Cơ sở lý luận & tính tất yếu của nền Kinh tế thị trường định hướng Xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam

PhÇn I Thùc tr¹ng kinh tÕ ViÖt Nam vµ thµnh tùu cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng XHCN * Thùc tr¹ng kinh tÕ ViÖt Nam Tõ cuèi n¨m 1986 ViÖt Nam ®ang trong qu¸ tr×nh ®æi míi ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi vµ héi nhËp thÕ giíi. Qu¸ tr×nh ®ã ®­îc b¾t ®Çu vµo lóc t×nh h×nh kinh tÕ – x· héi cña ®Êt n­íc gÇn nh­ r¬i vµo ®¸y cu¶ cuéc khñng ho¶ng. S¶n xuÊt n«ng nghiÖp tr× trÖ, n¹n thiÕu l­¬ng thùc x¶y ra triÒn miªn, s¶n xuÊt c«ng nghiÖp theo thèng kª vÉn t¨ng vÒ gi¸ trÞ nh­ng thËt ra ®¹i ®a sè nhµ m¸y, xÝ nghiÖp quèc doanh ë t×nh tr¹ng l·i gi¶, lç thËt, v× ®­îc nhµ n­íc bao cÊp trµn lan l­u th«ng ph©n phèi ¸ch t¾c. L¹m ph¸t ®¹t tíi tèc ®é” phi m·” víi chØ sè t¨ng gi¸ b¸n lÎ n¨m 1986 lµ 774,7%. Nh÷ng ®iÒu nãi trªn céng víi nh÷ng hËu qu¶ nÆng nÒ ch­a gi¶i quyÕt xong cña h¬n 30 n¨m chiÕn tranh ¸c liÖt, ®· khiÕn cho ®êi sèng cña tÇng líp nh©n d©n sa sót nghiªm träng. ë thµnh thÞ l­¬ng th¸ng cña c«ng nh©n, viªn chøc kh«ng ®ñ chi tiªu cho c¸c nhu cÇu thiÕt yÕu cña cuéc sèng. ë n«ng th«n lóc gi¸p h¹t cã tíi hµng triÖu gia ®×nh thiÕu ¨n; tiªu cùc x· héi lan réng, lßng d©n kh«ng yªn. Sau thÊt b¹i cña cuéc tæng ®IÒu tra gi¸- l­¬ng – tiÒn (9/1985) ®¹i ®a sè quÇn chóng nh©n d©n c¶m thÊy kh«ng thÓ sèng nh­ cò ®­îc n÷a, ®ång thêi c¸c c¬ quan ll·nh ®¹o, qu¶n lý cña §¶ng vµ nhµ n­íc còng thÊy râ kh«ng thÓ tiÕp tôc duy tr× nh÷ng chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch ®· lçi thêi. Víi ph­¬ng ch©m nh×n th¼ng vµo sù thËt, ®¸nh gi¸ ®óng sù thËt ®· nghiªm kh¾c tù phª b×nh vÒ chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch, sai lÇm mang tÝnh gi¸o ®IÒu, chñ quan duy ý chÝ trong c¶i t¹o XHCN vµ x©y dùng XHCN tr­íc ®©y, ®ång thêi ®Ò ra ®­êng lèi nh»m ®­a ®¸t n­íc ra khái cuéc khñng ho¶ng di vµo thÕ æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn. *Thµnh tùu cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XNCN ë ViÖt Nam. Qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng XHCN cña ViÖt Nam ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu næi bËt sau: Mét lµ, cã b­íc ®æi míi vÒ c¬ b¶n sù ®a d¹ng ho¸ c¬ cÊu s¬ h÷u lµm cho quan hÖ s¶n xuÊt phñ hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt, h×nh thµnh c¬ cÊu thÞ tr­êng cã nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau tham gia. Do ®ã n¨ng lùc s¶n xuÊt trong d©n ®­îc gi¶I phãng vµ ph¸t huy, thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ. Hai lµ, c¬ cÊu kinh tÕ ®· cã sù chuyÓn dÞch theo h­íng cña chiÕn l­îc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹I hãa vÒ xuÊt khÈu ®ång thêi thay thÕ nhËp khÈu cã hiÖu qu¶. ViÖt Nam ®· tõng b­íc héi nhËp cã hiÖu qu¶ víi kinh tÕ quèc tÕ, kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ – kü thuËt vµ kinh tÕ – x· héi cã sù ph¸t triÓn ®¸ng kÓ, khoa häc vµ c«ng nghÖ cã chuyÓn biÕn phôc vô tèt h¬n cho s¶n xuÊt vµ ®êi sèng. D­íi ®©y lµ mét sè thµnh tùu cô thÓ mµ kinh tÕ ViÖt Nam ®· ®¹t ®­îc trong thêi gian qua: §· kh¾c phôc ®­îc t×nh tr¹ng tr× trÖ, suy tho¸i, ®¹t møc t¨ng tr­ëng kh¸ cao, liªn tôc vµ t­¬ng ®èi toµn diÖn,®­a ®Êt n­íc ra khái cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ – x· héi. Tõ n¨m 1989 ®Õn nay, ViÖt Nam ®· chÕ ngù ®­îc t×nh tr¹ng l¹m ph¸t phi m·; ®ång thêi ®ång l­¬ng t­¬ng ®èi æn ®Þnh, nguån tµi chÝnh nhµn rçi trong tay d©n ®· ®­îc huy ®éng vµo s¶n xuÊt kinh doanh. Tû gi¸ hèi ®o¸i ®· ph¶n ¸nh gÇn thùc víi t­¬ng quan gi¸ c¶ trong n­íc, më ra ®iÒu kiÖn thóc ®Èy ngo¹i th­¬ng ph¸t triÓn. C¸c tÇng líp nh©n d©n, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®­îc tù chñ s¶n xuÊt kinh doanh ®êi sèng vËt chÊt nãi chung ®ang trªn ®µ c¶i thiÖn râ rÖt, tû lÖ ng­êi nghÌo gi¶m tõ 30% n¨m 1992 cßn 11% n¨m 2000. Trong x· héi ®· h×nh thµnh kh«ng khÝ c¹nh tranh n¨ng ®éng, chó träng ®Õn tiÕn bé kü thuËt, häc tËp nghÒ nghiÖp kinh doanh ; lßng tin vµo tiÒn ®å kinh tÕ x· héi ®ang ®­îc kh«i phôc vµ n©ng cao. Thu nhËp vµ ®êi sèng cña c¸c tÇng líp nh©n d©n ë c¸c vïng ®Òu ®­îc c¶i thiÖn víi møc ®é kh¸c nhau,sè hé nghÌo gi¶m ®i. NhiÒu ®Þa ph­¬ng ®· thanh to¸n ®­îc n¹n ®ãi. NÒn n«ng nghiÖp mang tÝnh chÊt tù tóc ®· chuyÓn thµnh nÒn n«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸. N«ng s¶n hµng ho¸ më réng vÒ chñng lo¹i, t¨ng nhanh vÒ sè l­îng, trë thµnh n­íc xuÊt khÈu g¹o ®øng thø 2 trªn thÕ giíi sau Th¸I Lan. Tû träng n«ng nghiÖp cña GDP gi¶m dÇn, tû träng c«ng nghiÖp dÞch vô t¨ng lªn. Mèi quan hÖ hîp t¸c quèc tÕ ph¸t triÓn ®· lµm cho vèn ®Çu t­ trùc tiÕp cña n­íc ngoµI t¨ng nhanh, khai th«ng vµ më réng quan hÖ víi nhiÒu n­íc vµ c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ, thu hót nguån tµi trî ph¸t triÓn song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng ®· ®­îc thiÕt lËp. Nguån tµi trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA) t¨ng dÇn lªn trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y vµ ®­îc tËp chung chñ yÕu cho viÖc x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ, x· héi. C«ng cuéc ®æi míi gãp phÇn c¶i thiÖn h×nh ¶nh nhµ n­íc ViÖt Nam trªn tr­êng quèc tÕ, c¸c chÝnh s¸ch cña ViÖt Nam vÒ kinh tÕ vµ x· héi ®· t¹o c¬ së ®Ó ®Çu t­ n­íc ngoµi, thu hót viÖn trî vµ sù gióp ®ì cña nhiÒu n­íc,c¸c tæ chøc quèc tÕ vµ c¸ nh©n. Nh­ vËy do ®i ®óng h­íng chuyÓn sang nÒn kinh tÕ cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc, thùc hiÖn quyÒn tù do kinh doanh phï hîp víi ph¸p luËt, ph¸t triÓn vµ ®a d¹ng ho¸ quan hÖ hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ, ph¸t huy ®­îc tiÒm n¨ng vµ ®éng lùc ë trong n­íc, ®a ra khái cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ – x· héi, b­íc ®Çu tranh thñ ®­îc ®Çu t­ vµ thÞ tr­êng quèc tÕ, ®æi míi nhanh chãng ®­a nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc chuyÓn sang thÒ dÇn æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn cã hiÖu qu¶ phï hîp víi xu h­íng ph¸t triÓn cña thËp kû 90 trªn thÕ giíi. §Êt n­íc cã sù thay ®æi s©u s¾c t¹o thÕ vµ lùc lín m¹nh cho sù ph¸t triÓn trong thêi gian tíi. PhÇn II – C¬ së lý luËn vµ tÝnh tÊt yÕu cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN ë ViÖt Nam. Kinh tÕ thÞ tr­êng lµ m« h×nh kinh tÕ mµ ë ®ã c¸c quan hÖ kinh tÕ ®Òu ®­îc thùc hiÖn trªn thÞ tr­êng, th«ng qua trao ®æi mua b¸n. Quan hÖ hµng ho¸ tiÒn tÖ ph¸t triÓn ®Õn mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh sÏ ®¹t ®Õn kinh tÕ thÞ tr­êng. Kinh tÕ thÞ tr­êng lµ giai ®o¹n ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸ dùa trªn sù ph¸t triÓn rÊt cao cña lùc l­îng s¶n xuÊt lµ ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ kinh tÕ nhµ n­íc ®Ó kinh tÕ nhµ n­íc thùc sù gi÷ vai trß chñ ®¹o, lµm ®ßn thóc ®Èy vµ ®IÒu chØnh c¸c ho¹t ®éng cña toµn bé nÒn kinh tÕ kh«ng trë nªn m©u thuÉn gay g¾t vµ trËt tù b×nh th­êng cña ®êi sèng x· héi. ë ViÖt Nam, trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi, nh÷ng ®IÒu kiÖn chung ®Ó nÒn kinh tÕ hµng ho¸ xuÊt hiÖn vÉn cßn tån t¹i. Do ®ã, sù tån t¹i kinh tÕ hµng ho¸ ë n­íc ta lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan. Nh÷ng ®IÒu kiÖn ®Ó kinh tÕ hµng ho¸ xuÊt hiÖn vµ tån t¹i lµ: + Ph©n c«ng lao ®éng lµ c¬ së tÊt yÕu cña nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ vÉn tån t¹i vµ ngµy cµng ph¸t triÓn c¶ vÒ chiÒu réng lÉn chiÒu s©u ë n­íc ta hiÖn nay, cô thÓ lµ c¸c nghµnh nghÒ ngµy cµng ®a d¹ng, phong phó, chuyªn m«n ho¸ s©u. Nh­ vËy tÝnh tù cung cÊp cña nÒn kinh tÕ tù nhiÖn tr­íc ®©y dÇn bÞ ph¸ vì vµ thóc ®Èy kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t triÓn m¹nh mÏ h¬n. Bªn c¹nh ®ã, ph©n c«ng lao ®éng cßn lµ ®éng lùc ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng x· héi gióp cho qu¸ tr×nh trao ®æi, mua b¸n hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng ph¸t triÓn h¬n. + NhiÒu h×nh thøc së h÷u, nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau tån t¹i vµ ph¸t triÓn t¹o nªn sù kh¸c biÖt vÒ kinh tÕ gi÷a c¸c chñ thÓ kinh tÕ ®éc lËp t¹o nªn sù tÊt yÕu cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña kinh tÕ hµng ho¸, kinh tÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta. §¹i héi §¶ng lÇn thø IX ®· kh¼ng ®Þnh m« h×nh kinh tÕ n­íc ta trong thêi kú qu¸ ®é lµ nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng, cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng XHCN. Sù lùa chän ®ã lµ xuÊt ph¸t tõ nh÷ng lîi Ých cña viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Nh­ vËy ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta cã lîi ë chç: N­íc ta trong thêi kú qu¸ ®é muèn ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt th× ph¶I x· héi ho¸, chuyªn m«n ho¸ lao ®éng. Qu¸ tr×nh Êy chØ cã thÓ diÔn ra trong nÒn kinh tÕ hµng hãa, kinh tÕ thÞ tr­êng. Bªn c¹nh ®ã, chØ cã thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng míi lµm cho nÒn kinh tÕ n­íc ta ph¸t triÓn n¨ng ®éng. Sö dông kinh tÕ thÞ tr­êng lµ sö dông c¸c quy luËt gi¸ trÞ, c¹nh tranh, cung cÇu, buéc mçi ng­êi s¶n xuÊt tù chÞu tr¸ch nhiÖm vµ hµng ho¸ do m×nh lµm ra. Nhê ®ã mµ kinh tÕ trë nªn s«i ®éng. Ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng lµ phï hîp víi sù ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt x· héi. ë n­íc ta, sù ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng vµ t¨ng tû lÖ hµng ho¸ n«ng s¶n ®· lµm cho hµng ho¸ b¸n ra cña n«ng d©n nhiÒu lªn, thu nhËp t¨ng lªn, ®ång thêi c¸c nghµnh nghÒ ë n«ng th«n ngµy cµng ph¸t triÓn, ®iÒu nµy còng t­¬ng tù ®èi víi thµnh thÞ. Ph¸t triÓn kinh tÕ ®ßi hái sù chuyªn m«n ho¸ lao ®éng, ph¶i ®µo t¹o nhiÒu c¸n bé qu¶n lý vµ lao ®éng cã tr×nh ®é cao, ®©y lµ dÊu hiÖu quan träng cña tiÕn bé kinh tÕ. Nh­ vËy, ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta lµ mét tÊt yÕu kinh tÕ, mét nhiÖm vô kinh tÕ cÊp b¸ch ®Ó chuyÓn nÒn kinh tÕ l¹c hËu thµnh nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹I, héi nhËp vµo sù ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. §ã lµ con ®­êng ®óng ®¾n ®Ó ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt, khai th¸c hiÖu qu¶ mäi tiÒm n¨ng cña ®Êt n­íc ®Ó thùc hiÖn nhiÖm vô c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. Kinh tÕ hµng ho¸, kinh tÕ thÞ tr­êng kh«ng ®èi lËp víi nhiÖm vô kinh tÕ x· héi cña thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi mµ tr¸i l¹i thóc ®Èy c¸c nhiÖm vô ®ã ph¸t triÓn m¹nh mÏ h¬n. C¸c thµnh phÇn kinh tÕ hµng ho¸ tiÕn hµnh s¶n xuÊt hµng ho¸ tuy cã b¶n chÊt kinh tÕ kh¸c nhau nh­ng ®Òu lµ nh÷ng bé phËn cña mét c¬ cÊu kinh tÕ quèc d©n thèng nhÊt víi c¸c quan hÖ cung – cÇu, tiÒn tÖ, gi¸ c¶, chung… Bëi vËy, chóng ta võa hîp t¸c võa c¹nh tranh víi nhau. Mçi ®¬n vÞ kinh tÕ lµ mét chñ thÓ ®éc lËp, tù chñ vµ tÊt c¶ ®Òu b×nh ®¼ng tr­íc ph¸p luËt. Tuy nhiªn, mçi thµnh phÇn kinh tÕ chÞu sù t¸c ®éng cña c¸c quy luËt kinh tÕ riªng. Do ®ã, bªn c¹nh tÝnh thèng nhÊt cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ chóng cßn kh¸c nhau vµ m©u thuÉn khiÕn cho nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng n­íc ta ph¸t triÓn theo nh÷ng ph­¬ng h­íng kh¸c nhau. V× vËy, bªn c¹nh sù khuyÕn khÝch lµm giµu chÝnh ®¸ng cña c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau, nhµ n­íc ta ph¶i sö dông nhiÒu biÖn ph¸p ng¨n chÆn vµ h¹n chÕ nh÷ng khuynh h­íng tù ph¸t, nh÷ng hiÖn t­îng tiªu cùc, h­íng sù ph¸t triÓn cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ nµy theo ®Þnh h­íng XHCN. Mét ®Æc ®IÓm kh¸c dÔ nhËn thÊy ë nÒn kinh tÕ n­íc ta lµ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ph¸t triÓn theo ®Þnh h­íng XHCN víi sù qu¶n lý vÜ m« cña nhµ n­íc. §©y lµ ®Æc ®IÓm c¬ b¶n nhÊt cña kinh tÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta, lµm cho nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta kh¸c víi nÒn s¶n xuÊt gi¶n ®¬n tr­íc ®©y còng nh­ kh¸c víi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë c¸c n­íc TBCN . §Æc ®IÓm nµy chÝnh lµ m« h×nh kinh tÕ kh¸i qu¸t trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ë n­íc ta. M« h×nh kinh tÕ ®ã cã c¸c ®Æc tr­ng riªng lµm cho nã kh¸c víi kinh tÕ thÞ tr­êng ë c¸c n­íc TBCN. Môc ®Ých cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN lµ ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt, ph¸t triÓn kinh tÕ ®Ó x©y dùng c¬ së vËt chÊt, kü thuËt cña CNXH, n©ng c¸o ®êi sèng nh©n d©n lao ®éng vµ c¸c thµnh viªn trong x· héi. Ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt hiÖn ®¹i g¾n víi x©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt míi phï hîp trªn c¶ ba mÆt: së h÷u, qu¶n lý vµ ph©n phèi. + VÒ mÆt së h÷u: SÏ ph¸t triÓn theo h­íng tån t¹i nhiÒu h×nh thøc së h÷u kh¸c nhau, nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau.Trong ®ã kinh tÕ nhµ n­íc gi÷ vai trß chñ ®¹o. + VÒ mÆt qu¶n lý: Trong kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN ph¶I cã sù chØ ®¹o qu¶n llý cña nhµ n­íc XHCN b»ng ph¸p luËt, chiÕn l­îc, chÝnh s¸ch, kÕ ho¹ch ®ång thêi sö dông c¬ chÕ thÞ tr­êng, c¸c h×nh thøc kinh tÕ vµ ph­¬ng ph¸p qu¶n lý kinh tÕ thÞ tr­êng ®Ó kÝch thÝch s¶n xuÊt, ph¸t huy tÝnh tÝch cùc vµ h¹n chÕ nh÷ng mÆt tiªu cùc, khuyÕt tËt cña c¬ chÕ thÞ tr­êng, b¶o vÖ lîi Ých cña nh©n d©n lao ®éng vµ toµn thÓ quÇn chóng nh©n d©n. + VÒ mÆt ph©n phèi: Kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN thùc hiÖn ph©n phèi theo kÕt qu¶ lao ®éng vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ ®ång thêi ph©n phèi theo møc ®é ®ãng gãp vèn vµ c¸c nguån lùc kh¸c vµo s¶n xuÊt, kinh doanh vµ th«ng qua phóc lîi x· héi. TÝnh ®Þnh h­íng XHCN cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­ßng n­íc ta cßn thÓ hiÖn ëchç t¨ng tr­ëng kinh tÕ ph¶i ®i ®«i ví ph¸t triÓn v¨n ho¸ x· héi, gi¸o dôc, x©y dùng nÒn v¨n ho¸ ViÖt Nam tiªn tiÕn ®Ëm ®µ b¶n s¾c gi¸o dôc, lµm cho chñ nghÜa M¸c – Lª nin, t­ tuëng Hå ChÝ Minh gi÷ vai trß chñ ®¹o trong ®êi sèng tinh thÇn cña nh©n d©n, n©ng cao ®êi sèng d©n chÝ, gi¸o dôc ®µo t¹o con ng­êi, x©y dùng vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cña ®Êt n­íc. Chñ tr­¬ng x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc thÓ hiÖn tr×nh ®é t­ duy vµ vËn dông cña §¶ng ta vÒ quy luËt vÒ sù phï hîp gi÷a quan hÖ s¶n xuÊt víi tÝnhchÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. HÖ thèng gi¶i ph¸p ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN ë n­íc ta trong thêi gian tíi. §Ó ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN §¶ng vµ nhµ n­íc ta cÇn tiÕn hµnh ®ång bé nhiÒu gi¶I ph¸p. Tr­íc hÕt cÇn thùc hiÖn nhÊt qu¸n chÝnh s¸ch kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn. Trªn thùc tÕ sù tån t¹i cña nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ trong thêi kú qu¸ ®é lµ ®iÒu kiÖn c¬ së ®Ó thóc ®Èy nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t triÓn, do ®ã cÇn ph¶i thõa nhËn nã vµ sö dông mét c¸ch hiÖu qu¶ søc m¹nh tæng hîp cña mäi thµnh phÇn kinh tÕ. Song song víi viÖc ®æi míi, cñng cè nhµ n­íc vµ kinh tÕ hîp t¸c, cÇn thõa nhËn vµ khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ c¸ thÓ, t­ nh©n ph¸t triÓn. Theo ®ã, khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc, kinh tÕ tËp thÓ, kinh tÕ c¸ thÓ vµ c¸c h×nh thøc kinh tÕ hçn hîp kh¸c ®Òu ®­îc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn theo ®Þnh h­íng tiÕn lªn CNXH. TÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®Òu b×nh ®¼ng tr­íc ph¸p luËt, tuy vÞ trÝ, quy m«, tû träng, tr×nh ®é cã kh¸c nhau nh­ng tÊt c¶ ®Òu lµ néi lùc cña nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn theo ®Þnh h­íng XHCN. Gi¶i ph¸p thø hai lµ më réng ph©n c«ng lao ®éng, ph¸t triÓn kinh tÕ vïng, l·nh thæ, t¹o lËp ®ång bé c¸c yÕu tè thÞ tr­êng. Ph©n c«ng lao ®éng lµ c¬ së cho viÖc trao ®æi s¶n phÈm. §Ó ®Èy m¹nh ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸, cÇn ph¶i më réng ph©n c«ng lao ®éng x· héi, ph©n bæ l¹i lao ®éng vµ d©n c­ trong ph¹m vi c¶ n­íc còng nh­ tõng ®Þa ph­¬ng, tõng vïng theo h­íng chuyªn m«n ho¸, hîp t¸c ho¸ nh»m khai th¸c mäi nguån lùc, ph¸t triÓn nhiÒu ngµnh nghÒ, sö dông cã hiÖu qu¶ c¬ së vËt chÊt – kü thuËt hiÖn cã vµ t¹o viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng. Cïng víi viÖc më réng ph©nc«ng lao ®éng x· héi trong n­íc ph¶i tiÕp tôc më réng quan hÖ kinh tÕ víi n­íc ngoµi nh»m g¾n ph©n c«ng lao ®éng x· héi trong n­íc víi ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ, g¾n thÞ tr­êng trong n­íc víi thÞ tr­êng thÕ giíi. Nhê ®ã mµ thÞ tr­êng trong n­íc tõng b­íc ®­îc më réng, tiÒm n¨ng vÒ lao ®éng, tµi nguyªn, c¬ së vËt chÊt hiÖn cã ®­îc khai th¸c cã hiÖu qu¶. ThÞ tr­êng ®­îc khai th«ng kh¾p mäi miÒn ®Êt n­íc, g¾n liÒn víi thÞ tr­êng thÕ giíi. CÇn tiÕp tôc ph¸t triÓn m¹nh thÞ tr­êng hµng ho¸ vµ dÞch vô, h×nh ¶nh thÞ tr­¬ng søc lao ®éng cã tæ chøc qu¶n lý chÆt chÏ, ®Êt ®ai vµ thÞ tr­êng nhµ cöa, x©y dùng thÞ tr­êng vèn, tõng b­íc h×nh thµnh thÞ tr­êng chøng kho¸n. §Ó khai th¸c hiÖu qu¶ tiÒm n¨ng vÒ vèn, søc lao ®éng, c«ng nghÖ, tµi nguyªn, thùc hiÖn më réng ph©n c«ng lao ®éng x· héi, cÇn ph¶i tõng b­íc h×nh thµnh ®ång bé c¸c lo¹i thÞ tr­êng tiÒn tÖ, vèn, søc lao ®éng, chÊt x¸m, th«ng tin, t­ liÖu s¶n xuÊt vµ tiªu dïng… §iÒu nµy sÏ ®¶m b¶o viÖc ph©n bæ vµ sö dông c¸c yÕu tè ®Çu vµo, ®Çu ra cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt phï hîp víi nhu cÇu cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN. Song song tiÕp tôc ph¶i ®Èy m¹nh c«ng t¸c nghiªn cøu, øng dông khoa häc c«ng nghÖ, ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. C¸c doanh nghiÖp chØ cã thÓ ®øng v÷ng trong c¹nh tranh nÕu th­êng xuyªn ®æi míi c«ng nghÖ ®Ó h¹ chi phÝ n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm do ®ã ph¶i tiÕp tôc ®Èy m¹nh c«ng t¸c nghiªn cøu vÇ øng dông c¸c thµnh tùu míi cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ l­u th«ng hµng ho¸. V× vË y ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸, chóng ta ph¶i ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ nh»m ®uæi kÞp tr×nh ®é c«ng nghÖ s¶n xuÊt cña thÕ giíi, t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ n­íc ta víi hµng ho¸ n­íc ngoµi trong thÞ tr­êng néi ®Þa còng nh­ thÞ tr­êng quèc tÕ. Bªn c¹nh ®ã còng cÇn gÊp rót x©y dùng vµ cñng cè hÖ thèng h¹ tÇng kÕt cÊu h¹ tÇng c¬ së vËt chÊt vµ dÞch vô. Tr­íc m¾t, §¶ng vµ Nhµ n­íc ta cÇn tËp trung ­u tiªn x©y dùng vµ cñng cè mét sè yÕu tè thiÕt yÕu nh©t nh­ ®­êng x¸, cÇu cèng, bÕn c¶ng, s©n bay, ®iÖn, n­íc, hÖ thèng th«ng tin liªn l¹c, ng©n hµng, dÞch vô b¶o hiÓm…. Gi÷ v÷ng æn ®Þnh chÝnh trÞ, hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt, ®æi míi chÝnh s¸ch tµi chÝnh, tiÒn tÖ, gi¸ c¶. Sù æn ®Þnh chÝnh trÞ bao giê còng lµ nh©n tè quan träng ®Ó ph¸t triÓn, lµ ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c nhµ s¶n xuÊt kinh doanh trong n­íc vµ n­íc ngoµi yªn t©m ®Çu t­. HÖ thèng ph¸p luËt ®ång bé lµ c«ng cô quan träng ®Ó qu¶n lý nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn. Nã t¹o nªn hµnh lang ph¸p lý cho tÊt c¶ mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp trong vµ ngoµi n­íc. §æi míi chÝnh s¸ch tµi chÝnh tiÒn tÖ, gi¸ c¶ nh»m môc tiªu thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn, huy ®éng vµ sö dông hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc, b¶o ®¶m qu¶n lý thèng nhÊt nÒn tµI chÝnh quèc gia, gi¶m béi chi ng©n s¸ch, gãp phÇn khèng chÕ vµ kiÓm so¸t l¹m ph¸t, xö lý ®óng ®¾n mäi quan hÖ gi÷a tÝch luü vµ tiªu dïng. X©y dùng vµ hoµn thiÖn hÖ thèng ®IÒu tiÕt kinh tÕ vÜ m«, ®µo t¹o ®éi ngò qu¶n lý kinh tÕ vµ c¸c nhµ kinh doanh giái. HÖ thèng ®iÒu tiÕt kinh tÕ vÜ m« ph¶i ®­îc kiÖn toµn phï hîp víi ®IÒu kiÖn kinh tÕ thÞ tr­êng, bao gåm ®IÒu tiÕt b»ng chiÕn l­îc vµ kÕ ho¹ch kinh tÕ, ph¸p luËt, chÝnh s¸ch vµ c¸c ®ßn bÈy kinh tÕ hµnh chÝnh gi¸o dôc, khuyÕn khÝch hç trî b»ng r¨n ®e trõng ph¹t, ng¨n ngõa ®IÒu tiÕt th«ng qua bé m¸y nhµ n­íc c¸c ®oµn thÓ… Mçi c¬ chÕ qu¶n lý cã mét ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý, kinh doanh t­¬ng øng. ChuyÓn sang ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh h­íng XHCN ®ßi hái chóng ta ph¶i ®Èy m¹nh sù nghiÖp ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý kinh tÕ, c¸n bé kinh doanh cho phï hîp víi môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ trong thêi kú míi. Song song víi ®µo t¹o vµ ®µo t¹o ph¶i cã h­ín sö dông, båi d­ìng ®·i ngé ®óng ®¾n víi ®éi ngò ®ã nh»m kÝch thÝch h¬n n÷a viÖc kh«ng ngõng n©ng cao nghiÖp vô tr×nh ®é, b¶n lÜnh qu¶n lý tµi n¨ng kinh doanh cña hä. CÇn ph¶i chó ý c¬ cÊu cña hä nh»m b¶o ®¶m ph¹m vi vÜ m« còng nh­ vi m«, c¸ c¸n bé qu¶n lý còng nh­ c¸n bé kinh doanh. Thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®èi ngo¹I c¬ lîi cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN. Thùc hiÖn cã hiÖu qña kinh tÕ ®èi ngo¹i chóng ta ph¶I ®a d¹ng ho¸ h×nh thøc ®a ph­¬ng ho¸ ®èi t¸c, qu¸n triÖt nguyªn t¾c ®«i bªn cïng cã lîi, kh«ng can thiÖp vµo néi bé cña nhau vµ kh«ng ph©n biÖt chÕ ®é chÝnh trÞ x· héi. C¶i c¸ch c¬ chÕ qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu, thu hót réng r·i vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi thu hót kü thuËt, nh©n tµI vµ kinh nghiÖm qu¶n lý. Trªn ®©y lµ nh÷ng gi¶i ph¸p cÇn thiÕt ®Ó thùc hiÖn ®ång bé bëi chóng cã t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau, nã sÏ t¹o nªn søc m¹nh thóc ®©û nÒn kinh tÕ hµng ho¸ n­íc ta ph¸t triÓn theo ®Þnh h­íng XHCN PhÇn III KÕt luËn Thùc tiÔn nh÷ng n¨m ®æi míi chØ ra r»ng, viÖc chuyÓn sang m« h×nh kinh tÕ thÞ tr­êng cña §¶ng ta lµ hoµn toµn ®óng ®¾n. Nhê m« h×nh kinh tÕ nµy, chóng ta ®· b­íc ®Çu khai th¸c ®­îc tiÒm n¨ng trong n­íc ®i ®«i víi thu hót vèn vµ kü thuËt n­íc ngoµi, gi¶i phãng ®­îc n¨ng lùc s¶n xuÊt trong x· héi, ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt, gãp phÇn quyÕt ®Þnh ®¶m b¶o nhÞp ®é t¨ng tr­ëng GDP b×nh qu©n hµng n¨m trong nh÷ng n¨m 1990 ®Õn 2000 lµ 7%. Trong ®ã n«ng nghiÖp ph¸t triÓn liªn tôc ®Æc biÖt lµ s¶n xuÊt l­¬ng thùc ®­a ViÖt Nam ®øng thø 2 trªn thÕ giãi vÒ xuÊt khÈu l­¬ng thùc. Gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp t¨ng b×nh qu©n lµ 13.5% hÖ thèng kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt vµ x· héi ®­îc t¨ng c­êng ®êi sèng cña nh©n d©n ®­îc c¶i thiÖn, n©ng cao tÝch luü x· héi t¹o tiÒn ®Ò cho sù ph¸t triÓn trong t­¬ng lai. M« h×nh kinh tÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng XHCN ®· ®ãng gãp kh«ng nhá vµo sù ph¸t triÓn chung cña nÒn kinh tÕ quèc d©n, kinh tÕ nhµ n­íc ®· vµ ®ang vµ sÏ lµ thµnh phÇn kinh tÕ gi÷ vai trß chñ ®¹o. Kh¼ng ®Þnh ph¸t triÓn kinh tÕ, c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc lµ nhiÖm vô träng t©m trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH hiÖn nay ë ViÖt Nam. §Ò tµi ®­îc chän lµ mét trong nh÷ng ®Ò tµi cã ý nghÜa ®èi víi mçi sinh viªn còng nh­ ®èi víi nghµnh kinh tÕ nãi chung. V× vËy viÖc nghiªn cøu s©u cã vai trß hÕt søc quan träng gióp chóng ta n¾m v÷ng ®­êng lèi kinh tÕ, c¸c chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ®ång thêi ®©y còng lµ mét trong nh÷ng v¨n b¶n kh¼ng ®Þnh vai trß cña kinh tÕ nhµ n­íc, kinh tÕ tËp thÓ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng nhiÒu thµnh phÇn ®Þnh h­íng XHCN. Riªng ®èi víi sinh viªn nghµnh kinh tÕ th× ®Ò tµi nµy cßn lµ mét bµi nghiªn cøu thùc sù to lín, gióp rÌn luyÖn tÝnh cÇn cï, s¸ng t¹o, ham häc hái. Nã sÏ lµ tµi liÖu h÷u Ých cho qu¸ tr×nh häc tËp còng nh­ lµm viÖc sau nµy cña kh«ng chØ b¶n th©n mµ cßn c¶ víi b¹n bÌ ®ång nghiÖp mçi khi cÇn thiÕt. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn, ch¾c ch¾n sÏ kh«ng tr¸nh khái nh÷ng sai sãt, rÊt mong ®­îc sù chØ dÉn vµ gióp ®ì cña c¸c thÇy c« trong khoa. Mét lÇn n÷a xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù quan t©m gióp ®ì cña c¸c thµy c« gi¸o vµ c¸c b¹n ®· gióp t«i hoµn thµnh ®Ò tµi nµy. TµI liÖu tham kh¶o Gi¸o tr×nh kinh tÕ chÝnh trÞ M¸c – Lª nin – Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o Gi¸o tr×nh kinh tÕ chÝnh trÞ – Tr­êng ®¹i häc kinh tÕ quèc d©n Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam Vµ mét sè tµi liÖu kh¸c ._.