Chủ động hội nhập kinh tế thế giới của Việt Nam

PhÇn më ®Çu Trong giai ®o¹n hiÖn nay, toµn cÇu ho¸ ®ang lµ mét xu thÕ tÊt yÕu cña th¬× ®¹i. Cho dï ®©u ®ã trªn tr¸i ®Êt nµy vÉn diÔn ra nh÷ng cuéc biÓu t×nh chèng toµn cÇu ho¸, nh­ng chóng ta kh«ng thÓ phñ nhËn vai trß tÝch cùc cña nã trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn . §Ó tham gia vµo qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ c¸c n­íc ph¶i tÝch cùc héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi . Trong qu¸ tr×nh nµy c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn v÷ng m¹nh sÏ chiÕm ­u thÕ h¬n , nh­ng ®©y còng chÝnh lµ con ®­êng nhanh nhÊt , thuËn lîi nhÊt ®Ó ®­a c¸c n­íc kÐm ph¸t triÓn tõng b­íc b¾t kÞp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi . Mét ®Êt n­íc muèn ph¸t triÓn kinh tÕ , tho¸t khái t×nh tr¹ng ®ãi nghÌo , tôt hËu so víi thÕ giíi th× kh«ng cßn con ®­êng nµo kh¸c lµ ph¶i chñ ®éng héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi . ë ViÖt Nam tõ nh÷ng bµi häc qua nh÷ng thµnh c«ng còng nh­ nh÷ng thÊt b¹i cña nh÷ng n­íc x· héi chñ nghÜa ®i tr­íc vµ cña chÝnh m×nh , §¶ng vµ nhµ n­íc ta còng ®· s¸ng suèt lùa chän con ®­êng më cöa héi nhËp cïng thÕ giíi , hîp t¸c vµ cïng ph¸t triÓn . Chóng ta ®ang dÇn tõng b­íc héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®Ó nh»m ®­a ®Êt n­íc tho¸t khái sù ®ãi nghÌo vµ tôt hËu víi thÕ giíi , n©ng cao thÕ vµ lùc cña ViÖt Nam trªn tr­êng quèc tÕ . Trong giai ®o¹n hiÖn nay , vÊn ®Ò héi nhËp nÒn kinh tÕ thÕ giíi lµ mét vÊn ®Ò mang tÝnh chiÕn l­îc lu«n ®­îc bµn ®Õn trong c¸c héi nghÞ , diÔn ®µn , lu«n ®­îc s¸ch b¸o , ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng nh¾c tíi.VÊn ®Ò ®ã thùc sù kh«ng chØ lµ mèi quan t©m chung cña c¸c nhµ qu¶n lÝ , riªng cÊp ,ban,ngµnh, lÜnh vùc nµo mµ lµ mèi quan t©m chung cña tÊt c¶ mäi ng­êi. “Chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi cña ViÖt Nam” thùc sù lµ mét ®Ò tµi lín cã ý nghÜa rÊt quan träng. Víi ph¹m vi mét ®Ò ¸n vµ nh÷ng h¹n chÕ trong n¨ng lùc cña em thùc sù kh«ng thÓ nãi hÕt ®­îc mét vÊn ®Ò réng lín nh­ vËy vµ ch¾c ch¾n sÏ cã nhiÒu thiÕu sãt. Em rÊt mong thÇy sÏ ®ãng gãp ý kiÕn gióp em bæ sung nh÷ng thiÕu sãt ®ã ®Ó ®Ò tµi phong phó h¬n. Em xin tr©n thµnh c¶m ¬n thÇy ! PhÇn néi dung I . Sù cÇn thiÕt héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña ViÖt Nam 1. ViÖt Nam héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ mét xu thÕ tÊt yÕu cña sù ph¸t triÓn . 1.1 Bèi c¶nh quèc tÕ míi khi ViÖt Nam tiÕn hµnh héi nhËp cïng thÕ giíi TiÕn vµo thÕ kû XXI ViÖt Nam ®ang thùc hiÖn ®­êng lèi kinh tÕ vµ chiÕn l­îc ph¸t triÓn mµ ®¹i héi §¶ng lÇn IX ®· chØ râ : “ §Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ , hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc , x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp, tù chñ, ®­a ®Êt n­íc ta trë thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp...” ; “ Chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ khu vùc theo tinh thÇn ph¸t huy tèi ®a néi lùc , n©ng cao hiÖu qu¶ hîp t¸c quèc tÕ , b¶o ®¶m ®éc lËp tù chñ vµ ®Þnh h­íng XHCN , b¶o vÖ lîi Ých d©n téc , gi÷ v÷ng an ninh quèc gia , ph¸t huy b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc ” Trong khi ®ã bèi c¶nh cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc ®· cã rÊt nhiÒu thay ®æi . NÒn kinh tÕ thÕ giíi ®ang ph¸t triÓn m¹nh mÏ vµ xu h­íng toµn cÇu ho¸ ®ang lµ mét xu thÕ ph¸t triÓn tÊt yÕu cña thêi ®¹i . Sau khi chiÕn tranh l¹nh kÕt thóc , mÆc dï t×nh h×nh trªn thÕ giíi cßn cã nhiÒu diÔn biÕn phøc t¹p , c¸c ®iÓm nãng xung ®ét , c¸c m©u thuÉn tiÒm tµng cßn ®e do¹ sù æn ®Þnh ë nhiÒu n¬i , nh­ng hoµ b×nh vµ hîp t¸c ph¸t triÓn vÉn lµ xu thÕ chñ ®¹o ,lµ ®ßi hái bøc xóc cña c¸c d©n téc , c¸c quèc gia . Cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ ®¹t ®­îc nh÷ng b­íc tiÕn v­ît bËc , ®Æc biÖt trong lÜnh vùc tin häc , viÔn th«ng , sinh häc , vËt liÖu míi vµ n¨ng l­îng , ®ang ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ cao ®é c¸c lùc l­îng s¶n xuÊt dÉn ®Õn sù ph©n c«ng lao ®éng ngµy cµng s©u s¾c h¬n. T¸c ®éng cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt víi c­êng ®é m¹nh , tr×nh ®é cao h¬n ®· lµm thay ®æi c¬ cÊu c¸c nghµnh s¶n xuÊt vµ dÞch vô m¹nh mÏ h¬n vµ s©u s¾c h¬n . C¸c ngµnh kinh tÕ trë nªn mÕm dÎo ho¸ , khu vùc kinh tÕ v¸ phi kinh tÕ ®­îc më réng ,>cã quy m« lín h¬n> nhiÒu lÇn . C¬ cÊu lao ®éng theo c¸c ngµnh nghÒ cã sù thay ®æi s©u s¾c xuÊt hiÖn nhiÒu nghÒ míi , nh÷ng nghÒ víi sù ®an kÕt cña nhiÒu lÜnh vùc khoa häc c«ng nghÖ (KH- CN). §ång thêi ®­a thÕ giíi b­íc sang mét nÒn kinh tÕ míi, nÒn kinh tÕ tri thøc . Do t¸c ®éng cña c¸ch m¹ng KH-CN ,cña sù ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ , do vai trß vµ tÇm ho¹t ®éng míi cña c¸c c«ng ty ®a quèc gia vµ xuyªn quèc gia , qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ nÒn kinh tÕ thÕ giíi ngµy cµng ph¸t triÓn m¹nh mÏ c¶ vÒ chiÒu réng vµ chiªï s©u trªn hai cÊp ®é toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸ , ®­a ®Õn sù chuyÓn biÕn nhanh chãng cña thÓ chÕ kinh tÕ thÕ giíi , ®­a nÒn kinh tÕ thÕ giíi b­íc vµo c¹nh tranh toµn cÇu ®Èy m¹nh viÖc t×m kiÕm sù hîp t¸c trong c¹nh tranh . T×nh h×nh ®ã ®ßi hái mét sù hîp t¸c ngµy cµng s©u réng , tõ ®ã t¹o nªn thÕ phô thuéc lÉn nhau gi÷a c¸c quèc gia dï lín hay nhá , dï ph¸t triÓn hay kh«ng ph¸t triÓn . Râ rµng trong khung c¶nh quèc tÕ hiÖn nay khi mçi quèc gia ®Òu tËp trung mäi nç lùc cña m×nh vµo x©y dùng kinh tÕ ph¸t triÓn ®Êt n­íc th× hîp t¸c kinh tÕ ®Ó ph¸t triÓn ®· trë thµnh mét yªu cÇu kh¸ch quan kh«ng thÓ thiÕu .Trong lÞch sö ph¸t triÓn cña x· héi cã lÏ ch­a bao giê l¹i cã mét sù hîp t¸c ®Ó ph¸t triÓn réng r·i , ®an xen vµ nhiÒu tÇng cÊp nh­ hiÖn nay . NÒn kinh tÕ ngµy cµng ph¸t triÓn h¬n th× nh÷ng quan hÖ hîp t¸c gi÷a c¸c quèc gia trªn thÕ giíi còng ngµy cµng ph¸t triÓn h¬n t¹o nªn mét xu thÕ næi bËt trong quan hÖ quèc nh­ trong nghÞ quyÕt ®aÞ héi VIII ®· nhËn ®Þnh :> . Nh÷ng n¨m gÇn ®©y chóng ta ®· chøng kiÕn sù ph¸t triÓn nhanh chãng vµ m¹nh mÏ cña qu¸ tr×nh liªn kÕt khu vùc , liªn kÕt toµn cÇu vÒ kinh tÕ . §ã lµ sù ra ®êi cña c¸c tæ chøc hîp t¸c kinh tÕ nh­ ASEAN vµ khu vùc mËu dÞch tù do AFTA , khu vùc mËu dÞch tù do B¾c Mü NAFTA , liªn minh Ch©u ¢u EU , tæ chøc hîp t¸c kinh tÕ Ch©u ¸ Th¸i B×nh D­¬ng , héi nghÞ ¸-¢u ASEM ... C¸c tæ chøc liªn kÕt kinh tÕ khu vùc d­íi d¹ng khu vùc mËu dÞch tù do hoÆc khu vùc hîp t¸c ®Ó ph¸t triÓn ®· ®­îc h×nh thµnh ë mäi n¬i . HiÖn nay ®· ®¹t ®­îc con sè ~ 50 vµ bao gåm nhiÒu n­íc thµnh viªn cã tr×nh ®é ph¸t triÓn vµ chÕ ®é chÝnh trÞ kh¸c nhau . Cuèi cïng trªn ph¹m vi toµn cÇu lµ tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi WTO ®­îc xem nh­ mét liªn hîp quèc vÒ kimh tÕ hiÖn cã 133 n­íc thµnh viªn , chiÕm 90% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu thÕ giíi. C¸c tæ chøc hîp t¸c kinh tÕ th­¬ng m¹i thÕ giíi vµ khu vùc ®Òu ho¹t ®éng trªn c¬ së nh÷ng nguyªn t¾c chung kÕt hîp víi ®Æc thï cña tõng quèc gia , khu vùc . Song nãi chung ®Òu lµ nh÷ng diÔn ®µn võa liªn kÕt võa c¹nh tranh , võa hîp t¸c võa ®Êu tranh gi÷a c¸c n­íc cã tr×nh ®é ph¸t triÓn kh¸c nhau , gi÷a c¸c n­íc cã tr×nh ®é ph¸t triÓn cao vµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn , chËm ph¸t triÓn . Vai trß to lín cña toµn cÇu ho¸ lµ t¹o c¬ héi ph¸t triÓn kinh tÕ cho mçi quèc gia còng nh­ toµn thÕ giíi , gióp cho viÖc khai th¸c vµ sö dông c¸c nguån tµi nguyªn hiÖn cã trªn tr¸i ®Êt hîp lÝ h¬n , t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c n­íc thµnh viªn ph¸t triÓn nh÷ng mÆt m¹nh riªng cña m×nh , ph¸t huy tèi ®a néi lùc , bæ sung lÉn nhau ®Ó ph¸t triÓn t­¬ng ®èi ®ång ®Òu. Nh­ng ®ång thêi trong qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ nµy còng ®­a ra nh÷ng th¸ch thøc to lín ë nhiÒu gãc ®é kh¸c nhau nh­ : sù gia t¨ng c¸c rñi ro kinh tÕ , khñng ho¶ng tµi chÝnh ,tiÒn tÖ khu vùc , sù sôt gi¶m th­¬ng m¹i toµn cÇu . ChØ cÇn mét m¾t xÝch quan träng trong sîi xÝch nÒn kinh tÕ mét khu vùc hoÆc toµn cÇu bÞ háng th× sÏ lan truyÒn vµ lµm suy gi¶m nÒn kinh tÕ cña c¶ khu vùc vµ thÕ giíi . VÝ dô sù kiÖn ngµy 11/9/2001 ë Mü ®· kÐo theo sù suy gi¶m cña nÒn kinh tÕ toµn cÇu ; cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh ë Th¸i Lan ®· lan kh¾p ASEAN n¨m 1997 ...Trong qu¸ tr×nh nµy , nh÷ng n­íc cã nÒn kinh tÕ m¹nh th­êng thu ®­îc lîi nhiÒu h¬n cßn nh÷ng n­íc yÕu dÔ bÞ thua thiÖt , bëi toµn cÇu ho¸ më réng thÞ tr­êng diÔn ra cuéc c¹nh tranh gay g¾t , song lµ cuéc ch¹y ®ua kh«ng c©n søc . Nh÷ng n­íc cã tiÒm lùc lín , cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi trong c¹nh tranh quèc tÕ sÏ t×m c¸ch khai th¸c qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ vµ cµi ®Æt lîi Ých cña hä d­êng nh­ t¨ng thªm kho¶ng c¸ch giµu nghÌo .V× thÕ trªn thÕ giíi vÉn diÔn ra nh÷ng cuéc biÓu t×nh chèng toµn cÇu ho¸ cña nh÷ng n­íc nghÌo . Nh­ng víi thÓ chÕ hîp t¸c ®a ph­¬ng gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn , c¸c n­íc kÐm ph¸t triÓn cã kh¶ n¨ng ®Êu tranh ®Ó t¹o lËp nh÷ng luËt ch¬i c«ng b»ng b×nh ®¼ng ®Ó b¶o vÖ lîi Ých cña m×nh , ®ång thêi tranh thñ nh÷ng ­u ®·i hîp lÝ cho m×nh ph¸t triÓn nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thu hÑp dÇn kho¶ng c¸ch giµu nghÌo gi÷a c¸c n­íc ph¸t triÓn vµ chËm ph¸t triÓn chø kh«ng bÞ ®éng theo sau . Trong t×nh h×nh quèc tÕ nãi trªn , bÊt cø mét n­íc nµo muèn kh«ng bÞ g¹t ra ngoµi lÒ cña dßng ch¶y ph¸t triÓn ®Òu ph¶i nç lùc héi nhËp vµo xu thÕ chung , ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch gi¶m dÇn hµng rµo thuÕ quan , lµm cho viÖc trao ®æi hµng ho¸ , lu©n chuyÓn vèn , lao ®éng , c«ng nghÖ vµ kü thuËt trªn ph¹m vi thÕ giíi ngµy cµng tho¸ng h¬n . ViÖt Nam kh«ng ph¶i lµ mét ngo¹i lÖ , vÊn ®Ò lµ ph¶i chän tiÕn tr×nh héi nhËp sao cho phï hîp víi hoµn c¶nh vµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cu¶ tõng n­íc . Bèi c¶nh kinh tÕ ViÖt Nam trong giai ®o¹n hiÖn nay . §øng tr­íc sù ph¸t triÓn v­ît bËc cña thÕ giíi vÒ kinh tÕ vµ KH-CN ViÖt Nam vÉn lµ mét trong nh÷ng n­íc ®­îc xÕp vµo lo¹i nghÌo nhÊt thÕ giíi . GDP b×nh qu©n ®Çu ng­êi cßn thÊp , ch­a tho¸t khái ranh giíi nghÌo khæ , m¸y mãc thiÕt bÞ c«ng nghÖ thuéc tÊt c¶ c¸c ngµnh , c¸c lÜnh vùc trong nÒn kinh tÕ trong nÒn kinh tÕ n­íc ta cßn thÊp h¬n møc trung b×nh thÕ giíi tõ 1 ®Õn 3 thÕ hÖ c«ng nghÖ , do ®ã ¶nh h­ëng ®Õn chÊt l­îng s¶n phÈm , gi¸ thµnh vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng . Trong khi ®ã xu thÕ toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t huy nh÷ng vai trß tÝch cùc cña nã , më ra nh÷ng c¬ héi cho nh÷ng nø¬c kÐm ph¸t triÓn vµ ®ang ph¸t triÓn nh­ ViÖt Nam . §Ó cã thÓ ®­a ®Êt n­íc ph¸t triÓn lªn tho¸t khái t×nh tr¹ng nghÌo nµn l¹c hËu , th× chØ cã con ®­êng duy nhÊt lµ tham gia héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi nh»m tranh thñ nguån lùc bªn ngoµi ph¸t huy néi lùc ph¸t triÓn ®Êt n­íc . Thùc tÕ ®· chøng minh kh«ng thÓ cã mét n­íc nµo dï lín dï giµu ®Õn ®©u còng kh«ng thÓ tù m×nh s¶n xuÊt ®­îc tÊt c¶ nh÷ng s¶n phÈm ®¹t tiªu chuÈn quèc tÕ ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña m×nh . Trªn thÕ giíi c¸c quèc gia ë møc ®é nµy hay møc ®é kh¸c ®Òu tuú thuéc lÉn nhau , cã quan hÖ qua l¹i víi nhau . Trong lÞch sö kh«ng cã n­íc nµo cã thÓ ®¹t ®­îc tèc ®é ph¸t triÓn nhanh mµ l¹i kh«ng tÝch cùc më cöa héi nhËp kinh tÕ . V× thÕ n­íc nµo ®ãng cöa víi thÕ giíi lµ ®i ng­îc l¹i xu thÕ cña thêi ®¹i vµ khã tr¸nh khái bÞ ro­i vµo l¹c hËu . Tr¸i l¹i më cöa héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi cã thÓ ph¶i tr¶ mét gi¸ nhÊt ®Þnh song ®ã lµ mét yªu cÇu ®èi víi sù ph¸t triÓn ®Êt n­íc . Tr­íc kia khi vÉn cßn hÖ thèng c¸c n­íc XHCN , ViÖt Nam chØ cã quan hÖ th­¬ng m¹i víi c¸c n­íc trong hÖ thèng nµy vµ ®­îc sù gióp ®ì cña Liªn X« vµ c¸c n­íc §«ng ¢u .Sau khi Liªn X« vµ §«ng ¢u tan r· trªn thÕ giíi chØ cßn l¹i 4 n­íc vÉn tiÕp tôc theo con ®­êng tiÕn lªn XHCN , ViÖt Nam trë nªn yÕu ít tr­íc sù ph¸t triÓn cña thÕ giíi t­ b¶n khi vÉn ¸p dông mét c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung quan liªu bao cÊp . §Ó ®i theo con ®­êng ®· chän , §¶ng vµ nhµ n­íc ta quyÕt t©m x©y dùng ph¸t triÓn ®Êt n­íc ngµy cµng ph¸t triÓn h¬n ®­a n­íc ta tiÕn lªn CNXH. NhËn thøc ®­îc ®iÒu ®ã ®¹i héi VI cña §¶ng 12/1986 trong khi quyÕt ®Þnh chuyÓn tõ m« h×nh kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung bao cÊp sang m« h×nh kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN th× còng ®ång thêi chñ tr­¬ng ViÖt Nam phaØ tham gia ngµy cµng réng r·i vµo sù ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ tÝch cùc ph¸t triÓn quan hÖ kinh tÕ vµ khoa häc kü thuËt víi c¸c n­íc, c¸c tæ chøc quèc tÕ vµ c¸ nh©n n­íc ngoµi trªn nguyªn t¾c b×nh ®¼ng cïng cã lîi §¹i héi VII (6/1991) ®· ®­a ra nh÷ng luËn ®iÓm cã ý nghÜa ph­¬ng ch©m chØ ®¹o tæng qu¸t cho viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch më cöa vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ réng r·i > §¹i héi VIII cña §¶ng (6/1996) tiÕp tôc cô thÓ ho¸ c¸c luËn ®iÓm nªu trªn . GÇn ®©y ®¹i héi IX l¹i nhÊn m¹nh r»ng:> §· x¸c ®Þnh ®­îc héi nhËp nÒn kinh tÕ thÕ giíi lµ mét yªu cÇu kh¸ch quan, nh­ng §¶ng còng kh¼ng ®Þnh lµ ph¶i x©y dùng ®­îc mét nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ vµ chñ ®éng héi nhËp . Chóng ta nhÊt qu¸n chñ tr­¬ng ®a ph­¬ng ho¸ , ®a d¹ng ho¸ , tranh thñ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ nh»m b¶o vÖ lîi Ých cña n­íc ta , gi÷ v÷ng ®éc lËp tù chñ vÒ kinh tÕ . Bëi cã mét bÊt lîi rÊt lín trong qu¸ tr×nh héi nhËp toµn cÇu ho¸ ®ã lµ toµn cÇu ho¸ t¹o ra nguy c¬ lµm mÊt ®i ®éc lËp tù chñ cña mét quèc gia dÉn ®Õn sù phô thuéc vÒ chÝnh trÞ . V× thÕ ®éc lËp tù chñ kinh tÕ lµ nÒn t¶ng ®¶m b¶o sù bÒn v÷ng cña ®éc lËp tù chñ vÒ chÝnh trÞ . §éc lËp tù chñ thùc chÊt lµ mçi n­íc tù lùa chän con ®­êng vµ m« h×nh ph¸t triÓn cña m×nh , tù quyÕt ®Þnh c¸c chñ tr­¬ng , chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi , tù ®Ò ra môc tiªu chiÕn l­îc vµ kÕ ho¹ch cho tõng thêi kú vµ c¸c biÖn ph¸p thùc hiÖn môc tiªu ®ã . §éc lËp tù chñ hoµn toµn kh«ng cã nghÜa lµ ®ãng cöa víi thÕ giíi .Quan niÖm ®éc lËp tù chñ theo kiÓu tù cÊp tù tóc , x©y dùng c¬ cÊu kinh tÕ hoµn chØnh , h­íng néi ®· ®ù¬c kinh nghiÖm cña nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi , còng nh­ kinh nghiÖm cña b¶n th©n chóng ta chøng minh lµ kh«ng phï hîp víi xu thÕ chung cña thêi ®¹i vµ kh«ng cã hiÖu qu¶ , ®Èy ®Êt n­íc vµo t×nh tr¹ng chËm ph¸t triÓn . Vµ mét khi t×nh tr¹ng chËm ph¸t triÓn vÒ kinh tÕ kh«ng ®­îc kh¾c phôc th× sÏ lµm xãi mßnlßng tin cña nh©n d©n , lµm n¶y sinh nhiÒu vÊn ®Ò x· héi nan gi¶i , t¹o nguy c¬ tõ bªn trong ®èi víi trËt tù , an toµn x· héi vµ ®iÒu ®ã rèt cuéc khiÕn chóng ta khã gi÷ v÷ng ®­îc con ®­êng ph¸t triÓn ®· lùa chän lµ kÕt hîp ®éc lËp d©n téc víi CNXH v× môc tiªu d©n giµu n­íc m¹nh ,x· héi c«ng b»ng d©n chñ v¨n minh . C¸ch ®©y trªn mét thÕ kû ,jose Marti , ng­êi thÇy cña nÒn ®éc lËp Cuba ®· nãi mét c©u cã ý nghÜa triÕt lý s©u xa : “Quèc gia nµo muèn ®éc lËp vµ giµu m¹nh th× ph¶i bu«n b¸n víi nhiÒu n­íc , cßn quèc gia nµo chØ bu«n b¸n víi mét n­íc th«i th× kh«ng tr¸nh khái bÞ phô thuéc vµo n­íc duy nhÊt Êy’’ . C©u nãi ®ã cµng lµm s¸ng tá thªm c¸c luËn ®iÓm mµ §¶ng ta ®· nªu lªn ®Ó chØ ®¹o tiÕn tr×nh më cöa vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña n­íc ta trong bèi c¶nh toµn cÇu ho¸ ngµy nay . 2. Nh÷ng c¬ héi ®em l¹i cho ViÖt Nam khi héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi Toµn cÇu ho¸ kinh tÕ ®­a ®Õn hÖ qu¶ tÊt yÕu lµ c¸c quèc gia ph¶i më cöa ®Ó héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi . ViÖt Nam ®· vµ ®ang tÝch cùc tham gia vµo xu thÕ nµy , tõng b­íc ký kÕt c¸c hiÖp ®Þnh song ph­¬ng , khu vùc vµ ®Þa ph­¬ng . Lµ mét n­íc ®ang ph¸t triÓn , tham gia héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi n­íc ta sÏ cã thªm nhiÒu c¬ héi míi ®Ó ph¸t triÓn . 2.1 Héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó më réng thÞ tr­êng sang c¸c n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi . Nh÷ng n¨m tr­íc ®©y th­¬ng m¹i cña ViÖt Nam chñ yÕu giao dÞch víi Liªn X« vµ c¸c n­íc XHCN §«ng ¢u . Tõ sau 1990 th­¬ng m¹i ®· chuyÓn h­íng m¹nh sang thÞ tr­êng khu vùc §«ng Nam ¸ vµ §«ng B¾c ¸ . Khi cuéc khñng ho¶ng tµi khu vùc bïng næ l­îng cÇu cña khu vùc bÞ gi¶m sót , chóng ta ®· chñ ®éng më cöa ra thÞ tr­êng míi , nhÊt lµ thÞ tr­êng EU vµ B¾c Mü . S¶n phÈm cña khu vùc cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· cã chÊt l­îng cao nªn tØ träng xuÊt khÈu rÊt cao gãp phÇn n©ng cao n¨ng suÊt xuÊt khÈu cña nÒn kinh tÕ . Héi nhËp kinh tÕ ®· t¹o nªn nh÷ng mçi quan hÖ kinh tÕ chÝnh trÞ ch»ng chÞt ®an xen phô thuéc lÉn nhau gãp phÇn n©ng cao vÞ thÕ quèc tÕ vµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ViÖt Nam tham gia b×nh ®¼ng trong c¸c giao l­u vµ quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ . §Æc biÖt tham gia héi nhËp khu vùc vµ quèc tÕ cho phÐp t¹o dùng , cñng cè vµ sö dông tèt nh÷ng c¬ së ph¸p lÝ cÇn thiÕt nh­ : chÕ ®é tèi huÖ quèc (MFN) , ®èi xö quèc gia (NT) vµ c¬ chÕ gi¶i quyÕt tranh chÊp ®Ó ®Êu tranh chèng bÞ ph©n biÖt ®èi xö , b¶o vÖ quyÒnvµ lîi Ých cña m×nh trong c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i . Tham gia héi nhËp kinh tÕ ta cßn tranh thñ vµ khai th¸c nh÷ng quy chÕ , ®iÒu kiÖn ­u ®·i mµ phÇn lín c¸c thÓ chÕ quèc tÕ dµnh cho c¸c n­íc chËm ph¸t triÓn vµ ®ang ph¸t triÓn ®Ó b¶o ®¶m héi nhËp cã hiÖu qu¶ võa b¶o hé hîp lÝ vµ ph¸t triÓn v÷ng ch¾c c¸c ngµnh s¶n xuÊt cña ViÖt nam . 2.2 Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµm t¨ng ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam t¹o ®iÒu kiÖn kinh tÕ ph¸t triÓn nhanh . Héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi ViÖt Nam cã c¬ héi më réng thu hót c¸c nguån vèn n­íc ngoµi t¨ng thªm nguån lùc cho ph¸t triÓn , nhÊt lµ khi tÝch luü néi bé cßn thÊp vµ phÇn thùc huy ®éng vµo tÝch luü chØ d­íi 20% GDP , chØ t­¬ng øng tèc ®é t¨ng tr­ëng 4-5% cña khu vùc n«ng th«n . Muèn t¨ng tr­ëng nhanh cÇn bæ xung thªm vèn tõ n­íc ngoµi d­íi nhiÒu h×nh thøc ODA, FDI vµ c¸c kho¶n huy ®éng vèn gi¸n tiÕp vµ vay nî . Tham gia héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ c¬ héi ®Ó thÞ tr­êng n­íc ta ®­îc më réng ®iÒu nµy sÏ hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t­ . Hä sÏ mang vèn c«ng nghÖ vµo n­íc ta , sö dông lao ®éng vµ tµi nguyªn vèn cã cña n­íc ta , lµm ra c¸c s¶n phÈm trªn thÞ tr­êng khu vùc vµ thÕ giíi víi c¸c ­u ®·i mµ n­íc ta cã . §©y còng lµ c¬ héi thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp trong vµ ngoµi n­íc huy ®éng vµ sö dông vèn cã hiÖu qu¶ h¬n . Tham gia héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ mét nh©n tè quan träng buéc c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam chÊn chØnh tæ chøc qu¶n lÝ s¶n xuÊt , ®æi míi c«ng nghÖ n¾m b¾t thÞ tr­êng , t¨ng c­êng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ ®Ó ®øng v÷ng trong cuéc c¹nh tranh khèc liÖt kh«ng chØ trªn thÞ tr­êng thÕ giíi mµ ngay c¶ trªn thÞ tr­êng néi ®i¹. 2.3 Héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi ViÖt Nam cã thÓ häc hái , giao, l­u më réng , rót kinh nghiÖm cña c¸c n­íc ®i tr­íc . Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ViÖt Nam cã thÓ tranh thñ häc hái , më réng giao l­u , rót kinh nghiÖm cña c¸c n­íc ®i tr­íc trong viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ tr¸nh ®­îc nh÷ng sai sãt , tõ ®ã cã nhòngbiÖn ph¸p ®Ó rót ng¾n thêi gian thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ , hiÖn ®¹i ho¸ (CNH-H§H) ®Êt n­íc . Víi lîi thÕ cña n­íc ®i sau , chóng ta cã thÓ tranh thñ kü thuËt c«ng nghÖ ®Èy nhanh tiÕn tr×nh CNH-H§H t¹o ra c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho c«ng cuéc x©y dùng CNXH . Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cßn t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ViÖt Nam dÇn ®iÒu chØnh c¸c chÝnh s¸ch , chÕ ®é kinh tÕ theo c¸c chuÈn mùc cña c¸c tæ chøc vµ c¸c ®Þnh chÕ kinh tÕ quèc tÕ , t¹o ra m«i tr­êng ®Çu t­ hÊp dÉn vµ b×nh ®¼ng , t¨ng søc thu hót vèn ®Çu t­ , qua ®ã mµ c¸c kü thuËt , c«ng nghÖ míi cã ®iÒu kiÖn du nhËp vµo n­íc ta . §ång thêi t¹o c¬ héi ®Ó chóng ta lùa chän c«ng nghÖ n­íc ngoµi nh»m ph¸t triÓn n¨ng lùc kinh tÕ , c«ng nghÖ quèc gia n©ng cao hiÖu qu¶ c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ . Trong c¹nh tranh quèc tÕ cã thÓ c«ng nghÖ nµy lµ cò víi c¸c n­íc ph¸t triÓn nh­ng l¹i lµ míi vµ hiÖu qu¶ t¹i mét n­íc kÐm ph¸t triÓn nh­ ViÖt Nam . NhiÒu s¶n phÈm th«ng qua ODA vµ FDI ®· cã ®­îc nh÷ng chøng chØ chÊt l­îng cao do c¸c tæ chøc quèc tÕ cÊp nh­ : ISO 9001, 9002 , 14000 . Mét sè s¶n phÈm nh­ c¸ biÓn ®· ®­îc chuyÓn giao c«ng nghÖ n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm nªn cã ®iÒu kiÖn xuÊt sang c¸c thÞ tr­êng khã tÝnh nh­ Mü vµ T©y ¢u . 2.4 Héi nhËp kinh tÕ lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó tiÕn hµnh ®µo t¹o vµ n©ng cao chÊt l­îng qu¶n lÝ . Víi sè d©n trªn 80 triÖu ng­êi , nguån nh©n lùc cña ta kh¸ dåi dµo. Nh­ng nÕu kh«ng héi nhËp quèc tÕ th× viÖc sö dông trong n­íc sÏ bÞ l·ng phÝ kÐm hiÖu qu¶ . Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ sÏ t¹o c¬ héi ®Ó nguån nh©n lùc cña n­íc ta khai th«ng giao l­u víi c¸c n­íc . Ta cã thÓ th«ng qua héi nhËp ®Ó xuÊt khÈu lao ®éng th«ng qua c¸c hîp ®ång gia c«ng chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu . §ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn nhËp khÈu lao ®éng kü thuËt cao ,c¸c c«ng nghÖ míi , c¸c ph¸t minh , s¸ng chÕ mµ ta ch­a cã . Th«ng qua c¸c dù ¸n ODA sÏ gãp phÇn quan träng trong ®µo t¹o nguån nh©n lùc . MÆt kh¸c , yªu cÇu cao cña c¸c dù ¸n FDI sÏ thóc ®Èy häc hái , tù rÌn luyÖn cña ng­êi lao ®éng ®Ó n©ng cao tr×nh ®é tay nghÒ vµ còng n©ng cao chÊt l­îng c¸n bé qu¶n lÝ . Nh÷ng c¬ héi mµ ViÖt Nam sÏ nhËn ®­îc th«ng qua héi nhËp cµng kh¼ng ®Þnh ®èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam hiÖn nay ®©y lµ con ®­êng ®óng ®¾n ®Ó ph¸t triÓn ®Êt n­íc .Tuy nhiªn bªn c¹nh nh÷ng c¬ héi , trªn con ®­êng héi nhËp vµ ph¸t triÓn còng cã kh«ng Ýt nh÷ng khã kh¨n th¸ch thøc sÏ ®Õn víi chóng ta . Chóng ta ph¶i x¸c ®Þnh râ ®­îc nh÷ng khã kh¨n th¸ch thøc ®ã ®Ó gi÷ v÷ng thÕ chñ ®éng trong tiÕn tr×nh héi nhËp . II . Thùc tr¹ng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña ViÖt Nam Nh÷ng th¸ch thøc cña ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp HiÖn tr¹ng nÒn kinh tÕ ViÖt Nam a/ Th¸ch thøc to lín nhÊt mµ ViÖt Nam ph¶i ®èi mÆt khi b­íc vµo héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi lµ hiÖn tr¹ng yÕu kÐm cña nÒn kinh tÕ . NÒn kinh tÕ ViÖt Nam cßn nghÌo nµn l¹c hËu , cßn tôt hËu kh¸ xa so víi thÕ giíi nhÊt lµ vÒ thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi vµ tr×nh ®é c«ng nghÖ . Tr¶i qua nh÷ng cuéc chiÕn tranh l©u dµi khèc liÖt vµ c¬ chÕ qu¶n lÝ kinh tÕ tËp trung bao cÊp , ViÖt Nam tham gia vµo qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ víi mét xuÊt ph¸t ®iÓm thÊp . GDP b×nh qu©n ®Çu ng­êi cßn thÊp , ch­a tho¸t khái ranh giíi nghÌo ®ãi . N¨m 2001 thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi ~400 $ b»ng chØ tiªu c¸c n­íc nghÌo nhÊt thÕ giíi do liªn hîp quèc ®Æt ra . So víi nhiÒu n­íc trong tæ chøc kinh tÕ mµ ta ®· vµ sÏ tham gia th× thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi cña ViÖt Nam ch­a b»ng 1/3 cña In®o vµ Philipin , b»ng 1/9 cña Th¸i lan , b»ng 1/15 cña Malayxia , ch­a b»ng 1/100 cña Singapo . MÆt kh¸c tØ lÖ tiÕt kiÖm trong nÒn kinh tÕ thÊp , tÝch luü vµ ®Çu t­ ch­a cao mµ cßn ë c¶ c¬ cÊu ngµnh cña nÒn kinh tÕ , tr×nh ®é ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt , c«ng nghÖ s¶n xuÊt cßn thÊp so víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi . Tû lÖ thÊt nghiÖp ë khu vùc thµnh thÞ cßn rÊt cao vµ cã xu h­íng gia t¨ng : n¨m 1996 lµ 5,88% ,1997 lµ 6,01% ,1998lµ 6,85% ,1999lµ 7.4% , 2000 lµ 6,49% Tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ gi¶m dÇn tõ 8,15% n¨m 1997 xuèng 4,8% n¨m 1999 , n¨m 2000 lµ 6,5% n¨m 2001 lµ 6,85% . C¬ cÊu kinh tÕ cßn chËm thay ®æi , n«ng nghiÖp vÉn chiÕm tû träng kh¸ lín , c«ng nghiÖp vµ dÞch vô kh«ng nh÷ng t¨ng chËm mµ cßn cã biÓu hiÖn ch÷ng l¹i do khñng ho¶ng . Kinh tÕ khu vùc vµ chÝnh s¸ch ®Çu t­ kÐm hiÖu qu¶ . Trong thêi gian qua , nÒn kinh tÕ ViÖt nam ®· chuyÓn h­íng m¹nh mÏ theo h­íng kinh tÕ thÞ tr­êng , tuy nhiªn c¸c c¬ chÕ cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng vÉn cßn ë møc s¬ khai . N¨ng lùc c«ng nghÖ cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam rÊt l¹c hËu so víi thÕ giíi . Trong nh÷ng n¨m qua ViÖt Nam ®· rÊt cè g¾ng ®æi míi thiÕt bÞ c«ng nghÖ , lùa chän nh÷ng c«ng nghÖ tiªn tiÕn cña thÕ giíi ®Æc biÖt trong c¸c ngµnh b­u chÝnh viÔn th«ng vµ tö ... nh­ng vÉn cßn rÊt nhiÒu ngµnh cã thiÕt bÞ c«ng nghÖ l¹c hËu tõ 2- 5 thÕ hÖ so víi c¸c doanh nghiÖp cïng ngµnh trong n­íc , trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi . NhiÒu c«ng nghÖ l¹c hËu 40-50 n¨m nh­ng vÉn ch­a ®­îc thay thÕ .C«ng nghÖ lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Õn n¨ng suÊt chÊt l­äng cña s¶n phÈm , gióp c¸c doanh ngiÖp cã thÓ c¹nh tranh m¹nh mÏ trªn thÞ tr­êng . Tuy nhiªn do nguån vèn bÞ h¹n chÕ kh«ng cho phÐp c¸c doanh nghiÖp tù m×nh ®æi míi còng nh­ ¸p dông nh÷ng trang thiÕt bÞ c«ng nghÖ kü thuËt tiªn tiÕn . V× thÕ trong qu¸ tr×nh chuyÓn giao c«ng nghÖ nhËp c¸c m¸y mãc thiÕt bÞ vµo trong n­íc x¶y ra t×nh tr¹ng c¸c doanh nghiÖp th­êng nhËp c¸c m¸y mãc thiÕt bÞ ®· qu¸ l¹c hËu cã khi ®Õn gÇn 100 n¨m . ThÕ nªn sau khi sö dông mét thêi gian ng¾n ®· gi¶m n¨ng xuÊt , g©y « nhiÔm m«i tr­êng , gi¶m n¨ng lùc s¶n xuÊt , l¹i g©y c¶n trë cho sù ph¸t triÓn . §©y lµ mét th¸ch thøc to lín ®èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam v× trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ ViÖt nam sÏ dÇn c¾t gi¶m vµ xo¸ bá nhòng biÖn ph¸p b¶o hé s¶n xuÊt d­íi c¸c h×nh thøc thuÕ quan vµ phi thuÕ quan , kinh tÕ vµ phi kinh tÕ , hµng ho¸ n­íc ngoµi sÏ dÔ dµng l­u th«ng trªn thÞ tr­êng ViÖt Nam . NÕu ViÖt nam kh«ng nhanh chãng ®æi míi thiÕt bÞ c«ng nghÖ , ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lÝ , n©ng cao chÊt l­îng hµng ho¸ , h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm th× cã hµng lo¹t c¸c doanh nghiÖp sÏ ph¸ s¶n g©y nªn hËu qu¶ nguy h¹i vÒ kinh tÕ vµ x· héi . b/ N­íc ta cã nguån lùc lao ®«ng déi dµo nh­ng chÊt l­îng lao ®éng kÐm thiÕu c«ng nh©n lµnh nghÒ . N­íc ta ®­îc xÕp vµo hµng c¸c quèc gia cã tr×nh ®é häc vÊn cao nh­ng do xuÊt ph¸t ®iÓm lµ n­íc n«ng nghiÖp l¹c hËu , tiÕp theo ®ã lµ nh÷ng n¨m dµi nÒn kinh tÕ vËn hµnh theo c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung cao ®é quan liªu bao cÊp , nªn ®· ®Ó l¹i hËu qu¶ nÆng nÒ vÒ ®éi ngò c¸n bé qu¶n lÝ kinh tÕ còng nh­ ®éi ngò ng­êi lao ®éng . Chóng ta th­êng nãi nhiÒu ®Õn nÆng xuÊt lao ®éng x· héi , ®Õn hiÖu qu¶ s¶n xuÊt vµ søc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ thÊp . TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã ®Òu cã nguyªn nh©n chung lµ thiÕu nh÷ng nhµ qu¶n lÝ giái , nh÷ng doanh nh©n cã tµi , nh÷ng ng­êi lao ®éng tinh th«ng c«ng viÖc . D©n sè n­íc ta trªn 80 triÖu ng­êi trong ®ã cã trªn 50 triÖu ng­êi lao ®éng tõ 15 tuæi trë nªn nh­ng tû lÖ qua ®µo t¹o nghÒ nghiÖp vµ chuyªn m«n kü thuËt rÊt thÊp . Theo kÕt qu¶ ®iÒu tra d©n sè 1/4/1999 th× t¹i thêi ®iÓm ®iÒu tra chØ cã 7,6% d©n sè tõ 13 tuæi trë lªn cã b»ng cÊp vÒ mét tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt nµo ®ã , tøc lµ ®· qua tr­êng líp ®µo t¹o . Trong ®ã 2,3% lµ c«ng nh©n kü thuËt vµ nh©n viªn nghiÖp vô cã b»ng cÊp , 2,8% cã tr×nh ®é trung häc chuyªn nghiÖp , 0,7% cao ®¼ng , 1,7% ®¹i häc vµ 0,1% cã tr×nh ®é sau ®¹i häc . §©y lµ mét tû lÖ qu¸ th©p , trong khi nh÷ng ng­êi kh«ng cã b»ng cÊp chuyªn m«n kü thuËt l¹i chiÕm ®Õn 92,4% . C¬ cÊu ®µo t¹o bÊt hîp lÝ nªn t×nh tr¹ng “nhiÒu thÇy, thiÕu thî ”trong nÒn kinh tÕ cã xu h­íng ngµy cµng trÇm träng . Sinh viªn ra tr­êng kh«ng cã viÖc lµm , nh­ng c¸c doanh nghiÖp, nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi l¹i kh«ng t×m ®­îc c«ng nh©n kü thuËt vµ thî lµnh nghÒ . Theo kÕt qu¶ ®iÒu tra toµn bé c«ng nghiÖp , ®Õn gi÷a 1998 trong tæng sè lao ®éng c«ng nh©n ng¹ch 4 bËc chØ cã 17,5% sè ng­ßi ®¹t bËc 4/4 . Trong ng¹ch 5 bËc tû lÖ b¹c 5/5 chiÕm 20,8% . Ng¹ch bËc 6 thî bËc 6/6 chiÕm 5,9% thî bËc 7/7 chiÕm chØ cã 3,2% NÒn kinh tÕ n­íc ta ®ang trong giai ®o¹n ®Èy m¹nh CNH-H§H vµ nh©n lo¹i ®ang b­íc vµo nÒn kinh tÕ tri thøc mµ b¶n th©n ng­êi lao ®éng kh«ng biÕt nghÒ hoÆc biÕt nghÒ kh«ng ®Õn n¬i ®Õn chèn th× rÊt khã t×m viÖc ,lµm g× th× ngµy nay ng­êi ta quan t©m chñ yÕu ®Ðn chÊt l­îng chø kh«ng tËp trung vµo khai th¸c sè l­îng lao ®éng nh­ tr­íc ®©y . c/ Hµng ho¸ ViÖt Nam vÒ chÊt l­îng ch­a ®ñ søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ . Do m¸y mãc thiÕt bÞ , c«ng nghÖ l¹c hËu nªn chÊt hµng ho¸ , dÞch vô nh×n chung thÊp , gi¸ thµnh cao do ®ã thiÕu søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng trong n­íc vµ thÕ giíi . Theo kÕt qu¶ ®iÒu tra toµn bé c«ng nghiÖp th× ®Õn gi÷a n¨m 1998 ngµnh c«ng nghiÖp míi cã 26% c¸c doanh nghiÖp chiÕm lÜnh ®­îc thÞ tr­êng tron g n­íc . 58,5% sè doanh nghiÖp chiÕm lÜnh thÞ tr­êng nh­ng ch­a v÷ng ch¾c cßn 14,3% sè doanh nghiÖp hoµn toµn kh«ng cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh ngay trªn thÞ tr­êng trong n­íc . So víi hµng nhËp khÈu hµng ho¸ cña ta thua kÐm c¶ vÒ chÊt l­îng vµ gi¸ c¶ mµ biÓu hiÖn râ nhÊt lµ ë gi¸ c¶ . VÝ dô ®­êng RS cña ta gi¸ xuÊt x­ëng lµ 340-400 $ / tÊn nh­ng gi¸ nhËp khÈu chØ cã 260-300$/ tÊn . Nh­ vËy gi¸ nhËp cßn rÎ h¬n gi¸ xuÊt x­ëng cña ta 20-30% . Gi¸ s¾t thÐp trong n­íc s¶n xuÊt b×nh qu©n 300$/ tÊn nh­ng nhËp khÈu chØ cã 285$/ tÊn , gi¸ xi m¨ng cña ViÖt Nam 840 ngh×n ®ång /tÊn trong khi nhËp cña Th¸i Lan chØ cã 630 ngh×n . Hay thÓ hiÖn râ nhÊt lµ trong vßng hai n¨m trë l¹i ®©y hµng xe m¸y Trung Quèc ®· lµm rèi lo¹n c¶ thÞ tr­êng ViÖt Nam víi mét ­u ®iÓm mµ xe m¸y s¶n xuÊt trong n­íc ch­a lµm ®­îc ®ã lµ gi¸ c¶ rÊt rÎ hîp víi tói tiÒn cña ng­êi lao ®éng . Qua nh÷ng vÝ dô nhá trªn cµng chøng tá ®Ó hµng ho¸ cña ta cã thÓ ®øng v÷ng trªn thÞ tr­êng th× nhÊt thiÕt ph¶i ®æi míi c«ng nghÖ n©ng cao chÊt l­îng vµ gi¶m gi¸ thµnh cña s¶n phÈm . §ã lµ mét th¸ch thøc to lín ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam . Trong khi ®ã hiÖn nay n­íc ta míi chØ cã 23,8% sè doanh nghiÖp ®· cã hµng xuÊt khÈu , 13,7% cã triÓn väng xuÊt khÈu , cßn l¹i 62,5% sè doanh nghiÖp hoµn toµn kh«ng cã kh¶ n¨ng xuÊt khÈu . Tuy nhiªn ®Õn nay hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam chñ yÕu lµ s¶n phÈm th« ch­a ®­îc chÕ biÕn hoÆc chØ ®­îc s¬ chÕ .VÝ dô dÇu th« chiÕm 17,5% kim ng¹ch xuÊt khÈu (KNXK) , g¹o chiÕm 9% KNXK , cµ phª chiÕm 5% , h¶i s¶n chiÕm 8,5% KNXK ... Cßn c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp chÕ biÕn nhÊt lµ c¸c s¶n phÈm chÊt l­îng cao cßn Ýt , søc c¹nh tranh yÕu . Trong khi ®ã c¸c gi¸ c¶ c¸c mÆt hµng nguyªn vËt liÖu vµ s¬ chÕ l¹i bÊp bªnh , hay bÞ t¸c ®éng xÊu bÊt lîi cho c¸c n­íc xuÊt khÈu . Ta cã thÓ thÊy râ ®iÒu nµy qua sù sôt gi¶m gi¸ hµng lo¹t c¸c s¶n phÈm n«ng s¶n nh­ cµ phª , tiªu ... xuÊt khÈu trªn thÕ giíi . Gi¸ cµ phª ®· xuèng ®Õn møc thÊp nhÊt trong th¸ng 11,12 n¨m 2001 võa qua , dÉn ®Õn viÖc chÝnh phñ ph¶i rót mét kho¶n ng©n s¸ch lín ®Ó bao tiªu s¶n phÈm gióp c¸c nhµ trång cµ phª kh«ng bÞ ph¸ s¶n . MÆt kh¸c gi¸ hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam th­êng bÞ chÌn Ðp trªn thÞ tr­êng vµ thuêng rÎ h¬n 10-20% víi gi¸ b×nh qu©n trªn thÕ giíi . V× thÕ thÞ tr­êng cho hµng ho¸ xuÊt khÈu cßn rÊt h¹n chÕ . HiÖn nay thµnh phÇn hµng ho¸ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®Õn c¸c n­íc ASEAN chiÕm ch­a ®Õn 1% trong tæng gi¸ trÞ hµng nhËp khÈu cña c¸c n­íc nµy , so víi thÞ tr­êng §«ng B¾c ¸ th× tû lÖ nµy cßn thÊp h¬n nhiÒu , thÞ tr­êng liªn minh Ch©u ¢u cßn rÊt h¹n chÕ trong ph¹m vi quan hÖ song ph­¬ng Anh , Ph¸p , §øc , Hµ Lan ... Cßn hµng ho¸ ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng Mü th× rÊt Ýt do nh÷ng yªu cÇu kh¾t khe vÒ phÝa Mü . DiÔn ®µn kinh tÕ thÕ giíi míi ®©y quan s¸t vµ ®¸nh gi¸ søc c¹nh tranh cña 59 nÒn kinh tÕ th× ViÖt Nam xÕp thø53 /59 Khi mµ chóng ta ®ang tõng b­íc héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi trë thµnh thµnh viªn cña c¸c tæ chøc kinh tÕ thÕ giíi trong ®ã cã c¸c thÞ tr­êng lín cã triÓn väng xuÊt khÈu mµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ ta kh«ng ®­îc c¶i thiÖn th× ®ã lµ mét th¸ch thøc to lín cho nÒn kinh tÕ nhá nh­ ViÖt Nam . d / ChÝnh s¸ch vÒ thuÕ , luËtkhuyÕn khÝch ®Çu t­ ch­a ®­îc hoµn thiÖn cßn lµ b­íc ng¨n c¶n héi nhËp kinh tÕ kinh tÕ . HiÖn nay trong hÖ thèng luËt vµ c¸c chÝnh s¸ch hiÖn hµnh cßn nhiÒu ®iÒu bÊt hîp lÝ vµ ch­a chÆt chÏ . Nh­ vÒ thuÕ nhËp khÈu , hiÖn nay thuÕ nhËp khÈu cã chøc n¨ng b¶o vÖ s¶n xuÊt trong n­íc nªn thuÕ suÊt th­êng xuyªn ®­îc thay ®æi cho phï hîp víi nh÷ng mÆt hµng trong n­íc ®· s¶n xuÊt ®­îc , do ®ã ®· gãp phÇn hç trî tÝch cùc cho thêi kú ®Çu ph¸t triÓn . Nh­ng chÝnh ®iÒu nµy còng t¹o ra nh÷ng lÖch l¹c trong ®Þnh h­íng ®Çu t­ trong n­íc , ®Æc biÖt lµ trong thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi . Trong nh÷ng n¨m qua ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· ®­îc thu hót vµo nh÷ng ngµnh s¶n xuÊt ra c¸c s¶n phÈm cã møc thuÕ b¶o hé cao phôc vô cho nhu cÇu thÞ tr­êng trong n­íc chø kh«ng nh»m xuÊt khÈu . Do tæ chøc qu¶n lÝ ®iÒu hµnh xuÊt nhËp khÈu cßn yÕu kÐm nªn thÞ tr­êng kho¶ng 50% s¶n phÈm cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi kh«ng xuÊt khÈu mµ cung øng trªn thÞ tr­êng néi ®Þa , vµ ®©y lµ viÖclµm ®· g©y nhiÒu khã kh¨n cho c¸c doanh nghiÖp trong n­íc trong viÖc tiªu thô s¶n phÈm . §iÒu nµy dÉn ®Õn vèn ®Çu t­ ch­a thùc sù gãp phÇn t¨ng thªm tiÒm lùc xuÊt khÈu còng nh­ lµm t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam vµ ch­a ®Èy nhanh ®­îc kh¶ n¨ng th©m nhËp thÞ tr­êng thÕ giíi cña hµng ViÖt Nam , g©y l·ng phÝ trong viÖc sö dông nguån vèn nµy . Trong luËt thuÕ cã quy ®Þnh ¸p dông gi¸ tÝnh thuÕ tèi thiÓu víi 15 nhãm mÆt hµng do nhµ n­íc qu¶n lÝ . ViÖc ¸p dông nµy ch­a phï hîp víi quy ®Þnh quèc tÕ mµ ViÖt Nam ®· vµ sÏ ph._.