Công tác Kế toán tài sản cố định với việc nâng cao hiệu quả sử dụng tài sản cố định tại NM Thuốc lá Thăng Long

Lêi Nãi ®Çu 1 §Ó ®øng v÷ng trong guång quay cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i biÕt kinh doanh vµ kinh doanh cã hiÖu qu¶ v× vËy vÊn ®Ò hiÖu qu¶ lµ vÊn ®Ò sèng cßn cña bÊt kú doanh nghiÖp nµo.Muèn n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i sö dông cã hiÖu qu¶ vèn kinh doanh cña doanh nghiÖp m×nh. TSC§ lµ bé phËn c¬ b¶n t¹o nªn c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña nÒn kinh tÕ quèc d©n, lµ yÕu tè quan träng nhÊt cña vèn kinh doanh, HiÖu qu¶ sö dông TSC§ quyÕt ®Þnh hiÖu qu¶ sö dông vèn cña doanh nghiÖp. V× vËy cÇn thiÕt ph¶i x©y dùng ®­îc chu tr×nh qu¶n lý TSC§ mét c¸ch khoa häc, gãp ph©n cao hiÖu qu¶ sö dông TSC§ . Sau mét thêi gian thùc tËp t¹i nhµ m¸y thuèc l¸ Th¨ng Long em thÊy ®­îc tÇm quan träng cña vÊn ®Ò qu¶n lý vµ sö dông TSC§ , cïng víi viÖc t×m hiÓu thùc tÕ em chän ®Ò tµi “ C«ng t¸c kÕ to¸n TSC§ víi viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông TSC§ t¹i nhµ m¸y thuèc l¸ Th¨ng Long”. Bµi viÕt ®­îc chia thµnh 3 phÇn chÝnh. PhÇn I: C¬ së lý luËn cña c«ng t¸c kÕ to¸n TSC§ víi viÖc qu¶n lý vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông TSC§ trong doanh nghiÖp. PhÇn II: Thùc tr¹ng c«ng t¸c kÕ to¸n TSC§ t¹i nhµ m¸y thuèc l¸ Th¨ng long. PhÇn III: §¸nh gi¸ thùc tr¹ng kÕ to¸n TSC§ t¹i nhµ m¸y thuèc l¸ Th¨ng long vµ mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c TSC§ t¹i Nhµ m¸y thuèc lµ Th¨ng Long. PhÇn I C¬ së lý luËn cña c«ng t¸c kÕ to¸n TSC§ víi viÖc qu¶n lý vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông TSC§ trong doanh nghiÖp I- ý nghÜa vµ sù cÇn thiÕt phaØ tæ chøc h¹ch to¸n trong doanh nghiÖp. 1.1- TSC§ vµ ®Æc ®iiÓm cña tµi s¶n cè ®Þnh. Tµi s¶n cè ®Þnh lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé nh÷ng tµi s¶n cña doanh nghiÖp, TSL§ lµ nh÷ng t­ liÖu cã gi¸ trÞ lín vµ cã thêi gian sö dông dµi. Theo quy ®Þnh hiÖn nay cña bé tµi chÝnh th× TSC§ ph¶i tho· m·n 2 ®iÒu kiÖn sau: - Cã thêi gian sö dông tõ mét n¨m trë lªn. - Cã gi¸ trÞ tõ 5.000.000 ®ång trë lªn. Nh÷ng t­ liÖu lao ®éng thiÕu mét trong 2 tiªu chuÈn trªn th× ®­îc coi lµ c«ng cô lao ®éng nhá. §Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, doanh nghiÖp cÇn cã 3 yÕu tè c¬ b¶n: t­ liÖu lao ®éng, ®èi t­îng lao ®éng , søc lao ®éng.TSC§ lµ cá së vËt chÊt kh«ng thÓ thiÕu ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp, nã tham gia mét c¸ch trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp.V× vËy viÖc tæ chøc qu¶n lý vµ h¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh ®ãng vai trß quan träng trong viÖc t¹o ra kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp, muèn tæ chøc qu¶n lý vµ h¹ch to¸n TSC§ mét c¸ch hiÖu qu¶ cÇn n¾m v÷ng nh÷ng ®Æc ®iÓm sau cña tµi s¶n cè ®Þnh. - TSC§ tham gia vµo nhiÒu chu kú s¶n xuÊt vÉn gi÷ ®­îc h×nh th¸i ban ®Çu cho ®Õn khi h­ háng ph¶i lo¹i bá. - Gi¸ trÞ cña TSC§ bÞ hao mßn dÇn vµ chuyÓn dÞch tõng phÇn vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp 1.2- Yªu cÇu qu¶n lý TSC§ trong doanh nghiÖp. Môc ®Ých cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cñalµ lîi nhuËn ®Ó ®¹t ®­îc lîi nhuËn cao th× ph¶i tèi thiÓu ho¸ chi phÝ. §Ó ®¹t ®­îc ®iÒu ®ã, qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cÇn ph¶i ®­îc ®Þnh h­íng vµ thùc hiÕn theo nh÷ng h­íng ®· ®Þnh ®ã chÝnh lµ chøc n¨ng qu¶n lý ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh . TSC§ còng cÇn ®­îc qu¶n lý mét c¸nh hîp lý nh»m t¹o ra hiÖu qu¶ cao nhÊt. Qu¶n lý TSC§ cÇn ®¹t ®­îc nh÷ng yªu cÇu sau: - Ph¶i qu¶n lý TSC§ nh­ lµ mét yÕu tè c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, gãp phÇn t¹o ra n¨ng lùc s¶n xuÊt cña ®¬n vÞ. V× vËy kÕ to¸n ph¶i cung cÊp th«ng tin vÒ tµi s¶n cè ®Þnh hiÖn cã,viÖc t¨ng gi¶m TSC§ vµ viÖc bè trÝ s¾p xÕp cho bé phËn sö dông. - Ph¶i qu¶n lý TSC§ nh­ lµ bé phËn vèn c¬ b¶n, ®Çu t­ dµi h¹n cho s¶n xuÊt kinh doanh, cã tèc ®é chu chuyÓn chËm tÝnh b»ng nhiÒu n¨m tµi chÝnh cã ®é rñi ro lín. Do ®ã kÕ to¸n ph¶i cung cÊp nh÷ng th«ng tin vÒ c¸c c¸c lo¹i vèn ®· ®Çu t­ cho tµi s¶n cè ®Þnh vµ chi tiÕt vèn ®Çu t­ cho chñ së h÷u, ph¶i biÕt ®­îc nhu cÇu vèn cho ®Çu t­ míi, cho c¶i t¹o vµ s÷a ch÷a TSC§. - Ph¶i qu¶n lý phÇn gi¸ trÞ TSC§ ®· sö dông nh­ mét bé phËn chi phÝ cña s¶n xuÊt kinh doanh víi 2 môc ®Ých: thu håi vèn ®Çu t­ hîp lý vµ ph¶i ®¶m b¶o kh¶ n¨ng bï ®¾p chi phÝ. 1.3- Sù cÇn thiÕt tæ chøc h¹ch to¸n. Yªu cÇu qu¶n lý TSC§ rÊt cao trong khi ®ã c¸c nghiÖp vô vÒ TSC§ x¶y ra th­êng xuyªn vµ cã quy m« lín thêi gian ph¸t sinh dµi nh­: mua s¾m, x©y dùng, khÊu hao s÷a ch÷a... V× vËy ®Ó ®¶m b¶o viÖc ghi chÐp kÞp thêi chÝnh x¸c c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh vµ cung cÊp nh÷ng th«ng tin h÷u hiÖunhÊt cho qu¶n lý thh× cÇn tæ chøc h¹ch to¸n TSC§ mét c¸ch khoa häc. Tæ chøc h¹ch to¸n TSC§ lµ qu¸ tr×nh t¹o lËp khèi l­îng c«ng t¸c kÕ to¸n trªn sæ chi tiÕt, sæ tæng hîpvµ b¸o c¸o kÕ to¸n cho viÖc t¨ng gi¶mkhÊu hao theo yªu cÇu qu¶n lý c¶u ®¬n vÞ nhµ n­íc. H¹ch to¸n TSC§ trong doanh nghiÖp cÇn ®¶m b¶o nh÷ng yªu cÇu sau: 1) Ghi chÐp ph¶n ¸nh chÝnh x¸c kÞp thêi mäi biÕn ®éng vÒ sè l­îng, gi¸ trÞ tµi s¶n. 2) TÝnh to¸n vµ ph©n bæ chÝnh x¸c møc khÊu h¸oTC§ vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanhvíi møc ®é hao mßn cña TSC§ vµ chÕ ®é quy ®Þnh. 3) Tham gia vµo viÖc lËp kÕ ho¹ch ®Çu t­, kÕ ho¹ch sòa ch÷a c¶i t¹o liªn quan ®Õn TSC§ hiÖn cã. 4) ThiÕt kÕ hÖ thèng sæ chi tiÕt vµ ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi tiÕt TSC§. 5) ThiÕt kÕ khèi l­îng c«ng t¸c kÕ to¸n tæng hîp theo tõng h×nh thøc sæ kÕ to¸n. 6)ThiÕt kÕ hÖ thèng b¸o c¸o th«ng tin vÒ TSC§ cho qu¶n lý tµi s¶n trªn c¸c mÆt ®Çu t­ hay tÝa ®Çu t­, t¸i ®Çu t­ hay c¶i t¹o n©ng cÊp, c¶i t¹o n©ng cÊp hay söa ch÷a lín ®Þnh kú, møc khÊu hao vµ ph­ong ph¸p khÊu hao nh­ thÕ nµo. II. Ph©n lo¹i ®¸nh gÝa TSC§. 2.1- Ph©n lo¹i TSC§. TSC§ trong doanh nghiÖp cã nhiÒu lo¹i kh¸c nhau ®­îc sö dông trong nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau vµ ®­îc h×nh thµnh tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau. Do vËy ®Ó thuËn tiÖn cho viÖc qu¶n lý, sö dôngvµ h¹ch to¸n TSC§ cÇn s¾p xÕp TSC§ theo tõng nhãm vµ theo nh÷ng tiªu thøc ®Æc tr­ng nhÊt ®Þnh. Th«ng th­êng cã 4 c¸ch ph©n lo¹i sau. 2.1.1- Ph©n lo¹i theo h×nh th¸i biÓu hiÖnTCS§ h÷u h×nh vµ TSC§ v« h×nh. 2.1.1.1-TSC§ h÷u h×nh. TSC§ h÷u h×nh lµ nh÷ng tµi s¶n ®­îc biÓu hiÖn b»ng h×nh th¸i vËt chÊt cô thÓ, bao gåm. Lo¹i1: Nhµ cöa vËt kiÕn tróc. Lµ TSC§ cña doanh nghiÖp ®­îc h×nh thµnh sau qu¸ tr×nh thi c«ng, x©y dùng nh­ trô së lµm viÖc, nhµ kho, hµng rµo , th¸p n­íc, s©n b·i c¸c c«ng tr×nh trang trÝ cho nhµ cöa, ®­êng x¸, cÇu cèng, ®­êng x¸, cÇu tµu cÇu c¶ng... Lo¹i 2: M¸y mãc thiÕt bÞ Lµ toµn bé c¸c lo¹i m¸y mãc thiÕt bÞdïng trong ho¹t ®éng kinh doannh cña doanh nghiÖp nh­ m¸y mãc shuyªn dïng, thiÕt bÞ c«ng t¸c ,d©y chuyÒn c«ng nghÖ, nh÷ng m¸y mãc thiÕt bÞ ®¬n lÎ. Lo¹i 3: Ph­¬ng tiÖn vËn t¶i , thiÕt bÞ truyÒn dÉn. Lµ c¸c lo¹i ph­¬ng tiÖn vËn t¶i gåm ph­¬ng tiÖn vËn t¶i ®­êng s¾t, ®­êng thuû, ®­êng bé, ®­êng kh«ng ®­êng èng vµ c¸c thiÕt bÞ truyÒn dÉnnh­ hÖ thèng th«ng tin, hÖ thèng ®iÖn , ®­êng èng n­íc, b¨ng t¶i. Lo¹i 4: ThiÕt bÞ, dông cô qu¶n lý. Lµ nh÷ng thiÕt bÞ , dông cô dïng trong c«ng t¸c qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp nh­ m¸y vi tÝnh phôc vô qu¶n lý, thiÕt bÞ ®iÖn tö, thiÕt bÞ dông cô ®o l­êng, kiÓm tra chÊt l­îng, m¸y hót Èm, hót bôi , chèng mèi mät. Lo¹i5: V­ên c©y l©u n¨m, sóc vËt lµm viÖc vµ/ hoÆc cho s¶n phÈm. Lµ v­ên c©y l©u n¨m nh­ v­ên cµ phª, v­ên chÌ, v­ên cao su, v­ên c©y ¨n qu¶, th¶m cá ,th¶m c©y xanh vµ sóc vËt lµm viÖc vµ/ hoÆc cho s¶n phÈm nh­ ®µn voi ®µn ngùa, ®µn tr©u bß. 2.1.1.2- TSC§ v« h×nh. Tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh lµ nh÷ng tµi s¶n kh«ng cã h×nh th¸i vËt chÊt, ph¶n ¸nh mét l­îng gi¸ trÞ mµ doanh nghiÖp ®· thùc sù ®Çu t­ xuÊt ph¸t tõ lîi Ých hay ®Æc quyÒn ®Æc lîi cña doanh nghiÖp: chi phÝ thµnh lËp doanh nghiÖp,chi phÝ s­u tÇm ph¸t triÓn, quyÒn ®Æc nh­äng, quyÒn khai th¸c b»ng ph¸t minh s¸ng chÕ, nh·n hiÖu th­¬ng m¹i. Ph©n lo¹i theo h×nh thøc nµy gióp cho ng­êi qu¶n lý cã mét nh·n quan tæng thÓ vÒ c¬ cÊu ®Çu t­ cña doanh nghiÖp. §©y lµ c¨n cø quan träng ®Ó x©y dùng c¸c quyÕt ®Þnh ®Çu t­ hoÆc ®iÒu chØnh ph­¬ng h­íng ®Çu t­ cho phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ. MÆt kh¸c nhµ qu¶n lý cã thÓ dïng ph­¬ng ph¸p ph©n lo¹i naú ®Ó ®Ò ra biÖn ph¸p qu¶n lý tµi s¶n, qu¶n lý vèn tÝnh to¸n kh©ó hao chÝnh x¸c vµ hîp lý. 2.1.2-Ph©n lo¹i theo quyÒn së h÷u. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy tµi s¶n ®­îc chia thµnh TSC§ tù cã vµ ®i thuª . 2.1.2.1.-TSC§ tù cã. T SC§ tù cãlµ nh÷ng tµi s¶n x©y dùng, mua s¾m hoÆc chÕ t¹o b»ng nguån vèn cña doanh nghiÖp do ng©n s¸ch cÊp, do vay ng©n hµng, nguån vèn tù bæ sung, nguån vèn liªn doanh. 2.1.2.2- TSC§ ®i thuª ngoµi. Trong thêi gian ®i thuª ®¬n vÞ c¸ quÒn sö dông theo chøc n¨ngc¶u tµi s¶n vµ cã nghÜa vô b¶o qu¶n, tu söa vµ hoµn tr¶ khi hÕt thêi gian ®i thuª TSC§ ®i thuª gåm. + Tµi s¶n cè ®Þnh thuª ho¹t ®éng: Lµ nh÷ng tµi s¶n ®¬n vÞ ®i thuª cña ®¬n vÞ kh¸c ®ª sö dông trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh theo hîp ®ång ký kÕt. + TSC§ ®i thuª dµi h¹n: Thùc chÊt ®©y lµ sù thuª vèn, lµ nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh doanh nghiÖp cã quyÒn sö dông, cßn quyÒn së h÷u thuéc vÒ doanh nghiÖp nÕu ®· tr¶ hÕt nî . C¸ch ph©n lo¹i nµy gióp cho ng­êi qu¶n lý x¸c ®iÞnh quyÒn së h÷u ®èi víi tµi s¶n cña m×nh ®­îc hiÓu lµ quyÒn ®Þnh ®o¹t, quyÒn qu¶n lý vµ quyÒn khai th¸c. 2.2.3-Ph©n lo¹i theo nguån h×nh thµnh. Ph©n lo¹i theo nguån h×nh thµnh d­îc chia thµnh. + TSC§ mua s¾m, x©y dùng b»ng nguån vèn ®­îc cÊp. + TSC§ mua s¾m , x©y dùng b»ng nguån vèn vay. + TSC§ ®­îc mua s¾m , x©y dùng b»ng nguån vèn tù bæ sung cña ®¬n vÞ. 2.2.4. Ph©n lo¹i theo t×nh h×nh sö dông. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy TSC§ ®­îc ph©n thµnh. + TSC§ hµnh chÝnh sù nghiÖp. Lµ nh÷ng TSC§ ®­îc h×nh thµnh tõ nguån kinh phÝ sù nghiÖp vµ sö dông cho ho¹t ®éng sù nghiÖp cña ®¬n vÞ. +TSC§ phóc lîi: Lµ nh÷ng TSC§ h×nh thµnh tõ quü phóc lîi vµ sö dông cho nhu cÇu phóc lîi cña doanh nghiÖp. + TSC§ kh«ng cÇn dïng. Lµ nh÷ng TSC§ kh«ng phï hîp víi chøc n¨ng ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp ®ang lµm thñ tôc thanh lý, nh­îng b¸n hoÆc chuyÓn sang cho doanh nghiÖpkh¸c ph­¬ng ph¸p ph©n lo¹i theo t×nh h×nh sö dông gióp ng­êi qu¶n lý biÕt ®­îc mét c¸ch tæng qu¸t t×nh h×nh sö dông vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng TSC§ hiÖn cã vèn cè ®Þnh cßn tiÒm tµng hay ø ®äng tõ ®ã t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc ph©n tÝch, kiÓm tra ®¸nh gi¸ tiÒm lùc s¶n xuÊt cÇn khai th¸c. 2.2- §¸nh gi¸ TSC§. §¸nh gi¸ TSC§ lµ x¸c ®Þnh gi¸ trÞ ghi sæ cña TSC§ th«ng qua viÖc d¸nh gi¸ TSC§ chóng ta cã th«ng tin tæng hîp vÒ tæng gi¸ trÞ TSC§. §©y lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó tæ chøc h¹ch to¸n TSC§. ChØ khi tÝnh gi¸ TSC§ ®­îc chÝnh x¸c th× míi ph¶n ¸nh ®­îc viÖc t¨ng gi¶m vµ h¹ch to¸n TSC§ theo ®óng thùc tr¹ng hiÖn cã.Trong h¹ch to¸n TSC§ ®­îc ph¶n ¸nh theo nguyªn gi¸,gi¸ trÞ hao mßn vµ gi¸ trÞ cßn l¹i. 2.2.1-Nguyªn gi¸ TSC§. Nguyªn gi¸ TSC§ lµ toµn bé c¸c chi phÝ thùc tÕ ®· chi ra ®Ó cã TSC§cho ®Õn khi ®­a vµo ho¹t ®éng b×nh th­êng nh­ gi¸ mua thùc tÕ cña TSC§, c¸c chi phÝ vËn chuyÓn, bèc dì, chi phÝ l¾p ®Æt, ch¹y thö,l·i tiÒn vay ®Çu t­ cho TSC§ khi ch­a bµn giao vµ ®­a vµo sö dông thuÕ vµ lÖ phÝ tr­íc b¹ nÕu cã. 2.2.1.1- X¸c ®Þnh nguyªn gi¸ TSC§ h÷u h×nh + TSC§ lo¹i mua s¾m. Nguyªn gi¸ TSC§ lo¹i mua s¾m (kÓ c¶ mua cò vµ mua míi ) baogåm: gi¸ thùc tÕ ph¶i tr¶, l·i tiÒn vay ®Çu t­ cho TSC§ khi ch­a ®­a TSC§ vµo sö dông, chi phÝ vËn chuyÓn bèc dì t©n trang tr­íc khi ®­a TSC§ vµo sö dông chi phÝ l¾p ®Æt ch¹y thö lÖ phÝ tr­íc b¹ nÕu cã. + TSC§ lo¹i ®Çu t­ x©y dùng. Nguyªn gi¸ TSC§ ®Çu t­ x©y dùng(c¶ tù lµm vµ thuª ngoµi) lµ gi¸ quyÕt to¸n c«ng tr×nh x©y dùng theo quy ®Þnh t¹i ®iÒu lÖ qu¶n lý ®Çu t­ vµ xay dùng hiÖn hµnh, c¸c chi phÝ kh¸c cã liªn quan, vµ lÖ phÝ tr­íc b¹ nÕu cã. +TSC§ ®­îc cÊp ®­îc ®iÒu chuyÓn ®Õn. Nguyªn gi¸ TSC§ ®­îc cÊp ®­îc ®iÒu chuyÓn ®Õn bao gåm: Gi¸ trÞ cßn l¹i trªn sæ kÕ to¸n cña TSC§ ë c¸c ®¬n vÞ cÊp, ®¬n vÞ ®iÒu chuyÓn ®Õn, hoÆc gi¸ trÞ theo ®¸nh gi¸ thùc tÕ cña héi ®ång giao nhËn, vµ c¸c chi phÝ t©n trang, chi phÝ söa ch÷a chi phÝ vËn chuyÓn, bèc dì , l¾p ®Æt, ch¹y thö, lÖ phÝ tr­íc b¹ (nÕu cã) mµ bªn nhËn TSC§ ph¶i chi ra tr­íc khi ®­a TSC§ vµo sö dông. Riªng nguyªn gi¸ TSC§ ®iÒu chuyÓn gi÷a c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn h¹ch to¸n phô thuéc trong doanh nghiÖp lµ nguyªn gi¸ ph¶n ¸nh ë ®¬n vÞ bÞ ®iÒu chuyÓn víi bé hå s¬ cña TSC§ ®ã. §¬n vÞ nhËn TSC§ c¨n cø vµo nguyªn gi¸ , sè khÊu hao luü kÕ, gi¸ trÞ cßn l¹i trªn sæ kÕ to¸n cña TSC§ vµ ph¶n ¸nh vµo sæ kÕ to¸n. C¸c chi phÝ cã liªn quan tíi viÖc ®iÒu chuyÓn TSC§ gi÷a c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn h¹ch to¸n phô thuéc kh«ng h¹ch to¸n vµo t¨ng nguyªn gi¸ TSC§ mµ h¹ch to¸n vµo chi phÝ kinh doanh trong kú. +TSC§ ®­îc cho, ®­îc biÕu, ®­îc tÆng, nhËn vèn gãp liªn doanh, nhËn l¹i vèn gãp do ph¸t hiÖn thõa. Nguyªn gi¸ TSC§ ®­îc biÕu, ®­îc tÆng nhËnvèn gãp liªn doanh, nhËn l¹i vèn gãp do ph¸t hiÖn thõa bao gåm: Gi¸ trÞ theo ®¸nh gi¸ thùc tÕ cña héi ®ång giao nhËn, c¸c chi phÝ t©n trang, söa ch÷a TSC§ vµ c¸c chi phÝ vËn chuyÓn bèc dì, l¾p ®Æt, ch¹y thö , lÖ phÝ tr­íc b¹ (nÕu cã) mµ bªn nhËn ph¶i chi ra tr­íc khi ®­a vµo sö dông. 2.2.1.2- X¸c ®Þnh nguyªn gi¸ TSC§ v« h×nh: + Chi phÝ vÒ ®Êt sö dông: Lµ toµn bé c¸c chi phÝ thùc tÕ ®· chi ra cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn ®Êt sö dông bao gåm: TiÒn chi ra ®Ó cã quyÒn sö dông ®Êt, chi phÝ cho ®Òn bï gi¶i phãng mÆt b»ng, san lÊp mÆt b»ng, lÖ phÝ tr­íc b¹(nÕu cã)...(kh«ng bao gåm c¸c chi phÝ chi ra ®Ó x©y dùng c«ng tr×nh trªn ®Êt) Tr­êng hîp doanh nghiÖp tr¶ tiÒn thuª ®Êt hµng n¨m hoÆc ®Þnh kú th× c¸c chi phÝ nµy ®­îc ph©n bæ dÇn vµo chi phÝ kinh doanh trong c¸c kú, kh«ng h¹ch to¸n voµ nguyªn gi¸ TSC§. + Chi phÝ thµnh lËp doanh nghiÖp. Lµ c¸c chi phÝ thùc tÕ cã liªn quan trùc tiÕp tíi viÖc chuÈn bÞ cho sù khai sinh ra doanh nghiÖp vµ ®­îc nh÷ng ng­êi tham gia thµnh lËp doanh nghiÖp ®ång ý coi nh­ mét phÇn vèn gãp cña mçi ng­êi vµ ®­îc ghi trong ®iÒu lÖ cña doanh nghiÖp bao gåm: C¸c chi phÝ cho c«ng t¸c nghiªn cøu th¨m dß, lËp dù ¸n ®Çu t­ thµnh lËp doanh nghiªp, chi phÝ thÈm ®Þnh dù ¸n, häp thµnh lËp. + Chi phÝ nghiªn cøu ph¸t triÓn lµ toµn bé chi phÝ thùc tÕ doanh nghiÖp ®· chi ra ®Ó thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc nghiªcn cøu , th¨m dß, x©y dùng c¸c kÕ ho¹ch ®Çu t­ dµi h¹n ....nh»m ®em l¹i lîi Ých l©u dµi cho doanh nghiÖp. + Chi phÝ vÒ b»ng ph¸t minh s¸ng chÕ b¶n quyÒn t¸c gi¶, mua b¶n quyÒn t¸c gi¶, nhËn chuyÓn giao c«ng nghÖ... lµ toµn bé c¸c chi phÝ thùc tÕ doanh nghiÖp ®· chi ra cho c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu (bao gåm c¶ chi cho s¶n xuÊt thö nghiÖm, chi cho c«ng t¸c kiÓm nghiÖm, nghiÖm thu cña nhµ n­íc), ®­íc nhµ n­íc cÊp b»ng ph¸t minh s¸ng chÕ , b¶n quyÒn t¸c gi¶, hoÆc c¶ chi phÝ ®Ó doanh nghiÖp mua l¹i b¶n quyÒn t¸c gi¶ b¶n quyÒn nh·n hiÖu, chi cho viÖc nhËn chuyÓn giao c«ng nghÖ tõ c¸c tæ chøc vµ cÊ nh©n... mµ c¸c chi phÝ nµy cã t¸c dông phôc vô trùc tiÕp ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. + Chi phÝ vÒ lîi thÕ kinh doanh lµ kho¶n chi cho phÇn chªnh lÖch doanh nghiÖp ph¶i tr¶ thªm. Chªnh lÖch ph¶i tr¶ thªm= Gi¸ mua- gi¸ trÞ cña tµi s¶n theo ®¸nh gi¸ thùc tÕ. Khi doanh nghiÖp ®i mua nhËn s¸p nhËp , hîp nhÊt mét doanh nghiÖp kh¸c. Lîi thÕ nµy ®­îc h×nh thµnh bëi ­u thÕ vÒ vÞ trÝ kinh doanh vÒ danh tiÕng vµ uy tÝn víi b¹n hµng vÒ tr×nh ®é tay nghÒ cña ®éi ngò ng­êi lao ®éng vÒ tµi ®iÒu hµnh vµ tæ chøc ban qu¶n lý cña doanh nghiÖp ®ã. 2.2.1.3- X¸c ®Þnh nguyªn gi¸ TSC§ thuª tµi chÝnh. Nguyªn gi¸ TSC§ thuª tµi chÝnh ph¶n ¸nh ë ®¬n vÞ thuª nh­ ®¬n vÞ chñ së h÷u tµi s¶n bao gåm: Gi¸ mua thùc tÕ,c¸c chi phÝ vËn chuyÓn, bèc dì, c¸c chi phÝ s÷a ch÷a t©n trang tr­íc khi ®­a TSC§ vµo sö dông, chi phÝ l¾p ®Æt ch¹y thö lÖ phÝ tr­íc b¹ nÕu cã. PhÇn chªnh lÖch gi÷a tiÒn thuª TSC§ ph¶i tr¶ cho ®¬n vÞ cho thuª vµ nguyªn gi¸ TSC§ ®ã ®­îc h¹ch to¸n vµo chi phÝ kinh doanh phï hîp víi thêi h¹n hîp ®ång thuª tµi chÝnh. III- H¹ch to¸n chi tiÕt TSC§. §Ó qu¶n lý vµ sö dông TSC§ mét c¸ch hiÖu qu¶ th× c«ng t¸c h¹ch to¸n chi tiÕt TSC§ kh«ng thÓ thiÕu ®­îc. Th«ng qua h¹ch to¸n chi tiÕt kÕ to¸n cung cÊp nh÷ng chØ tiªu quan träng vÒ c¬ cÊu TSC§, t×nh h×nh ph©n bæ TSC§, sè l­îng vµ t×nh tr¹ng chÊt l­îng cña TSC§... Néi dung chÝnh cña c«ng t¸c h¹ch to¸n chi tiÕt TSC§. + §¸nh sè TSC§. Lµ viÖc quy ®Þnh mçi TSC§ mét sè hiÖu t­¬ng øng theo nh÷ng nguyªn t¾c nhÊt ®Þnh. ViÖc ®¸nh sè TSC§ ®­îc ®­îc tiÕn hµnh theo tõng ®èi t­îng TSC§. Mçi ®èi t­îng ghi TSC§ kh«ng ph©n biÖt ®ang sö dông hay dù tr÷ ®ßi hái ph¶i cã sè hiÖu riªng. Sè hiªu cña mçi ®èi t­îng ghi TSC§ kh«ng ph©n biÖt ®ang sö dông hay dù tr÷ ®ßi hái ph¶i cã sè hiÖu riªng. Sè hiÖu cña mçi ®èi t­îng ghi TSC§ kh«ng thay ®æi trong suèt thêi gian sö dông hay b¶o hµnh t¹i ®¬n vÞ. + Tæ chøc chi tiÕt TSC§ ë bé phËn kÕ to¸n cña doanh nghiÖp vµ t¹i c¸c ®¬n vÞ bé phËn sö dông TSC§. 3.1-H¹ch to¸n chi tiÕt t¨ng TSC§. Mäi tr­êng hîp t¨ng TSC§ doanh nghiÖp ®Òu ph¶i lËp ban kiÓm nghiÖm TSC§, ®ång thêi cïng bªn giao nhËn lËp “Biªn b¶n giao nhËn TSC§”. Biªn b¶n giao nhËn TSC§ ph¶i ®­îc lËp thµnh 2 b¶n, cã ®ñ ch÷ ký cña bªn giao, bªn nhËn vµ gi¸m ®èc doanh nghiÖp, bªn giao gi÷ mét b¶n, doanh nghiÖp gi÷ mét b¶n chuyÓn vÒ phßng kÕ to¸n cïng víi lý lÞch vµ c¸c tµi liÖu kü thuËt, c¸c chøng tõ cã liªn quan. T¹i phßng kÕ to¸n, c¨n cø vµo hå s¬ TSC§, kÕ to¸n më thÎ hoÆc sæ ®Ó h¹ch to¸n chi tiÕt TSC§. ThÎ hoÆc sæ ®Ó h¹ch to¸n chi tiÕt ®­îc më ®Ó theo dâi tõng ®èi t­îng tµi s¶n riªng biÖt hoÆc nhãm tµi s¶n cïng lo¹i theo mÉu quy ®Þnh. ThÎ hoÆc sæ TSC§ ®­îc ghi chÐp nh÷ng chØ tiªu ®Æc tr­ng cho ®èi t­îng TSC§ nh­ : Tªn TSC§, ký m· hiÖu, m· hiÖu. quy c¸ch, sè hiÖu , tªn n­íc s¶n xuÊt... vµ t×nh h×nh sö dông TSC§, t×nh h×nh vÒ gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§. ThÎ lËp xong ph¶i ®­îc ®¨ng ký vµo sæ ®¨ng ký thÎ TSC§, thÎ ®¨ng ký TSC§ ®­îc s¾p xÕp b¶o qu¶n trong hßm thÎ TSC§ vµ giao cho c¸n bé kÕ to¸n TSC§ gi÷ ghi chÐp vµ theo dâi. Ngoµi ra ®Ó h¹ch to¸n TSC§ theo tõng ®Þa ®iÓm sö dông, c«ng dông vµ nguån vèn h×nh thµnh cña TSC§, kÕ to¸n cßn ph¶i më sæ chi tiÕt TSC§. 3.2 -H¹ch to¸n chi tiÕt gi¶m TSC§. C¨n cø vµo chøng tõ gi¶m TSC§ kÕ to¸n ph¶n ¸nh, ghi chÐp vµo thÎ TSC§ vµ sæ chi tiÕt TSC§. §¬n vÞ MÉu sè 01-TSC§ §Þa chØ Ban hµnh theo Q§ sè 186-C§KT Ngµy 14/3/1995 cña bé tµi chÝnh Biªn b¶n giao nhËn TSC§ Sè … Nî : Cã: C¨n cø vµo quyÕt ®Þnh sè ngµy th¸ng n¨m vÒ viÖc bµn giao TSC§ . Bªn giao nhËn TSC§ . - ¤ng, bµ: NguyÔn v¨n Chøc vô : §¹i diÖn bªn nhËn - ¤ng bµ: Hµ Träng B Chøc vô: §¹i diÖn bªn giao §¹i ®iÓm giao nhËn TSC§ : X¸c nhËn viÖc giao nhËn TSC§ nh­ sau. Sè TT Tªn, ký m· hiÖu qui c¸ch Sè hiÖu TSC§ N­íc s¶n xuÊt (x©y dùng) N¨m s¶n xu©t N¨m ®­a vµo sö dông C«ng suÊt thiÕt kÕ TÝnh nguyªn gi¸ TSC§ Hao mßn TSC§ Tµi liÖu kü thuËt GÝa mua C­íc phÝ vËn chuyÓn Chi phÝ ch¹y thö Nguyªn gi¸ TSC§ Tû lÖ hao mßn % Sè hao mßn ®· trÝch kÌm theo A B C D 1 2 3 4 5 6 7 8 9 E Céng x x x x x x x Sè thÞ tr­êng Tªn qui c¸ch dông cô, phô tïng §¬n vÞ tÝnh Sè l­îng Gi¸ trÞ Thñ tr­ëng ®¬n vÞ KÕ to¸n tr­ëng Ng­êi nhËn Ng­êi giao (Ký, hä tªn) (Ký hä, tªn) (Ký, hä tªn) (Ký, hä tªn) §¬n vÞ ThÎ Tµ× s¶n cè ®Þnh §Þa chØ Sè Ngµy th¸ng n¨m lËp thÎ KÕ to¸n tr­ëng ( ký, hä tªn) C¨n cø vµo biªn b¶n giao nhËn sè ngµy th¸ng n¨m Tªn, ký m· hiÖu TSC§ Sè hiÖu TSC§ N­íc s¶n xuÊt: N¨m s¶n xuÊt: C«ng suÊt ( diÖn tÝch thiÕt kÕ) §×nh chØ sö dông ngµy... th¸ng... n¨m... Lý do ®×nh chØ... SHCT Nguyªn gi¸ TSC§ Gi¸ trÞ hao mßn TSC§ Ngµy, th¸ng, n¨m DiÔn gi¶i Nguyªn gi¸ N¨m Gi¸ trÞ hao mßn Céng dån Sè TT Tªn, qui c¸ch, dông cô, phô tïng §¬n vÞ tÝnh Sè l­îng Gi¸ trÞ A B C 1 2 Ghi gi¶m TSC§ chøng tõ sè ... ngµy ... th¸ng... n¨m Lý do gi¶m IV- C«ng t¸c kÕ to¸n tæng hîp t×nh h×nh biÕn ®éng TSC§. H¹ch to¸n tæng hîp TSC§ lµ viÖc ghi chÐp ph¶n ¸nh gi¸ trÞ TSC§ hiÖn cã, t×nh h×nh t¨ng gi¶m vµ hiÖn tr¹ng cña TSC§, kiÓm tra viÖc gi÷ g×n sö dông, b¶o d­ìng TSC§ vµ kÕ ho¹ch ®æi míi trong doanh nghiÖp, tÝnh to¸n ph©n bæ chÝnh x¸c sè khÊu hao TSC§ vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh, tham gia lËp kÕ ho¹ch s÷a ch÷a TSC§ vµ lËp chi phÝ s÷a ch÷a. Qua ®ã cung cÊp th«ng tin vÒ vèn kinh doanh cña doanh nghiÖp t×nh h×nh sö dông vèn vµ b¶o qu¶n TSC§ thÓ hiÖn qua c©n ®èi còng nh­ lµ c¨n cø ®Ó tÝnh hiÖu qu¶ kinh tÕ quèc d©n. 4.1-C¸c tµi kho¶n chñ yÕu sö dông. - TK211: Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh. TK nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hiÖn cã vµ biÕn ®éng t¨ng gi¶m cña toµn bé TSC§ h÷u h×nh cña doanh nghiÖp. Bªn nî: -Ph¶n ¸nh c¸c nghiÖp vô lµm t¨ng tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh theo nguyªn gi¸ ( mua s¾m, x©y dùng, cÊp ph¸t) Bªn cã: Ph¶n ¸nh nghiÖp vô lµm gi¶m TSC§ h÷u h×nh theo nguyªn gi¸ (thanh lý, nh­îng b¸n, ®iÒu chuyÓn) D­ nî: Nguyªn gi¸ TSC§ hiÖn cã. TK211 chi tiÕt thµnh 6tiÓu kho¶n. TK 2112-Nhµ cöa, vËt kiÕn tróc. TK2113- M¸y mãc, thiÕt bÞ. TK2114- Ph­¬ng tiÖn vËn t¶i, truyÒn dÉn. TK 2115- ThiÕt bÞ dông cô qu¶n lý. TK2116-C©y l©u n¨m ,sóc vËt lµm viÖc cho s¶n phÈm. TK2118- TSC§ kh¸c. - TK212: TSC§ thuª tµi chÝnh. TK nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hiÖn cã vµt×nh h×nh biÕn ®éng cña toµn bé TSC§ thuª ta× chÝnh cña ®¬n vÞ. Bªn nî: Nguyªn gi¸ TSC§ ®i thuª tµi chÝnh t¨ng. Bªn cã: Nguyªn gi¸ cña TSC§ ®i thuª gi¶m do chuyÓn tr¶ l¹i cho bªn thuª khi hÕt h¹n hîp ®ång hoÆc mua l¹i TSC§ cña doanh nghiÖp. D­ nî: Nguyªn gi¸ TSC§ thuª tµi chÝnh hiÖn cã. - TK213:TSC§ v« h×nh. Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh t×nh h×nh biÕn ®éng cña TSC§ v« h×nh theo nguyªn gi¸. Bªn nî: Nguyªn gi¸ TSC§ v« h×nh t¨ng thªm. Bªn cã: Nguyªn gi¸ TSC§ gi¶m trong kú. D­ nî: TSC§ v« h×nh hiÖn cã. - TK213 chi tiÕt thµnh 6 kho¶n TK2131- QuyÒn sö dông ®Êt. TK2132- Chi phÝ thµnh lËp doanh nghiÖp. TK2134- Chi phÝ nghiªn cøu ph¸t triÓn. TK2135- Chi phÝ vÒ lîi thÕ th­¬ng m¹i. TK2138- TSC§ v« h×nh kh¸c. - TK214: Hao mßn TSC§ . Bªn nî: Ph¶n ¸nh chi phÝ ph¸t sinh trong kú. Bªn cã: QuyÕt to¸ n chi phÝ x©y dùng c¬ b¶n dë dang. D­ nî: Chi phÝ x©y dùng c¬ b¶n dë dang. - TK001: Tµi s¶n thuª ngoµi- Tµi kho¶n nµy ghi ®¬n Bªn nî: Gi¸ trÞ tµi s¶n thuª nhËn vµo. Bªn cã : Gi¸ trÞ thuª tr¶ l¹i cho bªn nhËn. D­ nî: Gi¸ trÞ tµi s¶n thuª ngoµi hiÖn cßn cña doanh nghiÖp. - TK 009: Nguån vèn khÊu hao- TK ghi ®¬n. Bªn nî: Møc vèn khÊu hao TSC§ trong kú. Bªn cã: Nép khÊu hao hoÆc ®Çu t­ tµi chÝnh. D­ nî: Ph¶n ¸nh khÊu hao hiÖn cã cña doanh nghiÖp. H¹ch to¸n biÕn ®éng TSC§ h÷u h×nh. 4.2- H¹ch to¸n biÕn ®éng TSC§ h÷u h×nh. 4.2.1- Thñ tôc vµ hå s¬. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, TSC§ cña doanh nghiÖp th­êng xuyªn biÕn ®éng. §Ó qu¶n lý tèt TSC§, kÕ to¸n cÇn theo dâi chÆt chÏ, ph¶n ¸nh mäi tr­êng hîp biÕn ®éng t¨ng gi¶m cña TSC§. Mçi khi cã t¨ng gi¶m thªm, doanh nghiÖp ph¶i thµnh lËp ban nghiÖm thu, kiÓm nhËn TSC§. Ban nµy cã nhiÖm vô nghiÖm thu vµ cïng víi ®¬n vÞ ®¹i diÖn ®¬n vÞ giao TSC lËp ”Biªn b¶n giao nhËn TSC§”. Biªn b¶n nµy lËp cho tõng ®èi t­îng TSC§.Víi nh÷ng TSC§ cïng lo¹i, giao cïng mét lóc do cïng mét ®¬n vÞ chuyÓn giao th× cã thÓ lËp chung mét biªn b¶n. Sau ®ã phßng kÕ to¸n ph¶i sao cho mçi ®èi t­îng mét b¶n ®Ó l­u vµo hå s¬ riªng. Hå s¬ ®ã bao gåm biªn b¶n giao nhËn TSC§, c¸c b¶n sao tµi liÖu kü thuËt, c¸c ho¸ ®¬n, giÊyvËn chuyÓn bèc dì. Phßng kÕ to¸n gi÷ l¹i mét b¶n ®Ó lµm c¨n cø h¹ch to¸n tæng hîp vµ h¹ch to¸n chi tiÕt TSC§. C¨n cø vµo hå s¬, phßng kÕ to¸n më thÎ ®Ó h¹ch to¸n chi tiÕt TSC§ theo mÉu thèng nhÊt. ThÎ TSC§ ®­îc lËp mét b¶n vµ ®­îc ®Ó l¹i ë phßng kÕ to¸n ®Ó theo dâi, ph¶n ¸nh diÔn biÕn ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh sö dông. Toµn bé thÎ TSC§ ®­îc b¶o qu¶n tËp trung t¹i hßm thÎ, trong ®ã chia lµm nhiÒu ng¨n ®Ó xÕp thÎ theo yªu cÇu ph©n lo¹i TSC§. Mçi nhãm nµy ®­îc lËp chung mét phiÕu ®Ó h¹ch to¸n t¨ng gi¶m hµng th¸ng trong n¨m. ThÎ TSC§ sau khi ®­îc lËp xong ph¶i ®­ìc ®¨ng ký vµo sæ TSC§. Sæ nµy lËp chung cho toµn doanh nghiÖp mét quyÓn vµ cho tõng ®¬n vÞ sö dôngTSC§ mçi n¬i mét quyÓn vµ cho tõng ®¬n vÞ sö dông TSC§ mçi n¬i mét quyÓn ®Ó theo dâi (tõng ph©n x­ëng tõng phßng ban) 4.2.2- H¹ch to¸n biÕn ®éng t¨ng TSC§ h÷u h×nh. TSC§ h÷u h×nh cña doanh nghiÖp t¨ng do rÊt nhiÒu nguyªn nh©n nh­ t¨ng do mua s¾m, x©y dùng,cÊp ph¸t...KÕ to¸n c¨n cø vµo tõng tr­êng hîp cô thÓ ®Ó ghi sæ cho phï hîp. 4.2.2.1.- T¨ng do mua s¾m. C¨n cø vµo c¸c chøng tõ mua TSC§ nh­ ho¸ ®¬n, phiÕu chi kÕ to¸n x¸c ®Þnh nguyªn gi¸, lËp hå s¬ TSC§, vµ ghi sæ. §ång thêi kÕt chuyÓn nguån vèn nÕu sö dông c¸c quü chuyªn dïng ®Ó mua s¾m TSC§. 1) Ghi t¨ng nguyªn gi¸. Nî TK211 :Nguyªn gi¸ Nî TK1331: ThuÕ GTGT ®­îc khÊu trõ Cã TK331: Tæng sè tiÒn thanh to¸n ch­a tr¶ ng­êi b¸n Cã TK: 111,112:Thanh to¸n ngay. 2) KÕt chuyÓn nguån vèn t­¬ng øng. Nî TK441: §Çu t­ b»ng vèn XDCB Nî TK4312: §Çu t­ b»ng quü phóc lîi. Cã TK 411: NÕu dïng TSC§cho kinh doanh. CãTK4313: TSC§ dïng cho quü phóc lîi. - NghiÖp vô mua s¾m th«ng qua l¾p ®Æt. 1) TËp hîp chi phÝ thùc tÕ Nî TK241: TËp hîp chi phÝ thùc tÕ Nî TK133: ThuÕ GTGT ®­îc khÊu trõ Cã TK331,341,111,112 C¸c tµi kho¶n liªn quan. 2) Khi hoµn thµnh nghiÖm thu ®­a vµo sö dông. Nî TK211 Cã TK241 3) KÕt chuyÓn nguån vèn (nh­ tr­êng hîp trªn) 4.2.2.2- T¨ng do x©y dùng c¬ b¶n bµn giao. - Khi tiÕn hµnh XDCB hoÆc tËp hîp c¸c dù ¸n nghiªn cøu kinh tÕ, kÕ to¸n ghi: Nî TK 2412 TËp hîp chi phÝ x©y dùng c¬ b¶n Nî TK 133 ThuÕ GTGT ®­îc khÊu trõ Cã TK 111,112,331,341 Cã c¸c Tk liªn quan - Khi c«ng tr×nh x©y dùng c¬ b¶n x©y dùng c¬ b¶n ®· hoµn thµnh c¨n cø vµo quyÕt to¸n c«ng tr×nh ghi trªn biªn b¶n giao nhËn vµ biªn bÈn nghiÖm thu c«ng tr×nh, kÕ to¸n ghi. Nî TK 211 Nguyªn gi¸ Cã TK 2412 Chi phÝ XDCB. 4.2.2.3- T¨ng TSC§ do ®¬n vÞ liªn doanh ®ãng gãp. C¨n cø vµo biªn b¶n giao nhËn TSC§, c¨n cø vµo biªn b¶n giao nhËn TSC§, c¨n cø vµo biªn b¶n giao nhËn TSC§, c¨n cø vµo gi¸ trÞ giao nhËn TSC§, c¨n cø vµo gi¸ trÞ TSC§ ®­îc c¸c bªn tham gia liªn doanh ®¸nh gi¸ vµ c¸c chi phÝ kh¸c nÕu cã kÕ to¸n ghi Nî TK 211 Nguyªn gi¸ Cã TK 411 TrÞ gi¸ vèn gãp 4.2.2.4- T¨ng TSC§ do nhËn vèn gãp liªn doanh. C¨n cø vµo gi¸ trÞ TSC§ do hai bªn liªn doanh ®¸nh gi¸ khi bµn giao ®Ó ghi t¨ng TSC§ vµ ghi gi¶m vèn liªn doanh. 1) Ph¶n ¸nh nguyªn gi¸ nhËn vÒ. Nî TK 211 Nguyªn gi¸ Cã TK 222 Liªn doanh dµi h¹n Cã TK 128 Liªn doanh ng¾n h¹n. 2) Chªnh lÖch gi÷a vèn gãp vµ gi¸ trÞ cßn l¹i Nî TK 111,112,138,152 Cã Tk 222,128 4.2.2.5- T¨ng do ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n !) T¨ng do ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n. Nî TK 211 Cã TK 412 2) PhÇn chªnh lÖch hao mßn. Nî TK 412 Cã TK 214 4.2.2.6- TSC§ ph¸t hiÖn thõa. C¨n cø vµo nguyªn nh©n thõa cô thÓ ®Ó ghi sæ cho phï hîp. - NÕu TSC§ ®ã ®ang sö dông cÇn trÝch bæ sung khÊu hao. Nî TK 211 Nguyªn gi¸ Cã TK 214 Hao mßn Cã TK 3381. 4.2.3- H¹ch to¸n t×nh h×nh biÕn ®éng gi¶m TSC§ h÷u h×nh. TSC§ h÷u h×nh cña doanh nghiÖp gi¶m do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau trong ®ã chñ yÕu do nh­îng b¸n, thanh lý... 4.2.3.1- Gi¶m do thanh lý. TSC§ thanh lý lµ nh÷ng TS h­ háng, kh«ng sö dông ®­îc mµ doanh nghiÖp xÐt thÊy kh«ng thÓ ( hoÆc cã thÓ ) söa ch÷a ®Ó kh«i phôc ho¹t ®éng. Nh­ng kh«ng cã lîi vÒ mÆt kinh tÕ hoÆc nh÷ng TSC§ l¹c hËu vÒ mÆt kü thuËt kh«ng phï hîp víi yªu cÇu s¶n xuÊt kinh doanh mµ kh«ng thÓ nh­îng b¸n ®­îc. 1) Xo¸ sæ TSC§. Nî TK 821 Gi¸ trÞ cßn l¹i Nî TK 214 Gi¸ trÞ hao mßn Cã TK 211 Nguyªn gi¸ 2) Thu nhËp vÒ ho¹t ®éng thanh lý Nî TK 111,112 Thu håi b»ng tiÒn mÆt Nî TK 152,153 Thu håi b»ng tiÒn mÆt Nî TK 131,138 Ph¶i thu ë ng­êi mua Cã TK 721 Thu nhËp tõ ho¹t ®éng thanh lý Cã TK 3331 ThuÕ GTGT ph¶i nép 3) Chi phÝ liªn quan ®Õn thanh lý Nî TK 821 Chi phÝ thanh lý Cã TK 111,112,331,334 4.2.3.2- Nh­îng b¸n TSC§ 1) Xo¸ sæ TSC§ ( nh­ tr­êng hîp thanh lý ) 2) Doanh thu nh­îng b¸n. Nî TK 111,112,131 Tæng hîp thanh to¸n Cã TK 721 Doanh thu nh­îng b¸n Cã TK 3331 ThuÕ GTGT ph¶i nép 3) Chi phÝ nh­îng b¸n (nh­ tr­êng hîp b¸n) 4.2.3.3- Gi¶m do chuyÓn thµnh c«ng cô dông cô nhá KÕ to¸n c¨n cø vµo gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ ®Ó ghi bót to¸n cho phï hîp. - NÕu gi¸ trÞ cßn l¹i nhá, kÕ to¸n ph©n bæ vµo chi phÝ kinh doanh. Nî TK 214 Gi¸ trÞ mßn luü kÕ Nî TK 627 TÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt chung. Nî TK 641 TÝnh vµo chi phÝ b¸n hµng Nî TK 642 TÝnh vµo chi phÝ qu¶n lý Cã TK 211 Nguyªn gi¸ 4.2.3.4- Gi¶m do gãp vèn liªn doanh b»ng TSC§ Nî TK 222 Gi¸ trÞ gãp vèn liªn doanh dµi h¹n Nî TK 128 Gi¸ trÞ gãp vèn liªn doanh ng¾n h¹n Nî TK 214 Gi¸ trÞ hao mßn Nî TK 412 PhÇn chªnh lÖch Cã TK 211 Nguyªn gi¸ 4.2.3.5- Tr¶ l¹i TSC§ cho c¸c bªn tham gia liªn doanh. 1) Xo¸ sæ TSC§ Nî TK 411 Gi¸ trÞ cßn l¹i Nî TK 214 Gi¸ trÞ hao mßn Nî TK 412 PhÇn chªnh lÖch Cã TK 211 Nguyªn gi¸. 2) Thanh to¸n nèt sè vèn liªn doanh cßn l¹i. Nî TK 411: Chi tiÕt vèn liªn doanh Cã TK 111,112,338 PhÇn chªnh lÖch gi÷a GTCL vèn gãp liªn doanh. 4.2.3.6- ThiÕu mÊt ph¸t hiÖn trong kiÓm kª Mäi tr­êng hîp mÊt m¸t ®Òu ph¶i truy cøu tr¸ch nhiÖm, nguyªn nh©n. C¨n cø vµo “Biªn b¶n kiÓm kª TSC§” vµ kÕt luËn cña héi ®ång kiÓm kª ®Ó ®Ó h¹ch to¸n chÝnh x¸c Nî TK 214 Gi¸ trÞ hao mßn Nî TK 138,334 Gi¸ trÞ c¸ nh©n ph¶i båi th­êng Nî TK 411 Nguån vèn kinh doanh Nî TK 821 Chi phÝ bÊt th­êng ( nÕu doanh nghiÖp bÞ tæn thÊt) Cã TK 211 TSC§ h÷u h×nh( Nguyªn gi¸) 412 (10) TK 111,112,332,341 TK 221 TSC§ h÷u h×nh t¨ng theo nguyªn gi¸ TSC§ h÷u h×nh t¨ng theo nguyªn gi¸ (10) (1) TK 113 (2) TK 411 (3) TK 241 (4) TK 222,228 (5) TK 111,112 TK 821 TK 411 TK 214 TK 111,131,152 TK 721 TK 3331 TK 214 TK 222,228 TK 214 (9) (8) (7) (6) (5) (4) (3) (2) (1) KÕ to¸n t¨ng, gi¶m TSC§ h÷u h×nh t¹i doanh nghiÖp tÝnh thuÕ VAT theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ Chó gi¶i s¬ ®å 1: (1)- Mua TSC§ h÷u h×nh (2)- ThuÕ GTGT cña tµi s¶n mua ph¶i nép (3)- TSC§h÷u h×nh ®­îc cÊp ®­îc tÆng hay nhËn vèn gãp liªn doanh . ( 4)- XDCB hoµn thµnh bµn giao (5)- NhËn l¹i TSC§ gãp liªn doanh hoÆc cho thuª tµi chÝnh. ( 1’)- TSC§ h÷u h×nh gi¶m do khÊu hao hÕt. (2’)- Gãp vèn liªn doanh hoÆc cho thuª tµi chÝnh (3’)- Gi¸ trÞ hao mßn cña tµi s¶n thanh lý nh­îng (6’)- Tr¶ l¹i vèn gãp liªn doanh (7’)- Gi¸ trÞ hao mßn cña tµi s¶n liªn doanh (8’)- Thu nhËp cña ho¹t ®éng thanh lý nh­îng b¸n (9’)- ThuÕ GTGT ph¶i nép (10)- ThuÕ GTGT trùc tiÕp cña TSC§ 4.3- KÕ to¸n ®i thuª vµ cho thuª TSC§. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ®Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng thiÕu vèn ®Çu t­ mua s¾m TSC§ hoÆc ®Ó phôc vô nhu cÇu kinh doanh nhÊt thêi c¸c doanh nghiÖp cã thÓ ®i thuª TSC§ . Tuú thuéc vµo thêi gian vµ ®iÒu kiÖn cô thÓ, viÖc ®i thuª (hoÆc cho thuª) ®­îc ph©n thµnhcho thuª t× chÝnh vµ cho thuª ho¹t ®éng. 4.3.1- TSC§ thuª tµi chÝnh. - C¸c TSC§ coi lµ TSC§ thuª tµi chÝnh ph¶i tho¶ m·n mét trong c¸c ®iÒu kiÖn sau: + QuyÒn së h÷u TSC§ thuª tµi chÝnh ph¶i chuyÓn cho bªn ®i thuª khi hÕt h¹n hîp ®ång + Hîp ®ång cho phÐp bªn ®i thuª ®­îc lùa chän TSC§ thuª víi gi¸ thÊp h¬n gi¸ trÞ thùc tÕ cña TSC§ t¹i thêi ®iÓm mua l¹i. + Thêi h¹n cho thuª mét lo¹i tµi s¶n Ýt nhÊt ph¶i b»ng 60% thêi gian cÇn thiÕt ®Ó khÊu hao tµi s¶n thuª + Gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña kho¶n chi theo hîp ®ång Ýt nhÊt ph¶i b»ng 90% gi¸ trÞ cña TSC§ thuª. C¨n cø vµo hîp ®ång cho thuª TSC§ vµ biªn b¶n bµn giao TSC§ kÕ to¸n ghi sæ cho phï hîp. 4.3.1.1- T¹i ®¬n vÞ ®i th._.uª . Bªn ®i thuª ph¶i ghi sæ TSC§ theo nguyªn gi¸ t¹i thêi ®iÓm thuª t­¬ng ®­¬ng gi¸ mua trªn thÞ tr­êng coi nh­ lµ TSC§ ®i mua. §ång thêi ph¶n ¸nh toµn bé sè tiÒn ph¶i tr¶ theo hîp ®ång thuª nh­ mét kho¶n nî dµi h¹n. §Þnh kú thanh to¸n tiÒn cho thuª theo hîp ®ång. Trong qu¸ tr×nh sö dông bªn ®i thuª ph¶i tiÕn hµnh trÝch khÊu hao còng nh­ ph©n bæ l·i ®i thuª vµ chi phÝ kinh doanh. Theo qui ®Þnh hiÖn hµnh, doanh nghiÖp ®i thuª h¹ch to¸n vµo chi phÝ kinh doanh sè tiÒn ph¶i tr¶ do hîp ®ång thuª tõng kú. - NhËn TSC§ thuª tµi chÝnh. Nî TK 212 –TSC§ thuª tµi chÝnh Nî TK 133- ThuÕ GTGT ®­îc khÊu trõ Cã TK 342 Nî dµi h¹n - C¨n cø vµo ho¸ ®¬n dÞch vô thuª tµi chÝnh tõng kú, kÕ to¸n x¸c ®Þnh sè tiÒn ph¶i tr¶ kú nµycho bªn cho thuª tµi chÝnh trªn c¬ s¬ ®ã tÝnh vµ x¸c ®Þnh sè l·i thuª ph¶i tr¶ kú nµy c«ng nî dµi h¹n ®· ®Õn h¹n tr¶ Nî TK 342- Nî dµi h¹n (Tæng sè tiÒn thuª ph¶i tr¶ kú nµy(-) trõ l·i tiÒn thuª ph¶i tr¶. Nî Tk 642 L·i tiÒn thuª ph¶i tr¶ kú nµy Cã TK 315 Tæng sè tiÒn thuª ph¶i tr¶ kú nµy. - Khi tr¶ tiÒn thuª tµi s¶n cè ®Þnh cho bªn cho thuª kÕ to¸n ghi Nî TK 315 Tæng sè tiÒn thuª ph¶i tr¶ Cã TK 111,112. - PhÝ cam kÕt sö dông vèn ph¶i tr¶ cho bªn cho thuª tµi chÝnh,ghi. Nî TK 642 PhÝ cam kÕt sö dông vèn Cã TK 342 Nî dµi h¹n Cã TK 111.112 - Cuèi kú kÕ to¸n trÝch khÊu hao TSC§ thuª tµi chÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh theo quy ®Þnh Nî TK 627,641,642 C¸c chi phÝ cã liªn quan Cã TK 2412 Hao mßn TSC§ ®i thuª - Khi tr¶ l¹i TSC§ thuª ta× chÝnh cho bªn cho thuª kÕ to¸n ghi Nî TK 214 Hao mßn TSC§ Cã TK 212 TSC§ thuª tµi chÝnh - Tr­êng hîp chuyÓn quyÒn së h÷u ghi chuyÓn TSC§ thuª tµi chÝnh thµnh tµi s¶n cè ®Þnh thuéc quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp kÕ to¸n ghi Nî TK 211 TSC§ h÷u h×nh Cã TK 212 TSC§ thuª tµi chÝnh - §ång th¬× ghi kÕt chuyÓn gi¸ trÞ hao mßn Nî TK 2142 Hao mßn TSC§ ®i thuª Cã TK 2141 Hao mßn TSC§ h÷u h×nh - Trong tr­êng hîp ph¶i chi thªm tiÒn ®Ó mua l¹i TSC§ th× ®ång thêi víi viÖc ghi chuyÓn TSC§ h÷u h×nh thuª tµi chÝnh thµnh TSC§ h÷u h×nh thuéc së h÷u cña doanh nghiÖp, kÕ to¸n cßn ph¶i ph¶n ¸nh thªm gi¸ trÞ thªm t¨ng thªm cña TSC§ mua l¹i. C¨n cø vµo ho¸ ®¬n dÞch vô cho thuª tµi chÝnh vµ c¸c chøng tõ cã liªn quan , kÕ to¸n ghi Nî TK 211 TSC§ h÷u h×nh Cã TK 111,112 4.3.1.2- T¹i ®¬n vÞ cho thuª VÒ thùc chÊt TSC§ cho thuª vÉn thuéc quyÒn së h÷u cña bªn cho thuª, bëi vËy kÕ to¸n ph¶i më sæ chi tiÕt theo dâi c¶ vÒ hiÖn vËt vµ gi¸ trÞ cña TSC§ cho thuª. §ång thêi, ph¶n ¸nh sè tiÒn thu tõng kú vÒ cho thuª. Sè khÊu hao TSC§ cho thuª ®­îc tÝnh t­¬ng øng víi sè n¨m thu ®­îc tiÒn thuª. Tr­êng hîp sè n¨m tr¶ tiÒn thuª b»ng hoÆc v­ît qu¸ thêi h¹n sö dông TSC§ th× chi phÝ khÊu hao tÝnh theo thêi gian sö dông. Gi¸ trÞ tµi s¶n cho thuª h¹ch to¸n vµo kho¶n ®Çu t­ tµi chÝnh dµi h¹n. - Ph¶n ¸nh gi¸ trÞ tµi s¶n ®Çu t­ cho thuª tµi chÝnh, ghi Nî TK 228 §Çu t­ dµi h¹n kh¸c Nî TK 214 Hao mßn TSC§ Cã TK 211 TSC§ h÷u h×nh - Khi thu tiÒn cho thuª TSC§ thuéc ®èi t­îng chÞu thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ Nî TK 111,112,138 Tæng gi¸ thanh to¸n Cã TK 711 Thu nhËp ho¹t ®éng tµi chÝnh Cã TK 3331 ThuÕ GTGT ph¶i nép - Khi thu tiÒn cho thuª tµi s¶n cè ®Þnh kh«ng thuéc ®èi t­îng chÞu thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp kÕ tãan ghi Nî TK 111,112,138 Cã TK 711 - §Þnh kú ph¶n ¸nh gi¸ trÞ TSC§ ®Çu t­ cho thuª cÇn ph¶i thu håi trong qu¸ tr×nh ®Çu t­, coi ®©y lµ mét kho¶n chi phÝ ®Çu t­. Nî TK 811 Chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh Cã TK 228 §Çu t­ ho¹t ®éng tµi chÝnh kh¸c - NÕu chuyÓn quyÒn së h÷u hoÆc b¸n TSC§ cho bªn ®i thuª khi kÕt thóc hîp ®ång kÕ to¸n ghi Nî TK 811 Chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh Cã TK 228 §Çu t­ dµi h¹n kh¸c - Ph¶n ¸nh tæng sè tiÒn thu ®­îc khi thùc hiÖn viÖc chuyÓn quyÒn së h÷u Nî TK 111,112,131. Cã TK 3331 ThuÕ GTGT ph¶i nép Cã TK 711 Thu nhËp ho¹t ®éng tµi chÝnh - NhËn l¹i TSC§ khi kÕt thóc thêi h¹n cho thuª hîp ®ång Nî TK 211 Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh Cã TK 228 §Çu t­ dµi h¹n kh¸c - §èi víi ho¹t cho thuª tµi s¶n cã nhËn tr­íc tiÒn thuª cña nhiÒu n¨m th× doanh thu cña tõng n¨m lµ tæng sè tiÒn cho thuª chia cho sè n¨m cho thuª tµi s¶n, ghi. - NhËn tiÒn cña kh¸ch hµng tr¶ tr­íc vÒ ho¹t ®éng cho thuª tµi s¶n. Nî TK 111,112 Tæng sè tiÒn nhËn tr­íc Cã TK 3387 Doanh thu nhËn tr­íc Cã TK 3331 ThuÕ GTGT ph¶i nép - §ång thêi tÝnh vµ kÕt chuyÓn doanh thu cña kú kÕ to¸n Nî TK 3387 Doanh thu nhËn tr­íc Cã TK 511 Doanh thu b¸n hµng - Sang kú kÕ to¸n sau, tÝnh vµ kÕt chuyÓn doanh thu cña kú kÕ to¸n . Nî TK 3387 Doanh thu nhËn tr­íc Cã TK 511 Doanh thu b¸n hµng - NÕu x¶y ra tr­êng tr­êng hîp tr¶ l¹i cho kh¸ch hµng vÒ sè tiÒn cung cÊp dÞch vô vÒ cho thuª tµi s¶n kh«ng thùc hiÖn ghi. Nî TK 3387 Doanh thu nhËn tr­íc Cã TK 531 Doanh thu hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i. Cã TK 3331 ThuÕ GTGT ph¶i nép TK 111,112 TK 315 TK 342 TK 433 TK 212 (2) (1) TK 642 (4) TK 211 TK 214 TK 641,642,627 (7) (6) (8) (5) (3) (9) S¬ ®å 3: H¹ch to¸n TSC§ thuª tµi chÝnh t¹i ®¬n vÞ ®i thuª (1) - Gi¸ trÞ TSC§ thuª tµi chÝnh. (2) - ThuÕ GTGT ®­îc khÊu trõ. (3) - Sè tiÒn thuª ph¶i tr¶ kú nµy. (4) - L·i thuª ph¶i tr¶ kú nµy. (5) - Tr¶ tiÒn thuª TSC§. (6) - Hao mßn TSC§ thuª TC. (7) - Tr¶ l¹i TSC§ thuª TC khi hÕt h¹n hîp ®ång. (8) - Mua TSC§ thuª TC khi kÕt thóc hîp ®ång. (9)-PhÝ cam kÕt sö dông vèn TK 511 TK 211,213 TK 228 TK 218 (6) (1) TK 3387 TK 214 (2) TK 811 (5) TK 111,112 (7) (9) TK 3331 (8) TK 711 TK 3331 TK 111,112,138 (3) (4) S¬ ®å 4: H¹ch to¸n TSC§ t¹i ®¬n vÞ cho thuª. (1) – Gi¸ trÞ TS cho thuª. (2) – Gi¸ trÞ hao mßn cña TS cho thuª. (3) – Thu nhËp cña ho¹t ®éng cho thuª hoÆc thu nhËp khi thùc hiÖn chuyÓn quyÒn së h÷u. (4) – ThuÕ GTGT ph¶i nép cña TSC§ cho thuª. (5) – Chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh. (6) – NhËn l¹i TSC§ cho thuª. (7) – Doanh thu nhËn tr­íc. (8) – ThuÕ GTGT ph¶i nép cña TSC§ cho thuª TC cã DT nhËn tr­íc nhiÒu n¨m. (9) – KÕt chuyÓn doanh thu cña kú kÕ to¸n 4.3.2- Thuª ho¹t ®éng. TSC§ thuª ho¹t ho¹t lµ TSC§ thuª kh«ng thao¶ m·n mét trong 4 ®iÒu kiÖn vÒ thuª tµi chÝnh, khi thuª xong TSC§ ®­îc giao cho bªn cho thuª. 4.3.2.1- T¹i ®¬n vÞ ®i thuª. C¨n cø vµo hîp ®ång thuª TSC§ vµ c¸c chi kh¸c cã liªn quan ®Õn viÖc ( vËn chuyÓn , bèc dì , l¾p ®Æt) kÕ to¸n ghi . Nî TK 627,641,642 Nî TK 133 ThuÕ GTGT ®­îc khÊu trõ Cã TK 331 Sè tiÒn thuª ph¶i tr¶ Cã TK 111,112 Chi phÝ kh¸c Khi tr¶ tiÒn thuª. Nî TK 331,338 Cã TK 111,112 4.3.2.2- T¹i ®¬n vÞ cho thuª. TSC§ cho thuª vÉn thuéc së h÷u cña doanh nghiÖp nªn hµng th¸ng vÉn ph¶i trÝch khÊu hao. C¸c chi phÝ liªn quan ®Õn viÖc cho thuª, chi phÝ m«i giíi, giao dÞch , vËn chuyÓn.... Nî TK 811 TËp hîp chi phÝ cho thuª. Cã 214 KhÊu hao TSC§ cho thuª Cã TK 111,112 C¸c chi phÝ kh¸c . T¹i ®¬n vÞ ®i thuª TSC§ ho¹t ®éng, ngoµi c¸c bót to¸n trªn cßn ph¶i chi tiÕt theo tõng ng­êi thuª vµ tõng lo¹i TSC§. TK 111,112,113 (2) (3) TK 213 TK 241 TK 411 TK 214 TK 222,228 TK 214 TK 821 TK 411 TK 214 TK 111,112,131 (3’) TK 721 TK 3331 TK 133 (1) (1’) (2’) (5’) (4) (4’) (6’) (7’) (8’) (9’) Chó gi¶i s¬ ®å 5: (1) Mua s¾m TSC§ v« h×nh. (2) TGTGT ®Çu vµo cña TSC§. (4) NhËn vèn gãp, ®­îc cÊp tÆng, biÕu TSC§ v« h×nh. (1’) Gi¶m TSC§ v« h×nh do khÊu hao hÕt . (2’) Gãp vèn liªn doanh cho thuª tµi chÝnh. (3’) Hao mßn TSC§ v« h×nh gãp vèn liªn doanh hoÆc cho thuª tµi chÝnh. (4’) Gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ v« h×nh ®em nh­îng b¸n. (5’) Gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§ v« h×nh ®em nh­îng b¸n. (6’) Tr¶ l¹i TSC§ v« h×nh cho c¸c bªn liªn doanh. (7’) Gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§ v« h×nh ®em tr¶ l¹i. (8’) Thu nhËp tõ ho¹t ®éng nh­îng b¸n TSC§ v« h×nh. (9’) ThuÕ GTGT ph¶i nép cña TSC§ v« h×nh ®em nh­îng b¸n. IV. KÕ to¸n khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh 5.1-Hao mßn vµ khÊu hao TSC§. Trong qu¸ tr×nh tham gia vµo s¶n xuÊt, d­íi t¸c ®éng cña m«i tr­êng tù nhiªn vµ ®iÒu kiÖn lµm viÖc còng nh­ tiÕn bé khoa häc kü thuËt, TSC§ bÞ hao mßn. Hao mßn nµy ®­îc biÓu hiÖn d­íi 2 d¹ng : Hao mßn h÷u h×nh vµ hao mßn v« h×nh. Hao mßn h÷u h×nh cña TSC§ lµ sù gi¶m dÇn vÒ mÆt gi¸ trÞ sö dông vµ gi¸ trÞ do chóng ®­îc sö dông trong s¶n xuÊt hoÆc do c¸c yÕu tè tù nhiªn g©y ra. Cßn hao mßn v« h×nh lµ sù gi¶m gi¸ cña TSC§ do sù tiÕn bé cña khoa häc kü thuËt ®· s¶n xuÊt ra nh÷ng TSC§ cïng lo¹i cã nhiÒu tÝnh n¨ng víi n¨ng suÊt cao vµ chi phÝ thÊp h¬n. §Ó thu håi l¹i gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§ ng­êi ta tiÕn hµnh trÝch khÊu hao b»ng c¸ch chuyÓn phÇn gi¸ trÞ hao mßn nµy vµo gi¸ trÞ s¶n phÈm lµm ra. NÕu nh­ hao mßn lµ mét phÇn hiÖn t­îng kh¸ch quan lµm gi¶m gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông cña TSC§, cßn khÊu hao lµ biÖn ph¸p chñ quan trong qu¶n lý, lµ viÖc tÝnh to¸n vµ ph©n bæ mét c¸ch cã hÖ thèng nguyªn gi¸ cña TSC§ vµo chi phÝ kinh doanh qua thêi gian sö dông cña TSC§. VÒ ph­¬ng diÖn kinh tÕ, khÊu hao cho phÐp doanh nghiÖp ph¶n ¸nh ®­îc gi¸ trÞ thùc cña tµi s¶n , ®ång thêi lµm gi¶m l·i rßng cña doanh nghiÖp. VÒ ph­¬ng diÖn tµi chÝnh khÊu hao lµ mét ph­¬ng tiÖn tµi trî gióp cho doanh nghiÖp thu håi l¹i gi¸ trÞ ®· mÊt cña TSC§. VÒ ph­¬ng diÖn thuÕ kho¸, khÊu hao lµ mét kho¶n chi phÝ ®­îc trõ vµo lîi tøc chÞu thuÕ, tøc lµ ®­îc tÝnh vµo chi phÝ hîp lý hîp lÖ . VÒ ph­¬ng diÖn kÕ to¸n khÊu hao lµ viÖc ghi gi¶m gi¸ gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh. XuÊt ph¸t tõ néi dung kinh tÕ cña tiÒn khÊu hao còng nh­ quü khÊu hao, viÖc tÝnh khÊu hao ph¶i ®¶m b¶o chÝnh x¸c kÞp thêi cã nghÜa lµ tiÒn khÊu hao ®­îc trÝch ph¶i phï hîp víi chÕ ®é hao mßn h÷u h×nh vµ hao mßn v« h×nh cña TSC§ . X¸c ®Þnh ph­¬ng ph¸p khÊu hao trë thµnh mét trong nh÷ng néi dung quan träng cña c«ng t¸c qu¶n lý vèn cè ®Þnh cña doanh nghiÖp. 5.2- C¸c ph­¬ng ph¸p khÊu hao TSC§. Cã nhiÒu ph­¬ng ph¸p khÊu hao ®­îc ¸p dông réng r·i phæ biÕn trªn thÕ giíi, ®Æc biÖt ë c¸c n­íc kinh tÕ ph¸t triÓn. Cã 4 ph­¬ng ph¸p khÊu hao phæ biÕn sau. 1-Ph­¬ng ph¸p khÊu hao ®­êng th¼ng. Nguyªn gi¸ TSC§ = Thêi gian sö dông Møc trÝch khÊu hao trung b×nh n¨m cña TSC§ Møc khÊu hao b×nh qu©n n¨m = 12 Møc khÊu hao ph¶i trÝch b×nh qu©n th¸ng Do TSC§ ®­îc tÝnh vµo ngµy mïng 1 hµng th¸ng ( nguyªn t¾c trßn th¸ng ) nªn ®Ó ®¬n gi¶n cho viÖc tÝnh to¸n, quy ®Þnh nh÷ng tµi s¶n t¨ng Sè khÊu hao Sè khÊu hao Sè khÊu hao cña = ®· trÝch trong + cña TSC§ t¨ng - TSC§ gi¶m ®i th¸ng thªm th¸ng tr­íc trong th¸ng tr­íc gi¶m trong th¸ng th× th¸ng sau míi tÝnh (hoÆc th«i kh«ng tÝnh khÊu hao). V× thÕ sè khÊu hao gi÷a c¸c th¸ng chØ kh¸c nhau khi cã biÕn ®éng(t¨ng gi¶m) vÒ TSC§. Bëi vËy, hµng th¸ng kÕ to¸n trÝch khÊu hao theo c«ng thøc sau. S« khÊu hao ph¶i trÝch th¸ng nµy Ph­¬ng ph¸p b×nh qu©n cã ­u ®iÓm lµ sè tiÒn khÊu hao ®­îc ph©n bæ ®Òu ®Æn vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm hµng n¨m trong suèt qu¸ tr×nh sö dông cña TSC§. §iÒu ®ã ®¶m b¶o cho doanh nghiÖp cã møc gi¸ thµnh vµ lîi nhuËn æn ®Þnh. Tuy nhiªn ph­¬ng ph¸p nµy cã nh­îc ®iÓm lµ thu håi vèn chËm, do viÖc t¸i ®Çu t­ tµi s¶n cè ®Þnh, ®æi míi kü thuËt kh«ng kÞp thêi, rÊt dÔ bÞ tæn thÊt do hao mßn v« h×nh. 2- Ph­¬ng ph¸p khÊu hao sè d­ gi¶m dÇn. Theo ph­¬ng ph¸p nµy, tiÒn khÊu hao hµng n¨m ®­îc tÝnh theo mét tû lÖ cè ®Þnh nh©n víi gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§. Tû lÖ khÊu hao theo ph­¬ng ph¸p nµy th­êng lín h¬n so víi tû lÖ khÊu hao ®­êng th¼ng. Tgd= Tbq* HÖ sè ®iÒu chØnh. Trong ®ã : Tbq: Tû lÖ khÊu hao b×nh qu©n Tgd: Tû lÖ khÊu hao nhanh HÖ sè ®iÒu chØnh =1 ( ®èi víi tµi s¶n sö dông d­íi 4 n¨m ) 2( ®èi víi tµi s¶n sö dông 5-6 n¨m) 2.5( ®èi víi tµi s¶n sö dông trªn 6 n¨m) Møc khÊu hao gi¶m dÇn( Mgd) ®­îc tÝnh: Mgd= Tgd* Gi¸ trÞ cßn l¹i. Ph­¬ng ph¸p nµy thÝch hîp víi viÖc ®¸nh gi¸ thu nhËp trong tr­êng hîp mµ tµi s¶n ®ãng gãp vµo viÖc t¹o ra tµi s¶n trong c¸c n¨m ®Çu nhiÒu h¬n c¸c n¨m sau. Tuy nhiªn h¹n chÕ cña ph­¬ng ph¸p nµy lµ sè khÊu hao luü kÕ ®Õn n¨m cuèi cïng sÏ kh«ng ®ñ bï ®¾p gi¸ trÞ ban ®Çu cña m¸y mãc. 3-Ph­¬ng ph¸p khÊu hao gi¶m theo n¨m. Theo ph­¬ng ph¸p nµy, ta ph¶i x¸c ®Þnh tû lÖ khÊu hao theo tõng n¨m møc khÊu hao n¨m ®ã. Tû lÖ khÊu hao theo n¨m(Ti). 2(n-i+1) n(n+1) Ti = Trong ®ã : n –Tæng sè n¨m sö dông i-Sè n¨m tÝnh khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh Møc khÊu hao n¨m = Nguyªn gi¸ * Ti Ph­¬ng ph¸p nµy cã ­u ®iÓm h¬n ph­¬ng ph¸p sè d­ gi¶m dÇn ë chç sè khÊu hao ®­îc trÝch ®Õn n¨m cuèi cïng sÏ ®¶m b¸o bï ®¾p ®­îc gi¸ trÞ ban ®Çu cña TSC§. 4-Ph­¬ng ph¸p khÊu hao theo s¶n l­îng S¶n l­îng Møc khÊu hao = hoµn thµnh * b×nh qu©n trªn Trong th¸ng mét ®¬n vÞ s¶n l­äng Møc khÊu hao ph¶i trÝch trong th¸ng Trong ®ã Tæng sè khÊu hao ph¶i trÝch trong thêi gian sñ dông = S¶n l­îng tÝnh theo c«ng suÊt thiÕt kÕ Møc khÊu hao b×nh qu©n trªn 1 ®¬n vÞ s¶n l­îng C¸ch nµy cè ®Þnh møc khÊu trªn mét ®¬n vÞ s¶n l­îng nªn muèn thu håi vèn nhanh, kh¾c phôc ®­îc hao mßn v« h×nh doanh nghiÖp ph¶i t¨ng ca t¨ng kÝp t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng ®Ó t¹o ra nhiÒu s¶n phÈm. 5.2.2.3- Quy ®Þnh vÒ khÊu hao theo chÕ ®é hiÖn hµnh. Theo chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ IAS 16 khÊu hao lµ sù ph©n bæ mét c¸ch cã hÖ thèng gi¸ cña TS trong thêi gian sö dông h÷u Ých cña nã. Theo kÕ to¸n ViÖt Nam: KhÊu hao TSC§ lµ viÖc tÝnh to¸n vµ ph©n bæ mét c¸ch cã hÖ thèng nguyªn gi¸ cña TSC§. HiÖn nay ë n­íc ta chÕ ®é qu¶n lý sö dông vµ trÝch khÊu hao TSC§ ®­îc thùc hiÖn theo quyÕt ®Þnh 166/1999-BTC ngµy 30-12- 1999 thay thÕ quyÕt ®Þnh1062/TC/Q§-CSTC ngµy 14/1/1996. VÒ ph­¬ng ph¸p khÊu hao TSC§. C¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc b¾t buéc ph¶i sö dông ph­¬ng ph¸p khÊu hao ®­êng th¼ng cßn c¸c doanh nghiÖp kh¸c kh«ng b¾t buéc chØ khuyÕn khÝch ¸p dông. 1- Tµi s¶n cè ®Þnh trong c¸c doanh nghiÖp ®­îc trÝch khÊu hao theo ph­¬ngph¸p ®­êng th¼ng néi dung nh­ sau. - C¨n cø vµo quy ®Þnh trong chÕ ®é nµy doanh nghiÖp x¸c ®Þnh cña TSC§. - X¸c ®Þnh møc khÊu hao trung b×nh hµng n¨m cho TSC§ theo c«ng thøc d­íi d­íi ®©y. Nguyªn gi¸ cña TSC§ = Thêi gian sö dông Møc khÊu hao trung b×nh hµng n¨m cña TSC§ 2-Tr­êng hîp thêi gian sö dông hay nguyªn gi¸ TSC§ thay ®æi , doanh nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh l¹i møc trÝch khÊu hao trung b×nh cña TSC§ b»ng c¸ch lÊy gi¸ trÞ cßn l¹i trªn sæ kÕ to¸n chia(:) cho thêi gian sö dông x¸c ®Þnh l¹i hoÆc thêi gian sö dông cßn l¹i ( ®­îc x¸c ®Þnh lµ chªnh lÖch gi÷a thêi gian sö dông ®· ®¨ng ký, trõ thêi gian sö dông) cña TSC§. 5.2.2.3- KÕ to¸n khÊu hao TSC§. - §Þnh kú, trÝch khÊu hao TSC§ vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh. Nî TK 6274 Chi phÝ s¶n xuÊt chung. Nî TK 6414 Chi phÝ b¸n hµng. Nî TK 6424 Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp. Cã TK 214 Hao mßn TSC§. §ång thêi ph¶n ¸nh t¨ng nguån vèn khÊu hao c¬ b¶n ghi ®¬n vµo bªn nî TK 009- Nguån vèn khÊu hao Tr­êng hîp ph¶i nép khÊu hao TSC§ cho nhµ n­íc hoÆc cho tæng c«ng ty, ph¶n ¸nh sè khÊu hao ph¶i nép kÕ to¸n ghi. Nî TK 411 Nguån vèn kinh doanh Cã TK 333 ThuÕ vµ céng c¸c kho¶n ph¶i nép kh¸c Cã TK 336 Ph¶i tr¶ néi bé. Khi thùc nép. Nî TK 333,336 C¸cTK cã liªn quan Cã TK 111,112 . §ång thêi tiÒn khÊu hao ph¶i nép cho nhµ n­íc hay tæng céng ty kÕ to¸n ghi. Cã TK 009 Nguån vèn khÊu hao. - Tr­êng hîp doanh nghiÖp sö dông nguån vèn khÊu hao ®Ó ®Çu t­ tµi chÝnh cho doanh nghiÖp kh¸c vay. Nî TK 128 §Çu t­ ng¾n h¹n Nî TK 228 §Çu t­ dµi h¹n kh¸c. Cã TK 111, 112 Céng ¸céng TK cã liªn quan. §ång thêi ghi ®¬n vµo bªn cã TK 009. - Tr­êng hîp ®¸nh gi¸ l¹i theo quyÕt ®Þnh cña nhµ n­íc . + Tr­êng hîp ®iÒu chØnh t¨ng nguyªn gi¸ cña TSC§. Nî TK 211 TSC§ h÷u h×nh Cã TK 412 Chªnh lÖch ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n Cã TK 214 Hao mßn TSC§. + Tr­êng hîp ®iÒu chØnh t¨ng gi¸ trÞ hao mßn. Nî TK 412 Chªnh lÖch ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n. Cã TK 214 Hao mßn TSC§. + Tr­êng hîp ®¸nh gi¸ gi¶m nguyªn gi¸ TSC§. Nî TK 412 Chªnh lÖch ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n Nî TK 214 Hao mßn TSC§. Cã TK 211 TSC§ h÷u h×nh. Tr­êng hîp ch­a khÊu hao hÕt nh­ng ph¶i nh­äng b¸n thanh lý. Nî TK 214 Gi¸ trÞ hao mßn Nî TK 821 Gi¸ trÞ cßn l¹i Cã TK 211, 213 TK211 TK214 TK627 TK 641 TK642 TK218 (1) (2) (3) (4) TK4313 (5) (6) Chó gi¶i s¬ ®å: (1) Gi¸ trÞ hao mßn TSC§ gi¶m do nh­îng b¸n, thanh lý, gãp vèn liªn doanh b»ng TSC§. (2) TrÝch khÊu hao vµo chi phÝ s¶n xuÊt chung (3) TrÝch khÊu hao vµo chi phÝ b¸n hµng (4) TrÝch chi phÝ khÊu hao vµo chi phÝ qu¶n lý (5) Gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§ thanh lý, nh­îng b¸n (6) Cuèi n¨m tÝnh hao mßn TSC§ phôc vô v¨n ho¸ phóc lîi 5.5 - KÕ to¸n s÷a ch÷a TSC§. Trong qu¸ tr×nh tham gia vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh dÞch vô, TSC§ bÞ hao mßn dÇn vµ h­ háng tõng chi tiÕt tõng bé phËn. §Ó duy tr× vµ tiÕp tôc cho tµi s¶n ho¹t ®éng b×nh th­êng, kh«i phôc, duy tr× n¨ng lùc ho¹t ®éng céng TSC§ ph¶i tiÕn hµnh s÷a ch÷a, thay thÕ nh÷ng bé phËn chi tiÕt cña TSC§ vµ kh¶ n¨ng, ®iÒu kiÖn cña doanh nghiÖp mµ tiÕn hµnh céng viÖc s÷a ch÷a TSC§ cã thÓ thùc hiÖn theo ph­¬ng thøc tù lµm hay giao thÇu. 5.5.1- H¹ch to¸n s÷a ch÷a th­êng xuyªn TSC§. Do khèi l­îng céng viÖc kh«ng nhiÒu, quy m« s÷a ch÷a nhá, chi phÝ Ýt nªn khi ph¸t sinh ®­îc tËp hîp trùc tiÕp vµo chi phÝ kinh doanh céng ¶u bé phËn sö dông TSC§ ®­îc s÷a ch÷a. Nî TK 627,641,642. Cã TK 111,112,152,334,338. 5.5.2- H¹ch to¸n s÷a ch÷a lín TSC§. 5.5.2.1-TrÝch tr­íc söa ch÷a lín -Khi trÝch tr­íc chi phÝ s÷a ch÷a lín TSC§ vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh. + NÕu tù s÷a ch÷a. Nî TK 241 XDCB dë dang. Cã TK 111,112,331 . + NÕu thuª ngoµi söa ch÷a. Nî TK 133 ThuÕ GTGT ®­îc khÊu trõ Nî TK 241 Chi phÝ s÷a ch÷a. Cã TK 111,112,331 + Khi c«ng t¸c s÷a ch÷a TSC§ hoµn thµnh, kÕt chuyÓn söa ch÷a TSC§, ghi. Nî TK 335 Chi phÝ ph¶i tr¶. Cã TK 241 X©y dùng c¬ b¶n dë dang. - NÕu gi¸ thµnh thùc tÕ lín h¬n gi¸ thµnh kÕ ho¹ch th× phÇn v­ît dù to¸n th× phÇn v­ît dù to¸n ®­îc tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña kú s÷a ch÷a ( nÕu v­ît Ýt) hoÆc chê ph©n bæ vµo kú sau nÕu v­ît nhiÒu Nî TK 335 Gi¸ thµnh dù to¸n Nî TK 627,641,642 PhÇn v­ît dù to¸n. Nî TK 142 Chê ph©n bæ kú sau. Cã TK 2413 Gi¸ thµnh thùc tÕ. -NÕu gi¸ thµnh dù to¸n lín h¬n gi¸ thµnh thùc tÕ, th× phÇn dù to¸n thõa ®­îc trÝch vµo thu nhËp bÊt th­êng. Nî TK 335 Chi phÝ ph¶i tr¶. Cã TK 721 C¸c kho¶n thu nhËp bÊt th­êng 5.5.2.1- S÷a ch÷a ngoµi kÕ ho¹ch. -Khi ph¸t sinh chi phÝ. Nî TK 241( 2413) XDCB dë dang Nî TK 133 ThuÕ GTGT ®­îc khÊu trõ Cã TK 152, 153, 331. -Khi c«ng viÖc s÷a ch÷a xong, kÕ to¸n kÕt chuyÓn vµo chi phÝ s÷a ch÷a TSC§. Nî TK 142 Chi phÝ tr¶ tr­íc Cã TK 241 X©y dùng c¬ b¶n dë dang. -Khi ph©n bæ chi phÝ söa ch÷a lín TSC§ vµo chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh dÞch vô. Nî TK 627,641,642 Cã TK 142 TK 111,112,331,334,338 TK 2413 (2) (6) TK 133 TK 331 (4) (3) TK 111,131,311 TK 331 TK721 (5) (7) (10) (8) TK 142 (9) TK335 TK627,641,642 S¬ ®å : H¹ch to¸n söa ch÷a lín TSC§ theo kÕ ho¹ch. (1) TrÝch tr­íc chi phÝ söa ch÷a lín vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh (2) Tù söa ch÷a . (3) Thuª ngoµi söa ch÷a (4) ThuÕ GTGT ®­îc khÊu trõ. (5) C¸c kho¶n øng tr­íc tiÒn c«ng hoÆc thanh to¸n cho ng­êi nhËn thÇu (6) Söa ch÷a lín hoµn thµnh (7) Gi¸ thµnh dù to¸n b»ng gi¸ thµnh thùc tÕ (8) PhÇn v­ît dù to¸n tÝnh vµo chi phÝ (9) Chê ph©n bæ kú sau ( 10) Dù to¸n thõa TK 2413 TK 152,153,331 (1) TK 133 TK 142 TK 627,641,642 (2) (4) (3) S¬ ®å 6: h¹ch to¸n söa ch÷a lín TSC§ ngoµi kÕ ho¹ch (1) Chi phÝ söa ch÷a lín ph¸t sinh ngoµi kÕ ho¹ch (2) ThuÕ GTGT ®­îc khÊu trõ (3) KÕt chuyÓn chi phÝ söa ch÷a lín TSC§ (4) Ph©n bæ chi phÝ söa ch÷a lín TSC§ V- Sæ s¸ch kÕ to¸n TSC§. Sæ s¸ch kÕ to¸n tæng hîp dïng ®Ó ghi c¸céng nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh dùa vµo ®ã ®Ó cung cÊp th«ng tin tæng hîp vµ th­êng chØ th­íc ®o gi¸ trÞ. Theo hÖ thèng kÕ to¸n hiÖn hµnh cã 4 h×nh thøcsæ mçi h×nh thøc sæ cã ®Æc ®iÓm riªng. Tuú theo quy m«, ®Æc ®iÓm mµ c¸c daonh nghiÖp chän h×nh thøc sæ cho phï hîp, thuËn tiÖn cho viÖc h¹ch to¸n vµ cung cÊp th«ng tin ®­îc râ rµng chÝnh x¸c H×nh thøc chøng tõ ghi sæ. H×nh thóc nhËt ký - sæ c¸i H×nh thøc nhËt ký chung. H×nh thøc nhËt ký chøng tõ. H×nh thøc nhËt ký chøng tõ th­êng ®ù¬c ¸p dông ë doanh nghiÖp cã nghiÖp vô kinh tÕ nhiÒu, yªu cÇu qu¶n lý cao tr×nh ®é nh©n viªn kÕ to¸n ®ång ®Òu. Tr×nh tù ghi sæ ®­îc ph¶n ¸nh kh¸i qu¸t ë s¬ ®å sau Chøng tõ gèc vµ b¶ng ph©n bæ sè 3 B¶ng kª sè 4,5 NhËt ký chøng tõ sè9 Sæ hoÆc thÎ kÕ to¸n chi tiªt ThÎ vµ sæ kÕ to¸n chi tiÕt Sæ c¸i TK 211,214,241 B¸o c¸o tµi chÝnh Ghi hµng th¸ng Quan hÖ ®èi chiÕu Ghi cuèi n¨m V-C¸c chØ tiªu ph©n tÝch hiÖu qu¶ sö dông TSC§. Nh­ ta ®· biÕt TSC§ lµ bé phËn s¶n xuÊt chñ yÕu , ph¶n ¸nh n¨ng lùc s¶n xuÊt hiÖn cã , tr×nh ®é tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµ tr×nh ®é trang bÞ c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña doanh nghiÖp. TSC§ ®Æc biÖt lµ m¸y mãc thiÕt bÞ s¶n xuÊtlµ ®iÒu kiÖn quan träng cÇn thiÕt ®Ó , t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm... V× vËy viÖc ph©n tÝch t×nh h×nh sö dông TSC§ ®Ó cã bÖn ph¸p sö dông triÖt ®Ó vÒ sè l­îng, thêi gian vµ c«ng suÊt cña m¸y mãc thiÕt bÞ s¶n xuÊt vµ c¸céng TSC§ kh¸c. HiÖu qu¶ sö dông tµi s¶n cè ®Þnh ®­îc tÝnh to¸n b»ng nhiÒu chØ tiªu, d­íi ®©y lµ mét sè chØ tiªu phæ biÕn. Tæng doanh thu thuÇn (hoÆc gi¸ trÞ tæng s¶n l­îng) = Nguyªn gi¸ b×nh qu©n TSC§ Søc s¶n xuÊt cña TSC§ ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh mét ®ång nguyªn gi¸ b×nh qu©n TSC§ ®em l¹i mÊy ®ång doanh thu thuÇn( hay gi¸ trÞ s¶n l­îng). Nguyªn gÝa TSC§ = Sè lao ®éng b×nh qu©n Møc trang bÞ TSC§ cho mét lao ®éng ChØ tiªu nµy cho biÕt møc trang bÞ TSC§ cho mét lao ®éng. Lîi nhuËn thuÇn = Nguyªn gi¸ b×nh qu©n TSC§ Søc sinh lîi TSC§ ChØ tiªu nµy cho biÕt mét ®ång nguyªn gi¸ b×nh qu©n TSC§ ®em l¹i mÊy ®ång lîi nhuËn. Nguyªn gi¸ b×nh qu©n TSC§ = Tæng doanh thu thuÇn Nguyªn gi¸ b×nh qu©n TSC§ = Doanh thu thuÇn hay lîi nhuËn thuÇn Søc hao phÝ TSC§ ChØ tiªu nµy cho thÊy ®Ó cã 1 doanh thu thuÇn hoÆc lîi nhuËn cÇn bao nhiªu ®ång nguyªn gi¸ TSC§. Tæng lîi nhuËn rßng trong kú = Nguyªn gi¸ TSC§ sö dông b×nh qu©n trong kú HiÖu qu¶ sö dông TSC§ ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh cø mét ®ång nguyªn gi¸ TSC§ sö dông b×nh qu©n trong kú t¹o ra bao nhiªu ®ång lîi nhuËn. Tõ viÖc ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông TSC§, ng­êi qu¶n lý sÏ cã nh÷ng c¨n cø x¸c ®¸ng ®Ó ®­a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh ®Çu t­, ®iÒu chØnh quy m« s¶n xuÊt cho phï hîp vµ ®Ò ra nh÷ng biÖn ph¸p h÷u hiÖu nh¨m khai th¸c nh÷ng tiÒm n¨ng s½n cã, kh¾c phôc nh÷ng tån t¹i trong qu¶n lý. VII - ChuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ vÒ TSC§ vµ kh¶ n¨ng vËn dông vµo ViÖTNam. 7.1- ChuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ vÒ tµi s¶n cè ®Þnh 7.1.1-ChuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ vÒ TSC§ h÷u h×nh (IS 16). Kh¸i niÖm : TSC§ h÷u h×nh lµ nh÷ng tµi s¶n cã h×nh th¸i vËt chÊt do doanh nghiÖp n¾m gi÷ sö dông cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh . * - Tiªu chuÈn nhËn biÕt TSC§. - Cã thêi gian sö dông h¬n 1 n¨m. - Ch¾n ch¾n sÏ thu ®­îc lîi Ých kinh tÕ trong t­¬ng lai do sö dông tµi s¶n ®ã. - Nguyªn gi¸ cña TSC§ ®­îc x¸c ®Þnh mét c¸ch ch¾c ch¾n . *- Nguyªn gi¸ cña TSC§ h÷u h×nh. Nguyªn gi¸ cña TSC§ bao gåm gi¸ mua ( Kh«ng bao gåm thuÕ ®­îc hoµn l¹i) vµ tÊt c¶ c¸c chi phÝ liªn quan trùc tiÕp ®Ó ®­a tµi s¶n vµo ho¹t ®éng nh­. a) Chi phÝ chuÈn bÞ mÆt b»ng. b) Chi phÝ bèc xÕp ban ®Çu c) Chi phÝ l¾p ®Æt ch¹y thö. d) Chi phÝ chuyªn gia. - Nguyªn gi¸ cña TSC§ tù x©y hoÆc tù chÕ lµ gi¸ thµnh thùc tÕ cña TSC§ tù x©y dùng hoÆc tù chÕ céng víi chi phÝ l¾p ®Æt ch¹y thö…tr­êng hîp doanh nghiÖp dïng s¶n phÈm tù s¶n xuÊt ra lµm TSC§ th× nguyªn gi¸ TSC§ lµ chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm ®ã céng c¸c chi phÝ trùc tiÕp liªn quan ®Õn viÖc ®­a TSC§ vµo tr¹ng th¸i s½n sµng ho¹t ®éng.Trong c¸c tr­êng hîp trªn, l·i néi bé kh«ng tÝnh vµo nguyªn gi¸. - TSC§ h÷u h×nh mua d­íi h×nh thøc trao ®æi mét tµi s¶n t­¬ng tù (a similar asset) cã nghÜa lµ c«ng dông t­¬ng tù trong cïng mét lÜnh vùc kinh doanh th× sÏ kh«ng cã ph¸t sinh l·i lç trong qu¸ trao ®æi nguyªn gi¸ TSC§ míi lµ gi¸ TSC§ míi lµ gi¸ trÞ cßn l¹i cña t×a s¶n ®em trao ®æi. - TSC§ h÷u h×nh mua d­íi h×nh thøc trao ®æi víi mét tµi s¶n kh«ng t­¬ng tù ( a dissimilar asset) th× nguyªn gi¸ TSC§ ®ù¬c x¸c ®Þnh theo gi¸ trÞ hîp lý cña tµi s¶n ®em ®æi, sau khi ®iÒu chØnh sè tiÒn ph¶i thu hoÆc tr¶ thªm. *- Chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh sö dông TSC§ ®­îc ghi t¨ng nguyªn gi¸ TSC§ nÕu chi phÝ nµy ch¾c ch¾n lµm t¨ng lîi Ých kinh tÕ trong t­¬ng lai do sö dông tµi s¶n. C¸c phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh sö dông TSC§ h÷u h×nh chØ ®ùoc ghi t¨ng nguyªn gi¸ nÕu chóng thùc sù c¶i thiÖn so víi tr¹ng th¸i ban ®Çu c¶u tµi s¶n ®ã. a) Thay ®æi mét bé phËn cña TSC§ h÷u h×nh lµm t¨ng thêi gian sö dông h÷u Ých hoÆc t¨ng c«ng suÊt sö dông cña chóng. b) C¶i tiÕn c¸c bé phËn cña TSC§ h÷u h×nh lµm t¨ng ®¸ng kÓ chÊt l­îng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra. c) ¸p dông quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt míi lµm gi¶m chi phÝ ho¹t ®éng cña tµi s¶n so víi tr­íc chi phÝ söa ch÷a vµ b¶o d­ìng( expenditure on repairs or maintenance of property, plant and equipment) nh»m kh«i phôc vµ duy tr× kh¶ n¨ng ®em l¹i lîi Ých kinh tÕ t­¬ng lai cho doanh nghiÖp theo tr¹ng th¸i ho¹t ®éng tiªu chuÈn ban ®Çu h¹ch to¸n vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh. 7.1. 2- ChuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ vÒ khÊu hao TSC§ h÷u h×nh(IAS 4) + KhÊu hao lµ qu¸ tr×nh chuyÓn gi¸ trÞ cña mét tµi s¶n vµo chi phÝ trong thêi gian h÷u dông cña tµi s¶n. + Thêi gian h÷u dông cña tµi s¶n lµ kho¶ng thêi gian thiÕt bÞ d­îc ­íc tÝnh cã thÓ ho¹t ®éng phôc vô ®­îc cho c«ng ty. + Tµi s¶n tÝnh khÊu hao khi . a) Tµi s¶n cã thêi gian sö dung nhiÒu h¬n 1 n¨m b) Cã ®êi h÷u dông h¹n chÕ. c) Tµi s¶n thuéc quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp dïng ®Ó s¶n xuÊt hµng ho¸ dÞch vô hoÆc cho thuª hoÆc dung cho môc ®Ých qu¶n lý. Mét tµi s¶n cã thÓ trë thµnh v« Ých do 1 trong 2 nguyªn nh©n sau. + Hao mßn h÷u h×nh + Hao mßn v« h×nh §êi phôc vô cña mét tµi s¶n phô thuéc vµo hao mßn h÷u h×nh vµ hao mßn v« h×nh. §êi phôc vô cña tµi s¶n ng¾n h¬n mét trong hai kho¶ng thêi gian ®ã. PhÇn II Thùc tr¹ng c«ng t¸c kÕ to¸n TSC§ t¹i nhµ m¸y thuèc l¸ Th¨ng Long I) LÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn 1) LÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña nhµ m¸y. Nhµ m¸y thuèc l¸ Th¨ng Long lµ mét doanh nghiÖp nhµ n­íc lµ thµnh viªn cña tæng c«ng ty thuèc l¸ ViÖt Nam, nhiÖm vô chñ yÕu lµ s¶n xuÊt vµ kinh doanh c¸c lo¹i thuèc l¸ ®iÕu cã ®Çu läc vµ kh«ng cã ®Çu läc. LÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña nhµ m¸y g¾n víi nh÷ng b­íc ®i th¨ng trÇm cña ®Êt n­íc. Sau cuéc kh¸ng chiÕn chèng ph¸p miÒn B¾c ®­îc hoµn toµn gi¶i phãng b¾t tay vµo c«ng cuéc x©y dùng chñ nghÜa x· héi. Vµo thêi kú ®ã cuéc sèng cña nh©n d©n cã biÕt bao nhu cÇu trong ®ã nhu cÇu vÒ thuèc l¸ lµ nhu cÇu thiÕt yÕu. Nhµ m¸y thuèc l¸ Th¨ng Long ®øa con ®Çu lßng cña nghµnh thuèc l¸ ViÖt Nam ra ®êi ®· ®¸p øng ®­îc nhu cÇu ®ã cña nh©n d©n. MÆc dï ®­îc §¶ng vµ Nhµ n­íc quan t©m gióp ®ì, song do míi thµnh lËp nªn c¬ së vËt chÊt cßn nghÌo nµn, m¸y mãc thiÕt bÞ cßn l¹c hËu phÇn lín lµ cña Trung Quèc vµ TiÖp Kh¾c kü thuËt cßn th« s¬, tay nghÒ s¶n xuÊt cña c«ng nh©n ch­a cao nªn n¨m ®Çu nhµ m¸y chØ s¶n xuÊt ®­îc 8950 triÖu bao thuèc l¸ c¸c lo¹i. Th¸ng 1-1960 nhµ m¸y chuyÓn ra khu c«ng nghiÖp Th­îng ®×nh quËn Thanh Xu©n- Hµ néi(c¬ së hiÖn nay) víi 820 lao ®éng. Thêi kú 1960-1965 lµ thêi kú nhµ m¸y v­¬n lªn tù kh¼ng ®Þnh m×nh víi sù nç lùc phÊn ®Êu cña toµn bé c«ng nh©n viªn ®· ®­a nhµ m¸y tõ mét xÝ nghiÖp nöa c¬ khÝ lªn nhµ m¸y b¸n tù ®éng , c¬ së vËt chÊt ®­îc n©ng cao tr×nh ®é tay nghÒ c«ng nh©n ®­îc chó trängv× vËy n¨ng xuÊt lao ®éng ®­îc n©ng lªn ®¸ng kÓ. N¨m 1964 gi¸ trÞ s¶n l­îng cña nhµ m¸y ®¹t 30.908.458 ®ång gÊp 2 lÇn gi¸ trÞ tæng s¶n l­îng n¨m 1959. ChuyÓn sang giai ®o¹n míi (1965-1975) lµ giai ®o¹n ®Çy khã kh¨n thö th¸ch ®èi víi nhµ m¸y lµ thêi kú sèng chiÕn ®Êu vµ lao ®éng v× miÒn Nam th©n yªu. Trong ®iÒu kiÖn hÕt søc khã kh¨n nh­ng b×nh qu©n trong 4 n¨m chiÕn tranh nhµ m¸y ®¹t 103.32 % gi¸ trÞ tæng s¶n l­îng vµ 110,11% s¶n l­îng s¶n phÈm so víi kÕ ho¹ch hoµn thµnh v­ît møc chØ tiªu ®­îc giao. Thêi kú 1981-1985 Th¨ng Long b­íc vµo kÕ ho¹ch 5 n¨m lÇn thø nhÊt ®©y lµ thêi kú kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a s¶n xuÊt vµ khoa häc kü thuËt , nhiÒu s¸ng kiÕn ®­îc ®Ò xuÊt vµ ¸p dông. Gi¸ trÞ s¶n l­îng b×nh qu©n ®¹t 200 triÖu bao ( riªng n¨m 1985 ®¹t 235.890.000 bao) s¶n phÈm cña Th¨ng Long ®a d¹ng vÒ chñng lo¹i , chÊt l­îng cao mÆt hµng cã ®Çu läc xuÊt hiÖn ngµy cµng nhiÒu . Tõ khi chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc , mÆc dï gÆp nhiÒu khã kh¨n thö th¸ch nh­ng nhµ m¸y vÉn duy tr× tèc ®é ph¸t triÓn t­¬ng ®èi cao. Bªn c¹nh nh÷ng s¶n phÈm truyÒn thèng nh­ Th¨ng Long, Hoµn KiÕm, §iÖn Biªn, Thñ ®«, Hång Hµ, Tam ®¶o, §èng §a ®Çu läc nhµ m¸y cßn cho ra ®êi mét sè s¶n phÈm míi nh­ M- xanh, Tam ®¶o xanh vµ 2 s¶n phÈm thuèc l¸ liªn doanh chÊt l­îng cao g©y ®­îc tiÕng vang lín trªn thÞ tr­êng lµ Vinataba, Dunhill ®¸p øng ®­îc nhu cÇu ngµy cµng cao cña kh¸ch hµng. Tr¶i qua 40 n¨m x©y dùng vµ ph¸t triÓn nhµ m¸y lu«n hoµn thµnh v­ît møc kÕ ho¹ch ®­îc giao thùc hiÖn tèt nghÜa vô ®èi víi nhµ n­íc, ®¶m b¶o ®êi sèng vËt chÊt tinh thÇn cho ng­êi lao ®éng. Mét sè kÕt qu¶ cña nhµ m¸y qua 3 n¨m gÇn ®©y. ChØ tiªu N¨m 1997 N¨m 1998 N¨m 1999 Doanh thu tiªu thô Lîi nhuËn tiªu thô Nép ng©n s¸ch Thu nhËp b×nh qu©n hµng th¸ng 604 tû 25.4 tû 240 tû 1.250.000 540 tû 20.8 tû 216.4 tû 1.350.000 590 tû 17.3 tû 219.3 tû 1.420.000 2- Chøc n¨ng nhiÖm vµ vµ tæ chøc bé m¸y qu¶n lý cña nhµ m¸y . 2.1- Chøc n¨ng nhiÖm vô cña nhµ m¸y. Nhµ m¸y thuèc l¸ Th¨ng Long víi chøc n¨ng s¶n xuÊt ra c¸c lo¹i thuèc l¸ cung cÊp cho thÞ tr­êng trong n­íc, cho c¸c ®¹i lý, c¸c cöa hµng b¸n bu«n vµ b¸n lÎ trªn c¸c mäi miÒn ®Êt n­íc. §Ó tiªu thô tèt s¶n phÈm cña m×nh th× nhµ m¸y ph¶i thùc hiÖn tèt c¸c chøc n¨ng sau ®©y. - Tæ chøc s¶n xuÊt thuèc l¸ ®¶m b¶o vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng ®¸p øng nhu cÇu thÞ tr­êng. - Tæ chøc nghiªn cøu thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc n¾m b¾t nhu cÇu thÞ hiÕu tiªu dïng trªn thÞ tr­êng trong mäi thêi kú ®Ó ho¹ch ®Þnh chiÕn l­îc Marketing ®óng ®¾n, ®¶m b¶o kinh doanh cña ®¬n vÞ ®­îc chñ ®éng Ýt rñi ro l¹i mang l¹i hiÖu qu¶ tèi ­u nhÊt. - ChÞu tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn ®­êng lèi chÝnh s¸ch cña nhµ m¸y ®· ®­îc bé nghµnh ban hµnh. - Tæ chøc tèt c«ng t¸c c¸n bé phï hîp víi thùc tÕ, thùc hiÖn chÕ ®é tiÒn l­¬ng cho c¸n bé c«ng nh©n viªn, cïng c¸c biÖn ph¸p ®Ó båi d­ìng tr×nh ®é c¸n bé c«ng nh©n viªn, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng. - Nghiªn cøu tæng hîp c¸c hîp ®ång bu«n b¸n kinh doanh, nhËn ®¹i lý ®Ó cã ph­¬ng h­íng tæ chøc, cã quan hÖ tèt víi kh¸ch hµng ®Ó s¶n phÈm s¶n xuÊt r._.