kiến có thể có. Tuy nhiên, thể loại tin tức, nhất là tin tức điển hình là thể loại tiêu biểu nhất cho phong cách báo chí xét trên nhiều phương diện. Do vậy, các kết quả nghiên cứu được đúc kết ở sau không chỉ bó hẹp trong phạm vi của thể loại này. 30 2.2. Đặc điểm ngôn ngữ tin 2.2.1. Tính chất thông tin sự kiện và thời sự nên đặc điểm ngôn ngữ của VB tin về nguyên tắc là phải súc tích. Những yếu tố thông tin cụ thể, có sự chọn lọc, thường theo các thông số 5 Wh+H. Người đọc quan tâm đến bản tin tức là quan tâm đến những sự kiện có ý nghĩa, do đó yêu cầu thông tin ngắn gọn, ngôn từ trong sáng, dễ hiểu giúp người đọc nhận thức được vấn đề một cách trực tiếp, chính xác. Cũng bởi do yêu cầu của tính thời sự, kết cấu bản tin ngày nay có xu hướng không có TĐ mà tập hợp nhiều bản tin vào chung mục như Tin nhanh, Tin giờ chót, Tin vắn... nhằm thông tin sớm nhất đến người đọc. VB tin không có TĐ đang ngày càng phổ biến vì có những ưu thế như thông tin nhanh, kịp thời, tiết kiệm (ngắn gọn). 2.2.2. Tính khách quan về nguyên tắc là phải phản ánh chính xác về mặt hiện tượng, đúng đắn về mặt bản chất, thể hiện sự tôn trọng độc giả. VB tin phải bám lấy sự kiện và thuật lại một cách hoàn toàn khách quan và vô tư. Đây là đặc điểm chung của tất cả thể loại báo chí. Thể loại tin tức càng yêu cầu cao về sự chính xác, tính khách quan, nó phản ánh đúng như hiện thực khách quan, không thêm thắt những nhận xét, bình luận chủ quan của nhà báo. Điều này có thể thấy qua cách sử dụng ngôn từ bằng phẳng, rõ ràng, không có các suy diễn, hay cách sử dụng những tên con người cụ thể, thời gian, không gian, sự việc, sự kiện cụ thể. 2.2.3. Tính chất “khuôn mẫu” thường thấy trong VB tin, nhất là trong các câu mở đầu. Giao tiếp báo chí không thể thiếu khuôn mẫu vì nó tiết kiệm thời gian và công sức cho chủ thể, thích ứng với việc đưa tin cập nhật, tức thời. Khuôn mẫu là những công thức ngôn từ có sẵn, được sử dụng lặp đi lặp lại nhằm tự động hoá quy trình thông tin biểu đạt. Điều này tạo ra thế ổn 31 định dựa vào một số phương thức định danh quen thuộc và bền vững giúp cho hoạt động giao tiếp trở nên nhanh chóng và thuận tiện. Hãy quan sát: - Theo...., ngày.... tại.... đã xảy ra.... - Hãng tin.... ngày..... cho biết.... - Từ ngày..... tại.... - Tại.... ngày..... Hầu hết các VB tin đều được bắt đầu bằng một câu với các thông số 5 Wh + H, nó trả lời cho câu hỏi When? (khi nào?), Where? (ở đâu?), Who? (ai?), What? (cái gì?), Why? (tại sao?), How? (như thế nào?). Các thông số này tạo nên tính nhất thể, liên tục và tính mạch lạc cho toàn bộ VB. Đồng thời, nó còn cung cấp thông tin “nền” cho hầu hết các VB tin, là phần tiêu điểm cho nội dung thông báo của toàn VB và cũng là hướng triển khai ở phần tiếp theo. 2.2.4. Phương thức nén kín thông tin trong câu thường gặp ở thể loại tin. Yêu cầu ngắn gọn, súc tích “lời ít ý nhiều” nên trong một câu có hiện tượng nén thông tin của nhiều mệnh đề được rút gọn hoặc hợp nhất nhiều thông tin phụ để làm nổi bật thông tin chính. Trong VB tin, phần lớn câu chủ đề nằm ở đầu, cho nên phương thức nén kín thông tin thể hiện rõ nhất trong những câu đầu tiên. Tại những câu này, người viết luôn cố gắng nén các thông số về thời gian, địa điểm, chủ thể, nhân vật, hành động, sự việc. Phương thức nén kín thông tin cho thấy có sự mở rộng phần Thuyết qua việc tập hợp trong câu nhiều thành phần đồng loại hoặc khai thác tối đa tính kế thừa thông báo. Quan sát bước đầu cho thấy, thông tin được gói trọn liên quan đến một vật quy chiếu nhất định làm cho VB tin cô đúc và ngắn gọn. 32 Phương thức nén kín thông tin bằng cách rút gọn còn thường thấy trong việc dùng đến thành phần chêm xen. 2.2.5. Mạch lạc thực chất là “sự nối kết có tính chất hợp lí về mặt nghĩa và về mặt chức năng” [4, tr.94] cho nên trong quan hệ với VB, mạch lạc là một yếu tố không thể vắng mặt. Tuy nhiên, do yêu cầu phải nén kín thông tin nên VB tin ít sử dụng các phương thức liên kết nối hoặc lặp từ vựng mà chủ yếu là sử dụng phương thức thế đại từ và trật tự tuyến tính. Và dù mạch lạc hay liên kết đều ít nhiều lệ thuộc vào vị trí và sự phân bố của câu chủ đề. 2.2.6. Như đã nói, sự phân bố thông tin, các tiêu điểm thông tin lệ thuộc rất nhiều vào loại VB có hay không có câu chủ đề. Câu chủ đề mang thông tin trọng yếu nhất, phản ánh nội dung cốt lõi nhất của đoạn văn, VB. Vị trí của câu chủ đề sẽ quyết định phương thức phát triển thông tin của VB. Các câu khác đứng quanh chỉ có vai trò giải thuyết nội dung của nó. Vì thế, trong VB tin, câu chủ đề thường thấy trong mô hình diễn dịch (mô hình tháp ngược), thích hợp cho việc tiếp nhận thông tin từ phía người đọc, lợi ích cho công tác biên tập trong bối cảnh xã hội thông tin tràn ngập hiện nay. Vai trò của câu chủ đề còn có tác dụng quan trọng trong việc xây dựng kết cấu các nội dung quan yếu trong một VB. Trong báo chí, dựa trên vị trí tập trung thông tin quan trọng để xác lập các kiểu mô hình cấu tạo tin. Quan sát bước đầu, có thể ghi nhận, có nhiều kiểu mô hình cấu tạo cho tác phẩm báo chí: Mô hình tháp ngược: thông tin chính nằm đầu và mức độ quan trọng giảm dần đến phần cuối. Mô hình tháp xuôi: thông tin quan trọng và hấp dẫn được tăng dần cho đến phần kết. 33 Mô hình viên kim cương: thông tin chính nằm giữa. Mô hình đồng hồ cát: phân bố thông tin chính nằm ở phần đầu và phần cuối. Cần thấy ở VB không có câu chủ đề vẫn có thể có thông tin chính, có điều thông tin chính không được tách ra và nêu lên thành một câu đủ rõ mà được dàn đều ở các câu. 2.2.7. VB tin với dung lượng nhỏ, chủ đề chung thường là chủ đề duy nhất. Đối với VB có dung lượng chỉ là một câu thì toàn bộ nội dung thông tin, đề tài-chủ đề được thể hiện trong câu. 2.3. Đặc điểm của TĐVB tin tức TĐVB tin tức được xem như là một VB con có các yếu tố về nội dung, hình thức phù hợp với đặc trưng thể loại mà nó định danh. 2.3.1. Đặc điểm hình thức 2.3.1.1. Nhận diện TĐVB tin tức TĐ là một hệ thống đầy đủ gồm: thượng đề (sur titre), TĐ (titre) và hạ đề (sous – titre). Ngày nay, cách phân bố này có phần linh hoạt, ba bộ phận có thể rút xuống còn hai hoặc một. Bộ phận được giữ lại thường là phần TĐ. Trong luận văn này, phân loại TĐVB tin tức theo ba dạng sau: TĐ đơn lẻ, TĐ chùm, TĐ zéro. Mỗi VB về mặt hình thức thường thấy là tương ứng có một TĐ. Tuy nhiên, trong phong cách báo chí, có thể xuất hiện VB không có TĐ (TĐ zéro), hay một VB có thể có nhiều TĐ được sắp xếp ở những vị trí khác nhau. a. TĐ đơn lẻ Mỗi VB về mặt hình thức có một TĐ tương ứng. Đây là hình thức thường thấy trong VB tin tức, là đối tượng khảo sát chính của luận văn. b. TĐ chùm 34 Bao gồm nhiều TĐ nằm cạnh nhau, có liên quan về mặt ngữ nghĩa, thường bổ sung minh hoạ cho nhau. Chúng thường được bố trí theo mô hình kim tự tháp đảo ngược, theo trật tự giảm dần về mặt ý nghĩa. Theo quan sát bước đầu của chúng tôi, TĐ chùm thường thấy xuất hiện trong VB tin và VB phóng sự. Tuy nhiên, ở hai loại VB này có sự khác biệt. Một VB tin có nhiều TĐ được phân thành TĐ chính, TĐ phụ nhằm hỗ trợ độc giả nắm bắt những thông tin quan trọng trong VB. TĐ phụ được đặt sau TĐ chính nhằm nói rõ hơn ý nghĩa của TĐ chính. TĐ chính nêu nội dung khái quát nhất, chung nhất xét trong quan hệ ý nghĩa đối với VB. TĐ phụ có nội dung chi tiết hơn, cung cấp thêm thông tin quan trọng mà TĐ chính chưa nêu hết được. Ví dụ: (1) Xét xử đường dây thầu đề quy mô rất lớn tại TP.HCM: Cầm đầu đường dây là diễn viên điện ảnh Nguyễn Hùng (TĐ chính) * Diễn viên trẻ Đức Thanh cùng tham gia (TĐ phụ) * Mỗi ngày các sới bạc thu vào từ 30 đến 40 triệu đồng (TĐ phụ) (CAND 12.4.2008) (2) Khai mạc Hội nghị lần thứ Sáu Ban Chấp hành Trung ương Đảng Khoá X (TĐ chính) * Tổng bí thư Nông Đức Mạnh phát biểu khai mạc (TĐ phụ) (NĐBND 15.01.2008) Cách lập ra TĐ phụ nhằm thu hút sự chú ý của độc giả đồng thời giúp độc giả nắm bắt những thông tin quan trọng trong VB. Trong trường hợp độc giả không đọc hết nội dung VB mà chỉ đọc các TĐ phụ cũng có thể nắm khái quát nội dung VB. 35 VB phóng sự có nhiều TĐ được phân thành TĐ chung, TĐ bộ phận. Các TĐ này nằm cách xa nhau. Mỗi TĐ bộ phận biểu thị một phần nội dung của TĐ chung. VB phóng sự có kết cấu tương đối dài, được chia thành nhiều đoạn nội dung, có tính hoàn chỉnh tương đối, được xem như là một VB con. Và mỗi đoạn nội dung như vậy có khả năng mang TĐ bộ phận. c. TĐ zéro Quan sát của chúng tôi trên báo có những VB tin không có TĐ, còn gọi là TĐ zéro. TĐ zéro đảm nhiệm hai chức năng: chức năng của một TĐ và chức năng mở đầu VB. Do đó, TĐ zéro chi phối các hướng triển khai cấu trúc lô gích ngôn từ theo hướng diễn dịch, các thông tin quan trọng đặt ở đầu VB. TĐ zéro không gắn liền với ngữ cảnh, tuy vậy, TĐ zéro lại không đảm nhiệm là một yếu tố độc lập với VB mà nó gắn liền với VB. Đối với TĐ zéro, những từ đầu tiên là những từ khóa (mang thông tin) đảm nhiệm chức năng của TĐ, được phân biệt với phần còn lại của VB bằng co chữ, kiểu chữ, màu sắc riêng. Thông thường, để gây sự chú ý, đầu mỗi tin vắn được đặt các kí hiệu như gạch ngang ở đầu, dấu hoa thị tròn, tam giác, hình vuông, hình thoi (*, ....). Ví dụ: (3)  Công ty điện lực Pháp EDF hôm qua cho biết 100 nhân viên của nhà máy điện hạt nhân Tricastin bị nhiễm phóng sự rò rỉ từ một lò phản ứng tại đây (THN 25.7.2008). Theo đề tài nghiên cứu, luận văn sẽ không đi sâu vào khảo sát TĐ zéro. Trong chừng mực, chỉ có thể nêu vài vấn đề liên quan để làm sáng tỏ luận văn. 2.3.1.2. Đặc điểm trình bày TĐ là nơi người đọc tiếp nhận thông tin sớm nhất và thu hút họ nhất. Do đó, bất kể yếu tố nào thể hiện trên TĐ đều gây sự chú ý nơi người đọc. 36 Vấn đề trình bày TĐ là yếu tố đập vào mắt họ đầu tiên, “được nhìn trước khi được đọc” [39, tr.61]. a. Kỹ thuật trình bày TĐVB tin tức Trong sự phát triển không ngừng của khoa học kỹ thuật, hầu hết các báo, tạp chí đều khai thác yếu tố kỹ thuật trong việc trình bày TĐVB. Điều này cho thấy, bên cạnh việc nâng cao chất lượng nội dung còn có sự cải tiến không ngừng về hình thức. Độc giả ngày nay không chỉ quan tâm đến nội dung bài báo mà còn thích thú với các bài báo có hình thức trình bày bắt mắt. Nó thoả mãn thị giác người đọc cũng như thách thức trí óc họ lao động. Vì vậy cách trình bày hiệu quả sẽ truyền đạt thông tin nhanh nhất đến người đọc, giúp người đọc nắm chính xác ý đồ của người đưa tin. Các cách trình bày khác nhau thể hiện tính sáng tạo của mỗi tờ báo, đem lại cho TĐ báo một diện mạo không thể lẫn lộn với các báo khác, tạo ra ấn tượng sâu sắc cho người đọc. Những thông tin quan trọng nhất được đưa vào TĐ, càng đưa nhiều thông tin vào càng tốt. Để tránh dài dòng khi đưa quá nhiều sự kiện vào TĐ, xu thế hiện nay thường có nhiều cách giải quyết. - Viết tắt những từ thông dụng. - Tách thành TĐ chính, TĐ phụ. Những TĐ được trình bày ở trang nhất thường được trau chuốt, gây ấn tượng vì trang này là chỗ thông báo cho bạn đọc những bài đinh, quan trọng của tờ báo. Người ta sẽ chú ý nhiều hơn đến hình thức, co chữ, kiểu chữ, màu sắc, vị trí giữa TĐVB với VB và các đề mục cụ thể, cách trình bày TĐ để làm nổi bật điểm nhấn của TĐ. Trong cách thiết kế TĐ phải phù hợp với mức độ quan trọng của vấn đề. Bài dài, quan trọng thì TĐ thường lớn, trang trọng hơn so với những bài không quan trọng. 37 Chữ trên TĐVB được quan tâm, chọn lựa: có kẻ chân hay không kẻ chân, kiểu chữ, dáng chữ (nghiêng hoặc đứng), co chữ, nét chữ (đậm hoặc nhạt). TĐ là thành tố quan trọng của tờ báo, trình bày có khi đóng khung hoặc không. Ví dụ: (4) TP Hồ Chí Minh Khai mạc Trại hè thanh thiếu niên kiều bào và tuổi trẻ thành phố (THN 14.7.2007) (5) ĐẢNG BỘ XÃ PHƯỚC TRẠCH (GÒ DẦU) Hội thi báo cáo viên giỏi kể chuyện về tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh (TN 23.8.2007) Sắp xếp khéo không gian trong tờ báo thì vị trí các từ ngữ ở._.INH VIÊN x x CANADA RỘNG CỬA ĐÓN DU HỌC SINH VIỆT NAM x x HỌC SINH, SINH VIÊN GÓP TIẾNG NÓI XÂY DỰNG VĂN HOÁ NGƯỜI HÀ NỘI x x NHIỀU HOẠT ĐỘNG CỦA TUỔI TRẺ VIỆT NAM HỌC TẬP VÀ LÀM THEO LỜI BÁC x x SINH VIÊN TP.HCM ĐÃ CÓ XE BUÝT MIỄN PHÍ x x SINH VIÊN VIỆT NAM SỐ 43 Từ 24/10 đến 31/10/200 7 TUYÊN DƯƠNG ĐIỂN HÌNH TIÊN TIẾN TRÊN LĨNH VỰC AN TOÀN GIAO THÔNG x x TÀI NGUYÊN VÀ MÔI Đặc xá tha tù trước thời hạn cho 8.066 người x x Nhiều tuýp virút cúm gia cầm đang lưu hành ở Việt Nam x x Phát hiện mới 343 tấn rác phế liệu nhập khẩi trái phép x x Quảng Ninh: Phát hiện vụ buôn bán động vật hoang dã quý hiếm x x Sắp khai trương đường bay xuyên Đông Dương thứ hai x x TRƯỜNG 25/10/200 7 Triển lãm-Hội chợ "Sách quốc tế Việt Nam 2007" x x Chào đón em bé thứ 10 thụ tinh trong ống nghiệm năm 2007 x x Đồ chơi an toàn cho bé còn ít x x NGĂN NGỪA VÀ CHẤM DỨT TRỪNG PHẠT THÂN THỂ VÀ TINH THẦN Ở TRẺ EM x x TẠP CHÍ GIA ĐÌNH VÀ TRẺ EM kì I, tháng 5/2007 Xây dựng một cộng đồng không tai nạn cho trẻ em x x TIN HOẠT ĐỘNG THỰC TIỄN LÍ LUẬN AIPF PHÁT ĐỘNG CHIẾN DỊCH “ĐỘI MŨ BẢO HIỂM TOÀN QUỐC” x x KỶ NIỆM 60 NĂM ĐỀ CƯƠNG VĂN HOÁ VIỆT NAM x x TẠP CHÍ HOẠT ĐỘNG KHOA HỌC 7(530) /2003 1.27.1.1.1.1.1. P/S VỚI THÁNG HÀNH ĐỘNG VÌ TRẺ EM VÀ NGÀY GIA ĐÌNH VIỆT NAM x x 2 vụ trộm do trẻ em phạm pháp x x 57 suất học bổng cho con thương binh-liệt sĩ và học sinh nghèo hiếu học x x 6 năm tù vì xúi giục người yêu cướp tài sản của mẹ x x Bắt một ổ ghi số đề x x Hiến máu nhân đạo năm 2007: 7 THÁNG ĐẦU NĂM: 2.371 ĐƠN VỊ MÁU x x Choi Ji Woo được hâm mộ nhất tại Nhật x x Orlando Bloom- gương mặt mới của Shiseido x x TÂY NINH 23/8/2007 VĂN HOÁ NGHỆ THUẬT THẾ GIỚI Scarlett Johansson chi 7 triệu đôla mua nhà x x Ba xe va chạm, một người lìa đời x Tây Ninh 15/01/200 8 Bị thử nồng độ cồn, đòi “đục” cảnh sát x x Đoàn uỷ khối Doanh nghiệp: HUY ĐỘNG HƠN 100 TRIỆU ĐỒNG THỰC HIỆN HOẠT ĐỘNG TÌNH NGUYỆN VÌ CÔNG ĐỒNG x x HỘI BẢO TRỢ NGƯỜI NGHÈO TỈNH TÂY NINH: Hàng trăm triệu đồng trợ giúp người nghèo x x Hướng dẫn việc xoá sổ đăng ký, thu hồi biển số của xe quá hạn sử dụng x x Johnny Deep lần đầu tiên đoạt giải Quả cầu vàng x x Khai mạc Hội thi “Tiếng hát vành khuyên” lần thứ VIII năm 2008 x x CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH Khuyến khích giải quyết thủ tục hành chính qua mạng Internet x x VĂN HOÁ NGHỆ THUẬT THẾ GIỚI Jessica Jordan Burton - Hoa hậu Cà phê 2008 x x Bắt quả tang một đường dây đánh đề x x CÔNG AN HUYỆN DƯƠNG MINH CHÂU: BẮT GIỮ 2 KẺ BUÔN LẬU XĂNG DẦU x x TÂY NINH 19/7/2008 UBND PHƯỜNG 3 (THỊ XÃ): Ra mắt Ban bảo vệ dân phố đầu tiên trong tỉnh x x 100 phần quà tặng nạn nhân chất độc da cam x x UBND TỈNH KHEN THƯỞNG CBCS- CÔNG AN TÂY NINH Tích cực cứu chữa nạn nhân ngộ độc thực phẩm x x CSGT BẮT MỘT VỤ VẬN CHUYỂN ĐỘNG VẬT HOANG DÃ x x BẠN NHẬU... ĐÂM NHAU x x TÂY NINH 9.8.2008 ĐÓ ĐÂY MỘT VỤ CƯỚP XE TÁO BẠO x x 9 SINH VIÊN “MÙA HÈ XANH” ĐƯỢC KẾT NẠP ĐẢNG x x Cuối tháng 8.2008 sẽ thông xe cầu Bàu Nâu 1 x x GẦN 3.000 HỌC SINH CHUẨN BỊ THI TỐT NGHIỆP PHỔ THÔNG LẦN 2 x x GÒ DẦU: 100 HỌC SINH NGHÈO ĐƯỢC TRAO HỌC BỔNG KHUYẾN HỌC x x TUYỂN SINH LỚP 10 ĐỢT 2: Nhiều trường tuyển không đủ chỉ tiêu x x TÂY NINH 12.8.2008 VỤ ĐÌNH CÔNG Ở CÔNG TY TNHH VISARIM x x ORUME Công nhân đã trở lại làm việc Chìm ghe, một thanh niên chết đuối x x GÒ DẦU Tiêu huỷ văn hoá phẩm độc hại x x LỌT HẦM NƯỚC THẢI MỘT BÉ TRAI TỬ VONG x x Tai nạn chết người trên đường vào chợ Long Hải (Hoà Thành) x x ĐÓ ĐÂY TNGT Ở XÃ ĐỒNG KHỞI (CHÂU THÀNH): Một người chết, hai người bị thương x x Asian Cup 2007: Úc thảm bại, Nhật thắng dễ x x Asiasoft tổ chức ngày hội cho giới trẻ tại TP.HCM x x Giải xe đạp nữ quốc tế Cúp truyền hình An Giang 2007: An Giang vẫn bảo vệ được vàng x x Hỗ trợ 200 tấn đạm cho thanh niên 5 tỉnh Tây Nguyên x x Khánh Hoà: Hai bị can được đề nghị chỉ định luật sư bào chữa từ giai đoạn điều tra x x Long An: 1.921 cụ ông, cụ bà từ 90 tuổi trở lên được trợ cấp hằng tháng x x Na Uy – quê hương của triệu phú x x Quảng Nam Phát hiện thêm 9 hố chôn 62 hài cốt liệt sĩ x x Quần chúng cung cấp gần 230.000 nguồn tin tội phạm cho công an phá án x x TP Hồ Chí Minh Khai mạc Trại hè thanh thiếu niên kiều bào và tuổi trẻ thành phố x x TP.HCM Công bố điểm chuẩn vào lớp 10  8 trường được phép tuyển bổ sung  Không cho phép chuyển đổi nguyện vọng x (x) (x) x (x ) (x ) Thành lập Phòng công chứng số 7 x x Thi thử TOEFL tại phòng thi thật của ETS x x THANH NIÊN 14/7/2007 Thừa Thiên - Huế 200 chiến sĩ tình nguyện về với đồng bào A Lưới x x Vòng loại Giải U.21 Báo Thanh Niên 2007: Bình Định đoạt vé đầu tiên vào chug kết x x Babel sẽ đến Liverpool cuối tuần này x x Diễn biến chặng 5 - Tour de France 2007 x x Fabregas trung thành với Arsenal x x HLV Mourinho: “Chelsea mua Malouda không phải để thay Robben” x x Pele: Khó khăn đang chờ Becks x x Serena rút lui khỏi bán kết Fed Cup x x Trên đấu trường thể thao Tevez chính thức gia nhập M.U x x 12 gương mặt đề cử Công trẻ TP.HCM x x 2 băng nhóm xã hội đen ở Đà Nẵng ra toà x x Bắt giam kẻ hành hung cụ Phạm Thị Nài x x Công ty khoá Minh Khai tự làm giả... khoá Minh Khai x x 1.27.1.1.1.2. Chạy bộ cổ vũ Đại hội Thể thao châu Á x x ĐH Tiền Giang đào tạo lao động theo đơn đặt hàng x x Đội MBH giảm được 30% ca chấn thương sọ não x x Gia hạn giao dịch “giấy trắng”: Bộ Tư pháp "tuýt còi" Bộ Tài nguyên - Môi trường x x Gió mạnh cấp 7 trên biển Đông x x Học sinh đánh trọng thương thầy giáo x x Khởi tố vụ án mua bán thuốc lắc x x Phá một đường dây làm bằng tốt nghiệp THPT giả x x Tư vấn trực tuyến lúc 15 giờ chiều 15.1: 1.27.1.2. Chọn ngành nghề dự thi ĐH-CĐ 2008 x x Vụ sập mỏ đá ở Hoàng Mai (Nghệ An): 7 nạn nhân đã qua cơn nguy kịch x x Xây dựng "Venice thu nhỏ" trên vịnh Lăng Cô x x THANH NIÊN 15/01/200 8 Xét xử vụ nhận hối lộ 71.000 USD tại Khánh Hoà x x ÁN MẠNG TRONG TIỆC CƯỚI x x BẮT THÊM 3 TÊN GIẾT NGƯỜI x x DÙNG ĐIỆN "BẪY" BẠN CÙNG PHÒNG x x GẶP PHẢI "THỨ DỮ" x x MỘT NỮ QUÁI LỪA ĐẢO QUA CHAT x x 1.28. An ninh - Trật tự XE BUÝT CÁN XE GẮN MÁY x x 1.29. Toà Án MUA BÁN HOÁ ĐƠN, 12 BỊ CÁO HẦU TOÀ x x TRAO HỌC BỔNG CHO HỌC SINH VÙNG LŨ x x TRAO NHÀ TÌNH THƯƠNG x x 1.30. T ừ thiện-Xã hội XOÁ NHÀ TẠM CHO ĐỒNG BÀO NGHÈO x x Bắt hai người làm giả hồ sơ đưa trẻ sơ sinh ra nước ngoài x x Cuối năm 2010 sẽ cấp xong “sổ đỏ” x x Cứu sống trẻ bị bệnh “tay chân miệng” biến chứng nguy kịch x x Đắk Lắk: Hổ xuất hiện x x Đoàn thể thao VN dự Olympic: Đình Cương cầm cờ thay Văn Hùng x x Giao lưu trực tuyến trước trận VN – Olympic Brazil x x Moscow đắt đỏ nhất thế giới x x Một cô giáo bị lũ quét cuốn trôi x x Mực nước các sông đang lên x x Quyết liệt phòng chống dịch lợn tai xanh x x Từ 5.10, đổi số điện thoại toàn quốc x x Vụ 3 xác chết trong ô tô: nạn nhân chết do ngạt x x CHÁY NHÀ SÁCH x x CHÁY XƯỞNG CHẾ BIẾN ĐỒ GỖ x x SINH VIÊN “XỬ” NHAU x x XE CONTAINER CÁN CHẾT NGƯỜI x x An ninh - Trật tự XE KHÁCH LAO XUỐNG RUỘNG x x CHÓ LÁI XE HƠI x x Lượm lặt XE CẢNH SÁT BẰNG CẠC-TÔNG x x THANH NIÊN 25.7.2008 SHOP văn nghệ HAI CHÀNG “XÁCH x x BÚA” ĐI TÂY NHẠC – THƠ GIAO HOÀ TRONG “TÌNH MẸ” x x LÃNH ÁN VÌ ĐÒI NỢ KIỂU XÃ HỘI ĐEN x x Toà án Y ÁN 2 KẺ TRỘM Ở SÂN BAY x x Báo tin thời tiết qua điện thoại di động x x Nhật cảnh báo công dân tại Ấn Độ x x Phá băng nhóm trấn lột xe khách chở bệnh nhân x x Sanest Khánh Hoà sẽ có 2 tuyển thủ Indonesia x x Thay đổi biển số xe cơ giới, chứng minh thư, đính chính hộ khẩu x x Thời tiết không thuận lợi cho quan sát nhật thực x x Xét xử vụ xã hội đen thanh toán nhau tại Đà Nẵng x x ẨU ĐẢ BẰNG HUNG KHÍ x x BẮT HÀNG LOẠT KẺ CƯỚP TRÊN QUỐC LỘ 1A x x KHỞI TỐ 2 NGƯỜI THI HỘ BẰNG LÁI XE x x Ô TÔ TÔNG TRỤ ĐIỆN x x TAI NẠN TRÊN CẦU x x TÀI XẾ TAXI ĐÌNH CÔNG x x An ninh-Trật tự XE HƠI BỐC CHÁY x x LƯỢM LẶT LỜI CẦU HÔN TRÊN 9 TẦNG MÂY x x CA SĨ- NHẠC SĨ DUY MẠNH UỶ QUYỀN SỬ DỤNG TÁC PHẨM x x THANH NIÊN 1.8.2008 SHOP văn nghệ NGUYỄN QUANG SÁNG QUA THƠ NGUYỄN DUY x x THANH NIÊN 4.7.2009 An ninh-Trật tự SANH NGHỀ TỬ NGHIỆP x x NGỰA QUEN ĐƯỜNG CŨ x x An ninh-Trật tự BỎ CỦA CHẠY LẤY NGƯỜI x x THANH NIÊN 4.8.2009 LƯỢM LẶT Xém “uýnh” nhầm x x đồng đội Cá cược tại Olympic x x Cologne vào vòng hai x x ĐOÀN BRAZIL Phải thay hai VĐV x x Không bán Newcastle! x x Lấy dùi cui cảnh sát x x Mc Donal’s đắt hàng x x Nam- Bắc đi riêng rẽ x x SANTAFE- REAL MADRID: 1-2 Van der Vaart lập công x x Cách trị bệnh của Rooney x x Saba Wesser yêu Coco x x 1001 CHUYỆN TÁM Santarelli bị săn trộm ảnh x x Aston Villa lập “cú đúp” x x Barcelona sẽ có Silva x x Bỏ rơi Trezeguet x x Chelsea nâng giá Robinho x x Everton tìm mua tiền vệ x x Nesta bình phục x x Quay sang Quaresma x x Roma nhòm ngó Malouda x x Stoke City sắp có Zigic x x TIN 24 GIỜ Van Bommel giữ băng đội trưởng Bayern x x TIN BÊN LỀ Các VĐV nên mặc áo xanh lúc thi đấu x x Các đội U-21 tăng cường tập luyện x x Phúc Hiệp tái phát chấn thương x x VFF kiểm tra doping x x TIN BÓNG ĐÁ Việt Nam đăng cai giải vô địch bóng đá nữ châu Á x x Chủ tịch Benfica bị phạt x x Jarolim giữ băng đội trưởng x x Thanh niên thể thao 9.8.2008 TIN GIỜ CHÓT Tottenham có Cesar Sanchez x x Nhiều người chết vì tai nạn giao thông đường bộ nhất x x Hàn Quốc: Sân bay tốt nhất thế giới x x TIN VẮN Singapore: “Công thức” tăng trưởng mới x x 2 bức tranh thời Phục Hưng bán được 3,4 triệu USD x x Guns n’ Roses huỷ lưu diễn Nam Phi x x Lương Triều Vỹ đóng vai Chu Du x x THẾ GIỚI VÀ VIỆT NAM 28/4 đến 11/5/2007 TIN VĂN HOÁ Sản xuất phim vì mê tiểu thuyết x x BILLIARDS Chỉ còn hy vọng ở môn Carom 1 băng x x CAMEROON CHỌN HLV MỚI x x CỜ TƯỚNG Vũ Quân lại thắng Lý Cẩm Hoan x x CỜ VUA VN Đoạt 1 HCB, 2 HCĐ x x Đua thuyền-kết thúc giải vô địch ĐNA 2007 VN đứng đầu Canoeing x x EAROBIC GYMNASTIC VN đoạt 1 HCĐ x x FINA WORLD CUP 2007 SCHOEMAN TOẢ SÁNG x x FUTSAL VIỆT NAN – UZBEKISTAN: 1-7 Chênh lệch đẳng cấp *ĐT nữ VN - nữ Uzbekistan: 4-4 x (x) x Judo-giải quốc tế Kodokan Việt Nam xếp thứ 7 trong 16 nước tham dự x x KẾT QUẢ CHUNG CUỘC TOÀN GIẢI x x KẾT THÚC MÔN LẶN VN đoạt 3 HCĐ x x PV Ngọc Trường đoạt giải ảnh quốc tế x x Thể hình-giải VĐTG năm 2007 Nguyễn Văn Lâm (TPHCM) đoạt HCĐ x x TRẬN QUYỀN ANH HẠNG NẶNG IBF CHRIS BYRD TUNG KHĂN TRẮNG x x VL U.16 CHÂU Á, VIỆT NAM – HONG KONG: 0-0 Thêm một trận hoà thất vọng x x THỂ THAO 29/10/200 7 VÒNG LOẠI WORLD CUP 2010 CHÊNH LỆCH ĐẲNG CẤP x x Chơi ngông x x Giải thưởng báo chí x x HOÀ PHÁT HÀ NỘI TRƯỚC MÙA GIẢI MỚI Tổng kết mùa giải... cũ x x KHÓ KHĂN CỦA HLV RAMOS Rào cản ngôn ngữ x x Không thể nữa x x Thể thao ngày nay 29.10.200 7 MARTIN JOL Sẽ dẫn dắt tuyển Hà Lan x x Richards hưởng lương kỷ lục x x Ứng cử viên HLV xuất sắc x x Juventus muốn Richarlyson x x Roma cứng rắn x x Serie A Săn hàng Brazil x x BÓNG ĐÁ HÀN QUỐC CHÚ TÂM VÀO CÔNG TÁC ĐÀO TẠO x x AFC PHẠT LĐBĐ CAMPUCHIA x x DIỄN BIẾN VỤ REAL THEO DUỔI NISTELROOY TRỞ NGẠI CHỈ LÀ GIÁ CẢ x x Giải bóng chuyền nữ quốc tế VTV 2006 VTV TƯỜNG THUẬT TRỰC TIẾP TOÀN BỘ x x GIẢI BÓNG ĐÁ CUP TOTO TPHCM LẦN THỨ 1 x x Giải bóng đá vô địch nữ châu Á THÁI LAN LẠI THUA ĐẬM x x J-LEAGUE: GAMBA OSAKA BÁM SÁT KAWASAKI x x NGUYỄN MẠNH HIẾU GIÀNH HCĐ GIẢI ĐIỀN KINH TRẺ CHÂU Á x x QUẦN VỢT ĐỒNG ĐỘI HÀ NỘI TRANH CÚP TOZEN x x BÓNG ĐÁ CHÂU Á CỰU THỦ QUÂN TUYỂN ẤN ĐỘ TỰ TỬ x x THỂ THAO SGGP 21/7/2006 TIN VẮN THỂ THAO BÁO QĐND TRAO THƯỞNG 4 CHIẾC XE MÁY TRONG CUỘC THI DỰ ĐOÁN WORLD CUP 2006 x x QUẦN VỢT Federer vô địch tại quê nhà x x Đội bowling Malaysia không đạt chỉ tiêu x x ĐT Futsal Việt Nam thắng đậm x x Thanh An giành thêm 1 HCB cho Việt Nam x x ASIAN INDOOR GAMES 2007 Trung Quốc giành HCV thứ hai ở nội dung bơi x x Benzema giá 60 triệu euro! x xLIGA 24 GIỜ QUA Ronaldinho suýt mất tiền x x Ballack sẽ trở lại vào cuối năm x x Kroenke sẵn sàng gia nhập ban lãnh đạo Arsenal x x PREMIER LEAGUE 24 GIỜ QUA Pennant chấn thương 10 tuần x x KẾT THÚC GIẢI VÔ ĐỊCH JUDO NỘI DUNG KATA KODOKAN THẾ GIỚI LẦN 1 NĂM 2007 x x THỂ THAO VÀ VĂN HOÁ 29/10/200 7 TIN THỂ THAO XE ĐẠP ĐỊA HÌNH VIỆT NAM GẶP KHÓ KHĂN TRƯỚC THỀM SEA x x GAMES 24 Lũ lại cô lập Cát Tiên x x Người lao động có thể tái nhập cảnh Đài Loan x x THỜI BÁO KINH TẾ VIỆT NAM 27/9/2007 Phát động thoả ước toàn cầu về trách nhiệm xã hội x x Khu Thương mại hiện đại TDC - Đất Xanh x x Thái Lan: Tỷ phú Thaksin ra toà x x “Trở thành tỷ phú chỉ với 1 triệu đồng” x x THỜI BÁO NGÂN HÀNG 12/7/2008 Trung Quốc chi 20 tỷ đôla để đảm bảo an ninh Olympic 2008 x x Cà Mau: 9 căn nhà ở Sông Đốc bị thiêu rụi x x Đà Lạt: Xây dựng khu du lịch độc đáo bên thác nước cao nhất Tây Nguyên x x Hà Nội: Phá ổ nhóm trộm 40 xe máy x x Hà Nội: Lập đoàn kiểm tra toàn diện sai phạm toà nhà Parkson x x Hội chợ hàng công nghiệp nông thôn miền Bắc x x Huế: Thêm một khẩu thần công được phát hiện dưới lòng sông Hương x x Kinh doanh dược phẩm tại Hà Nội: Cứ kiểm tra là thấy sai phạm x x Kon Tum: Xảy ra 5 vụ 13 em học sinh chết đuối x x Quảng Bình: Phát hiện rìu đá cách đây khoảng 4.000-5.000 năm x x Quảng Trị: 70% người nông thôn được dùng nước sạch x x Sóc Trăng: Tất cả học sinh Khmer học 2 thứ tiếng x x Sóc Trăng: Thí sinh dự thi nhiều ở trường phải đóng góp ít x x TIỀN PHONG 15/7/2008 Thừa Thiên - Huế: Tiêu thụ tiền giả, x x lãnh án 8,5 năm tù giam Tiền Giang: Biển báo giao thông mới dựng đã đổ x x TPHCM: Đề nghị truy tố Hải “Điếu Cày” ra toà x x TPHCM: Một trẻ bị ngộ độc do uống nhầm thuốc ngừa thai của mẹ x x Trà Vinh: Tạm hoãn phiên toà xét xử vụ án Nguyễn Đức x x Vụ cướp “cạn” tại công trình hầm dẫn Thủ Thiêm (TPHCM): Lãnh đạo thành phố “thị sát” tình hình x x Vụ nội soi dạ dày làm một vận động viên cờ vua 7 tuổi tử vong: Sở Y tế vào cuộc tìm nguyên nhân * Tử vong từ thuốc gây mê nội soi dạ dày là 1/10.000 x (x) x Ban hành mẫu chứng nhận hoàn thành chương trình lớp 10,11 x x Chưa kịp đổi đầu số điện thoại của Hà Tây vào ngày 1/8 x x Không được cắt điện cả ngày trên một khu vực x x Khu vực phía Nam: Bệnh truyền nhiễm gia tăng x x Kiên quyết đóng cửa cơ sở nước đá và nước đóng bình không đảm bảo vệ sinh x x Lâm Đồng: Lại đồng loạt tăng giá vé xe buýt x x Liên quan đường dây “chạy” thuế ở Đồng Nai: Khởi tố hai Vụ phó thuộc Bộ Tài chính x x Miền Trung-Tây Nguyên: “Ông điện lực” mong khách hàng thông cảm x x Nhà máy điện Nhơn Trạch 1 phát điện tổ máy số 2 x x Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân chúc mừng hai học sinh đoạt HCV Olympic Toán quốc tế x x Tăng cường kiểm tra cơ sở sản xuất bánh trung thu x x TIỀN PHONG 24/7/2008 Thừa Thiên- Huế: Hai cậu cháu rủ nhau x x đi cướp tài sản TPHCM: Đạp xe bắt cướp, một nữ công nhân thiệt mạng x x TPHCM: Đề xuất nhiều giải pháp “cứu” xe buýt x x TPHCM: Triển lãm kiến trúc nhà ở “Sắc màu tổ ấm 2008” x x Truy tố ca sĩ Trí Hải trong vụ gây TNGT làm chết hai người * Trí Hải đã bồi thường cho các nạn nhân hơn 160 triệu đồng (x) x x Từ 26/7, có tàu hoả giá rẻ Hà Nội- Vinh x x Vụ “Người trồng cà phê hoang mang vì phân bón “dỏm”: Bắt giám đốc chống người thi hành công vụ x x Vụ vỡ nợ hàng trăm tỷ đồng ở Gia Lai: Khởi tố bị can Mai Quý Thọ x x Đồng Nai: Ăng-ten dẫn điện, hai người chết x x Hồi âm bài “Giải quyết khiếu nại như... đùa”: UBND tỉnh Sóc Trăng ra quyết định sửa sai x x Kiên Giang: Sét đánh làm 3 người thiệt mạng, 8 người bị thương x x NHỊP SỐNG Phao tin nhảm về dịch heo tai xanh để ép giá x x Chuẩn bị kỷ niệm 20 năm thành lập x x HỘI KHKT CẦU ĐƯỜNG VIỆT NAM: Hội Cầu đường Bến Tre được tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Ba x x Kỷ niệm ngày đo lường Việt Nam x x TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ TỔ QUỐC: Hoà nhạc từ thiện: Cho muôn đời xanh (Green forever) x x Tin HOẠT ĐỘNG CÁC HỘI KHOA HỌC & KỸ THUẬT 20/1/2007 Tôn vinh 16 nhà khoa học chuyên ngành cầu đường x x TIN TỨC 12/4/2008 TRÀ VINH Nhiều bệnh nhân bị “Tào Tháo đuổi” x TIN TỨC 22.7.2008 87,5 tỷ đồng bảo tồn văn x x hoá các dân tộc thiểu số BẮC BỘ VÀ TRUNG BỘ Nắng nóng oi bức, nhiệt độ lên tới 37-390C *Đóng cửa xả số 3 hồ Hoà Bình, lũ sông Hồng và Thái Bình sẽ xuống rất nhanh x (x) x Bắt khẩn cấp đối tượng buôn bán ma tuý x x CÀ MAU Lãnh đạo xã tiếp tay cho cán bộ tham ô tiền chính sách x x Gần 100 lễ hội văn hoá ở Đắk Lắk được bảo tồn x x GIA LAI Lốc xoáy gây thiệt hại hơn 1 tỷ đồng x x GIẢI VÔ ĐỊCH CỜ VUA CÁC NHÓM TUỔI TRẺ CHÂU Á Việt Nam giành 1 HCV, 1 HCĐ x x HÀ NỘI Phát hiện vi phạm trong hoạt động kinh doanh của quán bar D&D x x HẢI DƯƠNG Bệnh lợn tai xanh diễn biến phức tạp x x Liệt sĩ Đỗ Mạnh Cường được truy tặng Huân chương Chiến công x x Makelele sang PSG x x Mường Tè (Lai Châu) đã hết bị cô lập vì mưa lũ x x “Nghĩa khí Tây Sơn- Hội tụ và phát triển” x x Nghiện trò chơi trực tuyến- trở thành tội phạm x x Philíppin điều tra các công ty xăng dầu x x PHILÍPPIN: Hơn nửa số loài động vật gần như tuyệt chủng x x QUẢNG NAM Lập đường dây nóng phòng, chống dịch tai xanh x x QUẢNG NINH Truy nã khẩn cấp x x một cặp vợ chồng về hành vi lừa đảo Sacombank xử lý cán bộ sai phạm điều chỉnh lãi suất vượt quy định x x THÔNG TIN TIẾP VỀ VỤ DÂN “CẤM VẬN” XE CHỞ RÁC Ở ĐẮK NÔNG: Công ty Nghĩa Hà phải đổ rác tại bãi rác tập trung x x Tiến Minh xếp hạng 21 thế giới x x TP HỒ CHÍ MINH: Hai xe container đâm chết hai người x x TP.HỒ CHÍ MINH Khởi tố hàng loạt cán bộ liên quan đến sai phạm tại Công ty Cổ phần dược liệu Trung ương 2 x x Tra cứu điểm thi đại học-cao đẳng qua điện thoại x x Việt Nam sẽ dự giải điền kinh Các ngôi sao châu Á 2008 x x VÒNG 9 GIẢI BÓNG ĐÁ NỮ VÔ ĐỊCH QUỐC GIA 2008: Than khoáng sản Việt Nam vươn lên dẫn đầu x x Giết người, cướp xe ôm x x TRẬT TỰ AN NINH Xô xát tại quán nhậu dẫn đến chết người x x Áp dụng mẫu vé xe khách mới cho các đơn vị vận tải x x Bắt 2 đối tượng cướp tiền tại điểm giao dịch ATM x x ĐẮK LẮK Bảo tồn, phục dựng gần 100 lễ hội x x Dân Thuỵ Sĩ bỏ ô tô vì xăng đắt x x Đêm 23/7, miền Bắc sẽ có mưa, trời chuyển mát x x Dịch bệnh gia súc, gia cầm vẫn lai rai x x TIN TỨC 23.7.2008 ĐTVN/OLYMPIC BRAXIN: x x VFF bán hơn 37 nghìn vé Giấc mơ sân cỏ x x Giao lưu “Thắp sáng ước mơ tuổi trẻ Việt Nam” x x Hội sách cho thiếu nhi Đất thép Củ Chi x x HUYỆN HÒN ĐẤT (KIÊN GIANG) Sét đánh 3 người chết, 8 người bị thương x x Khai thác hay phá rừng đầu nguồn? x x Lập lại trật tự hành lang ATGT đường sắt x x Máy tời rò điện, chết một công nhân x x Ngô Việt Hà thành công tại giải quần vợt ITF La Coruna x x Nợ tiền cá độ, bị giam lỏng x x OLYMPIC BẮC KINH 2008 - CÒN 16 NGÀY NỮA Bóng rổ Trung Quốc rơi vào bảng tử thần x x Phát động cuộc thi sáng tác kịch bản phim môi trường x x QUẢNG NAM Truy quét háng trăm đối tượng khai thác vàng trái phép x x QUẢNG NGÃI Đình chỉ việc khai thác vàng trái phép tại các huyện Tây Trà, Sơn Hà x x TP HỒ CHÍ MINH Phát hiện ba xác chết nằm trong xe ô tô x x Trung Quốc dành 1 triệu vé xem Olympic giá rẻ cho học sinh x x “Vang mãi khúc quân hành” x x Việt Nam sẽ dự đại hội các môn thể thao trí tuệ thế giới I x x Xử lý 33.500 cơ sở vi phạm quy định ATVSTP x x YÊN BÁI Dạy tiếng Mông cho cán bộ công chức x x TRẬT TỰ AN NINH Dũng cảm truy bắt tội phạm x x Tàng trữ, sử dụng vật liệu nổ trái phép x x BA TRẬN TỨ KẾT ĐẦU TIÊN CÚP QUỐC GIA 2007: Đá cho có... x x Đụng xe “dây chuyền”, hai người chết x x Giả danh nhân viên cấp thoát nước để vòi tiền x x Hà Nội: cưỡng chế nhà 15 tầng xây trái phép x x HỌC VIỆN HAGL-ARSENAL-JMG: Thêm 3 thí sinh được chọn x x Thành lập thành phố Hà Tĩnh x x Thời tiết nóng kỷ lục tại Nga x x Toàn ngành GTVT đội mũ bảo hiểm khi đi xe máy x x TP.HCM:mưa giảm nhưng lại có triều cường x x TP.Hồ Chí Minh: cháy nhà máy mực in Dy Khang x x VN xếp thứ 35/121 về bình yên x x TUỔI TRẺ 1/6/2007 VỤ PHÁ NHÀ DÂN TẠI HỒ BA MẪU: Dương Thị Bích Thuỷ bị phạt 15 tháng tù x x Áp thấp nhiệt đới gây mưa to ở Trung bộ x x 1.30.1.1.1.1. Bãi bỏ 40 loại phí, lệ phí x x Cầu Rạch Miễu: tháng 4-2008 mới hợp long x x ĐH Cần Thơ: Tuyển sinh 35 ngành sau ĐH x x 1.30.1.1.1.2. Hà Nội: thưởng tết cao nhất 30 triệu đồng x x Hai nữ nhân viên bưu điện bị sát hại dã man x x  Đồng Nai: hai thanh niên chết trên quốc lộ 51 x x Học sinh đánh thầy giáo bị thương nặng x x Hơn 90.000 trường hợp bị phạt vì không đội nón bản hiểm x x Làm giả hàng của chính mình từ hàng Trung Quốc x x Muỗi hoành hành x x Ngăn chặn sản xuất, buôn bán, vận chuyển... pháo trái phép x x Nhiều ngư dân sẽ đón tết trên biển x x TUỔI TRẺ 15/01/200 8 ỔN ĐỊNH GIÁ DỊP TẾT: Khuyến khích doanh nghiệp công bố giá bán ổn định * Xây dựng giải pháp cân đối những mặt hàng trọng yếu x x Tạm ngưng sử dụng văcxin viêm gan B LG lô 06007 trên toàn quốc x x THANH TRA DỰ ÁN THOÁT NƯỚC VỆ SINH ĐÀ NẴNG: Nhiều khả năng phải tạm dừng phần thẩm định chất lượng x x Thiếu điện nghiêm trọng đến hết tháng 5 * Mua 3,8 kWh điện của Trung Quốc x (x) x VỤ BÁC SĨ BỊ TỐ CÁO CHIẾM DỤNG TIỀN TỶ Ở KIÊN GIANG: Tạm đình chỉ công tác bác sĩ Nguyễn Văn Tạng x x Xin phép sản xuất thuốc y học cổ truyền khó quá! x x Chèo xuồng độc mộc ven biển Tasman x x Trăn to như cột điện x x 1.30.1.1.2. Đó đây 1.30.1.1.2.1. Xỏ chỉ bằng răng và lưỡi x x 100.000 lao động Việt Nam có thể đến Qatar làm việc x x CÁC KHU CÔNG NGHIỆP TẠI TIỀN GIANG: 76% lao động chưa qua đào tạo x x Năm 2008: TP.HCM thu hút 270.000 lao động x x Lao động - việc làm THÀNH ĐOÀN TP.HCM: Tặng "căn nhà tình bạn" cho bạn Lê Thanh Trúc x x GIẢI BÓNG BÀN CÁC CỰU DANH THỦ: 25 triệu đồng cho chức vô địch x x Mai Tiến Thành ký hợp đồng với Ninh Bình x x THỂ THAO Yêu cầu BTC trận Hà Nội ACB – Thanh Hoá giải trình x x Hiệu trưởng gặp gỡ và giao lưu với giảng viên x x Phải đa dạng hoá hình thức học tập x x 1.30.1.2. Tin giáo dục Phó hiệu trưởng bóc đề thi cho con biết trước x x 5 đơn vị của Bộ Y tế nhập thiết bị không rõ nguồn gốc x x Con phó bí thư huyện tham gia vụ đánh chết người x x CÚP XE ĐẠP TRUYỀN HÌNH TP.HCM 2008: Tập trung tranh áo vàng x x Đề nghị giải quyết xe “quá tải cầu” qua cầu Tân Thuận x x Đề nghị... khiển trách viện trưởng VKSND Cà Mau Trần Công Lộc x x Đoàn Olympic vật lý VN đoạt 2 HCV x x TUỔI TRẺ 29/4/2008 GIẢI BÓNG ĐÁ U-19 QUỐC TẾ 2008: x x Vắng cầu thủ vì bận... học thi Giảm 50% số đèn chiếu sáng công cộng x x Hoà nhạc cùng phim câm Đức x x HOÀNG ANH TUẤN ĐOẠT HAI HCV CỬ TẠ CHÂU Á: Bắt đầu chuẩn bị cho Olympic x x HỘI THI “ÁNH SÁNG THỜI ĐẠI” LẦN 3: 6 đội tuyển vào chung kết x x Hôm nay, khai mạc Tuần lễ thời trang VN thu đông 2008 x x Kết thúc cuộc thi Mastering IT 2008 x x Kiến nghị thu hồi 645 tỉ đồng tại Tổng cục Hải quan x x “Lật kèo” mua bán đất, một giám đốc bị tạm giữ x x Phát hành 100 ấn bản đặc biệt Đặng Thái Sơn- người được Chopin chọn x x Rừng California lại cháy x x Thanh Hoá: hàng chục nghìn học sinh chưa được nhận tiền trợ cấp x x Trao giải “Bạn đồng hành quanh tôi” cho anh Lê Minh Tuấn x x VỤ “CHẠY CHỨC” 100 TRIỆU ĐỒNG TẠI CÀ MAU: Thanh tra Bộ Nội vụ vào cuộc x x VỤ XÉT XỬ “TẬP ĐOÀN LỪA ĐẢO” NGUYỄN LÂM THÁI: Nhiều bị cáo xin được miễn trách nhiệm hình sự x x Bụng cứng như thép x x Đó đây Đổi logo vì dân x x 193 học sinh dự Hội thi tin học trẻ toàn quốc x x * Đà Nẵng đón “chàng trai vàng” Huỳnh Minh Toàn x x ALICIA Keys xin lỗi vì quảng cáo thuốc lá x x Bắt giữ 10 đối tượng phe vé trận VN- Olympic Barazil x x Bệnh viện nội tiết T.Ư mở dịch vụ “chọn thầy thuốc” x x BUỔI TẬP ĐẦU TIÊN CỦA TUYỂN VN: Kết thúc sớm vì mặt sân xấu x x TUỔI TRẺ 30.7.2008 Đã xây và sửa 4.184 x x căn nhà cho người nghèo Đắc Lắc:voi rừng quậy phá, hổ xuất hiện x x Giáng cấp người tố cáo tiêu cực x x Huế: tu bổ lăng vua Đồng Khánh x x Khổ sở vì sâu róm x x Không quan sát được sao băng do thời tiết xấu x x Lại thêm một tai nạn do công trình không che chắn x x Mưa lớn làm sập nhiều rào chắn “lô cốt” x x Người lớn thiếu gương mẫu, giới trẻ dễ hư hỏng x Robbie Keane “cập bến” Liverpool x x Bắt tạm giam bà Nguyễn Huỳnh Thị Mỹ Ngọc x x Hôm nay, chủ tịch FIFA Blatter đến VN x x Huy động nguồn lực hỗ trợ nhà ở cho hộ nghèo x x IOC bỏ lệnh cấm Iraq x x Khai mạc hội chợ thời trang VN x x MÁY BAY CỦA VIETNAM AIRLINES GẶP SỰ CỐ TẠI NHẬT: Tất cả hành khách đều an toàn x x Miền Bắc chỉ xem được nhật thực một phần x x Phun thuốc diệt sâu róm x x TUỔI TRẺ 31.7.2008 Xem xét giảm mức thuế nhập khẩu giấy in báo x x 20 thanh niên tình nguyện Quảng Nam sang Lào x x Chủ tịch FIFA S. Blatter đến Việt Nam x x Đề nghị đẩy mạnh chế tài vi phạm văn minh đô thị x x Điều tra đường dây thao túng đấu giá đất công x x FIFA:Barcelona phải giải phóng Messi x x TUỔI TRẺ 1.8.2008 MÁY BAY VIETNAM AIRLINES BỊ SỰ CỐ TẠI NHẬT BẢN: Hiệp hội Hàng không quốc tế đề nghị điều tra x x Người về hưu có giá ở Mỹ x x Phát hiện mới từ Đồng cỏ của Van Gogh x x Sẽ kiểm tra giới tính ngiêm ngặt x x Sẽ thực hiện 3 chương trình quốc gia trong năm học mới x x Thanh niên kiều bào thăm quê hương đất thép x x THI CÔNG KHÔNG BẢO ĐẢM AN TOÀN: Một công trình gây nhiều vụ tai nạn giao thông nghiêm trọng x x TRƯỞNG BAN KỶ LUẬT VFF NGUYỄN HẢI HƯỜNG: VFF không kỷ luật thủ môn Đức Hùng x x Tử hình kẻ cầm đầu băng giết người x x Tuyển VN: háo hức chờ giờ bóng lăn x x Vợ ông Thaksin bị tuyên 3 năm tù x x 16 doanh nghiệp dược phải dừng sản xuất vì không đạt tiêu chuẩn x x AFF Cup 2008 x x Bình Thuận có thêm một khu du lịch sinh thái x x Bộ GD&ĐT gửi công điện khẩn về kì thi ĐH-CĐ 2008 x x BỐC THĂM VÒNG LOẠI ASIAN CUP 2011: VN cùng bảng với Trung Quốc, Lebanon và Syria x x Chủ tịch FIFA và AFC sẽ đến thăm VN x x Cuộc thi ảnh bóng đá “Vũ điệu sân cỏ” x x Đồ Rê Mí 2008 x x Giải Judo quốc tế Tp.Hồ Chí Minh lần thứ 17-2008 x x Hà Lan: Cấm hút thuốc lá nơi công cộng x x x Hội diễn nghệ thuật quần chúng lực lượng vũ trang tỉnh Quảng Ngãi x x Hồng Kông: Triển lãm những hiện vật về loài ngựa x x Khánh Hoà: Khai trương tuyến xe buýt tư nhân đầu tiên x x VĂN HOÁ 4/7/2008 Na Uy hạn chế khách du lịch x x tới quần đảo Svalbard tại Bắc Băng Dương Nghệ An: 20.169 thí sinh tham gia dự thi x x Phát động cuộc thi ý tưởng quy hoạch và thiết kế đô thị khu vực Hồ Gươm x x Phú Yên: Phát hiện tàu đánh cá chứa... đồ cổ x x Quỹ Học bổng và Văn hoá Việt Nam Kumho Asiana tổ chức Cuộc thi hùng biện tiếng Hàn Quốc lần thứ 1 x x Thành phố Đà Nẵng: Phạt vi phạm hành chính bảo vệ môi trường đối với 6 doanh nghiệp x x Thu phí bảo hiểm qua mạng lưới bưu cục x x TP.HCM: Đào thêm 81 tuyến đường x x VFF nỗ lực đưa Manchester Utd đến VN trong hè 2009 x x Việt Nam giành giải thưởng lớn tại Cuộc thi ảnh đen trắng thế giới lần thứ 29 x x VN tiếp tục đăng cai VCK giải VĐ BĐ nữ ĐNÁ 2008 x x Đã có 485 trẻ em dưới 15 tuổi nhiễm HIV do lây nhiễm từ mẹ x x Hưởng ứng Tuần lễ quốc gia không thuốc lá năm 2005 x x Kế hoạch tổng kết 12 năm thực hiện chương trình phối hợp (1993-2005) giữa Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng với Bộ VHTT và Liên hoan tổ, đội tuyên truyền văn hoá lần thứ V/2005 x x Tổ chức các hoạt động hưởng ứng Ngày môi trường thế giới 5-6-2005 x x ĐÀ NẴNG Hội diễn NTQC lần thứ II-2005 x x XÂY DỰNG ĐỜI SỐNG VĂN HOÁ SỐ 12 6/2005 TIN KHẮP NƠI ĐẮC LẮC Đại hội TDTT lần thứ II năm 2005 x x ._.