Cơ hội và thách thức đối với ngành dệt may Việt Nam khi tham gia WTO

Lêi c¶m ¬n T«i xin bµy tá lêi c¶m ¬n s©u s¾c tíi Th¹c sü NguyÔn ThÞ ViÖt Hoa - ng­êi ®· hÕt søc tËn t×nh chØ b¶o, h­íng dÉn t«i trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn viÕt b¶n khãa luËn nµy. T«i còng xin ®­îc göi lêi c¶m ¬n tíi chó §Æng V¨n ThuËn, c¸n bé Vô Tæ chøc - Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­, c¸c c« chó trong Bé KH & §T, Bé Th­¬ng m¹i, c¸c c« chó trong viÖn Nghiªn cøu Kinh tÕ ThÕ giíi, th­ viÖn tr­êng §¹i häc Ngo¹i Th­¬ng ®· cho t«i nhiÒu lêi khuyªn quý b¸u, ®· cung cÊp cho t«i nh÷ng tµi liÖu vµ th«ng tin vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho t«i nghiªn cøu, tham kh¶o c¸c tµi liÖu phôc vô cho b¶n kho¸ luËn. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy c« gi¸o ®· d¹y dç t«i, cung cÊp cho t«i nh÷ng kiÕn thøc trong suèt qu¸ tr×nh häc tËp ®Ó t«i cã thÓ hoµn thµnh kho¸ luËn. Cuèi cïng, t«i xin bµy tá lßng biÕt ¬n víi gia ®×nh t«i, ®· ®éng viªn, khuyÕn khÝch, t¹o ®iÒu kiÖn tèt nhÊt vÒ thêi gian, vËt chÊt vµ tinh thÇn ®Ó t«i cã thÓ hoµn thµnh tèt b¶n kho¸ luËn nµy. Hµ néi, th¸ng 12 n¨m 2002 Phan Hång Linh Lêi nãi ®Çu LÞch sö ®· chøng minh sù thÊt b¹i cña c¸c nÒn kinh tÕ ®ãng vµ c« lËp, xu thÕ bao trïm hiÖn nay lµ toµn cÇu hãa, héi nhËp s©u réng vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi. WTO lµ mét tæ chøc th­¬ng m¹i toµn cÇu vµ hiÖn chiÕm 90% tæng gi¸ trÞ th­¬ng m¹i quèc tÕ, lµ tæ chøc cã môc tiªu, nguyªn t¾c vµ chøc n¨ng ho¹t ®éng riªng, phôc vô lîi Ých cña c¸c quèc gia thµnh viªn, ®Æc biÖt ®èi víi thµnh viªn lµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. §iÒu ®ã gi¶i thÝch t¹i sao cã nhiÒu n­íc ®· s½n sµng nh©n nh­îng vµ ®µm ph¸n råi kiªn tr× ®iÒu chØnh hµng lo¹t c¸c chÝnh s¸ch cña n­íc m×nh theo h­íng c¶i c¸ch ®Ó ®­îc trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña WTO, dï cho qu¸ tr×nh ®µm ph¸n Êy kÐo dµi, cã khi tíi hµng chôc n¨m. Trë thµnh thµnh viªn cña WTO sÏ lµ mét b­íc ngoÆt quan träng ®èi víi toµn bé nÒn kinh tÕ ViÖt nam, sÏ më ra rÊt nhiÒu nh÷ng c¬ héi ®Ó nÒn kinh tÕ cßn non trÎ cña ViÖt nam hßa nhËp vµ thö søc trong mét s©n ch¬i chung cña c¶ nÒn kinh tÕ thÕ giíi, vµ tÊt nhiªn, còng ®Æt ra kh«ng Ýt nh÷ng th¸ch thøc. §Ó cã ®ñ søc m¹nh ®èi ®Çu víi sù thay ®æi nµy, mçi ngµnh kinh tÕ ph¶i tù m×nh chuÈn bÞ vÒ mäi mÆt. DÖt may lµ mét trong nh÷ng ngµnh kinh tÕ mòi nhän cña ViÖt Nam, cã kim ng¹ch xuÊt khÈu ®øng thø 2 chØ sau dÇu th«, ngµnh kinh tÕ thùc sù n¨ng ®éng nµy cã ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn sù phån vinh hay bÊt æn cña toµn bé nÒn kinh tÕ. T¹i vßng ®µm ph¸n Uruguay, hiÖp ®Þnh vÒ hµng dÖt vµ may mÆc ®· ®­îc ký kÕt nh»m môc tiªu ®­a lÜnh vùc dÖt may hoµn toµn chÞu sù ®iÒu chØnh theo khu«n khæ cña WTO, theo hiÖp ®Þnh, mäi n­íc thµnh viªn ®ang ¸p dông h¹n chÕ sè l­îng ®èi víi hµng dÖt may sÏ ph¶i lo¹i bá hoµn toµn nh÷ng h¹n chÕ nµy trong vßng 10 n¨m kÓ tõ ngµy 1/1/1995. §iÒu nµy mang l¹i cho ngµnh dÖt may rÊt nhiÒu thuËn lîi, nh­ng còng ®Æt ra kh«ng Ýt khã kh¨n. Nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc ®ã lµ g×, ngµnh dÖt may ViÖt nam hiÖn nay cÇn cã nh÷ng chuÈn bÞ thÕ nµo ®Ó cã thÓ s½n sµng ®ãn nhËn tÊt c¶ nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc ®ã. §©y thùc sù lµ mét vÊn ®Ò thó vÞ, vµ t«i ®· chän lµm ®Ò tµi cho khãa luËn tèt nghiÖp cña m×nh. Víi h¹n chÕ vÒ thêi gian vµ tr×nh ®é cña ng­êi viÕt, khãa luËn cã thÓ ch­a nãi hÕt ®­îc tÊt c¶ vÒ vÊn ®Ò bøc xóc nµy, song còng hi väng cung cÊp cho ng­êi ®äc nh÷ng th«ng tin bæ Ých vÒ “C¬ héi vµ th¸ch thøc ®èi víi ngµnh dÖt may ViÖt nam khi tham gia WTO” Khãa luËn cña t«i chia lµm 3 phÇn: Ch­¬ng 1: WTO vµ c¸c hiÖp ®Þnh vÒ hµng dÖt may Ch­¬ng 2: C¬ héi vµ th¸ch thøc ®èi víi ngµnh dÖt may ViÖt nam khi tham gia WTO Ch­¬ng 3: Mét sè gi¶i ph¸p nh»m ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt nam trong giai ®o¹n chuÈn bÞ gia nhËp WTO. Ch­¬ng I: wto vµ c¸c hiÖp ®Þnh vÒ dÖt may I- WTO 1- LÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn 1.1 - GATT - TiÒn th©n cña WTO 1.1.1- Sù ra ®êi cña GATT ChiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø 2 kÕt thóc, c¸c quèc gia ®Òu kiÖt quÖ vÒ mäi mÆt, hä ®Òu ch¸n ghÐt chiÕn tranh vµ muèn x©y dùng mét thÕ giíi tèt ®Ñp, thÞnh v­îng vÒ kinh tÕ. §Ó hµn g¾n vÕt th­¬ng chiÕn tranh vµ xóc tiÕn th­¬ng m¹i thÕ giíi, hai tæ chøc quèc tÕ míi ®· ®­îc thµnh lËp lµ Ng©n hµng thÕ giíi (WB) vµ Quü tiÒn tÖ quèc tÕ (IMF). §ång thêi c¸c n­íc còng muèn thµnh lËp mét tæ chøc thø ba ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ trong hÖ thèng "Bretton Woods". Tæ chøc thø ba ®ã lµ tæ chøc Th­¬ng m¹i quèc tÕ (International Trade Organisation - ITO) dù kiÕn sÏ lµ mét tæ chøc chuyªn m«n cña Liªn hîp quèc. Dù th¶o hiÕn ch­¬ng rÊt tham väng, kh«ng nh÷ng bao gåm c¶ nh÷ng nguyªn t¾c vÒ th­¬ng m¹i mµ cßn c¸c lÜnh vùc kh¸c nh­ lao ®éng, hiÖp ®Þnh hµng ho¸a, thùc tiÔn h¹n chÕ kinh doanh, ®Çu t­ quèc tÕ vµ dÞch vô. Nh­ng tr­íc khi hiÕn ch­¬ng ®ã ®­îc phª chuÈn th× 23 trong sè 50 n­íc vµo n¨m 1946 ®· quyÕt ®Þnh cïng ®µm ph¸n ®Ó c¾t gi¶m rµng buéc thuÕ quan. 23 n­íc nµy còng nhÊt trÝ cïng chÊp nhËn mét sè quy ®Þnh th­¬ng m¹i trong hiÕn ch­¬ng cña ITO vµ muèn thùc hiÖn nhanh chãng mét c¸ch t¹m thêi ®Ó b¶o vÖ ®­îc thµnh qu¶ cña nh÷ng cam kÕt thuÕ quan ®· ®­îc ®µm ph¸n. KÕt hîp cña nh÷ng quy ®Þnh th­¬ng m¹i vµ cam kÕt thuÕ quan nµy ®­îc biÕt ®Õn d­íi c¸i tªn HiÖp ®Þnh chung vÒ ThuÕ quan vµ MËu dÞch (GATT). HiÖp ®Þnh nµy b¾t ®Çu cã hiÖu lùc kÓ tõ ngµy 1/1/1948 trong khi hiÕn ch­¬ng ITO vÉn cßn ®ang ®­îc c¸c n­íc ®µm ph¸n. 23 n­íc ®ã ®· trë thµnh nh÷ng thµnh viªn s¸ng lËp cña GATT. Do vËy GATT, dï chØ mang tÝnh t¹m thêi, nh­ng vÉn lµ c«ng cô duy nhÊt mang tÝnh ®a biªn ®iÒu tiÕt th­¬ng m¹i thÕ giíi kÓ tõ n¨m 1948 cho ®Õn khi WTO ®­îc thµnh lËp vµo n¨m 1995. Trong suèt thêi gian tån t¹i, môc tiªu xuyªn suèt cña GATT lµ nh»m t¹o ra mét m«i tr­êng th­¬ng m¹i quèc tÕ tù do th«ng qua viÖc ®¬n gi¶n ho¸ c¸c thñ tôc, c¾t gi¶m hµng rµo thuÕ quan. GATT ®­îc kÝ kÕt nh»m môc tiªu x©y dùng mét hÖ thèng kinh tÕ më, ®­a th­¬ng m¹i quèc tÕ vµo mét c¬ së ®Ó ®¶m b¶o vÒ mÆt ph¸p lý, gãp phÇn vµo viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ thÕ giíi, n©ng cao møc sèng ng­êi d©n ë c¸c n­íc thµnh viªn, sö dông mét c¸ch ®Çy ®ñ vµ cã hiÖu qu¶ nhÊt c¸c nguån tµi nguyªn cña thÕ giíi qua viÖc më réng trao ®æi hµng ho¸. §Ó ®¹t ®­îc môc tiªu ®ã, trong gÇn 50 n¨m tån t¹i vµ ho¹t ®éng, GATT ®· thùc hiÖn 2 néi dung c¬ b¶n sau: Lµ mét hiÖp ®Þnh quèc tÕ hay mét v¨n b¶n ®­îc thiÕt lËp c¸c quy t¾c cho th­¬ng m¹i thÕ giíi, GATT ®iÒu tiÕt mäi ho¹t ®éng th­¬ng m¹i cña c¸c n­íc tham gia kÝ kÕt. Lµ mét tæ chøc quèc tÕ, GATT t¹o ra mét diÔn ®µn th­¬ng l­îng ®Ó thùc hiÖn tù do ho¸ m«i tr­êng kinh doanh quèc tÕ vµ kh«ng ngõng t¨ng c­êng vµ hoµn chØnh c¸c luËt lÖ mµ HiÖp ®Þnh ®· ®Ò ra. §ång thêi, khi cã tranh chÊp x¶y ra, GATT sÏ lµ toµ ¸n quèc tÕ ®Ó c¸c chÝnh phñ gi¶i quyÕt. §Ó thùc hiÖn ®­îc c¸c chøc n¨ng trªn, GATT cã c¸c nguyªn t¾c chñ yÕu sau: C¸c n­íc thµnh viªn ph¶i thùc hiÖn nguyªn t¾c kh«ng ph©n biÖt ®èi xö vµ cã ®i cã l¹i b»ng c¸ch dµnh cho nhau quy chÕ tèi huÖ quèc (Most Favoured Nation - MFN), nguyªn t¾c ®èi xö quèc gia (National Treatment - NT) vµ nguyªn t¾c t­¬ng hç (Reciprocity) trong bu«n b¸n quèc tÕ. C¸c n­íc thµnh viªn GATT ph¶i më cöa thÞ tr­êng, kh«ng ®­îc b¶o hé thÞ tr­êng trong n­íc b»ng hµng rµo phi thuÕ quan, tiÕn hµnh ®µm ph¸n ®Ó gi¶m dÇn thuÕ quan. TÊt c¶ c¸c thµnh viªn ph¶i thùc hiÖn c¹nh tranh lµnh m¹nh trong bu«n b¸n quèc tÕ, cÊm trî gi¸ xuÊt khÈu hµng c«ng nghiÖp vµ gi¶m trî gi¸ xuÊt khÈu ®èi víi c¸c s¶n phÈm c¬ b¶n. 1.1.2- Ho¹t ®éng cña GATT Trong thêi gian tån t¹i vµ ho¹t ®éng, GATT ®· tæ chøc ®­îc 8 vßng ®µm ph¸n lín, mçi vßng kÐo dµi nhiÒu n¨m, vßng sau l¹i ­u viÖt h¬n vßng tr­íc : B¶ng 1: C¸c vßng ®µm ph¸n trong lÞch sö cña GATT. N¨m §Þa ®iÓm §èi t­îng ®µm ph¸n Sè n­íc tham gia 1947 Geneva ThuÕ 23 1949 Annecy ThuÕ 12 1951 Torguay ThuÕ 38 1956 Geneva ThuÕ 26 1960-61 Geneva (Vßng Dillon) ThuÕ 26 1964-67 Geneva (Vßng Kennedy) ThuÕ, c¸c biÖn ph¸p chèng ph¸ gi¸ 62 1973-79 Geneva (Vßng Tokyo) ThuÕ, c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan vµ c¸c hiÖp ®Þnh "khung" 102 1986-93 Geneva (Vßng Uruguay) ThuÕ vµ c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan, c¸c nguyªn t¾c, dÞch vô, quyÒn së h÷u trÝ tuÖ, gi¶i quyÕt tranh chÊp, dÖt vµ may mÆc, n«ng nghiÖp vµ thµnh lËp WTO. 123 Nguån: Nh÷ng ®iÒu cÇn biÕt vÒ WTO vµ tiÕn tr×nh gia nhËp cña ViÖt Nam Bé th­¬ng m¹i- ViÖn nghiªn cøu th­¬ng m¹i Mçi vßng ®µm ph¸n lµ mét mèc quan träng ®¸nh dÊu sù lín m¹nh c¶ vÒ chiÒu réng vµ chiÒu s©u cña GATT. Riªng viÖc c¾t gi¶m thuÕ quan ®· lµm tèc ®é t¨ng tr­ëng cña th­¬ng m¹i thÕ giíi t¨ng trung b×nh 8%/n¨m trong giai ®o¹n thËp niªn 50 vµ 60. Tèc ®é tù do ho¸ mËu dÞch ®· gãp phÇn gióp cho tèc ®é t¨ng tr­ëng cña th­¬ng m¹i lu«n v­ît tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ: trong gÇn 50 n¨m kÓ tõ ®Çu thÕ kØ 20 ®Õn tr­íc khi GATT ra ®êi (1900-1947), th­¬ng m¹i quèc tÕ t¨ng ch­a ®Çy 2 lÇn, nh­ng trong 47 n¨m tån t¹i cña GATT, th­¬ng m¹i quèc tÕ ®· t¨ng lªn h¬n 50 lÇn, sè l­îng c¸c n­íc tham gia còng t¨ng lªn theo ®µ c¸c néi dung ®­îc GATT ®iÒu chØnh. Thµnh c«ng cña GATT trong viÖc c¾t gi¶m thuÕ quan xuèng møc thÊp nhÊt céng víi t¸c ®éng cña suy tho¸i kinh tÕ trong thËp niªn 70 vµ 80 ®· dÉn ®Õn viÖc c¸c ChÝnh phñ ph¶i dïng c¸c h×nh thøc b¶o hé ®èi víi c¸c lÜnh vùc ph¶i ®­¬ng ®Çu víi c¹nh tranh n­íc ngoµi. T©y ¢u vµ B¾c Mü ph¶i ®i ®Õn mét sè tho¶ thuËn vÒ chia sÎ thÞ tr­êng víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh vµ ph¶i dÊn th©n vµo mét cuéc ch¹y ®ua vÒ trî cÊp nh»m duy tr× ®­îc vÞ trÝ cña m×nh, nh÷ng vÊn ®Ò trªn ®· lµm suy gi¶m t¸c dông vµ ®é tin cËy cña GATT. §Õn thËp niªn 80 th× vai trß cña GATT kh«ng cßn phï hîp n÷a: qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸, th­¬ng m¹i dÞch vô, mét trong nh÷ng lÜnh vùc kh«ng ®­îc GATT ®iÒu chØnh, ®· trë thµnh lîi Ých c¬ b¶n cña ngµy cµng nhiÒu n­íc, ®Çu t­ quèc tÕ còng ®­îc më réng. Sù ph¸t triÓn cña th­¬ng m¹i dÞch vô ngµy cµng g¾n víi sù gia t¨ng h¬n n÷a cña th­¬ng m¹i hµng ho¸. Bªn c¹nh ®ã, GATT còng cßn nhiÒu bÊt cËp ®èi víi mét sã lÜnh vùc kh¸c nh­ n«ng nghiÖp, hµng dÖt may vµ c¶ trong c¬ chÕ gi¶i quyÕt tranh chÊp... §iÒu ®ã ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng nç lùc míi nh»m cñng cæ vµ më réng hÖ thèng th­¬ng m¹i ®a biªn. Nç lùc ®ã ®· dÉn ®Õn kÕt qu¶ lµ Vßng ®µm ph¸n th­¬ng m¹i WTO, tuyªn bè Marrakesh vµ viÖc thµnh lËp tæ chøc WTO 1.2 - Vßng ®µm ph¸n Uruguay vµ sù ra ®êi cña WTO Vßng ®¸m ph¸n th­¬ng m¹i Uruguay lµ vßng ®µm ph¸n mËu dÞch cuèi cïng mµ GATT tæ chøc thùc hiÖn. Cã thÓ nãi ®©y lµ vßng ®µm ph¸n kÕt thóc cho tÊt c¶ c¸c vßng ®µm ph¸n kh¸c. MÆc dï cã lóc t­ëng chõng bÕ t¾c nh­ng cuèi cïng th× vßng Uruguay ®· ®em l¹i ®­îc sù c¶i tæ lín nhÊt ®èi víi hÖ thèng th­¬ng m¹i thÕ giíi kÓ tõ ngµy GATT ®­îc thµnh lËp. Vßng ®µm ph¸n nµy chÝnh thøc khai m¹c vµo ngµy 20/9/1986 t¹i héi nghÞ cÊp bé tr­ëng c¸c n­íc thµnh viªn häp t¹i Punta Del Este (Uruguay). §©y thùc sù lµ vßng ®µm ph¸n ®a biªn lín nhÊt trong lÞch sö kÐo dµi 7 n¨m r­ìi, gÊp hai lÇn thêi gian dù tÝnh ban ®Çu. VËy lý do g× mµ Vßng ®µm ph¸n Uruguay l¹i kÐo dµi nh­ vËy? Thø nhÊt ®ã lµ sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña th­¬ng m¹i thÕ giíi víi nh÷ng t×nh huèng míi n¶y sinh. Thø hai lµ m©u thuÉn gi÷a c¸c n­íc Mü, EU, NhËt B¶n trong ®µm ph¸n trong ®ã vai trß thao tóng trë nªn næi bËt. Do vËy, c¸c n­íc thµnh viªn cña GATT nhËn thÊy r»ng cÇn ph¶i cã mét tæ chøc th­¬ng m¹i quèc tÕ míi n¨ng ®éng h¬n, cã nhiÒu quyÒn lùc h¬n ®Ó cã thÓ ®iÒu chØnh ®­îc ho¹t ®éng th­¬ng m¹i thÕ giíi. Th¸ng 1/1995 WTO ®· ®­îc thµnh lËp t¹i Geneve vµ c¸c hiÖp ®Þnh b¾t ®Çu cã hiÖu lùc. XÐt vÒ b¶n chÊt, WTO vµ c¸c hiÖp ®Þnh mang tÝnh th­êng trùc l©u dµi, cßn GATT mang tÝnh l©m thêi, hiÖp ®Þnh chung nµy ch­a bao giê ®­îc Quèc héi c¸c n­íc phª chuÈn vµ kh«ng ph¶i lµ mét tæ chøc chÝnh thøc. Víi t­ c¸ch lµ mét tæ chøc quèc tÕ, WTO cã nÒn t¶ng ph¸p lý v÷ng ch¾c bëi c¸c n­íc thµnh viªn ®· th«ng qua c¸c hiÖp ®Þnh vµ chÝnh c¸c hiÖp ®Þnh ®· x©y dùng c¬ së ph¸p lý còng nh­ ho¹t ®éng cña tæ chøc. MÆt kh¸c, WTO kh«ng thay thÕ GATT mµ tiÕp tôc kÕ thõa GATT víi nh÷ng quy ®Þnh, thÓ chÕ, chÝnh s¸ch hoµn thiÖn h¬n, cô thÓ: WTO cã c¸c n­íc thµnh viªn cßn GATT chØ cã c¸c bªn tham gia kÝ kÕt GATT chØ gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò cña th­¬ng m¹i hµng ho¸, cßn WTO më réng h¬n, bao gåm c¶ th­¬ng m¹i dÞch vô vµ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ. C¬ chÕ gi¶i quyÕt tranh chÊp cña WTO mang tÝnh tù ®éng vµ nhanh h¬n so víi c¬ chÕ cña GATT. C¸c ph¸n quyÕt cña WTO kh«ng thÓ bÞ ng¨n c¶n do cã nh÷ng c¬ chÕ b¶o ®¶m thi hµnh h÷u hiÖu h¬n. 2- Môc tiªu, chøc n¨ng vµ nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña WTO 2.1- Môc tiªu Tù do ho¸ th­¬ng m¹i hµng ho¸ dÞch vô th«ng qua ®µm ph¸n vµ bá thuÕ quan, lo¹i bá c¸c h¹n chÕ sè l­îng, quy chÕ ho¸ c¸c hµng rµo phi thuÕ quan. Kh«ng ph©n biÖt ®èi xö nhê quy chÕ tèi huÖ quèc (MFN) vµ nguyªn t¾c ®èi xö quèc gia, ®ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn cho ph¸t triÓn kinh tÕ b»ng c¸ch chÊp nhËn mét c¸ch mÒm dÎo c¸c tho¶ thuËn riªng vµ ngo¹i lÖ. ThiÕt lËp vµ ph¸t triÓn m«i tr­êng cho sù ph¸t triÓn th­¬ng m¹i quèc tÕ nh»m ®¶m b¶o sù ch¾c ch¾n vµ kh¶ n¨ng tiªn liÖu ®­îc c¸c diÔn biÕn (kh«ng cã sù bÊt ngê...) T¨ng c­êng kh¶ n¨ng tham kh¶o ý kiÕn trong gi¶i quyÕt tranh chÊp ®Ó h¹n chÕ thiÖt h¹i ®ång thêi thÓ chÕ ho¸ quy chÕ nµy, ®¶m b¶o sù t«n träng c¸c ®iÒu ­íc. Nh×n chung, WTO vÉn theo ®uæi c¸c môc tiªu ®­îc ®Ò ra t¹i phÇn më ®Çu cña hiÖp ®Þnh GATT. §ã lµ th«ng qua tù do ho¸ th­¬ng m¹i, trªn c¬ së lËp ra mét hÖ thèng ph¸p lý chung lµm c¨n cø ®Ó mçi thµnh viªn ho¹ch ®Þnh vµ thùc thi chÝnh s¸ch nh»m më réng th­¬ng m¹i, t¹o thªm viÖc lµm, t¨ng thu nhËp vµ n©ng cao ®êi sèng c¸c n­íc thµnh viªn. 2.2- C¸c chøc n¨ng chÝnh cña WTO. Qu¶n lý viÖc thùc thi c¸c hiÖp ®Þnh ®· ®­îc kÝ kÕt Rµ so¸t l¹i c¸c chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cña c¸c n­íc thµnh viªn Lµ diÔn ®µn ®µm ph¸n, tæ chøc vµ phôc vô c¸c cuéc ®µm ph¸n Gi¶i quyÕt tranh chÊp vÒ th­¬ng m¹i gi÷a c¸c thµnh viªn Hîp t¸c, kÕt hîp víi c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ kh¸c nh­ WB, IMF... nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng. 2.3- C¬ cÊu tæ chøc cña WTO C¬ quan quyÒn lùc cao nhÊt cña WTO lµ Héi nghÞ Bé tr­ëng, bao gåm tÊt c¶ c¸c ®¹i diÖn cña c¸c n­íc thµnh viªn, nhãm häp Ýt nhÊt 2 n¨m mét lÇn, quyÕt ®Þnh tÊt c¶ c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn tÊt c¶ c¸c hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ®a biªn. Gi÷a 2 k× héi nghÞ, §¹i Héi ®ång cã chøc n¨ng th­êng trùc vµ b¸o c¸o lªn Héi nghÞ Bé tr­ëng. §¹i Héi ®ång ®ång thêi ®ãng vai trß lµ mét "c¬ quan gi¶i quyÕt tranh chÊp" vµ "c¬ quan rµ so¸t tranh chÊp" cña WTO. §¹i Héi ®ång còng ph©n chia tr¸ch nhiÖm theo 3 Héi ®ång chÝnh: Héi ®ång vÒ th­¬ng m¹i hµng ho¸, Héi ®ång vÒ th­¬ng m¹i dÞch vô, Héi ®ång vÒ c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn së h÷u trÝ tuÖ. Héi ®ång vÒ th­¬ng m¹i hµng ho¸ ®iÒu hµnh c«ng viÖc cña 11 uû ban vµ C¬ quan gi¸m s¸t hµng dÖt, 2 Héi ®ång cßn l¹i chÞu tr¸ch nhiÖm víi c¸c hiÖp ®Þnh riªng cña WTO vµ cã thÓ thµnh lËp c¸c nhãm c«ng t¸c d­íi quyÒn m×nh nÕu cÇn thiÕt. Ba uû ban kh¸c còng ®­îc Héi nghÞ Bé tr­ëng thµnh lËp vµ cã nhiÖm vô b¸o c¸o lªn §¹i Héi ®ång, ®ã lµ Uû ban vÒ th­¬ng m¹i vµ ph¸t triÓn nh»m gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vµ ®Æc biÖt lµ c¸c n­íc chËm ph¸t triÓn; Uû ban vÒ c¸n c©n thanh to¸n cã tr¸ch nhiÖm t­ vÊn cho c¸c thµnh viªn WTO vµ c¸c n­íc kh¸c, ¸p dông c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ th­¬ng m¹i theo ®iÒu 18 vµ ®iÒu 12 cña GATT ®Ó gi¶i quyÕt c¸c trë ng¹i vÒ c¸n c©n thanh to¸n; Uû ban vÒ dù to¸n tµi chÝnh vµ hµnh chÝnh chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ c¸c vÊn ®Ò tµi chÝnh vµ ng©n s¸ch cña WTO. Ngoµi ra cßn cã ban th­ kÝ gióp viÖc cho c¸c c¬ cÊu bé m¸y trªn. Ban nµy cã trô së t¹i Geneve (Thuþ SÜ) cã kho¶ng 450 nh©n viªn, ®øng ®Çu lµ Tæng gi¸m ®èc ®­îc chän theo nguyªn t¾c nhÊt trÝ. D­íi Tæng gi¸m ®èc cã 4 Phã Tæng gi¸m ®èc vµ Gi¸m ®èc c¸c ban chuyªn tr¸ch do Tæng gi¸m ®èc ®Ò nghÞ vµ ®­îc §¹i Héi ®ång th«ng qua. Ng©n s¸ch cña WTO tÝnh ®Õn ngµy 1/1/2002 lµ 142 triÖu franc Thuþ Sü, do c¸c n­íc thµnh viªn ®ãng gãp theo tû lÖ nhÊt ®Þnh trong tæng gi¸ trÞ ho¹t ®éng th­¬ng m¹i cña n­íc ®ã. WTO vÉn tiÕp tôc truyÒn thèng l©u ®êi cña GATT lµ th«ng qua c¸c quyÕt ®Þnh dùa trªn c¬ së ®ång thuËn. Trong mét sè tr­êng hîp nhÊt ®Þnh, khi kh«ng ®¹t ®­îc sù ®ång thuËn, c¸c thµnh viªn cã thÓ tiÕn hµnh bá phiÕu. Kh¸c víi nhiÒu tæ chøc kh¸c, mçi thµnh viªn WTO chØ cã quyÒn bá mét phiÕu vµ c¸c phiÕu bÇu cña c¸c thµnh viªn cã gi¸ trÞ ngang nhau. QuyÕt ®Þnh sÏ ®­îc th«ng qua nÕu cã ®a sè phiÕu t¸n thµnh. 2.4- Nguyªn t¾c ho¹t ®éng HiÖp ®Þnh WTO bao gåm 29 v¨n b¶n riªng biÖt bao trïm mäi lÜnh vùc tõ n«ng nghiÖp ®Õn dÖt vµ may, tõ dÞch vô tíi viÖc mua s¾m cña ChÝnh phñ ®Õn c¸c quy t¾c xuÊt xø vµ së h÷u trÝ tuÖ. Ngoµi ra cßn cã 25 tuyªn bè bæ sung, quyÕt ®Þnh vµ v¨n b¶n ghi nhí ë cÊp Bé tr­ëng, quy ®Þnh nh÷ng nghÜa vô vµ cam kÕt kh¸c cña c¸c thµnh viªn WTO, ®Æc biÖt lµ mét sè nguyªn t¾c c¬ b¶n vµ ®¬n gi¶n xuyªn suèt néi dung c¸c v¨n b¶n nµy, tÊt c¶ t¹o nªn hÖ thèng th­¬ng m¹i ®a biªn, c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n cña WTO lµ: 2.4.1- Kh«ng ph©n biÖt ®èi xö §©y lµ nguyªn t¾c c¬ b¶n cña GATT ®­îc kÕ thõa trong WTO, theo nguyªn t¾c nµy, th­¬ng m¹i quèc tÕ ph¶i ®­îc thùc hiÖn mét c¸ch c«ng b»ng, kh«ng ph©n biÖt ®èi xö vµ cã ®i cã l¹i víi néi dung: C¸c n­íc thµnh viªn WTO cam kÕt dµnh cho nhau quy chÕ tèi huÖ quèc (MFN) tøc lµ chÕ ®é ®·i ngé ë c¸c lÜnh vùc m×nh dµnh cho hµng ho¸ cña mét n­íc b¹n hµng ®Õn møc nµo th× còng dµnh cho hµng ho¸ cña n­íc b¹n hµng cña n­íc kh¸c ë møc ®ã, kh«ng cã sù ph©n biÖt ®èi xö. C¸c n­íc thµnh viªn WTO cam kÕt dµnh cho nhau nguyªn t¾c ®èi xö quèc gia (NT) tøc lµ chÕ ®é kh«ng ph©n biÖt ®èi xö gi÷a hµng nhËp khÈu vµ hµng s¶n xuÊt trong n­íc. Mét doanh nghiÖp cña n­íc A ®ang ho¹t ®éng ë n­íc B còng ®­îc ®èi xö ®ång ®Òu nh­ c¸c doanh nghiÖp cña n­íc B trong viÖc ¸p dông c¸c lo¹i thuÕ vµ luËt lÖ trong n­íc. Quy chÕ tèi huÖ quèc vµ nguyªn t¾c ®èi xö quèc gia chñ yÕu dµnh cho hµng ho¸ khi ¸p dông c¸c chÝnh s¸ch ë c¸c lÜnh vùc thuÕ quan, thanh to¸n, ng©n hµng, vËn t¶i, b¶o hiÓm. ChÕ ®é nµy cßn ®­îc WTO ¸p dông sang c¶ c¸c lÜnh vùc kh¸c nh­ th­¬ng m¹i dÞch vô, ®Çu t­ vµ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ. §©y lµ mét trong nh÷ng ®iÒu hãc bóa nhÊt vµ ®­îc mÆc c¶ gay g¾t nhÊt trong c¸c cuéc ®µm ph¸n. MÆc dï nguyªn t¾c "kh«ng ph©n biÖt ®èi xö" lµ nguyªn t¾c c¬ b¶n vµ b¾t buéc víi c¸c thµnh viªn cña WTO nh­ng HiÖp ®Þnh WTO còng cã nh÷ng ®iÒu kho¶n ngo¹i lÖ cña MFN cho phÐp c¸c thµnh viªn cã thÓ kh«ng ¸p dông MFN trong nh÷ng tr­êng hîp cÇn thiÕt. 2.4.2- Tù do ho¸ mËu dÞch Thùc tÕ chøng minh r»ng c¸c n­íc cã lîi thÕ, ch¼ng h¹n vÒ chi phÝ lao ®éng hay nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn còng cã thÓ kh«ng c¹nh tranh ®­îc trong mét vµi s¶n phÈm hay dÞch vô khi nÒn kinh tÕ cña hä ph¸t triÓn. Tuy nhiªn khi cã nh÷ng ­u thÕ cña tù do ho¸ mËu dÞch theo lý thuyÕt lîi thÕ so s¸nh cña Ricardo, chóng cã thÓ c¹nh tranh ë n­íc kh¸c. Do vËy, c¸c quèc gia trªn thÕ giíi ®Òu nhËn thøc ®­îc tÇm quan träng sèng cßn cña th­¬ng m¹i ®èi víi sù ph¸t triÓn cña mçi n­íc. ChÝnh v× thÕ mµ WTO coi tù do ho¸ mËu dÞch lµ mét môc tiªu hµng ®Çu cÇn ph¶i thùc hiÖn, vµ h­íng tíi xãa bá dÇn chñ nghÜa b¶o hé. §Ó thùc hiÖn tù do hãa mËu dÞch, WTO ®Ò ra lé tr×nh c¾t gi¶m dÇn tõng b­íc hµng rµo thuÕ quan vµ phi thuÕ quan ®Ó tíi mét thêi ®iÓm c¸c hµng rµo nµy ®­îc xo¸ bá hoµn toµn, më ®­êng cho th­¬ng m¹i ph¸t triÓn. Tuy nhiªn, tù do hãa mËu dÞch kh«ng ®­îc phÐp t¸ch rêi khái sù qu¶n lý cña nhµ n­íc mµ ph¶i phï hîp víi luËt ph¸p, quy chÕ, quy t¾c hiÖn hµnh cña mçi n­íc. 2.4.3- B¶o hé s¶n xuÊt b»ng thuÕ quan WTO thõa nhËn r»ng c¸c n­íc thµnh viªn vÉn cÇn ph¶i b¶o hé s¶n xuÊt trong n­íc, coi ®ã lµ yªu cÇu chÝnh ®¸ng khi c¸c ngµnh c«ng nghiÖp cña hä bÞ c¸c hµng nhËp khÈu trµn vµo lµm h¹i, nh­ng kh«ng chÊp nhËn nh÷ng biÖn ph¸p h¹n chÕ sè l­îng hoÆc nh÷ng biÖn ph¸p c¶n trë mang tÝnh chÊt hµnh chÝnh, phi thuÕ quan nh­ h¹n ng¹ch, cÊm nhËp khÈu... mµ chØ chÊp nhËn c¸c n­íc thµnh viªn ¸p dông thuÕ quan lµm biÖn ph¸p chÝnh ®¸ng ®Ó b¶o hé s¶n xuÊt trong n­íc. §ång thêi c¸c n­íc thµnh viªn ph¶i thiÕt lËp c¬ chÕ ®Ó ®µm ph¸n th­êng xuyªn nh»m gi¶m dÇn c¸c møc thuÕ quan trªn c¬ së cã ®i cã l¹i. 2.4.4- C¹nh tranh c«ng b»ng WTO kh«ng ph¶i lµ mét tæ chøc tù do th­¬ng m¹i v× vÉn sö dông thuÕ vµ ®«i khi, trong c¸c tr­êng hîp ®Æc biÖt vÉn chÊp nhËn c¸c h×nh thøc b¶o hé. Nãi ®óng h¬n, ®©y lµ mét hÖ thèng c¸c nguyªn t¾c më trong ho¹t ®éng c¹nh tranh c«ng khai, c«ng b»ng vµ kh«ng bÞ bãp mÐo. WTO chñ tr­¬ng khuyÕn khÝch c¹nh tranh lµnh m¹nh b»ng chÊt l­îng vµ gi¸ c¶ v× lîi Ých ng­êi tiªu dïng. §Ó thùc hiÖn nguyªn t¾c nµy, WTO quy ®Þnh ch¾t chÏ ®Ó xö lý t×nh tr¹ng b¸n ph¸ gi¸, trî cÊp s¶n xuÊt trong n­íc vµ cho phÐp tÊt c¶ c¸c thµnh viªn cã quyÒn ®¸nh thuÕ ®èi kh¸ng chèng ph¸ gi¸, chèng trî cÊp ®èi víi nh÷ng n­íc cã hµnh vi nµy. 2.4.5- Minh b¹ch vµ æn ®Þnh trong chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i WTO chñ tr­¬ng th­¬ng m¹i quèc tÕ ph¶i ®­îc thùc hiÖn trªn c¬ së minh b¹ch vµ æn ®Þnh. §Ó thùc hiÖn nguyªn t¾c nµy, WTO quy ®Þnh c¸c n­íc thµnh viªn ph¶i th«ng qua ®µm ph¸n ®­a ra c¸c møc thuÕ trÇn víi lÞch tr×nh c¾t gi¶m, chØ cã gi¶m liªn tôc chø kh«ng ®­îc t¨ng qu¸ møc trÇn. WTO còng quy ®Þnh mäi chÕ ®é vµ chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cña c¸c thµnh viªn ®Òu ph¶i c«ng khai, minh b¹ch vµ æn ®Þnh trong mét thêi gian dµi. §Ó phôc vô môc ®Ých nµy WTO ®· h×nh thµnh mét c¬ chÕ ®Ó ®¸nh gi¸ chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cña c¸c thµnh viªn. 2.4.6- KhuyÕn khÝch ph¸t triÓn vµ c¶i c¸ch kinh tÕ H¬n 3/4 sè thµnh viªn cña WTO lµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vµ c¸c n­íc ®ang trong qu¸ tr×nh c¶i c¸ch kinh tÕ theo h­íng thÞ tr­êng. Mét sè n­íc ®· thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh nµy nh­ mét qu¸ tr×nh ®µm ph¸n gia nhËp GATT råi WTO. Thªm n÷a, c¸c biÖn ph¸p hç trî ®· gióp hä thùc thi c¸c hiÖp ®Þnh mét c¸ch linh ho¹t h¬n, kªu gäi c¸c n­íc ph¸t triÓn cã nh©n nh­îng h¬n n÷a vÒ më cöa thÞ tr­êng v× lîi Ých xuÊt khÈu hµng ho¸ cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. Do vËy, sù theo ®uæi chÝnh s¸ch më cöa thÞ tr­êng cïng víi nh÷ng yªu cÇu cã nh÷ng chÝnh s¸ch linh ho¹t h¬n ®· ®¸p øng ®­îc tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ. 2.4.7- C¸c tho¶ thuËn vÒ mËu dÞch khu vùc HiÖn nay trªn thÕ giíi xuÊt hiÖn ngµy cµng nhiÒu khèi kinh tÕ d­íi h×nh thøc khu vùc mËu dÞch tù do hoÆc liªn minh thuÕ quan nh­ APEC, AFTA..., WTO c«ng nhËn c¸c khèi kinh tÕ khu vùc nµy trong ®µm ph¸n vµ cho phÐp hä cã quyÒn ¸p dông c¸c ngo¹i lÖ cña quy chÕ tèi huÖ quèc, miÔn lµ c¸c tæ chøc kinh tÕ khu vùc tu©n thñ c¸c nguyªn t¾c cña WTO, kh«ng t¹o ra sù ph©n biÖt ®èi xö vµ g©y c¶n trë th­¬ng m¹i ®èi víi nh÷ng n­íc ngoµi khu vùc. Theo ®ã thi c¸c n­íc ASEAN cßn cã thÓ dµnh cho nhau møc thuÕ nhËp khÈu ­u ®·i ®Æc biÖt cßn thÊp h¬n c¶ møc thuÕ ­u ®·i tèi huÖ quèc mµ c¸c n­íc nµy dµnh cho hµng ho¸ nhËp khÈu tõ c¸c n­íc lµ thµnh viªn cña WTO nh­ng n»m ngoµi khèi ASEAN. II- C¸c hiÖp ®Þnh cña WTO vÒ ngµnh dÖt may 1- HiÖp ®Þnh ®a sîi (MFA) 1.1- Néi dung hiÖp ®Þnh N¨m 1947 khi GATT ®­îc thµnh lËp th× ch­a cã hiÖp ®Þnh nµo liªn quan ®Õn hµng dÖt may. Nh­ng ®Õn cuèi thËp niªn 50, s¶n phÈm nh¹y c¶m nµy ®· ph¸t triÓn kh«ng ngõng vµ lu«n cã nh÷ng vÊn ®Ò n¶y sinh xung quanh viÖc kinh doanh nã. Lóc nµy mét sè n­íc ph¸t triÓn s¶n xuÊt víi khèi l­îng lín mÆt hµng nµy nh­ Mü, EU ®· ra søc t×m c¸ch b¶o hé s¶n xuÊt tr­íc søc Ðp ngµy cµng t¨ng cña c¸c s¶n phÈm rÎ h¬n tõ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. §iÒu nµy lµm cho viÖc bu«n b¸n hµng dÖt may bÞ lÖch ra khái c¸c quy t¾c c¬ b¶n cña GATT, tr¸i víi môc tiªu tù do ho¸ vµ c¹nh tranh lµnh m¹nh mµ GATT cè duy tr×. Cho ®Õn ®Çu thËp niªn 60, lÜnh vùc dÖt may ®· ®­îc bµn ®Õn trong khu«n khæ GATT nh­ng víi t­ c¸ch lµ mét tr­êng hîp ngo¹i lÖ, theo c¸c nguyªn t¾c ®µm ph¸n riªng. N¨m 1973, hiÖp ®Þnh vÒ mËu dÞch quèc tÕ hµng dÖt may cßn gäi lµ hiÖp ®Þnh ®a sîi (MFA- Multyfibre Agreement) ®· ®­îc kÝ kÕt d­íi sù gi¸m s¸t cña GATT, trªn c¬ së c¸c tho¶ ­íc song ph­¬ng gi÷a h¬n 40 n­íc thµnh vµ b¾t ®Çu cã hiÖu lùc tõ 1/1/1974. VÒ c¬ b¶n, theo hiÖp ®Þnh nµy, c¸c n­íc nhËp khÈu cã thÓ th«ng qua tho¶ thuËn song ph­¬ng hoÆc trong tr­êng hîp kh«ng ®i ®Õn tho¶ thuËn song ph­¬ng, cã thÓ ®¬n ph­¬ng thiÕt lËp h¹n ng¹ch nhËp khÈu hµng dÖt may, ®èi víi tõng n­íc xuÊt khÈu vµ tèc ®é t¨ng cña tõng h¹n ng¹ch thay ®æi tuú theo mçi n­íc. MFA chØ cã gi¸ trÞ hiÖu lùc ®èi víi c¸c n­íc tham gia kÝ kÕt chø kh«ng ph¶i lµ hiÖp ®Þnh b¾t buéc ®èi víi c¸c thµnh viªn. Néi dung chÝnh cña hiÖp ®Þnh ®a sîi cã thÓ tãm t¾t qua c¸c ®iÒu kho¶n chñ yÕu sau: §iÒu 1: C¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ ®Æc biÖt trong th­¬ng m¹i quèc tÕ vÒ hµng dÖt may cã thÓ ®­îc ¸p dông trong mét thêi gian h¹n chÕ. §iÒu 3: Cho phÐp n­íc nhËp khÈu ®¬n ph­¬ng h¹n chÕ nhËp khÈu trong thêi gian 1 n¨m nÕu viÖc nhËp khÈu ®ã g©y ra t×nh tr¹ng rèi lo¹n thÞ tr­êng trõ khi n­íc xuÊt khÈu chÊp nhËn mét gi¶i ph¸p hîp lý kh¸c. MFA cßn cho phÐp n­íc nhËp khÈu ¸p dông ®iÒu 3 chØ khi hä ®¸p øng ®­îc c¸c yªu cÇu nghiªm ngÆt cña viÖc chøng minh t×nh tr¹ng "rèi lo¹n thÞ tr­êng". MFA còng quy ®Þnh c¸c thiÖt h¹i ph¶i ®­îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së xem xÐt t×nh h×nh kinh tÕ cña mét ngµnh kinh tÕ néi ®Þa cô thÓ vµ "viÖc t¨ng khèi l­îng lín hµng nhËp khÈu mét c¸ch râ rµng chø kh«ng ph¶i dùa theo pháng ®o¸n, lËp luËn hay kh¶ n¨ng Ýt x¶y ra" §iÒu 3 còng quy ®Þnh vÒ c¬ chÕ tham vÊn (Consultation call) khuyÕn khÝch c¸c n­íc thµnh viªn tæ chøc c¸c cuéc häp song ph­¬ng, th¶o luËn vÒ th­¬ng m¹i hµng dÖt may. HiÖp ®Þnh ®a sîi cßn quy ®Þnh vÒ tÝnh linh ho¹t trong sö dông h¹n ng¹ch, n­íc xuÊt khÈu cã thÓ cho phÐp më réng h¹n ng¹ch ®· ®­îc ph©n bè ®èi víi nhãm s¶n phÈm cô thÓ trong thêi gian nhÊt ®Þnh theo mét trong c¸c c¸ch sau: ChuyÓn h¹n ng¹ch kh«ng dïng hÕt cña mét nhãm s¶n phÈm sang nhãm s¶n phÈm kh¸c ®· dïng hÕt, tû lÖ cho phÐp lµ 7%. Sö dông tr­íc h¹n ng¹ch cña n¨m tiÕp theo, tû lÖ cho phÐp lµ 5% Sö dông h¹n ng¹ch kh«ng dïng hÕt cña n¨m tr­íc, tû lÖ cho phÐp lµ 10% C¸c n­íc nhËp khÈu cã thÓ ¸p dông tû lÖ thÊp h¬n trong tr­êng hîp ®Æc biÖt, nh­ng tû lÖ h¹n ng¹ch kh«ng ®­îc thÊp h¬n 5%. §iÒu 4: Cho phÐp c¸c n­íc thµnh viªn ®iÒu tiÕt th­¬ng m¹i hµng dªt may cña m×nh th«ng qua c¸c hiÖp ®Þnh song ph­¬ng mµ kh«ng cã nghÜa vô ph¶i dµnh c¸c quy ®Þnh t­¬ng tù cho c¸c ®èi t¸c th­¬ng m¹i kh¸c. ViÖc thùc hiÖn hiÖp ®Þnh ®­îc qu¶n lý bëi mét uû ban gåm ®¹i diÖn cña c¸c bªn kÝ hiÖp ®Þnh vµ Tæng gi¸m ®èc GATT lµm chñ tÞch. 1.2- T×nh h×nh thùc hiÖn hiÖp ®Þnh MFA chØ tån t¹i tõ n¨m 1974 ®Õn n¨m 1994 vµ ®­îc gia h¹n 5 lÇn vµo c¸c n¨m 1981, 1986, 1991, 1993. N¨m 1988, MFA ®· chi phèi tíi 50% xuÊt khÈu nãi chung cña toµn thÕ giíi, chiÕm 9% mËu dÞch thÕ giíi vÒ hµng c«ng nghiÖp víi trÞ gi¸ 77 tØ USD. TÝnh ®Õn 1995 cã h¬n 90 n­íc tham gia kÝ kÕt vµ thùc hiÖn hiÖp ®Þnh ®a sîi, gi¸ trÞ xuÊt khÈu n¨m 1994 cña c¸c n­íc tham gia MFA ®¹t 136 tû USD, chiÕm 80% th­¬ng m¹i dÖt may thÕ giíi. Ph¹m vi ®iÒu chØnh cña MFA kh«ng ngõng ®­îc më réng c¶ vÒ nhãm hµng vµ n­íc tham gia. Lóc ®Çu MFA chØ giíi h¹n ë "sîi, v¶i vµ c¸c s¶n phÈm tõ b«ng, len, sîi nh©n t¹o"... ë c¸c lÇn gia h¹n sau ®ã, hiÖp ®Þnh nµy quy ®Þnh thªm lanh, t¬, lôa pha, sîi gai. Tõ quy ®Þnh ban ®Çu cña MFA lµ h¹n chÕ sè l­îng, MFA ®· ®­îc ¸p dông chuyÓn thµnh biÖn ph¸p tù nguyÖn h¹n chÕ xuÊt khÈu mét c¸ch cã hÖ thèng th«ng qua gÇn 100 hiÖp ®Þnh song ph­¬ng. Trong thêi gian MFA cã hiÖu lùc, Mü lµ quèc gia lu«n duy tr× mét hÖ thèng h¹n ng¹ch rÊt lín vµ phøc t¹p vÒ nhËp khÈu s¶n phÈm dÖt may. Nh­ng dï sao th× MFA còng ®· t¹o ra cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn mét thuËn lîi ®Ó ®èi phã víi t×nh tr¹ng b¶o hé s¶n xuÊt cña c¸c n­íc ph¸t triÓn. Nh­ theo ®iÒu 3 quy ®Þnh c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ chØ ®­îc ¸p dông ®èi víi nh÷ng mÆt hµng cô thÓ vµ víi nh÷ng n­íc xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng g©y ra rèi lo¹n thÞ tr­êng ®ã, nh­ng trªn thùc tÕ chóng ®· më réng vµ ®ang ®iÒu tiÕt toµn bé thÞ tr­êng hµng dÖt may thÕ giíi. Tuy nhiªn, MFA l¹i cã rÊt nhiÒu ®iÒu ®¸ng nãi, MFA thùc hiÖn víi 3 môc tiªu chÝnh lµ: Më réng vµ tù do ho¸ th­¬ng m¹i quèc tÕ Chèng l¹i t×nh tr¹ng rèi lo¹n thÞ tr­êng T¹o thuËn lîi cho viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi cña c¸c n­íc ph¸t triÓn Nh­ng chÝnh c¸c quy ®Þnh MFA l¹i vi ph¹m nghiªm träng c¸c nguyªn t¾c kh«ng ph©n biÖt ®èi xö cña GATT. Nh­ ®· nãi, Mü t¹o ra ®­îc mét hÖ thèng quota rÊt lín, phøc t¹p vµ hÇu hÕt c¸c lo¹i quota nµy ®Òu ®¹t ®­îc trªn c¬ së hiÖp ®Þnh MFA. Nã t¹o ra mét hµng rµo b¶o hé v÷ng ch¾c chèng l¹i hµng dÖt may tõ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. Cã mét vµi nh©n tè quyÕt ®Þnh møc ®é nghiªm ngÆt cña h¹n ng¹ch, trong ®ã vÞ thÕ cña n­íc nhËp khÈu ®èi víi n­íc xuÊt khÈu ®ãng vai trß quan träng. V« h×nh chung, hiÖp ®Þnh ®a sîi ®· trë thµnh mét trong hai ngo¹i lÖ chÝnh kh«ng tu©n theo c¸c nguyªn t¾c kh«ng ph©n biÖt ®èi xö vµ lo¹i bá h¹n chÕ sè l­îng cña GATT. Theo ®¸nh gi¸ cña GATT, MFA ®· lµm chËm qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ë c¶ n­íc xuÊt khÈu vµ n­íc nhËp khÈu v× ®· lµm biÕn d¹ng h×nh thøc bu«n b¸n vµ s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm dÖt may, ®iÓn h×nh lµ nh÷ng biÖn ph¸p phßng vÖ mµ MFA cho phÐp c¸c n­íc ph¸t triÓn sö dông triÖt ®Ó nh»m h¹n chÕ sè l­îng hµng dÖt may nhËp khÈu víi gi¸ thÊp tõ n­íc ®ang ph¸t triÓn. Cã thÓ nãi, c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn ®· ®­îc h­ëng lîi trong bu«n b¸n dÖt may. ë Mü, riªng nh÷ng lîi Ých do sö dông h¹n chÕ MFA ®· chiÕm h¬n mét nöa tæng trÞ gi¸ lîi Ých thu ®­îc do b¶o hé. ChÝnh v× thÕ, mÆc dï rÊt nhiÒu n­íc ph¸t triÓn v× lîi Ých cña m×nh ®· kh«ng nhÊt trÝ víi viÖc ®Æt lÜnh vùc dÖt may d­íi sù ®iÒu chØnh cña hiÖp th­¬ng th­¬ng m¹i quèc tÕ, nh­ng hÇu hÕt c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn l¹i ®Êu tranh gay g¾t vµ t¹i vßng ®µm ph¸n Uruguay c¸c n­íc thµnh viªn GATT/WTO ®· ®¹t ®­îc hiÖp ®Þnh vÒ hµng dÖt may (Agreement on Textiles and Clothing - ATC) quyÕt ®Þnh chÝnh thøc ®­a hµng dÖt may vµo khu«n khæ cña tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi. 2- HiÖp ®Þnh vÒ hµng dÖt may t¹i vßng ®µm ph¸n Uruguay (ATC) 2.1- Néi dung hiÖp ®Þnh ATC lµ mét trong nh÷ng tho¶ thuËn mËu dÞch ®a biªn, t¹o thµnh mét bé phËn kh«ng thÓ t¸ch rêi cña tho¶ thuËn Marrakesh thµnh lËp WTO, hiÖp ®Þnh nµy ®­îc WTO ®iÒu hµnh vµ gi¸m s¸t. ATC ra ®êi thay thÕ cho MFA lµ hiÖp ®Þnh quèc tÕ chÝnh bao trïm trong lÜnh vùc dÖt may, ATC cã hiÖu lùc tõ ngµy 1/1/1995 vµ sÏ kÕt thóc hiÖu lùc khi toµn bé c¸c s¶n phÈm dÖt, may ®­îc tù do ho¸ hÕt (cô thÓ lµ ®Õn 1/1/2005) vµ b¾t ®Çu tõ 1995, ho¹t ®éng trao ®æi trªn thÞ tr­êng dÖt may thÕ giíi sÏ chÞu sù ®iÒu chØnh cña hiÖp ®Þnh nµy. HiÖp ®Þnh ATC gåm 9 ®iÒu kho¶n tËp trung chñ yÕu vµo 2 phÇn chÝnh lµ ch­¬ng tr×nh hîp nhÊt vµ më réng h¹n ng¹ch hµng dÖt may. C¸c ®iÒu kho¶n nµy bao trïm c¶ nh÷ng quy ®Þnh h¹n chÕ vµ më réng h¹n ng¹ch ¸p dông trong MFA, hiÖp ®Þnh còng ®­a ra c¸c biÖn ph¸p nh»m b¶o hé cho c¸c n­íc thµnh viªn khi tham gia hîp nhÊt vµo GATT/WTO. §Ó gi¸m s¸t vµ ®iÒu chØnh qu¸ tr×nh thùc hiÖn ATC, ban gi¸m s¸t s¶n phÈm dÖt may sÏ ®­îc thµnh lËp (gäi t¾t lµ TMB - Textiles Monitoring Body) TMB lµ c¬ quan ®Æc tr¸ch gi¶i quyÕt mäi vÊn ®Ò ph¸t sinh trong khi thùc hiÖn ATC. HiÖp ®Þnh ATC gåm 2 phÇn quan träng, ®ã lµ ch­¬ng tr×nh hîp nhÊt vµ phÇn më réng h¹n ng¹ch, cô thÓ lµ nh÷ng néi dung chÝnh sau ®©y: §iÒu 1: Gåm 7 phÇn tËp trung chñ yÕu vµo ph¹m vi t¸c dông c¸c ®iÒu kho¶n cho c¸c thµnh viªn trong thêi gian tham gia hîp nhÊt vµo GATT n¨m 1991 §iÒu 2: §Ò cËp ®Õn viÖc thèng nhÊt sö dông c¸c ®iÒu kho¶n vµ danh môc s¶n phÈm hµng dÖt ¸p dông trong hiÖp ®Þnh. Môc ®Ých c¬ b¶n cña ATC lµ hîp nhÊt viÖc kinh doanh c¸c s¶n phÈm hµng dÖt may vµo WTO b»ng viÖc yªu cÇu c¸c n­íc ®ang duy tr× nh÷ng h¹n chÕ sÏ xo¸ bá dÇn trong thêi gian 10 n¨m kÓ tõ ngµy hiÖp ®Þnh cã hiÖ._.u lùc. Tõ ngµy 1/1/2005 trë ®i, bÊt k× n­íc thµnh viªn nµo còng kh«ng cßn ®­îc duy tr× sù h¹n chÕ nhËp khÈu hµng dÖt, may vµ khi ®ã c¸c quy t¾c cña WTO sÏ ®­îc ¸p dông triÖt ®Ó cho toµn ngµnh kinh doanh nµy. C¸c s¶n phÈm tham gia hîp nhÊt gåm 4 lo¹i s¶n phÈm: Sîi, v¶i, s¶n phÈm hµng dÖt vµ s¶n phÈm hµng may. Qu¸ tr×nh hîp nhÊt ®­îc nh÷ng n­íc h¹n chÕ chñ yÕu (Canada, Liªn minh Ch©u ¢u, Nauy vµ Hång K«ng) tiÕn hµnh trong 4 giai ®o¹n. Mçi giai ®o¹n s¶n phÈm ®¹t tû lÖ % tèi thiÓu nhÊt ®Þnh cña khèi l­îng nhËp khÈu cña n­íc ®ã trong nh÷ng n¨m 90. Cô thÓ c¸c giai ®o¹n ®­îc chia nh­ sau: TÝnh ®Õn ngµy hiÖp ®Þnh cã hiÖu lùc (tøc lµ ngµy 1/1/1995) c¸c thµnh viªn ph¶i hîp nhÊt kh«ng thÊp h¬n 16% danh môc s¶n phÈm. §Õn ngµy ®Çu tiªn cña th¸ng thø 37 kÓ tõ ngµy hiÖp ®Þnh cã hiÖu lùc (1/1/1998) 17% danh môc s¶n phÈm sÏ ®­îc hîp nhÊt (cuèi n¨m thø 3) §Õn cuèi n¨m thø 7 lµ 18% Vµ ®Õn cuèi n¨m thø 10 (1/1/2005) 49% cña danh môc cßn l¹i sÏ tham gia nèt vµo ch­¬ng tr×nh hîp nhÊt. §iÒu 3: §­a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh cho c¸c n­íc thµnh viªn ®ang duy tr× nh÷ng h¹n chÕ vÒ hµng dÖt may ph¶i th«ng b¸o chi tiÕt c¸c s¶n phÈm cña m×nh cho TMB xem cã phï hîp víi GATT 94 hay kh«ng. Trong thêi gian thùc hiÖn hiÖp ®Þnh, mäi th«ng tin, th«ng b¸o ph¶i ®­îc tr×nh b¸o cho c¸c thµnh viªn cña WTO vµ TMB ®Ó xem xÐt vµ ®iÒu chØnh. §iÒu 4: §Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò vÒ nh÷ng tho¶ thuËn song ph­¬ng quy ®Þnh cho c¸c n­íc thµnh viªn xuÊt vµ nhËp hµng dÖt may. Mäi thay ®æi vÒ quy ®Þnh, ®iÒu lÖ, thñ tôc vµ ph©n lo¹i hµng dÖt may kh«ng ®­îc lµm mÊt c©n ®èi ®Õn quyÒn lîi vµ nghÜa vô cña c¸c n­íc thµnh viªn, mäi vÊn ®Ò cã liªn quan ®Òu ph¶i ®­îc tr×nh b¸o cho TMB xem xÐt vµ gi¶i quyÕt. Nh­ vËy, c¸c ®iÒu 2, 3, 4 cña hiÖp ®Þnh ®Òu nh»m gi¶m bít ®i nh÷ng h¹n chÕ cho c¸c n­íc thµnh viªn khi tham gia vµo GATT. Nh÷ng h¹n chÕ nµy cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn quyÒn lîi cña c¸c n­íc ®· vµ sÏ tham gia vµo WTO. §iÒu 5: TËp trung chñ yÕu vµo nh÷ng vÊn ®Ò n¶y sinh gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu hµng dÖt may nh­: göi tr¶ l¹i hµng, kª khai h¶i quan sai cã liªn quan ®Õn n­íc hoÆc n¬i xuÊt xø, hay lµm sai hå s¬ giao dÞch. C¸c n­íc thµnh viªn ph¶i bµn b¹c ®Ó t×m ra c¸c gi¶i ph¸p tèt nhÊt vµ ph¶i thùc hiÖn ngay trong vßng 30 ngµy nÕu cã thÓ, nÕu kh«ng gi¶i quyÕt ®­îc, c¸c n­íc thµnh viªn ph¶i b¸o ngay cho TMB ®Ó xem xÐt vµ ®­a ra nh÷ng chØ dÉn ngay lËp tøc. §iÒu 6: Quy ®Þnh vÒ vÊn ®Ò b¶o hé cña c¸c n­íc thµnh viªn. C¸c biÖn ph¸p b¶o hé trong khi chuyÓn tiÕp chØ ¸p dông cho nh÷ng s¶n phÈm ch­a n»m trong ch­¬ng tr×nh hîp nhÊt vµo GATT vµ kh«ng ®­îc ¸p dông cho: sîi dÖt tay cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn; c¸c lo¹i s¶n phÈm dÖt may thñ c«ng truyÒn thèng; c¸c s¶n phÈm lµm tõ lôa thuÇn tuý; c¸c s¶n phÈm tõng bu«n b¸n víi sè l­îng lín nh­ tói s¸ch, th¶m ch©n, cãi... C¸c biÖn ph¸p nµy chØ ¸p dông khi c¸c n­íc thµnh viªn ph¶i chøng minh ®­îc r»ng s¶n phÈm ®­îc nhËp khÈu víi sè l­îng lín, ®ang t¨ng lªn sÏ g©y tæn thÊt ®Õn c¸c s¶n phÈm trong n­íc c¹nh tranh trùc tiÕp. ViÖc g©y ra thiÖt h¹i hoÆc ®e do¹ g©y ra thiÖt h¹i nghiªm träng ph¶i ®­îc chøng minh r»ng ®ã lµ hËu qu¶ cña viÖc t¨ng sè l­îng nhËp khÈu chø kh«ng ph¶i bëi c¸c yÕu tè kh¸c nh­ thay ®æi c«ng nghÖ hay do sù thay ®æi thÞ hiÕu kh¸ch hµng. Nh­ng nh÷ng h¹n chÕ nµy ®­îc ®­a ra sau khi cã tho¶ thuËn víi c¸c n­íc xuÊt khÈu vÒ møc nhËp khÈu, hiÖp ®Þnh còng cho phÐp nh÷ng n­íc ®­a ra nh÷ng h¹n chÕ kÓ c¶ khi kh«ng cã tho¶ thuËn nµo c¶, song nh÷ng h¹n chÕ nµy ph¶i ®­îc tr×nh bÇy tr­íc víi TMB. Nh÷ng quyÕt ®Þnh cña TMB ph¶i dùa trªn t×nh h×nh thùc tÕ vµ møc ®é h¹n chÕ. TMB ph¶i cã tr¸ch nhiÖm xem xÐt ngay lËp tøc vµ ®­a ra nh÷ng gi¶i ph¸p cho c¸c n­íc thµnh viªn trong thêi gian 30 ngµy. ViÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p b¶o hé nh»m ®¶m b¶o nguyªn t¾c kh«ng ph©n biÖt ®èi xö, kh«ng g©y c¶n trë ®èi víi th­¬ng m¹i quèc tÕ vµ ph¶i tu©n theo nguyªn t¾c chØ h¹n chÕ viÖc t¨ng nhËp khÈu cã thÓ g©y thiÖt h¹i chø kh«ng gi¶m l­îng nhËp khÈu. Thêi h¹n ¸p dông c¸c biÖn ph¸p b¶o hé ®­îc quy ®Þnh râ tèi ®a lµ 3 n¨m vµ kh«ng ®­îc gia h¹n thªm hoÆc cho tíi khi c¸c s¶n phÈm bÞ h¹n chÕ ®­îc ®­a vµo GATT. §iÒu 7: Yªu cÇu c¸c n­íc thµnh viªn thùc hiÖn c¸c nguyªn t¾c chung nh­ më cöa thÞ tr­êng, kh«ng ph©n biÖt ®èi xö trong th­¬ng m¹i cña GATT/WTO, c¸c nguyªn t¾c ®ã ®­îc cô thÓ ho¸ ë mét sè ®iÓm sau: Më cöa thÞ tr­êng hµng dÖt may th«ng qua biÖn ph¸p gi¶m thuÕ, thñ tôc h¶i quan, qu¶n lý vµ cÊp giÊy phÐp. B¶o ®¶m ¸p dông c¸c biÖn ph¸p, chÝnh s¸ch t¹o ®iÒu kiÖn cho mét nÒn th­¬ng m¹i c«ng b»ng. Kh«ng ph©n biÖt ®èi xö khi nhËp khÈu hµng dÖt may. C¸c thµnh viªn cã tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn nh÷ng c«ng viÖc trªn vµ ph¶i th«ng b¸o cho TMB nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn viÖc thùc thi hiÖp ®Þnh. §iÒu 8: Kh¼ng ®Þnh vai trß v« cïng quan träng cña ban gi¸m s¸t hµng dÖt TMB ®èi víi c¸c n­íc thµnh viªn trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn hiÖp ®Þnh. TMB bao gåm 10 thµnh viªn vµ 1 chñ tÞch, nhiÖm vô cña TMB lµ gi¸m s¸t vµ gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn hiÖp ®Þnh. TMB ®­îc coi nh­ lµ mét c¬ quan th­êng trùc vµ quy ®Þnh thñ tôc riªng cña m×nh, quyÕt ®Þnh cña TMB dùa trªn nguyªn t¾c ®a sè. 2.2- ¶nh h­ëng cña ATC ®Õn bu«n b¸n hµng dÖt may. HiÖp ®Þnh vÒ hµng dÖt may lµ mét trong nh÷ng thµnh c«ng chÝnh cña vßng ®µm ph¸n Uruguay, t¹o triÓn väng ph¸t triÓn míi cho ngµnh dÖt may thÕ giíi. §Ó ®¸nh gi¸ møc ®é t¸c ®éng cña hiÖp ®Þnh dÖt may ATC, ta h·y so s¸nh nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc do lo¹i bá MFA vµ thay thÕ b»ng ATC. Thay thÕ MFA b»ng ATC ®· khuyÕn khÝch ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. §Çu t­ n­íc ngoµi cã vai trß quan träng trong ph¸t triÓn quan hÖ th­¬ng m¹i vµ c¶i tiÕn c«ng nghÖ s¶n xuÊt cho dï dÖt may th­êng ®­îc ®¸nh gi¸ lµ ngµnh sö dông c«ng nghÖ tr×nh ®é thÊp. Khi hµng rµo thuÕ quan vµ c¸c rµo c¶n kh¸c ®­îc th¸o gì th× c¸c nhµ ®Çu t­ kh«ng cßn trë ng¹i vÒ mÆt thñ tôc, giÊy tê, l¹i cã thÓ tËn dông ®­îc lîi thÕ so s¸nh cña n­íc nhËn ®Çu t­. Theo ®ã, ®Çu t­ n­íc ngoµi sÏ t¨ng lªn vµ s¶n xuÊt sÏ ®­îc c¶i thiÖn nÕu nh­ c¸c n­íc cïng nhau cam kÕt xã bá rµo c¶n b»ng c¸c chÝnh s¸ch minh b¹ch vµ hµi hoµ cïng m«i tr­êng kinh tÕ cëi më ®èi víi ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi. S¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng dÖt may ë hÇu hÕt c¸c n­íc ®Òu t¨ng kÓ tõ khi lo¹i bá MFA, xuÊt khÈu tõ c¸c n­íc bÞ h¹n chÕ theo MFA tíi c¸c n­íc ¸p ®Æt h¹n ng¹ch sÏ t¨ng 26% ®èi víi hµng may mÆc vµ 10% ®èi víi hµng dÖt. S¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng may ë c¸c n­íc xuÊt khÈu lín cã thÓ bÞ thu hÑp do gi¶m kh¶ n¨ng c¹nh tranh v× gi¸ lao ®éng cßn cao. Tuy nhiªn, c¸c n­íc nµy sÏ ®­îc bï l¹i b»ng t¨ng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng dÖt nhê nhu cÇu hµng dÖt lµm nguyªn liÖu cho c«ng nghiÖp may t¨ng lªn ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. §èi víi c¸c n­íc xuÊt khÈu míi (c¸c n­íc xuÊt khÈu ë §«ng Nam ¸, ASEAN vµ Trung Quèc), lµ nh÷ng n­íc ch­a ph¶i chÞu h¹n chÕ MFA nh­ng sÏ bÞ h¹n chÕ trong t­¬ng lai nÕu MFA cßn tiÕp tôc kÐo dµi, th× viÖc thay thÕ HiÖp ®Þnh ®a sîi b»ng hiÖp ®Þnh dÖt may ATC mang l¹i nhiÒu lîi Ých. NÕu c¸c n­íc nµy cã lîi thÕ so s¸nh vµ cã chÝnh s¸ch phï hîp ph¸t huy ®­îc c¸c lîi thÕ ®ã, hä cã tiÒm n¨ng lín ®Ó t¨ng c­êng xuÊt khÈu h¬n so víi c¸c n­íc xuÊt khÈu l©u ®êi mµ lîi thÕ c¹nh tranh ®ang ngµy cµng bÞ xãi mßn. ATC ®­îc ¸p dông níi láng c¸c biÖn ph¸p b¶o hé, lµm t¨ng c¬ héi xuÊt khÈu cho tÊt c¶ c¸c n­íc. Trong khi B¾c Mü vµ EU vÉn lµ thÞ tr­êng nhËp khÈu lín nhÊt cña thÕ giíi ë thÕ kû 21 th× b¶n th©n c¸c n­íc xuÊt khÈu kh¸c còng sÏ lµ mét thÞ tr­êng réng lín. Nhu cÇu vÒ hµng sîi b«ng ®ang t¨ng lªn ë c¸c n­íc ph¸t triÓn nªn c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn xuÊt khÈu nhiÒu s¶n phÈm nguyªn liÖu b«ng tr­íc kia bÞ h¹n chÕ nghiªm ngÆt sÏ cã nhiÒu c¬ héi ®Ó xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng nµy. C¸c n­íc ph¸t triÓn cã lîi thÕ so s¸nh vÒ s¶n xuÊt sîi tæng hîp nhê c«ng nghÖ s¶n xuÊt hiÖn ®¹i. C¸c n­íc ph¸t triÓn vÉn tiÕp tôc chiÕm ­u thÕ vÒ c¸c s¶n phÈm may mÆc chÊt l­îng cao v× hä cã lîi thÕ vÒ thÞ tr­êng vµ thiÕt kÕ h¬n h¼n c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. ¶nh h­ëng cña tèc ®é gia t¨ng h¹n ng¹ch. Trong giai ®o¹n ®Çu, h¹n ng¹ch gia t¨ng kh«ng t¸c ®éng nhiÒu ®Õn s¶n xuÊt. S¶n xuÊt hµng dÖt may ë c¸c n­íc thuéc ESCAP chØ t¨ng d­íi 1%, ë mét sè n­íc ph¸t triÓn nh­ ¤tr©ylia, NhËt b¶n... s¶n xuÊt thËm chÝ cßn bÞ thu hÑp, ë c¸c n­íc B¾c Mü vµ EU, t¸c ®éng ®èi víi s¶n xuÊt hµng may nhiÒu h¬n ®èi víi hµng dÖt. Tèc ®é t¨ng h¹n ng¹ch ban ®Çu cã vai trß quyÕt ®Þnh møc ®é më réng h¹n ng¹ch, c¸c n­íc cã tû lÖ t¨ng h¹n ng¹ch ban ®Çu cao th× khèi l­îng h¹n ng¹ch gia t¨ng nhanh h¬n. B¶ng d­íi ®©y ®­a ra vÝ dô vÒ møc t¨ng ®èi víi mét sè h¹n chÕ cô thÓ cña hµng may mÆc nhËp khÈu vµo thÞ tr­êng Mü. B¶ng 2: Tèc ®é gia t¨ng h¹n ng¹ch trong ngµnh dÖt may cña WTO Tèc ®é gia t¨ng h¹n ng¹ch ®èi víi c¸c h¹n chÕ cô thÓ (%) Tèc ®é t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m sau Uruguay Round (%) 1994 1995-1997 1998-2001 2002-2004 1 1,16 1,45 1,84 6 6,96 8,7 11,05 7 8,12 10,15 12,89 Møc trung b×nh ®èi víi quÇn ¸o nãi chung (%) 3,5 3,65 4,56 5,79 (Nguån: Textile Asia 2/1998) T¨ng h¹n ng¹ch t¸c ®éng ®Õn xuÊt khÈu lín h¬n nhiÒu so víi s¶n xuÊt, ®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c n­íc xuÊt khÈu nhá. Tû lÖ xuÊt khÈu t­¬ng ®èi nhá trong tæng s¶n l­îng nªn t¨ng xuÊt khÈu chØ t¸c ®éng phÇn nµo ®Õn ph¸t triÓn s¶n xuÊt nãi chung, xuÊt khÈu t¨ng sÏ lµm t¨ng GDP nh­ng møc t¨ng kh«ng lín, vai trß cña ngµnh dÖt may trong nÒn kinh tÕ còng quyÕt ®Þnh møc ®é ¶nh h­ëng cña gia t¨ng h¹n ng¹ch tíi GDP. Râ rµng lµ hiÖp ®Þnh hµng dÖt may ATC ®· b¾t ®Çu lµm thay ®æi c¨n b¶n m«i tr­êng kinh doanh hµng dÖt may quèc tÕ, mét m«i tr­êng mµ tõ hµng chôc n¨m nay lu«n tån t¹i c¸c rµo c¶n th­¬ng m¹i mét c¸ch c«ng khai d­íi sù b¶o trî cña hiÖp ®Þnh ®a sîi. Cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng hiÖp ®Þnh ATC sÏ ®em l¹i mét t×nh h×nh kinh doanh hµng dÖt may trªn thÕ giíi æn ®Þnh vµ tù do ho¸ h¬n, nã gióp cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn kh«ng bÞ r¬i vµo thÕ yÕu khi bu«n b¸n víi c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn, lµm lµnh m¹nh ho¸ m«i tr­êng kinh doanh trong lÜnh vùc nµy. III- Vai trß vµ ®Æc ®iÓm cña ngµnh hµng dÖt may 1- Vai trß cña ngµnh hµng dÖt may C«ng nghiÖp dÖt may lu«n song hµnh víi giai ®o¹n ph¸t triÓn ban ®Çu cña nÒn kinh tÕ vµ ®ãng vai trß chñ ®¹o trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ ë nhiÒu n­íc, ngµnh dÖt may l¹i cã kh¶ n¨ng t¹o nhiÒu viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng, ®em l¹i doanh thu cao vµ lµm tiÒn ®Ò cho ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c, gãp phÇn n©ng cao møc sèng vµ æn ®Þnh t×nh h×nh chÝnh trÞ x· héi. C«ng nghiÖp dÖt may cã liªn quan chÆt chÏ tíi sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c, dÖt may ph¸t triÓn sÏ kÐo theo mét lo¹t c¸c ngµnh kh¸c s¶n xuÊt nguyªn liÖu vµ sö dông s¶n phÈm dÖt lµm nguyªn liÖu cïng ph¸t triÓn. XuÊt khÈu dÖt may ®em l¹i nguån ngo¹i tÖ lín ®Ó mua m¸y mãc thiÕt bÞ, hiÖn ®¹i ho¸ s¶n xuÊt, lµm c¬ së cho nÒn kinh tÕ cÊt c¸nh. §iÒu nµy ®Æc biÖt thÓ hiÖn râ trong lÞch sö ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c n­íc nh­ Anh, NhËt B¶n, NICs (c¸c n­íc c«ng nghiÖp míi), Trung quèc, Nam ¸ vµ §«ng Nam ¸. DÖt may hiÖn nay lµ mét ngµnh c«ng nghiÖp mòi nhän vµ then chèt cña nhiÒu quèc gia trong ®ã cã ViÖt Nam, dÖt vµ may ®· tån t¹i tõ hµng ngh×n n¨m nh­ng c«ng nghiÖp dÖt cña ViÖt Nam chØ thùc sù xuÊt hiÖn tõ h¬n 100 n¨m nay, ®Õn nay, c¸c xÝ nghiÖp dÖt may ®­îc x©y dùng ë kh¾p c¸c tØnh, tr¶i dµi tõ B¾c vµo Nam, tõ thµnh thÞ ®Õn n«ng th«n, miÒn nói. DÖt may ®· trë thµnh mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc, n¨m 1998, dÖt may ®· v­ît lªn mÆt hµng dÇu th«, lÇn ®Çu tiªn trë thµnh mÆt hµng cã kim ng¹ch cao nhÊt trong n¨m. Tõ ®ã ®Õn nay, dÖt may vÉn liªn tôc ph¸t triÓn vµ ngµy cµng kh¼ng ®Þnh vai trß vµ vÞ trÝ cña m×nh trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. 2- §Æc ®iÓm cña bu«n b¸n quèc tÕ hµng dÖt may 2.1- §Æc ®iÓm vÒ nhu cÇu vµ tiªu thô Trong bu«n b¸n quèc tÕ, s¶n phÈm dÖt may lµ mét trong nh÷ng hµng ho¸ ®Çu tiªn tham gia vµo mËu dÞch quèc tÕ. Hµng dÖt, may cã nh÷ng ®Æc tr­ng riªng biÖt ¶nh h­ëng rÊt nhiÒu ®Õn s¶n xuÊt vµ bu«n b¸n. Nghiªn cøu nh÷ng ®Æc tr­ng næi bËt cña th­¬ng m¹i thÕ giíi ngµnh dÖt may lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng cÇn thiÕt ®Ó t¨ng c­êng tÝnh c¹nh tranh cña s¶n phÈm vµ ®¶m b¶o xuÊt khÈu thµnh c«ng trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Th­¬ng m¹i quèc tÕ hµng dÖt may cã nh÷ng ®Æc ®iÓm næi bËt sau ®©y: S¶n phÈm dÖt, may lµ lo¹i s¶n phÈm cã yªu cÇu phong phó, ®a d¹ng tuú thuéc vµo ®èi t­îng tiªu dïng. Ng­êi tiªu dïng kh¸c nhau vÒ v¨n ho¸, phong tôc tËp qu¸n, vÒ khÝ hËu, giíi tÝnh... th× sÏ cã nhu cÇu rÊt kh¸c nhau vÒ trang phôc. S¶n phÈm dÖt may mang tÝnh thêi trang cao, ph¶i th­êng xuyªn thay ®æi mÉu m·, kiÓu d¸ng, mµu s¾c, chÊt liÖu ®Ó ®¸p øng ®­îc t©m lý thÝch ®æi míi, ®éc ®¸o vµ g©y Ên t­îng ®èi víi ng­êi tiªu dïng Nh·n m¸c cã ý nghÜa rÊt lín ®èi víi tiªu thô s¶n phÈm, nh·n m¸c theo quan ®iÓm x· héi th­êng lµ yÕu tè chøng nhËn chÊt l­îng hµng ho¸ vµ uy tÝn cña ng­êi s¶n xuÊt YÕu tè thêi vô liªn quan chÆt chÏ ®Õn thêi c¬ b¸n hµng. Ph¶i c¨n cø vµo chu kú thay ®æi cña thêi tiÕt trong n¨m ë tõng khu vùc thÞ tr­êng mµ cung cÊp hµng ho¸ cho phï hîp V× phôc vô nhu cÇu tiªu dïng hµng ngµy nªn l­îng nhu cÇu vÒ s¶n phÈm lín vµ ngµy cµng t¨ng theo ®µ ph¸t triÓn cña ®êi sèng x· héi. Theo thèng kª, ng­êi Balan chi kho¶ng 15%, ng­êi Ph¸p 10%, ng­êi Hång K«ng 20% ng©n s¸ch gia ®×nh cho quÇn ¸o. Ngoµi c¸c ®Æc ®iÓm tiªu dïng trªn, c«ng nghiÖp dÖt may cßn cã c¸c ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt, kinh tÕ kh¸c ®ång thêi còng lµ sù thuËn lîi cho ViÖt nam ph¸t triÓn ngµnh nµy. 2.2- §Æc ®iÓm vÒ s¶n xuÊt C«ng nghiÖp dÖt may lµ ngµnh kinh tÕ kü thuËt ®ßi hái vèn ®Çu t­ kh«ng nhiÒu, tû lÖ l·i cao, kh¶ n¨ng thu håi vèn nhanh, cã ®iÒu kiÖn më réng thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc, lµ ngµnh c«ng nghiÖp sö dông nhiÒu lao ®éng ®¬n gi¶n ph¸t huy ®­îc lîi thÕ cña nh÷ng n­íc cã nguån lao ®éng dåi dµo víi gi¸ nh©n c«ng rÎ. ChÝnh v× vËy mµ s¶n xuÊt hµng dÖt may th­êng ®­îc ph¸t triÓn ë giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸. Khi mét n­íc trë thµnh n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn cã tr×nh ®é c«ng nghÖ cao, gi¸ lao ®éng cao, søc c¹nh tranh trong s¶n xuÊt hµng dÖt may gi¶m th× hä l¹i v­¬n tíi nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c, c«ng nghiÖp dÖt may l¹i ph¸t huy vai trß cña m×nh ë c¸c n­íc kÐm ph¸t triÓn h¬n. LÞch sö ph¸t triÓn cña ngµnh dÖt may thÕ giíi còng lµ lÞch sö ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp dÖt may tõ khu vùc ph¸t triÓn nµy sang mét khu vùc kh¸c kÐm ph¸t triÓn h¬n, tuy nhiªn, ®iÒu ®ã kh«ng cã nghÜa lµ s¶n xuÊt dÖt may kh«ng cßn tån t¹i ë c¸c n­íc ph¸t triÓn mµ thùc tÕ ngµnh nµy ®· tiÕn ®Õn giai ®o¹n cao h¬n, s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm cã gi¸ trÞ gia t¨ng cao. 2.3- §Æc ®iÓm vÒ thÞ tr­êng Mét nÐt næi bËt cña c«ng nghiÖp dÖt may lµ ®­îc b¶o hé chÆt chÏ ë hÇu hÕt c¸c n­íc trªn thÕ giíi b»ng nh÷ng chÝnh s¸ch, thÓ chÕ ®Æc biÖt. Tr­íc khi hiÖp ®Þnh vÒ hµng dÖt may cña tæ chøc GATT/WTO ra ®êi vµ ph¸t huy t¸c dông, viÖc bu«n b¸n quèc tÕ c¸c s¶n phÈm dÖt may ®­îc ®iÒu chØnh theo nh÷ng thÓ chÕ ®Æc biÖt nµy. Trong thêi gian hiÖp ®Þnh ®a sîi cßn hiÖu lùc, c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn lu«n t¹o ra nh÷ng rµo c¶n dùa vµo sù h¹n chÕ sè l­îng, dùa vµo h¹n ng¹ch dµnh cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, nh­ng hiÖp ®Þnh ATC ra ®êi ®· lµm gi¶m ®i phÇn nµo nh÷ng rµo c¶n ®ã, nh»m tù do ho¸ h¬n thÞ tr­êng bu«n b¸n hµng dÖt may thÕ giíi, vµ nã sÏ kÝch thÝch s¶n xuÊt, xuÊt khÈu ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vµo c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn. Ch­¬ng 2: C¬ héi vµ th¸ch thøc ®èi víi ngµnh dÖt may ViÖt Nam khi tham gia WTO WTO lµ mét tæ chøc th­¬ng m¹i toµn cÇu vµ cã qui m« lín nhÊt tõ tr­íc tíi nay, th­¬ng m¹i gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn WTO chiÕm kho¶ng 90% th­¬ng m¹i thÕ giíi. H¬n n÷a, WTO lµ tæ chøc cã chøc n¨ng gi¸m s¸t c¸c ho¹t ®éng vµ gi¶i quyÕt tranh chÊp th­¬ng m¹i trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi nh»m t¹o ra mét trËt tù bu«n b¸n quèc tÕ hiÖu qu¶ h¬n, hîp lý vµ c«ng b»ng h¬n. Gia nhËp WTO, nh­ ®· chøng minh ë trªn, lµ mét tÊt yÕu vµ ®ã còng lµ tiÕn tr×nh thùc hiÖn chñ tr­¬ng héi nhËp kinh tÕ cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta. TiÕn tr×nh nµy võa t¹o ra nh÷ng c¬ héi, võa ®Æt ra nh÷ng th¸ch thøc lín ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ, th­¬ng m¹i cña ViÖt Nam nãi chung vµ sù ph¸t triÓn cña mét ngµnh kinh tÕ chñ lùc lµ ngµnh dÖt may. I- Qu¸ tr×nh chuÈn bÞ ®Ó ViÖt Nam gia nhËp WTO 1- TÝnh tÊt yÕu cña viÖc gia nhËp WTO 1.1- Gia nhËp WTO lµ phï hîp víi xu thÕ chung cña thêi ®¹i. Trong sè c¸c xu h­íng mang tÝnh toµn cÇu næi lªn gÇn ®©y, xu h­íng chñ ®¹o th­êng ®­îc ®Ò cËp ®Õn lµ toµn cÇu ho¸ vµ liªn kÕt kinh tÕ. MÆc cho cßn nhiÒu vÊn ®Ò ph¶i bµn c·i, toµn cÇu ho¸ vµ liªn kÕt kinh tÕ ®· trë thµnh mét kh¸i niÖm ®­îc nh¾c ®Õn rÊt nhiÒu. ChiÕn tranh l¹nh kÕt thóc, víi ®éng th¸i míi cña hÖ thèng kinh tÕ - chÝnh trÞ - x· héi quèc tÕ, cµng ngµy ng­êi ta cµng c¶m nhËn ¶nh h­ëng cña xu thÕ nµy ®Õn sè phËn cña c¸c n­íc theo nh÷ng chiÒu h­íng kh¸c nhau. Do tÇm quan träng vµ tÝnh bao trïm cña nã, liªn kÕt kinh tÕ ®ang ®­îc coi lµ vÊn ®Ò trung t©m c¶ vÒ lý luËn vµ thùc tiÔn trªn toµn thÕ giíi, d­íi t¸c ®éng cña xu h­íng nµy, nhiÒu tæ chøc kinh tÕ, th­¬ng m¹i toµn cÇu ®· ra ®êi nh­ WTO, EU, APEC, NAFTA... Liªn kÕt kinh tÕ quèc tÕ lµ kÕt qu¶ tÊt yÕu cña ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ d­íi ¶nh h­ëng cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt, ®ång thêi nã còng lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ. Toµn cÇu ho¸ kinh tÕ ®· t¹o ra nh÷ng quan hÖ g¾n bã, tuú thuéc lÉn nhau vµ nh÷ng t¸c ®éng qua l¹i gi÷a c¸c nÒn kinh tÕ míi thóc ®Èy lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn, ®Èy m¹nh giao l­u kinh tÕ gi÷a c¸c n­íc, gãp phÇn khai th¸c lîi thÕ so s¸nh cña c¸c n­íc tham gia vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Toµn cÇu ho¸ vµ liªn kÕt kinh tÕ, trªn thùc tÕ, lµ xu h­íng ®­îc khëi x­íng tõ c¸c n­íc ph¸t triÓn, nh­ng cho ®Õn nay, nã ®· vµ ®ang kÐo tÊt c¶ c¸c n­íc, kÓ c¶ nh÷ng n­íc chËm ph¸t triÓn nhÊt, vµo quü ®¹o cña m×nh nh­ mét tÊt yÕu lÞch sö. Nã ®ang thiÕt ®Þnh nh÷ng nguyªn t¾c míi cho "cuéc ch¬i" trªn bµn cê thÕ giíi, chung cho tÊt c¶ c¸c n­íc mµ kh«ng ph©n biÖt lín hay nhá, ph¸t triÓn hay kÐm ph¸t triÓn. ViÖt Nam kh«ng ph¶i lµ mét ngo¹i lÖ, nÕu toµn cÇu hãa vµ liªn kÕt kinh tÕ ®· ®­îc c«ng nhËn lµ sù ph¸t triÓn tÊt yÕu kh¸ch quan cña thêi ®¹i th× ViÖt Nam, còng chÞu ¶nh h­ëng cña toµn bé tiÒn ®Ò kh¸ch quan dÉn ®Õn qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ vµ liªn kÕt kinh tÕ, kh«ng thÓ n»m ngoµi xu thÕ chung ®ã. H¬n thÕ n÷a, ViÖt Nam cßn cã nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng cña m×nh, víi b­íc chuyÓn sang hÖ thèng kinh tÕ thÞ tr­êng më cöa, xu h­íng nµy còng ®ang t¸c ®éng rÊt m¹nh, nã cã kh¶ n¨ng ¶nh h­ëng to lín vµ toµn diÖn ®Õn tÊt c¶ c¸c khÝa c¹nh cña ®êi sèng kinh tÕ chÝnh trÞ hiÖn nay. 1.2- Mét n­íc ®ang ph¸t triÓn sÏ cã nhiÒu lîi Ých khi tham gia WTO Lîi Ých ®Çu tiªn vµ lín nhÊt ph¶i nãi tíi, ®ã lµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn sÏ ®­îc tham gia vµo hÖ thèng ®a biªn. LÞch sö ®· chØ ra r»ng c¸c n­íc ®ãng cöa lµ nh÷ng n­íc cã t¨ng tr­ëng kinh tÕ thÊp nhÊt vµ cã t×nh tr¹ng kinh tÕ khã kh¨n nhÊt (nh­ B¾c TriÒu Tiªn, Cuba). Trong vµi thËp kØ qua, nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®· ph¸t triÓn rÊt nhanh víi tèc ®é ph¸t triÓn th­¬ng m¹i cùc k× cao. Vai trß cña th­¬ng m¹i quèc tÕ cµng lín th× mçi nÒn kinh tÕ cµng phô thuéc vµo th­¬ng m¹i thÕ giíi vµ phô thuéc lÉn nhau. WTO trong bèi c¶nh nµy trë nªn cùc k× cã lîi cho c¸c n­íc, ®Æc biÖt lµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, nh÷ng n­íc cã nÒn kinh tÕ yÕu kÐm ®ang rÊt cÇn sù hç trî vÒ vèn, c«ng nghÖ tõ n­íc ngoµi. MÆt kh¸c, hÖ thèng ®a biªn còng gióp cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn nh­ ViÖt Nam ®­îc ®èi xö c«ng b»ng dùa trªn mét lo¹t c¸c nguyªn t¾c, quy t¾c ®­îc tu©n thñ bëi tÊt c¶ c¸c thµnh viªn, giµu còng nh­ nghÌo. Thø hai, viÖc ®µm ph¸n gia nhËp WTO cã thÓ gióp hä t¨ng c­êng hiÖu lùc cña c¸c thÓ chÕ, chÝnh s¸ch ngo¹i th­¬ng trong n­íc. §èi víi c¸c nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn nh­ ViÖt Nam, Trung Quèc vµ c¸c nÒn kinh tÕ ®ang chuyÓn ®æi nh­ §«ng ¢u... ChÝnh phñ tr­íc ®©y vÉn kiÓm so¸t ho¹t ®éng th­¬ng m¹i qua c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc, cßn c¸c thÓ chÕ ®Ó kiÓm so¸t c¸c khÝa c¹nh kh¸c nh­ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ, c¸c tiªu chuÈn, quy ®Þnh vÖ sinh, mua s¾m... th× hÇu nh­ kh«ng cã hoÆc kh¸c h¼n víi WTO. WTO ®ßi hái c¸c thÓ chÕ chÝnh s¸ch ®ã ph¶i phï hîp víi c¸c ®iÒu kho¶n trong c¸c tho¶ thuËn quèc tÕ vÒ hµng ho¸ (GATT), vÒ dÞch vô (GATS) vµ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ liªn quan ®Õn th­¬ng m¹i (TRIPS) ë c¸c n­íc nµy, ®Æc biÖt lµ viÖc ph¶i ban hµnh vµ ¸p dông nh÷ng luËt ph¸p vµ thÓ chÕ míi, cho ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n, cho thÞ tr­êng tù do vµ ho¹t ®éng th­¬ng m¹i cña khu vùc nhµ n­íc. §ång thêi ph¶i æn ®Þnh h¬n n÷a chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i do yªu cÇu cña c¸c hiÖp ®Þnh WTO. Nh­ vËy, râ rµng lµ cïng víi qu¸ tr×nh héi nhËp vµo hÖ thèng th­¬ng m¹i toµn cÇu, c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn trong ®ã cã ViÖt Nam còng c¶i thiÖn ®­îc hiÖu qu¶ vµ n¨ng suÊt trong n­íc. Thªm n÷a, víi c¸c hç trî kü thuËt cña WTO dµnh cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vµ c¸c ­u ®·i kh¸c, tÝnh hiÖu qu¶ sÏ ®­îc n©ng cao râ rÖt. Thø ba, khi trë thµnh thµnh viªn cña WTO, c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn cã thÓ tiÕp cËn ®­îc c¸c thÞ tr­êng lín. Hä sÏ ®­îc h­ëng quy chÕ Tèi huÖ quèc, ®­îc ®èi xö ngang b»ng víi c¸c n­íc ph¸t triÓn. Hä sÏ tiÕp cËn ®­îc c¸c b¹n hµng lín lµ Ch©u ¢u vµ Mü, sÏ kh«ng bÞ c¸c n­íc nµy coi lµ c¸c nÒn kinh tÕ "phi thÞ tr­êng" n÷a, do vËy sÏ kh«ng bÞ ¸p ®Æt nh÷ng ph©n biÖt ®èi xö dùa vµo chÝnh s¸ch thuÕ ®èi kh¸ng hoÆc chèng ph¸ gi¸, mµ c¸c n­íc ph¸t triÓn vÉn th­êng sö dông ®èi víi hµng nhËp khÈu tõ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. C¸c n­íc ®ã còng kh«ng cã quyÒn ¸p dông quy ®Þnh vÒ c¸c biÖn ph¸p tù vÖ ®Ó ph©n biÖt ®èi xö trong quan hÖ th­¬ng m¹i ®èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ch­a ph¶i lµ thµnh viªn, Thªm n÷a, víi kh¶ n¨ng xo¸ bá hoµn toµn thuÕ quan cho s¶n phÈm nhËp tõ c¸c n­íc chËm ph¸t triÓn, s¶n l­îng xuÊt khÈu hµng n¨m cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn cã thÓ t¨ng lªn nhanh chãng. Cuèi cïng, mét lîi Ých to lín kh¸c ®Õn víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn khi gia nhËp WTO lµ hä cã thÓ tiÕp cËn ®­îc c¬ chÕ gi¶i quyÕt tranh chÊp cho c¸c vÊn ®Ò th­¬ng m¹i. Chóng ta thÊy hÇu hÕt c¸c nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn ®Òu rÊt nhá vµ sÏ ph¶i phô thuéc rÊt nhiÒu vµo ngo¹i th­¬ng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. C¬ chÕ gi¶i quyÕt tranh chÊp cña WTO, chØ trong mét thêi gian ng¾n kÓ tõ khi thµnh lËp, ®· cho thÊy lµ rÊt thµnh c«ng trong viÖc cung cÊp c¸c c¬ héi cho tÊt c¶ c¸c thµnh viªn, dï lín hay nhá, gi¶i quyÕt ®­îc c¸c tranh chÊp do mét n­íc thµnh viªn kh¸c lµm tæn h¹i tíi th­¬ng m¹i cña n­íc m×nh. Nh­ vËy sù tiÕp cËn ®­îc c¬ chÕ gi¶i quyÕt tranh chÊp nµy sÏ rÊt cã lîi cho mèi quan hÖ th­¬ng m¹i trong t­¬ng lai cña hä, ®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c b¹n hµng lín. 1.3- ViÖt Nam gÆp nhiÒu khã kh¨n h¬n khi ®øng ngoµi WTO Qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ ®ang thóc ®Èy m¹nh mÏ sù héi nhËp cña c¸c n­íc vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc. Ngµy nay hÇu nh­ kh«ng cã mét quèc gia nµo ®øng ngoµi qu¸ tr×nh héi nhËp nÕu kh«ng muèn tù c« lËp vµ r¬i vµo nguy c¬ tôt hËu. §iÒu ®ã gi¶i thÝch v× sao tõ sau khi thµnh lËp ®Õn nay, tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi ®· kÕt n¹p 144 thµnh viªn vµ kho¶ng 30 quèc gia ®· nép ®¬n xin gia nhËp trong ®ã cã ViÖt Nam. Tõ sau khi thèng nhÊt ®Êt n­íc, ViÖt Nam ®· tÝch cùc tham gia vµo ®êi sèng quèc tÕ. §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VI (1986) ®· khëi x­íng c«ng cuéc ®æi míi mµ mét trong nh÷ng h­íng quan träng lµ më réng quan hÖ vµ hîp t¸c quèc tÕ. §¹i héi VII (1992), §¹i héi VIII (1996) ®· tiÕp tôc ph¸t triÓn ®­êng lèi ®æi míi cña §¹i héi VI, ®a ph­¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸ theo tinh thÇn: "ViÖt Nam muèn lµm b¹n víi tÊt c¶ c¸c n­íc trong céng ®ång thÕ giíi phÊn ®Êu v× hoµ b×nh, ®éc lËp vµ ph¸t triÓn" vµ "trªn c¬ së ph¸t huy néi lùc, thùc hiÖn nhÊt qu¸n, l©u dµi chÝnh s¸ch thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi", "tÝch cùc vµ chñ ®éng th©m nhËp, më réng thÞ tr­êng quèc tÕ", "chñ ®éng chuÈn bÞ c¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt vÒ c¸n bé, luËt ph¸p vµ nhÊt lµ chóng ta cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh ®Ó héi nhËp thÞ tr­êng khu vùc vµ quèc tÕ" H¬n thÕ n÷a, qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña ViÖt Nam trong 10 n¨m gÇn ®©y chØ ra r»ng sù thµnh c«ng cña kinh tÕ ViÖt Nam phô thuéc rÊt nhiÒu ë møc ®é tham gia cña ®Êt n­íc vµo nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. V× chØ cã héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, tham gia vµo qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸, quèc tÕ ho¸ th× ViÖt Nam míi cã c¬ héi më réng thÞ tr­êng dùa trªn viÖc khai th¸c mét sè lîi thÕ vÒ tµi nguyªn thiªn nhiªn, nguån nh©n lùc... vµ còng th«ng qua ®ã, ViÖt Nam cã thÓ thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, nhËp khÈu c¸c lo¹i kü thuËt cao, c¸c c«ng nghÖ míi mµ chóng ta kh«ng cã. Trong mét thÕ giíi ngµy cµng ®­îc toµn cÇu ho¸, bÊt cø quèc gia nµo nÕu kh«ng muèn bÞ g¹t ra khái dßng ch¶y cña sù ph¸t triÓn ®Òu ph¶i nç lùc héi nhËp vµo xu thÕ chung. ViÖt Nam còng kh«ng ph¶i lµ mét ngo¹i lÖ, th¸ng 1/1995 ViÖt Nam ®· göi ®¬n vµ ®ang tÝch cùc ®µm ph¸n gia nhËp WTO. Gia nhËp WTO trong bèi c¶nh hiÖn t¹i lµ xu thÕ tÊt yÕu ®èi víi ViÖt Nam, mét xu thÕ ®­îc coi lµ tÊt yÕu khi mµ nÕu ®i theo nã, mét quèc gia sÏ ®­îc rÊt nhiÒu vµ ng­îc l¹i, nÕu kh«ng ®i theo xu thÕ nµy, quèc gia ®ã cã thÓ sÏ gÆp nhiÒu bÊt lîi. Thø nhÊt, tham gia vµo WTO, ViÖt Nam sÏ kh«ng bÞ ph©n biÖt ®èi xö trong th­¬ng m¹i quèc tÕ. Theo nguyªn t¾c cña WTO bÊt cø n­íc nµo khi ®­îc lµ thµnh viªn chÝnh thøc th× n­íc ®ã ®­îc h­ëng quy chÕ ®·i ngé Tèi huÖ quèc (MFN) vµ nh÷ng ®·i ngé quèc gia kh¸c. Ng­îc l¹i, nÕu kh«ng lµ thµnh viªn WTO th× hä sÏ bÞ c¸c n­íc thµnh viªn WTO ¸p dông møc thuÕ phæ th«ng, lµ møc thuÕ cã ph©n biÖt ®èi xö, cao h¬n rÊt nhiÒu so víi møc thuÕ ­u ®·i MFN dµnh cho c¸c n­íc thµnh viªn, th«ng th­êng møc thuÕ phæ th«ng vµ møc MFN chªnh lÖch nhau kho¶ng 30-35%. Thø hai, kh«ng bÞ c« lËp, c¶n trë ®Ó më réng thÞ tr­êng. Môc tiªu cña WTO lµ t¹o dùng sù hîp t¸c gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn, thùc hiÖn ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ theo nh÷ng quy t¾c vµ chuÈn mùc nhÊt ®Þnh cña m×nh ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò quan träng lµ thÞ tr­êng, hç trî ®¾c lùc cho s¶n xuÊt trong c¸c n­íc ph¸t triÓn. Trong qu¸ tr×nh dµn xÕp, ph©n chia thÞ tr­êng, nh÷ng n­íc kh«ng ph¶i lµ thµnh viªn cña WTO sÏ bÞ c« lËp, g¹t ra ngoµi cuéc b»ng hµng rµo thuÕ quan vµ phi thuÕ quan. VÝ dô: c¸c n­íc thµnh viªn WTO cam kÕt gi¶m dÇn møc thuÕ hµng n«ng s¶n cho nhau trong vßng 4 n¨m tíi lµ 36%, b×nh qu©n mçi mÆt hµng gi¶m 15%, cam kÕt më réng thÞ tr­êng n«ng s¶n, cho phÐp nhËp khÈu tèi thiÓu còng ®¹t tõ 3-5% tæng møc tiªu thô néi ®Þa, nh÷ng n­íc kh«ng ph¶i lµ thµnh viªn sÏ kh«ng ®­îc h­ëng nh÷ng ­u ®·i ®ã, viÖc xuÊt khÈu sÏ gÆp c¶n trë lín. Ngoµi ra, c¸c n­íc thµnh viªn cña WTO cßn cam kÕt më cöa thÞ tr­êng cho nhau ë nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau nh­ thuÕ suÊt ®èi víi hµng t©n d­îc, s¾t thÐp, thiÕt bÞ y tÕ, ho¸ chÊt ®­îc gi¶m dÇn ®Ó tiÕn tíi b»ng 0%. Thø ba, cã c¬ héi ®Ó më réng th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­. HiÖn nay, WTO lµ mét tæ chøc th­¬ng m¹i toµn cÇu, qu¶n lý 90% th­¬ng m¹i cña thÕ giíi, nÕu kh«ng ph¶i lµ thµnh viªn cña WTO, c¸c nhµ xuÊt khÈu ViÖt Nam sÏ gÆp ph¶i hµng rµo thuÕ quan vµ phi thuÕ quan vµ nh÷ng c¶n trë kü thuËt kh¸c. H¬n n÷a, nÕu kh«ng ph¶i lµ thµnh viªn cña WTO, c¸c n­íc sÏ thiÕu ®i mét yÕu tè quan träng, ®ã lµ niÒm tin ®Ó thu hót ®Çu t­ tõ c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn: hÖ thèng c¬ chÕ chÝnh s¸ch quèc gia kh«ng phï hîp víi nh÷ng quy t¾c chuÈn mùc cña WTO nªn kh«ng thÓ t¹o ra sù ®¶m b¶o vµ khuyÕn khÝch cÇn thiÕt ®Ó c¸c n­íc ®Çu t­ an t©m ®Çu t­ vµo n­íc ®ã. Th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ bÞ khèng chÕ, thÞ tr­êng bÞ thu hÑp sÏ lµ sù c¶n trë lín khiÕn cho nÒn s¶n xuÊt trong n­íc kh«ng thÓ v­¬n lªn ®­îc, ®©y lµ mét bÊt lîi lín ®èi víi nh÷ng n­íc kh«ng ph¶i lµ thµnh viªn cña WTO. Thø t­, nÕu lµ thµnh viªn cña WTO, ViÖt Nam sÏ tranh thñ ®­îc nguån vèn vµ viÖn trî cña c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh quèc tÕ nh­ Ng©n hµng thÕ giíi (WB), Ng©n hµng ph¸t triÓn ch©u ¸ (ADB), Quü tiÒn tÖ quèc tÕ (IMF) v× WTO cã mèi quan hÖ rÊt mËt thiÕt víi c¸c tæ chøc nµy. Trong thêi gian qua, ViÖt Nam ®· ®µm ph¸n víi c¸c tæ chøc nµy ®Ó tranh thñ c¸c nguån vèn vay ­u ®·i, nh­ng hä lu«n yªu cÇu nh÷ng ®iÒu kiÖn vÒ c¬ chÕ chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i theo chuÈn mùc cña WTO, nÕu kh«ng cam kÕt nh÷ng vÊn ®Ò vÒ c¬ chÕ chÝnh s¸ch theo quy t¾c ®ã, viÖc vay vèn ­u ®·i cña c¸c tæ chøc nµy sÏ hÕt søc khã kh¨n. §ång thêi viÖc tranh thñ nguån vèn ODA vµ c¸c nguån tÝn dông song ph­¬ng kh¸c còng sÏ rÊt khã kh¨n víi ViÖt Nam. Thø n¨m, cã lîi thÕ trong ®µm ph¸n th­¬ng m¹i ®a biªn, trong c¸c cuéc chiÕn tranh vµ giµnh giËt, ph©n chia thÞ tr­êng. C¸c n­íc kh«ng ph¶i thµnh viªn cña WTO kh«ng ®­îc quyÒn tham gia vµo nh÷ng cuéc th­¬ng l­îng ph©n chia quyÒn lîi vµ thÞ tr­êng, kh«ng cã th«ng tin, kh«ng ®­îc ®Êu tranh ph¸t biÓu cho quyÒn lîi cña m×nh nÕu c¸c vÊn ®Ò x¶y ra trong c¸c cuéc th¶o luËn ®ã g©y ph­¬ng h¹i ®Õn lîi Ých quèc gia m×nh. Tãm l¹i, mét thùc tÕ ®· ®­îc chøng minh vµ thõa nhËn: th­¬ng m¹i lµ ®éng lùc cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ mµ thÞ tr­êng lµ yÕu tè sèng cßn cña th­¬ng m¹i, kh«ng cã thÞ tr­êng kh«ng thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ, khi kinh tÕ kh«ng ph¸t triÓn th× an ninh, chÝnh trÞ bÞ ®e do¹. Trong khi ®ã, WTO l¹i lµ mét c©u l¹c bé th­¬ng m¹i toµn cÇu víi 144 thµnh viªn chiÕm 90% kim ng¹ch th­¬ng m¹i thÕ giíi, ®· vµ ®ang chi phèi, ®iÒu tiÕt vµ ph©n chia thÞ tr­êng. Nh÷ng lý do trªn ®©y lµ nh÷ng nguyªn nh©n c¬ b¶n khiÕn ViÖt Nam còng nh­ c¸c n­íc trªn toµn thÕ giíi nh©n nh­îng vµ khÐo lÐo ®µm ph¸n ®Ó gia nhËp WTO. Cã t­ c¸ch thµnh viªn ë tæ chøc nµy, c¸c n­íc sÏ t¹o dùng ®­îc cho m×nh mét thÕ ®øng v÷ng ch¾c trong xu thÕ toµn cÇu ho¸ cña nÒn kinh tÕ vµ th­¬ng m¹i thÕ giíi, võa hîp t¸c, võa ®Êu tranh, võa b¶o vÖ cã hiÖu qu¶ cho quyÒn lîi cña m×nh. 2- TiÕn tr×nh gia nhËp WTO cña ViÖt Nam 2.1- §iÒu kiÖn ®Ó gia nhËp WTO Thø nhÊt, lµ quèc gia ph¶i cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng (cho dï ph¸t triÓn theo m« h×nh nµo). CÇn ph¶i kh¼ng ®Þnh râ r»ng WTO kh«ng chÊp nhËn bÊt kú n­íc nµo lµ thµnh viªn mµ gi¸ cña hä kh«ng ph¶i lµ gi¸ thÞ tr­êng, cho dï n­íc nµy cã thÓ ®¹t ®­îc kim ng¹ch th­¬ng m¹i lín. ChÝnh v× vËy mµ ViÖt Nam ®· ®Æt ra c¸c gi¶i ph¸p ®Ó ®Èy nhanh qu¸ tr×nh chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr­êng b»ng c¸ch ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn. Nhµ n­íc ViÖt Nam ®· xo¸ bá c¬ chÕ qu¶n lý kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr­êng, thõa nhËn vµ khuyÕn khÝch sù ph¸t triÓn cña mäi thµnh phÇn kinh tÕ nh»m x©y dùng vµ hoµn thiÖn m«i tr­êng ph¸p lý, kinh tÕ, x· héi, t¹o ®µ cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, c¸c c«ng d©n tham gia vµ x©y dùng kinh tÕ x· héi. Thø hai, ph¶i lµ n­íc muèn xin gia nhËp, ®· s½n sµng vµ cã kh¶ n¨ng ®¸p øng c¸c nghÜa vô cña thµnh viªn. Khi trë thµnh thµnh viªn WTO, c¸c n­íc ®Òu ph¶i thi hµnh hµng lo¹t c¸c nghÜa vô do tæ chøc nµy quy ®Þnh, v× vËy, ngay tõ khi xem xÐt ®¬n gia nhËp, nhãm lµm viÖc sÏ ph¶i c©n nh¾c xem n­íc ®Ö ®¬n ®· s½n sµng vµ cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu, nghÜa vô hay kh«ng. Nh÷ng nghÜa vô cô thÓ ®ã lµ: Xo¸ bá ph©n biÖt ®èi xö, xo¸ bá c¸c h¹n chÕ vÒ s._.ùng hÖ thèng c¸c chÝnh s¸ch nh­ chÝnh s¸ch thuÕ, hµm l­îng néi ®Þa cña s¶n phÈm xuÊt khÈu ®Ó khuyÕn khÝch sö dông nguyªn phô liÖu trong n­íc. Ta còng biÕt r»ng khi gia nhËp WTO, ViÖt Nam sÏ cã lîi thÕ vÒ nguyªn phô liÖu sÏ ®­îc nhËp khÈu víi gi¸ rÎ h¬n do møc thuÕ ph¶i tr¶ gi¶m xuèng, nh­ng kh«ng v× thÕ mµ ta dùa hoµn toµn vµo nguån nguyªn phô liÖu ngo¹i nhËp, mÆt kh¸c, ph¶i t¨ng hµm l­îng néi ®Þa cña mét s¶n phÈm dÖt may xuÊt khÈu, cã thÕ míi ph¸t huy hÕt c¸c lîi thÕ khi gia nhËp WTO. 1.4- ChÝnh s¸ch vÒ ph¸t triÓn s¶n phÈm N©ng cao hiÖu qu¶ vµ chÊt l­îng hµng may gia c«ng, t¹o dùng vµ cñng cæ uy tÝn trªn thÞ tr­êng thÕ giíi, ®ång thêi t¹o lËp c¬ së ®Ó chuyÓn dÇn sang xuÊt khÈu trùc tiÕp s¶n phÈm theo ®¬n ®Æt hµng, tiÕn tíi xuÊt khÈu s¶n phÈm d­íi nh·n m¸c cña doanh nghiÖp ViÖt Nam. Cã chÝnh s¸ch hç trî, khuyÕn khÝch ®Çu t­ cho kh©u thiÕt kÕ vµ s¶n xuÊt hµng mÉu, ®Çu t­ ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé ®ñ kh¶ n¨ng thiÕt kÕ mÉu m· ®ång thêi hç trî, khuyÕn khÝch ®Çu t­ cho kh©u thiÕt kÕ vµ s¶n xuÊt hµng mÉu, ®Çu t­ ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé ®ñ kh¶ n¨ng thiÕt kÕ mÉu m· ®ång thêi hç trî cho c«ng t¸c ®¨ng ký nh·n hiÖu hµng ho¸, t¹o ®iÒu kiÖn ®­a c¸c s¶n phÈm víi tªn hiÖu ViÖt Nam ra thÞ tr­êng thÕ giíi. Ngµy 31/12, mét héi nghÞ cña Tæng c«ng ty dÖt may ViÖt Nam víi mét sè c«ng ty dÖt may kh¸c trong toµn quèc ®· ®­îc tæ chøc, bµn vÒ 4 gi¶i ph¸p ®Ó n¨m 2003 ®¹t gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp t¨ng tõ 17 ®Õn 18%, kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng 18 - 20% so víi thùc hiÖn n¨m 2001. Héi nghÞ ®· ®i ®Õn c¸c gi¶i ph¸p cô thÓ sau: Tr­íc hÕt, cÇn tËp trung ®Çu t­, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm tõ kh©u nguyªn liÖu, v¶i, phô liÖu... trong ®ã then chèt lµ vÊn ®Ò ®Çu t­ ph¸t triÓn ngµnh dÖt, t¹o ra s¶n phÈm v¶i chÊt l­îng cao, phôc vô may xuÊt khÈu. TriÓn khai nhanh c¸c dù ¸n, t¹i c¸c khu c«ng nghiÖp dÖt - may, ph¸t triÓn c©y b«ng vµ triÓn khai x©y dùng ¸p dông tiªu chuÈn qu¶n lý chÊt l­îng ISO 9000, qu¶n lý m«i tr­êng theo ISO 14000, hÖ thèng tr¸ch nhiÖm x· héi SA 8000; ®ång thêi, n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c viÖn, g¾n c¸c ®Ò tµi nghiªn cøu víi s¶n xuÊt. §Çu t­ cho c¬ khÝ, quy ho¹ch më réng vïng trång b«ng, n©ng cÊp c¸c trung t©m ph©n lo¹i, chÕ biÕn, t¹o ra c¸c gièng b«ng míi thÝch hîp. Hai lµ, tËp trung khai th¸c thÞ tr­êng Mü, ph¸t huy hiÖu qu¶ cña v¨n phßng ®¹i diÖn vµ x©y dùng ®Ò ¸n trung t©m b¸n lÎ, b¸n bu«n t¹i Mü. Khai th¸c hiÖu qu¶ c¸c thÞ tr­êng xuÊt khÈu hiÖn cã vµ më v¨n phßng ®¹i diÖn t¹i NhËt B¶n, EU, SNG, §«ng ¢u... TËp trung ph¸t triÓn c¸c lo¹i s¶n phÈm cã gi¸ trÞ cao, cã nhu cÇu thÞ tr­êng, mçi doanh nghiÖp t¹o ra c¸c s¶n phÈm mòi nhän cã søc c¹nh tranh. Ba lµ, tËp trung c¸c nguån vèn vay ­u ®·i ®Çu t­ cña ChÝnh phñ, huy ®éng c¸c nguån vèn vay, tiÕp tôc th¸o gì v­íng m¾c cho c¸c ®¬n vÞ khã kh¨n vÒ tµi chÝnh. Bèn lµ, tiÕp tôc s¾p xÕp doanh nghiÖp ho¹t ®éng theo m« h×nh mÑ - con, ®Èy m¹nh c«ng t¸c ®µo t¹o c¸n bé qu¶n lý, c¸n bé kü thuËt, vµ c¶i tiÕn tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt ®Ó t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng c¬ 20% so víi hiÖn nay. 1.5- ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn khoa häc kü thuËt vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ Thùc hiÖn chÝnh s¸ch "hai tÇng c«ng nghÖ" - c«ng nghÖ cao, ®ßi hái nhiÒu vèn, nh»m s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng cao cÊp, rót ng¾n kho¶ng c¸ch vÒ tr×nh ®é c«ng nghÖ dÖt may víi c¸c n­íc tiªn tiÕn, kÕt hîp víi c«ng nghÖ Ýt vèn, sö dông nhiÒu lao ®éng vµ gi¶i quyÕt viÖc lµm, thÝch hîp víi nh÷ng c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh nhá vµ võa, t¹o ra c¸c s¶n phÈm víi gi¸ thµnh h¹, ®¶m b¶o tÝnh c¹nh tranh vÒ gi¸ cña s¶n phÈm xuÊt khÈu. ¦u tiªn cho ®Çu t­ c«ng nghÖ thiÕt kÕ trªn m¸y vi tÝnh víi c¸c dù ¸n s¶n xuÊt s¶n phÈm míi theo hÖ thèng qu¶n lý chÊt l­îng TQM, ISO 9.000, ISO 14.000. TriÓn khai vµ t¨ng c­êng hiÖu qu¶ cña Hîp t¸c C«ng nghiÖp ASEAN (AICO) nh»m thu hót c«ng nghÖ míi trong khu vùc vµ hîp t¸c ph¸t triÓn s¶n phÈm, nh·n hiÖu hµng ho¸, ph¸t huy thÕ m¹nh cña mçi n­íc trong hîp t¸c kinh tÕ. T¨ng c­êng ¸p dông c¸c thµnh tùu khoa khäc vÒ nguyªn liÖu míi, vÒ vËt liÖu míi, vÒ c«ng nghÖ vµ thiÕt bÞ, tËn dông phÕ liÖu dÖt trong lÜnh vùc v¶i kh«ng dªtj, tËn dông phÕ liÖu t¬ t»m ®Ó kÐo sîi Spunsilk, n©ng cao c«ng suÊt kÐo sîi OE. Ph¶i sím cã c«ng nghÖ kÐo sîi pha len/arylic cho mÆt hµng Veston complet, n©ng tû träng mÆt hµng míi trong lÜnh vùc nghiªn cøu sö dông nguyªn liÖu míi Microfibre cho v¶i Jacket, Tissu gi¶ len, gi¶ t¬ t»m, sîi Lycra, Spandex cã ®é ®µn tÝnh cao cho mÆt hµng dÖt kim thÓ thao, bÝt tÊt phô n÷. §Çu t­ c«ng nghÖ s¶n xuÊt hµng dÖt kim cotton OE 100% nh»m phôc vô môc tiªu xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü, phï hîp víi yªu cÇu vÒ qui tr×nh r¸p s¶n phÈm chÊt l­îng vµ kiÓu d¸ng ®¸p øng ®óng thÞ hiÕu cña thÞ tr­êng nµy. §Æc biÖt trong lÜnh vùc t¹o mèt, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cßn nhiÒu bì ngì ch­a cã nhiÒu hiÓu biÕt vÒ yªu cÇu thÞ hiÕu cña tõng thÞ tr­êng EU, Mü, NhËt B¶n nªn cÇn sím cã kÕ ho¹ch hîp t¸c víi c¸c ViÖn mèt hoÆc thuª chuyªn gia thiÕt kÕ mèt ng­êi n­íc ngoµi ®Ó rót ng¾n qu¸ tr×nh th©m nhËp thÞ tr­êng. 1.6- ChÝnh s¸ch vÒ tæ chøc qu¶n lý Kh¾c phôc nh÷ng bÊt cËp trong c«ng t¸c qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu, c¸c chÝnh s¸ch tµi chÝnh, thuÕ, vèn, ­u ®·i ®Çu t­, ®Èy m¹nh c¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh r­êm rµ ®ang g©y nhiÒu trë ng¹i cho c¸c nhµ ®Çu t­ còng nh­ c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt, kinh doanh nh»m t¹o mét m«i tr­êng thuËn lîi cho ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp, t¹o thÕ m¹nh trong thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi th«ng qua hÖ thèng chÝnh s¸ch hîp lý, th«ng tho¸ng. Tæ chøc s¾p xÕp l¹i c¸c doanh nghiÖp dÖt may trªn ph¹m vi c¶ n­íc theo ph­¬ng ch©m g¾n vïng c«ng nghiÖp víi vïng nguyªn liÖu, c«ng nghiÖp may víi c¸c trung t©m tiªu thô, xuÊt khÈu. Cô thÓ nh­ sau: G¾n vïng c«ng nghiÖp dÖt may víi c¸c ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c nhau, nh»m tËn dông lao ®éng, mèi quan hÖ liªn ngµnh. G¾n c¸c c«ng tr×nh míi vÒ kÐo sîi vµ dÖt v¶i tæng hîp víi khu vùc qui ho¹ch cña Nhµ n­íc vÒ dÇu khÝ, c¸c c«ng tr×nh chÕ biÕn kÐo sîi dÖt t¬ t»m víi vïng nguyªn liÖu d©u t»m. G¾n c«ng nghiÖp dÖt may vµo c¸c vïng trung t©m d©n c­ ®Ó võa tËn dông lao ®éng t¹i chç, võa tËn dông ®iÒu kiÖn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng, dÞch vô, v¨n ho¸, liªn l¹c viÔn th«ng, vËn chuyÓn. G¾n c«ng nghiÖp dÖt may qui m« nhá, xÝ nghiÖp cæ phÇn, xÝ nghiÖp t­ nh©n vµ c¸c hé c¸ thÓ víi vïng lµng nghÒ truyÒn thèng ®Ó ph¸t huy mäi kh¶ n¨ng cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cïng tham gia ph¸t triÓn ngµnh dÖt may ViÖt Nam. G¾n c«ng nghiÖp dÖt may thµnh khu c«ng nghiÖp liªn hoµn nguyªn liÖu, sîi, dÖt, nhuém, may, dÞch vô nh»m gi¶m chi phÝ vËn chuyÓn nguyªn liÖu, s¶n phÈm n©ng cao mét b­íc c«ng nghiÖp hãa vµ cã ®iÒu kiÖn gäi vèn n­íc ngoµi. 1.7- ChÝnh s¸ch vÒ lao ®éng, ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc CÇn cã chÝnh s¸ch hç trî, khuyÕn khÝch vµ thu hót c¸c häc sinh cã kh¶ n¨ng theo häc ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may, kh¾c phôc t×nh tr¹ng thiÕu kü s­ dÖt may trÇm träng ®ang diÔn ra vµ cã thÓ cßn kÐo dµi trong vµi n¨m tíi. §Çu t­ cho c¸c tr­êng dËy nghÒ, ®µo t¹o c«ng nh©n kü thuËt ®¸p øng ®­îc yªu cÇu s¶n xuÊt theo d©y chuyÒn hiÖn ®¹i, nh»m ®µo t¹o ®éi ngò c«ng nh©n cã tay nghÒ cao, thùc sù trë thµnh thÕ m¹nh vÒ nh©n lùc cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam. ¦u tiªn ®µo t¹o c¸c chuyªn gia vÒ thiÕt kÕ thêi trang vµ marketing, kh¾c phôc ®iÓm yÕu c¬ b¶n cña ngµnh may xuÊt khÈu trong kh©u thiÕt kÕ mÉu mèt vµ xóc tiÕn thÞ tr­êng, tõng b­íc t¹o lËp c¬ së ®Ó chuyÓn sang xuÊt khÈu trùc tiÕp c¸c s¶n phÈm mang th­¬ng hiÖu ViÖt Nam. §ång thêi, cã chÝnh s¸ch hç trî b¶o ®¶m viÖc lµm, t¹o nguån thu nhËp æn ®Þnh cho ng­êi lao ®éng, kh¾c phôc t×nh tr¹ng thiÕu lao ®éng do c¸c kü s­ c«ng nghÖ vµ c«ng nh©n cã tay nghÒ cao bÞ hót sang c¸c c«ng ty liªn doanh ®ang ngµy cµng trë nªn phæ biÕn trong ngµnh dÖt may. 2- Mét sè gi¶i ph¸p ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam trong giai ®o¹n chuÈn bÞ gia nhËp WTO 2.1- N©ng cao tÝnh c¹nh tranh cña s¶n phÈm xuÊt khÈu 2.1.1- C¶i thiÖn chÊt l­îng s¶n phÈm ¦u thÕ cña s¶n phÈm may xuÊt khÈu ViÖt Nam so víi nhiÒu n­íc ®ang ph¸t triÓn kh¸c lµ chÊt l­îng cao vµ giao hµng ®óng. Trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t, nhÊt lµ sau 2005, khi h¹n ng¹ch vµ c¸c hµng rµo phi thuÕ quan kh¸c ®­îc b·i bá, thÞ phÇn cña mçi n­íc xuÊt khÈu phô thuéc chñ yÕu vµo kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm. §èi víi hµng may mÆc, c¸c biÖn ph¸p c¹nh tranh phi gi¸ c¶, tr­íc hÕt lµ c¹nh tranh vÒ chÊt l­îng hµng ho¸, trong rÊt nhiÒu tr­êng hîp, trë thµnh yÕu tè quyÕt ®Þnh trong c¹nh tranh. C¸c biÖn ph¸p n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm bao gåm: KiÓm tra chÆt chÏ chÊt l­îng nguyªn phô liÖu, t¹o b¹n hµng cung cÊp nguyªn phô liÖu æn ®Þnh, ®óng thêi h¹n. CÇn l­u ý r»ng nguyªn liÖu sîi v¶i lµ nh÷ng mÆt hµng hót Èm m¹nh, dÔ h­ háng, nªn ph¶i b¶o qu¶n tèt nguyªn phô liÖu, tr¸nh ®Ó xuèng phÈm cÊp. Tu©n thñ nghiªm ngÆt yªu cÇu cña bªn ®Æt hµng vÒ nguyªn phô liÖu, c«ng nghÖ, qui tr×nh s¶n xuÊt theo ®óng mÉu hµng vµ tµi liÖu kü thuËt bªn ®Æt hµng cung cÊp vÒ m· hµng qui c¸ch kü thuËt, nh·n m¸c, ®ãng gãi bao b×. Tu©n thñ ®óng qui kiÓm tra chÊt l­îng tr­íc khi xuÊt khÈu. HiÖn nay nhiÒu kh¸ch hµng nhËp khÈu hµng dÖt may ®· yªu cÇu c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu ViÖt Nam thùc hiÖn PSI (gi¸m ®Þnh hµng ho¸ bÕn ®i - Pre Shipment Inspection). §©y lµ biÖn ph¸p h÷u hiÖu ®Ó b¶o ®¶m chÊt l­îng còng nh­ c¸c tiªu chuÈn kh¸c cña s¶n phÈm, cho phÐp kh¾c phôc c¸c thiÕu sãt cña l« hµng ngay t¹i n¬i cung cÊp vµ gióp tiÕt kiÖm chi phÝ vµ thêi gian th«ng quan t¹i c¶ng ®Õn (chøng th­ PSI cho phÐp hµng nhËp khÈu ®­îc ­u tiªn vµo cöa xanh cña h¶i quan n­íc nhËp khÈu, nh­ng ViÖt Nam ch­a cã yªu cÇu triÓn khai PSI víi hµng nhËp khÈu). Trong t­¬ng lai gÇn, ngµnh dÖt may cÇn phèi hîp víi c¬ quan h¶i quan ®Ó tæ chøc tèt dÞch vô nµy, ®ång thêi yªu cÇu PIS víi nguyªn phô liÖu vµ trang thiÕt bÞ nhËp khÈu, b¶o ®¶m chÊt l­îng ®Çu vµo cña s¶n phÈm. §Ó ®¶m b¶o chÊt l­îng hµng xuÊt khÈu, gi÷ uy tÝn trªn thÞ tr­êng thÕ giíi, mét hÖ thèng kiÓm tra chÊt l­îng b¾t buéc ®èi víi hµng xuÊt khÈu lµ mét biÖn ph¸p cÇn thiÕt vµ dÇn dÇn sÏ trë thµnh kh«ng thÓ thiÕu. Cã thÓ tham kh¶o hÖ thèng qu¶n lý chÊt l­îng hµng ho¸ xuÊt khÈu cña §µi Loan ®­îc thùc hiÖn theo c¸ch ph©n c¸c doanh nghiÖp theo c¸c nhãm ph¶i kiÓm tra ®ét xuÊt (nhãm A), kiÓm tra ®Þnh kú (nhãm B) vµ kiÓm tra b¾t buéc (nhãm C), cã sù ®iÒu chØnh gi÷a c¸c nhãm theo kÕt qu¶ kiÓm tra thùc tÕ tõng giai ®o¹n. HÖ thèng nµy ®i vµo ho¹t ®éng ®· mang l¹i hiÖu qu¶ ®¸ng kÓ gióp n©ng cao chÊt l­îng vµ uy tÝn cña hµng ho¸, ®©y lµ mét c¸ch lµm ®¸ng ®Ó ViÖt Nam häc hái vµ ¸p dông mét c¸ch s¸ng t¹o phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña m×nh. 2.1.2- Khai th¸c lîi thÕ vÒ xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm truyÒn thèng C¸c s¶n phÈm cña lµng nghÒ truyÒn thèng nh­: t¬ th«, lôa t¬ t»m, gÊm, lôa v©n, c¸c s¶n phÈm thªu tay, c¸c s¶n phÈm may mÆc tõ lôa t¬ t»m... thu hót ®­îc sù chó ý cña thÞ tr­êng thÕ giíi, c¸c s¶n phÈm nµy l¹i thuéc nhãm hµng cã nhu cÇu ngµy cµng cao trong khi nguån cung cÊp rÊt h¹n chÕ víi lý do kh«ng nhiÒu n­íc cã kh¶ n¨ng s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng nµy. ViÖt Nam ®Æc biÖt cã lîi thÕ trong s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm truyÒn thèng, mang ®Ëm b¶n s¾c d©n téc ®­îc thõa h­ëng tõ nÒn v¨n ho¸ "trång d©u nu«i t»m", l¹i cã lîi thÕ vÒ lùc l­îng lao ®éng ho¹t ®éng trong lÜnh vùc nµy. §Ó cã thÓ khai th¸c lîi thÕ vÒ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm truyÒn thèng th«ng qua trî gióp vÒ vèn vµ kü thuËt, kÕt hîp víi kü thuËt hiÖn ®¹i víi kinh nghiÖm truyÒn thèng, t×m kiÕm thÞ tr­êng xuÊt khÈu vµ hç trî tiªu thô s¶n phÈm . 2.1.3- §¶m b¶o yªu cÇu vÒ giao hµng Giao hµng ®óng h¹n lµ yªu cÇu rÊt quan träng víi s¶n phÈm dÖt may do yÕu tè thêi vô vµ hîp thêi trang lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quyÕt ®Þnh vÒ tÝnh c¹nh tranh cña nhãm hµng nµy, v× vËy cÇn: Chñ ®éng trong vËn chuyÓn, bèc dì hµng ho¸ Ph©n bæ c¸c doanh nghiÖp dÖt may xuÊt khÈu ë c¸c khu vùc thuËn lîi cho giao hµng xuÊt khÈu §¬n gi¶n hãa kh©u lµm thñ tôc xuÊt nhËp khÈu. Hµng dÖt may ®­îc ®¸nh gi¸ kh¸ cao trªn thÞ tr­êng Mü nhê giao hµng ®óng h¹n. ThÞ tr­êng Mü cã ®ßi hái rÊt kh¾t khe vÒ ®iÒu kho¶n nµy, hµng dÖt may ViÖt Nam xuÊt khÈu sang Mü ph¶i c¹nh tranh víi c¸c n­íc NAFTA, nh÷ng n­íc cã ­u thÕ vÒ ®Þa lý, ®iÒu kiÖn chuyÓn t¶i, giao hµng còng nh­ c¸c ­u ®·i vÒ thñ tôc nhËp c¶nh, gi÷ ®­îc ­u thÕ vÒ giao hµng. §©y lµ nhiÖm vô khã kh¨n nh­ng v« cïng cÇn thiÕt. 2.2- N©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp 2.2.1- X©y dùng vµ hoµn thiÖn hÖ thèng s¶n xuÊt Do ®Æc thï cña c¸c doanh nghiÖp dÖt may phÇn lín vµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, tæ chøc s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶ cao nh­ng cã thÓ gÆp khã kh¨n trong t×m kiÕm thÞ tr­êng vµ giao dÞch xuÊt khÈu. Gi¶i ph¸p cho vÊn ®Ò nµy cã thÓ lµ h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt liªn kÕt däc theo kiÓu vÖ tinh. §ã lµ m« h×nh mét c«ng ty mÑ víi nhiÒu c«ng ty vÖ tinh cïng s¶n xuÊt mét lo¹i s¶n phÈm. C«ng ty mÑ sÏ chÞu tr¸ch nhiÖm ®Æt hµng vµ cung øng nguyªn phô liÖu cho c¸c c«ng ty con, sau ®ã thu gom vµ xuÊt khÈu d­íi nh·n hiÖu cña mét c«ng ty lín, ®¶m b¶o vÒ thÞ tr­êng tiªu thô æn ®Þnh. H×nh thøc tæ chøc nµy còng cã thÓ lµ gi¶i ph¸p cho v­íng m¾c hiÖn nay cña c¸c doanh nghiÖp nhá khi chÕ ®é ®Êu thÇu h¹n ng¹ch ®­îc ¸p dông. C«ng ty mÑ sÏ ®øng ra ®Êu thÇu vµ ph©n bæ h¹n ng¹ch cho c¸c vÖ tinh cña m×nh. Quan hÖ mËt thiÕt h¬n gi÷a c«ng ty mÑ vµ c¸c vÖ tinh cã thÓ lµ h×nh thøc thay thÕ tèt h¬n cho h×nh thøc xuÊt khÈu uû th¸c hiÖn ®ang ®­îc ¸p dông ë mét sè doanh nghiÖp may xuÊt khÈu. Nã còng cho phÐp gom nh÷ng l« hµng lín, thuËn tiÖn h¬n cho ng­êi nhËp khÈu, ®ång thêi gi¶m ®­îc chi phÝ vÒ thñ tôc xuÊt khÈu 2.2.2- T×m kiÕm thÞ tr­êng Tæ chøc vµ tham gia c¸c héi chî triÓn l·m hµng dÖt may, nghiªn cøu kh¶o s¸t thÞ tr­êng, b¹n hµng vµ häc hái kinh nghiÖm s¶n xuÊt kinh doanh, qu¶n lý tiªn tiÕn, häc tËp kinh nghiÖm cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ doanh nghiÖp c¸c n­íc cã ngµnh dÖt may ph¸t triÓn. N©ng cao vai trß HiÖp héi ngµnh dÖt may trong tæ chøc xóc tiÕn xuÊt khÈu, phèi hîp gi÷a lÜnh vùc dÖt vµ may 2.2.3- N©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp Kh¾c phôc c¸c tån t¹i trong tæ chøc s¶n xuÊt nh»m n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng vµ chÊt l­îng s¶n phÈm. X©y dùng hÖ thèng s¶n xuÊt ph©n ®o¹n hîp lý, chÆt chÏ, gi¶m c¸c c«ng ®o¹n thõa, gi¸o dôc ý thøc tr¸ch nhiÖm cho ng­êi c«ng nh©n ®èi víi chÊt l­îng s¶n phÈm, ý thøc vÒ gi¶m chi phÝ gi¸ thµnh vµ n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng ®Õn tõng ng­êi lao ®éng 2.3- Thu hót vèn ®Çu t­ vµ sö dông hiÖu qu¶ nguån vèn Sau n¨m 2005, s¶n phÈm dÖt may sÏ ph¶i hoµ nhËp theo c¸c nguyªn t¾c chung cña WTO, mét mÆt t¹o ra nh÷ng thuËn lîi míi cho c¸c n­íc xuÊt khÈu, mÆt kh¸c ®Æt ra nh÷ng thö th¸ch lín ®èi víi c¸c n­íc mµ søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm cßn thÊp. V× vËy ®Ó cã chiÕn l­îc ®Çu t­ ®óng ®¾n, cã hiÖu qu¶, thø nhÊt cÇn ®i theo h­íng ®Çu t­ thªm thiÕt bÞ hiÖn ®¹i ®Ó n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm ®ñ søc c¹nh tranh, thø hai, t¨ng c­êng ®Çu t­ chiÒu s©u, chØ gi÷ l¹i s¶n phÈm truyÒn thèng cã kh¶ n¨ng hoµ nhËp lµ nh÷ng h­íng ®Çu t­ cÇn quan t©m trong ®iÒu kiÖn vèn ®Çu t­ h¹n hÑp. §Ó t¹o nguån vèn vµ t¨ng hiÖu qu¶ sö dông vèn ®Çu t­, cÇn: Ph¸t huy vai trß cña Tæng C«ng ty DÖt may vµ HiÖp héi dÖt may trong c¸c ho¹t ®éng hç trî tµi chÝnh, lµm ®Çu mèi xuÊt nhËp khÈu cho c¸c doanh nghiÖp nhá vµ gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò mµ tõng doanh nghiÖp nhá kh«ng gi¶i quyÕt ®­îc, t×m kiÕm, më réng thÞ tr­êng, tæ chøc triÓn l·m, héi chî, giíi thiÖu s¶n phÈm trong vµ ngoµi n­íc, giao dÞch mua b¸n chuyÓn giao c«ng nghÖ, mÉu mèt s¶n phÈm, nh·n hiÖu hµng ho¸, cung cÊp th«ng tin thÞ tr­êng. C«ng ty tµi chÝnh cÇn trë thµnh c¸c ®Çu mèi thu hót vèn vµ c©n ®èi nhu cÇu vèn cña c¸c ®¬n vÞ dÖt may. §Èy m¹nh tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp. Cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp, tr­íc hÕt lµ c¸c doanh nghiÖp dÖt may, kh«ng chØ lµ c¸c gi¶i ph¸p c¬ b¶n nh»m thu hót nguån vèn ®Çu t­ tõ trong n­íc mµ cßn lµ gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp. Theo ®¸nh gi¸ cña ban qu¶n lý doanh nghiÖp trung ­¬ng, c¸c doanh nghiÖp ®· chuyÓn thµnh c«ng ty cæ phÇn ®Òu ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ víi møc vèn, doanh thu lîi nhuËn sau thuÕ vµ nép ng©n s¸ch cao gÊp 2 - 3 lÇn so víi tr­íc ®ã. §Ó ®Èy nhanh cæ phÇn ho¸ ngµnh may, cÇn thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p gi¶i quyÕt c¸c v­íng m¾c ®ang lµm chËm tiÕn tr×nh nµy nh­ nh÷ng bÊt cËp trong ®¸nh gi¸ tµi s¶n doanh nghiÖp, trong chÝnh s¸ch ®èi víi c¸c ®èi t­îng mua cæ phÇn, hiÖn t­îng ph©n biÖt ®èi xö trong quyÒn ®­îc h­ëng c¸c ­u ®·i nh­ ®­îc vay vèn t¹i Ng©n hµng vµ c¸c tæ chøc tÝn dông Nhµ n­íc gi­ac c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ c¸c doanh nghiÖp ®· cæ phÇn ho¸ hiÖn vÉn cßn tån t¹i ë c¸c ®Þa ph­¬ng. ChÝnh s¸ch thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. §èi víi ngµnh dÖt ®ßi hái cã nguån vèn ®Çu t­ lín, cÇn cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t­ n­íc ngoµi d­íi mäi h×nh thøc, nh­ c¸c xÝ nghiÖp liªn doanh, cæ phÇn hay 100% vèn n­íc ngoµi. Thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo lÜnh vùc may mÆc vÉn cÇn thiÕt nÕu chóng ta muèn cã mét ngµnh c«ng nghiÖp may thùc sù h­íng tíi xuÊt khÈu. C¸c s¶n phÈm may cña c¸c doanh nghiÖp h­íng tíi xuÊt khÈu, víi c¸c ­u thÕ vÒ c«ng nghÖ, nguyªn liÖu, mÉu m· sÏ më ®­êng cho s¶n phÈm may víi nh·n hiÖu hµng ho¸ cña ViÖt nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. Tuy nhiªn, nªn tËp trung vµo ®Çu t­ c¸c mÆt hµng míi, phøc t¹p mµ c¸c doanh nghiÖp trong n­íc hiÖn ch­a s¶n xuÊt ®­îc, còng nh­ ­u tiªn ph©n bæ h¹n ng¹ch sang EU cho c¸c doanh nghiÖp trong n­íc, khuyÕn khÝch nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi t×m thÞ tr­êng phi h¹n ng¹ch. Thu hót sù trî gióp cña c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ, c¸c tæ chøc m«i tr­êng thÕ giíi cho s¶n phÈm c«ng nghiÖp xanh vµ s¹ch. HiÖn c¸c doanh nghiÖp dÖt ®ang rÊt khã kh¨n trong t×m nguån vèn ®Ó thay ®æi c«ng nghÖ dÖt nhuém theo c¸c quy ®Þnh ISO 9.000 vµ ISO 14.000. Kinh nghiÖm tranh thñ sù gióp ®ì cña c¸c tæ chøc m«i tr­êng cña c¸c n­íc quan t©m nhiÒu ®Õn vÊn ®Ò nµy nh­ Hµ Lan, §øc, Ên §é, Canada, Niu Dil©n... mµ c¸c n­íc xuÊt khÈu s¶n phÈm dÖt trong khu vùc ®· ¸p dông lµ mét kinh nghiÖm tèt cho ViÖt nam trong viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy. Lùa chän qui m« ®Çu t­. Ph¸t triÓn ngµnh may d­íi h×nh thøc c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá nh­ hiÖn nay lµ mét xu h­íng hîp lý. ChØ cã c¸c doanh nghiÖp kÐo sîi, dÖt, nhuém hoµn tÊt lµ nªn tæ chøc s¶n xuÊt theo qui m« lín. C¸c nhµ m¸y dÖt cã qui m« lín, trang bÞ ®ång bé míi ®ñ kh¶ n¨ng cung cÊp nguyªn liÖu cho nh÷ng l« hµng lín, ®ñ tiªu chuÈn kü thuËt, tiªu chuÈn chÊt l­îng cao cho may xuÊt khÈu. C¸c doanh nghiÖp may xuÊt khÈu qui m« 350 - 500 ®¬n vÞ thiÕt bÞ ®­îc ®¸nh gi¸ lµ cã hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cao. Nh÷ng doanh nghiÖp cã qui m« d­íi 350 ®¬n vÞ thiÕt bÞ th× khã ®¸p øng yªu cÇu cña c¸c ®¬n hµng ho¸ lín còng nh­ khã cã thÓ chÞu ®­îc chi phÝ vÒ giao nhËn, vËn t¶i còng nh­ tiÕp cËn thÞ tr­êng do ®ã cÇn cã sù hç trî, ®ì ®Çu vÒ kü thuËt, thÞ tr­êng hoÆc bao tiªu s¶n phÇm. Trong khi c¸c doanh nghiÖp may cã qui m« qu¸ lín th­êng kh«ng sö dông hÕt n¨ng lùc thiÕt bÞ, l¹i khã chuyÓn ®æi c«ng nghÖ s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm míi. 2.4- C¸c gi¶i ph¸p më réng thÞ tr­êng Khã kh¨n chñ yÕu cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam trong giai ®o¹n chuÈn bÞ gia nhËp WTO hiÖn nay vµ c¶ trong nh÷ng n¨m tr­íc m¾t lµ t×m kiÕm thÞ tr­êng xuÊt khÈu. §Ó më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu, cÇn tiÕn hµng ®ång bé mét sè gi¶i ph¸p sau: §Èy m¹nh c«ng t¸c t×m hiÓu thÞ tr­êng, n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc xóc tiÕn xuÊt khÈu nãi chung vµ c¸c n­íc thµnh viªn nãi riªng. Marketing vµ t×m hiÓu thÞ tr­êng ®Æc biÖt quan träng ®èi víi s¶n phÈm dÖt may do ®Æc ®iÓm cña nhãm hµng nµy lµ yªu cÇu cao vÒ sù phï hîp víi c¸c tiªu chuÈn x· héi, truyÒn thèng v¨n hãa, xu h­íng thêi trang. §· cã nhiÒu doanh nghiÖp quan t©m tíi vÊn ®Ò nµy nh­ng c¸c ho¹t ®éng t×m hiÓu thÞ tr­êng th­êng v­ît qu¸ kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña doanh nghiÖp, nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá còng nh­ hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp may. Ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc xóc tiÕn th­¬ng m¹i nh­ c¸c tæ chøc c¸c ®oµn ®i kh¶o s¸t thÞ tr­êng, tæ chøc giíi thiÖu s¶n phÈm ViÖt Nam ë c¸c n­íc thµnh viªn WTO qua c¸c héi chî, triÓn l·m, cung cÊp th«ng tin vÒ thÞ tr­êng còng nh­ c¸c ®Æc ®iÓm kinh tÕ, x· héi, qui ®Þnh, luËt ph¸p, chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i, chÕ ®é ­u ®·i thuÕ quan cho c¸c doanh nghiÖp lµ hÕt søc cÇn thiÕt. Trong c¸c ho¹t ®éng nµy, c¸c ®¹i diÖn th­¬ng vô t¹i c¸c n­íc nhËp khÈu ®ãng vai trß quan träng. ViÖt Nam ®· cã th­¬ng vô t¹i hÇu hÕt c¸c n­íc cã quan hÖ th­¬ng m¹i song ph­¬ng thuéc WTO. C¸c ®¹i diÖn th­¬ng m¹i cã thÓ n¾m b¾t nhanh nh¹y c¸c nhu cÇu diÔn biÕn thÞ tr­êng ®Ó th«ng tin kÞp thêi cho c¸c doanh nghiÖp. Tuy nhiªn, ®¹i diÖn th­¬ng m¹i nh×n chung khã cã thÓ bao qu¸t c¸c vÊn ®Ò cña tõng ngµnh, v× vËy, ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña th­¬ng vô, cÇn cã mét ®¹i diÖn cña ngµnh t¹i th­¬ng vô ë c¸c thÞ tr­êng xuÊt khÈu quan träng nhÊt trong khèi, nh»m: N¾m b¾t kÞp thêi c¸c thay ®æi vÒ gi¸ c¶, tû gi¸, qui ®Þnh h¶i quan, nh÷ng chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i, ®Çu t­ cña c¸c n­íc nhËp khÈu. TiÕp cËn kÞp thêi c¸c biÕn ®éng, c¸c thay ®æi vÒ qui ®Þnh, luËt ph¸p, xu h­íng th­¬ng m¹i, thuÕ quan cña c¸c thÞ tr­êng nhËp khÈu ®Ó tõ ®ã ®Þnh h­íng cho thÞ tr­êng xuÊt khÈu §¸nh gi¸ kh¶ n¨ng xuÊt khÈu cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng ®Ó cã ®èi s¸ch thÝch hîp nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm ViÖt Nam. Nghiªn cøu, ph¸t hiÖn c¸c mÆt hµng míi mµ ViÖt Nam cã lîi thÕ c¹nh tranh ®Ó cã chÝnh s¸ch s¶n phÈm xuÊt khÈu phï hîp. Thóc ®Èy s¶n xuÊt mÉu mèt, c¸c mÉu chµo hµng phong phó vµ s¸t thùc tÕ thÞ tr­êng Giíi thiÖu nguyªn liÖu, phô liÖu, v¶i chÊt l­îng cao do ta s¶n xuÊt ®­îc. Tuy sè l­îng ch­a nhiÒu nh­ng vÉn cÇn ®­îc th«ng tin, qu¶ng c¸o, tiÕp cËn vµ giíi thiÖu kh¸ch hµng. C¸c phô liÖu may cña ViÖt Nam tù s¶n xuÊt ®­îc hiÖn ®· theo kÞp víi chÊt l­îng cao nh­ chØ may, tÊm b«ng ho¸ häc lµm lãt ¸o l¹nh, cóc kho¸ kÐo... cÇn ®­îc tr­ng bµy t¹i phßng ®¹i diÖn cña ViÖt Nam T×m hiÓu vµ tiÕp cËn víi hÖ thèng ph©n phèi s¶n phÈm dÖt may cña tõng n­íc vµ gióp doanh nghiÖp ViÖt Nam tiÕp cËn víi c¸c nhµ nhËp khÈu trùc tiÕp. C¸c ®¹i diÖn th­¬ng m¹i, bªn c¹nh viÖc nghiªn cøu thÞ tr­êng n­íc ngoµi, cßn cã nhiÖm vô gióp c¸c doanh nghiÖp trong n­íc t×m hiÓu, tiÕp cËn c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi, n©ng cao hiÖu qu¶ cña viÖc tham gia triÓn l·m héi chî. Khi ®­a s¶n phÈm sang giíi thiÖu t¹i c¸c héi chî triÓn l·m, c¸c doanh nghiÖp cÇn cã s½n danh môc c¸c ®èi t¸c ®· ®­îc nghiªn cøu, chän läc tõ tr­íc ®Ó giíi thiÖu s¶n phÈm, ký kÕt hîp ®ång. Kinh nghiÖm tiÕp thÞ, tiÕp xóc b¸n hµng. Bµi häc kinh nghiÖm cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cña Trung Quèc hay Th¸i lan lµ cö nh©n viªn tiÕp thÞ mang s¶n phÈm mÉu ®i chµo hµng trùc tiÕp víi c¸c c«ng ty nhËp khÈu hµng dÖt may mÆc. §Ó cã b­íc ®i nµy cÇn cã sù chuÈn bÞ kü l­ìng, t×m hiÓu kü vÒ hÖ thèng ph©n phèi ë c¸c n­íc nhËp khÈu th«ng qua c¸c phßng th­¬ng m¹i, c¸c ®¹i diÖn th­¬ng m¹i vµ mét ®éi ngò nh©n viªn tiÕp thÞ giµu kinh nghiÖm. Ph­¬ng ph¸p tiÕp thÞ thø hai còng ®­îc nhiÒu doanh nghiÖp sö dông lµ thuª nh©n viªn tiÕp thÞ cña c¸c thÞ tr­êng nhËp khÈu d­íi h×nh thøc tr¶ hoa hång theo hîp ®ång mµ hä kÝ ®­îc. Thµnh lËp trung t©m th«ng tin ngµnh dÖt may. CÇn thµnh lËp trung t©m th«ng tin ngµnh dÖt may víi c¸c chøc n¨ng thu thËp ph©n tÝch vµ th«ng tin cho c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn vÒ ph­¬ng h­íng chiÕn l­îc cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh chuÈn bÞ cho viÖc tham gia WTO, vÒ c¸c xu thÕ míi, kiÓu d¸ng, chÊt liÖu v¶i, thêi trang, t­ liÖu kü thuËt míi vµ dù b¸o t×nh h×nh thÞ tr­êng thÕ giíi, tæ chøc héi th¶o ®Þnh kú, xuÊt b¶n c¸c Ên phÈm chuyªn m«n vµ c¸c dÞch vô t­ vÊn kh¸c. 2.5- N©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt gia c«ng xuÊt khÈu, tõng b­íc t¹o tiÒn ®Ò ®Ó chuyÓn sang xuÊt khÈu trùc tiÕp Trong vµi n¨m tíi, ViÖt Nam vÉn gia c«ng hµng may xuÊt khÈu lµ chñ yÕu, mét mÆt xuÊt ph¸t tõ xu h­íng chuyÓn dÞch s¶n xuÊt tÊt yÕu cña ngµnh dÖt may thÕ giíi, mÆt kh¸c do ngµnh dÖt may ViÖt Nam ch­a ®ñ néi lùc ®Ó xuÊt khÈu trùc tiÕp. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, khi kh©u tiÕp thÞ, cung cÊp nguyªn liÖu, thiÕt kÕ vµ ®Æc biÖt lµ phèi hîp c¸c c«ng ®o¹n nµy ®Ó cho ra mét s¶n phÈm míi cã søc c¹nh tranh cña ngµnh dÖt may cña ViÖt Nam cßn yÕu kÐm th× gia c«ng vÉn lµ h×nh thøc cÇn thiÕt vµ hiÖu qu¶. §Ó n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt gia c«ng, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam nªn lùa chän s¶n phÈm gia c«ng mét c¸ch kü l­ìng, nªn nhËn gia c«ng c¸c s¶n phÈm míi yªu cÇu kü thuËt cao, ®­îc ­a chuéng trªn thÞ tr­êng thÕ giíi, ®Æc biÖt lµ c¸c thÞ tr­êng tiÒm n¨ng cña ViÖt Nam. Trong qu¸ tr×nh gia c«ng xuÊt khÈu, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn ph¶i tranh thñ tiÕp thu nh÷ng c«ng nghÖ s¶n xuÊt, c¸c bÝ quyÕt kü thuËt còng nh­ kinh nghiÖm qu¶n lý tiÕn tiÕn cña c¸c n­íc ®· thµnh c«ng trong lÜnh vùc dÖt may. Coi gia c«ng lµ b­íc ®i quan träng ®Ó t¹o lËp uy tÝn cña s¶n phÈm ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi b»ng nh÷ng ­u thÕ riªng biÖt, gi¸ rÎ chÊt l­îng tèt, giao hµng ®óng h¹n, qua gia c«ng xuÊt khÈu ®Ó häc hái kinh nghiÖm, tiÕp thu c«ng nghÖ vµ tÝch luü ®æi míi trang thiÕt bÞ, t¹o c¬ së vËt chÊt ®Ó chuyÓn dÇn sang xuÊt khÈu trùc tiÕp. 2.6- T¨ng dÇn tû träng xuÊt khÈu trùc tiÕp, gi¶m tû träng gia c«ng vµ xuÊt khÈu qua n­íc thø ba XuÊt khÈu trùc tiÕp lµ biÖn ph¸p rÊt quan träng ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ xuÊt khÈu. §Ó n©ng cao tû träng xuÊt khÈu trùc tiÕp cÇn: §¶m b¶o cung øng nguyªn liÖu phô S¶n phÈm ngµnh dÖt ph¶i ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña ngµnh may, t¹o lËp mèi quan hÖ qua l¹i mËt thiÕt gi÷a dÖt vµ may, thµnh lËp bé phËn chuyªn tr¸ch n¾m nhu cÇu cña ngµnh may ®Ó ®Æt hµng cho ngµnh dÖt ®Ó ngµnh dÖt cã h­íng ®Çu t­ vµ tæ chøc s¶n xuÊt hîp lý Ph¸t triÓn hÖ thèng C«ng ty s¶n xuÊt phô liÖu may trong n­íc. Ngay tõ ®Çu ph¶i ®Çu t­ cho c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, s¶n xuÊt ra c¸c s¶n phÈm phï hîp víi yªu cÇu may xuÊt khÈu Cã c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch sö dông nguyªn liÖu phô liÖu s¶n xuÊt trong n­íc. Quü th­ëng xuÊt khÈu cã 5% dµnh cho c¸c doanh nghiÖp sö dông nguyªn phô liÖu s¶n xuÊt trong n­íc vµ ­u tiªn h¹n ng¹ch cho c¸c doanh nghiÖp sö dông nguyªn phô liÖu trong n­íc lµ mét biÖn ph¸p tèt cho vÊn ®Ò nµy. Cã chiÕn l­îc ®ång bé vÒ ph¸t triÓn vïng nguyªn liÖu cho c«ng nghiÖp dÖt, ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn c©y b«ng, d©u t»m t¬. TËn dông phÕ liÖu dÖt ®Ó t¹o søc c¹nh tranh vÒ gi¸ c¶ cho s¶n phÈm dÖt. Ngay tõ b©y giê, ph¶i chó ý ®Õn vÊn ®Ò m«i tr­êng cho s¶n phÈm dÖt. ThÞ tr­êng EU vµ Mü ®· cã quy ®Þnh vÒ cÊm nhËp s¶n phÈm dÖt cã thuéc nhuém azo vµ s¾p tíi thÞ tr­êng NhËt B¶n, Australia, Niu Dil©n, Canada vµ c¸c thÞ tr­êng kh¸c còng sÏ ¸p dông quy ®Þnh nµy ®èi víi ngµnh dÖt. ChØ cã c¸c s¶n phÈm dÖt theo tiªu chuÈn ISO 9.000 vµ ISO 14.000 míi cã thÓ xuÊt khÈu vµ lµm nguyªn liÖu cho may xuÊt khÈu. KÕt hîp ph¸t triÓn s¶n xuÊt phô liÖu trong n­íc víi viÖc tranh thñ ®µm ph¸n ®Ó giµnh quyÒn chñ ®éng chän nhµ cung cÊp phô liÖu cho s¶n phÈm may. ¦íc tÝnh, phô liÖu chiÕm tõ 10-15%, cã khi ®Õn 25-35% gi¸ thµnh s¶n phÈm may nªn chñ ®éng vµ h¹ chi phÝ vÒ phô liÖu cã thÓ ®em l¹i hiÖu qu¶ ®¸ng kÓ trong viÖc gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm may. T¹o lËp tªn tuæi vµ kh¼ng ®Þnh uy tÝn trªn thÞ tr­êng quèc tÕ §Ó xuÊt khÈu trùc tiÕp, s¶n phÈm ViÖt Nam ph¶i ®­îc kinh doanh b»ng nh·n m¸c cña m×nh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ, muèn vËy: CÇn tËp trung ®Çu t­ cho c«ng nghÖ tiªn tiÕn trong kh©u thiÕt kÕ mÉu m· v¶i còng nh­ s¶n phÈm may. Tæ chøc tèt c«ng t¸c tiÕp thÞ vµ ®¨ng ký nh·n hiÖu hµng ho¸ Tr­íc m¾t, cã kÕ ho¹ch hîp t¸c víi c¸c ViÖn mèt, hoÆc thuª chuyªn gia thiÕt kÕ mèt cña n­íc ngoµi ®Ó ®Èy nhanh qu¸ tr×nh hoµ nhËp vµo thÞ tr­êng thÕ giíi. Kh¾c phôc khã kh¨n vÒ thiÕu nguån tµi chÝnh vµ nh©n lùc trong kh©u thiÕt kÕ mÉu m·, ph¸t triÓn s¶n phÈm míi th«ng qua viÖc trao ®æi b¶n quyÒn gi÷a c¸c c«ng ty vµ tranh thñ sù hç trî cña c¸c nhµ nhËp khÈu còng nh­ ®¹i diÖn cña c¸c m¹ng l­íi ph©n phèi t¹i n­íc nhËp khÈu Khi ch­a cã tªn tuæi trªn thÞ tr­êng thÕ giíi th× c¸ch tèt nhÊt ®Ó x©m nhËp thÞ tr­êng trong giai ®o¹n ®Çu lµ mua b»ng s¸ng chÕ, nh·n hiÖu cña c¸c c«ng ty n­íc ngoµi ®Ó lµm ra c¸c s¶n phÈm cña hä víi gi¸ rÎ h¬n, qua ®ã th©m nhËp vµo thÞ tr­êng thÕ giíi víi s¶n phÈm "made in Vietnam", ®ång thêi häc tËp kinh nghiÖm, tiÕp thu c«ng nghÖ ®Ó tiÕn tíi tù thiÕt kÕ mÉu m·. T¨ng c­êng c«ng t¸c ®¨ng ký nh·n hiÖu hµng ho¸. HiÖn nay ViÖt Nam chñ yÕu xuÊt khÈu qua c¸c n­íc trung gian hoÆc gia c«ng cho c¸c n­íc kh¸c. Muèn c¶i thiÖn t×nh h×nh vµ xuÊt khÈu trùc tiÕp, s¶n phÈm dÖt may ViÖt Nam cÇn kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ trªn thÞ tr­êng dÖt may thÕ giíi, b¾t ®Çu b»ng viÖc ®øng trªn thÞ tr­êng víi nh·n hiÖu hµng ho¸ cña chÝnh m×nh. ë nhiÒu n­íc, viÖc ®¨ng kÝ nh·n hiÖu hµng ho¸ cña doanh nghiÖp lµ ®iÒu kiÖn b¾t buéc. Tuy nhiªn, viÖc ®¨ng ký nh·n hiÖu hµng ho¸ ph¶i chÞu chi phÝ lín, cã khi lªn tíi vµi ngµn USD, v× vËy, ®Ó tiÕt kiÖm chi phÝ, c¸c doanh nghiÖp cã thÓ kÕt hîp víi nhau ®Ó ®¨ng ký mét nh·n hiÖu xuÊt khÈu chung cho tõng lo¹i s¶n phÈm. Còng cÇn l­u ý r»ng xuÊt khÈu trùc tiÕp chØ cã thÓ ®­îc thùc hiÖn ®­îc khi ®· cã vèn lín, kh¸ch hµng æn ®Þnh, s¶n phÈm ®¹t tiªu chuÈn theo hÖ thèng qu¶n lý chÊt l­îng ISO 9.000, doanh nghiÖp cã kinh nghiÖm vµ uy tÝn trªn thÞ tr­êng. V× lý do ®ã, viÖc chuyÓn sang xuÊt khÈu trùc tiÕp ®ßi hái ph¶i ®­îc tiÕn hµnh thËn träng, tr¸nh x¶y ra t×nh tr¹ng ®äng vèn, mÊt vèn dÉn ®Õn ph¸ s¶n doanh nghiÖp. KÕt luËn Tham gia vµo WTO ®· ®­îc kh¼ng ®Þnh lµ mét xu thÕ tÊt yÕu, vÊn ®Ò chØ lµ sím hay muén vµ ta sÏ ®ãn nhËn nã nh­ thÕ nµo? LiÖu ViÖt Nam cã thÓ tranh thñ ®­îc ®Çy ®ñ c¸c c¬ héi vµ ®èi ®Çu thµnh c«ng víi nh÷ng th¸ch thøc? §iÒu nµy ®ang ®­îc tr¶ lêi b»ng nh÷ng cè g¾ng, nç lùc cña c¸c ngµnh kinh tÕ trong viÖc dÇn dÇn ®iÒu chØnh vµ hoµn thiÖn chÝnh m×nh. §øng tr­íc mét sù kiÖn kinh tÕ quan träng cã ¶nh h­ëng s©u s¾c tíi toµn bé nÒn kinh tÕ, ngµnh dÖt may còng hoµ chung trong kh«ng khÝ s«i ®éng cña c¶ n­íc, ®ang chuÈn bÞ kü l­ìng vÒ mäi mÆt ®Ó ®ãn nhËn nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc do sù kiÖn nµy mang l¹i. Ngµnh dÖt may ViÖt Nam vÉn cßn tån t¹i kh«ng Ýt nh÷ng khã kh¨n, bÊt cËp cÇn gi¶i quyÕt nh­ng râ rµng lµ ngµnh ®· cã ®­îc mét néi lùc thùc sù ®Ó chuÈn bÞ hoµ nhËp vµo m«i tr­êng kinh doanh chung toµn cÇu, ®· s½n sµng nh¶y vµo cuéc chiÕn kinh tÕ ®Çy cam go víi nh÷ng ®èi thñ lín . Tham gia WTO sÏ mang l¹i cho ngµnh dÖt may ViÖt Nam c¶ c¬ héi vµ th¸ch thøc, sù kiÖn nµy sÏ nh­ mét luång giã míi thæi vµo toµn ngµnh kinh tÕ, lµm s«i ®éng vµ h©m nãng thªm n÷a bÇu kh«ng khÝ cña nÒn kinh tÕ ®ang trªn ®µ ph¸t triÓn, trong m«i tr­êng ®ã, ng­êi thùc sù m¹nh sÏ chiÕn th¾ng. DÖt may lµ mét ngµnh kinh tÕ ®· tån t¹i tõ rÊt l©u trong lÞch sö kinh tÕ ViÖt Nam, cïng ®i qua bao nhiªu b­íc th¨ng trÇm, ®Õn nay, trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ chuyÓn ®æi h­íng tíi mét nÒn kinh tÕ hoµn thiÖn h¬n, phån vinh h¬n, ngµnh kinh tÕ truyÒn thèng nµy vÉn ®ãng gãp rÊt nhiÒu vµo c«ng cuéc x©y dùng vµ ph¸t triÓn chung cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. ._.