Cơ hội và thách thức đối với chủ Doanh nghiệp vừa và nhỏ mới thành lập
Tài liệu Cơ hội và thách thức đối với chủ Doanh nghiệp vừa và nhỏ mới thành lập: ... Ebook Cơ hội và thách thức đối với chủ Doanh nghiệp vừa và nhỏ mới thành lập
Tóm tắt tài liệu Cơ hội và thách thức đối với chủ Doanh nghiệp vừa và nhỏ mới thành lập, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Lêi nãi ®Çu
1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi.
Tõ c«ng cuéc ®æi míi do §¶ng vµ Nhµ níc khëi xíng vµ l·nh ®¹o, ®éi ngò c¸c chñ DN xuÊt hiÖn vµ ngµy cµng t¨ng, kh¼ng ®Þnh ®îc vai trß to lín cña m×nh ®èi víi sù ph¸t triÓn cña ®Êt níc. Hä ®îc ®¸nh gi¸ lµ nguyªn khÝ cña quèc gia, ®éi ngò tiªn phong cña c«ng cuéc ®æi míi. B¸c Hå ®· tõng viÕt : “ViÖc níc, viÖc nhµ bao giê còng ®i ®«i víi nhau, nÒn kinh tÕ quèc d©n thÞnh vîng nghÜa lµ sù kinh doanh cña c¸c nhµ c«ng nghiÖp, th¬ng nghiÖp thÞnh vîng". V× thÕ, ViÖt Nam muèn phån vinh, s¸nh vai víi c¸c cêng quèc ph¸t triÓn trªn thÕ giíi th× ph¶i t¹o dùng ®îc mét ®éi ngò chñ DN hïng m¹nh, trong ®ã cã ®éi ngò chñ DNV&N.
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y c¸c DNV&N ®· ®îc h×nh thµnh, ph¸t triÓn vµ ®ãng gãp mét phÇn ®¸ng kÓ cho sù t¨ng trëng cña nÒn kinh tÕ ë ViÖt Nam trong suèt thËp kû qua. Tuy nhiªn, theo nhËn ®Þnh cña nhiÒu nhµ kinh tÕ, c¸c DNV&N hiÖn nay cha ph¸t huy ®îc hÕt tiÒm n¨ng cña m×nh, cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n. Nguyªn nh©n mét phÇn do b¶n th©n c¸c DNV&N cha cã nhiÒu kinh nghiÖm nhÊt ®Þnh trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, cha ®ñ n¨ng ®éng vµ s¸ng t¹o trong kinh doanh; mÆt kh¸c quan träng h¬n, lµ do cha cã mét khung khæ chÝnh s¸ch râ rµng cña Nhµ níc trong viÖc ®a ra nh÷ng biÖn ph¸p h÷u hiÖu t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c DNV&N ph¸t huy hÕt kh¶ n¨ng cña m×nh trong sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt níc.
Tõ nh÷ng cÊp thiÕt ®ã, nhãm chóng t«i xin chän ®Ò tµi “C¬ héi vµ th¸ch thøc ®èi víi chñ DNV&N míi thµnh lËp”
2. Môc ®Ých nghiªn cøu.
- Lµm râ nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ chñ DNV&N míi thµnh lËp trong khu vùc kinh tÕ t nh©n ë ViÖt Nam
- Trªn c¬ së ®ã, ®Ò tµi híng tíi mét c¸ch nh×n ®óng ®¾n h¬n vÒ ®éi ngò chñ DNV&N hiÖn nay. §Ò tµi ®a ra nh÷ng thµnh c«ng, ®ãng gãp vµ c¬ héi cña hä ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt níc, ®ång thêi ®a ra nh÷ng khã kh¨n, th¸ch thøc vµ víng m¾c trong kinh doanh. Tõ ®ã ®a ra nh÷ng gi¶i ph¸p hç trî, gióp ®ì nh»m ph¸t huy tèi ®a søc m¹nh tiÒm n¨ng cña ®éi ngò chñ DNV&N.
3. §èi tîng, ph¹m vi nghiªn cøu.
§Ò tµi tËp trung nghiªn cøu chñ DNV&N trong khu vùc kinh tÕ t nh©n ë ViÖt Nam, vai trß vµ vÞ trÝ cña hä trong tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc kinh doanh, lµm næi bËt lªn h×nh ¶nh ngêi chñ DNV&N míi thµnh lËp, còng nh nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc hä ph¶i ®¬ng ®Çu; trªn c¬ së ®ã t×m ra gi¶i ph¸p gióp hä ph¸t huy ®îc thÕ m¹nh.
4. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu.
§Ò tµi sö dông kÕt hîp ph¬ng ph¸p thèng kª, ph©n tÝch tæng hîp, so s¸nh vµ ph¬ng ph¸p thùc chøng dùa trªn sè liÖu thèng kª tõ tµi liÖu, b¸o chÝ, internet.. Trªn c¬ së ®ã cã c¸i nh×n kh¸i qu¸t h¬n vÒ ®éi ngò chñ DNV&N hiÖn nay.
5. §ãng gãp cña ®Ò tµi.
§éi ngò chñ DN ®Æc biÖt lµ c¸c chñ DNV&N trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay cßn gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n, rÊt cÇn sù hç trî cña nhµ níc, cña x· héi, ®Ó ph¸t huy søc m¹nh cña m×nh.
Qua nghiªn cøu ®Ò tµi, phÇn nµo ®· x¸c ®Þnh ®îc vÞ trÝ, vai trß vµ nh÷ng ®ãng gãp kh«ng nhá cña ®éi ngò chñ DNV&N trong khu vùc kinh tÕ t nh©n ë ViÖt Nam, gãp phÇn x©y dùng nªn ®éi ngò chñ DNV&N ngµy cµng hoµn thiÖn h¬n trong c«ng cuéc ®æi míi.
§Ò tµi còng ph©n tÝch thùc tr¹ng cña ®éi ngò chñ DNV&N trong khu vùc kinh tÕ t nh©n ViÖt Nam hiÖn nay, nh÷ng c¬ héi, thuËn lîi còng nh nh÷ng khã kh¨n, h¹n chÕ mµ hä ®ang ph¶i ®¬ng ®Çu. Tõ ®ã ®a ra mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Ó hç trî c¸c chñ DNV&N kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ cña m×nh trong lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh, trong c«ng cuéc ®æi míi ®Êt níc.
6. KÕt cÊu cña ®Ò tµi.
Ngoµi phÇn më ®Çu vµ phÇn kÕt luËn, ®Ò tµi ®îc chia lµm 3 phÇn:
* PhÇn I: Lý luËn chung vÒ DNV&N
* PhÇn II: Thùc tr¹ng cña ®éi ngò chñ DNV&N míi thành lËp ë ViÖt Nam, c¬ héi và th¸ch thøc.
* PhÇn III: Mét sè khuyÕn nghÞ chñ yÕu hç trî chñ DNV&N mới thành lËp ViÖt Nam.
PhÇn I
Lý luËn chung vÒ chñ DNV&N
Doanh nghiÖp võa vµ nhá
DNV&N lµ c¬ së s¶n xuÊt, kinh doanh ®éc lËp, ®· ®¨ng ký kinh doanh theo ph¸p luËt hiÖn hµnh, cã vèn ®¨ng ký kh«ng qu¸ 10 tû ®ång hoÆc sè lao ®éng trung b×nh hµng n¨m kh«ng qu¸ 300 ngêi.
T¹i ViÖt Nam hiÖn ®ang tån t¹i c¸c lo¹i h×nh DNV&N bao gåm: c¸c DN thµnh lËp vµ ho¹t ®éng theo luËt DN, c¸c DN thµnh lËp vµ ho¹t ®éng theo LuËt DNNN, c¸c HTX thµnh lËp vµ ho¹t ®éng theo LuËt HTX, c¸c hé kinh doanh c¸ thÓ ®¨ng ký theo N§ 02/2000/ N§-CP (3/2/2000) cña ChÝnh phñ vÒ §¨ng ký kinh doanh.
Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ hiÖn nay, c¸c DNV&N ngµy cµng kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ vµ ®ãng gãp cña m×nh trong nÒn kinh tÕ. DN cã mét sè vai trß sau:
Thø nhÊt, DN ®ãng vai trß quan träng trong viÖc t¹o c«ng ¨n viÖc lµm æn ®Þnh, gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ x· héi.
Thø hai, DN huy ®éng triÖt ®Ó c¸c nguån lùc ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ bao gåm vèn, c«ng nghÖ, tµi nguyªn, con ngêi... t¹o ®iÒu kiÖn sö dông tµi nguyªn s½n cã, nguån vèn tiÕt kiÖm trong d©n c ®Ó ®Çu t t¹o ®éng lùc cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ.
Thø ba, cung cÊp hµng ho¸ vµ dÞch vô, ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng cao cña ngêi tiªu dïng, gãp phÇn thóc ®Èy t¨ng trëng kinh tÕ ®Êt níc.
Thø t, gãp phÇn gia t¨ng nguån hµng xuÊt nhËp khÈu, t¨ng nguån thu cho ng©n s¸ch nhµ níc, nguån thu ngo¹i tÖ, t¹o tiÒn ®Ò cho sù ph¸t triÒn cña ®Êt níc.
HÖ thèng c¸c DN ch¼ng nh÷ng cã mét vai trß to lín ®èi víi c«ng cuéc x©y dùng nÒn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam, mµ cßn gi÷ vÞ trÝ then chèt trong viÖc thùc hiÖn thµnh c«ng c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc trong giai ®o¹n hiÖn nay. Tuy nhiªn hÖ thèng ®ã cã ph¸t triÓn bÒn v÷ng hay kh«ng cßn phô thuéc rÊt lín vµo ®éi ngò chñ DN nãi chung ®éi ngò chñ DNV&N nãi riªng, hä lµ ngêi quyÕt ®Þnh hiÖu qu¶ kinh tÕ còng nh sù thµnh b¹i cña DN.
Chñ Doanh nghiÖp võa vµ nhá
1.2.1 Kh¸i niÖm chñ Doanh nghiÖp võa vµ nhá.
Theo quan ®iÓm truyÒn thèng níc ta th× chØ cã Nhµ níc míi cã quyÒn thµnh lËp DN vµ nh÷ng DN ®îc thµnh lËp ra ®Òu lµ DNNN. V× vËy, kh¸i niÖm gi¸m ®èc DN chØ ®îc giíi h¹n trong ph¹m vi DNNN. Theo kh¸i niÖm nµy, gi¸m ®èc DNNN võa lµ ngêi ®¹i diÖn cho Nhµ níc, võa lµ ngêi ®¹i diÖn cho tËp thÓ nh÷ng ngêi lao ®éng, qu¶n lý DN theo chÕ ®é mét thñ trëng, cã quyÒn quyÕt ®Þnh viÖc ®iÒu hµnh mäi ho¹t ®éng cña DN.
Trong c¬ chÕ thÞ trêng, mét DN dï ë quy m« nµo, lo¹i h×nh së h÷u nµo còng ph¶i cã ngêi ®øng ®Çu mµ ta thêng gäi lµ gi¸m ®èc. Mét ®Þnh nghÜa ng¾n gän vµ ®¬n gi¶n nhÊt vÒ gi¸m ®èc DN: lµ ngêi thñ trëng cÊp cao nhÊt trong DN.
Trong cuèn “HÖ thèng qu¶n lý cña NhËt B¶n, truyÒn thèng vµ sù ®æi míi; kh¸i niÖm gi¸m ®èc DN ®îc hiÓu nh sau: gi¸m ®èc (tæng gi¸m ®èc) lµ ngêi ®iÒu hµnh ho¹t ®éng kinh doanh hµng ngµy cña c«ng ty vµ chÞu tr¸ch nhiÖm tríc héi ®ång qu¶n trÞ vÒ viÖc thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô vµ quyÒn h¹n ®îc giao”
Theo quan ®iÓm cña c¸c nhµ kinh tÕ vµ qu¶n lý Trung Quèc, gi¸m ®èc DN hä võa lµ ngêi ®øng ®Çu, ngêi qu¶n lý viÖc tæ chøc s¶n xuÊt, võa lµ nhµ kinh doanh, lµ th¬ng nh©n giao dÞch trªn thÞ trêng, ch¼ng nh÷ng ®iÒu khiÓn sù vËn hµnh trong DN, mµ cßn ph¶i chÌo l¸i con thuyÒn DN trong biÓn c¶ c¹nh tranh.
Theo LuËt DN (ngµy 12/6/1999) th×: Ngêi qu¶n lý DN lµ chñ së h÷u DN t nh©n, thµnh viªn hîp danh ®èi víi c«ng ty hîp danh, thµnh viªn héi ®ång thµnh viªn, chñ tÞch c«ng ty, thµnh viªn héi ®ång qu¶n trÞ, gi¸m ®èc(tæng gi¸m ®èc ), c¸c chøc danh qu¶n lý quan träng kh¸c do ®iÒu lÖ c«ng ty quy ®Þnh ®èi víi c«ng ty TNHH vµ c«ng ty cæ phÇn.
Qua c¸c kh¸i niÖm trªn, th× quan niÖm chñ DNV&N thuéc ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi: chñ DNV&N trong khu vùc kinh tÕ t nh©n lµ ngêi së h÷u DN võa lµ ngêi qu¶n lý ®iÒu hµnh DN, chÞu tr¸ch nhiÖm tríc DN, tríc DN cÊp trªn vÒ mäi ho¹t ®éng cña DN cung nh kÕt qu¶ cña c¸c ho¹t ®éng ®ã.
Theo quan ®iÓm nµy, chñ DN chÝnh lµ chñ së h÷u DN ®ång thêi lµ gi¸m ®èc DN. Cho nªn trong ®Ò tµi nµy ®ång ho¸ 3 kh¸i niÖm: chñ DN, chñ së h÷u DN, gi¸m ®èc DN.
1.2.2 §Æc ®iÓm cña gi¸m ®èc DN
Thø nhÊt, gi¸m ®èc lµ mét nghÒ.
Mµ ®· lµ mét nghÒ cÇn ®ßi hái ph¶i ®îc ®µo t¹o, nhng dï ®µo t¹o ë h×nh thøc nµo th× ngêi gi¸m ®èc còng ph¶i n¾m cho ®îc mét nghÒ vµ h¬n n÷a ph¶i cã tay nghÒ cao - nghÖ thuËt.
§Æc ®iÓm nµy ®îc hiÓu lµ: Gi¸m ®èc ph¶i cã kh¸t väng lµm giµu- kh«ng bao giê ®îc tho¶ m·n víi nh÷ng g× m×nh ®· cã mµ ph¶i lu«n v¬n lªn ®Ó giµu sang h¬n; gi¸m ®èc lµ ngêi cã kiÕn thøc c¶ ë tÇm tæng quan vÜ m« vµ c¸c kiÕn thøc chuyªn m«n; gi¸m ®èc lµ ngêi cã ãc quan s¸t, t duy s¸ng kiÕn vµ tù tin, cã tÇm nh×n xa tr«ng réng, kh¶ n¨ng tiªn ®o¸n, ph©n tÝch nh÷ng t×nh huèng cã kh¶ n¨ng x¶y ra trong t¬ng lai ®Ó cã thÓ ®a ra c¸c gi¶i ph¸p kÞp thêi; gi¸m ®èc lµ ngêi cã ý chÝ nghÞ lùc, tÝnh kiªn nhÉn vµ lßng quyÕt t©m; gi¸m ®èc ph¶i g¬ng mÉu cã ®¹o ®øc trong kinh doanh, gi÷ ch÷ tÝn víi kh¸ch hµng, t«n träng cÊp trªn, thuû chung víi b¹n bÌ ®ång nghiÖp, ®é lîng bao dung víi cÊp díi.
Thø hai, gi¸m ®èc lµ mét nhµ qu¶n trÞ kinh doanh. BiÕt t¹o vèn vµ sö dông vèn cã hiÖu qu¶ trong s¶n xuÊt kinh doanh. Ph¶i x¸c ®Þnh ®îc sè vèn cÇn thiÕt trong kinh doanh: ChÝnh x¸c lµ bao nhiªu, lóc nµo vµ thêi gian bao l©u, ®Ó cã thÓ cã biÖn ph¸p gi¶i quyÕt vµ xö lý. NÕu kh«ng ®ñ th× ph¶i huy ®éng vµ t×m nguån tµi trî nhng ph¶i kh¼ng ®Þnh ch¾c ch¾n r»ng khi kinh doanh doanh nghiÖp sÏ cã l·i.
Thø ba, gi¸m ®èc lµ ngêi cã n¨ng lùc qu¶n lý, biÕt ph©n quyÒn vµ giao nhiÖm vô cho cÊp díi vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho hä hoµn thµnh nhiÖn vô. §¶m b¶o thu nhËp cho ngêi lao ®éng, ph¸t triÓn nghÒ nghiÖp, t¹o ®iÒu kiÖn cho hä tiÕn bé. BiÕt kh¬i dËy kh¸t väng, ý chÝ vµ kh¶ n¨ng lµm giµu cho doanh nghiÖp, cho x· héi vµ c¸ nh©n theo ph¸p luËt. Gi¸m ®èc cßn ph¶i biÕt sèng c«ng b»ng d©n chñ. BiÕt ®·i ngé ®óng møc, biÕt l¾ng nghe, quyÕt ®o¸n mµ kh«ng ®éc ®o¸n.
Thø t, gi¸m ®èc lµ nhµ ho¹t ®éng x· héi, hiÓu thÊu ®¸o vµ tu©n thñ ph¸p luËt, c¸c chÝnh s¸ch, chÕ ®é quy ®Þnh cña Nhµ níc. BiÕt tham gia vµo c«ng t¸c x· héi.
Thø n¨m, s¶n phÈm cña gi¸m ®èc lµ nh÷ng quyÕt ®Þnh.
QuyÕt ®Þnh cña gi¸m ®èc ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn nhiÒu lÜnh vùc, nhiÒu con ngêi. V× vËy tríc khi ra quÕt ®Þnh cÇn ph¶i nghiªn cøu mét c¸ch thÊu ®¸o vµ tû mû tÊt c¶ c¸c vÊn ®Ò cã kiªn quan. ChÊt lîng cña quyÕt ®Þnh phô thuéc vµo tr×nh ®é nhËn thøc, kh¶ n¨ng vËn dông quy luËt kinh tÕ x· héi kh¸ch quan vµ kinh nghiÖm nghÖ thuËt cña gi¸m ®èc. Muèn n©ng cao chÊt lîng quyÕt ®Þnh th× ®ßi hái ngêi gi¸m ®èc ph¶i cã uy tÝn, cã kh¶ n¨ng s ph¹m, hiÓu biÕt khoa häc qu¶n lý vµ t©m lý. CÇn ¸p dông nh÷ng thµnh tùu khoa häc kü thuËt vµo viÖc lùa chän quyÕt ®Þnh. Ph¶i n¾m ®îc th«ng tin vµ xö lý th«ng tin chÝnh x¸c
1.2.3 Vai trß cña chñ DN
a/ Vai trß cña gi¸m ®èc trong DN.
Trong ba cÊp qu¶n trÞ DN, gi¸m ®èc lµ qu¶n trÞ viªn hµng ®Çu, lµ thñ trëng cÊp cao nhÊt trong DN. Mçi quyÕt ®Þnh cña gi¸m ®èc cã ¶nh hëng rÊt lín trong ph¹m vi toµn DN, gi¸m ®èc ph¶i lµ ngêi tËp hîp ®îc trÝ tuÖ cña mäi ngêi lao ®éng trong DN, ®¶m b¶o cho quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n, ®em lai hiÖu qu¶ kinh tÕ cao.
Vai trß quan träng kh¸c cña gi¸m ®èc lµ tæ chøc bé m¸y qu¶n lý ®ñ vÒ sè luîng, m¹nh vÒ chÊt lîng, bè trÝ hîp lý, c©n ®èi lùc lîng qu¶n trÞ viªn ®¶m b¶o quan hÖ bÒn v÷ng trong tæ chøc, ho¹t ®éng ¨n khíp, nhÞp nhµng, hoµn thµnh tèt môc tiªu ®· ®Ò ra.
VÒ lao ®éng: Gi¸m ®èc qu¶n lý hµng tr¨m, hµng ngh×n, thËm chÝ hµng v¹n lao ®éng. Vai trß cña gi¸m ®èc kh«ng chØ ë chç chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc lµm, thu nhËp, ®êi sèng cña sè lîng lín lao ®éng mµ cßn chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ ®êi sèng tinh thÇn, n©ng cao tr×nh ®é v¨n ho¸, chuyªn m«n cña hä, t¹o cho hä nh÷ng c¬ héi ®Ó th¨ng tiÕn.
VÒ tµi chÝnh: Gi¸m ®èc lµ ngêi qu¶n lý, lµ chñ tµi kho¶n cña hµng tr¨m triÖu, hµng tû ®ång. §Æc biÖt, trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, gi¸m ®èc ph¶i cã tr¸ch nhiÖm vÒ b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn. Mét quyÕt ®Þnh sai lÇm cã thÓ dÉn ®Õn lµm thiÖt h¹i hµng tû ®ång cña doanh nghiÖp.
Theo quan ®iÓm cña Khoa häc Qu¶n lý, chñ DN cã 3 vai trß chñ yÕu trong DN.
Thø nhÊt, thÓ hiÖn lµ ngêi cã vÞ trÝ cao nhÊt, lµ kh©u trung t©m liªn kÕt c¸c bé phËn, c¸ nh©n, c¸c yÕu tè nguån lùc thµnh mét thÓ thèng nhÊt, ®Ó thùc hiÖn tèt môc tiªu cña doanh nghiÖp.
Thø hai, chñ DN mét mÆt ®¹i diÖn cho lîi Ých x· héi (lîi Ých cña Nhµ níc, b¹n hµng, kh¸ch hµng), lîi Ých cña DN, mÆt kh¸c ®¹i diÖn cho lîi Ých cña nh©n viªn vµ nh÷ng ngêi lao ®éng do hä qu¶n lý (tiÒn l¬ng, tiÒn thëng).
Thø ba, chñ DN thÓ hiÖn lµ ngêi ®øng mòi chÞu sµo, trùc tiÕp vËn dông c¸c quy luËt kh¸ch quan (kinh tÕ, t©m lý, x· héi…) ®Ó ®a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh qu¶n lý, t¹o ra th¾ng lîi cho doanh nghiÖp.
b/ Vai trß cña chñ DN ®èi víi nÒn kinh tÕ.
Thø nhÊt, ®éi ngò chñ DN lµ lùc lîng xung kÝch trong c«ng cuéc ®æi míi ®Êt níc
Thø hai, ®éi ngò chñ DN lín m¹nh lµ h¹t nh©n cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng.
Thø ba, ®éi ngò chñ DN ®ãng vai trß nßng cèt, t¹o nªn søc sèng cña toµn bé nÒn kinh tÕ.
ChÝnh v× thÕ, TS Vò Quèc TuÊn - Ban nghiªn cøu ChÝnh phñ ®· nãi " Theo t«i trong c¬ chÕ thÞ trêng cã 3 líp ngêi cÇn ®îc t«n vinh: Nh÷ng ngêi ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, c¸c nhµ khoa häc c«ng nghÖ, doanh nh©n: nh÷ng ngêi ®a chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ níc, øng dông khoa häc kü thuËt vµo thùc tÕ" (B¸o diÔn ®µn doanh nghiÖp sè 52 ngµy 28/6/2001)
1.2.4. Nh÷ng yªu cÇu ®Æt ra ®èi víi chñ doanh nghiÖp.
Theo quan ®iÓm cña trêng Th¬ng M¹i Harvard, chñ DN cÇn héi tô ba ®iÓm sau:
VÒ kü n¨ng: Chñ DN ph¶i cã n¨ng lùc suy xÐt vÊn ®Ò mét c¸ch s¸ng t¹o cã kh¶ n¨ng xo¸ bá nh÷ng t duy cò vµ khu©n mÉu truyÒn thèng ®Ó t duy mét cach s¸ng t¹o, d¸m ®æi míi.
VÒ kiÕn thøc: Ngoµi kiÕn thøc tæng hîp th× cÇn ph¶i tinh th«ng Ýt nhÊt mét chuyªn ngµnh. Cã kiÕn thøc c¬ b¶n, toµn diÖn vµ hÖ thèng vÒ lÜnh vùc mµ DN ®ang kinh doanh. Bªn c¹nh ®ã chñ DN ph¶i cã kiÕn thøc vÒ kinh tÕ quèc tÕ, n¾m b¾t ®îc xu thÕ toµn cÇu, ph¸t hiÖn ra c¬ héi cña DN trong th¬ng m¹i quèc tÕ.
VÒ ®¹o ®øc: Ph¶i n¾m v÷ng c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n vÒ ®¹o ®øc, vµ cè g¾ng thùc hiÖn c¸c nguyªn t¾c ®ã. Cã ý thøc tr¸ch nhiÖm ®èi víi c¸c c¸ nh©n, DN vµ x· héi. Lu«n kh«ng ngõng n©ng cao tr×nh ®é cña b¶n th©n. BiÕt ®iÓm m¹nh, ®iÓm yÕu cña m×nh, biÕt tiÕp thu phª b×nh, biÕt rót ra bµi häc tõ trong sai lÇm vµ thÊt b¹i, lu«n t¹o ®îc niÒm tin víi mäi ngêi.
VËy, lµm thÕ nµo ®Ó x¸c ®Þnh yªu cÇu cÇn ph¶i cã cña mét chñ DNV&N ViÖt Nam? ChÝnh lµ viÖc lµm cÇn thiÕt nhÊt ®Ó ph¸t huy tèi ®a n¨ng lùc vµ vai trß cña chñ DNV&N ®èi víi sù ph¸t triÓn cña ®Êt níc. Tõ viÖc nghiªn cøu vµ tham kh¶o c¸c tµi liÖu, ®Ò tµi cña chóng t«i xin ®a ra nh÷ng yªu cÇu c¬ b¶n cÇn ph¶i cã cña mét chñ DN.
Thø nhÊt, cã kiÕn thøc tæng hîp vÒ nhiÒu lÜnh vùc ®ång thêi ph¶i giái chuyªn m«n ®èi víi lÜnh vùc m×nh ®ang ho¹t ®éng kinh doanh, ngoµi ra ph¶i cã nh÷ng kiÕn thøc nhÊt ®Þnh vÒ luËt ph¸p, kinh tÕ vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ.
Thø hai, ph¶i cã n¨ng lùc tæ chøc qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh ho¹t ®éng kinh doanh mét c¸ch khoa häc vµ cã hiÖu qu¶.
Thø ba, ph¶i cã t duy ®æi míi, n¨ng ®éng vµ s¸ng t¹o, d¸m m¹o hiÓm vµ chÊp nhËn rñi ro.
Thø t, chñ doanh nghiÖp ph¶i cã tinh thÇn ®oµn kÕt, biÕt kÕt hîp hµi hoµ lîi Ých x· héi, lîi Ých cña doanh nghiÖp víi lîi Ých cña ngêi lao ®éng.
Thø n¨m, ph¶i cã t c¸ch ®¹o ®øc cña mét nhµ kinh doanh ch©n chÝnh, ph¶i lµm tÊm g¬ng cho mäi ngêi trong DN noi theo; ph¶i lu«n ®Æt ch÷ tÝn lªn hµng ®Çu, t«n träng kh¸ch hµng, b¹n hµng, t«n träng ph¸p luËt vµ hoµn thµnh mäi nhiÖm vô ®ãng gãp ®èi víi nhµ níc vµ céng ®ång x· héi.
PhÇn II
Thùc tr¹ng cña ®éi ngò chñ DNV&N míi
thµnh lËp ViÖt Nam, c¬ héi vµ th¸ch thøc
2.1. §éi ngò chñ DNV&N ®ang tõng bíc kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ cña m×nh trong lÜnh vùc kinh doanh.
2.1.1 §éi ngò chñ doanh nghiÖp ngµy cµng t¨ng
Nh chóng ta ®· biÕt, sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña khu vùc kinh tÕ t nh©n míi ®îc chÝnh thøc thõa nhËn tõ 1990, khi luËt DN t nh©n vµ LuËt c«ng ty ®îc th«ng qua. Tõ ®ã ®Õn nay, lo¹i h×nh DN ë ViÖt Nam còng trë nªn phong phó h¬n, víi nh÷ng lo¹i h×nh nh c¸ nh©n vµ nhãm kinh doanh, DN t nh©n, c«ng ty TNHH, c«ng ty cæ phÇn.
Theo kÕt qu¶ ®iÒu tra kinh doanh (Dù th¶o b¸o c¸o ®iÒu tra kinh doanh t¹i c¸c DN, VIE/97/09, Hµ Néi, 5/1999) cã tíi 284 trong sè 325 (chiÕm 87,4%) DN pháng vÊn ®îc thµnh lËp tõ 1992. Cô thÓ cã 70 trong sè 96 DNNN (72,9%); 36 trong sè 42 HTX (85,7%); 85 trong sè 90 C«ng ty TNHH (94,4%); 4 (100%), C«ng ty TNHH ®îc thµnh lËp trong giai ®o¹n 1992- 1998.
LuËt DN (12/6/1999) thay thÕ cho LuËt C«ng ty vµ DN t nh©n cã hiÖu lùc tõ 1/1/2003. Khu vc kinh tÕ t nh©n trong b¸o c¸o nµy bao gåm c¸c hé kinh doanh, c¸c DN t nh©n, c¸c c«ng ty TNHH vµ c¸c c«ng ty cæ phÇn..
Tõ ®ã ®Õn nay vÒ mÆt sè lîng, chñ DN t¨ng chñ yÕu ë khu vùc ngoµi quèc doanh, sau ®ã lµ khui vùc cã vèn ®Çu t níc ngoµi, DNNN gi¶m do tæ chøc s¶n xuÊt l¹i vµ cæ phÇn ho¸ chuyÓn sang khu vùc ngoµi quèc doanh.
Sè DN thøc tÕ ®ang ho¹t ®éng trong c¸c ngµnh kinh doanh t¨ng b×nh qu©n 25,8%/n¨m (2 n¨m t¨ng 23,1 ngµn DN) Trong ®ã: DNNN gi¶m 4,8% (2 n¨m gi¶m 498 DN); DNNQD t¨ng 30,3% (2 n¨m t¨ng 22,85 ngµn DN); DN cã vèn ®Çu t níc ngoµi t¨ng 22,8% ( 2 n¨m t¨ng 775 DN)
B¶ng 1: B¶ng chi tiÕt tõng khu vùc vµ tõng ngµnh kinh tÕ
Sè DN ®ang ho¹t ®éng
1-1- 2001
1-1-2002
1-1-2003
Tæng sè
1- Chia theo khu vùc:
+Khu vùc DNNN
+Khu vùc ngoµi quèc doanh
Trong ®ã:
Hîp t¸c x·
DN t nh©n
Cty TNHH
Cty cæ phÇn
+Khu vùc cã vèn ®Çu t níc ngoµi
Trong ®ã: DN 100% vèn níc ngoµi.
2-Chia theo c¸c ngµnh kinh tÕ :
+N«ng l©m nghiÖp, thuû s¶n.
+C«ng nghiÖp.
+Th¬ng nghiÖp,kh¸ch s¹n, nhµ hµng.
+X©y dùng.
+VËn t¶i, viÔn th«ng.
+C¸c ngµnh dÞch vô kh¸c.
39.762
5.531
32.802
3.187
18.226
10.489
800
1.529
858
891
10.946
19.281
3.984
1.789
2.871
51.057
5.067
43.993
3.614
22.554
16.189
1.636
1.997
3.424
12.951
22.849
5.588
2.535
3.710
62.892
5.033
55.555
4.112
24.818
23.587
3.038
2.304
1.566
3.376
15.818
27.633
7.814
3.251
5.000
Nguån: Ph¸t triÓn doanh nghiÖp trong c¸c ngµnh kinh tÕ 2000-2003
Sè lîng c¸c ®¬n vÞ kinh doanh chñ yÕu tËp trung ë 3 vïng: (i): Vïng §BSCL (24%); (ii): Vïng §BSH (21%); (iii): Vïng MiÒn §«ng Nam Bé (19%); TiÕp ®ã lµ vïng khu Bèn cò (13%); Duyªn h¶i MiÒn Trung (10%); miÒn nói vµ trung du (9%); T©y Nguyªn (4%). Nh vËy 3 vïng (tõ i-iii) chiÕm trªn 60% tæng sè ®¬n vÞ kinh doanh t nh©n trªn ®Þa bµn c¶ níc.
B¶ng 2: Ph©n bè c¸c c¬ së kinh tÕ ngoµi quèc doanh ph©n theo
vïng l·nh thæ.
§¬n vÞ: %
C¸c lo¹i h×nh doanh nghÖp
DNTN
Cty
TNHH
Cty
Cæ phÇn
HTX
Kinh tÕ
C¸ thÓ
1.Vïng nói vµ trung du
2.§ång b»ng s«ng Hång
3.Khu Bèn cò
4.Duyªnh¶i MiÒn Trung
5.T©y Nguyªn
6.§«ng Nam Bé
7.§ång b»ng SCL
PhÇn tr¨m tæng sè
3.91
5.32
2.74
20.64
2.46
24.80
40.14
1.22
3.79
32.70
2.44
4.71
1.09
51.27
4,00
0,48
1,96
22,88
1,31
7,19
1,31
53,59
11,76
0,01
12,49
48,07
8,72
11,20
2,14
12,80
4,58
0,20
9,62
21,19
13,26
10,14
3,72
18,43
23,63
98,09
Tæng
100
100
100
100
100
Nguån: B¸o c¸o nghiªn cøu DNV&N, Hµ Néi 5/2000
2.1.2. Ngµnh nghÒ kinh doanh cña c¸c DNV&N.
XÐt vÒ ngµnh nghÒ kinh doanh, th× c¸c ®¬n vÞ kinh doanh thuéc khu vùc kinh tÕ t nh©n chñ yÕu ho¹t ®éng trong 3 ngµnh: (i); dÞch vô th¬ng nghiÖp, söa ch÷a xe ®éng c¬, m« t« xe m¸y(chiÕm 46%); (ii) trong c«ng nghiÖp chÕ biÕn (chiÕm 22%) ; (iii) h¸ch s¹n nhµ hµng (chiÕm 13%);
B¶ng 3: Ph©n bè c¸c lo¹i h×nh kinh doanh ngoµi quèc doanh ph©n theo ngµnh kinh tÕ.
§¬n vÞ: %
Ph©n theo ngµnh kinh tÕ
C¸c lo¹i h×nh DN
DNTN
TNHH
Cty CP
HTX
C¸ thÓ
1.N«ng nghiÖp
0,18
0,49
0,65
0,37
0,88
2.Thuû s¶n
20,66
0,48
1,31
0,98
3,63
3.C«ng nghiÖp khai th¸c má
0,23
0,38
0,00
4,85
1,01
4.C«ng nghiÖp chÕ biÕn
22,47
24,04
31,37
55,47
22,17
5.Sx, ph©n phèi ®iÖn, khÝ ®èt vµ níc
0,14
0,10
0,00
0,24
0,02
6.X©y dùng
4,55
13,80
8,50
5,53
0,13
7.Th¬ng nghiÖp, söa ch÷a xe ®éng c¬, m«t«, xe m¸y
43,36
47,92
22,22
12,22
46,40
8.Kh¸ch s¹n, nhµ hµng
4,46
3,72
2,61
0,68
13,09
9.VËn t¶i, kho b·i vµ th«ng tin liªn l¹c
1,08
4,55
1,31
13,44
7,62
10.Tµi chÝnh, tÝn dông
0,19
0,07
26,14
5,48
0,01
11.Ho¹t ®éng khoa häc vµ c«ng nghÖ
0,01
0,22
0,00
0,00
0,00
12.H®éng lquan ®Õn kdoanh tµi s¶n, dÞch vô t vÊn
0,42
3,17
5,88
0,01
1,21
13.Gi¸o dôc vµ ®µo t¹o
0,00
0,01
0,00
0,00
0,02
14.Y tÕ vµ c¸c ho¹t ®éng cøu trî x· héi
0,01
0,03
0,00
0,00
0,56
15.Ho¹t ®éng v¨n ho¸, thÓ thao
0,04
0,10
0,00
0,03
1,05
16.Ho¹t ®éng phôc vô c¸c nh©n vµ céng ®ång
2,21
0,92
0,00
0,24
2,21
PhÇn tr¨m tæng sè
100
(1,22)
100
(0,48)
100
(0,01)
100
(0,20)
100
(98,09)
Nguån: B¸o c¸o nghiªn cøu DNV&N, Hµ Néi 5/2000
§iÒu ®¸ng lu ý lµ cã 21% sè DN t nh©n ho¹t ®éng trong lÜnh vùc thuû s¶n vµ 26% c«ng ty cæ phÇn ngoµi quèc doanh ho¹t ®éng trong lÜnh vùc tµi chÝnh tÝn dông. Sè ®¬n vÞ kinh doanh t nh©n trong lÜnh vùc kh¸ch s¹n nhµ hµng kh«ng nhiÒu (13% c¸ nh©n vµ hé kinh doanh; 4,5% DN t nh©n; 3% c«ng ty cæ phÇn vµ 4% c«ng ty TNHH)
2.1.3. Tr×nh ®é
HiÖn nay nÕu xÐt trªn mÆt b»ng cña x· héi ViÖt Nam, tr×nh ®é cña chñ DN cßn thÊp. Tuy nhiªn vÒ c¬ b¶n c¸c chñ DN ViÖt Nam cã nÒn t¶ng häc vÊn t¬ng ®èi cao so víi c¸c níc kh¸c cã cïng møc thu nhËp. §a sè c¸c chñ DN cã tr×nh ®é häc vÊn c¬ së t¬ng ®èi kh¸ thÓ hiÖn ë khu vùc doanh nghiÖp quèc doanh, 18% cã tr×nh ®é ®¹i häc, 33% cã tr×nh ®é trung cÊp vµ s¬ cÊp.
T¹i Hµ Néi, hiÖn nay chØ cã 25% chñ DNV&N cã tr×nh ®é ®¹i häc. Theo th«ng tin tõ HiÖp héi DNV&N Hµ Néi, kho¶ng mét nöa (kho¶ng 5.000) chñ DNV&N Hµ Néi hiÖn nay cha qua ®µo t¹o chÝnh thøc, hÇu hÕt lµ tù ®µo t¹o lÊy. §©y lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n lµm h¹n chÕ n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c chñ DN Hµ Néi. Còng theo tin tõ HiÖp héi, Hµ Néi cã trªn 12.000 DN ®ang ho¹t ®éng, trong ®ã cã kho¶ng 20-30% chñ DNV&N qua ®µo t¹o ®¹i häc chÝnh quy, cßn l¹i kho¶ng 15– 20% c¸c chñ DN chØ ®µo t¹o qua c¸c trêng d¹y nghÒ (Thêi B¸o kinh tÕ 22/2/2004)
Trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi, c¸c chñ DN ViÖt Nam kh«ng ngõng tiÕp thu nh÷ng tri thøc míi, say mª häc hái ®Ó n©ng cao tr×nh ®é häc vÊn còng nh kinh nghiÖm trong ho¹t ®éng kinh doanh, t×m hiÓu vµ øng dông c¸c tiÕn bé cña khoa häc kû thuËt, c«ng nghÖ míi.
2.1.4 Nh÷ng ®ãng gãp cña ®éi ngò chñ DNV&N ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ ViÖt Nam
a/ VÒ gi¶i quyÕt viÖc lµm
DNV&N thu hót rÊt nhiÒu lao ®éng ë ViÖt Nam. Hµng n¨m níc ta cã kho¶ng 1 triÖu ngêi ®Õn tuæi lao ®éng. HiÖn chiÕm tíi 42,7% chñ DNV&N lµ lao ®éng tõ khu vùc Nhµ níc chuyÓn sang trong qu¸ tr×nh s¾p xÕp l¹i DNNN, gãp phÇn gi¶i quyÕt viÖc lµm, thu nhËp vµ æn ®Þnh t×nh h×nh kinh tÕ x· héi. ¦íc tÝnh cña mét nghiªn cøu cho thÊy DNV&N gi¶i quyÕt kho¶ng 26% lao ®éng c¶ níc (kh«ng kÓ lao ®éng trong hé gia ®×nh, mét lùc lîng ®«ng ®¶o ë ViÖt Nam hiÖn nay). Con sè nµy cho thÊy vai trß quan träng cña DNV&N lín h¬n 2,5 lÇn so víi c¸c DNNN vÒ sè lîng lao ®éng (7,8 triÖu so víi 3 triÖu). Ë ViÖt Nam theo íc tÝnh cã kho¶ng 7,8 triÖu lao ®éng ®îc thu hót vµo lµm viÖc cho c¸c DNV&N. §©y lµ mét c¸ch ph¸t triÓn gãp phÇn gi¶i quyÕt tèt søc Ðp thÊt nghiÖp ®ang ngµy cµng gia t¨ng do d©n sè ®«ng. B¶ng díi ®©y cho thÊy tû lÖ ®ãng gãp cña DNV&N thuéc c¸c lÜnh vùc khac nhau trong viÖc thu hót lao ®éng.
B¶ng 4: Tû lÖ lao ®éng cña c¸c DNV&N trong c¸c ngµnh.
Ngµnh
Tû träng lao ®éng (%)
C«ng nghiÖp khai th¸c má
2,4
C«ng nghiÖp chÕ biÕn
35,7
S¶n xuÊt, ph©n phèi ®iÖn, níc
2,6
X©y dùng
15,6
Th¬ng m¹i, dÞch vô söa ch÷a
19,5
Kh¸ch s¹n, nhµ hµng
5,1
VËn t¶i, kho b·i
11,1
Tµi chÝnh, tÝn dông
3,7
Khoa häc vµ c«ng nghÖ
0,1
Kinh doanh tµi s¶n, t vÊn
2,7
V¨n ho¸, thÓ thao
0,6
DÞch vô phôc vô c¸c nh©n c«ng
0,8
Tæng sè
100
Nguån: Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn DNV&N ë ViÖt Nam, NXB CTQG, tr.23
6 th¸ng ®Çu n¨m 2003 khu vùc kinh tÕ t nh©n ®· g¶i quyÕt viÖc lµm cho 257.5 ngµn ngêi (t¨ng 6,5% so víi cïng kú 2002) trong ®ã sè ngêi cã viÖc lµm æn ®Þnh lµ 77% (t¨ng 7,1%). Sè ngêi ®¨ng ký xin lµm viÖc íc tÝnh cuèi th¸ng 6 t¨ng 8,4% (so víi th¸ng 6/2002); sè ngêi ®¨ng ký xin viÖc lµm lµ bé ®éi hoµn thµnh nghÜa vô qu©n sù t¨ng 2,3% vµ häc sinh th«i häc t¨ng 0,5% (Nguån: Con sè &sù kiÖn tr.14 – sè 7/2003)
So s¸nh víi mét sè níc kh¸c, tû träng thu hót lao ®éng vµ t¹o ra gi¸ trÞ gia t¨ng cña c¸c DNV&N ë mét sè níc vµ vïng l·nh thæ Ch©u ¸
Níc vµ vïng l·nh thæ
Tû träng lao ®éng thu hót(%)
Gi¸ trÞ gia t¨ng t¹o ra(%)
Xingapo
35,2
26,6
Malaixia
47,8
36,4
Hµn Quèc
37,2
21,1
NhËt B¶n
55,2
38,8
Hång K«ng
59,3
Nh×n chung, tõ c¸c sè liÖu thèng kª trªn cã thÓ thÊy c¸c DNV&N chiÕm tõ 81-98% sè DN, thu hót kho¶ng 30%-60% lao ®éng vµ t¹o ra 20%-40% gi¸ trÞ gia t¨ng trong nÒn kinh tÕ c¸c níc nµy.
(Nguån: Kû yÕu KH, dù ¸n chÝnh s¸ch hç trî ph¸t triÓn DNV&N ë ViÖt Nam, Häc viÖn chÝnh trÞ quèc gia HCM, Hµ Néi, 1996)
PhÇn lín lao ®éng khu vùc kinh tÕ t nh©n lµm viÖc trong 2 ngµnh th¬ng m¹i vµ dÞch vô söa ch÷a, vµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn. Mçi ngµnh chiÕm kho¶ng 31% tæng sè lao ®éng trong khu vùc kinh tÕ t nh©n.
Kho¶ng gÇn mét nöa (49% sè lao ®éng khu vùc kinh tÕ t nh©n lµm viÖc ë cïng miÒn §«ng Nam Bé vµ §BSCL. TiÕp ®ã lµ vïng §BSH (19%) vµ Vïng khu Bèn cò (11%)
B¶ng 5: Lao ®éng c¸c c¬ së kinh tÕ ngoµi quèc doanh ph©n theo vïng l·nh thæ (cã ®Õn 31/12/1996)
§¬n vÞ: %
Ph©n theo vïng l·nh thæ
Lo¹i h×nh doanh nghiÖp
DNTN
Cty
TNHH
Cty
Cæ phÇn
HTX
Kinh tÕ
C¸ thÓ
1.Vïng nói vµ trung du
2.§ång b»ng s«ng Hång
3.Khu Bèn cò
4.Duyªn h¶i MiÒn Trung
5.T©y Nguyªn
6.§«ng Nam Bé
7.§ång b»ng s«ng Cöu Long
7,43
7,49
4,71
17,17
2,95
28,68
31,57
4,03
23,00
2,54
6,13
1,09
58,62
4,59
0,06
12,15
0,18
2,96
0,10
75,95
8,60
5,43
34,99
9,49
14,81
3,17
26,35
5,84
7,40
19,06
11,86
10,95
2,93
22,57
25,24
5,54
7,98
0,84
4,43
81,21
Tæng sè
100
100
100
100
100
Nguån: B¸o c¸o nghªn cøu DNV&N, Hµ Néi 5/2000
b/ §ãng gãp cho Nhµ níc:
XÐt vÒ doanh thu cña c¸c lo¹i h×nh DN cña khu vùc kinh tÕ t nh©n, th× c¸ nh©n vµ nhãm kinh doanh chØ chiÕm 40% tæng doanh thu cña khu vùc kinh tÕ t nh©n. Nh vËy, vÒ khÝa c¹nh nµy, nhãm DN ®¨ng ký chÝnh thøc, gåm DN t nh©n, c«ng ty TNHH,c«ng ty cæ phÇn chiÕm phÇn quan träng h¬n (57%).
§iÒu nµy cã thÓ cã phÇn do c¸ nh©n vµ nhãm kinh doanh kh«ng khai b¸o ®óng møc doanh thu cña hä, vµ khai b¸o thÊp h¬n, thùc tÕ lµ ®iÒu cã thÓ x¶y ra.
Tuy vËy nã ph¶n ¸nh mét thùc tÕ lµ c¸c DN cã ®¨ng ký chÝnh thøc cã quy m« kinh doanh lín h¬n. V× nÕu muèn kinh doanh quy m« lín th× ch¾c ch¾n ph¶i chuyÓn ®æi sang h×nh thøc DN ®¨ng ký chÝnh thøc, ho¹t ®éng theo nh÷ng nguyªn t¾c luËt lÖ cña c¬ chÕ thÞ trêng.
§iÒu ®¸ng lu ý lµ doanh thu cña khu vùc MiÒn §«ng Nam Bé, gåm c¶ thµnh phè Hå ChÝ Minh chiÕm tíi 51% tæng doanh thu cña khu vùc tu nh©n trªn c¶ níc. TiÕp ®Õn lµ vïng §BSCL (22%) vµ vïng §BSH (12%). Nh vËy, xÐt vÒ doanh thu, th× ho¹t ®éng cña khu vùc t nh©n ë ViÖt Nam chñ yÕu tËp trung ë miÒn Nam ViÖt Nam.
B¶ng 6: Doanh thu c¸c c¬ së kinh tÕ ngoµi quèc doanh ph©n theo cïng l·nh thæ
§¬n vÞ: %
Ph©n theo vïng l·nh thæ
Lo¹i h×nh DN
DNTN
TNHH
CP
HTX
C¸ thÓ
1.Vïng nói vµ trung du
2.§ång b»ng s«ng Hång
3.Khu Bèn cò
4.Duyªn h¶i MiÒn Trung
5.T©y Nguyªn
6.§«ng Nam Bé
7.§ång b»ng s«ng Cöu Long
2,90
2,97
1,40
6,19
1,98
41,44
43,11
17,18
1,34
15,89
0,62
4,37
1,85
68,05
7,87
36,04
0,26
7,48
0,12
1,34
0,05
86,01
4,73
3,75
4,68
12,90
25,39
9,03
4,53
31,98
11,49
2,43
4,97
12,07
4,85
7,91
3,22
38,96
28,02
40,60
3,12
11,73
3,05
6,12
2,43
51,46
22,08
100
Tæng sè
100
100
100
100
100
100
Nguån: B¸o c¸o nghªn cøu DNV&N, Hµ Néi 5/2000
XÐt vÒ ngµnh nghÒ kinh doanh, th× doanh thu cña khu vùc kinh tÕ t nh©n chñ yÕu tËp trung ë 3 ngµnh, ®ã lµ th¬ng m¹i, söa ch÷a xe ®éng c¬, xe m¸y, xe m« t« (61%) vµ ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn (23%) vµ kh¸ch s¹n, nhµ hµng (kho¶ng 4%).
XÐt vÒ nghÜa vô ®ãng thuÕ cho Nhµ níc, th× sè thuÕ cña c¸ nh©n vµ nhãm kinh doanh chiÕm 54% tæng sè thuÕ cña khu vùc kinh tÕ t nh©n, kh«ng kÓ thuÕ cña khu vùc n«ng nghiÖp, tiÕp ®Õn lµ c«ng ty TNHH vµ doanh nghiÖp t nh©n (40%)
PhÇn lín thuÕ mµ c¸c ®¬n vÞ kinh doanh cña khu vùc ngoµi quèc doanh nép ®Òu tËp trung ë 2 ngµnh: th¬ng m¹i dÞch vô (50% tæng sè thuÕ cña khu vùc t nh©n) vµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn (26%).
B¶ng 7: Nép thuÕ c¸c lo¹i h×nh kinh doanh ngoµi quèc doanh ph©n theo ngµnh kinh tÕ (®Õn 31/12/1996)
§¬n vÞ: %
Ph©n theo ngµnh kinh tÕ
Lo¹i h×nh doanh nghiÖp
DNTN
TNHH
Cæ phÇn
HTX
C¸ thÓ
1.N«ng nghiÖp
0,05
0,23
0,00
0,08
0,20
0,18
2.Thuû s¶n
5,34
0,04
0,02
0,40
2,08
1,99
3.C«ng nghiÖp khai th¸c má
0,08
0,04
0,00
1,22
0,11
0,12
4.C«ng nghiÖp chÕ biÕn
25,81
33,06
25,71
24,08
22,47
25,69
5.Sx, ph©n phèi ®iÖn, khÝ ®èt vµ níc
0,03
0,02
0,00
1,10
0,01
0,02
6.X©y dung
4,07
9,44
0,74
2,20
0,05
3,02
7.Th¬ng nghiÖp, sc xe ®éng c¬, m«t«,xe m¸y
44,15
51,23
25,01
22,59
54,06
50,05
8.Kh¸ch s¹n, nhµ hµng
19,28
1,25
0,46
0,13
11,09
9,37
9.VËn t¶i, kho b·i vµ th«ng tin liªn l¹c
0,31
2,75
0,65
48,31
3,05
3,75
10.Tµi chÝnh, tÝn dông
0,03
0,00
44,16
0,80
0,00
1,38
11.Ho¹t ®éng khoa häc vµ c«ng nghÖ
0,00
0,10
0,00
0,00
0,00
0,02
12.H®éng lquan ®Õn kdoanh tµi s¶n, dÞch vô t vÊn
0,22
1,48
3,25
0,05
4,51
2,95
13.Gi¸o dôc vµ ®µo t¹o
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
14.Y tÕ vµ c¸c ho¹t ®éng cøu trî x· héi
0,00
0,00
0,00
0,00
0,74
0,40
15.Ho¹t ®éng v¨n ho¸, thÓ thao
0,04
0,03
0,00
0,00
10,44
0,25
16.Ho¹t ®éng phôc vô c¸ nh©n vµ céng ®ång
0,58
0,33
0,00
0,06
1,18
0,81
15,65
24,09
3,05
2,81
54,39
0,01
c/ Gãp phÇn t¨ng trëng kinh tÕ vµ æn ®Þnh kinh tÕ:
DN nghiÖp ph¸t triÓn lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Õn t¨ng trëng cao vµ æn ®Þnh cña nÒn kinh tÕ nh÷ng n¨m qua. Doanh thu thuÇn t¨ng b×nh qu©n 26,8% (n¨m 2000 ®¹t 1.188.187 tû ®ång), tæng nguån vèn t¨ng 16,4%/n¨m, nép ng©n s¸ch Nhµ níc t¨ng 15,5%/n¨m. Lîi Ých lín h¬n mµ t¨ng trëng DN mang l¹i lµ t¹o ra khèi lîng hµng ho¸ vµ dÞch vô lín h¬n, phong phó h¬n, gãp phÇn quan träng c¶i thiÖn vµ n©ng cao møc tiªu dïng t¨ng trong níc vµ t¨ng xuÊt khÈu, ®ã còng lµ yÕu tè gi÷ cho nÒn kinh tÕ æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn nh÷ng n¨m qua.
B¶ng 8: Tæng møc b¸n lÎ hµng ho¸ vµ dÞch vô x· héi cña c¶ níc 9 th¸ng n¨m 2003
9 th¸ng n¨m 2003 (Tû ®ång)
C¬ cÊu (%)
Tû lÖ so víi cïng kú n¨m tríc (%)
Tæng sè
27.281
100.0
111,7
Ph©n theo lo¹i h×nh kinh tÕ
Nhµ níc
TËp thÓ
C¸ thÓ
T nh©n
KV cã vèn ®Çu t níc ngoµi
38.240
2.102
146.801
36.067
4.071
16,8
0,9
64,6
15,9
1,8
109,7
123,8
109,8
123,0
105,4
Ph©n theo ngµnh ho¹t ®éng
Th¬ng nghiÖp
Kh¸ch s¹n, nhµ hµng
Du lÞch
DÞch vô
184.323
29.884
1.630
11.444
81,1
13,2
0,7
5,0
111,4
113,6
88,6
116,4
d/ Th«ng qua ph¸t triÓn DN t¹o ra c¬ cÊu kinh tÕ míi gåm nhiÒu thµnh phÇn, nhiÒu ngµnh nghÒ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh phong phó vµ ®a d¹ng:
Tríc n¨m 2000, DN ph¸t triÓn chñ yÕu trong ngµnh c«ng nghiÖp víi vai trß quyÕt ®Þnh lµ DNNN, c¸c ngµnh kh¸c ho¹t ®éng cña c¸ thÓ, hé gia ®×nh lµ chÝnh chiÕm tõ 85-95% s¶n lîng toµn ngµnh (nh n«ng l©m nghiÖp, thuû s¶n, th¬ng m¹i….). §Õn n¨m 2002, ho¹t ®éng cña lo¹i h×nh DN cã mÆt ë hÇu hÕt c¸c ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh; trong ®ã ngµnh c«ng nghiÖp, DN chiÕm trªn 90% gi¸ trÞ s¶n xuÊt toµn ngµnh,._. th¬ng m¹i, kh¸ch s¹n nhµ hµng chiÕm tõ 20-30%, x©y dùng, vËn t¶i trªn 60%, ho¹t ®éng tµi chÝnh ng©n hµng chiÕm 95-98%....Mét sè ngµnh nh ho¹t ®éng khoa häc c«ng nghÖ, v¨n ho¸ thÓ thao, cøu trî x· héi, ho¹t ®éng phôc vô c¸ nh©n vµ céng ®ång, còng xuÊt hiÖn trªn 700 DN víi sè vèn gÇn 7.700 tû ®ång, nép ng©n s¸ch 183 tû ®ång.
C¸c lo¹i h×nh kinh tÕ trong DN ph¸t triÓn ®a d¹ng gåm nhiÒu thµnh phÇn, trong ®ã DNNN vµ khu vùc cã vèn ®Çu t níc ngoµi chiÕm tû träng lín nhÊt, c¸c lo¹i h×nh DN t nh©n tuy cßn nhá nhng ph¸t triÓn nhanh vµ réng kh¾p ë c¸c ngµnh vµ c¸c ®Þa ph¬ng trong c¶ níc, lo¹i h×nh kinh tÕ tËp thÓ ®ang ®îc kh«i phôc vµ cã bíc ph¸t triÓn míi.
C¬ cÊu mét sè lo¹i h×nh trong c¸c chØ tiªu kinh tÕ c¶u doanh nghiÖp nh sau (sè liÖu n¨m 2002)
Sè doanh nghiÖp
Lao ®éng
Nguån vèn
Doanh thu
Nép ng©n s¸ch
Tæng sè
1.Khu vùc DNNN
2.Khu vùc DN ngoµi quèc doanh
Trong ®ã
-Hîp t¸c x·
-DN t nh©n
-Cty TNHH
-Cty cæ phÇn
3.Khu vùc cã vèn ®Çu t níc ngoµi
100,0
8,0
88,4
6,5
39,5
37,5
4,9
3,7
100,0
46,1
38,6
3,6
7,5
20,5
7,0
15,3
100,0
55,9
19,6
0,9
2,5
9,5
6,7
24,6
100,0
49,4
31,4
1,0
7,8
17,2
5,5
19,2
100,0
46,1
12,5
0,3
1,7
7,6
2,8
41,4
Nguån: Ph¸t triÓn doanh nghiÖp trong c¸c ngµnh kinh tÕ n¨m 2000-2003
®/ VÒ xuÊt khÈu:
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y c¸c DNV&N ®· ®ãng gãp ®¸ng kÓ vµo kim ng¹ch xuÊt khÈu c¶ níc nhÊt lµ c¸c mÆt hµng nh thñ c«ng mü nghÖ, chÕ biÕn n«ng s¶n, thuû s¶n, hµng may mÆc… VÝ dô c«ng ty TNHH §Ønh Vµng kim ng¹ch xuÊt khÈu n¨m 1999 lµ 17 triÖu USD. C«ng ty Vòng Tµu Sinhaco kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu lµ 46 triÖu USD. Qua ®ã ®· gãp phÇn lµm gi¶m møc th©m hôt cña c¸n c©n th¬ng m¹i, c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ còng nh gi¶m søc Ðp ®èi víi tû gi¸ ®ång tiÒn ViÖt Nam. T¹o ra sù æn ®Þnh vµ t¨ng trëng bÒn v÷ng cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam.
(Nguån: Vèn bµi to¸n khã cho c¸c DNV&N – Th¬ng nghiÖp thÞ trêng ViÖt Nam, sè t©n niªn, phÇn ®Çu t- ph¸t triÓn, tr.32-33)
2.1.5 Mét sè DN vµ chñ DNV&N
Trong t×nh h×nh ®æi míi ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt níc, c¸c DN vµ chñ DNV&N ®· cã nh÷ng thµnh c«ng næi bËt trong kinh doanh vµ gãp phÇn kh«ng nhá vµo sù t¨ng trëng cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam.
C¸c nhµ DN trÎ ViÖt Nam ®ang ®iÒu hµnh trªn 75% tæng sè DN ngoµi quèc doanh, trªn 25% sè DN quèc doanh, gi¶i quyÕt viÖc lµm cho hµng triÖu lao ®éng kh¾p mäi miÒn ®Êt níc. Sau 5 n¨m triÓn khai gi¶i thëng Sao §á, ®Õn nay ®· cã tæng céng 53 DN trÎ Sao §á, trong sè ®ã cã 46 nhµ DN trÎ nam (chiÕm 86,8%) vµ 7 nhµ DN trÎ n÷ (chiÕm 13,2 %). Trong sè 53 DN trÎ Sao §á, sè DNQD chiÕm 33,96%, DNNQD chiÕm 60,38 % vµ DN cã vèn ®Çu t níc ngoµi chiÕm 5,66%. TÝnh trung b×nh n¨m 2003, mçi DN trÎ cã doanh thu gÇn 400 tû ®ång, gi¶i quyÕt viÖc lµm cho 2247 ngêi vµ ®ãng gãp vµo ng©n s¸ch cña Nhµ níc víi sè tiÒn lªn tíi 19,24 tû ®ång. Trong sè 53 ®¬n vÞ ®îc nhËn danh hiÖu Sao §á cã 18 DNNN, 32 DNNQD vµ 3 DN cã vèn ®Çu t níc ngoµi. dÉn ®Çu vÒ sè lîng ®îc gi¶i lµ Hµ Néi (15), thµnh phè Hå ChÝ Minh (11), H¶i Phßng (3)…. Tæng doanh thu 2003 cña khèi DN nµy lµ gÇn 21.000 tû ®ång, sè lao ®éng sö dông lµ trªn 110.000 ngêi, tæng ®ãng gãp ng©n s¸ch Nhµ níc trªn 1.000 tû ®ång. N¨m 2003, Héi ®ång c¸c nhµ DN trÎ ViÖt Nam ®· chon ®îc 10 g¬ng mÆt trÎ xuÊt s¾c nhÊt trong n¨m ®Ó trao tÆng gi¶i thëng Sao §á.
10 DN trÎ tiªu biÓu ®îc trao tÆng gi¶i thëng Sao §á n¨m 2003
STT
Tªn chñ DN
Tªn DN
§Þa chØ
1
G§ MÉn Ngäc Anh
Cty TNHH Hång Ngäc
B¾c Ninh
2
Ph¹m §øc B×nh,
Chñ tÞch Héi ®ång thµnh viªn
Cty TNHH Thanh B×nh
Biªn Hoµ - §ång Nai
3
Vò Hng B×nh,
Tæng G§
Cty TNHH Ph¬ng Trinh
TP Hå ChÝ Minh
4
Ph¹m Hång §iÖp,
Chñ tÞch H§QT
Cty CP C«ng NghiÖp tµu thuû SHINEC
Tæng Cty c«ng nghiÖp tµu thuû ViÖt Nam
5
§ç Anh Dòng,
Tæng G§
Cty TNHH TM&DV Kh¸ch S¹n T©n Hoµng Minh
Hµ Néi
6
G§ Hoµng Anh TuÊn
Cty c«ng nghÖ th«ng tin HANOICTT
Hµ Néi
7
G§ Vâ ThÞ Mît
Cty TNHH Hng Ph¸t
T©y Ninh
8
TrÇn M¹nh Hïng,
Phã TG§
Cty CP x©y dùng vµ ®Çu t ViÖt Nam (CAVICO Vietnam)
Tæng Cty x©y dùng ViÖt Nam
9
G§ TrÇn NghÜa Vinh
Cty CP b¶o hiÓm Petrolimex
Bé Th¬ng M¹i
10
G§ NguyÔn ThÞ Thanh Nhµn
Trung t©m XK lao ®éng TRALACEN
Bé Giao Th«ng VËn T¶i
Mét sè doanh nh©n trÎ tiªu biÓu ViÖt Nam.
MÉn Anh Ngäc, G§ Cty TNHH Hång Ngäc, anh lµ Sao §á trÎ nhÊt n¨m 2003. Víi mong muèn tho¸t nghÌo, n¨m 1986 míi 16 tuæi, lµ häc sinh giái to¸n cña tØnh B¾c Ninh, anh ®· thµnh lËp c¬ së thu ®æi phÕ liÖu. LÆn léi trªn th¬ng trêng, ®îc tiÕp xóc víi nhiÒu nhµ doanh nh©n giái, gióp anh sím hiÓu r»ng DN muèn ph¸t triÓn nhanh vµ v÷ng, th× ph¶i dùa v¸o khoa häc c«ng nghÖ tiªn tiÕn vµ tr×nh ®é qu¶n lý hiÖn ®¹i.
Thµnh lËp Cty TNHH Hång Ngäc n¨m 1994 (tiÒn th©n lµ c¬ së thu ®æi phÕ liÖu), n¨m 2000, anh ®Çu t x©y dùng nhµ m¸y thiÕt bÞ ®iÖn Hanaka vµ khu trung t©m th¬ng m¹i Hång K«ng trÞ gi¸ 220 tû ®ång. C¸c s¶n phÈm cña DN nhanh chãng chiÕm lÜnh thÞ trêng nhê chÊt lîng. HiÖn nay, c«ng ty ®ang chuÈn bÞ tham gia gi¶i thëng chÊt lîng Ch©u ¸- Th¸i B×nh D¬ng, mét gi¶i thëng cho c¸c DN ®¹t thµnh tÝch vît tréi trong viÖc ¸p dông vµ x©y dùng hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng. Tõ 9 nh©n viªn ban ®Çu, ®Õn nay Cty Hång Ngäc ®· cã trªn 400 lao ®éng víi sè vèn lu ®éng trªn 130 tû ®ång, cã quan hÖ b¹n hµng réng lín víi c¸c c¬ së kinh doanh trong níc vµ c¸c tËp ®oµn tµi chÝnh, th¬ng m¹i c«ng nghiÖp níc ngoµi.
N÷ gi¸m ®èc Lª ThÞ Ph¬ng Thuû cña C«ng ty Gia Ph¸t - Toµn Mü. ChÞ Thuû vµo nghÒ kinh doanh khi míi 31 tuæi. Cho ®Õn nay, c«ng ty cña chÞ ®ang ph¸t triÓn mét c¸ch v÷ng ch¾c. Bé m¸y ho¹t ®éng cña c«ng ty Toµn Mü ®· bao gåm 4 c«ng ty con: Gia Ph¸t - Toµn Mü thµnh phè Hå ChÝ Minh, Toµn Mü B×nh D¬ng, Toµn Mü - MiÒn Trung ë Qu¶ng Nam, Toµn Mü Hµ Néi, c«ng ty nµo còng cã nguån vèn tõ 7 ®Õn 20 tû ®ång. N¨m 2000 Toµn mü ®¹t doanh thu 48 tû ®ång, 250 c«ng nh©n cã c«ng viÖc æn ®Þnh, thu nhËp b×nh qu©n lµ 1,3 triÖu ®ång/th¸ng. S¶n phÈm cña Toµn Mü ®¹t huy ch¬ng vµng t¹i héi trî triÓn l·m hµng c«ng nghiÖp quèc tÕ n¨m 1997, ®îc b×nh chän lµ s¶n phÈm hµng chÊt lîng cao ViÖt Nam n¨m 1999, 2000. Toµn Mü kh«ng ngõng v¬n tíi, ®Æt môc tiªu xuÊt khÈu s¶n phÈm sang thÞ trßng EU vµ Singapore n¨m 2002. ChÝnh v× thÕ mµ kÕt qu¶ kinh doanh cña Toµn Mü ®· ®a n÷ gi¸m ®èc Lª thÞ Ph¬ng Thuû thµnh nhµ doanh nghiÖp xuÊt s¾c, ®îc nhËn gi¶i thëng sao ®á thµnh phè Hå ChÝ Minh n¨m 2000.
(Nguån: TÇm cao cña doanh nh©n trÎ ViÖt Nam – B¸o L§&XH, sè 37, ngµy 25/3/2004, tr 4)
2.1.5 Mét sè thµnh tùu kinh tÕ næi bËt n¨m 2003
N¨m 2003 – n¨m b¶n lÒ cña kÕ ho¹ch 5 n¨m 2001 – 2005, kÕ ho¹ch 5 n¨m ®Çu tiªn cña thÕ kû XXI, vÒ lÜnh vùc kinh tÕ ë níc ta cã rÊt nhiÒu sù kiÖn diÔn ra vµ ®· gÆt h¸i nhiÒu thµnh tùu to lín. Cô thÓ cã c¸c sù kiÖn sau:
1. T¨ng trëng GDP ®¹t 7,24 %. §©y lµ tèc ®é t¨ng cao nhÊt trong 6 n¨m qua. §ã còng lµ tèc ®é t¨ng cao nhÊt ë khu vùc §«ng Nam ¸ vµ cao thø 2 ë Ch©u ¸ sau Trung Quèc.
2. Gi¸ trÞ s¶n xuÊt n«ng, l©m, thuû s¶n sau 3 n¨m t¨ng cao h¬n môc tiªu ®Ò ra cho 5 n¨m (5,3 %/n¨m so víi 4,8%/n¨m). DiÖn tÝch lóa gi¶m nhng s¶n lîng ®¹t 34,5 triÖu tÊn, cao nhÊt tõ tríc ®Õn nay vµ vÒ ®Ých tríc 2 n¨m so víi môc tiªu ®Ò ra cho n¨m 2005.
3. C«ng nghiÖp t¨ng 15,8%, cao nhÊt trong 3 n¨m qua, vît møc kÕ ho¹ch n¨m vµ lµ n¨m thø 13 liªn tôc t¨ng 2 ch÷ sè. C«ng nghiÖp ngoµi quèc doanh lµ n¨m thø 3 liªn tôc t¨ng cao h¬n t«c ®é chung. C«ng nghiÖp cïng víi x©y dùng ®· chiÕm 39,94% GDP.
4. Tæng vèn ®Çu t ph¸t triÓn t¨ng 18,4%, trong ®ã khu vùc ngoµi quèc doanh t¨ng tíi 25% - kÕt qu¶ tÝch cùc cña viÖc thùc hiÖn luËt DN vµ chñ tr¬ng ph¸t huy néi lùc. Tû lÖ so víi GDP ®¹t tíi 35,6%, cao nhÊt tõ tríc ®Õn nay vµ thuéc lo¹i cao so víi cac níc trong khu vùc.
5. Kinh tÕ t nh©n ®· v¬n lªn chiÕm 26,7% vÒ tæng sè vèn ®Çu t ph¸t triÓn, gÇn 27% gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, 84,4% tæng møc b¸n lÎ hµng ho¸ vµ doanh thu dÞch vô tiªu dïng, gÇn mét n÷a kim ng¹ch XK (kh«ng kÓ dÇu th«), 90% tæng sè lao ®éng ®ang lµm viÖc vµ t¹o ra hÇu hÕt chæ lµmviÖc míi.
6. XK t¨ng 16,7% , cao gÊp 1,5 lÇn tèc ®é t¨ng cña n¨m tríc, gÊp 2 lÇn tèc ®é t¨ng cña kÕ ho¹ch ®Ò ra cho n¨m 2004.
7. Thu ng©n s¸ch n¨m 2003 lµ n¨m thø 6liªn tiÕp vît dù to¸n,t¨ng 11,3% so víi n¨m 2002. tæng thu sovíi GDP ®· ®¹t 22,5%, cao nhÊt tõ tríc ®Õn nay.
2.2 Nh÷ng c¬ héi ®èi víi chñ DNV&N míi thµnh lËp.
2.2.1.C¸c ®Æc ®iÓm vµ lîi thÕ tiÒm n¨ng cña c¸c DNV&N
a/ Sö dông c¸c yÕu tè s¶n xuÊt hiÖu qu¶ h¬n:
Mét trong nh÷ng lý lÏ kinh tÕ nªu ra ®Ó ñng hé c¸c DNV&N lµ liªn quan ®Õn viÖc sö dông c¸c yÕu tè ®Çu vµo(vèn, lao ®éng, tµI nguyªn) hiÖu qu¶ h¬n, cã kh¶ n¨ng toµn dông c¸c nguån lùc mµ doanh nghiÖp kh¸c bá qua. TÝnh hiÖu qu¶ kinh tÕ cao h¬n nµy cã thÓ do viÖc lùa chän c¸c nh©n tè phï hîp h¬n, tæng søc s¶n xuÊt cña c¸c yÕu tè hîp thµnh, hoÆc sù kÕt hîp cña c¶ hai.
b/ Kh¶ n¨ng t¹o viÖc lµm t¨ng:
C¸c DNV&N ®îc xem lµ cÇn tËp trung søc lao ®éng nhiÒu h¬n c¸c doanh nghiÖp lín. §iÒu nµy cã ®îc lµ do viÖc sö dông lao ®éng rÎ h¬n, c«ng nghÖ ®ßi hái nhiÒu lao ®éng, do ®ã lµm n¶y sinh vÊn ®Ò sö dông nhiÒu viÖc lµm h¬n trªn mét ®¬n vÞ vèn ®Çu t. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn t¹i cña ViÖt Nam, nÕu ChØnh phñ cã sù quan t©m h¬n n÷a ®Õn khu vùc DNV&N th× hµng n¨m sÏ gi¶I quyÕt ®¸ng kÓ viÖc lµm cña x· héi.
c/ TiÕt kiÖm ngo¹i hèi
V× c¸c DNV&N thêng ®îc hiÓu lµ sö dông nhiÒu c«ng nghÖ trong níc nªn ®ßi hái Ýt ngo¹i hèi h¬n cho viÖc nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ, nhng cã khuynh híng sö dông nhiÒu nguyªn liÖu. HÇu hÕt c¸c nghiªn cøu ®Òu cã xu híng cho r»ng sù ®ãng gãp cña khu vùc DNV&N ®ãi víi khèi lîng hµng xuÊt khÈu lµ kh«ng ®¸ng kÓ, nhng s¶n ph¨m, dÞch vô xuÊt khÈu cña nã cã ý nghÜa x· héi râ h¬n, ®ã lµ viÖc lµm vµ sö dông nguyªn liÖu trong níc.
d/ TËn dông vµ lµm t¨ng tiÒn tiÕt kiÖm trong níc:
ViÖc quan t©m tho¶ ®¸ng ®Õn c¸c DNV&N sÏ khuyÕn khÝch c¸c chñ DN trong níc sö dông nhiÒu h¬n kho¶n tiÒn tiÕt kiÖm cña hä, v× thÕ lµm t¨ng tæng vèn ®Çu t trong nÒn kinh tÕ. V× c¸c DN nhá míi ®îc thµnh lËp cã khuynh híng phô thuéc phÇn lín vµo kho¶n tiÕt kiÖm c¸ nh©n cña chñ DN vµ gia ®×nh hä, nªn sù thóc ®Èy c¸c DNV&N cã thÓ huy ®éng ®îc c¸c nguån vèn nµy.
®/ Ph©n phèi thu nhËp vµ hµng ho¸ tiªu dïng c¬ b¶n:
V× cã nhiÒu ngêi kiÕm kÕ sinh nhai tõ c¸c DNV&N h¬n lµ tõ viÖc lµm viÖc cho c¸c DN lín, do ®ã ®em l¹i sù ph©n phèi cña c¶i b×nh ®¼ng h¬n trong x· héi. C¸c DNV&N còng ®îc thõa nhËn lµ nh÷ng ®¬n vÞ s¶n xuÊt ra nh÷ng hµng ho¸ tiªu ding ®¬n gi¶n cã chi phÝ thÊp cho nh÷ng ngêi tiªu ding cã thu nhËp thÊp, kh¶ n¨ng cung cÊp néi bé rÊt lín, lµ chç dùa trong hoµn c¶nh bÊt æn vÒ kinh tÕ quèc gia.
e/ Ph©n t¸n c¸c ngµnh vÒ mÆt ®Þa lý:
Sù thóc ®Èy c¸c DNV&N ®îc xem nh lµ mét ph¬ng ph¸p chèng l¹i sù tËp trung vµo c¸c ngµnh vµ xu híng thiªn vÒ cac ®« thÞ, thóc ®Èy ho¹t ®éng kinh tÕ vµ viÖc lµm trong c¸c khu vùc n«ng th«n.
f/ Thóc ®Èy c¸c mèi liªn kÕt trong nÒn kinh tÕ:
T¨ng c¸c mèi liªn kÕt vµ hîp ®ång phô gi÷a c¸c DNV&N vµ DN lín do ®ã hy väng nÒn kinh tÕ phi chÝnh quy nhá sÏ héi nhËp vµo khu vùc hiÖn ®¹i m¹nh h¬n.
g/ Sù thich nghi vÒ mÆt c«ng nghÖ:
C¸c DNV&N kÕt hîp nhiÒu cÊp ®é c«ng nghÖ ®Æc biÖt lµ c«ng nghÖ truyÒn thèng, s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ.
2.2.2 M«i trêng ph¸p lý vµ kinh doanh
a/ Huy ®éng vèn vµ tÝn dông:
Trong nh÷ng n¨m qua, Nhµ níc ®· cã nh÷ng chÝnh s¸ch nh»m hç trî vÒ vèn cho c¸c DNV&N th«ng qua h×nh thøc tÝn dông ng©n hµng. Nhµ níc còng ®· x©y dùng hµnh lang ph¸p lÝ, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ng©n hµng níi láng ®iÒu kiÖn cho vay vèn. C¸c ng©n hµng còng chñ ®éng hç trî c¸c DN trong viÖc lËp dù ¸n s¶n xuÊt kinh doanh. MÆt kh¸c ®Ó hç trî DNV&N tiÕp cËn nguån tÝn dông ng©n hµng, Nhµ níc ®· thµnh lËp c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh thuéc së h÷u Nhµ níc®Ó thùc hiÖn chÝnh s¸ch b¶o l·nh tÝn dông cho DN. Trong thêi gian qua, hÖ thèng ng©n hµng ®· rÊt nç lùc nh»m t¹o ®iÒu kiÖn vÒ vèn cho c¸c DNV&N.
§i tiªn phong trong vÊn ®Ò nµy lµ c¸c Ng©n hµng ngo¹i th¬ng ViÖt Nam (VCB).VCB ®· thµnh lËp dù ¸n 500 tû ®ång cho vay DNV&N. Trong qu¸ tr×nh triÓn khai, chuyªn gia tÝn dông cña VCB ®· chñ ®éng híng dÉn c¸c thñ tôc, c¸ch thøc ®Î hoµn tÊt hå s¬ vay vèn, t vÊn ®Ó ph©n tÝch hiÖu qu¶ kinh doanh vµ dù ®o¸n thÞ trêng, n©ng cao kü n¨ng lËp dù ¸n…cho c¸c DNV&N.HiÖn nay, cã gÇn 1.400 DNV&N ®ang d nî vèn vay cña VCB lµ h¬n 10.500 tû ®ång.
Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n ViÖt Nam còng ®· tæ choc nhiÒu héi th¶o vÒ cho vay víi DN ViÖt Nam víi d nî hiÖn t¹i h¬n 10.000 tû ®ång. Ng©n hµng C«ng th¬ng ViÖt Nam, Ng©n hµng §Çu t vµ ph¸t triÓnViÖt Nam còng ®· vµo cuéc vµ triÓn khai nhiÒu ho¹t ®éng cho vay víi c¸c DNV&N lµ c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i cæ phÇn. NhiÒu ng©n hµng th¬ng m¹i cæ phÇn cã tû träng d nî cho vay DNV&N chiÕm 70% tæng d nî. §ã lµ c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i cæ phÇn ¸ Ch©u, Ng©n hµng th¬ng m¹i cæ phÇn nhµ Hµ Néi (Habubank), §«ng ¸, Ph¬ng Nam, Kü th¬ng. (Nguån: Vèn Bµi to¸n khã cho c¸c DNV&N, B¸o Th¬ng NghiÖp, sè T©n Niªn, 2004, tr.31-32)
b/ Mét sè chÝnh s¸ch cña Nhµ níc:
HÖ thèng ph¸p luËt, c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« ®ang ®îc bæ sung vµ hoµn thiÖn theo híng ®¶m b¶o sù râ rµng, æn ®Þnh, th«ng tho¸ng vµ c«ng b»ng. Nhµ níc ®· ban hµnh luËt DN, nghÞ ®Þnh híng dÉn cña chÝnh phñ, th«ng t cña c¸c bé liªn quan t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho tÊt c¶ c¸c DN thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®îc ph¸t triÓn.
Cã thÓ kÓ ®Õn lµ LuËt ®Êt ®ai 1993, ®· söa ®æi bæ sung n¨m1999 t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi vÒ mÆt b»ng s¶n xuÊt kinh doanh; LuËt DN (12/6/1999); NghÞ ®Þnh 02/2000/N§-CP (ngµy 3/2/20000) vÒ ®¨ng kÝ kinh doanh; NghÞ ®Þnh 03/2000/N§-CP vÒ híng dÉn thi hµnh mét sè ®iÒu cña LuËt DN; QuyÕt ®Þnh cña thñ tíng ChÝnh phñ sè 19/2000/Q§-TTg (3/2/2000) vÒ viÖc b·i bá 84 lo¹i giÊy phÐp, giÊy chøng chØ hµnh nghÒ..; LuËt ph¸ s¶n DN; LuËt h¶i quan; LuËt ®Çu t níc ngoµi t¹i ViÖt Nam; LuËt khuyÕn khÝch ®Çu t trong níc…
Ngay n¨m 1989 Nhµ níc ®· ban hµnh Ph¸p lÖnh Hîp ®ång kinh tÕ, lÇn ®Çu tiªn ViÖt Nam ®· cã mét khung khæ ph¸p lý cho c¸c giao dÞch th¬ng m¹i trªn thÞ trêng. Kh«ng nh÷ng thÕ, ®Ó t¹o ®îc tÝnh n¨ng ®éng trong c¹nh tranh th× Nhµ níc còng ®· ban hµnh nhiÒu v¨n b¶n ph¸p lý liªn quan ®Õn c¸c hµnh vi c¹nh tranh trªn thÞ trêng nh: Bé luËt h×nh sù, Ph¸p lÖnh B¶o hé quyÕn së h÷u c«ng nghiÖp, NghÞ ®Þnh vÒ qu¶ng c¸o, c¸c Quy ®Þnh vÒ qu¶n lý gi¸…
ChÝnh s¸ch th¬ng m¹i ë ViÖt Nam ®· cã nh÷ng nÐt ®æi míi c¬ b¶n, ®Æc biÖt lµ tõ vµi n¨m gÇn ®©y. Sù ®æi míi nµy ®· gãp phÇn quan träng trong viÖc n©ng cao kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu, thu hót ®Çu t níc ngoµi, hæ trî sù t¨ng trëng kinh tÕ vÒ c¶ chÊt lÉn lîng. NghÞ ®Þnh 57/N§-CP (1998) thùc sù lµ kh©u ®ét ph¸ trong chÝnh s¸ch th¬ng m¹i. Víi NghÞ ®Þnh nµy, giÊy phÕp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu ®· bÞ b·i bá, tÊt c¶ c¸c DN ®Òu ®îc quyÒn xuÊt nhËp khÈu c¸c mÆt hµng trong lÜnh vùc kinh doanh cña m×nh, sè lîng doanh nghiÖp vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu cña khu vùc kinh tÕ t nh©n ®· ®îc t¨ng lªn ®¸ng kÓ sau khi NghÞ ®Þnh nµy cã hiÖu lùc.
NhËn thÊy râ tÇm quan träng cña ®æi míi céng nghÖ trong tiÕn tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ, Nhµ níc thùc hiÖn nhiÒu chÝnh s¸ch vÒ chuyÓn giao vµ së h÷u c«ng nghÖ míi ®èi víi c¸c DNV&N. T¹o cho c¸c DN cã nh÷ng c¬ héi héi nhËp vµ giao lu víi c¸c thÞ trêng c«ng nghÖ ph¸t triÓn cao, hµng ®Èu trªn thÕ giíi.
Bªn c¹nh ®ã, Nhµ níc ®· cã nh÷ng chÝnh s¸ch ®¬n gi·n ho¸ thñ tôc xuÊt nhËp c¶nh, c¸c thñ tôc H¶i quan. ThÞ thùc xuÊt nhËp c¶nh cho c«ng d©n ViÖt Nam khi qua biªn giíi ViÖt Nam ®· ®îc b·i bá. GÇn ®©y, 3/3/2000 ChÝnh Phñ ban hµnh NghÞ ®Þnh 05/2000/N§-CP quy ®Þnh vÒ xuÊt nhËp c¶nh cña c«ng d©n ViÖt Nam.
2.2.4 C¬ héi trong héi nhËp quèc tÕ
Việc mở cửa và hội nhập kinh tế quốc tế sẽ tạo nhiều cơ hội cho các doanh nghiệp tiếp cận thị trường khu vực và toàn cầu rộng lớn, tăng khả năng thu hút vốn, tiếp cận và chuyển giao công nghệ và nguồn lực tri thức, tăng cường năng lực quản lý, nâng cao năng lực cạnh tranh.
Cïng víi sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam, m«i trêng kinh doanh ngµy cµng ®îc c¶i thiÖn. MÆt kh¸c, chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i ®óng ®¾n, c¸c quan hÖ ngo¹i giao, th¬ng m¹i, kinh tÕ víi c¸c níc kh«ng ngõng ®îc më réng ®Ó héi nhËp víi nÒn kinh tÕ khu vùc vµ trªn thÕ giíi. HiÖn nay ViÖt Nam ®· vµ ®ang tham gia nhiÒu tæ chøc hîp t¸c khu vùc vµ quèc tÕ nh: ASEAN, AFTA, APEC, ASEM vµ WTO còng nh céng t¸c víi nhiÒu tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ nh: WB, ADB, IMF, UNDP, UNIDO. §©y sÏ t¹o ra nhiÒu c¬ héi kinh doanh, t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn cho c¸c DN ®Æc biÖt lµ c¸c DNV&N khu vùc kinh tÕ t nh©n.
ViÖc gia nhËp WTO sÏ mang cho chóng ta nh÷ng c¬ héi:
Thø nhÊt, xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sÏ kh«ng bÞ bã hÑp trong c¸c hiÖp ®Þnh song ph¬ng vµ khu vùc mµ sÏ lµ thÞ trêng toµn cÇu.
Thø hai, hÖ thèng chÝnh s¸ch cña ta ®îc lµm theo quy ®Þnh cña WTO, sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c nhµ ®Çu t yªn t©m ®Çu t vµo ViÖt Nam, t¨ng kh¶ n¨ng thu hót vèn, c«ng nghÖ vµ häc hái ®îc c¸c kinh nghiÖm qu¶n lÝ tiªn tiÕn
Thø ba, hÖ thèng kinh tÕ th¬ng m¹i dùa trªn c¸c nguyªn t¾c chø kh«ng ph¶i lµ søc m¹nh, sÏ lµm cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh dÔ dµng h¬n víi tÊt c¶ c¸c thµnh viªn.
Thø t, viÖc gi¶m bít hµng rµo th¬ng m¹i cho phÐp th¬ng m¹i t¨ng trëng, gãp phÇn t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ.
NhËn thÊy sù cÇn thiÕt tham gia WTO, V¨n kiÖn §¹i héi lÇn thø VIII cña §¶ng x¸c ®Þnh: “X©y dùng mét nÒn kinh tÕ míi héi nhËp víi khu vùc vµ thÕ giíi. Chñ ®éng tham gia céng ®ång th¬ng m¹i thÕ giíi, c¸c diÔn ®µn, c¸c tæ chøc, c¸c ®Þnh chÕ quèc tÕ mét c¸ch cã chän läc víi bíc ®i thich hîp”. V¨n kiÖn §¹i héi lÇn thø IX cña §¶ng ta kh¼ng ®Þnh l¹i lµ, ph¶i “tiÕp tôc më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i theo híng ®a ph¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸, chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ theo lé tr×nh phï hîp víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ cña níc ta vµ ®¶m b¶o thùc hiÖn nh÷ng cam kÕt song ph¬ng vµ ®a ph¬ng, tiÕn tíi gia nhËp WTO”
§Ó ®Èy nhanh tiÕn ®é gia nhËp vµo c¸c tæ chøc kinh tÕ, nh÷ng nhµ l·nh ®¹o cÊp cao Nhµ níc ®· cã nh÷ng ho¹t ®éng tÝch cùc trªn chÝnh trêng quèc tÕ nh»m t¨ng cêng hîp t¸c, ®¹t ®îc c¸c mèi quan hÖ song ph¬ng vµ sù hæ trî tõ phÝa c¸c níc ph¸t triÓn. Võa qua, tõ ngµy 8 ®Õn 12/3/2004 chñ tÞch níc TrÇn §øc L¬ng ®· cã chuyÕn ®i th¨m c¸c níc trong khèi kinh tÕ E.U (§øc, BØ) vµ CuBa. ChuyÕn th¨m nµy ®· mang l¹i nh÷ng hiÖu qu¶ tÝch cùc tõ hai phÝa. PhÝa ViÖt Nam ®îc høa tµi trî kho¶ng 2 triÖu Euro tõ Liªn minh Ch©u ¢u nh»m hæ trî ®Çu t ph¸t triÓn c¸c DNV&V cña ViÖt Nam.
2.2.5 Vai trß cña c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ (HiÖp héi ngµnh nghÒ, c¸c trung t©m hç trî vµ c¸c lµng nghÒ)
Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ tiÕp tôc gãp phÇn thay ®æi mèi quan hÖ gi÷a Nhµ níc vµ x· héi còng nh vai trß cña Nhµ níc trong nÒn kinh tÕ. Nh÷ng tæ chøc nµy ®· g¸nh v¸c mét phÇn c«ng viÖc ë nhiÒu lÜnh vùc mµ Nhµ níc vÉn thùc hiÖn tríc kia, t¹o ®iÒu kiÖn cho Nhµ níc tËp trung vµo nh÷ng nhiÖm vô quan träng nhÊt cña m×nh. Mét trong nh÷ng ®Æc ®iÓm quan träng nhÊt cña tæ chøc phi chÝnh phñ lµ ho¹t ®éng víi môc tiªu phi lîi nhuËn.
Tæ chøc phi chÝnh phñ cã thÓ ®¶m nhËn vai trß võa gióp ®ì Nhµ níc ®ång thêi l¹i gióp ®ì DN. Nh vËy, vÒ nguyªn t¾c, nh÷ng tæ chøc nµy cã thÓ nhËn ®îc nguån tµi trî tõ c¶ phÝa Nhµ níc lÉn phÝa DN. Nh÷ng ho¹t ®éng hç trî nµy cã thÓ ë nh÷ng lÜnh vùc nh: cung cÊp th«ng tin, t vÊn ph¸p luËt, t vÊn qu¶n lý, ®µo t¹o…H×nh thøc tæ chøc thêng lµ c¸c trung t©m ë mét sè lÜnh vùc, mét sè vïng. Bªn c¹nh ®ã cßn tån t¹i mét sè tæ chøc phi chÝnh phñ díi d¹ng c¸c hiÖp héi, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c thµnh viªn gióp ®ì, hç trî lÉn nhau vµ b¶o vÖ quyÒn lîi chung cña c¶ nhãm.
2.3. Nh÷ng th¸ch thøc ®èi víi chñ DNV&N míi thµnh lËp.
Các DN ở nói chung và các DNV&N nói riêng ở Việt Nam, ngoài những cơ hội trong sản xuất kinh doanh, hiện nay, họ phải đối mặt với biết bao nhiêu khó khăn và thử thách. Điều này đặt ra một yêu cầu là họ phải có một trình độ nhất định để đối mặt với những thách thức đó, từng bước tháo gỡ những khó khăn để tồn tại và phát triển. Đặc biệt là đối với các DNV&N, là một tổ chức thùc hiện hoạt động sản xuất kinh doanh với số vốn không nhiều nên ít được quan tâm so với các DN lớn, nhất là trong những chính sách hỗ trợ của nhà nước. Những khó khăn mà họ phải đối mặt đều là những vấn đề quan trọng có liên quan đến sự tồn tại và phát triển của DN. Những khó khăn đó là:
2.3.1 Trình độ quản lý:
Đây có thể nói là một vấn đề nan giải nhất đối với mỗi DN nói chung. Một DN không thể tồn tại và phát triển được nếu có như bộ máy quản lý tồi. Vì vậy để phát triển, DN phải có bộ máy quản lý có đầy đủ trình độ, có khả năng ra các quyết định quan trọng đạt được hiệu quả cao.
Tuy nhiên một thực tế đặt ra đối với các DN ở nước ta nói chung là trình độ quản lý còn rất yếu kém. Các nhà quản lý có trình độ cao còn chiếm tỉ lệ rất ít, và chủ yếu tập trung trong các DN có qui mô lớn. Hơn nữa nhìn chung là họ không quen nghĩ về kinh doanh một cách chiến lược và lâu dài.
Nhiều DN tư nhân Việt Nam, đặc biệt là những DNV&N đều còn non trẻ và khó có thể nói rằng họ đang suy nghĩ về việc kinh doanh dài hạn và chiến lược. Ngoài ra dường như họ còn chưa quen được với một cách tư duy như vậy. Vì thế, nhiều DN trong số họ chỉ quan tâm đến lợi nhuận trước mắt. Tuy nhiªn, do c¸c DNV&N lu«n biÓu hiÖn sức ì quá lớn, chậm đổi mới, kh«ng chó träng n©ng cao tr×nh ®é....nªn không thúc đẩy hoạt động kinh doanh của DNV&N thậm chí nó còn là yếu tố kìm hãm sự phát triển của DNV&N. Do đó ở mỗi DN được cho là có tiềm năng phát triển, điều cần thiết là họ phải thay đổi tư duy và nhìn nhận hoạt động kinh doanh một cách chiến lược và lâu dài để phát triển DN của mình về trung hạn cũng như dài hạn.
Ở nước ta do trình độ quản lý nói chung là còn thiếu và yếu nên đội ngũ các chủ DNV&N chưa được đào tạo đầy đủ. Gần 50% số chủ DN thuộc khu vực ngoài quốc doanh không có bằng cấp chuyên môn và chỉ có trên 31% chủ doanh nghiệp ngoài quốc doanh có bằng cao đẳng trở lên. Đội ngũ chủ DN có tuổi bình quân trên 40 là 42,7% là những người đã từng là công nhân viên nhà nước đứng ra lập DN. Chủ DNV&N hoạt động chủ yếu dựa trên kinh nghiệm và các mối quan hệ thân quen.
Do những hạn chế nói trên đối với các chủ DNV&N, yêu cầu đặt ra đối với họ là phải có tính linh hoạt cao trong quản lý điều hành, dám nghĩ, dám làm, dám chấp nhận mạo hiểm.
Việc xây dựng đội ngũ các nhà sáng lập là nhiệm vụ quan trọng đối với mỗi quốc gia. Đây cũng là một khâu yếu trong chiến lược phát triển các DNV&N ở nước ta trong những năm qua. Phần lớn chủ DNV&N chưa được đào tạo bài bản, chủ yếu hoạt động dựa vào kinh nghiệm, thiếu những kiến thức cơ bản về kinh tế thị trường và chưa được hỗ trợ những thông tin cần thiết.
2.3.2. Khó khăn trong thủ tục dăng ký kinh doanh
HiÖn nay, thủ tục thành lập và đăng ký kinh doanh cho c¸c DN nãi chung lu«n lµ vÊn ®Ò bøc xóc cña c¸c chñ DN, ®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c chñ DNV&N. Các giấy phép kinh doanh cho cac DNV&N thường chỉ có giá trị 6 tháng hoặc một năm, vì thế các nhà kinh doanh thường xuyên phải lo tính tới chuyện xin kéo dài thời hạn. Điều đó không những làm mất thời gian mà còn là một nguyên nhân làm cho các nhà đầu tư không dám đầu tư vào những dự án mang tính dài hạn.
Luật DN sửa đổi có hiệu lực vào 1/1/2000 đã đạt được những thành tích lớn ngay trong giai đoạn đầu thực hiện, tuy vậy công tác đang ký kinh doanh còn nổi lên một số khó khăn:
- Tuy đã có khoảng 60 văn bản pháp luật gồm luật, pháp lệnh, nghị định, quy định về ngành, nghề kinh doanh có điều kiện và điều kiện kinh doanh các ngành nghề đó, nhưng nhìn chung quy định về điều kiện kinh doanh chưa thật cụ thể, chưa phù hợp với nội dung và tinh thần của luật DN. Vì vậy đối với các ngành nghề kinh doanh có điều kiện thì sau khi được cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh, DN vẫn còn phải thực hiện hàng loạt các thủ tục phiền hà, tốn kém để xin giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh. Điều này phần nào triệt tiêu tác dụng của những cải cách hành chính được luật DN và các v¨n bản hướng dẫn thi hành luật quy định.
- Một số văn bản hướng dẫn cần thiết đối với việc thi hành nghị định hướng dẫn vẫn chưa được ban hành. Ví dụ: quy chế quy định hồ sơ, trình tự, thủ tục điều kiện và cơ quan có thẩm quyền cấp chứng chỉ hành nghề ở một số lĩnh vực, chưa xác định lệ phí đăng ký kinh doanh, tổ chức và biên chế của cơ quan tổ chức kinh doanh,…
- Nhìn chung, cơ quan đăng ký kinh doanh số lượng cán bộ trình độ chuyên môn và trang bị kỹ thuật của các phòng đăng ký kinh doanh cấp tỉnh và cấp huyện nói chung còn thiếu và yếu. Yêu cầu phải nối mạng thông tin về DN từ sở kế hoạch đầu tư đến các sở, ban ngành khác và UBND huyện, quận đang trở nên cấp thiết để phục vụ cã công tác quản lý DN. Việc thành lập tổ chức đ¨ng ký kinh doanh cấp huyện đang gặp nhiều lung túng và chưa có hướng dẫn cụ thể.
Quyết định 19/2000/QĐ-TTG về việc bãi bỏ 84 loại giấy phép được công luận và nhiều cơ quan ủng hộ. Tuy vậy, quá trình thực hiện quyết định này còn gặp phải những trở ngại sau:
- Một số đơn vị chưa muốn thực hiện và đề nghị chính phủ cho phép duy trì một số loại giấy phép.
- Có đơn vị còn băn khoăn về phạm vi áp dụng của quyết định 19, cho rằng quyết định này chỉ áp dụng cho các loại hình DN trong luật doanh nghiệp.
- Có những cán bộ công chức, do cố tình hay vô tình đã hiểu không đầy đủ nội dung quyết định của thủ tướng chính phủ, coi việc bãi bỏ giấy phép kinh doanh đồng nghĩa với việc huỷ bỏ các quy định chuyên ngành(trong y tế, thực phẩm,…).
2.3.3 Khó khăn trong việc huy động vốn
Để đáp ứng nhu cầu tín dụng của mình, các DNV&N vay vốn chủ yếu từ các tổ chức phi tài chính, thông thường từ bạn bè, người thân với mức lãi suất không chính thức, thường gấp từ 3 đến 6 lần lãi suất ngân hàng. Một phần do DNV&N khó có thể vay được các khoản tín dụng ngắn hạn, trung hạn và dài hạn từ các ngân hµng và các tổ chức tín dụng chính thức khác. Mặt khác các khoản vay có bảo đảm hiếm khi dành cho các DNV&N. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng đó như sau:
- Các thủ tục tín dụng ngắn trung và dài hạn của các ngân hàng và các tổ chức tín dụng chính thức rất phức tạp, dẫn đến chi phí giao dịch cao làm cho các khoản tín dụng này trở nên quá tốn kém đối với DNV&N.
- Thủ tục phức tạp và chi phí giao dịch cao cũng làm cho các ngân hµng không muốn cho DNV&N vay, vì cho DNV&N vay một khoản không lớn nhưng mức độ phức tạp có thể lớn hơn hoặc bằng việc cho một DN lớn vay. Nguyên nhân là do áp dụng cùng một thủ tục cho vay mà không phân biệt quy mô DN nhỏ hay lớn.
- Những quy chế về việc ký quỹ và các dự án đầu tư quá cứng nhắc làm cho nhiều DNV&N không thể đáp ứng được khi muốn vay tín dụng từ các tổ chức tài chính, trong khi các tổ chức Nhà nước lại được miễn việc ký quỹ.
- Các phương thức định giá tài sản ký quỹ không rõ ràng và các quan chức của ngân hàng ra quyết định trong vấn đề này một cách chuyên quyền độc đoán.
Các DNV&N không thể nhận được sự hỗ trợ về việc thẩm định dự án, nghiên cứu khả thi dự án, chuẩn bị kế hoạch hoạt động và hỗ trợ các nguồn tín dụng.
H¬n thÕ n÷a, DNV&N rất khó tiếp cận được với các nguồn vốn nước ngoài. Nguyên nhân là do thị trường chứng khoán Việt Nam chưa phát triển, khả năng huy động vốn đầu tư trong nước còn hạn chế đối với tất cả các DN bao gồm cả DNV&N. Các yếu kém của hệ thống tài chính, hệ thống ngân hàng, trình độ tổ chức quản lý còn hạn chế khiến cho các khoản tín dụng trung và dài hạn nằm ngoài tầm với của phần lớn các DNV&N ngoài quốc doanh. Vì vậy các DNV&N ngoài quốc doanh chủ yếu huy động vốn từ các nguồn tín dụng không chính thức.
Thực tế cho thấy ngân hàng chưa thực sự đem lại lợi ích trong hoạt động của các DNV&N đồng thời cũng thể hiện khả năng yếu kém trong kiểm soát, giám sát quan hệ tiền tệ của ngân hµng đối với các DNV&N.
2.3.4. Về công nghệ, thiết bị:
Để tham gia vào thị trường quốc tế, điều quan trọng nhất đối với các DN là tiếp cận tới công nghệ hiện đại. Tuy nhiên phần lớn các DN ở Việt Nam đang sử dụng rất nhiều công nghệ lạc hậu và chậm hơn so với mức công nghệ trung bình của thế giới từ 3-4 thế hệ. Cụ thể là nhiều DNV&N vẫn đang sử dụng trang thiết bị máy móc được thải ra từ các DNNN. Hơn nữa trình độ quản lý và kỹ năng chuyên nghiệp của lao động trong nước chưa đủ khả năng sử dụng thành thạo công nghệ hiện đại. Vì vậy điều quan trọng là phải chú ý đến đào tạo trình độ công nghệ cho người lao động để họ có thể tiếp cận với công nghệ hiện đại.
- Một trong những thách thức lớn nhất hiện nay là thiếu nguồn tài chính cho việc giáo dục và đào tạo cơ bản cần thiết để cho phép các sinh viên và công nhân Việt Nam tiếp thu công nghệ mới.
- Việc đổi mới công nghệ luôn gắn liền với vốn. Không có vốn thì không thể đổi mới công nghệ. Nhưng thiếu vốn lại là một khó khăn phổ biến đối với đại đa số các DNV&N Việt Nam, đặc biệt là các DNNQD. Riªng các DNV&N rất khó khăn trong việc tiếp cận các nguồn tín dụng ngân hµng, đặc biệt là các khoản tín dụng trung và dài hạn. Thêm vào đó các điều kiện về thế chấp lại quá ngặt nghèo, nhiều bất động sản không được thế chấp do giấy tờ sở hữu không có hoặc không nằm trong qui định đã làm cho các DNV&N đã thiếu vốn lại càng thêm thiếu vốn. Chính sách thuế cũng không tạo điều kiện cho các DNV&N đổi mới công nghệ: thuế nhập khẩu vẫn đánh vào các thiết bị nhập của các DN trong nước trong khi đó các DN có vốn đầu tư nước ngoài lại được miễn thuế khi nhập trang thiết bị đầu tư.
- Đổi mới công nghệ cũng gắn liền với đào tạo chuyên môn cho lao động. Về bản chất, việc đào tào chuyên môn cần phải coi như một khoản đầu tư với chi phí lớn và có độ mạo hiểm cao. Nhà nước chưa có nhiều biện pháp hỗ trợ đào tạo cho DNV&N. Đa số các nhà DN lại có tư duy khép kín là đào tạo chuyên gia cho riêng mình chứ không tính đến phương pháp thuê, mua từ các dịch vụ bên ngoài. Tuy vậy, nếu các nhà DN tính đến phương pháp này thì họ vẫn gặp khó khăn do sự liên kết giữa các nhà khoa học và các nhà sản xuất ở Việt Nam vẫn còn ở mức độ hạn chế.
MÆt kh¸c, mét số nội dung trong các văn bản pháp lý cña Nhµ níc vẫn còn có những hạn chế nhất định, cản trở các hoạt động chuyển giao công nghệ, được biểu hiện như sau:
Các quy định hạn chế nghiêm ngặt được luật dân sự quy định trong các hợp đồng chuyển giao công nghệ ngăn cản phần nào việc chuyển giao công nghệ cao mà nước ta đang cần.
Mỗi hợp đồng chuyển giao công nghệ do bộ Khoa học Công Nghệ và môi trường phê duyệt phải mất tới 12 tháng, thời gian này cũng đủ để công nghệ sắp chuyển giao bị lạc hậu.
Hệ thống ._.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
24294.doc
