CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ VÀ CÁC PHƯƠNG THỨC VẬN HÀNH CÁC CÔNG CỤ CHÍNH SÁCH TIỆN TỆ Ở NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC Việt Nam HIỆN NAY

Låìi måí âáöu ! T rong cäng cuäüc âäøi måïi hiãûn nay, trãn âáút næåïc ta âang diãùn ra säi âäüng quaï trçnh phaït triãøn nãön kinh tãú haìng hoïa nhiãöu thaình pháön váûn âäüng theo cå chãú thë træåìng coï sæû quaín lyï cuía Nhaì næåïc theo âënh hæåïng Xaî häüi chuí nghéa. Âiãöu âoï âoìi hoíi phaíi nghiãn cæïu mäüt caïch coï hãû thäúng nhiãöu lénh væûc hoaût âäüng kinh tãú theo cå chãú måïi, trong âoï mäüt lénh væûc coï vë trê hãút sæïc quan troüng âæåüc coi laì huyãút maûch trong viãûc thuïc âáøy tàng træåíng kinh tãú nhanh vaì bãön væîng âoï laì lénh væûc Tiãön tãû - Ngán haìng. ÅÍ næåïc ta, våïi tæ caïch laì thiãút chãú âáöu naîo cuía toaìn bäü hãû thäúng taìi chênh vaì ngán haìng. Ngán haìng Trung æång laì cå quan chuí chäút, thiãút kãú vaì váûn haình caïc cäng cuû Chênh saïch tiãön tãû phuûc vuû cho muûc tiãu âiãöu tiãút vé mä trong tæìng thåìi kyì. Kinh nghiãûm phaït triãøn kinh tãú cuía caïc næåïc âaî chè ra ràòng, mäùi bæåïc thàng tráöm cuía nãön kinh tãú âãöu coï nguyãn nhán sáu xa gàõn liãön våïi Chênh saïch tiãön tãû vaì hoaût âäüng cuía Hãûû thäúng ngán haìng. Våïi nháûn thæïc trãn, bàòng nhæîng kiãún thæïc tiãúp nháûn trong quaï trçnh hoüc táûp cuîng nhæ nghiãn cæïu thãm mäüt säú taìi liãûu coï liãn quan, Em âaî læûa choün vaì âi sáu vaìo phán têch âãö taìi: “CHÊNH SAÏCH TIÃÖN TÃÛ VAÌ PHÆÅNG THÆÏC VÁÛN HAÌNH CAÏC CÄNG CUÛ CHÊNH SAÏCH TIÃÖN TÃÛ CUÍA NGÁN HAÌNG NHAÌ NÆÅÏC VIÃÛT NAM HIÃÛN NAY ” laìm âãö aïn män hoüc nàm 3 cuía mçnh. Âãö aïn gäöm 2 pháön chênh : PHÁÖN 1. LYÏ LUÁÛN CHUNG VÃÖ CHÊNH SAÏCH TIÃÖN TÃÛ QUÄÚC GIA PHÁÖN 2. CHÊNH SAÏCH TIÃÖN TÃÛ CUÍA NGÁN HAÌNG NHAÌ NÆÅÏC VIÃÛT NAM Duì âaî cäú gàõng nhiãöu trãn cå såí näù læûc cuía baín thán cuîng nhæ sæû giuïp âåî táûn tçnh cuía Giaïo viãn hæåïng dáùn, ThS. Trënh Thë Trinh. Song, do âãö taìi laì mäüt váún âãö låïn, trçnh âäü hiãøu biãút laûi coï haûn nãn âãö aïn cuîng khoï traïnh khoíi nhæîng thiãúu soït, haûn chãú nháút âënh. Kênh mong âæåüc sæû chè baío cuía tháöy cä vaì yï kiãún âoïng goïp cuía caïc baûn âãø näüi dung âãö aïn âæåüc hoaìn t-hiãûn hån. PHÁÖN 1. LYÏ LUÁÛN CHUNG VÃÖ CHÊNH SAÏCH TIÃÖN TÃÛ QUÄÚC GIA I. KHAÏI NIÃÛM VAÌ ÂÀÛC ÂIÃØM CUÍA CHÊNH SAÏCH TIÃÖN TÃÛ Khaïi niãûm vaì vai troì cuía CSTT Chênh saïch tiãön tãû (CSTT) laì mäüt bäü pháûn trong täøng thãø hãû thäúng Chênh saïch Kinh tãú cuía Nhaì næåïc, do Ngán haìng Trung Æång (NHTW) thæûc hiãûn âãø thæûc hiãûn viãûc quaín lyï vé mä âäúi våïi nãön kinh tãú, nhàòm âaût tåïi nhæîng muûc tiãu kinh tãú - xaî häüi nháút âënh trong tæìng thåìi kyì nháút âënh. Theo nghéa räüng: CSTT laì Chênh saïch âiãöu haình toaìn bäü khäúi læåüng tiãön trong nãön kinh tãú quäúc dán nhàòm taïc âäüng âãún muûc tiãu cå baín laì äøn âënh tiãön tãû, giæî væîng sæïc mua cuía âäöng tiãön vaì äøn âënh giaï caí cuía haìng hoïa. Theo nghéa thäng thæåìng: CSTT laì Chênh saïch quan tám âãún khäúi læåüng tiãön cung æïng tàng thãm trong thåìi kyì tåïi phuì håüp våïi mæïc tàng træåíng kinh tãú dæû kiãún vaì chè säú laûm phaït nãúu coï. Theo âiãöu 2 luáût NHNNVN: “CSTT quäúc gia laì mäüt bäü pháûn cuía Chênh saïch Kinh tãú - taìi chênh cuía Nhaì næåïc nhàòm äøn âënh giaï trë âäöng tiãön, kiãöm chãú laûm phaït, goïp pháön thuïc âáøy phaït triãøn kinh tãú - xaî häüi, baío ddamr quäúc phoìng an ninh vaì náng cao âåìi säúng nhán dán. Nhaì næåïc quaín lyï thäúng nháút moüi hoaût âäüng cuía Ngán haìng, coï chênh saïch âãø âäüng viãn caïc nguäön læûc trong næåïc laì chênh, tranh thuí täúi âa nguäön læûc ngoaìi næåïc, phaït huy sæïc maûnh täøng håüp cuía caïc thaình pháön kinh tãú, âaím baío vai troì chuí âaûo vaì chuí læûc cuía caïc täø chæïc tên duûng nhaì næåïc trong lénh væûc tiãön tãû vaì hoaût âäüng ngán haìng, giæî væîng âënh hæåïng Xaî häüi chuí nghiaî, chuí quyãön quäúc gia, måí räüng håüp taïc vaì häüi nháûp quäïc tãú, âaïp æïng nhu cáöu phaït triãøn kinh tãú - xaî häüi, goïp pháön thæûc hiãûn cäng nghiãûp hoïa, hiãûn âaûi hoïa âáút næåïc.” CSTT coï mäüt vai troì cæûc kyì quan troüng, thãø hiãûn åí viãûc noï coï nhiãûm vuû taïc âäüng vaì nhiãöu hæåïng taûo ra âáöu tæ, tiãút kiãûm vaì äøn âënh tiãön tãû, giaï caí. Qua âoï goïp pháön quan troüng vaìo sæû thaình cäng hay tháút baûi cuía caí nãön kinh tãú. Trãn cå såí 4 muûc tiãu kinh tãú vé mä, mäüt CSTT âæåüc âaïnh giaï laì hoaìn haío nãúu: Täúc âäü laûm phaït: 1% - 3%. Tàng træåíng kinh tãú: 3% - 5%. Tháút nghiãûp khoaín 4% täøng lao âäüng. Säú dæ trong caïn cán thanh toaïn quäúc tãú chiãúm 2% - 3% trãn GDP. 2. Hçnh thæïc vaì âäúi tæåüng quaín lyï Chênh saïch tiãön tãû coï 2 hçnh thæïc thãø hiãûn cå baín sau: Ø CSTT nåïi loíng: cung tiãön tãû tråí nãn däöi daìo, thæìa thaíi nhàòm khuyãún khêch âáöu tæ, måí räüng saín xuáút, taûo cäng àn viãûc laìm vaì chäúng suy thoaïi. Ø CSTT thàõc chàût: nãön kinh tãú tråí nãn âàõt âoí, khoï khàn do læång cung tiãön bë haûn chãú nhàòm haûn chãú âáöu tæ, kçm haîm sæû phaït triãøn “quaï noïng” cuía nãön kinh tãú vaì chäúng laûm phaït... Âäúi tæåüng quaín lyï cuía CSTT: chênh laì khäúi tiãön. Theo quan niãûm tiãön tãû cuía cå chãú thë træåìng thç tuìy theo muûc âêch khaïc nhau maì phán chia tiãön theo nhiãöu phæång thæïc, tiãu chuáøn khaïc nhau. Ø Theo chæïc nàng læu thäng, tiãön âæåüc thãø hiãûn åí khäúi tiãön màût (M) do NHTW phaït haình gäöm: tiãön màût trong dán cæ, trong caïc täø chæïc kinh tãú vaì phi kinh tãú cuìng våïi tiãön màût täön quyî taûi quyî tên duûng, kho baûc, quyî âiãöu haình nghiãûp vuû, quyî dæû træî cuía NHTW. Ø Theo chæïc nàng læu thäng vaì phæång tiãûn thanh toaïn, tiãön âæåüc xaïc âënh laì khäúi tiãön M1 = M + nhæîng khoaín tiãön gåíi khäng kyì haûn bàòng baín tãû. Ø Theo chæïc nàng læu thäng thanh toaïn vaì cáút træî thç tiãön tãû thãø hiãûn bàòng khäúi tiãön M2 = M1 + nhæîng khoaín tiãön gåíi coï kyì haûn bàòng baín tãû. Ø Våïi täøng säú tên duûng thç biãøu hiãûn dæåïi khäúi tiãön M3 = M2 + nhæîng cäng cuû taìi chênh khaïc. Dæûa trãn viãûc càn cæï vaìo muûc tiãuâiãöu tiãút trong chênh saïch kinh tãú cuîng nhæ càn cæï vaìo khaí nàng âiãöu tiãút cuía NHTW, åí Viãût Nam âaî choün khäúi tiãön M2 laì âäúi tæåüng quaín lyï cuía CSTT vç M2 äøn âënh hån. II. MUÛC TIÃU CUÍA CHÊNH SAÏCH TIÃÖN TÃÛ Coï Trãn täøng thãø, muûc tiãu cuía Chênh saïch tiãön tãû laì âiãöu tiãút. Hay noïi khaïc hån, muûc tiãu cuía NHTW coï thãø quy thaình hai nhoïm laì: Muûc tiãu tiãön tãû vaì Muûc tiãu kinh tãú. Muûc tiãu tiãön tãû (muûc tiãu træûc tiãúp ) Vãö phæång diãûn tiãön tãû, coï 4 muûc tiãu maì Chênh saïch tiãön tãû mong muäún âaût tåïi laì: âiãöu hoìa khäúi tiãön tãû, kiãøm soaït täøng säú thanh toaïn bàòng tiãön, baío vãû giaï trë quäúc näüi cuía âäöng tiãön vaì äøn âënh giaï trë quäúc ngoaûi cuía âäöng tiãön. 1.1 Âiãöu hoìa khäúi læåüng tiãön tãû trong nãön kinh tãú - xaî häüi : Âoï laì nhàòm duy trç mäúi tæång quan Tiãön - Haìng âæåüc äøn âënh bàòng caïch âiãöu hoìa khäúi læåüng tiãön tãû. Cå chãú âiãöu hoìa dæåïi hai näüi dung chênh laì Mæïc âäü vaì Caïch luán chuyãøn. Coï mäüt nguyãn tàõc täøng quaït laì nãúu mäùi nàm nãön kinh tãú âãöu tàng træåíng thç phaíi tàng khäúi læåüng tiãön tãû bàòng tyí lãû tàng træåíng kinh tãú. Âiãöu hoìa khäúi tiãön tãû ngaìy nay coï nghéa laì âiãöu chènh viãûc taûo tiãön vaì sæí duûng tiãön trong hãû thäúng Ngán haìng hai cáúp. Mäüt khaí nàng kyì bê cuía hãû thäúng Ngán haìng hai cáúp laì taûo tiãön, âiãöu chènh mæïc cung tiãön âãø äøn âënh tiãön tãû. Do viãûc phán chia hãû thäúng Ngán haìng thaình hai cáúp nãn coï viãûc phán chia hai loaûi tiãön : tiãön Ngán haìng trung æång vaì tiãön Ngán haìng. Tiãön trung æång laì tiãön do NHTW âäüc quyãön phaït haình. Tiãön Ngán haìng (tiãön tên duûng) laì tiãön do caïc NHTM taûo ra thäng qua viãûc cáúp tên duûng cho nãön kinh tãú, âàût biãût laì tiãön trãn caïc taìi khoaín thanh toaïn seïc. Noï âæåüc taûo ra nhæ laì mäüt sæû måí räüng gáúp nhiãöu láön quyî dæû træî Ngán haìng thäng qua hãû säú taûo tiãön. Âãø âiãöu hoìa khäúi læåüng tiãön tãû NHTW sæí duûng caïc cäng cuû træûc tiãúp vaì giaïn tiãúp : Nhæîng phæång tiãûn træûc tiãúp coï aính hæåíng thàóng âäúi våïi khäúi læåüng tiãön læu haình. Nhæîng phæång tiãûn træûc tiãúp bao gäöm : Kiãøm soaït caïc NHTM, sæû báút âäüng hoïa vaìng nháûp kháøu, haûn chãú nháûp näüi caïc ngoaûi tãû... Våïi nhæîng phæång tiãûn giaïn tiãúp coï aính hæåíng khäng chàõc chàõn, aính hæåíng coï xaîy ra hay khäng laì tuìy åí phaín æïng cuía caïc âäúi tæåüng, bao gäöm : Tàng hay giaîm laîi suáút chiãút kháúu, Chênh saïch thë træåìng måí... Nhæîng phæång tiãûn giaïn tiãúp chuí yãúu thæûc hiãûn thäng qua cå chãú thë træåìng, maì cäng cuû chuí yãúu trong cå chãú thë træåìng laì laîi suáút. Nhæ váûy, thäng qua cung æïng tiãön trung æång vaì caïc phæång tiãûn træûc tiãúp hoàûc giaïn tiãúp, NHTW hoaìn toaìn laìm chuí khaí nàng âiãöu hoìa khäúi læåüng tiãön tãû cung æïng cho nãön kinh tãú vaì âoï laì leî säúng coìn cuía NHTW. 1.2 Kiãøm soaït täøng säú thanh toaïn bàòng tiãön : Viãûc kiãøm soaït khäúi tiãön tãû âån thuáön coï nhæåüc âiãøm laì khäng læu yï tåïi täúc âäü læu haình tiãön tãû. Sæû aính hæåíng maûnh meî âãún váût giaï khäng phaíi chè coï khäúi tiãön (M) maì coìn caí täúc âäü læu haình tiãön tãû (V) næía. Hay noïi caïch khaïc, kiãøm soaït täøng säú thanh toaïn bàòng tiãön chênh laì kiãøm soaït âäü låïn cuía tiãön tãû maì coï tênh tåïi täúc âäü læu thäng cuía tiãön (V) âãø tæì âoï xaïc âënh mæïc cung tiãön phuì håüp. Nhæng viãûc kieím soaït M.V. laì ráút khoï båíi vç tuìy thuäüc vaìo caïch haình âäüng cuía caïc chuí thãø kinh tãú riãng biãût trong sæí duûng tiãön tãû. Noï tuìy thuäüc vaìo niãöm tin cuía nhæîng ngæåìi naìy âäúi våïi giaï trë tiãön tãû, sæû tiãn liãûu cuía hoü vãö thåìi cå kinh tãú, nhæîng cå häüi laìm àn sinh låìi, khuynh hæåïng tiãu xaìi cuía dán chuïng, loìng tin vaìo chênh saïch kinh tãú cuía Nhaì næåïc...Ngoaìi ra noï coìn phuû thuäüc vaìo khaí nàng thanh toaïn cuía ngán haìng, trçnh âäü kyí thuáût cäng nghãû ngán haìng, mæïc âäü tin tæåíng cuía dán chuïng âäúi våïi ngán haìng. Åí ínhæîng næåïc cäng nghiãûp phaït triãøn, caïc tiãûn êch ngán haìng âæåüc sæí duûng räüng raîi, caïc chuí thãø kinh tãú quen duìng seïc trong thanh toaïn..vç váûy NHTW kiãøm soaït säú chi traí cuía toaìn xaî häüi qua hãû thäúng ngán haìng bàòng caïch tênh täøng giaï trë seïc âæa âi giao hoaïn taûi NHTW vaì theo doîi biãún chuyãøn cuía noï. Coìn åí næåïc ta, viãûc duìng seïc vaì caïc phæång tiãûn thanh toaïn khaïc qua ngán haìng coìn êt thäng duûng, duìng tiãön màût âãø chi traí laì phäø biãún cho nãn coï mäüt khäúi tiãön màût ráút låïn læu thäng bãn ngoaìi hãû thäúng ngán haìng, væåüt qua táöm kiãøm soaït cuía NHTW. Âoï laì âáöu mäúi gáy báút äøn cho nãön kinh tãú mäüt caïc âäüt biãún. Âoï cuîng laì lyï do cáön thu huït læåüng tiãön trong tay dán cæ vaìo hãû thäúng ngán haìng dæåïi hçnh thæïc tiãön gåíi khäng kyì haûn vaì duìng seïc âãø thanh toaïn, mäüt yãúu täú cáön thiãút âãø cho viãûc thæûc thi Chênh saïch tiãön tãû âæåüc hæîu hiãûu. 1.3 Baío vãû giaï trë quäúc näüi cuía âäöng tiãön : Giaï trë quäúc näüi cuía âäöng tiãön laì sæïc mua cuía noï âäúi våïi haìng hoïa vaì dëch vuû trong næåïc. Sæïc mua cuía âäöng tiãön biãún âäøi ngæåüc chiãöu våïi váût giaï. Khi mæïc váût giaï chung gia tàng, sæïc mua cuía âäöng tiãön giaím vaì ngæåüc laûi. Do âoï, baío vãû giaï trë quäúc näüi cuía âäöng tiãön cuîng chênh laì baío vãû sæïc mua cuía âäöng tiãön quäúc näüi. Muäún váûy, Chênh saïch tiãön tãû phaíi baío âaím âæåüc mæïc giaï chung äøn âënh, nghéa laì phaíi kiãøm soaït laûm phaït åí mäüt tyí lãû væìa phaíi. Sæû äún âënh cuía váût giaï laì âiãöu cáön thiãút âãø moüi ngæåìi âæåüc an tám, tin tæåíng trong viãûc tênh toaïn cäng viãûc âáöu tæ, vç âáöu tæ laì cuäüc tênh toaïn láu daìi. Váûy, cáön coï sæû äøn âënh láu daìi måïi khuyãún khêch sæïc âáöu tæ. Trong træåìng håüp khäng duy trç âæåüc sæû äøn âënh, mäüt mæïc váût giaï gia tàng hàòng nàm åí mæïc 2 hay 3% laì mæïc gia tàng thuáûn låüi cho sæû phaït triãøn maì Chênh saïch tiãön tãû coï thãø cháúp nháûn âæåüc. Leî táút nhiãn, mäüt Chênh saïch tiãön tãû coï thãø taïc âäüng tåïi sæû gia tàng nàng suáút trong hoaût âäüng saín xuáút cuía caïc chuí thãø kinh tãú váøn laì âiãöu mong moíi. 1.4 Âaím baío giaï trë quäúc ngoaûi cuía âäöng tiãön : Giaï trë quäúc ngoaûi cuía âäöng tiãön thãø hiãûn thäng qua tyí giaï häúi âoaïi. Sæû biãún âäüng cuía tyí giaí häúi âoaïi coï aính hæåíng ráút låïn âãún hoaût âäüng kinh tãú trong næåïc tuìy theo mæïc âäü hæåïng ngoaûi cuía nãön kinh tiãön tãû. Traïi laûi, moüi biãún chuyãøn vãö tiãön tãû cuîng taïc âäüng tåïi mäúi tæång quan giæîa tiãön tãû trong næåïc vaì tiãön tãû næåïc ngoaìi... Chênh vç váûy, Chênh saïch tiãön tãû phaíi chuï troüng âãún viãûc baío âaím vaì äøn âënh giaï trë quäúc ngoaûi cuía âäöng tiãön trong næåïc. Tyí giaï häúi âoaïi chëu sæû taïc âäüng maûnh cuía khäúi dæû træî ngoaûi häúi, thë træåìng vaì chênh saïch häúi âoaïi, tçnh hçnh giaï caí trong næåïc... do âoï, mäüt Chênh saïch tiãön tãû nhàòm äøn âënh kinh tãú trong næåïc cáön phaíi âi âäi våïi nhæîng biãûn phaïp nhàòm äøn âënh tyí giaï häúi âoaïi. Coï nhiãöu biãûn phaïp nhæ kiãøm soaït laûm phaït, tàng cung tiãön âãø tàng træåíng kinh tãú, xaïc âënh lénh væûc âáöu tæ æu tiãn ... 2. Muûc tiãu kinh tãú (muûc tiãu giaïn tiãúp) Chênh saïch tiãön tãû coìn nhàòm âãún mäüt muûc âêch xa hån, âoï laì muûc tiãu kinh tãú, Muûc tiãu kinh tãú gäöm coï hai âiãøm chênh sau âáy : Ø Tàng træåíng kinh tã,ú trong âoï coï muûc tiãu âaût âãún mæïc nhán duûng cao. Ø Giaím thiãøu nhæîng thàng tráöm trong chu chuyãøn kinh tãú. 2.1 Muûc tiãu tàng træåíng kinh tãú Hiãûn nay, coï nhiãöu quan âiãøm khaïc nhau vãö vai troì cuía tiãön tãû âäúi våïi tàng træåíng kinh tãú. Tuy coï nhieìu yï kiãún khaïc nhau vãö chi tiãút nhæng váùn xaïc âënh âæåüc quan âiãøm chung vãö taïc âäüng cuía laîi suáút vaì säú cáöu täøng håüp cuía khäúi tiãön tãû trãn mæïc tàng træåíng âoï. Taïc âäüng âoï thäng qua hai ngoî : Khi khäúi tiãön tãû M tàng, noïi chung coï taïc duûng laìm giaím laîi suáút, khuyãún khêch âáöu tæ, laìm cho täøng saín pháøm xaî häüi cuîng tàng. Nãúu tyí lãû gia tàng cuía täøng saín pháøm xaî häüi låïn hån nhëp gia tàng dán säú seî coï tàng træåíng kinh tãú. Màût khaïc, sæû gia tàng khäúi tiãön tãû âæa âãún taïc duûng laìm tàng säú cáöu täøng håüp : caïc thaình pháön dán cæ coï tiãön nhiãöu hån seî tiãu thuû nhiãöu hån vaì maîi læûc trãn thë træåìng tàng giuïp giaíi quyãút haìng täön âoüng, laìm cho caïc doanh nghiãûp gia tàng saín xuáút, haìng hoïa læu thäng phán phäúi våïi nhëp âiãûu räün rëp hån. Âãún mäüt luïc naìo âoï doanh nghiãûp cuîng phaíi gia tàng thãm viãûc mua sàõm maïy moïc, thiãút bë, nhaì xæåíng... Caí hai sæïc cáöu vãö saín pháøm tiãu duìng vaì vãö saín pháøm âáöu tæ âãöu tàng, tæì âoï täøng saín pháøm xaî häüi cuîng tàng. Nãúu mæïc gia tàng âoï låïn hån nhëp gia tàng dán säú seî coï tàng træåíng kinh tãú. Trong caí hai træåìng håüp âãöu coï sæû gia tàng nhán duûng, vç nhán cäng, tæ baín, kyí thuáût cäng nghãû laì ba yãúu täú quan troüng quyãút âënh säú læåüng saín xuáút, trong âoï yãúu täú nhán cäng âæåüc tàng lãn træåïc khi xê nghiãûp gia tàng saín xuáút. Âäúi våïi xê nghiãûp quaín lyï coï hiãûu quaí, viãûc tuyãøn duûng thãm nhán cäng chè xaîy ra khi säú nhán læûc hiãûn hæîu âæåüc táûn duûng. Nhæ váûy, muäún âaût âæåüc muûc tiãu tàng træåíng kinh tãú, ngoaìi viãûc gia tàng khäúi tiãön tãû trong Chênh saïch tiãön tãû cáön coï nhæîng biãûn phaïp âáøy maûnh âáöu tæ saín xuáút âãø thám duûng nhán cäng. 2.2 Giaím thiãøu nhæîng thàng tráöm trong chu chuyãøn kinh tãú Våïi nhæîng taïc âäüng cuía caïc cäng cuû Chênh saïch tiãön tãû coï thãø ruït ngàõn chu kyì vaì thay âäøi nhæîng nhæåüc âiãøm cuía chu kyì kinh tãú. Sæû tàng træåíng kinh tãú báút cæï næåïc naìo cuîng khäng thãø keïo daìi maîi. Lyï do cå baín laì säú cáöu duì tiãúp tuûc gia tàng nhæng säú cung khäng thãø âaïp æïng maîi âæåüc. Noï bë haûn chãú båíi nhiãöu yãúu täú, âaïng kãø træåïc tiãn laì nhán cäng. Khi nãön kinh tãú tàng træåíng liãn tuûc âãún mäüt luïc naìo âoï nhán cäng khan hiãúm, haûn chãú mæïc gia tàng saín xuáút. Âoï laì chæa kãø nguyãn liãûu cuîng coï thãø khan hiãúm. Sæû khan hiãúm cuía yãúu täú nhán cäng, nhiãn liãûu laìm tàng phê täøn saín xuáút, náng cao giaï thaình vaì giaï baïn trãn thë træåìng. Vaìo thåìi âiãøm naìy, nãúu khäúi læåüng tiãön tãû tiãúp tuûc gia tàng maì khäng thãø kiãöm chãú, säú cáöu tàng maûnh, háûu quaí táút yãúu laìm tàng váût giaï, tçnh traûng laûm phaït ngaìy caìng tráöm troüng hån. Tçnh hçnh âoï buäüc phaíi giaím båït khäúi tiãön tãû, tæì âoï laìm giaím säú cáöu, laìm giaím khuynh hæåïng tiãu thuû cuía dán cæ. Hoaût âäüng kinh tãú råi vaìo tçnh traûng ngæng trãû. Træåïc tçnh hçnh âoï, caïc nhaì saín xuáút haìng hoïa baïn cháûm laûi, têch luîy haìng täön kho nhiãöu, giaím læång, tháûm chê sa thaíi cäng nhán, dáøn âãún tháút nghiãûp... tçnh traûng suy thoaïi kinh tãú lan räüng. Âãø chàûn âæïng suy thoaïi, NHTW seî phaíi thi haình chênh saïch baình træåïng khäúi tiãön tãû, khuyãún khêch caïc ngán haìng cho vay âãø náng säú cáöu lãn, nhu cáöu âáöu tæ tàng... nhæîng sæû kiãûn âoï âæa nãön kinh tãú tæì giai âoaûn suy thoaïi sang giai âoaûn phuûc hæng âãø tæì âoï coï thãø chuyãøn sang giai âoaûn tàng træåíng maûnh. III. PHÆÅNG THÆÏC VÁÛN HAÌNH CAÏC CÄNG CUÛ CUÍA CSTT Âãø kiãún thiãút Chênh saïch tiãön tãû, NHTW phaíi váûn duûng nhæîng cäng cuû âàût biãût cuía noï, ngæåìi ta goüi âoï laì “cäng cuû cuía Chênh saïch tiãön tãû”. Cäng cuû laì nhæîng phæång tiãûn cuû thãø cuía hoaût âäüng. Pháön låïn caïc cäng cuû hoaût âäüng âãöu coï thãø âæåüc sæí duûng hoàûc vç muûc âêch âiãöu hoìa toaìn bäü caïc luäöng tiãön tãû, hoaût âäüng tiãön tãû vaì giaï caí hoàûc âãø âiãöu haình mäüt säú chênh saïch chung. Mäüt cäng cuû Chênh saïch tiãön tãû âæåüc xem laì hæîu êch nãúu cäng cuû âoï coï tênh linh hoaût vaì mang laûi hiãûu quaí, tæïc laì cäng cuû naìy coï thãø thay âäøi khi cáön thiãút, thæåìng xuyãn hay khäng thæåìng xuyãn våïi mæïc tàng giaím khäúi tiãön låïn hay nhoí tuìy thuäüc vaìo muûc tiãu cuía NHTW âaî âãö ra. Phæång thæïc váûn haình caïc cäng cuû Chênh saïch tiãön tãû cuía NHTW thæåìng âæåüc thæûc hiãûn âãø âiãöu haình caïc NHTG vaì thë træåìng tiãön tãû, thæï hai laì nhàòm xæí lyï mäúi quan hãû âäúi våïi khu væûc taìi chênh tiãön tãû âäúi ngoaûi. 1. Váûn duûng âäúi våïi caïc NHTG vaì thë træåìng tiãön tãû Coï táút caí 7 cäng cuû maì NHTW coï thãø váûn duûng, âoï laì : Dæû træî bàõt buäüc, taïi chiãút kháúu, thë træåìng tiãön tãû måí, kiãøm soaït tên duûng choün loüc, laîi suáút tiãön gåíi, kiãøm soaït tên duûng taìi tråü Thë træåìng Chæïng khoaïn vaì kiãøm soaït tên duûng tiãu duìng. Chuïng ta seî láön læåüt âi sáu phán têch tæìng cäng cuû mäüt. 1.1 Thay âäøi dæû træî bàõt buäüc âäúi våïi Ngán haìng trung gian NHTW âæåüc giao quyãön bàõt buäüc caïc NHTG phaíi kyï gåíi taûi NHTW mäüt pháön cuía täøng säú tiãön gåíi maì hoü nháûn âæåüc tæì dán cæ vaì caïc thaình pháön kinh tãú thao mäüt tyí lãû nháút âënh. Pháön kyï gåíi bàõt buäüc âoï goüi laì dæû træî bàõt buäüc. NHTW áún âënh mäüt tyí lãû bao nhiãu tuìy theo tçnh hçnh, muûc âêch laì âãø giåïi haûn khaí nàng cho vay cuía NHTM, traïnh træåìng håüp ngán haìng naìy ham kiãúm låüi nhuáûn bàòng caïch cho vay quaï mæïc, coï thãø gáy haûi tåïi quyãön låüi cuía ngæåìi kyï gåíi tiãön åí ngán haìng. Ngoaìi ra, noï coìn laì phæång tiãûn âãø NHTW coï thãm quyãön læûc âiãöu khiãøn hãû thäúng ngán haìng, taûo nãn mäúi quan hãû lãû thuäüc cuía NHTM âäúi våïi NHTW. Khaí nàng cho vay cuía NHTM bë haûn chãú buäüc hoü phaíi âi vay laûi åí NHTW. NHTW laì ngæåìi cho vay sau cuìng cuía moüi ngán haìng vaì laì cæïu tinh cuía hoü trong nhæîng træåìng håüp kháøn cáúp nhæ tçnh traûng âäöng loaût ruït tiãön gåíi cuía cäng chuïng. Vãö nguyãn tàõc, khi áún âënh mäüt mæïc dæû træî bàõt buäüc åí mæïc tháúp, NHTW muäún khuyãún khêch caïc NHTG måí räüng mæïc cho vay cuía hoü, tæïc muäún baình træåïng khäúi tiãön tãû. Ngæåüc laûi, khi náng cao tyí lãû dæû træî bàõt buäüc, NHTW muäún giåïi haûn khaí nàng cho vay cuía caïc NHTG, baïo hiãûu mäüt Chênh saïch tiãön tãû thàõc chàût; tæì âoï aính hæåíng âãún doanh thu låüi nhuáûn cuía caïc ngán haìng, âáy laì váún âãö hãút sæïc nhaûy caím vaì luän âæåüc quan tám cuía NHTW. Chênh vç váûy mäüt sæû gia tàng DTBB âoìi hoíi phaíi nguyãn cæïu træåïc sæïc chëu âæûng cuía NHTG âäúi våïi mæïc dæû træî måïi seî ban haình. Coï thãø váûn duûng mæïc DTBB cho loaûi tiãön gæíi khäng kyì haûn vaì mäüt mæïc dæû træî tháúp hån cho loaûi tiãön gæíi tiãút kiãûm vaì tiãön gæíi coï kyì haûn hoàûc mäüt tyí lãû DTBB tháúp hån cho ngán haìng hoaût âäüng åí khu væûc näng thän... Nhçn chung, DTBB laì cäng cuû mang tênh cháút haình chênh cuía NHTW nhàòm âiãöu tiãút mæïc cung tiãön cuía NHTM cho nãön kinh tãú thäng qua hãû säú nhán tiãön tãû. Mæïc dæû træî do luáût phaïp quy âënh theo âoï NHTM phaíi gåíi tiãön vaìo mäüt taìi khoaín khäng laîi åí NHTW. Dæû træî bàõt buäüc laì biãûn phaïp kiãøm soaït cung æïng tiãön tãû chæï khäng phaíi laì caïch âãø cho tiãön äøn âënh. Noï coï yï nghéa to låïn âãø âiãöu hoìa cung cáöu trãn thë træåìng tiãön tãû, thæûc hiãûn yãu cáöu cuía Chênh saïch tiãön tãû. Thay âäøi âiãöu kiãûn vaì laîi suáút chiãút kháúu Taïi chiãút kháúu laì phæång thæïc âãø NHTW âæa tiãön vaìo læu thäng, thæûc hiãûn vai troì laì ngæåìi cho vay cuäúi cuìng. Thäng qua viãûc taïi chiãút kháúu, NHTW âaî taûo cå såí âáöu tiãn thuïc âáøy hãû thäúng NHTM thæûc hiãûn vai troì taûo tiãön âäöng thåìi khai thäng thanh toaïn. Âäúi våïi NHTM, leî säúng cuía hoü laì nháûn tiãön gåíi cuía moüi giåïi vaì cho vay pháön låïn tiãön gåíi âoï âãø thu laîi. Tuy nhiãn, khäng phaíi luïc naìo hoaût âäüng ngán haìng cuîng diãøn ra thuáûn låüi. Coï nhæîng luïc ngæåìi gåíi tiãön âãún ruït tiãön quaï nhiãöu (theo chu kyì kinh tãú ), ngán haìng dãø råi vaìo tçnh traûnh thiãúu khaí nàng chi traí. Chênh vaìo nhæîng luïc “ngaìn cán treo såüi toïc” âoï, NHTM tçm âãún sæû giuïp âåí cuía NHTW, ngæåìi cho vay cuäúi cuìng coï khaí nàng vä biãn, khäng bao giåì bë phaï saín. NHTW cáúp tên duûng cho caïc NHTG qua nhiãöu hçnh thæïc. Hçnh thæïc thäng duûng vaì cäø âiãøn laì chiãút kháúu caïc thæång phiãúu cuía NHTG hoàûc taïi chiãút kháúu nãúu NHTG âaî chiãút kháúu træåïc âoï. Khi nháûn chiãút kháúu hay taïi chiãút kháúu, NHTW laìm tàng khäúi tiãön tãû. Âoï laì hçnh thæïc taûo tiãön âæåüc caïc nhaì kinh tãú xem laì laình maûnh vç noï coï khaí nàng tæû thanh toaïn... Våïi viãûc náng cao hoàûc giaím mæïc laîi suáút chiãút kháúu NHTW coï thãø khuyãún khêch giaím hoàûc tàng mæïc cung æïng tên duûng cuía NHTM âäúi våïi nãön kinh tã,ú âäöng thåìi qua âoï cuîng giaím hoàûc tàng mæïc cung æïng tiãön tãû. Chênh saïch chiãút kháúu coìn laì cäng cuû âënh hæåïng tên duûng. Nãúu muäún kêch thêch xuáút kháøu, NHTW seî cho taïi chiãút kháúu træåïc hãút caïc thæång phiãúu xuáút kháøu hoàûc náng haûn mæïc taïi chiãút kháúu âäúi våïi caïc thæång phiãúu âoï. Ngoaìi ra, NHTW coìn thæûc hiãûn chiãút kháúu trong nhæîng træåìng håüp: giuïp NHTG âiãöu chènh dæû træî bàõt buäüc bë thiãúu huût, giuïp NHTG thæûc hiãûn tên duûng theo muìa, caïc NHTG naìo thiãúu huût thanh khoaín (vç nhæîng nghiãûp vuû cho vay tæång âäúi daìi haûn) âãø khuyãún khêch phaït triãøn. Chênh saïch thë træåìng måí (Open Market Operations) Chênh saïch thë træåìng måí (OMO) laì viãûc NHTW mua baïn giáúy tåì coï giaï våïi muûc âêch taïc âäüng tåïi thë træåìng tiãön tãû, âiãöu hoìa vãö cung vaì cáöu vãö giáúy tåì coï giaï, gáy aính hæåíng âãún khäúi dæû træî cuía caïc NHTM taûi NHTW, tæì âoï taïc âäüng âãún khaí nàng cung cáúp tên duûng cuía caïc ngán haìng naìy. Thë træåìng måí laì mäüt trong nhæîng cæía ngoî âãø NHTW phaït haình tiãön vaìo guäöng maïy kinh tãú hoàûc ruït båït khäúi tiãön læu thäng trong âoï, bàòng caïch mua hay baïn nhæîng traïi phiãúu, bàòng nhæîng nghiãûp vuû goüi laì “nghiãûp vuû thë træåìng måí” (open market operations). Nãúu nhæ chênh saïch chiãút kháúu coï taïc âäüng täøng håüp vaì coï nhæîng haûn chãú taûm thåìi thç Chênh saïch thë træåìng måí laì cäng cuû taïc âäüng nhanh vaì linh hoaût. Khi mua baïn giáúy tåì coï giaï våïi viãûc quy âënh mæïc giaï coï låüi, NHTW muäún taïc âäüng tåïi nguäön väún cuía caïc NHTM åí NHTW vaì do âoï taïc âäüng tåïi mæïc cho vay cuía caïc NHTM âäúi våïi nãön kinh tãú vaì dán cæ. Trãn thë træåìng måí, NHTW chuí yãúu mua baïn traïi phiãúu cuía Chênh phuí. Bàòng caïch naìy, NHTW tàng khäúi dæû træî cuía NHTG, vç ngán haìng naìy cáön dæû træî nãn âem baïn traïi phiãúu hoàûc baïn traïi phiãúu våïi laîi suáút tháúp âãø cho vay sinh låüi nhiãöu hån. Khi dæû træî cuía ngán haìng thàûng dæ, thê duû tàng thãm 1, NHTW coï thãø måí räüng khaí nàng cho vay gáúp 4 hoàûc 5 láön tuìy theo mæïc DTBB, vç pháön dæû træî tàng thãm coï taïc duûng nhæ pháön tiãön gåíi åí ngán haìng naìy. Thãm vaìo âoï, coìn coï taïc duûng cuía viãûc NHTW mua traïi phiãúu cuía Chênh phuí våïi giaï cao hån, laîi suáút haû xuäúng kêch thêch giåïi doanh nghiãûp âi vay, tæïc laì tàng thãm cuía khäúi tiãön tãû. Ngæåüc laûi khi muäún giaím bàõt khäúi tiãön tãû NHTW baïn traïi phiãúu chênh phuí trãn thë træåìng måí cho báút cæï ai muäún mua, ngán haìng doanh nghiãûp hoàûc caï nhán. Háûu quaí laì dæû træî cuía NHTG taûi NHTW giaím xuäúng, khaí nàng cho vay cuía NHTG bë thu heûp, nháút laì khi tiãön mua traïi phiãúu chênh phuí do caï nhán hay doanh nghiãûp mua vaì traí bàòng chi phiãúu tiãön gæíi khäng kyì haûn giaím, laìm giaím thiãøu khäúi tiãön tãû. Nhæ váûy, Sæû phaït triãøn cuía thë træåìng taìi chênh noïi chung vaì cuía hãû thäúng ngán haìng noïi riãng âaî taûo âiãöu kiãûn cho NHTW caïc næåïc coï thãø âiãöu haình chênh saïch tiãön tãû cuía mçnh mäüt caïch linh hoaût vaì chuí âäüng hån, âaïp æïng sæû váûn âäüng ngaìy caìng nhanh choïng cuía luäöng väún læu chuyãøn trong nãön kinh tãú. Våïi Thë træåìng måí, NHTG coï thãø tçm cho mçnh nguäön taìi tråü cáön thiãút våïi nhæîng thuí tuûc nhanh goün. Cho nãn hoaût âäüng cuía thë træåìng måí ngaìy caìng quan troüng hån, laìm giaím båït hoaût âäüng taïi chiãút kháúu. Qua thë tråìng naìy, NHTW coï thãø taïc âäüng âãún viãûc tàng giaím khäúi tiãön tãû mäüt caïch træûc tiãúp âäúi våïi ngán haìng. Kiãøm soaït tên duûng coï choün loüc (Selective Credit Controls) Ba cäng cuû váûn duûng âãø thæûc thi Chênh saïch tiãön tãû kãø trãn coï taïc duûng täøng quaït laì kiãøm soaït khäúi læåüng cho vay cuía ngán haìng, mæïc laîi suáút vaì khäúi tiãön tãû noïi chung. Nhæng NHTG coìn thoaíi maïi åí chäø laì muäún cho ai vay tuìy sæû xeït âoaïn cuía mçnh. Âiãöu âoï coï nghéa laì ba cäng cuû nãu trãn chæa aính hæåíng âãún cå cáúu tên duûng maì NHTG cáúp cho khaïch haìng. Nãúu khäng aïp duûng chênh saïch kiãøm soaït tên duûng “choün loüc”, NHTG seî chè hæåïng tên duûng vaìo nhæîng ngaình kinh doanh låïn, cho xê nghiãûp næåïc ngoaìi vay hoàûc cho vay âãø mua baïn chæïng khoaïn, êt chuï troüng âãún nhæîng ngaình hoaût âäüng coï låüi êch xaî häüi nhiãöu hån nhæ xáy dæûng nhaì cæía, doanh nghiãûp nhoí... Mäüt chênh saïch kiãøm soaït tên duûng choün loüc seî giåïi haûn mæïc tên duûng täúi âa cáúp cho nhæîng ngaình maì Nhaì næåïc khäng æu tiãn phaït triãøn næîa, ngæåüc laûi æu âaîi nhæîng ngaình hoaût âäüng naìo âæåüc xem nhæ æu tiãn, cáön yãøm tråü tên duûng maûnh hån. Vê duû nhæ xáy cáút nhaì, doanh nghiãûp nhoí, hay coï sæû phán biãût âãø æu tiãn phaït triãøn nhæîng vuìng laînh thäø âàûc biãût so våïi nhæîng ngaình khaïc. Viãûc yãøm tråü tên duûng æu âaîi våïi mäüt laîi suáút æu âaîi laì mäüt âoìn báøy giuïp thæûc hiãûn chênh saïch kinh tãú cuía Nhaì næåïc. Chênh saïch naìy muäún âaût muûc tiãu cuía noï cáön náng cao cháút læåüng kiãøm soaït vaì thanh tra NHTG, cháút læåüng âoï tuìy thuäüc trçnh âäü nghiãûp vuû chuyãn män cuía âäüi nguî caïn bäü vaì âaûo âæïc liãm khiãút cuía hoü. Thæûc hiãûn chênh saïch laîi suáút Laîi suáút laì mäüt cäng cuû quan troüng âàûc biãût trong tay NHNN âãø haûch âënh vaì âiãöu haình chênh saïch tiãön tãû. Laîi suáút laì váún âãö hãút sæïc nhaûy caím trong nãön kinh tãú, noï taïc âäüng âãún moüi kháu cuía quaï trçnh saín xuáút kinh doanh, têch luyî tiãu duìng, tiãút kiãûm vaì âáöu tæ... Kinh nghiãûm cho tháúy vai troì quan troüng cuía cå chãú âiãöu haình laîi suáút âäúi våïi muûc tiãu äøn dënh vaì phaït triãøn thë træåìng taìi chênh tiãön tãû, thuïc âáøy saín xuáút kinh doanh vaì tàng træåíng kinh tãú. Chênh saïch laîi suáút coï thãø bao gäöm tiãön vay vaì tiãön gåíi ngán haìng. Thäng thæåìng, chênh saïch laîi suáút tiãön gåíi vaì tiãön vay biãún âäüng cuìng chiãöu, nghéa laì caí hai mæïc laîi suáút âoï âãöu tàng lãn hay giaím xuäúng: khi tàng laîi suáút tiãön gåíi lãn, laîi suáút cho vay cuîng âæåüc náng lãn vaì ngæåüc laûi tuìy theo chênh saïch cuía NHTW. Caïc chênh saïch laîi suáút maì ngán haìng caïc næåïc cuîng nhæ Viãût Nam âaî tæìng aïp duûng laì: chênh saïch laîi suáút tráön, laîi suáút saìn, chênh saïch chãnh lãûch laîi suáút, chênh saïch laîi suáút cå baín, laîi suáút thoía thuáûn, tæû do hoïa laîi suáút... Caïc mæïc vaì cå cáúu laîi suáút cáön hæåïng âãún caïc muûc tiãu sau : Ø Khuyãún khêch têch luîy vaì sæû trung gian taìi chênh. Ø Hæåïng caïc nguäön taìi chênh vaìo hoaût âäüng coï tyí suáút låüi nhuáûn cao nháút. Ø Âiãöu chènh cå cáúu thåìi haûn cuía caïc luäöng taìi chênh, coï nghéa laì phán âënh väún ngàõn haûn vaì väún daìi haûn. Ø Cho pheïp caïc täø chæïc taìi chênh coï sæû chãnh lãûch laîi suáút thêch håüp âãø buì âàõp chi phê hoaût âäüng vaì coï laîi. Dæûa vaìo chênh saïch laîi suáút maì caïc NHTG tuìy thuäüc vaìo tæìng thåìi kyì vaì muûc tiãu cuía Chênh saïch tiãön tãû maì NHTW âãö ra caïc chênh saïch laîi suáút phuì håüp nhàòm âiãöu tiãút hoaût âäüng tên duûng cuía NHTG, tæì âoï seî taïc âäüng âãún mæïc täøng mæïc cung tiãön trong læu thäng. 1.6 ÁÚn âënh mäüt biãn væûc bàõt buäüc trong cho vay Aïp duûng âäúi våïi viãûc kinh doanh trãn thë træåìng chæïng khoaïn. Trong kinh doanh chæïng khoaïn, ngæåìi âáöu tæ thæåìng sæí duûng väún tên duûng do ngán haìng cung cáúp. Nhaì næåïc hay NHTW quy âënh mäüt giåïi haûn tiãön màût phaíi traí trong kinh doanh chæïng khoaïn goüi laì biãn væûc. Khi biãn væûc måí räüng thç hoaût âäüng tên duûng seî bë thu heûp vaì ngæåüc laûi. Å ínhæîng næåïc cäng nghiãûp phaït triãøn, thë træåìng chæïng khoaïn hoaût âäüng ráút räün rëp, caïc NHTM thæåìng taìi tråü caïc nghiãûp vuû mua cäø phiãúu vaì traïi phiãúu theo thãø thæïc thiãúu chëu: trong âoï ngæåìi mua chi traí tiãön ngay mäüt pháön trë giaï mua, säú coìn laûi thç nåü ngæåìi trung gian giaï khoaïn. Ngæåìi naìy giæî chæïng khoaïn laìm váût thãú cháúp vaì duìng noï vay laûi åí NHTM, säú tiãön traí ngay goüi laì “biãn væûc”. Å ínhæîng næåïc coìn âang phaït triãøn hoàûc chæa coï thë træåìng chæïng khoaïn, ngæåìi._. ta coï thãø aïp duûng thãø thæïc naìy håi khaïc bàòng caïch áún âënh tyí lãû cho vay aïp duûng cho saín xuáút, kinh doanh cao hay tháúp tuìy theo tçnh hçnh. Nãúu muäún baình træåïng khäúi tiãön tãû, tyí lãû cho vay trãn väún læu âäüng hay trãn trëo giaï lä haìng thãú cháúp cao. Ngæåüc laûi khi muäún haûn chãú tên duûng NHTM. NHTW áún âënh tyí lãû cho vay tháût tháúp, laìm nhæ váûy laì âãø buäüc caïc âån vë phaíi tung haìng täön kho ra baïn, khäng giæî haìng laûi âãø chåì giaï lãn. Vaì nhæ váûy nghiãûp vuû naìy giäúng chênh saïch kiãøm soaït tên duûng coï choün loüc aïp duûng cho tæìng ngaình hoaût âäüng. 1.7 Kiãøm soaït tên duûng tiãu duìng Å ícaïc næåïc cäng nghiãûp phaït triãøn, thæåìng ngæåìi ta hay khuyãún khêch tiãu duìng bàòng nhiãöu caïch, chàóng haûn nhæ baïn traí goïp. Nhæng trong nhiãöu træåìng håüp nháút laì trong tçnh traûng chiãún tranh, NHTW coï quyãön quy âënh mæïc traí tiãön ngay cao hay tháúp âäúi våïi nhæîng nghiãûp vuû baïn haìng tiãu duìng traí goïp hay mua nhaì traí goïp, âãø haûn chãú hay khuyãún khiïch caïc nghiãûp vuû naìy. NHTW cuîng coï thãø ruït ngàõn thåìi haûn thiãúu chëu bàòng caïch tàng thãm tiãön traí goïp hàòng thaïng. Å ínæåïc ta, thãø thæïc mua baïn naìy êt thäng duûng nhæng cuîng âãö cáûp tåïi, khi nãön saín suáút âãún giai âoaûn saín xuáút nhiãöu thç thãø thæïc baïn haìng traí goïp ráút phäø biãún vaì NHTW seî tháúy luïc naìo cáön aïp duûng sæû can thiãûp cuía mçnh. Caïc cäng cuû âãø thæûc thi Chênh saïch tiãön tãû trãn âáy chè liãn quan âãún hai âáöu mäúi quan hãû cuía NHTW våïi NHTG vaì våïi thë træåìng tiãön tãû. Váûn duûng âäúi våïi khu væûc taìi chênh tiãön tãû âäúi ngoaûi Ngán Haìng Trung æång thæåìng âæåüc giao phoï nhiãûm vuû giao dëch våïi khu væûc taìi chênh tiãön tãû næåïc ngoaìi, tæïc laì våïi NHTW khaïc, caïc cå quan taìi chênh tiãön tãû, tên duûng quäúc tãú... vaì thæûc hiãûn quaín lyï ngoaûi häúi, thæûc hiãûn nhæîng nghiãûp vuû liãn quan tåïi caïn cán thanh toaïn quäúc tãú, täø chæïc vaì âiãöu tiãút thë træåìng häúi âoaïi trong næåïc, giao dëch mua baïn ngoaûi häúi trãn thë træåìng quäúc tãú nhàòm baío vãû giaï trë quäúc ngoaûi cuía âäöng tiãön tãû quäúc gia. Caïc chênh saïch âæa ra bao gäöm: 2.1 Dæû træî ngoaûi häúi Âæåüc sæí duûng âãø âiãöu chènh tyí giaï häúi âoaïi theo muûc tiãu cuía Chênh saïch tiãön tãû. Mäùi næåïc âãöu coï khäúi dæû træí ngoaûi häúi, låïn hay nhoí tuìy theo khaí nàng cuía nãön kinh tãú næåïc âoï coï thãø taûo láûp âæåüc nhiãöu hay êt. Noï laì kãút quaí cuía täøng säú thu vaì chi ngoaûi tãû (kãø caí vaìng) cuía mäüt næåïc trong mäüt thåìi haûn nháút âënh, thæåìng laì mäüt nàm. Dæû træî ngoaûi häúi tàng khi thu låïn hån chi báút kãø thu chi ngoaûi häúi vç lyï do gç. Âiãöu âoï coï âæåüc khi ngán haìng trung æång mua baïn ngoaûi häúi. Ngán haìng trung æång mua ngoaûi häúi, khäúi tiãön tãû tàng thãm; ngæåüc laûi khi baïn ngoaûi häúi khäúi tiãön tãû giaím, nãúu nhæîng yãúu täú khaïc khäng thay âäøi.Noïi chung, dæû træî ngoaûi häúi âæåüc thaình láûp laì do : Ø Do têch luîy cuía NHTW, nguäön quyî dæû træî cuía Ngán saïch Nhaì næåïc. Ø Pháön tràm tyí lãû ngoaûi tãû cuía caïc âån vë, täø chæïc coï thu nháûp ngoaûi tãû phaíi baïn laûi cho Ngán haìng trung æång. Sæû biãún chuyãøn trong Dæû træî ngoaûi häúi tuìy thuäüc vaìo hai yãúu täú chênh laì Thë træåìng häúi âoaïi vaì Chênh saïch häúi âoaïi maì ta seî xem xeït tiãúp sau âáy : 2.2 Thiãút láûp vaì âiãöu tiãút hoaût âäüng cuía thë træåìng ngoaûi häúi Thë træåìng häúi âoaïi laì nåi mua baïn ngoaûi tãû. Thë træåìng häúi âoaïi taûo âiãöu kiãûn mäi træåìng âãø viãûc mua baïn giao dëch trao dëch trao ngoaûi häúi diãøn ra mäüt caïch thuáûn låüi dãø daìng. Trong mäüt næåïc maì thë træåìng häúi âoaïi täø chæïc quaï âån så, thë træåìng häúi âoaïi khäng täø chæïc seî baình træåïng maûnh meî, khiãún cho NHTW chàóng nhæîng khäng têch luîy âæåüc dæû træî ngoaûi häúi, maì cuîng khäng chuí âäüng âæåüc nguäön cung æïng tiãön tãû cho caïc hoaût âäüng saín xuáút kinh doanh. Caïc âån vë naìy khi coï nhu cáöu ngoaûi tãû laûi âi mua ngoaûi tãû träi näøi trãn thë thë træåìng khäng täø chæïc bàòng læåüng tiãön âäöng trong næåïc maì háûu quaí cuäúi cuìng laì säú læåüng tiãön näüi âëa låïn luán chuyãøn ngoaìi hãû thäúng Ngán haìng: mäüt yãúu täú laìm tàng aïp læûc vay tiãön Ngán haìng âãø bäø sung nguäön väún læu âäüng vaì NHTM laûi thiãúu tiãön. Tæì âoï aïp læûc trãn nhu cáöu phaït haình tiãön seî gia tàng. Thë træåìng häúi âoaïi coï täø chæïc hoaìn haío hay khäng coìn tuìy thuäüc vaìo chênh saïch häúi âoïi (âaïp æïng chênh saïch kinh tãú måí cæía tåïi mæïc âäü naìo...) 2.3 Chênh caïch ngoaûi häúi Táûp håüp táút caí nhæîng quy chãú, chênh saïch, âiãöu kiãûn, yãu cáöu vãö quaín lyï ngoaûi häúi. Trãn cå såí âoï maì âaím baío cho moüi cäng cuû liãn quan âãún ngoaûi häúi hoaût âäüng coï hiãûu quaí. Âäúi våïi Viãût Nam, nguyãn tàõc laì aïp duûng chênh saïch ngoaûi häúi coï quaín lyï chàût. Theo âoï, táút caí caïc täø chæïc, caïc caï nhán coï ngoaûi tãû âãöu phaíi baïn cho ngán haìng âæåüc pheïp kinh doanh ngoaûi häúi, khi coï nhu cáöu thç mua ngoaûi tãû taûi ngán haìng. Caïc täø chæïc thç coï thãø mua ngoaûi tãû taûi thë træåìng häúi âoaïi trong næåïc. Nhæng trong thæûc tãú, caïc täø chæïc caï nhán laûi coï thãø mua baïn ngoaûi tãû träi näøi ngoaìi nhæîng nåi chè âënh trãn, màûc dáöu bë cáúm âoaïn. Chênh vç váûy mäüt læåüng låïn ngoaûi tãû âang læu haình bãn ngoaìi hãû thäúng ngán haìng. Laûi næîa, chuïng ta âang täø chæïc thë træåìng mua baïn ngoaûi tãû våïi tyí giaï dæûa trãn cå såí cung cáöu thë træåìng, âäöng thåìi váùn duy trç mäüt cå chãú tiãön gåíi bàòng ngoaûi tãû trong hãû thäúng ngán haìng âãø räöi nháûn láúy hãút nhæîng ruíi ro khäng âaïng coï. Coï mäüt nghëch lyï laì: Trong khi chuïng ta âang khuyãún khêch thu huït ngoaûi tãû vaìo trong næåïc âãø âáöu tæ phaït triãøn kinh tãú, nhæng våïi cå chãú vaì caïch laìm cuía ta, chuïng ta phaíi âem ngoaûi tãû ra gåíi åí næåïc ngoaìi, vä tçnh âaî laìm låüi cho nhæîng næåïc coï ngoaûi tãû âoï ! Toïm laûi, mäüt chênh saïch ngoaûi häúi âäüc quyãön, quaï cæïng nhàõc seî khäng traïnh khoíi nhæîng càng thàóng nhæ trãn. Âoï laì âiãøm cáön læu yï khi thiãút láûp mäüt thë træåìng häúi âoaïi coï täø chæïc våïi nhæîng quy âënh sao cho uyãøn chuyãøn thêch håüp våïi tçnh hçnh thæûc tãú trong næåïc maì khäng caín tråí saín xuáút kinh doanh. 2.4 Tyí giaï häúi âoaïi (häúi suáút) Tyí giaï häúi âoaïi laì âoìn báøy âiãöu tiãút cung cáöu ngoaûi tãû, cuîng laì âoìn báøy kinh tãú taïc âäüng maûnh âãún caïc hoaût âäüng saín suáút kinh doanh, xuáút kháøu, nháûp kháøu trong næåïc. Viãûc hçnh thaình tyí giaï häúi âoaïi phaíi theo cå chãú thë træåìng coï sæû âiãöu tiãút cuía Nhaì næåïc trong mäüt giai âoaûn nháút âënh tuìy theo âiãöu kiãûn, âàûc âiãøm cuía tæìng thåìi kyì. Mäüt tyí giaï häúi âoaïi quaï tháúp (tæïc âäöng baín tãû coï giaï trë tàng lãn so våïi ngoaûi tãû) coï taïc duûng khuyãún khêch nháûp kháøu, gáy báút låüi cho xuáút kháøu vç haìng xuáút kháøu tæång âäúi âàõt, khoï baïn ra næåïc ngoaìi, tæïc laì gáy tråí ngaûi cho ngaình saín xuáút trong næåïc hæåïng vãö xuáút kháøu, báút låüi cho viãûc chuyãøn dëch ngoaûi tãû tæì næåïc ngoaìi vaìo trong næåïc, khäúi læåüng dæû træî ngoaûi häúi seî bë xoïi moìn. Ngæåüc laûi, mäüt tyí giaï häúi âoaïi cao seî coï taïc âäüng báút låüi cho nháûp kháøu, khuyãún khêch xuáút kháøu vç laìm cho haìng nháûp kháøu âàõt hån, haìng xuáút kháøu reí hån, dãø caûnh tranh trãn thëo træåìng quäúc tãú, dãø tçm âæåüc thë træåìng hån. Do âoï, nhæîng ngaình saín xuáút coï nguyãn liãûu nháûp kháøu hay thay thãø haìng nháûp kháøu gàûp tråí ngaûi trong khi ngaình saín xuáút haìng cho thë træåìng næåïc ngoaìi thuáûn låüi hån, læåüng ngoaûi tãû coï khuynh hæåïng chuyãøn vaìo trong næåïc khaï hån, khäúi dæû træí ngoaûi tãû coï cå häüi gia tàng. Trong caïc træåìng håüp trãn, NHTW can thiãûp âãø giæî cho tyí giaï häúi âoaïi khäng thàng tráöm quaï âaïng, laìm dëu båït nhæîng tçnh traûng báút äøn âënh cuía nãön kinh tãú trong næåïc. NHTW can thiãûp trãn thë træåìng häúi âoaïi bàòng caïch tham gia mua hay baïn ngoaûi tãû âãø duy trç tyí giaï häúi âoaïi biãún âäøi trong mäüt biãn væûc khäng quaï låïn, nhåì âoï chãú ngæû båït taïc âäüng âäúi våïi nãön kinh tãú trong næåïc. Khi giaï ngoaûi tãû lãn cao, NHTW âæa ngoaûi tãû ra baïn âãø laìm cháûm båït nhëp tàng giaï ngoaûi tãû. Dé nhiãn, chè laìm âæåüc âiãöu âoï khi dæû træî ngoaûi coìn åí mæïc âäü tæång âäúi khaí quan. Ngæåüc laûi, khi giaï ngoaûi tãû xuäúng quaï tháúp, NHTW duìng tiãön trong næåïc mua ngoaûi tãû vaìo âãø duy trç mäüt biãn væûc biãún âäøi êt taïc âäüng maûnh âäúi våïi sinh hoaût kinh tãú trong næåïc nháút laì âãø taïi taûo khäúi dæû træî ngoaûi tãû âaî bë thiãúu huût. PHÁÖN 2. CHÊNH SAÏCH TIÃÖN TÃÛ CUÍA NHNN VIÃÛT NAM A . TÇNH HÇNH VÁÛN HAÌNH CAÏC CÄNG CUÛ CHÊNH SAÏCH TIÃÖN TÃÛ CUÍA NHNN VIÃÛT NAM HIÃÛN NAY MUÛC TIÃU CHIÃÚN LÆÅÜC Muûc tiãu chiãún læåüc theo tinh tháön Nghë quyãút Âaûi häüi Âaíng toaìn quäúc láön thæï IX laì : “Thæûc thi Chênh saïch tiãön tãû goïp pháön äøn âënh kinh tãú vi mä, kiãøm soaït laûm phaït, thuïc âáøy saín suáút tiãu duìng, kêch thêch âáöu tæ phaït triãøn. Sæí duûng linh hoaût caïc cäng cuû chênh saïch tiãön tãû nhæ tyí giaï, laîi suáút, nghiãûp vuû thë træåìng måí... theo nguyãn tàõc thë træåìng. Náng dáön vaì tiãún tåïi thæûc hiãûn âáöy âuí tênh chuyãøn âäøi cuía âäng Viãût Nam... hçnh thaình mäi træåìng minh baûch, laình maûnh vaì bçnh âàóng cho hoaût âäüng cuía hãû thäúng Ngán haìng... “ II. CAÏC CÄNG CUÛ ÂIÃÖU HAÌNH CSTT HIÃÛN NAY Muûc âiïch cuía Chênh saïch tiãön tãû laì âiãöu tiãút læåüng tiãön trong læu thäng, sæû âiãöu tiãút naìy thãø hiãûn qua hai hæåïng: måí räüng vaì thàõc chàûc tiãön tãû. Viãûc âiãöu tiãút læåüng cung tiãön nhæ thãú naìo âãø cho nãön kinh tãú phaït triãøn mäüt caïch nhëp nhaìng luän laì váún âãö nan giaíi cuía caïc quäúc gia, thiãúu hay thæìa tiãön luän coï taïc duûng tiãu cæûc cuía noï. Tuy nhiãn, trong thæûc tãú âiãöu haình CSTT tuìy vaìo tæìng thåìi kyì phaït triãøn kinh tãú, tuìy vaìo hoaìn caính cuû thãø cuía Kinh tãú - xaî häüi maì sæí duûng CSTT thàõt chàût hay måí räüng tiãön tãû. Âáy cuîng laì váún âãö nhaûy caím âäúi våïi caïc nhaì âiãöu haình CSTT. Âãø laìm âæåüc âiãöu naìy, NHTW phaíi sæí duûng haìng loaût caïc cäng cuû nhæ: dæû træî bàõt buäüc, laîi suáút, tyí giaï häúi âoaïi, taïi cáúp väún, nghiãûp vuû thë træåìng måí. Å í næåïc ta trong thåìi gian qua, NHNN âaî thãø hiãûn vai troì cuía mçnh trong viãûc thæûc thi CSTT, âæåüc thãø hiãûn thäng qua viãûc sæí duûng caïc cäng cuû nhæ sau: 1. Cäng cuû laîi suáút Laîi suáút laì mäüt cäng cuû quan troüng âàûc biãût trong tay NHNN âãø haûch âënh vaì âiãöu haình Chênh saïch tiãön tãû. Laîi suáút laì váún âãö hãút sæïc nhaûy caím trong nãön kinh tãú, noï taïc âäüng âãún moüi kháu cuía quaï trçnh saín xuáút kinh doanh, têch luyî tiãu duìng, tiãút kiãûm vaì âáöu tæ... Kinh nghiãûm quäúc tãú vaì thæûc tiãøn næåïc ta trong nhiãöu nàm âäøi måïi cho tháúy vai troì quan troüng cuía cå chãú âiãöu haình laîi suáút âäúi våïi muûc tiãu äøn âënh vaì phaït triãøn thë træåìng taìi chênh tiãön tãû, thuïc âáøy saín xuáút kinh doanh vaì tàng træåíng kinh tãú. Tháût váûy, cuìng våïi tiãún trçnh âäøi måïi, âiãöu haình CSTT, viãûc âiãöu haình laîi suáút cuía NHNN âaî khäng ngæìng hoaìn thiãûn. Tæì viãûc NHNN bàõt âáöu chuyãøn sang thæûc hiãûn chênh saïch laîi suáút thæûc dæång tæì chãú âäü laîi suáút ám nàm 1992, tæìng bæåïc xoaï boí bao cáúp qua laîi suáút, âaïnh dáúu bæåïc khåíi âáöu cho thæûc hiãûn muûc tiãu tæû do hoïa laîi suáút. Tæì cå chãú tráön laîi suáút thæûc hiãûn tæì nàm 1996, NHNN âaî chuyãøn sang âiãöu haình theo laîi suáút cå baín nàm 2000, thæûc hiãûn tæû do hoïa laîi suáút cho vay ngoaûi tãû tæì thaïng 6/2001 vaì thæûc hiãûn cå chãú laîi suáút thoía thuáûn giæîa täø chæïc tên duûng (TCTD) våïi khaïch haìng tæì thaïng 6/2002. Âiãøm khaïc biãût vaì näüi dung âäøi måïi chuí yãúu cuía cå chãú âiãöu haình laîi suáút cå baín khaïc våïi caïc cå chãú laîi suáút træåïc âoï kãø caí cå chãú laîi suáút tráön gáön âáy âæåüc coi laì coï nhiãöu tênh æu viãûc hån, âoï laì viãûc xaïc âënh mäüt mæïc laîi suáút dæûa vaìo quan hãû cung cáöu väún tên duûng trãn thë træåìng, thäng qua viãûc tênh toaïn bçnh quán caïc mæïc laîi suáút huy âäüng vaì cho vay cuía mäüt säú NHTM âæåüc choün laìm âaûi diãûn, âäöng thåìi coï tham khaío cán nhàõc thãm laîi suáút thë træåìng liãn ngán haìng, laîi suáút thë træåìng måí, laîi suáút âáúu tháöu traïi phiãúu kho baûc vaì mäüt säú chè tiãu mæïc tàng træåíng kinh tãú, chè säú laûm phaït, tyí giaï...mæïc laîi suáút naìy âæåüc cäng bäú laìm cå såí cho caïc täø chæïc tên duûng thæûc hiãûn cho vay. Roî raìng laì nãúu nhæ caïc cå chãú laîi suáút træåïc âoï chuí yãúu âæåüc âiãöu haình theo yï thæïc chuí quan aïp âàût haình chênh thç våïi cå chãú laîi suáút naìy âaî thæûc hiãûn mäüt bæåïc âäøi måïi cå baín laì NHNN âaî âiãöu haình laîi suáút theo tên hiãûu thë træåìng chuï troüng âãún cung cáöu väún tên duûng vaì muûc tiãu cuía Chênh saïch tiãön tãû. Âiãöu âaïng ghi nháûn laì quaï trçnh âäøi måïi âiãöu haình laîi suáút âaî âæåüc NHNN thæûc hiãûn theo hæåïng tiãún tåïi muûc tiãu tæû do hoïa våïi nhæîng bæåïc âi tháûn troüng phuì håüp våïi xu hæåïng phaït triãøn cuía Thë træåìng tiãön tãû, khaí nàng kiãøm soaït tiãön tãû cuía NHNN vaì mæïc âäü häüi nháûp cuía kinh tãú Viãût Nam vaìo Thë træåìng taìi chênh khu væûc vaì thãú giåïi. Viãûc thæûc hiãûn cå chãú laîi suáút thoía thuáûn giæîa TCTD va khaïch haìng âaî taûo âiãöu kiãûn cho caïc quan hãû tên duûng, laîi suáút phaït triãøn, thuïc âáøy caûnh tranh laình maûnh giæîa caïc TCTD. Váún âãö näøi báût trong caí nàm 2002 laì laîi suáút diãùn biãún traïi chiãöu nhau, trong khi laîi suáút ngoaûi tãû giaím xuäúng thç laîi suáút näüi tãû tàng lãn. Træåïc yãu cáöu khaïch quan cuía thæûc tiãùn, tæì ngaìy 1/6/2002 NHNN quyãút âënh chuyãøn sang cå chãú laîi suáút thoaí thuáûn Âäöng Viãût Nam cuía caïc täø chæïc tên duûng âäúi våïi khaïch haìng. Theo âoï caïc täø chæïc tên duûng âæåüc chuí âäüng thoaí thuáûn laîi suáút âäúi våïi khaïch haìng trãn cå såí cung cáöu väún, laîi suáút cå baín do NHNN cäng bäú chè coï tênh cháút tham khaío. Tuy nhiãn NHNN váùn tiãúp tuûc âiãöu haình vaì thæûc hiãûn laîi suáút taïi chiãút kháúu vaì laîi suáút taïi cáúp väún âäúi våïi caïc täø chæïc tên duûng. Nãúu nhæ laîi suáút huy âäüng väún cao nháút cuía caïc täø chæïc tên duûng trong caïc thaïng âáöu nàm 2002 chè dæìng åí mæïc 0,6% /thaïng, laîi suáút cho vay bçnh quán 0,7% /thaïng thç tæì thaïng 6 vaì âàûc biãût tæì thaïng 8/2002 vaì 9/2002 âaî tàng lãn cao. Laîi suáút huy âäüngväún cao nháút cuía nhiãöu NHTM lãn tåïi 0,7% tháûm chê 0,72%, cao nháút trong voìng 3 nàm gáön qua. Ngay caí Ngán Haìng Ngoaûi Thæång Viãût Nam vaì Ngán Haìng Cäng Thæång Viãût Nam luän coï thãú maûnh vãö huy âäüng väún, coï laîi suáút tiãön gæíi tháúp, thæåìng xuyãn baïn buän väún vaì chi phäúi trãn thë træåìng tiãön tãû nhæng tæì thaïng 8 vaì 9/2002 tung ra chiãún dëch huy âäüng väún bàòng caïc kyì phiãúu vaì traïi phiãúu lãn tåïi 8% - 8,2%/nàm. Tçnh hçnh âoï âaî thæûc sæû cho tháúy sæû säi âäüng cuía thë træåìng väún. Âiãöu naìy træåïc hãút do nhu cáöu väún cuía nãön kinh tãú tàng lãn, tiãúp theo laì do sæû phaït triãøn cuía thë træåìng báút âäüng saín vaì cuäúi cuìng laì do nhiãöu täø chæïc phi ngán haìng tham gia caûnh tranh têch cæûc trãn thë træåìng väún nhæ hoaût âäüng cuía Trung tám giao dëch Chæïng khoaïn taûi Thaình Phäú Häö Chê Minh, caïc Cäng ty baío hiãøm, Quyî âáöu tæ, Cäng ty taìi chênh, Cäng ty cho thuã taìi chênh, Cäng ty dëch vuû tiãút kiãûm bæu âiãûn... laìm cho caïc NHTM khäng coìn âäüc quyãön trãn thë træåìng väún nhæ træåïc âáy næîa. Nhæ váûy, qua gáön 20 nàm âäøi måïi, cå chãú laîi suáút cuía NHNN âaî âæåüc hoaûch âënh theo hæåïng têch cæûc nåïi loíng, tæìng bæåïc hæåïng tåïi tæû do hoaï, phuì håüp våïi âiãöu kiãûn kinh tãú xaî häüi trong næåïc, mæïc âäü häüi nháûp cuía nãön kinh tãú næåïc ta våïi thë træåìng taìi chênh khu væûc vaì thãú giåïi. Cå chãú âiãöu haình laîi suáút ngaìy caìng tråí nãn linh hoaût hån, baïm theo cung cáöu väún thë træåìng, dáön dáön måí räüng quyãön chuí âäüng xaïc âënh laîi suáút kinh doanh cho caïc täø chæïc taìi chênh âãø tàng khaí nàng caûnh tranh nhæng váùn âaím baío sæû kiãøm soaït vaì âiãöu haình cuía NHNN âäúi våïi laîi suáút trãn thë træåìng tiãön tãû. 2. Cäng cuû tyí giaï häúi âoaïi Våïi hiãûp âënh thæång maûi Viãût Myî vaì nhæîng näüi dung trong cam kãút AFTA lénh væûc ngán haìng Viãût Nam âang tæìng bæåïc xoaï boí nhæîng khaïc biãût trong trong chênh saïch giæîa caïc NHVN vaì ngán haìng næåïc ngoaìi. Vç váûy chênh saïch ngoaûi häúi, tyí giaï, Viãût Nam cuîng cáön phaíi coï nhæîng bæåïc thay âäøi phuì håüp. Âãø thæûc hiãûn muûc tiãu duy trç tàng træåíng kinh tãú åí mæïc äøn âënh 7-9%/nàm, Viãût Nam cáön coï nhæîng chênh saïch kinh tãú noïi chung vaì nhæîng chênh saïch tyí giaï noïi riãng håüp lyï, äøn âënh taûo mäi træåìng thuáûn låüi nhàòm thu huït väún âáöu tæ næåïc ngoaìi goïp pháön quan troüng cho quaï trçnh cäng nghiãûp hoïa, hiãûn âaûi hoaï âáút næåïc, duy trç tyí giaï häúi âoaïi phuì håüp våïi quan hãû cung cáöu trãn thë træåìng âäöng thåìi khäng ngæìng náng cao uy tên cuía Âäöng Viãût Nam nhàòm tæìng bæåïc laìm cho Âäöng Viãût Nam tråí thaình âäöng tiãön tæû do chuyãøn âäøi, goïp pháön ngàn chàûn tçnh traûng âä la hoaï trong nãön kinh tãú, tyí giaï häúi âoaïi cáön âæåüc âiãöu haình mäüt caïch linh hoaût, phuì håüp våïi cung cáöu ngoaûi tãû nhàòm khuyãún khêch xuáút kháøu, kiãøm soaït nháûp kháøu, tàng dæû træî ngoaûi tãû cho âáút næåïc, khäng âãø xaíy ra nhæîng biãún âäüng låïn gáy aính hæåíng xáúu âãún nãön kinh tãú xaî häüi. Cå chãú âiãöu haình TGHÂ hiãûn nay laì khäng áún âënh mäüt caïch cæïng nhàõc bàòng mãûnh lãûnh haình chênh, chãnh lãûch nhiãöu våïi tyí giaï thæûc tãú giao dëch trãn thë træåìng maì laì tyí giaï thæûc tãú hçnh thaình khaïch quan trãn thë træåìng coï täø chæïc vaì thë træåìng tæû do. Thay thãú viãûc quaín lyï mang tênh haình chênh cuía NHNN bàòng mäüt cå chãú mãöm deío hån, êt mang tênh aïp âàût hån, dæûa vaìo cäng cuû kinh tãú laì chênh nhæng khäng buäng loíng, thaí näøi tyí giaï mäüt caïch tuyì tiãûn. Cuû thãø: Láúy tyí giaï thæûc tãú bçnh quán trãn thë træåìng liãn ngán haìng laìm càn cæï xaïc âënh giaï mua baïn ngoaûi tãû giæîa ngán haìng våïi ngán haìng, giæîa ngán haìng våïi doanh nghiãûp vaì dán cæ. Caïc NHTM xaïc âënh giaï mua baïn cuû thãø trong phaûm vi nháút âënh so våïi giaï thæûc tãú giao dëch bçnh quán thë træåìng liãn ngán haìng cuía ngaìy gáön nháút. Træåïc âoï (hiãûn nay laì +/- 0,25%) vaì vç váûy âaî haûn chãú tháúp nháút nhæîng taïc âäüng cuía viãûc kêch giaï tàng âäüt biãún, gáy aính hæåíng xáúu vãö Kinh tãú - xaî häüi. So våïi cå chãú træåïc âáy thç cå chãú âiãöu haình tyí giaï hiãûn nay laì mäüt bæåïc chuyãøn âäøi khaï càn baín vãö phæång thæïc âiãöu haình. Cå chãú âiãöu haình tyí giaï hiãûn nay laì sæû chuyãøn âäøi tæì cå chãú tyí giaï cäú âënh do NHNN quy âënh vaì chè âæåüc âiãöu chènh trong nhæîng tçnh huäúng hãút sæïc cáúp thiãút sang mäüt cå chãú tyí giaï linh hoaût hån, phaín æïng nhaûy beïn hån våïi cung cáöu thë træåìng nhæng váùn âæåüc quaín lyï khaï chàût cheî. Cå chãú âiãöu haình tyí giaï hiãûn nay âaî laìm cho thë træåìng ngoaûi tãû cuía Viãût Nam säi âäüng lãn våïi doanh säú giao dëch cao trãn caí thë træåìng liãn ngán haìng vaì thë træåìng ngoaûi tãû noïi chung. Læåüng ngoaûi tãû giao dëch trãn thë træåìng âaî tàng lãn âaïng kãø, mæïc cung ngoaûi tãû däöi daìo vaì âaïp æïng âæåüc caïc nhu cáöu vãö ngoaûi tãû cuía nãön kinh tãú. Tyí giaï trãn thë træåìng tæû do cuîng luän baïm saït tyí giaï cuía thë træåìng chênh thæïc. Loìng tin âäúi våïi Âäöng Viãût Nam âaî âæåüc náng cao. Thë træåìng ngoaûi tãû trong næåïc âaî âæåüc äøn âënh vaì chênh mäúi tæång quan giæîa cung cáöu ngoaûi tãû âaî thæûc sæû quyãút âënh mæïc tyí giaï taûo nãn tênh äøn âënh cuía thë træåìng. Cå chãú âiãöu haình tyí giaï häúi âoaïi hiãûn nay laì mäüt bæåïc tiãún têch cæûc goïp pháön quan troüng âäúi våïi quaï trçnh phaït triãøn kinh tãú xaî häüi, âäöng thåìi noï laì mäüt táút yãúu khaïch quan trong quaï trçnh âäøi måïi âáút næåïc. Tuy nhiãn thë træåìng ngoaûi häúi Viãût Nam váùn coìn nhæîng âiãøm chæa âæåüc: thë træåìng ngoaûi häúi Viãût Nam chæa thæûc sæû phaït triãøn, caïc giao dëch häúi âoaïi chuí yãúu váùn laì giao ngay âån thuáön, khäúi læåüng giao dëch ngoaûi tãû chæa cao, tçnh traûng âáöu cå gàm giæî ngoaûi tãû coìn khaï phäø biãún. Viãûc âaïnh giaï cung cáöu ngoaûi tãû ráút khoï khàn trong khi khaí nàng can thiãûp vaì phäúi håüp caïc cäng cuû chênh saïch coìn nhiãöu haûn chãú. Hãû thäúng thanh toaïn chæa phaït triãøn, hiãûn tæåüng sæí duûng âä la trong thanh toaïn coìn phäø biãún dáùn tåïi nhæîng aính hæåíng khoï læåìng âäúi våïi tyí giaï häúi âoaïi. Khäúi læåüng ngoaûi tãû träi näøi ngoaìi hãû thäúng ngán haìng chæa âæåüc kiãøm soaït coìn ráút låïn. Bãn caûnh âoï caïc hãû thäúng vàn baín hæåïng dáùn coìn chäöng cheïo gáy khoï khàn trong viãûc cán âäúi cung cáöu ngoaûi tãû cuía nãön kinh tãú âãø laìm cå såí hoaûch âënh chênh saïch tyí giaï. Toïm laûi mäi træåìng âãø äøn âënh tyí giaï häúi âoaïi åí Viãût Nam váùn coìn gàûp nhiãöu khoï khàn, âãø äøn âënh thç cáön coï nhæîng giaíi phaïp cuû thãø. 3. Cäng cuû dæû træî bàõt buäüc Laì cäng cuû häø tråü, cäng cuû giaïn tiãúp âæåüc chênh thæïc thæûc hiãûn nàm 1992. Kãø tæì thåìi âiãøm âoï âãún nay, cäng cuû dæû træî bàõt buäüc âaî khäng ngæìng âæåüc âäøi måïi vaì hoaìn thiãûn. Ban âáöu theo quy âënh cuía Thäúng âäúc NHNN nàm 1992 tiãön dæû træî bàõt buäüc âæåüc duy trç taûi mäüt taìi khoaín riãng våïi tyí lãû dæû træî bàõt buäüc laì 10% trãn toaìn bäü tiãön gåíi åí caïc TCTD. Theo âoï, vai troì cuía cäng cuû dæû træî bàõt buäüc laì âãø baío âaím khaí nàng thanh toaïn vaì kiãøn soaït cung æïng tiãön tãû nhæng laûi haûn chãú NHNN dæû baïo nhu cáöu tàng giaím dæû træî cuía caïc NHTM vaì väún cuía caïc NHTM khäng âæåüc sæí duûng mäüt caïch linh hoaût. Chênh vç váûy, âãø khàõc phuûc caïc haûn chãú trãn, nàm 1995 cäng cuû dæû træî bàõt buäüc âaî âæåüc âäøi måïi våïi mäüt säú quy âënh chuí yãúu nhæ: tiãön gæíi dæû træî bàõt buäüc vaì tiãön gæíi thanh toaïn âæåüc thäúng nháút vaìo mäüt taìi khoaín, tyí lãû dæû træî bàõt buäüc laì 10% aïp duûng cho caïc loaûi tiãön gæíi dæåïi 1 nàm vaì trong cå cáúu trãn dæû træî bàõt buäüc coï 70% phaíi gæíi taûi NHNN vaì caïc TCTD phaíi thæåìng xuyãn duy trç âáöy âuí säú tiãön dæû træî bàõt buäüc phaíi gæíi taûi NHNN (duy trç hàòng ngaìy). Våïi nhæîng âäøi måïi naìy NHNN coï thãø dæû baïo nhu cáöu dæû træî cuía caïc TCTD thäng qua theo doîi mæïc dæû træî væåüt. Tuy nhiãn, viãûc khäúng chãú theo ngaìy cäüng våïi sæû phaït triãøn cuía thë træåìng tiãön tãû coìn åí mæïc âäü tháúp khiãún cho cäng cuû naìy tråí nãn cæïng nhàõc, caïc TCTD luän âãø væåüt haûn chãú khaí nàng sæí duûng väún hiãûu quaí cuía caïc TCTD. Bæåïc âäøi måïi âaïng kãø nãu trãn gàõn liãön våïi sæû ra âåìi cuía hai luáût ngán haìng. Tæì nàm 1999, cäng cuû dæû træî bàõt buäüc bàõt âáöu âæåüc aïp duûng måí räüng. Våïi caïch tênh dæû træî bàõt buäüc måïi, caïc TCTD coï thãø âiãöu haình väún linh hoaût hån træåïc âáy. Âäöng thåìi NHNN coï thãø dæû âoaïn âæåüc nhu cáöu dæû træî cuía caïc NHTM, tàng khaí nàng kiãøm soaït tiãön tãû cuía NHNN. Thãm vaìo âoï, nàm 1999, tyí lãû dæû træî bàõt buäüc âaî âæåüc âiãöu chènh ngaìy caìng linh hoaût phuì håüp våïi muûc tiãu CSTT trong tæìng thåìi kyì. Nãúu so saïnh caïc láön tàng giaîm tyí lãû dæû træî bàõt buäüc våïi caïc mæïc laûm phaït vaì laîi suáút qua caïc nàm ta seî tháúy, thåìi kyì coï laûm phaït cao hay laîi suáút cao cuîng laì luïc tyí lãû DTBB âæåüc quy âënh åí mæïc cao. Âiãöu naìy cho tháúy âaî coï sæû phäúi håüp ván duûng cäng cuû tyí lãû DTBB våïi caïc cäng cuû khaïc cuía CSTT trong âiãöu haình kinh tãú vé mä cuía Nhaì næåïc. Âiãöu naìy ráút dãø tháúy trong diãøn biãún cuía tyí lãû DTBB trong nàm 1999, âáy laì nàm maì Chênh phuí måí räüng tiãön tãû âãø kêch cáöu, laîi suáút tráön âæåüc âiãöu chènh giaím 4 láön thç tyí lãû DTBB cuîng giaím 3 láön. Âãún nàm 2000, viãûc âiãöu chènh tàng tyí lãû DTBB âäúi våïi tiãön gæíi bàòng ngoaûi tãû âaî coï taïc duûng haûn chãú doìng chuyãøn âäøi tæì âäöng VND sang âäöng USD, khàõc phuûc tçnh traûng khan hiãúm VND cuía caïc TCTD, haûn chãú pháön naìo hiãûn tæåüng âä la hoïa trong taìi saín cuía hãû thäúng ngán haìng, goïp pháön thæûc hiãûn muûc tiãu CSTT. Tyí lãû dæû træî bàõt buäüc âäúi våïi tiãön gåíi näüi tãû váùn âæåüc giæí nguyãn åí mæïc tháúp nháút trong hån hai nàm qua, 2% âäúi våïi NHNN0 & PTNT VN vaì 3% våïi caïc TCTD âä thë khaïc. Tyí lãû dæû træî bàõt buäüc âäúi våïi tiãön gæíi ngoaûi tãû âæåüc âiãöu chènh giaím tæì 12% xuäúng coìn 8% thæûc hiãûn tæì thaïng 4 - 2002. Tiãúp âãún, træåïc diãøn biãún FED càõt giaím 05%/nàm laîi suáút chuí âaûo âäúi våïi USD, NHNN cuîng quyãút âënh giaím tyí lãû DTBB tiãön gæíi USD xuäúng coìn 5% thæûc hiãûn tæì thaïng 12/2002. 4. Cäng cuû taïi chiãút kháúu, taïi cáúp väún Laîi suáút chiãút kháúu vaì taïi chiãút kháúu laì cäng cuû khaï nhaûy caím trong quaï trçnh âiãöu haình khäúi læåüng tiãön tãû vaì âaî âæåüc Nhaì næåïc cho pheïp sæí duûng taûi âiãöu 41, 43 phaïp lãûnh NHNNVN nay laì âiãöu 17 luáût NHNNVN. Tuy nhiãn, thæûc tãú næåïc ta do chæa coï caïc cäng cuû truyãön thäúng træûc tiãúp âãø thæûc hiãûn viãûc chiãút kháúu vaì taïi chiãút kháúu. Do âoï viãûc chiãút kháúu âang âæåüc thæûc hiãûn dæûa trwn caïc chæïng tæì do NHTM âaî cho vay nhæng chæa âãún haûn caïc doanh nghiãûp phaíi traí nåü. Càn cæï vaìo caïc chæïng tæì âoï, NHNN cho caïc NHTM vay laûi nhæîng khoaín nåü maì NHTM âaî cho caïc doanh nghiãûp vay. Bãn caûnh phæång phaïp taïi chiãút kháúu naìy NHNN coìn thæûc hiãûn phæång thæïc mua laûi caïc dæû aïn âaî âæåüc ngán haìnNHTG tháøm âënh træåïc khi âáöu tæ nhæng khäng âuí nguäön väún. Cuîng do chæa coï nhæîng cäng cuû nghiãûp vuû âãø thæûc hiãûn cäng cuû laîi suáút taïi chiãút kháúu nãn NHNNVN âaî sæí duûng hçnh thæïc cho vay cáöm cäú. Hçnh thæïc naìy âæåüc thæûc hiãûn bàòng caïch caïc NHTM, caïc TCTD âem mäüt säú loaûi giáúy tåì coï giaï trë âãún NHNN laìm váût thãú cháúp âãø vay tiãön. Loaûi tên duûng naìy nhàòm giaíi quyãút khoï khàn raìi chênh taûm thåìi cho caïc NHTM. Trong giai âoaûn træåïc 3/1997, NHNN quy âënh laîi suáút taïi cáúp väún theo laîi suáút cho vay trãn tæìng khãú æåïc xin taïi cáúp väún, chênh vç váûy maì laîi suáút taïi cáúp väún mang tênh bë âäüng, laîi suáút taïi cáúp väún coï sæû phán biãût giæîa caïc ngán haìng. Kãø tæì 3/1997, cuìng våïi viãû hoaìn thiãûn cå chãú laîi suáút, laîi suáút taïi cáúp väún âaî âæåüc xaïc âënh mäüt caïch âäüc laûp, taïi cáúp väún âaî thæûc sæû tråí thaình cäng cuû tiãön tãû âæåüc NHNN quan tám trong viãûc âiãöu tiãút cung æïng tiãön. Cæï mäùi láön thay âäøi laîi suáút tráön thç láûp tæïc NHNN cuîng âiãöu chènh laîi suáút taïi cáúp väún mäüt caïch tæång æïng. Tæì âáöu nàm âãún cuäúi thaïng 7/2000 nhàòm khuyãún khêch caïc TCTD måí räüng tên duûng, NHNN âaî hai láön giaím laîi suáút taïi cáúp väún tæì 0,5 xuäúng 0,4% / thaïng, âäöng thåìi NHNN cuîng giaím laîi suáút taïi chiãút kháúu hai láön tæì 0,45 xuäúng coìn 0,35% / thaïng nhàòm taûo tên hiãûu cho caïc TCTD tàng laîi suáút huy âäüng. Ngaìy 02/11/2000 NHNN âaî tàng laîi suáút taïi cáúp väún lãm 0,5% / thaïng vaì tàng laîi suáút taïi chiãút kháúu lãn 0,45%/ thaïng. Âãø häø tråü cho caïc cäng cuû khaïc vaì thæûc hiãn viãûc nåïi loíng CSTT âäöng thåìi haûn chãú xu hæåïng báút låüi, thaïng 5/2001, NHNN âaî âiãöu chènh giaím laîi suáút taïi cáúp väún vaì laîi suáút taïi chiãút kháúu. Màût khaïc, NHNN âaî thay âäøi cå chãú taïi cáúp väún dæåïi hçnh thæïc cho vay coï baío âaím bàòng cáöm cäú tiïn phiãúu kho baûc, tên phiãúu NHNN vaì caïc giáúy tåì coï giaï ngàõn haûn khaïc nhàòm cung æïng thãm väún ngàõn haûn vaì phæång tiãûn thanh toaïn cho caïc NHTM, thay cho viãûc thãú cháúp chæïng tæì, thãú cháúp häö så tên duûng vaì cho vay chè âënh træåïc âáy. Song trong thæûc tãú måïi chè coï NHTM quäúc doanh âæåüc vay coìn caïc NHTM cäø pháön vaì cho nhaïnh Ngán haìng næåïc ngoaìi váøn âæïng ngoaìi cuäüc. Nhæ váûy, trong nhæîng nàm 1999, nàm 2000 vaì âáöu nàm 2001, laîi suáút taïi cáúp väún liãn tuûc âæåüc âiãöu chènh nhàòm thæûc hiãûn chênh saïch måí räüng tiãön tãû phuûc vuû cho muûc âêch kêch cáöu nãön kinh tãú. Laîi suáút taïi chiãút kháúu vaì laîi suáút taïi cáúp väún âaî âæåüc NHNN aïp duûng phuì håüp våïi diãùn biãún trãn thë træåìng tiãön tãû, coï taïc duûng täút trong âiãöu hoìa cung cáöu väún trãn thë træåìng. Nhçn chung âæïng trãn giaïc âäü laîi suáút coï thãø tháúy tiãön tãû väún åí næåïc ta trong nàm 2002 âaî säi âäüng hàón lãn. Âiãöu âoï træåïc hãút laì do nhu cáöu väún cuía nãön kinh tãú tàng lãn, tiãúp theo laì do sæû phaït triãøn cuía thë træåìng báút âäüng saín vaì cuäúi cuìng laì co nhiãöu täø chæïc phi ngán haìng tham gia caûnh trnah têch cæûc trãn thë træåìng väún. Nhæîng haûn chãú cuía cäng cuû laîi suáút chiãút kháúu vaì laîi suáút taïi chiãút kháúu åí næåïc ta laì táút yãúu trong thåìi kyì âáöu chuyãøn sang kinh tãú thë træåìng. Chiãút kháúu vaì taïi chiãút kháúu laì hoaût âäüng tên duûng giaïn tiãúp cuía Ngán haìng nhàòm âiãöu khiãøn khäúi læåüng tiãön phuì håüp våïi yãu cáöu cuía nãön kinh tãú sau khi coï hoaût âäüng tên duûng træûc tiãúp tæïc laì sau haình vi Tên duûng Thæång maûi giæîa caïc doanh nghiãûp. Viãûc chiãút kháúu vaì taïi chiãút kháúu theo phæång thæïc sæí duûng cäng cuû : kyì phiãúu, tên phiãúu... váùn mang daïng dáúp kiãøu tên duûng træûc tiãúp. Yãu cáöu viãûc taïi chiãút kháúu laì cáön coï khoaíng caïch thåìi gian vaì khäng gian våïi cho vay træûc tiãúp âãø taûo ra “soïng bàòng phàóng” laìm giaím sæû “máúp mä” cuía giaï caí. Màût khaïc, trãn thæûc tãú thåìi gian qua viãûc mua laûi caïc dæû aïn vaì cho vay cáöm cäú thæûc hiãn ráút êt vç nhæîng cäng cuû thæûc hiãûn váùn chæa âaïp æïng vaì chæa thêch håüp. 5. Cäng cuû nghiãûp vuû thë træåìng måí Trong quaï trçnh aïp duûng cäng cuû taïi cáúp väún, laîi suáút, tyí giaï häúi âoaïi, dæû træî bàõt buäüc thç sau mäüt quaï trçnh chuáøn bë, ngaìy 12/7/2000 NHNN âaî chênh thæïc khai træång nghiãûp vuû thë træåìng måí. Âáy laì ._.