Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa ở Việt Nam

Néi dung 1. Kh¸i qu¸t chñ tr­¬ng CNH - H§H ®Êt n­íc cña §¶ng ta: * TÊt yÕu kh¸ch quan vµ t¸c dông cña CNH - H§H: - TÊt yÕu kh¸ch quan: + Do n­íc ta lµ n­íc n«ng nghiÖp nghÌo nµn l¹c hËu: N­íc ta hiÖn nay lµ mét n­íc n«ng nghiÖp, s¶n xuÊt n«ng nghiÖp lµ bé phËn cña kinh tÕ n«ng th«n. Kinh tÕ n«ng th«n n­íc ta chñ yÕu lµ kinh tÕ thuÇn n«ng. Nh×n mét c¸ch tæng qu¸t, nÕu xÐt vÒ chØ tiªu kinh tÕ nh­ tû träng gi÷a c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp, tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt (LLSX) ®Æc biÖt lµ khoa häc kÜ thuËt vµ c«ng nghÖ... th× ViÖt Nam vÉn lµ mét n­íc nghÌo nµn l¹c hËu, ®ang ë tr×nh ®é v¨n minh n«ng nghiÖp. §Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt lín, hiÖn ®¹i, n­íc ta ph¶i thùc hiÖn qu¸ tr×nh CNH-H§H. §©y lµ mét qu¸ tr×nh nh¶y vät cña lùc l­îng s¶n xuÊt(LLSX) vµ cña khoa häc kÜ thuËt ®Æc biÖt lµ sù nh¶y vät vÒ c«ng cô lao ®éng. Do ®ã muèn x©y dùng n­íc ta trë thµnh n­íc XHCN cã nÒn c«ng n«ng nghiÖp hiÖn ®¹i, kÜ thuËt tiªn tiÕn, quèc phßng v÷ng m¹nh, cuéc sèng v¨n minh vµ h¹nh phóc, ta ph¶i tiÕn hµnh CNH-H§H ®Êt n­íc. + Do yªu cÇu cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ hµng hãa quyÕt ®Þnh: S¶n phÈm cña nÒn s¶n xuÊt x· héi kh«ng chØ nh»m tho¶ m·n nhu cÇu cña x· héi mµ chóng cßn ph¶i ®­îc ®em b¸n, chóng ph¶i cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng, cã kh¶ n¨ng gi÷ v÷ng vµ më réng thÞ tr­êng… Do vËy, c¸c s¶n phÈm hµng ho¸ vµ dÞch vô ph¶i ®­îc s¶n xuÊt dùa trªn m«t nÒn t¶ng v÷ng ch¾c cña c¬ s¬ v©t chÊt – kü thuËt hiªn ®¹i, chi phÝ trªn mét ®¬n vi s¶n phÈm ë møc thÊp nhÊt. Tr×nh ®é cña ng­êi lao ®éng cao, kü thuËt hiÖn ®¹i, t¹o ra c¸c s¶n phÈm ®¸p øng yªu cÇu thÞ tr­êng, kh¶ n¨ng thu lîi nhuËn lín, t¨ng kh¶ n¨ng tÝch luü cho nÒn kinh tÕ vÇ tham gia vµo quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ ë møc ®é cao h¬n. - T¸c dông cña CNH-H§H: + CNH-H§H lµm ph¸t triÓn LLSX, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, t¨ng tr­ëng kinh tÕ, do ®ã gãp phÇn æn ®Þnh vµ n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n, gãp phÇn quyÕt ®Þnh sù th¾ng lîi cña CNXH. Së dÜ nã cã t¸c dông nh­ vËy v× CNH-H§H lµ mét c¸ch chung nhÊt, lµ cuéc c¸ch m¹ng vÒ LLSX lµm thay ®æi c¨n b¶n kü thuËt, c«ng nghÖ s¶n xuÊt, lµm t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. + T¹o tiÒn ®Ò vÒ vËt chÊt ®Ó kh«ng ngõng cñng cè vµ t¨ng c­êng vai trß kinh tÕ nhµ n­íc, n©ng cao n¨ng lùc tÝch luü, t¨ng c«ng ¨n viÖc lµm, nhê ®ã lµm t¨ng sù ph¸t triÓn tù do vµ toµn diÖn trong mäi ho¹t ®éng kinh tÕ cña con ng­êi-nh©n tè trung t©m cña nÒn s¶n xuÊt x· héi. Tõ ®ã, con ng­êi cã thÓ ph¸t huy vai trß cña m×nh ®èi víi nÒn s¶n xuÊt x· héi. MÆt kh¸c b»ng sù ph¸t triÓn toµn diÖn, con ng­êi sÏ thóc ®Èy LLSX ph¸t triÓn. Muèn ®¹t ®­îc ®iÒu ®ã, ph¶i thùc hiÖn tèt CNH-H§H míi cã kh¶ n¨ng thùc tÕ ®Ó quan t©m ®Çy ®ñ ®Õn sù ph¸t triÓn tù do vµ toµn diÖn nh©n tè con ng­êi. + Mçi b­íc ph¸t triÓn míi cña c¬ së vËt chÊt- kü thuËt do qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¨ ®em l¹i sÏ t¹o ra nh÷ng ®IÒu kiÖn míi cho viÖc x©y dùng nÒn v¨n ho¸ míi, thñ tiªu t×nh tr¹ng l¹c hËu vÒ x· héi, t¹o thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn tù do toµn diÖn cña con ng­êi- nh©n tè trung t©m cña thêi ®¹i, ®­a ®Êt n­íc ®Õn tr×nh ®é v¨n minh cao h¬n. + CNH-H§H gãp phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi. Kinh tÕ cã ph¸t triÓn th× míi cã ®ñ ®iÒu kiÖn vËt chÊt cho t¨ng c­êng cñng cè an ninh quèc phßng, ®ñ søc chèng thï trong giÆc ngoµi. CNH-H§H cßn t¸c ®éng ®Õn viÖc ®¶m b¶o kü thuËt, gi÷ g×n b¶o qu¶n vµ tõng b­íc c¶i tiÕn vò khÝ, trang thiÕt bÞ hiÖn cã cho lùc l­îng vò trang. + CNH-H§H gãp phÇn t¨ng nhanh quy m« thÞ tr­êng. Bªn c¹nh thÞ tr­êng hµng ho¸, cßn xuÊt hiÖn c¸c thÞ tr­êng vèn, thÞ tr­êng lao ®éng, thÞ tr­êng c«ng nghÖ...V× vËy, viÖc sö dông tÝn dông, ng©n hµng vµ c¸c dÞch vô tµi chÝnh kh¸c t¨ng m¹nh. CNH-H§H còng t¹o ®iÒu kiÖn vËt chÊt cho viÖc x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ, ®ñ søc tham gia mét c¸ch cã hiÖu qu¶ vµo sù ph©n c«ng vµ hîp t¸c quèc tÕ. * Nh÷ng yÕu tè chñ yÕu t¸c ®éng ®Õn sù nghiÖp CNH-H§H ë n­íc ta: - Bªn trong: bao gåm tiÒm n¨ng kinh tÕ tù nhiªn cña quèc gia, tiÒm n¨ng kinh tÕ x· héi cña d©n téc. + VÒ vÞ trÝ ®Þa lý, ViÖt Nam n»m ë phÝa ®«ng bµn ®¶o §«ng D­¬ng vµ lµ quèc gia ven biÓn. Nh­ vËy, ViÖt Nam ë gÇn c¸c tuyÕn ®­êng biÓn quan träng vµ lµ n¬i cã c¸c tuyÕn ®­êng hµng kh«ng ®i qua hoÆc kÒ cËn l·nh thæ. §­êng biÓn dµi ®· t¹o c¬ héi cho ngµnh giao th«ng vËn t¶i cña ViÖt Nam ph¸t triÓn. + VÒ tµi nguyªn thiªn nhiªn, ®Êt ®ai lµ mét lo¹i tµi nguyªn quan träng ë ViÖt Nam. Sè l­îng 7ha ®Êt trång trät cïng víi khÝ hËu nhiÖt ®íi, giã mïa, ®é Èm cao t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c ngµnh n«ng, l©m nghiÖp ph¸t triÓn. Kho¸ng s¶n cña ViÖt Nam rÊt phong phó, ë n­íc ta hiÖn ®· ph¸t hiÖn kho¶ng 100 lo¹i quÆng kim lo¹i vµ phi kim lo¹i. TiÒm n¨ng nµy cho phÐp ph¸t triÓn c¸c c¬ së khai kho¸ng, chÕ biÕn vµ tinh chÕ rÊt lín. + VÒ nguån nh©n lùc, ViÖt Nam lµ n­íc ®«ng d©n, b­íc vµo thÕ kû XXI d©n sè ViÖt Nam cã trªn 80 triÖu ng­êi (®«ng d©n thø 2 ë c¸c n­íc §«ng Nam ¸ vµ thø 13 trong sè 216 quèc gia trªn thÕ giíi). Nh­ vËy, ViÖt Nam cã kho¶ng 40 triÖu lao ®éng tû lÖ lao ®éng trÎ cao, vµ chñ yÕu tËp trung ë c¸c thµnh phè. T×nh h×nh nguån nh©n lùc nãi trªn cã thuËn lîi cho ph¸t triÓn nhiÒu ngµnh kinh tÕ míi. §Æc biÖt lao ®éng trÎ cã kh¶ n¨ng tiÕp thu c«ng nghÖ míi nhanh. - Bªn ngoµi: gåm nh÷ng thµnh tùu c«ng nghÖ trªn thÕ giíi, ®­êng lèi ®èi ngo¹i cña quèc gia, xu h­íng biÕn ®éng cña kinh tÕ toµn cÇu + VÒ c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt: §©y lµ yÕu tè chñ yÕu ®­a nÒn v¨n minh nh©n lo¹i tõ tr×nh ®é thÊp lªn tr×nh ®é cao vµ nã cã t¸c ®éng trùc tiÕp, m¹nh mÏ ®Õn sù nghiÖp CNH- H§H ë c¸c n­íc chËm ph¸t triÓn. Cho ®Õn nay, trong lÞch sö ®· diÔn ra ba cuéc c¸ch m¹ng khoa häc- kü thuËt vÜ ®¹i ®· biÕn lao ®éng thñ c«ng thµnh lao ®«ng c¬ khÝ, t¹o ra nhiÒu ®éng c¬ míi, nguån n¨ng l­îng míi, vËt liÖu míi…®Æc biÖt lµ viÖc h×nh thµnh nh÷ng nguyªn lý c«ng nghÖ s¶n xuÊt. Trong c¸c n­íc ph¸t triÓn hiÖn nay, c¸ch m¹ng khoa häc- c«ng nghÖ ®ang diÔn ra rÊt m¹nh mÏ vµ cã t¸c ®éng rÊt to lín tíi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc. + VÒ quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ: Quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ t¹o kh¶ n¨ng to lín ®Ó n­íc ta cã thÓ tiÕp cËn nh÷ng thµnh tùu vÜ ®¹i cña c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, thu hót thªm c¸c nguån vèn bªn ngoµi, häc hái kinh nghiÖm tæ chøc qu¶n lÝ cña c¸c n­íc ®i nguån vèn bªn ngoµi, häc hái kinh nghiÖm tæ chøc qu¶n lÝ cña c¸c n­íc ®i tr­íc trªn con ®­êng c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt n­íc. *Nh÷ng vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt ®Ó tiÕp tôc chiÕn l­îc CNH-H§H ë ViÖt Nam theo ®­êng lèi cña §¶ng: Kh¸c víi nh÷ng n¨m 1995 vÒ tr­íc, kÓ tõ 1996 ®Õn nay cã nh÷ng ®Æc ®iÓm míi vÒ c¬ chÕ kinh tÕ, lùc l­îng tiÕn hµnh CNH-H§H, vÒ ®Þnh h­íng chiÕn l­îc, huy ®éng vèn, yÕu tè thêi ®¹i…trªn c¬ së tæng kÕt thùc tiÔn vµ c¨n cø vµo t×nh h×nh hiÖn nay vµ yªu cÇu ph¸t triÓn cña thêi kú míi, §¹i héi VIII cña §¶ng x¸c ®Þnh quan ®iÓm CNH-H§H nh­ sau: 1. Gi÷ v÷ng ®éc lËp tù chñ ®i ®«i víi më réng hîp t¸c quèc tÕ, ®a ph­¬ng hãa, ®a d¹ng hãa quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i. Dùa vµo nguån lùc trong n­íc lµ chÝnh ®i ®«i víi tranh thñ t«i ®a nguån lùc bªn ngoµi trªn c¬ së x©y dùng mét nÒn kinh tÕ më, héi nhËp khu v­c vµ thÕ giíi, h­íng m¹nh vÒ xuÊt khÈu, ®ång thêi thay thÕ nhËp khÈu b»ng nh÷ng s¶n phÈm trong n­íc s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶. 2. CNH-H§H lµ sù nghiÖp cña toµn d©n, cña mäi thµnh phÇn kinh tÕ, trong ®ã kinh tÕ nhµ n­íc lµ chñ ®¹o. 3. LÊy viÖc ph¸t huy nguån lùc con ng­êi lµm yªu tè c¬ b¶n cho viÖc ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng. 4. Khoa häc vµ c«ng nghÖ lµ ®éng lùc cña CNH-H§H, kÕt hîp c«ng nghÖ hiÖn ®¹i víi c«ng nghÖ truyÒn thèng, tranh thñ ®i nhanh vµo hiÖn ®¹i ë kh©t quyÕt ®Þnh. 5. LÊy hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi lµm tiªu chuÈn c¬ b¶n ®Ó lùa chän ph­¬ng ¸n ph¸t triÓn, lùa chän dù ¸n ®Çu t­ vµo c«ng nghÖ. 6. KÕt hîp ph¸t triÓn kinh tÕ víi an ninh quèc phßng. B­íc vµo thÕ kû XXI, tr­íc nh÷ng biÕn ®æi to lín cña t×nh h×nh trong n­íc vµ quèc tÕ, §¹i h«i IX nhÊn m¹nh thªm 3 quan ®iÓm: 1. Con ®­êng CNH-H§H ë n­íc ta cÇn vµ cã thÓ rót ng¾n thêi gian so víi c¸c n­íc ®i tr­íc. 2. CNH-H§H ®Êt n­íc ph¶i ®¶m b¶o x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ vµ chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ khu vùc. 3. Ph¸t triÓn kinh tÕ nhanh, cã hiÖu qu¶ vµ bÒn v÷ng, t¨ng tr­ëng kinh tÕ ®i ®«i víi tiÕn bé, c«ng b»ng x· héi vµ b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i. §Ó thùc hiÖn nh÷ng ®­êng lèi chñ tr­¬ng, quan ®iÓm ®ã cÇn cã nh÷ng gi¶i ph¸p, chÝnh s¸ch: - T¹o nguån vèn tÝch lòy cho CNH-H§H: Sù nghiÖp CNH-H§H ®ßi hái nguån vèn rÊt to lín .Do ®ã më réng quy m« huy ®éng vèn vµ sö dông vèn cã hiÖu qña c¸c nguån vèn lµ mét ®iÒu kiÖn, tiÒn ®Ò quan träng ®Ó CNH-H§H ®­îc thµnh c«ng.Vèn cho qu¸ tr×nh CNH-H§H cã hai nguån gåm cã vèn tÝch luü trong n­íc vµ vèn tõ n­íc ngoµi. - §Èy m¹nh nghiªn cøu øng dông thµnh tùu khoa häc & c«ng nghÖ míi: Khoa häc vµ c«ng nghÖ ®­îc x¸c ®Þnh lµ ®«ng lùc cña CNH-H§H. Khoa häc c«ng nghÖ cã vai trß quyÕt ®Þnh lîi thÕ c¹nh tranh vµ tèc ®é ph¸t triÒn kinh tÕ nãi chung vµ CNH-H§H nãi riªng. Trong khi ë ViÖt Nam cho ®Õn n¨m 2000, nguån nh©n lùc th«ng tin khoa häc - c«ng nghÖ n­íc ta vÉn cßn qu¸ máng vµ yÕu kÐm, ch­a ®ñ søc ®¸p øng so víi nhu cÇu thùc tÕ. Sè ng­êi lµm c«ng t¸c th«ng tin khoa häc - c«ng nghÖ chuyªn nghiÖp míi chØ cã 3000 ng­êi, trong ®ã, sè ng­êi cã tr×nh ®é ®¹i häc chiÕm 66,3%, trªn ®¹i häc chiÕm 6,45%[Bé Khoa häc, C«ng nghÖ vµ M«i tr­êng. Khoa häc vµ c«ng nghÖ ViÖt Nam 1996-2000. Hµ néi, 2001, tr.78-79]. §Ó ph¸t triÓn ®­îc khoa häc vµ c«ng nghÖ ë n­íc ta hiÖn nay th× cÇn lµm theo c¸c h­íng sau ®©y: Thø nhÊt: §Èy m¹nh c«ng t¸c nghiªn cøu ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c tµi nguyªn quèc gia, n¾m b¾t c«ng nghÖ cao cïng víi thµnh tùu khoa häc vµ c«ng nghÖ míi ®Ó tõ ®ã cã chÝnh s¸ch, chiÕn l­îc ®óng ®¾n cho viÖc øng dông vµo c¸c ngµnh kinh tÕ x· héi mét c¸ch nhanh chãng vµ khai th¸c sö dông, hîp lý b¶o vÖ tµi nguyªn quèc gia. Thø hai: Chó träng nghiªn cøu c¬ b¶n vÒ khoa häc x· héi vµ nh©n v¨n, khoa häc tù nhiªn ®Ó lµm chç dùa l©u dµi cho nghiªn cøu øng dông vµ triÓn khai vµ tiÕp cËn c¸c thµnh tùu khoa häc kü thuËt míi . Thø ba: Më réng c«ng t¸c khoa häc c«ng nghÖ víi c¸c n­íc vµ tæ chøc quèc tÕ nh»m tiÕp cËn kÕ thõa nh÷ng thµnh tùu míi cña thÕ giíi, tranh thñ sù gióp ®ì quèc tÕ. Thø t­ : X©y dùng tiÒm lùc nh»m ph¸t triÓn mét nÒn khoa häc tiªn tiÕn, bao gåm c¸c h×nh thøc ®µo t¹o vµ sö dông c¸n bé khoa häc, chó träng ®µo t¹o chuyªn gia, t¨ng c­êng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho c¸c ngµnh khoa c«ng nghÖ. - Lµm tèt c«ng t¸c ®iÒu tra c¬ b¶n, th¨m dß ®Þa chÊt: §©y lµ c«ng viÖc cÇn thiÕt, thËm chÝ ph¶i hoµn thµnh vÒ c¬ b¶n trong giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ tr×nh CNH-H§H ®Êt n­íc. Bëi v× qu¸ tr×nh CNH ®Êt n­íc ®æng thêi lµ qu¸ tr×nh x©y dùng nh÷ng c¬ së kinh tÕ míi, lµ qu¸ tr×nh khai th¸c nh÷ng tiÒm n¨ng ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ. C«ng t¸c ®iÓu tra c¬ b¶n th¨m dß ®Þa chÊt t¹o c¬ së cho viÖc x¸c ®Þnh c¸c tiÒm n¨ng cña nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc. * Vai trß CNH-H§H trong sù nghiÖp x©y dùng CNXH ë ViÖt Nam hiÖn nay: - §Æt c«ng nghiÖp ho¸ trong bèi c¶nh cña ph¸t triÓn kinh tÕ víi néi dung c¬ b¶n lµ ph¸t triÓn c¬ cÊu kinh tÕ trªn c¬ së c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i nh»m ®Èy m¹nh nhÞp ®é ph¸t triÓn ®ång thêi h­íng vµo viÖc thùc hiÖn c¸c môc tiªu kinh tÕ x· héi. Tæ chøc ph¸t triÓn tèt c«ng viÖc CNH-H§H míi cã kh¶ n¨ng thùc tÕ ®Ó quan t©m ®Çy ®ñ tíi sù ph¸t triÓn toµn d©n vµ toµn diÖn cña nh©n tè con ng­êi. - CNH cßn t¹o vËt chÊt, kü thuËt cho viÖc cñng cè ph¸t triÓn tiÒm lùc quèc phßng v÷ng m¹nh v× chØ cã ph¸t triÓn kinh tÕ m¹nh míi ã thÓ t¹o ra c¬ së vËt chÊt kinh tÕ cho an ninh quèc phßng ph¸t triÓn. MÆt kh¸c CNH cßn t¹o ra nhiÒu kh¶ n¨ng cho viÖc thùc hiÖn tèt ph©n c«ng vµ hîp t¸c quèc tÕ. - CNH lµ cuéc c¸ch m¹ng vÒ LLSX lµm thay ®æi c¨n b¶n khoa häc kinh tÕ s¶n xuÊt lµm t¨ng n¨ng xuÊt lao ®éng. CNH chÝnh lµ thùc hiÖn x· héi ho¸ vÒ mÆt kinh tÕ víi tèc ®é cao, gãp phÇn æn ®Þnh vµ ngµy cµng n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt. 2. Néi dung cña quan ®iÓm ®ã: * Kh¸i niÖm CNH-H§H: Kh¸i niÖm CNH-H§H do §¶ng ta nªu ra t¹i héi nghÞ TW khãaVII,n¨m 1994 “CNH-H§H lµ qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¨n b¶n, toµn diÖn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh, dÞch vô, qu¶n lý kinh tÕ x· héi tõ sö dông l¹o ®éng thñ c«ng lµ chÝnh sang sö dông mét c¸ch phæ biÕn søc lao ®éng cïng víi c«ng nghÖ, ph­¬ng tiÖn vµ ph­¬ng ph¸p tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i dùa trªn sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp vµ tiÕn bé khoa häc – c«ng nghÖ, t¹o ra n¨ng suÊt lao ®éng x· héi cao” * V× sao ph¶i x¸c ®Þnh khoa häc & c«ng nghÖ vµ gi¸o dôc & ®µo t¹o lµ quèc s¸ch hµng ®Çu: - Vai trß cña khoa häc & c«ng nghÖ: Mét lµ, khoa häc vµ c«ng nghÖ cã vai trß quyÕt ®Þnh trong viÖc trang bÞ vµ trang bÞ l¹i c¸c m¸y mãc, trang thiÕt bÞ kü thuËt, c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, tiªn tiÕn cho nÒn s¶n xuÊt x· héi nãi riªng, cho tÊt c¶ c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n nãi chung, nh»m n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, chÊt l­îng s¶n phÈm, t¨ng c­êng søc c¹nh tranh cña c¸c s¶n phÈm hµng hãa ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi, v.v... víi môc tiªu kh«ng ngõng c¶i thiÖn vµ n©ng cao møc sèng cña ng­êi d©n, sù phån vinh cña x· héi. §ã lµ nhiÖm vô ®Çu tiªn, quan träng nhÊt cña sù nghiÖp ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ë n­íc ta hiÖn nay t¹o tiÒn ®Ò vµ nÒn t¶ng thóc ®Èy sù nghiÖp CNH- H§H ®Ó ®Õn n¨m 2020, ®­a n­íc ta c¬ b¶n trë thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp. Hai lµ, khoa häc vµ c«ng nghÖ ®ãng vai trß v« cïng quan träng trong viÖc gi¸o dôc, ®µo t¹o, båi d­ìng, ph¸t huy nguån lùc con ng­êi, ®Æc biÖt lµ nguån lùc trÝ tuÖ, mét nguån lùc to lín, cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh ®èi víi sù nghiÖp CNH-H§H ë n­íc ta. Th«ng qua gi¸o dôc, ®µo t¹o, khoa häc vµ c«ng nghÖ sÏ trang bÞ cho con ng­êi nh÷ng tri thøc cÇn thiÕt ®Ó hä cã thÓ am hiÓu, sö dông vµ khai th¸c mét c¸ch tÝch cùc, cã hiÖu qu¶ nh÷ng trang thiÕt bÞ kü thuËt hiÖn ®¹i, vµ mÆt kh¸c, cã thÓ s¸ng t¹o ra c«ng nghÖ míi. Ba lµ, khoa häc vµ c«ng nghÖ gi÷ vai trß ®éng lùc trong viÖc t¹o ra m«i tr­êng th«ng tin vµ thÞ tr­êng th«ng tin - huyÕt m¹ch cña CNH-H§H vµ cña c¶ nÒn kinh tÕ. So víi giai ®o¹n ph¸t triÓn tr­íc ®©y, th× ngµy nay, th«ng tin cã mét vÞ trÝ quan träng, mang tÝnh quyÕt ®Þnh ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh dÞch vô vµ c¶ nh÷ng ho¹t ®éng tinh thÇn. Bèn lµ, khoa häc vµ c«ng nghÖ cã vai trß quan träng trong viÖc hoµn thiÖn c¬ chÕ tæ chøc, qu¶n lý s¶n xuÊt, kinh doanh, dÞch vô vµ x· héi. NhiÖm vô quan träng cña c«ng t¸c tæ chøc, qu¶n lý lµ liªn kÕt c¸c yÕu tè trang thiÕt bÞ, m¸y mãc kü thuËt, con ng­êi vµ th«ng tin l¹i víi nhau thµnh mét tæ hîp vËn hµnh hîp lý, ®ång ®Òu nh»m ®¹t ®Õn mét môc tiªu nhÊt ®Þnh, mµ ®©y lµ môc tiªu CNH-H§H. N¨m lµ, khoa häc vµ c«ng nghÖ ®ãng gãp phÇn quan träng vµo chiÕn l­îc ph¸t triÓn l©u bÒn cña x· héi. Ph¸t triÓn l©u bÒn lµ “sù c¶i thiÖn chÊt l­îng cuéc sèng cña con ng­êi ®i ®«i víi nhiÖm vô b¶o vÖ c¸c hÖ sinh th¸i” [Nh÷ng nh©n tè cña sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng. Th«ng tin chiÕn l­îc ph¸t triÓn khoa häc, kü thuËt, kinh tÕ, sè 8, 1996]. Ngµy nay, ph¸t triÓn l©u bÒn ®ang lµ mèi quan t©m s©u s¾c cña toµn nh©n lo¹i. NhiÖm vô träng t©m cña khoa häc vµ c«ng nghÖ lµ cung cÊp nh÷ng trang thiÕt bÞ kü thuËt hiÖn ®¹i th«ng qua c¸c c«ng nghÖ cao ®Ó con ng­êi kh¾c phôc ®­îc nh÷ng hËu qu¶ tiªu cùc do chÝnh nh÷ng ph­¬ng tiÖn kü thuËt ch­a hoµn thiÖn tr­íc ®©y g©y ra (xö lý c¸c chÊt th¶i ®éc h¹i, phôc håi c¸c hÖ sinh th¸i tù nhiªn... - Vai trß cña gi¸o dôc & ®µo t¹o trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn gi¸o dôc ®µo t¹o nguån nh©n lùc ë n­íc ta: Qu¸ tr×nh CNH-H§H kh«ng chØ ®ßi hái ph¶i cã vèn, kü thuËt, tµi nguyªn... mµ cßn ph¶i ph¸t triÓn mét c¸ch t­¬ng xøng n¨ng lùc cña con ng­êi ®Ó cã thÓ lµm chñ c¸c ph­¬ng tiÖn hiÖn ®¹i ®ã. Nguån lùc con ng­êi cho CNH-H§H ph¶i ®¸p øng ®­îc nh÷ng yªu cÇu: con ng­êi cã tµi, ham häc hái, s¸ng t¹o, lµm viÖc quªn m×nh v× nÒn ®éc lËp cña d©n téc vµ sù t«n vinh cña Tæ quèc, ®­îc chuÈn bÞ tèt vÒ kiÕn thøc v¨n ho¸, ®­îc ®µo t¹o thµnh th¹o vÒ nghÒ nghiÖp, vÒ s¶n xuÊt kinh doanh, vÒ qu¶n lý kinh tÕ. X©y dùng ®­îc mét giai cÊp c«ng nh©n cã tr×nh ®é chÝnh trÞ, cã tr×nh ®é tæ chøc kû luËt, cã tr×nh ®é lµm chñ khoa häc kü thuËt lµ ®iªu kiÖn hÕt søc quan träng trong viÖc t¹o nªn liªn minh c«ng - n«ng - trÝ thøc vøng ch¾c vµ ®oµn kÕt c¸c thµnh phÇn kh¸c gãp phÇn x©y dùng ®Êt n­íc. V× vËy viÖc ph¸t triÓn gi¸o dôc vµ ®µo t¹o cã ý nghÜa rÊt quan träng trong viÖc t¹o ra nguån nh©n lùc víi chÊt l­îng cao ®Ó ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh CNH-H§H. - Sù phô thuéc khoa häc & c«ng nghÖ vµ gi¸o dôc & ®µo t¹o trong c«ng cuéc x©y dùng CNH-H§H: Con ng­êi víi tri thøc nghÒ nghiÖp, kü n¨ng, kü x¶o vµ kinh nghiÖm s¶n xuÊt lµ mét yÕu tè cùc kú quan träng cña LLSX. Khoa häc c«ng nghÖ còng cã vai trß to lín, quyÕt ®Þnh trong viÖc biÕn ®æi yÕu tè con ng­êi trong LLSX theo chiÒu h­íng hiÖn ®¹i. Khoa häc vµ c«ng nghÖ ®· ®Õn víi con ng­êi th«ng qua qu¸ tr×nh gi¸o dôc, ®µo t¹o vµ ho¹t ®éng thùc tiÔn, ®· trang bÞ cho con ng­êi nh÷ng tri thøc lý luËn vµ kinh nghiÖm cÇn thiÕt ®Ó hä cã thÓ nhanh chãng vËn hµnh tèt vµ thÝch nghi víi c¸c trang thiÕt bÞ kü thuËt hiÖn ®¹i, tiªn tiÕn trong s¶n xuÊt, còng nh­ cã ®ñ n¨ng lùc gi¶i quyÕt nh÷ng t×nh huèng phøc t¹p trong s¶n xuÊt. ChÝnh nhê vËy mµ tr×nh ®é vµ chÊt l­îng cña ng­êi lao ®éng kh«ng ngõng ®­îc n©ng cao vµ ®­îc hiÖn ®¹i hãa theo ®µ ph¸t triÓn cña khoa häc vµ c«ng nghÖ. 3) C¬ së lý luËn: * LLSX trong lý luËn h×nh th¸i kinh tÕ x· héi cña M¸c: - XuÊt ph¸t tõ quan niÖm lÞch sö: x· héi loµi ng­êi lµ qu¸ tr×nh con ng­êi th­êng xuyªn s¶n xuÊt vµ t¸i s¶n xuÊt trong ®ã s¶n xuÊt cña c¶i vËt chÊt lµ quan träng nhÊt. Ngµy nay CNH-H§H chÝnh lµ con ®­êng vµ b­íc ®i tÊt yÕu ®Ó t¹o ra c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho nÒn s¶n xuÊt hiÖn ®¹i. - C«ng cô lao ®éng ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh: Trong c¸c yÕu tè hîp thµnh t­ liÖu lao ®éng th× c«ng cô lao ®éng cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh nhÊt, nã lµ yÕu tè ®éng vµ c¸ch m¹ng trong LLSX. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña c«ng cô lao ®éng th× kü n¨ng s¶n xuÊt, kiÕn thøc khoa häc cña con ng­êi còng tiÕn bé, phong phó thªm, nh÷ng ngµnh s¶n xuÊt míi xuÊt hiÖn, sù ph©n c«ng lao ®éng ph¸t triÓn. ChÝnh sù c¶i tiÕn vµ hoµn thiÖn kh«ng ngõng cña nã ®· g©y ra nh÷ng biÕn ®æi s©u s¾c trong toµn bé TLSX. Tr×nh ®é ph¸t triÓn cña c«ng cô lao ®éng lµ th­íc ®o tr×nh ®é chinh phôc tù nhiªn cña con ng­êi, lµ tiªu chuÈn ®Ó ph©n biÖt sù kh¸c nhau gi÷a c¸c thêi ®¹i kinh tÕ. - Mèi quan hÖ gi÷a con ng­êi víi con ng­êi(quan hÖ s¶n xuÊt): Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®Ó lao ®éng bít nÆng nhäc vµ ®¹t hiÖu qu¶ cao h¬n, con ng­êi lu«n lu«n t×m c¸ch c¶i tiÕn, hoµn thiÖn c«ng cô lao ®éng vµ chÕ t¹o ra nh÷ng c«ng vô lao ®éng míi, tinh x¶o h¬n. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña c«ng cô lao ®éng th× kinh nghiÖm s¶n xuÊt, thãi quen lao ®éng, kü n¨ng s¶n xuÊt, kiÕn thøc khoa häc cña con ng­êi còng ngµy cµng tiÕn bé. - LLSX lµ th­íc ®o n¨ng lùc thùc tiÔn cña con ng­êi: LLSX bao gåm ng­êi lao ®éng víi kinh nghiÖm s¶n xuÊt, kü n¨ng lao ®éng, biÕt sö dông t­ liÖu s¶n xuÊt ®Ó t¹o ra cña c¶i vËt chÊt.Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, lao ®éng cña con ng­êi vµ t­ liÖu s¶n xuÊt, tr­íc hÕt lµ c«ng cô lao ®éng kÕt hîp víi nhau t¹o thµnh lùc l­îng s¶n xuÊt, trong qu¸ tr×nh lÞch sö l©u dµi cña x· héi loµi ng­êi, trÝ tuÖ h×nh thµnh ph¸t triÓn cïng víi lao ®éng lµm cho lao ®éng ngµy cµng cã hµm l­îng trÝ tuÖ cao h¬n. Hµm l­îng trÝ tuÖ trong lao ®éng, ®Æc biÖt lµ trong ®iÒu kiÖn cña khoa häc c«ng nghÖ hiÖn nay ®· lµm cho con ng­êi trë thµnh mét nguån lùc ®Æc biÖt cña s¶n xuÊt, lµ nguån lùc c¬ b¶n, nguån lùc v« tËn. -Trong sù ph¸t triÓn cña LLSX khoa häc ngµy cµng ®ãng vai trß quan träng: Ngµy nay khoa häc ®· trë thµnh lùc l­îng s¶n xuÊt trùc tiÕp cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, bÊt cø sù tiÕn bé nµo cña kü thuËt(c«ng nghÖ) s¶n xuÊt ®Òu ph¶i dùa trªn nh÷ng thµnh tùu cña khoa häc lµm c¬ së lý thuyÕt cho nã. * Khoa häc c«ng nghÖ trong nÒn kinh tÕ toµn cÇu: - Kh¸i niÖm khoa häc, kh¸i niÖm c«ng nghÖ: + Kh¸i niÖm khoa häc: khoa häc lµ tËp hîp nh÷ng tri thøc vÒ tù nhiªn, x· héi vµ t­ duy thÓ hiÖn ë c¸c ph¸t minh. + Kh¸i niÖm c«ng nghÖ: c«ng nghÖ lµ ph­¬ng tiÖn hoÆc hÖ thèng ph­¬ng tiÖn ®Ó thùc hiÖn s¶n xuÊt, nh»m biÕn ®æi ®Çu vµo vµ cho ®Çu ra lµ hµng hãa dÞch vô theo mong muèn. - Khoa häc c«ng nghÖ ®ãng vai trß rÊt lín trong chiÕn l­îc t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña c¸c n­íc ph¸t triÓn vµ ®ang ph¸t triÓn: Sù ph¸t triÓn n¨ng l­c néi sinh th«ng qua viÖc øng dông khoa häc vµ c«ng nghÖ cïng víi viÖc ph¸t triÓn c«ng nghÖ ngo¹i sinh th«ng qua tiÕp nhËn chuyÓn giao c«ng nghÖ míi tõ c¸c n­íc tiªn tiÕn co t¸c ®éng to lín ®Õn sù ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc th«ng qua viÖc trang bÞ kü thuËt tiªn tiÕn ®ª kh¸c phôc tÝnh tr¹ng tôt hËu; t¹o c¬ së vËt chÊt kü thuËt ®Ó khai th¸c cã hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc trong n­íc cho sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ nhanh; thóc ®Èy qu¸ tr×nh chuyÓn sang m« h×nh CNH-H§H h­íng m¹nh vµo xuÊt khÈu, ®ång thêi thay thÕ nhËp khÈu nh»m ®¹t hiÖu qu¶ ®èi víi ViÖt Nam hiÖn nay. - Sù ph¸t triÓn cña khoa häc c«ng nghÖ trong c¸c mét sè lÜnh vùc: + Tù ®éng hãa: M¸y tù ®éng, m¸y c«ng cô ®iÒu khiÓn b»ng sè, r« bèt… + N¨ng l­îng: Ngoµi nh÷ng d¹ng n¨ng l­îng truyÒn thèng( nhiÖt ®iÖn, thñy ®iÖn) ngµy nay ®· vµ ®ang chuyÓn sang lÊy d¹ng n¨ng l­îng nguªn tö. + VËt liÖu míi: chØ trong kho¶ng ch­a ®Çy 40 n¨m l¹i ®©y c¸c vËt liÖu míi ®· xuÊt hiÖn víi chñng lo¹i rÊt phong phó vµ cã nhiÒu tÝnh chÊt ®Æc biÖt mµ vËt liÖu tù nhiªn kh«ng cã ®­îc. ThÝ dô: vËt liÖu tæ hîp hay cßn gäi lµ composit víi c¸c tÝnh chÊt mong muèn; gèm zin c«n hoÆc c¸c- bua- si- lÝch ... + §iÖn tö vµ tin häc: mét lÜnh vùc v« cïng réng lín vµ hÊp dÉn, nhÊt lµ chÞu nhiÖt cao... + C«ng nghÖ sinh häc: c«ng nghÖ vi sinh, kü thuËt gen vµ nu«i cÊy tÕ bµo ®­îc øng dông ngµy cµng nhiÒu trong c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, y tÕ, hãa chÊt, b¶o vÖ m«i tr­êng... lÜnh vùc m¸y tÝnh, diÔn ra theo 4 h­íng nhanh( m¸y siªu nhá( vi tÝnh); m¸y tÝnh cã xö lý kiÕn thøc); m¸y lý kiÕn thøc( trÝ tuÖ nh©n t¹o); m¸y tÝnh nãi tõ xa( viÔn tin häc). Tài liệu tham khảo Giáo trình triết học Mác – Lê Nin (Nhà xuất bản chính trị quốc gia) Giáo trình kinh tế chính trị Mác – Lê Nin (Nhà xuất bản chính trị quốc) Giáo trình Chủ nghĩa xã hội khoa học Mác – Lê Nin (Nhà xuất bản chính gia trị quốc gia) Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VII. Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VIII. Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IX. Những nhân tố của sự phát triển bền vững – Thông tin chiến lược phát triển khoa học, kỹ thuật, kinh tế, số 8, 1996. Khoa học công nghệ với nhận thức biến đổi thế giới và con người. Mầy vấn đề lý luận và thực tiễn (Phạm Ngọc Trâm – Trung tâm KHXH Nhân văn quốc gia – Viện triết học) Một số vấn đề chủ nghĩa Mác – Lê Nin trong thời đại ngày nay (Nhà xuất bản Chính trị quốc gia 1996) Bản thảo kinh tế - C.Mac. Bé Khoa häc, C«ng nghÖ vµ M«i tr­êng. Khoa häc vµ c«ng nghÖ ViÖt Nam 1996-2000. Hµ néi, 2001. ._.