Chính sách lãi suất của Nhà nước và việc vận dụng vào hoạt động kinh doanh của Ngân hàng thương mại cổ phần Quân Đội

Lêi më ®Çu L·i suÊt lµ mét trong nh÷ng biÕn sè kinh tÕ vÜ m« hÕt søc quan träng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, mét c«ng cô trong viÖc ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña quèc gia. Mçi sù thay ®æi cña l·i suÊt ®Òu t¸c ®éng trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp ®Õn c¸c ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ nh­ c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp, hµnh vi tiÕt kiÖm vµ ®Çu t­ cña c«ng chóng, ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu vµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Do ®ã kÐo theo sù thay ®æi cña c¸c chØ tiªu kinh tÕ vÜ m« kh¸c nh­ l¹m ph¸t, t¨ng tr­ëng thÊt nghiÖp...Bªn c¹nh ®ã l·i suÊt cßn ®­îc xem nh­ lµ mét c«ng cô ®Ó ®iÒu hoµ mèi quan hÖ lîi Ých gi÷a c¸c chñ thÓ trong nÒn kinh tÕ, mçi sù t¨ng hay gi¶m cña l·i suÊt sÏ kÐo theo sù khuyÕn khÝch lîi Ých vËt chÊt ®èi víi chñ thÓ kinh tÕ nµy ®ång thêi h¹n chÕ lîi Ých cña chñ thÓ kinh tÕ kh¸c. L·i suÊt cã thÓ sÏ thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña ngµnh, lÜnh vùc nµy ®ång thêi kiÒm chÕ sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh lÜnh vùc kh¸c, t¨ng lîi Ých cña nhãm ng­êi nµy, gi¶m lîi Ých cña nhãm ng­êi kia. L·i suÊt cßn lµ c«ng cô t¹o ra c¸c kªnh chu chuyÓn nguån lùc x· héi tõ ngµnh lÜnh vùc nµy, sang ngµnh lÜnh vùc kh¸c, tõ vïng nµy sang vïng kh¸c. Do ®ã t¹o ra sù thay ®æi c¬ cÊu vïng, c¬ cÊu ngµnh cña nÒn kinh tÕ... ChÝnh v× l·i suÊt cã mét vai trß hÕt søc quan träng nh­ vËy cho nªn viÖc vËn hµnh mét chÝnh s¸ch l·i suÊt nh­ thÕ nµo cho thÝch hîp, nh»m ®¶m b¶o c©n ®èi hµi hoµ lîi Ých cña c¸c chñ thÓ trong nÒn kinh tÕ ®ång thêi thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi nãi chung lu«n lµ mèi quan t©m hµng ®Çu trong viÖc thùc thi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña mèi quan hÖ quèc gia. Trong suèt thêi gian qua, kÓ tõ khi h×nh thµnh hÖ thèng ng©n hµng hai cÊp cho ®Õn nay NHNN ViÖt Nam ®· ®¹t ®­îc nhiÒu thµnh tÝch to lín trong viÖc thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý, trªn lÜnh vùc chÝnh s¸ch tiÒn tÖ nãi chung vµ viÖc thùc thi chÝnh s¸ch l·i suÊt nãi riªng. Tuy nhiªn, trong thùc tÕ viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch l·i suÊt hiÖn hµnh cßn nÈy sinh rÊt nhiÒu vÊn ®Ò bÊt cËp g©y khã kh¨n cho ho¹t ®éng cña ngµnh ng©n hµng còng nh­ cña toµn bé nÒn kinh tÕ nãi chung. ChÝnh v× vËy viÖc tiÕp tôc x©y dùng vµ hoµn thiÖn chÝnh s¸ch l·i suÊt ®­îc ®Æt ra nh­ mét yªu cÇu cÊp b¸ch trong giai ®o¹n hiÖn nay. Mçi mét chÝnh s¸ch qu¶n lý l·i suÊt cña NHNN ®Òu cã t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn ho¹t ®éng cña hÖ thèng NHTM nãi chung vµ NHTMCPQ§ nãi riªng.V× vËy, viÖc ¸p dông mét chÕ ®é l·i suÊt cô thÓ nh­ thÕ nµo cho phï hîp nh»m thóc ®Èy ho¹t ®éng cña ng©n hµng m×nh trªn c¬ së chÝnh s¸ch qu¶n lý l·i suÊt hiÖn hµnh cña NHNN, lu«n lµ mét vÊn ®Ò ®­îc c¸c nhµ qu¶n lý ng©n hµng quan t©m. §ã còng chÝnh lµ lý do ng­êi viÕt QuyÕt ®Þnh lùa chän ®Ò tµi: "ChÝnh s¸ch l·i suÊt cña Nhµ n­íc vµ viÖc vËn dông vµo ho¹t ®éng kinh doanh cña NHTMCPQ§" lµm chuyªn ®Ò nghiªn cøu cña m×nh. Ngoµi phÇn më ®Çu vµ kÕt luËn, bè côc cña ®Ò tµi ®­îc chia lµm 3 ch­¬ng: Ch­¬ngI: Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ l·i suÊt vµ vai trß cña chÝnh s¸ch l·i suÊt ®èi víi nÒn kinh tÕ Ch­¬ng II: DiÔn biÕn l·i suÊt cña ViÖt Nam thêi gian qua vµ viÖc vËn dông vµo ho¹t ®éng kinh doanh cña NHTMCPQ§ Ch­¬ng III: C¸c gi¶i ph¸p nh»m vËn dông cã hiÖu qu¶ chÝnh s¸ch l·i suÊt cña NHNN vµo ho¹t ®éng kinh doanh cña NHTMCPQ§. Em xin ch©n thµnh c¸m ¬n c« gi¸o, PGS.TS NguyÔn ThÞ Quy ®· tËn t×nh gióp ®ì vµ chØ b¶o em trong suèt thêi gian nghiªn cøu vµ hoµn thµnh chuyªn ®Ò nµy. Em còng xin ch©n thµnh c¸m ¬n toµn thÓ c¸c c« c¸c chó c¸c b¸c c¸c anh chÞ t¹i Ng©n hµng Th­¬ng m¹i Cæ phÇn Qu©n §éi ®· t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó em hoµn thµnh chuyªn ®Ò nghiªn cøu cña m×nh. Ch­¬ng I Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ l·i suÊt vµ vai trß cña chÝnh s¸ch l·i suÊt ®èi víi nÒn kinh tÕ I. Kh¸i niÖm vµ c¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn l·i suÊt Kh¸i niÖm vµ c¸c phÐp ®o vÒ l·i suÊt: 1.1 Kh¸i niÖm vÒ l·i suÊt L·i suÊt lµ mét trong nh÷ng biÕn sè kinh tÕ vi m« hÕt søc quan träng cña nÒn kinh tÕ, mçi sù thay ®æi cña l·i suÊt sÏ kÐo theo hµng lo¹t sù thay ®æi kh¸c trong c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ, tõ hµnh vi tiÕt kiÖm hay tiªu dïng cña d©n c­, më réng hay thu hÑp s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp. KÕt qu¶ lµ sù thay ®æi c¸c chØ tiªu l¹m ph¸t, t¨ng tr­ëng vµ viÖc lµm. T¹i sao l·i suÊt l¹i quan träng vµ cã ý nghÜa nh­ vËy?. L·i suÊt lµ gi¸ c¶ cña tiÒn tÖ vµ lµ tû lÖ gi÷a sè lîi tøc ph¶i tr¶ cho mét kho¶n vay vµ sè tiÒn gèc cho vay tÝnh cho cïng mét thêi kú nµo ®ã (n¨m, th¸ng, ngµy). i : l·i suÊt tÝnh theo %; I : Sè tiÒn c¸c lîi tøc; P : TiÒn gèc Theo Samuelson, l·i suÊt lµ gi¸ mµ ng­êi ®i vay ph¶i tr¶ cho ng­êi cho vay ®Ó ®­îc sö dông mét kho¶n tiÒn trong mét thêi gian x¸c ®Þnh. Nã lµ gi¸ c¶ cña viÖc mua b¸n quyÒn sö dông tiÒn trong mét thêi gian x¸c ®Þnh. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, gi¸ c¶ cña hµng ho¸ ®­îc h×nh thµnh lµ kÕt qu¶ cña sù vËn ®éng gi÷a cung vµ cÇu... QuyÒn sö dông vèn lµ mét lo¹i hµng ho¸ ®Æc biÖt vµ kÕt qu¶ cña sù vËn ®éng gi÷a cung vµ cÇu vÒ vèn chÝnh lµ l·i suÊt. Mét ®ång tiÒn bá ra h«m nay sÏ t¹o ra mét gi¸ trÞ lín h¬n trong t­¬ng lai do ®ång tiÒn ®ã ®­îc tr¶ l·i. ChÝnh v× vËy, l·i suÊt lµ mét biÕn sè lµm c©n b»ng gi¸ trÞ cña mét l­îng tiÒn nhËn ®­îc trong t­¬ng lai víi gi¸ trÞ cña nã ë thêi ®iÓm hiÖn t¹i, hay cßn gäi lµ l·i suÊt hoµn vèn. L·i suÊt hoµn vèn lµ th­íc ®o chÝnh x¸c nhÊt cña kh¸i niÖm "l·i suÊt" mµ ng­êi ta th­êng dïng. Do ®ã phÐp ®o l·i suÊt chÝnh lµ phÐp ®o l·i suÊt hoµn vèn. Tuú theo c¸c c«ng cô tµi chÝnh mµ chóng ta cã c¸c phÐp ®o kh¸c nhau. . C¸c phÐp ®o vÒ l·i suÊt: Th«ng th­êng l·i suÊt ®­îc ®o l­êng th«ng qua 4 c«ng cô c¬ b¶n: - Vay ®¬n: Fn: sè tiÒn vay vµ l·i thu vÒ trong t­¬ng lai. P,n,i: sè tiÒn vay ban ®Çu, thêi h¹n vay tÝn dông vµ l·i suÊt ®¬n. - Vay hoµn tr¶ cè ®Þnh: TV: toµn bé mãn tiÒn vay FP: sè tiÒn tr¶ cè ®Þnh hµng n¨m. N: sè n¨m cho tíi m·n h¹n Tr¸i kho¸n coupon: Pb: gi¸ tr¸i kho¸n C : TiÒn coupon hµng n¨m F : MÖnh gi¸ tr¸i kho¸n n : sè n¨m tíi ngµy m·n h¹n. - Tr¸i kho¸n gi¶m gi¸. F: mÖnh gi¸ cña tr¸i kho¸n gi¶m gi¸ Pd: Gi¸ hiÖn thêi cña tr¸i kho¸n. ë ViÖt Nam hiÖn nay, do sù h¹n chÕ vÒ kü thuËt còng nh­ tÝnh ®¬n ®iÖu cña thÞ tr­êng, hai c«ng cô cho vay hoµn tr¶ cè ®Þnh vµ tr¸i kho¸n gi¶m gi¸ ®­îc sö dông rÊt h¹n chÕ mµ chñ yÕu lµ sö dông hai c«ng cô vay ®¬n vµ tr¸i kho¸n Coupon. 2. Ph©n lo¹i l·i suÊt Nãi chung l·i suÊt lµ gi¸ c¶ cña tiÒn hay gi¸ c¶ cña quyÒn sö dông vèn trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. Tuy nhiªn c¨n cø vµo c¸c tiªu chuÈn kh¸c nhau ng­êi ta chia l·i suÊt thµnh c¸c lo¹i l·i suÊt kh¸c nhau: 2.1 C¨n cø vµo gi¸ trÞ thùc tÕ cña tµi s¶n: Ng­êi ta cã sù ph©n biÖt gi÷a l·i suÊt thùc tÕ vµ l·i suÊt danh nghÜa. Trong ®ã l·i suÊt danh nghÜa lµ møc l·i suÊt ¸p dông tÝnh ®Õn sù gia t¨ng cña gi¸ c¶ hµng ho¸ hay tû lÖ l¹m ph¸t. L·i suÊt thùc hay gi¸ c¶ thùc tÕ cña tiÒn lµ l·i suÊt ®­îc ®o b»ng gÝa trÞ tµi s¶n hay ®­îc ®o b»ng hµng ho¸ vµ dÞch vô, tøc gi¸ c¶ cña tiÒn ®· trõ ®i yÕu tè l¹m ph¸t. NÕu gäi r lµ l·i suÊt thùc, i lµ l·i suÊt danh nghÜa, P lµ tû lÖ l¹m ph¸t th× ta cã r = i-P 2.2 C¨n cø vµo c¸ch thøc NHNN cÊp vèn cho c¸c NHTM: Cã sù ph©n biÖt gi÷a l·i suÊt t¸i chiÕt khÊu vµ l·i suÊt t¸i cÊp vèn trong ®ã l·i suÊt t¸i cÊp vèn lµ l·i suÊt do NHNN ¸p dông khi t¸i cÊp vèn cho c¸c NHTM (chñ yÕu lµ c¸c NHTMCP). Cßn l·i suÊt t¸i chiÕt khÊu lµ l·i suÊt ¸p dông trong tr­êng hîp NHNN cÊp vèn cho c¸c tæ chøc tÝn dông trªn c¬ së chiÕt khÊu c¸c giÊy tê cã gi¸. 2.3 C¨n cø vµo ®èi t­îng sö dông: Ta cã sù ph©n biÖt gi÷a l·i suÊt ®Çu vµo vµ l·i suÊt ®Çu ra; trong ®ã l·i suÊt ®Çu vµo lµ l·i suÊt mµ c¸c tæ chøc t¸i sö dông khi huy ®éng vèn tõ c¸c tæ chøc kinh tÕ vµ d©n c­, l·i suÊt ®Çu ra lµ l·i suÊt mµ c¸c NHTM ¸p dông khi cho vay hoÆc ®Çu t­. 2.4 C¨n cø vµo thêi h¹n cña c¸c kho¶n vay: Ta cã sù ph©n biÖt gi÷a l·i suÊt ng¾n h¹n vµ l·i suÊt trung vµ dµi h¹n 2.5 C¨n cø vµo c¸ch thøc tr¶ l·i: Ta cã sù ph©n biÖt gi÷a l·i suÊt ®¬n vµ l·i suÊt ghÐp. 2.6 C¨n cø vµo c¬ chÕ qu¶n lý l·i suÊt: Ta cã sù ph©n biÖt gi÷a l·i suÊt cè ®Þnh vµ l·i suÊt thay ®æi. Trong ®ã l·i suÊt cè ®Þnh lµ l·i suÊt ¸p dông mét c¸ch thèng nhÊt trªn c¬ së cã sù th­¬ng l­îng tõ ®Çu trong suèt thêi gian tån t¹i cña kho¶n vay. Cßn l·i suÊt thay ®æi lµ l·i suÊt cã thÓ ®­îc ®iÒu chØnh theo c¸c biÕn ®éng cña thÞ tr­êng trong kho¶ng thêi gian tån t¹i cña kho¶n vay. 3. H×nh th¸i diÔn biÕn cña l·i suÊt: ë phÇn nµy chóng ta sÏ xem xÐt l·i suÊt danh nghÜa ®­îc x¸c ®Þnh nh­ thÕ nµo vµ nh÷ng yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn h×nh th¸i diÔn biÕn cña nã (l·i suÊt thùc ®­îc x¸c ®Þnh b»ng c¸ch: l·i suÊt thùc = l·i suÊt danh nghÜa - tû lÖ l¹m ph¸t). Cã 2 lý thuyÕt x¸c ®Þnh l·i suÊt: Tr­íc hÕt chóng ta xem xÐt l·i suÊt ®­îc x¸c ®Þnh nh­ thÕ nµo trong khu«n mÉu tiÒn vay b»ng c¸ch ph©n tÝch l­îng cung vµ cÇu trªn thÞ tr­êng tr¸i kho¸n. §å thÞ 1: L·i suÊt ë tr¹ng th¸i c©n b»ng i* i Q* Q BD BS B* T­¬ng tù ph©n tÝch cung cÇu trªn thÞ tr­êng hµng ho¸ khi gi¸ (P) cña tr¸i kho¸n t¨ng, l­îng cÇu gi¶m, l­îng cung t¨ng l¹i lµm cho l·i suÊt i gi¶m vµ ng­îc l¹i. Do ®ã, nÕu xÐt trªn mét hÖ trôc to¹ ®é, trôc tung lµ ®­êng l·i suÊt t¨ng dÇn, trôc hoµnh lµ sè l­îng tr¸i kho¸n (R) t¨ng dÇn. Khi ®ã ®­êng cÇu vÒ tr¸i kho¸n (BD ) cã ®é dèc ®i lªn, ng­îc l¹i ®­êng cung (BS ) cã ®é dèc ®i xuèng vµ thÞ tr­êng c©n b»ng t¹i BD = BS, t¹i ®ã x¸c ®Þnh sè l­îng tr¸i kho¸n ®­îc giao dÞch B* vµ l·i suÊt thÞ tr­êng ®­îc x¸c ®Þnh lµ i* (§å thÞ 1). TiÕp theo chóng ta sÏ ph©n tÝch xem nh÷ng yÕu tè g× cã thÓ t¸c ®éng lµm dÞch chuyÓn ®­êng cung vµ cÇu vÒ tr¸i kho¸n. - C¸c nh©n tè lµm dÞch chuyÓn ®­êng cÇu bao gåm: + Cña c¶i: Trong mét nÒn kinh tÕ t¨ng tr­ëng nhanh chãng víi cña c¶i t¨ng lªn, ®­êng cÇu tr¸i kho¸n t¨ng lªn vµ ®­êng cÇu tr¸i kho¸n dÞch chuyÓn sang bªn ph¶i vµ ng­îc l¹i. + Lîi tøc dù tÝnh: l·i suÊt dù tÝnh cao h¬n trong t­¬ng lai th× lîi tøc dù tÝnh cña tr¸i kho¸n sÏ sót gi¶m, lµm gi¶m nhu cÇu vÒ tr¸i kho¸n dµi h¹n vµ dÞch chuyÓn ®­êng cÇu vÒ bªn tr¸i vµ ng­îc l¹i. Mét sù gia t¨ng trong møc l¹m ph¸t dù tÝnh còng sÏ lµm gi¶m lîi tøc dù tÝnh do ®ã lµm cho l­îng cÇu vÒ tr¸i kho¸n gi¶m xuèng, ®­êng cÇu dÞch chuyÓn sang bªn tr¸i vµ ng­îc l¹i. + Rñi ro: Mét sù gia t¨ng rñi ro cña tr¸i kho¸n lµm cho l­îng cÇu vÒ tr¸i kho¸n gi¶m sót vµ ®­êng cÇu vÒ tr¸i kho¸n dÞch chuyÓn sang bªn tr¸i. Ng­îc l¹i, mét sù gia t¨ng tÝnh rñi ro cña nh÷ng tµi s¶n thay thÕ lµm cho l­îng cÇu tr¸i kho¸n t¨ng lªn, ®­êng cÇu do ®ã dÞch chuyÓn vÒ bªn ph¶i. + TÝnh láng: Khi tr¸i kho¸n ®­îc mua b¸n dÔ dµng h¬n, tÝnh láng cña nã sÏ t¨ng lªn lµm cho l­îng cÇu vÒ tr¸i kho¸n t¨ng lªn vµ ®­êng cÇu dÞch chuyÓn sang bªn ph¶i. Mét c¸ch t­¬ng tù, tÝnh láng cña c¸c tµi s¶n thay thÕ t¨ng lªn lµm gi¶m bít l­îng cÇu tr¸i kho¸n vµ dÞch chuyÓn ®­êng cÇu vÒ bªn tr¸i. - C¸c yÕu tè lµm dÞch chuyÓn ®­êng cung tr¸i kho¸n bao gåm: + Kh¶ n¨ng sinh lîi dù tÝnh cña c¸c c¬ héi ®Çu t­: Trong giai ®o¹n ph¸t ®¹t cña mét chu kú kinh doanh, l­îng cung tr¸i kho¸n t¨ng lªn vµ ®­êng cung dÞch chuyÓn vÒ bªn ph¶i vµ ng­îc l¹i. + L¹m ph¸t dù tÝnh: Khi l¹m ph¸t dù tÝnh t¨ng lªn, chi phÝ thùc cña viÖc vay vèn gi¶m lµm cho cung tr¸i kho¸n t¨ng lªn, ®­êng cung dÞch chuyÓn sang ph¶i. + Ho¹t ®éng cña chÝnh phñ: Th©m hôt ng©n s¸ch cña chÝnh phñ lín sÏ lµm t¨ng l­îng cung tr¸i kho¸n vµ dÞch chuyÓn ®­êng cung sang ph¶i. - Nh÷ng thay ®æi l·i suÊt c©n b»ng: Tõ sù ph©n tÝch trªn, chóng ta thÊy: + Khi l¹m ph¸t dù tÝnh t¨ng lªn sÏ lµm cho BD gi¶m, BS t¨ng do ®ã l·i suÊt t¨ng lªn vµ ng­îc l¹i. (mèi quan hÖ gi÷a l¹m ph¸t dù tÝnh vµ l·i suÊt lÇn ®Çu tiªn ®· ®­îc nªu ra bëi nhµ kinh tÕ häc Irving Fisher). + Giai ®o¹n ph¸t triÓn cña chu kú kinh doanh: Lµm cho c¬ héi ®Çu t­ t¨ng lªn, BS dÞch chuyÓn sang ph¶i, kÕt qu¶ l·i suÊt t¨ng lªn hay gi¶m xuèng cßn phô thuéc vµo BS hay BD t¨ng nhiÒu h¬n. i1 i B1 B BD1 BS2 i2 BD2 BS1 B2 §å thÞ 2: L·i suÊt ë tr¹ng th¸i c©n b»ng míi Thùc tÕ cho thÊy BS th­êng t¨ng nhiÒu h¬n bëi BS t¨ng lªn míi lµm cho cña c¶i t¨ng lªn, BD t¨ng lªn sau. V× vËy, trong giai ®o¹n ph¸t triÓn cña chu kú kinh doanh, nÒn kinh tÕ t¨ng tr­ëng nhanh th× th­êng kÐo theo l·i suÊt t¨ng lªn nh­ng sau ®ã sÏ gi¶m xuèng vµ æn ®Þnh dÇn. Lý thuyÕt thø 2: Khu«n mÉu ­a thÝch tiÒn mÆt, ph©n tÝch l­îng cung cÇu trªn thÞ tr­êng tiÒn (do John Maynand Keynes x©y dùng). Keynes cho r»ng tµi s¶n chñ yÕu mµ d©n chóng dïng ®Ó dù trï cña c¶i cña hä lµ tiÒn vµ tr¸i kho¸n. Do vËy, tæng cña c¶i trong nÒn kinh tÕ b»ng tæng tr¸i kho¸n céng víi tiÒn cung øng (BS + MS) vµ còng b»ng chÝnh l­îng cÇu vÒ tr¸i kho¸n vµ tiÒn mµ d©n chóng l­u gi÷ (BD + MD) do ®ã ta cã: BS + MS = BD + MD hay BS - BD = MS + MD NÕu thÞ tr­êng tr¸i phiÕu c©n b»ng BS = BD Þ BS - BD = 0 Þ MD - MS = 0 Þ MD = MS Tøc lµ thÞ tr­êng tiÒn tÖ còng c©n b»ng do ®ã l·i suÊt ®­îc x¸c ®Þnh trªn hai thÞ tr­êng lµ t­¬ng ®­¬ng nhau. Kh¸c nhau cña hai lý thuyÕt nµy lµ ë chç viÖc x¸c ®Þnh l·i suÊt theo khu«n mÉu ­a thÝch tiÒn vay dÔ sö dông h¬n khi ph©n tÝch nh÷ng t¸c ®éng do l¹m ph¸t dù tÝnh vµ t¨ng tr­ëng. Cßn khu«n mÉu ­a thÝch tiÒn mÆt ®em l¹i mét sù ph©n tÝch ®¬n gi¶n vÒ t¸c ®éng cña thu nhËp, møc gi¸ vµ l­îng cung øng tiÒn. - CÇu tiÒn t­¬ng quan nghÞch ®¶o víi l·i suÊt vµ n»m dèc xuèng do chi phÝ c¬ héi cña viÖc kh«ng n¾m gi÷ tr¸i kho¸n thay thÕ lµ chøng kho¸n. - CÇu tiÒn æn ®Þnh theo l·i suÊt bëi nã bÞ kiÓm so¸t chñ quan cña ng©n hµng Trung ­¬ng. §å thÞ 3: ¶nh h­ëng cña cÇu tiÒn tíi l·i suÊt i1 i Q M1D i2 M M2D MS - Nh÷ng t¸c ®éng lµm thay ®æi l·i suÊt: + T¸c ®éng cña thu nhËp: khi thu nhËp t¨ng lªn, d©n chóng muèn n¾m gi÷ thªm nhiÒu tiÒn (do c¸c giao dÞch vÒ tiÒn t¨ng lªn) do ®ã MD t¨ng lªn vµ dÞch chuyÓn sang ph¶i lµm l·i suÊt t¨ng lªn vµ ng­îc l¹i. + T¸c ®éng cña møc gi¸: khi møc gi¸ t¨ng lªn, d©n chóng muèn n¾m gi÷ tiÒn danh nghÜa lín h¬n ®Ó mua ®­îc cïng mét l­îng hµng hãa nh­ tr­íc. Do ®ã, MD t¨ng lªn lµm l·i suÊt t¨ng lªn vµ ng­îc l¹i. + Ho¹t ®éng cña Ng©n hµng Trung ­¬ng lµm t¨ng MS th× l·i suÊt gi¶m xuèng vµ ng­îc l¹i. Tuy nhiªn nÕu xem xÐt mét c¸ch kü l­ìng vµ dµi h¹n h¬n th× kÕt luËn nªu trªn ch­a hoµn toµn chÝnh x¸c. Bëi lÏ chóng ta thÊy viÖc t¨ng MS sÏ lµm t¨ng tÝnh láng ngay do ®ã l·i suÊt sÏ gi¶m ngay lËp tøc, nh­ng cßn c¸c t¸c dông kh¸c khi t¨ng l­îng tiÒn cung øng ®ã lµ lµm t¨ng l¹m ph¸t dù tÝnh, t¨ng ®Çu t­ vµ t¨ng thu nhËp vµ sau mét thêi gian sÏ t¸c ®éng lµm t¨ng l·i suÊt. V× vËy, viÖc t¨ng MS trong tøc thêi cã thÓ lµm gi¶m l·i suÊt do tÝnh láng t¨ng lªn, nh­ng sau ®ã cã thÓ lµm t¨ng l·i suÊt do t¸c ®éng cña l¹m ph¸t dù tÝnh vµ do t¸c dông cña thu nhËp do ®ã khi sö dông l­îng tiÒn cung øng ®Ó ®iÒu tiÕt l·i suÊt cÇn ph¶i xem xÐt. NÕu t¸c dông cña tÝnh láng lín h¬n t¸c dông cña thu nhËp vµ l¹m ph¸t dù tÝnh th× sÏ lµm cho l·i suÊt gi¶m vµ ng­îc l¹i sÏ lµm l·i suÊt t¨ng lªn. ë ViÖt Nam, viÖc t¨ng MS t¸c ®éng lµm t¨ng l·i suÊt bëi t¸c dông tÝnh láng cña chóng cao h¬n, trong khi sÏ lµm t¨ng cao l¹m ph¸t dù tÝnh vµ cã t¸c dông thu nhËp do nÒn kinh tÕ ®ang t¨ng tr­ëng cao sÏ lµm l·i suÊt t¨ng lªn chø kh«ng gi¶m xuèng nh­ kÕt luËn chung ë trªn. 4. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn l·i suÊt: Trong phÇn nµy chóng ta sÏ xem xÐt vµ gi¶i thÝch t¹i sao c¸c tr¸i kho¸n cã kú h¹n kh¸c nhau l¹i cã l·i suÊt kh¸c nhau vµ v× sao nh÷ng tr¸i kho¸n cã cïng kú h¹n còng cã l·i suÊt kh¸c nhau? Lý thuyÕt gi¶i thÝch c¸c hiÖn t­îng nµy ®­îc gäi lµ "CÊu tróc rñi ro vµ cÊu tróc kú h¹n cña l·i suÊt" sÏ gãp phÇn t¹o lªn mét bøc tranh hoµn h¶o vÒ h×nh th¸i diÔn biÕn cña l·i suÊt. 4.1. CÊu tróc rñi ro cña l·i suÊt Nh÷ng tr¸i kho¸n cã cïng kú h¹n thanh to¸n cã møc l·i suÊt kh¸c nhau, tÝnh t­¬ng quan gi÷a c¸c lo¹i l·i suÊt nµy ®­îc gäi lµ cÊu tróc rñi ro cña l·i suÊt. Cã 3 yÕu tè c¬ b¶n g©y ra hiÖn t­îng nµy: - Rñi ro vì nî: lµ rñi ro do kh¶ n¨ng cã thÓ ng­êi ph¸t hµnh tr¸i kho¸n sÏ vì nî tøc lµ kh«ng thÓ thùc hiÖn ®­îc viÖc thanh to¸n tiÒn l·i hoÆc mÖnh gi¸ khi c¸c tr¸i kho¸n ®ã m·n h¹n. C¸c tr¸i kho¸n hay tiÒn göi cã møc rñi ro kh¸c nhau do ®ã l·i suÊt cña chóng kh¸c nhau. Kho¶ng c¸ch gi÷a l·i suÊt cña mét tr¸i kho¸n cã rñi ro vµ møc l·i suÊt cña tr¸i phiÕu kh«ng cã rñi ro ®­îc gäi lµ møc bï rñi ro. Tr¸i kho¸n cã møc rñi ro cµng cao th× møc bï rñi ro cµng cao. Tr¸i kho¸n chÝnh phñ ®­îc gäi lµ lo¹i kh«ng cã rñi ro bëi lÏ rÊt Ýt khi chÝnh phñ mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n. Q i i1 C i Q i2 C D2C SC §å thÞ 4: Møc bï rñi ro D1C i1df i2df Møc bï trõ rñi ro ThÞ tr­êng chøng kho¸n chÝnh phñ ThÞ tr­êng chøng kho¸n c«ng ty Gi¶ sö ban ®Çu tr¸i kho¸n c«ng ty vµ tr¸i kho¸n chÝnh phñ cã cïng nh÷ng thuéc tÝnh nh­ nhau (rñi ro vµ h¹n kú thanh to¸n nh­ nhau) khi ®ã møc l·i suÊt c©n b»ng trªn 2 thÞ tr­êng b»ng nhau (i1C = i1df). Mét sù t¨ng rñi ro vì nî cña tr¸i kho¸n c«ng ty sÏ lµm gi¶m l­îng cÇu tõ D1C ®Õn D2C ®ång thêi lµm t¨ng l­îng cÇu cña nh÷ng tr¸i kho¸n kh«ng cã rñi ro vì nî tõ D1df ® D2df . Møc l·i suÊt c©n b»ng cña thÞ tr­êng tr¸i kho¸n c«ng ty t¨ng tõ i1C ® i2C trong khi ®ã l·i suÊt c©n b»ng cña thÞ tr­êng tr¸i kho¸n kh«ng cã rñi ro gi¶m tõ i1df ® i2df . Møc bï rñi ro cña tr¸i kho¸n c«ng ty lµ (i2C - i2df). - TÝnh láng: tÝnh láng cña mét tµi s¶n lµ kh¶ n¨ng tµi s¶n ®ã cã thÓ chuyÓn ®æi thµnh tiÒn mÆt mét c¸ch nhanh chãng vµ Ýt tèn kÐm khi nhu cÇu chuyÓn ®æi n¶y sinh. Trong ®iÒu kiÖn c¸c yÕu tè kh¸c ®­îc gi÷ ngang b»ng, mét tµi s¶n cµng láng th× cµng ®­îc ­a chuéng; CÇu vÒ tµi s¶n ®ã t¨ng lªn, l·i suÊt cña tr¸i kho¸n ®ã cµng thÊp h¬n so víi c¸c tr¸i kho¸n kh¸c. Tr¸i kho¸n cña chÝnh phñ lµ lo¹i láng nhÊt. T­¬ng tù nh­ rñi ro vì nî, sù chªnh lÖch vÒ l·i suÊt cña c¸c lo¹i tµi s¶n cã tÝnh láng kh¸c nhau (c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c ngang b»ng) ®­îc gäi lµ "møc bï tÝnh láng" vµ ®«i khi chóng ®­îc gäi chung lµ "møc bï rñi ro". - T×nh h×nh thuÕ thu nhËp: ®èi víi c¸c kho¶n thu nhËp l·i cña ng­êi n¾m gi÷ tr¸i kho¸n kh¸c nhau lµm cho lîi tøc sau thuÕ cña nh÷ng ng­êi n¾m gi÷ tr¸i kho¸n cã sù thay ®æi dÉn ®Õn sù thay ®æi trong l­îng cÇu vµ l·i suÊt cña c¸c tr¸i kho¸n ®ã. Ch¼ng h¹n tr¸i kho¸n A cã l·i suÊt 10% vµ thuÕ thu nhËp tiÒn l·i lµ 30%, l·i suÊt sau thuÕ cña nã lµ 7%. Trong khi ®ã tr¸i kho¸n B cã l·i suÊt lµ 8% vµ kh«ng ph¶i chÞu thuÕ thu nhËp tõ tiÒn l·i, l·i suÊt thùc tÕ cña tr¸i kho¸n B vÉn lµ 8% nh­ vËy tr¸i kho¸n B vÉn ®­îc ­a chuéng h¬n bëi l·i suÊt sau thuÕ cña nã cao h¬n vµ tÝnh láng kÐm h¬n. 4.2. CÊu tróc kú h¹n cña l·i suÊt: PhÇn nµy chóng ta xem xÐt t¹i sao c¸c lo¹i tr¸i kho¸n hay tiÒn göi cã kú h¹n kh¸c nhau th× kh¸c nhau vÒ vµ th«ng th­êng th× c¸c møc l·i suÊt nµy thay ®æi liªn quan víi nhau vµ l·i suÊt ng¾n h¹n th­êng thÊp h¬n dµi h¹n. Nh÷ng tr¸i kho¸n cã cïng ®Æc tÝnh vÒ rñi ro, tÝnh láng vµ thuÕ cã thÓ cã nh÷ng l·i suÊt kh¸c nhau vµ kú h¹n thanh to¸n kh¸c nhau. Gi¶i thÝch ®iÒu nµy liªn quan ®Õn 3 gi¶ thuyÕt: - Gi¶ thuyÕt vÒ dù tÝnh cho r»ng l·i suÊt cña mét tr¸i kho¸n dµi h¹n b»ng trung b×nh cña c¸c l·i suÊt ng¾n h¹n mµ d©n chóng dù tÝnh trong thêi gian tån t¹i cña tr¸i kho¸n dµi h¹n. Hay nãi c¸ch kh¸c l·i suÊt n giai ®o¹n b»ng trung b×nh cña c¸c l·i suÊt mçi giai ®o¹n dù tÝnh diÔn ra trong qu¸ tr×nh tån t¹i n giai ®o¹n cña tr¸i kho¸n nµy. Gi¶ thuyÕt nµy cho r»ng c¸c tr¸i kho¸n cã kú h¹n kh¸c nhau th× cã thÓ thay thÕ hoµn h¶o víi nhau do vËy viÖc mua mét tr¸i kho¸n dµi h¹n hay nhiÒu tr¸i kho¸n ng¾n h¹n lµ kh«ng ¶nh h­ëng g× ®Õn lîi tøc dù tÝnh. L·i suÊt dµi h¹n cao h¬n l·i suÊt ng¾n h¹n lµ do møc l·i suÊt ng¾n h¹n dù tÝnh cao h¬n trong t­¬ng lai do ®ã b×nh qu©n cña c¸c l·i suÊt ng¾n h¹n nµy cao. L·i suÊt cã kú h¹n kh¸c nhau th× cã liªn quan chÆt chÏ víi nhau. - Lý thuyÕt thÞ tr­êng ph©n c¸ch cho r»ng nh÷ng tr¸i kho¸n víi kú h¹n kh¸c nhau hoµn toµn kh«ng ph¶i lµ nh÷ng thø cã thÓ thay ®æi cho nhau. Do ®ã, lîi tøc dù tÝnh khi n¾m gi÷ mét tr¸i kho¸n cã mét kú h¹n nµo ®ã sÏ kh«ng t¸c dông g× ®Õn l­îng cÇu tr¸i kho¸n cã kú h¹n kh¸c. lý thuyÕt thÞ tr­êng ph©n c¸ch nµy hoµn toµn ®èi lËp víi gi¶ thuyÕt vÒ dù tÝnh. Lý thuyÕt nµy gi¶i thÝch l·i suÊt cña tr¸i kho¸n dµi h¹n cao h¬n v× cÇu cña nã cao h¬n lo¹i ng¾n h¹n vµ ®­êng cong l·i suÊt cã xu h­íng dèc lªn nh­ng l¹i kh«ng gi¶i thÝch ®­îc t¹i sao l·i suÊt c¸c kú h¹n kh¸c nhau l¹i cã nh÷ng diÔn biÕn theo nhau. - Lý thuyÕt m«i tr­êng ­u tiªn cho r»ng l·i suÊt cña mét tr¸i kho¸n dµi h¹n sÏ b»ng trung b×nh cña nh÷ng l·i suÊt ng¾n h¹n ®­îc trong ®îi trong thêi gian tån t¹i cña tr¸i kho¸n dµi h¹n ®ã céng víi mét møc bï h¹n kú, møc bï nµy øng víi ®iÒu kiÖn cung cÇu cña tr¸i kho¸n ®ã. Lý thuyÕt nµy thõa nhËn r»ng nh÷ng tr¸i kho¸n cã kú h¹n thanh to¸n kh¸c nhau lµ nh÷ng thø thay thÕ cho nhau. knt lµ møc bï kú h¹n cho tr¸i kho¸n n giai ®o¹n t¹i thêi ®iÓm t. §©y lµ phÇn th­ëng cho c¸c nhµ ®Çu t­ khi hä chuyÓn tõ tr¸i kho¸n cã kú h¹n ­u tiªn sang n¾m gi÷ c¸c tr¸i kho¸n kú h¹n kh¸c. Lý thuyÕt nµy thÓ hiÖn sù ®óng ®¾n cña 2 lý thuyÕt trªn vµ lo¹i bá nh÷ng m©u thuÉn vµ nh­îc ®iÓm gi÷a chóng. Nã gi¶i thÝch: + L·i suÊt ng¾n h¹n liªn quan ®Õn dµi h¹n: mét sù t¨ng lªn l·i suÊt ng¾n h¹n sÏ lµm cho l·i suÊt dµi h¹n t¨ng lªn. + L·i suÊt dµi h¹n th­êng cao h¬n l·i suÊt ng¾n h¹n do cã thªm møc bï kú h¹n d­¬ng. + Khi l·i suÊt ng¾n h¹n thÊp th× l·i suÊt th­êng ®ång biÕn víi kú h¹n. Ng­îc l¹i, l·i suÊt ng¾n h¹n cao, l·i suÊt cã thÓ diÔn biÕn nghÞch biÕn víi kú h¹n. V× khi l·i suÊt ng¾n h¹n cao d©n chóng sÏ cã t©m lý r»ng l·i suÊt sÏ gi¶m trong t­¬ng lai do vËy, møc trung b×nh cña nã kÓ c¶ thªm phÇn bï kú h¹n cã thÓ thÊp h¬n l·i suÊt ng¾n h¹n vµ ng­îc l¹i. Sö dông lý thuyÕt nµy cã thÓ gi¶i thÝch nguyªn nh©n t¹i sao l·i suÊt dµi h¹n t¹i ViÖt Nam chóng ta nhiÒu khi ë møc thÊp h¬n so víi l·i suÊt ng¾n h¹n mÆc dï nhu cÇu vÒ vèn trung dµi h¹n vÉn rÊt cao. Bëi cã thÓ d©n chóng vµ c¸c ng©n hµng sÏ dù tÝnh l·i suÊt ng¾n h¹n trong t­¬ng lai cßn gi¶m ®Æc biÖt lµ sau nh÷ng lÇn ®iÒu chØnh l·i suÊt cña Ng©n hµng Nhµ n­íc. MÆc kh¸c cã thÓ møc rñi ro cña lo¹i nµy qu¸ cao khiÕn cho cung tr¸i kho¸n (hay cÇu vÒ vèn) qu¸ thÊp ®ång thêi cÇu vÒ tr¸i kho¸n (cung vÒ vèn) cña lo¹i nµy còng thÊp. §å thÞ 5: Møc bï kú h¹n L·i suÊt dµi h¹n L·i suÊt ng¾n h¹n Bs BD1 BD BD i+Di i 4.3. C¸c yÕu tè kh¸c 4.3.1. Cung cÇu cña quü cho vay L·i suÊt lµ gi¸ c¶ cña vèn cho vay chÝnh v× vËy bÊt kú sù thay ®æi nµo cña cung vµ cÇu quü cho vay kh«ng cïng mét tû lÖ ®Òu sÏ lµm thay ®æi møc l·i suÊt trªn thÞ tr­êng Tõ ®ã cho thÊy ta cã thÓ ®iÒu chØnh møc l·i suÊt trªn thÞ tr­êng b»ng c¸ch t¸c ®éng vµo cung cÇu vèn trªn thÞ tr­êng mÆt kh¸c muèn duy tr× sù æn ®Þnh cña l·i suÊt th× sù æn ®Þnh cña thÞ tr­êng vèn ph¶i ®­îc ®¶m b¶o v÷ng ch¾c. 4.3.2. L¹m ph¸t dù tÝnh Khi møc l¹m ph¸t ®­îc dù ®o¸n sÏ t¨ng lªn trong mét thêi kú nµo ®ã, l·i suÊt sÏ cã xu h­íng t¨ng lªn (hiÖu øng Fisher). Nguyªn nh©n: - XuÊt ph¸t tõ mèi quan hÖ gi÷a l·i suÊt thùc vµ l·i suÊt danh nghÜa cho thÊy ®Ó duy tr× l·i suÊt th­c kh«ng ®æi, tû lÖ l¹m ph¸t t¨ng ®ßi hái l·i suÊt danh nghÜa ph¶i t¨ng lªn t­¬ng øng. - C«ng chóng dù ®o¸n l¹m ph¸t t¨ng sÏ dµnh phÇn tiÕt kiÖm cña m×nh cho viÖc dù tr÷ hµng ho¸ hoÆc nh÷ng d¹ng thøc tµi s¶n phi tµi chÝnh kh¸c nh­ vµng, ngo¹i tÖ m¹nh… chÝnh ®iÒu nµy sÏ lµm gi¶m cung quü cho vay vµ g©y ¸p lùc t¨ng l·i suÊt cña c¸c ng©n hµng còng nh­ trªn thÞ tr­êng. 4.3.3. Ho¹t ®éng thu, chi ng©n s¸ch Nhµ n­íc Ng©n s¸ch Nhµ n­íc võa lµ nguån cung tiÒn göi võa lµ nguån cÇu tiÒn vay ®èi víi ng©n hµng. Do ®ã, sù thay ®æi gi÷a thu, chi ng©n s¸ch Nhµ n­íc lµ mét trong nh÷ng nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn l·i suÊt. Ng©n s¸ch béi chi hay thu kh«ng kÞp tiÕn ®é sÏ dÉn ®Õn l·i suÊt t¨ng. §Ó bï ®¾p, chÝnh phñ sÏ vay d©n b»ng c¸ch ph¸t hµnh tr¸i phiÕu. Nh­ vËy l­îng tiÒn trong d©n chóng sÏ bÞ thu hÑp lµm t¨ng l·i suÊt. Ngoµi ra khi th©m hôt ng©n s¸ch ®· ¶nh h­ëng lµm t¨ng l­îng cÇu vÒ quü cho vay, n©ng cao l·i suÊt sÏ dÉn tíi l­îng cung quü cho vay gi¶m mét c¸ch t­¬ng øng. 4.3.4. Thay ®æi cña thuÕ ThuÕ thu nhËp c¸ nh©n vµ thuÕ lîi tøc c«ng ty khi t¨ng lªn cã nghÜa lµ gi¶m ®i mét phÇn thu nhËp cña nh÷ng c¸ nh©n vµ tæ chøc cung cÊp dÞch vô tÝn dông hay nh÷ng ng­êi tham gia kinh doanh chøng kho¸n. Mäi ng­êi ®Òu quan t©m tíi lîi nhuËn sau thuÕ hay thu nhËp thùc tÕ h¬n lµ thu nhËp danh nghÜa do ®ã ®Ó ®¶m b¶o møc lîi nhuËn thùc tÕ hä ph¶i céng thªm vµo l·i suÊt cho vay nh÷ng kho¶n do thay ®æi cña thuÕ. VÊn ®Ò lµ x¸c lËp vµ ®iÒu chØnh thuÕ nh­ thÕ nµo cho phï hîp nh»m h¹n chÕ nh÷ng t¸c ®éng ngoµi ý muèn. 4.3.5. Tû gi¸ Tû gi¸ lµ gi¸ c¶ tiÒn tÖ cña n­íc nµy thÓ hiÖn b»ng ®¬n vÞ tiÒn tÖ cña n­íc kh¸c. Tû gi¸ do quan hÖ cung cÇu trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi quyÕt ®Þnh vµ chÞu ¶nh h­ëng cña nhiÒu nh©n tè nh­ c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ, cung cÇu ngo¹i tÖ, l¹m ph¸t… trong xu thÕ toµn cÇu ho¸ hiÖn nay lµm cho kh«ng mét quèc gia nµo, nÕu muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn, l¹i kh«ng tham gia thùc hiÖn ph©n c«ng lao ®éng vµ th­¬ng m¹i quèc tÕ. Th«ng qua qu¸ tr×nh trao ®æi bu«n b¸n gi÷a c¸c n­íc, tû gi¸ (tû gi¸ ®­îc niªm yÕt theo ph­¬ng ph¸p biÓu hiÖn trùc tiÕp) cña mét n­íc t¨ng, xuÊt khÈu t¨ng lªn nguån thu ngo¹i tÖ t¨ng lªn. §iÒu ®ã lµm t¨ng cung ngo¹i tÖ, t­¬ng ®­¬ng víi viÖc t¨ng cÇu néi tÖ kÕt qu¶ lµ lµm l·i suÊt t¨ng lªn. B»ng c¸ch lËp luËn t­¬ng tù, chóng ta sÏ thu ®­îc mét møc l·i suÊt néi tÖ thÊp h¬n nÕu tû gi¸ gi¶m, ®ång néi tÖ cã gi¸ h¬n. Tãm l¹i, khi møc gi¸ cña ®ång tiÒn mét n­íc so víi c¸c n­íc kh¸c gi¶m xuèng th× mét ­íc ®o¸n hîp lý lµ l·i suÊt trong n­íc sÏ t¨ng lªn vµ ng­îc l¹i. II. Vai trß cña chÝnh s¸ch l·i suÊt Nh­ ®· nªu ë phÇn ®Çu, chóng ta thÊy l·i suÊt cã mét vai trß vµ ý nghÜa hÕt søc quan träng trong nÒn kinh tÕ, mçi mét sù thay ®æi cña l·i suÊt ®Òu kÐo theo sù thay ®æi cña c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ nh­ tiÕt kiÖm, ®Çu t­, xuÊt nhËp khÈu... vµ do ®ã sÏ t¸c ®éng ®Õn c¸c chØ tiªu kinh tÕ vÜ m« quan träng kh¸c nh­ l¹m ph¸t, t¨ng tr­ëng... ë phÇn nµy, chóng ta sÏ xem xÐt vai trß cña l·i suÊt ®èi víi mét sè ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ. 1. L·i suÊt víi qu¸ tr×nh huy ®éng vèn §èi víi ViÖt Nam trªn con ®­êng ph¸t triÓn kinh tÕ th× vÊn ®Ò tÝch luü vµ sö dông vèn cã tÇm quan träng ®Æc biÖt c¶ vÒ ph­¬ng ph¸p nhËn thøc vµ chØ ®¹o thùc tiÔn. V× vËy chÝnh s¸ch l·i suÊt cã vai trß hÕt søc quan träng trong viÖc huy ®éng nguån vèn nhµn rçi trong x· héi vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ ®¶m b¶o ®óng ®Þnh h­íng vèn trong n­íc lµ quyÕt ®Þnh, vèn ngoµi n­íc lµ quan träng trong chiÕn l­îc CNH-H§H n­íc ta hiÖn nay. ViÖc ¸p dông mét chÝnh s¸ch l·i suÊt hîp lý ®¶m b¶o nguyªn t¾c: l·i suÊt ph¶i b¶o tån ®­îc gi¸ trÞ vèn vay, ®¶m b¶o tÝch luü cho c¶ ng­êi cho vay vµ ng­êi ®i vay. Cô thÓ: + Tû lÖ l¹m ph¸t< l·i suÊt tiÒn göi < l·i suÊt tiÒn vay < tû suÊt lîi nhuËn b×nh qu©n. + L·i suÊt ng¾n h¹n < l·i suÊt dµi h¹n (®èi víi c¶ tiÒn göi vµ tiÒn vay) L·i suÊt cã kh¶ n¨ng ®iÒu tiÕt mét c¸ch tù nhiªn l­îng vèn l­u th«ng tõ n¬i thõa ®Õn n¬i thiÕu, tõ ng­êi cã vèn sang ng­êi cÇn vèn ®Ó ®­a vèn vµo sö dông trong c¸c dù ¸n ®Çu t­ s¶n xuÊt kinh doanh cã lîi cho nÒn kinh tÕ vµ x· héi. Møc l·i suÊt nhá h¬n møc hîp lÝ sÏ khiÕn ng­êi vay ®¸nh gi¸ thÊp gi¸ trÞ sö dông cña ®ång vèn dÉn ®Õn ®Çu t­ kh«ng hiÖu qu¶, l·ng phÝ nguån vèn, g©y thiÖt h¹i cho b¶n th©n ng­êi ®i vay lÉn ng­êi cho vay vµ h¬n n÷a, ¶nh h­ëng ®Õn sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ. Ng­îc l¹i, møc l·i suÊt cao h¬n møc hîp lÝ tøc lµ ®¸nh gi¸ qu¸ cao gi¸ trÞ sö dông cña ®ång vèn th× chØ cã t¸c dông khuyÕn khÝch ng­êi cho vay, lµm cho vèn trë nªn d­ thõa, ø ®äng, kh«ng ®­îc ®Çu t­ vµo s¶n xuÊt kinh doanh, kh«ng sinh l·i, lóc ®ã ®ång vèn trë thµnh “vèn chÕt” kh«ng cßn t¸c dông g× n÷a. 2. L·i suÊt víi qu¸ tr×nh ®Çu t­. Qu¸ tr×nh ®Çu t­ cña doanh nghiÖp vµo tµi s¶n cè ®Þnh ®­îc thùc hiÖn khi mµ hä dù tÝnh lîi nhuËn thu ®­îc tõ tµi s¶n cè ®Þnh nµy nhiÒu h¬n sè l·i ph¶i tr¶ cho c¸c kho¶n ®i vay ®Ó ®Çu t­. Do ®ã khi l·i suÊt xuèng thÊp c¸c h·ng kinh doanh cã ®iÒu kiÖn tiÕn hµnh më réng ®Çu t­ vµ ng­îc l¹i. Trong m«i tr­êng tiÒn tÖ hoµn chØnh, ngay c¶ khi mét doanh nghiÖp thõa vèn th× chi tiªu ®Çu t­ cã kÕ ho¹ch vÉn bÞ ¶nh h­ëng bëi l·i suÊt, bëi v× thay cho viÖc ®Çu t­ vµo më réng s¶n xuÊt doanh nghiÖp cã thÓ mua chøng kho¸n hay göi vµo ng©n hµng nÕu l·i suÊt cña nã cao. §Æc biÖt trong thêi kú nÒn kinh tÕ bÞ ®×nh trÖ, hµng ho¸ ø ®äng vµ xuèng gi¸, cã dÊu hiÖu thõa vèn vµ ¸p lùc l¹m ph¸t thÊp cÇn ph¶i h¹ l·i suÊt v× nguyªn t¾c c¬ b¶n lµ l·i suÊt ph¶i nhá h¬n lîi nhuËn b×nh qu©n cña ®Çu t­, sù chªnh lÖch nµy sÏ t¹o ®éng lùc cho c¸c doanh nghiÖp më réng quy m« ®Çu t­. 3. L·i suÊt víi tiªu dïng vµ tiÕt kiÖm. Thu nhËp cña mét hé gia ®×nh th­êng ®­îc chia thµnh hai bé phËn: tiªu dïng vµ tiÕt kiÖm. Tû lÖ ph©n chia nµy phô thuéc vµo nhiÒu nh©n tè nh­ thu nhËp, vÊn ®Ò hµng ho¸ l©u bÒn vµ tÝn dông tiªu dïng, hiÖu qu¶ cña tiÕt kiÖm trong ®ã l·i suÊt cã t¸c dông tÝch cùc tíi c¸c nh©n tè ®ã. Khi l·i suÊt thÊp chi phÝ tÝn dông tiªu dïng thÊp, ng­êi ta vay nhiÒu cho viÖc tiªu dïng hµng ho¸ nghÜa lµ tiªu dïng nhiÒu h¬n, khi l·i suÊt cao ®em l¹i thu nhËp tõ kho¶n tiÒn ®Ó dµnh nhiÒu h¬n sÏ khuyÕn khÝch tiÕt kiÖm, do ®ã tiÕt kiÖm t¨ng. 4. L·i suÊt víi tû gi¸ vµ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu. L·i suÊt cã t¸c ®éng rÊt quan träng ®Õn ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i cña mét quèc gia ®Æc biÖt lµ ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu. Khi l·i suÊt thùc cña ®ång néi tÖ t¨ng lªn th× c¸c kho¶n tiÒn göi b»ng ®ång néi tÖ trë lªn hÊp dÉn h¬n so víi tiÒn göi b»ng ngo¹i tÖ, do ®ã lµm cho gi¸ trÞ cña tiÒn göi néi tÖ hay cÇu vÒ ®ång néi tÖ t¨ng lªn nghÜa lµ tû gi¸ hèi ®o¸i t¨ng lªn. Gi¸ trÞ cao h¬n cña ®ång néi tÖ do kÕt qu¶ cña viÖc l·i suÊt thùc tÕ t¨ng lªn lµm cho hµng ho¸ trong n­íc trë lªn ®¾t h¬n hµng ngo¹i do ®ã lµm gi¶m xuÊt khÈu rßng .V× vËy, khi l·i suÊt t¨ng lªn th× gi¸ trÞ cña ®ång néi tÖ t¨ng lªn vµ hµng néi trë lªn ®¾t h¬n vµ xuÊt khÈu gi¶m xuèng. Mèi t­¬ng quan tØ lÖ nghÞch gi÷a l·i suÊt vµ xuÊt khÈu rßng ®­îc miªu t¶ trong h×nh d­íi: Víi mét møc l·i suÊt thÊp i1, tû gi¸ lµ thÊp vµ xuÊt khÈu rßng lµ cao. Víi mét møc l·i suÊt cao i3 th× tû gi¸ lµ cao vµ xuÊt khÈu rßng NX3 lµ thÊp. §å thÞ 6: Mèi t­¬ng quan tØ lÖ nghÞch gi÷a l·i suÊt vµ xuÊt khÈu rßng i i3 i2 i1 NX3 NX2 NX1 XuÊt khÈu rßng §­êng xuÊt khÈu rßngrßng l·i suÊt 5. L·i suÊt víi l¹m ph¸t. L¹m ph¸t lµ t×nh tr¹ng t¨ng liªn tôc møc gi¸ chung cña nÒn kinh tÕ do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau. Trong thêi kú l¹m ph¸t, t¨ng l·i suÊt sÏ cho phÐp hÖ thèng ng©n hµng cã thÓ thu hót phÇn lín sè tiÒn cã nhiÒu trong l­u th«ng khiÕn cho ®ång tiÒn trong l­u th«ng gi¶m, c¬ sè tiÒn vµ l­îng tiÒn cung øng gi¶m, l¹m ph¸t ®­îc kiÒm chÕ. Nh­ vËy, l·i suÊt còng gãp phÇn chèng l¹m ph¸t. Tuy nhiªn, viÖc sö dông c«ng cô l·i suÊt trong chèng l¹m ph¸t kh«ng thÓ duy tr× l©u dµi v× l·i suÊt t¨ng sÏ lµm gi¶m ®Çu t­, gi¶m tæng cÇu vµ lµm gi¶m s¶n l­îng. Do vËy l·i suÊt ph¶i ®­îc sö dông kÕt hîp víi c¸c c«ng cô kh¸c th× míi cã thÓ kiÓm so¸t ®­îc l¹m ph¸t, æn ®Þnh gi¸ c¶, æn ®Þnh ®ång tiÒn. Mét chÝnh s¸ch l·i suÊt phï hîp lµ sù cÇn thiÕt cho sù ph¸t triÓn lµnh m¹nh cña nÒn kinh tÕ. 6. L·i suÊt víi qu¸ tr×nh ph©n bæ c¸c nguån lùc. TÊt c¶ c¸c nguån lùc ®Òu cã tÝnh khan hiÕm. VÊn ®Ò lµ x· héi ph¶i ph©n bæ vµ sö dông c¸c nguån lùc sao cho hiÖu qu¶. Nghiªn cøu trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cho thÊy gi¸ c¶ ®ãng vai trß cùc kú quan träng trong viÖc ph©n bæ c¸c nguån lùc gi÷a c¸c ngµnh kinh tÕ. Nh­ ta ®· biÕt, l·i suÊt lµ mét lo¹i gi¸ c¶._., nghÜa lµ l·i suÊt cã vai trß ph©n bæ hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc khan hiÕm cña x· héi. §Ó quyÕt ®Þnh ®Çu t­ vµo mét ngµnh kinh tÕ mét dù ¸n hay mét tµi s¶n nµo ®ã chóng ta ®Òu ph¶i quan t©m ®Õn sù chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ tû suÊt lîi tøc thu ®­îc víi chi phÝ ban ®Çu. §iÒu nµy cã nghÜa lµ ph¶i xem viÖc ®Çu t­ nµy cã mang l¹i lîi nhuËn hay kh«ng vµ cã ®¶m b¶o hiÖu qu¶ kinh doanh ®Ó tr¶ kho¶n tiÒn l·i cña sè tiÒn vay cho chi phÝ ban ®Çu hay kh«ng. Khi quyÕt ®Þnh ®Çu t­ vµo mét ngµnh kinh tÕ, mét dù ¸n hay mét tµi s¶n ta ph¶i quan t©m tíi chªnh lÖch gi÷a lîi nhuËn ®em l¹i vµ sè tiÒn vay ph¶i tr¶. Khi chªnh lÖch nµy lµ d­¬ng, th× nguån lùc sÏ ®­îc ph©n bæ tíi ®ã vµ lµ sù ph©n bæ hiÖu qu¶. 7. Vai trß cña l·i suÊt ®èi víi ho¹t ®éng kinh doanh cña NHTM L·i suÊt víi vai trß lµ ®ßn bÈy kinh tÕ cùc kú lîi h¹i, cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña mét NH vµ quan träng h¬n lµ c«ng cô ®iÒu hµnh cùc kú nh¹y bÐn trong hÖ thèng NH . Vai trß cña l·i suÊt víi NHTM thÓ hiÖn ë bèn khÝa c¹nh: - Tr­íc hÕt, yªu cÇu møc gi¸ s¶n phÈm cña NH (l·i suÊt) ph¶i ®¶m b¶o ®­îc sù duy tr× vµ ph¸t triÓn cña ho¹t ®éng NH, nghÜa lµ l·i suÊt ph¶i ®¶m b¶o bï ®¾p ®­îc mäi chi phÝ hîp lý vµ cã l·i. Cµng tiÕt kiÖm ®­îc chi phÝ cho ho¹t ®éng kinh doanh vµ tæ chøc hîp lý bé m¸y tæ chøc vµ lao ®éng cña ®¬n vÞ m×nh NH cµng cã l·i . - Thø hai, l·i suÊt cßn lµ mét trong c¸c cÇu nèi gi÷a s¶n phÈm cña NH víi kh¸ch hµng,mµ chñ yÕu lµ c¸c nhµ s¶n xuÊt.V× vËy l·i suÊt thùc cña NH kh«ng nªn v­ît qu¸ l·i suÊt thùc mang l¹i tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong tõng thêi kú,tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn mét ®Êt n­íc. L·i suÊt tÝn dông cña c¸c NHTM qu¸ cao sÏ kh«ng khuyÕn khÝch doanh nghiÖp ®i vay ®Ó ®Çu t­ s¶n xuÊt kinh doanh, NH cã thÓ mÊt kh¸ch.Tù do ho¸ l·i suÊt t¹o ®éng lùc thóc ®Èy c¹nh tranh trong c¸c NHTM. C¹nh tranh thóc ®Èy tiÕn bé vµ d©n chñ ho¸ ho¹t ®éng NHTM. - Thø ba: l·i suÊt tÝn dông cña NHTM phô thuéc vµo l·i suÊt cña NHTW nhiÒu khi NHTM kh«ng tù ®Þnh ®o¹t ®­îc gi¸ mua, gi¸ b¸n cña m×nh - Cuèi cïng ta nãi ®Õn mèi quan hÖ gi÷a l·i suÊt vµ doanh lîi chøng kho¸n. L·i suÊt trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ cã ¶nh h­ëng lín ®Õn ph¸t hµnh vµ mua b¸n chøng kho¸n trªn thÞ tr­êng tµi chÝnh. NÕu l·i suÊt NH tr¶ cho ng­êi tiÕt kiÖm cao, ng­êi göi tiÕt kiÖm sÏ thÝch göi tiÕt kiÖm vµo NH ®Ó h­ëng l·i suÊt cao vµ rñi ro thÊp h¬n so víi mua chøng kho¸n víi l·i suÊt thÊp, rñi ro l¹i cao. Ch­¬ng II DiÔn biÕn l·i suÊt cña ViÖt nam thêi gian qua vµ viÖc vËn dông vµo ho¹t ®éng kinh doanh cña NHTMCPQ§ I. DiÔn biÕn l·i suÊt cña ViÖt nam tõ 1988 ®Õn nay Giai ®o¹n tõ 1988 ®Õn nay lµ giai ®o¹n chøa ®ùng nhiÒu b­íc ngÆt lÞch sö cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. ChuyÓn tõ nÒn kinh tÕ bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý, ®iÒu tiÕt vÜ m« cña Nhµ n­íc, ho¹t ®éng cña hÖ thèng Ng©n hµng còng cã nhiÒu ®æi míi tõ khi cã hai ph¸p lÖnh Ng©n hµng Nhµ n­íc n¨m 1992, nÒn kinh tÕ cã nhiÒu chuyÓn biÕn míi vµ chÝnh s¸ch l·i suÊt cã nhiÒu thay ®æi cho phï hîp ®iÒu kiÖn kinh tÕ ®Êt n­íc vµ thùc hiÖn môc tiªu cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ. Tuy nhiªn, ®©y lµ qu¸ tr×nh ®æi míi ®Çy phøc t¹p. §Ó thÊy ®­îc nh÷ng b­íc chuyÓn biÕn ®ã chóng ta xem xÐt diÔn biÕn cña l·i suÊt qua ba giai ®o¹n víi nh÷ng ®Æc tr­ng c¬ b¶n cña nÒn kinh tÕ cho mçi giai ®o¹n. 1. Giai ®o¹n tõ 1988 - 1990 Cã thÓ nãi giai ®o¹n nµy ®­îc b¾t ®Çu tõ khi cã NghÞ quyÕt Héi nghÞ Trung ­¬ng lÇn thø VIII, quèc héi kho¸ V n¨m 1987, trong ®ã nªu râ: "Xo¸ bá triÖt ®Ó quan liªu bao cÊp trong gi¸ l­¬ng, tiÒn lµ mét yªu cÇu hÕt søc cÊp b¸ch, lµ kh©u ®ét ph¸ cã tÝnh chÊt QuyÕt ®Þnh, ®Èy m¹nh s¶n xuÊt, lµm chñ thÞ tr­êng, æn ®Þnh vµ c¶i thiÖn mét b­íc ®êi sèng cña nh©n d©n lao ®éng, thay ®æi toµn bé c¬ chÕ qu¶n lý..." §©y ®­îc coi lµ mèc lÞch sö quan träng trong viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ nãi chung vµ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ nãi riªng. Nh­ vËy tõ n¨m 1988 ®Õn nay nay lµ giai ®o¹n chuyÓn ®æi tõ c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp sang c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý vÜ m« cu¶ Nhµ n­íc. Trong giai ®o¹n nµy hai ph¸p lÖnh Ng©n hµng ch­a ra ®êi, thùc hiÖn qu¶n lý vµ kinh doanh tiÒn tÖ ®Òu do Ng©n hµng Nhµ n­íc qui ®Þnh vµ ®ang chÞu ¶nh h­ëng nÆng nÒ cña c¬ chÕ bao cÊp, c¸c Ng©n hµng Nhµ n­íc chñ yÕu thùc hiÖn chøc n¨ng nhËn tiÒn göi vµ ®Òu chuyÓn cho vay theo møc l·i suÊt chØ ®Þnh cña Nhµ n­íc. Tuy nhiªn, hÖ thèng Ng©n hµng mét cÊp nµy b¾t ®Çu cã nh÷ng ®iÒu chØnh vÒ l·i suÊt trªn thÞ tr­êng nh»m t¹o mét møc l·i suÊt phï hîp h¬n. Ngµy 26 th¸ng 10 n¨m 1988. Tæng gi¸m ®èc Ng©n hµng Nhµ n­íc ra QuyÕt ®Þnh 85/NHQ§, c¨n cø QuyÕt ®Þnh 111/Q§-H§BT vÒ n©ng l·i suÊt tÝn dông, ®· qui ®Þnh vÒ møc l·i suÊt tiÒn göi vµ cho vay cña Ng©n hµng Nhµ n­íc ®èi víi nÒn kinh tÕ nh­ sau: BiÓu 1: Quy ®Þnh vÒ møc l·i suÊt tiÒn göi vµ cho vay cña NHNN ®èi víi c¸c TCKT Néi dung L·i suÊt (%) A. L·i suÊt tiÒn göi. I. Göi tiÕt kiÖm. 1. TiÕt kiÖm kh«ng kú h¹n 2. TiÕt kiÖm ®Þnh møc 3. TiÕt kiÖm cã kú h¹n 3 - 5 n¨m 4. TiÕt kiÖm cã kú h¹n lín h¬n 5 n¨m 5. TiÕt kiÖm cã môc ®Ých II. TiÒn göi cña c¸c TCKT vµ c¬ quan 1. Tæ chøc kinh tÕ quèc doanh 2. TiÒn göi cña xÝ nghiÖp quèc doanh 3. Hîp t¸c x· vµ c¸c tËp ®oµn s¶n xuÊt. 4. C¬ quan ®oµn thÓ. 5. T­ doanh c¸ nh©n. B. L·i suÊt cho vay. I. §èi víi xÝ nghiÖp quèc doanh. 1. Cho vay trong ®Þnh møc VL§-XN n«ng nghiÖp 2. Cho vay trong ®Þnh møc VL§-XN th­¬ng nghiÖp 3.Cho vay trong ®Þnh møc VL§-XN L©m nghiÖp 4. Cho vay thanh to¸n. II. §èi víi kinh tÕ tËp thÓ. 1. Cho vay vèn l­u ®éng HTX N«ng nghiÖp. 2. Cho vay vèn cè ®Þnh HTX N«ng nghiÖp. III. T­ doanh c¸ thÓ. 1. Vèn l­u ®éng: - Kinh doanh hé gia ®×nh - T­ doanh vËn t¶i. 2. Vèn cè ®Þnh. - Víi c¸n bé c«ng nh©n viªn. - T­ doanh, tiÓu thñ c«ng nghiÖp 1,00 1,00 1,50 2,00 0,10 0,15 0,21 0,39 0,54 0,69 0,54 0,06 0,54 0,24 0,51 0,29 1,00 3,00 0,06 1,20 Nguån: NHNN TiÕp theo sau QuyÕt ®Þnh 85/NHQ§ lµ QuyÕt ®Þnh sè 68/NHQ§ cña Tæng gi¸m ®èc Ng©n hµng Nhµ n­íc ngµy 2 th¸ng 7 n¨m 1989, c¨n cø theo QuyÕt ®Þnh sè 99/H§BT ra ngµy 28 th¸ng 6 n¨m 1989 nh­ sau: BiÓu 2: Quy ®Þnh vÒ møc l·i suÊt tiÒn göi vµ cho vay cña NHNN ®èi víi c¸c TCKT Néi dung L·i suÊt ¸p dông % th¸ng I. TiÒn göi 1. TiÒn göi tiÕt kiÖm 2. TiÒn göi c¸c tæ chøc KTQD 3. TiÒn göi cña tËp thÓ, c¬ quan II. Cho vay 1. Cho vay trong h¹n møc cña KTQD 2. Cho vay ngoµi h¹n møc cña KTQD 3. Cho vay tËp thÓ 4. Cho vay c¸c ®èi t­îng kh¸c 5. Cho vay vèn cè ®Þnh 6. L·i suÊt nî qu¸ h¹n 2,40 0,90 - 1,50 1,80 2,40 - 3,00 3,60 - 5,10 2,70 - 4,20 5,10 - 7,90 2,10 - 3,90 15,0 - 21,0 Nguån: NHNN Ngµy 23/11/1989 Ng©n hµng Nhµ n­íc ®· ra QuyÕt ®Þnh ®iÒu chØnh h¹ thÊp mét sè møc l·i suÊt: - L·i suÊt tiÒn göi cßn: 0,90 - 1,80%/th¸ng - L·i suÊt cho vay cè ®Þnh: 1,50%/th¸ng - L·i suÊt cho vay vèn l­u ®éng 1,80%/th¸ng Qua mét sè lÇn ®iÒu chØnh l·i suÊt chóng ta thÊy, trong giai ®o¹n nµy, nÒn kinh tÕ nãi chung, ngµnh Ng©n hµng vµ chÝnh s¸ch l·i suÊt nãi riªng cã nh÷ng ®Æc tr­ng c¬ b¶n ®ã lµ: Míi b­íc sang thêi kú ®æi míi, do nÒn kinh tÕ còng nh­ ngµnh Ng©n hµng cßn mang nÆng tÝnh tËp trung, ¸p ®Æt, bao cÊp, ngµnh Ng©n hµng ch­a ph¶i lµ mét ngµnh kinh doanh tiÒn tÖ, nã chØ thùc hiÖn theo chøc n¨ng, nhiÖm vô do nhµ n­íc giao. Trong chÝnh s¸ch l·i suÊt, ®iÒu nµy ®­îc thÓ hiÖn qua c¸c biÓu l·i suÊt vµ c¸c lÇn ®iÒu chØnh nh­ nªu ë trªn. Nhµ n­íc cßn ¸p ®Æt mét c¸ch tuyÖt ®èi c¸c møc l·i suÊt tiÒn göi còng nh­ cho vay khiÕn cho mÊt c©n ®èi cung cÇu vÒ tiÒn, còng nh­ trong viÖc huy ®éng cho vay. L·i suÊt ®­îc ph©n ra qu¸ nhiÒu møc kh¸c nhau cho c¸c ®èi t­îng kh¸c nhau, vÒ mÆt tÝch cùc cã thÓ ­u tiªn mét sè ngµnh. Nh­ng mÆt kh¸c sÏ g©y mÊt c©n b»ng, mÊt c©n ®èi trong c¬ cÊu ngµnh bëi v× nh÷ng ngµnh kÐm ®­îc ­u tiªn sÏ tiÕp tôc yÕu kÐm. Ng­îc l¹i nh÷ng ngµnh ®ang ph¸t triÓn cã thÓ bÞ ch÷ng l¹i v× l·i suÊt vay Ng©n hµng qu¸ cao. NÒn kinh tÕ ®ang trong t×nh tr¹ng khñng ho¶ng trÇm träng s¶n xuÊt kinh doanh ®×nh ®èn, ®Æc biÖt lµ l¹m ph¸t t¨ng vät (15 - 20%/th¸ng) do mét sè nguyªn nh©n: - Thay ®æi chÝnh s¸ch kinh tÕ - x· héi ®æi tiÒn sau n¨m 1988 ®· lµm cho ®ång VN mÊt gi¸ nghiªm träng. - N¹n ®Çu c¬ trong d©n chóng gia t¨ng, bëi v× l¹m ph¸t qu¸ cao, nªn ng­êi d©n sÏ kh«ng göi tiÒn vµo Ng©n hµng v× l·i suÊt kh«ng thÓ bï lç do tiÒn tr­ît gi¸ qu¸ nhanh. Thùc tÕ ë giai ®o¹n nµy tæng tiÒn göi vµo Ng©n hµng chØ ®¹t 20 tØ VN§ cßn l¹i ®a sè c¸ nh©n vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ chuyÓn sang dù tr÷ b»ng vµng, ngo¹i tÖ, mua vËt t­ hµng ho¸ hoÆc quay vèn ngoµi hÖ thèng Ng©n hµng. - S¶n xuÊt kinh doanh ®×nh ®èn, tæng cung gi¶m. N¹n ®Çu c¬ t¨ng lµm cho gi¸ c¶ vÒ hµng ho¸ t¨ng, tæng cÇu t¨ng lµm cho gi¸ c¶ hµng ho¸ tiÕp tôc t¨ng vät. V× nh÷ng lý do ®ã, l·i suÊt trong giai ®o¹n nµy l©m vµo mét t×nh tr¹ng chung lµ: tÊt c¶ c¸c chñ thÓ tham gia quan hÖ tµi s¶n bao gåm ng­êi göi tiÒn, Ng©n hµng vµ doanh nghiÖp vay tiÒn ®Òu bÞ lç. Nh÷ng kho¶n lç nµy ®­îc Nhµ n­íc bï lç cho ngµnh Ng©n hµng b»ng c¸ch in thªm tiÒn vµ vay nî n­íc ngoµi khiÕn cho t×nh tr¹ng cµng khã kh¨n h¬n. - Ng­êi göi tiÒn lç do l·i suÊt thùc ©m, l¹m ph¸t qu¸ cao, l·i suÊt danh nghÜa kh«ng thÓ bï ®¾p næi dï cho Ng©n hµng ®· n©ng lªn ë lÇn ®iÒu chØnh thø hai. - Ho¹t ®éng Ng©n hµng bÞ lç do Ng©n hµng kh«ng thÓ ph¸t huy ®­îc chøc n¨ng huy ®éng vµ cung øng vèn tÝch cùc cho nÒn kinh tÕ. Mét thêi gian dµi, ngµnh Ng©n hµng ch×m trong c¶nh nhµ n­íc bao cÊp vÒ tÝn dông ®ång thêi ¸p ®Æt c¸c møc l·i suÊt cøng nh¾c, chªnh lÖnh l·i suÊt ®Çu ra, ®Çu vµo cña c¸c Ng©n hµng ©m. - Doanh nghiÖp vay vèn Ng©n hµng còng bÞ lç do kinh tÕ t¨ng tr­ëng chËm, c«ng nghÖ kü thuËt thÊp kÐm, tØ suÊt lîi nhuËn kinh doanh thÊp v× thÕ kinh doanh kh«ng thÓ chi tr¶ l·i cho Ng©n hµng. Víi thùc tÕ nãi trªn l·i suÊt Ng©n hµng kh«ng cßn lµ c«ng cô ®ßn bÈy kinh tÕ vµ æn ®Þnh tiÒn tÖ nh­ NghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng VI ®Ò ra ®ã lµ: "Ng©n hµng cã nhiÖm vô khÈn cÊp cïng víi c¸c ho¹t ®éng tµi chÝnh vµ c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c phÊn ®Êu gi¶m l¹m ph¸t, ®iÒu chØnh hîp lý khèi l­îng tiÒn l­u th«ng trªn c¬ së t¨ng nhanh vßng quay ®ång tiÒn vµ ¸p dông phæ biÕn c¸c h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt æn ®Þnh søc mua ®ång tiÒn, ®¸p øng nhu cÇu ®ång tiÒn cho viÖc më réng l­u th«ng hµng ho¸. Bªn c¹nh nh÷ng nhiÖm vô qu¶n lý l­u th«ng tiÒn tÖ cña Nhµ n­íc cÇn x©y dùng hÖ thèng Ng©n hµng chuyªn nghiÖp kinh doanh tÝn dông vµ dÞch vô Ng©n hµng ho¹t ®éng theo chÕ ®é h¹ch to¸n kÕ to¸n ph¶i trªn c¬ së phôc vô tèt viÖc thùc hiÖn chøc n¨ng gi¸m s¸t b»ng ®ång tiÒn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, chèng th¸i ®é cöa quyÒn. Ph¸t triÓn réng c¸c tæ chøc tÝn dông tËp thÓ trong nh©n d©n, ng¨n chÆn t­ nh©n cho vay nÆng l·i..." (TrÝch NghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng VI). Tr­íc thùc tÕ ®ã, ngµy 26.3.1990 H§BT ®· ra QuyÕt ®Þnh sè 33/H§BT vÒ viÖc c¶i tæ bé m¸y ho¹t ®éng cña hÖ thèng Ng©n hµng, chuyÓn hÖ thèng Ng©n hµng tõ mét cÊp thµnh hai cÊp, cã sù t¸ch biÖt gi÷a chøc n¨ng qu¶n lý vµ chøc n¨ng kinh doanh: trong ®ã Ng©n hµng Nhµ n­íc thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý vµ c¸c Ng©n hµng Th­¬ng m¹i thùc hiÖn chøc n¨ng kinh doanh tiÒn tÖ. §iÒu nµy ®· më ra cho ngµnh Ng©n hµng mét b­íc chuyÓn ®æi míi vÒ c¬ cÊu tæ chøc ho¹t ®éng vµ thùc hiÖn chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, trong ®ã cã chÝnh s¸ch l·i suÊt. 2. DiÔn biÔn ®iÒu chØnh l·i suÊt tõ 3/1990 - 11/1993: Do cã sù ®æi míi trong c¬ cÊu tæ chøc mµ trong thêi kú nµy ngoµi l·i suÊt Ng©n hµng ®èi víi nÒn kinh tÕ cßn cã thªm l·i suÊt gi÷a Ng©n hµng Nhµ n­íc víi c¸c tæ chøc tÝn dông, thÓ hiÖn mèi quan hÖ tÝn dông trong néi bé ngµnh Ng©n hµng. Trªn c¬ së ®ã, l·i suÊt cña c¸c tæ chøc tÝn dông ®èi víi nÒn kinh tÕ cã mét sè ®iÒu chØnh nh­ sau: BiÓu 3: §iÒu chØnh l·i suÊt tiÒn göi tiÕt kiÖm QuyÕt ®Þnh ®iÒu chØnh Thêi ®iÓm ®iÒu chØnh L·i suÊt tiÒn göi tiÕt kiÖm Kh«ng kú h¹n (%th¸ng) Kú h¹n 3 th¸ng %th¸ng 29/NH-Q§ 71/NH-Q§ 94/NH-Q§ 09/NH-Q§ 18/NH-Q§ 92/NH-Q§ 16.03.89 29.05.89 29.06.89 09.02.90 19.03.90 10.07.90 9,00 7,00 5,00 4,00 2,40 2,10 42,0 9,00 7,00 6,00 4,00 2,50 Nguån: NHNN ViÖt Nam BiÓu 4: §iÒu chØnh l·i suÊt tiÒn göi vµ cho vay ®èi víi c¸c tæ chøc kinh tÕ QuyÕt ®Þnh ®iÒu chØnh Thêi ®iÓm ®iÒu chØnh L·i suÊt tiÒn göi L·i suÊt cho vay %th¸ng Vèn l­u ®éng Vèn cè ®Þnh Nî qu¸ h¹n 85/NHQ§ 42/NHQ§ 73/NHQ§ 100/NHQ§ 09/NHQ§ 05.12.88 15.04.89 31.05.89 12.07.89 09.02.90 0,9-1,5 4-5,8 2,7-4 1,8-3 1,2-22 s1,8%-6% 6-6,6 4,8-5,9 2,1-4 2,1-4 1,5 - 10% 5,9 - 6,18 4,5 - 5,3 3,3 - 3,87 2,6 - 3,5 18 18 8 6 6 Nguån: NHNN ViÖt Nam Quan s¸t l·i suÊt trong giai ®o¹n nµy ta thÊy tõ 1990 - 1993, Ng©n hµng Nhµ n­íc liªn tôc ra c¸c QuyÕt ®Þnh thay ®æi l·i suÊt theo ®Þnh h­íng cña Héi ®ång bé tr­ëng. N¨m 1991 víi môc tiªu chèng l¹m ph¸t, Ng©n hµng Nhµ n­íc ®· n©ng l·i suÊt tiÒn göi tiÕt kiÖm lªn cao 9% - 12%/th¸ng (Q§ 29/NH) sau ®ã gi¶m xuèng 5% - 7%/th¸ng vµo cuèi n¨m (Q§ 94/NHQ§) møc tiÒn göi cña c¸c tæ chøc kinh tÕ ®Çu n¨m 1991 lµ 4% - 5,8%/th¸ng (n¨m 1990 lµ 0,9% - 1,5%/th¸ng) tõ ®ã kÝch thÝch ®­îc t©m lý cña ng­êi göi tiÒn vµo Ng©n hµng mét c¸ch å ¹t, do vËy mµ khèi l­îng tiÒn tr«i næi trong l­u th«ng ®· ®­îc thu hót vÒ Ng©n hµng. Cô thÓ víi møc huy ®éng b×nh qu©n lµ 20 tû ®· t¨ng lªn 121 tØ ®ång. TiÕp ®ã th¸ng 2.1992 dï l·i suÊt tiÕt kiÖm ®· gi¶m xuèng ë møc lµ 1,2 - 2,2%/th¸ng th× l­îng thu hót tiÒn göi vµo c¸c Ng©n hµng vÉn t­¬ng ®èi cao. L¹m ph¸t trong giai ®o¹n nµy ®· ®­îc kiÒm chÕ ®¸ng kÓ nhê biÖn ph¸p n©ng cao l·i suÊt tiÕt kiÖm. N¨m 1991 ®· chÆn ®øng ®­îc l¹m ph¸t phi m·, l¹m ph¸t ®­îc kiÒm chÕ ë møc 34,7%/n¨m ®Æc biÖt vµo th¸ng 5,6,7/1991 l¹m ph¸t lµ 0,2% - 0,9% -1,5%/th¸ng. Mét vÊn ®Ò ®Æt ra ®èi víi l·i suÊt tÝn dông trong thêi gian nµy lµ: Víi chÝnh s¸ch l·i suÊt nh­ ®· nªu trªn (nh×n chung c¶ l·i suÊt huy ®éng vµ cho vay ®Òu cao h¬n so víi tû lÖ l¹m ph¸t vµ tû suÊt lîi nhuËn b×nh qu©n) ®· lµm t¨ng tØ träng nguån vèn tiÕt kiÖm cña Ng©n hµng, th­êng chiÕm 70% nguån vèn huy ®éng cña Ng©n hµng v× l·i suÊt huy ®éng cao. Nguån tiÒn trong nÒn kinh tÕ ®· bÞ thu hót hÕt vµo Ng©n hµng cho nªn ®· g©y nªn sù khan hiÕm tiÒn mÆt vµ vèn trong nÒn kinh tÕ. Ng­êi cã tiÒn th× göi vµo Ng©n hµng lÊy l·i cao h¬n lµ kinh doanh. C¸c doanh nghiÖp v× l·i cao mµ kh«ng muèn vay vèn Ng©n hµng ®Ó më réng kinh doanh mµ mét phÇn còng v× søc mua trong nÒn kinh tÕ gi¶m do khan hiÕm tiÒn mÆt; s¶n xuÊt v× vËy mµ ®×nh ®èn, c¸c ngµnh s¶n xuÊt chØ xoay quanh c¸c ngµnh dÞch vô, vèn nhá, thu håi nhanh. §èi víi ho¹t ®éng cña hÖ thèng Ng©n hµng: TØ träng tiÒn göi tiÕt kiÖm cao trong tæng vèn huy ®éng, l·i suÊt cho vay r thÊp h¬n l·i suÊt ®Çu vµo (vÝ dô n¨m 1992 l·i suÊt cho vay cao nhÊt lµ 3,5%/th¸ng th× l·i suÊt tiÒn göi cao nhÊt lµ 4%/th¸ng) Céng víi kh¶ n¨ng cho vay ra thÊp ®· bÞ lç vèn vµ Ng©n hµng Nhµ n­íc vÉn ph¶i bao cÊp tÝn dông. ChÝnh v× vËy ChØ thÞ 39/CT ban hµnh ngµy 6.2.1992 cña Chñ tÞch Héi ®ång bé tr­ëng ®· chØ râ nguyªn t¾c ®iÒu chØnh l·i suÊt Ng©n hµng : L·i suÊt ph¶i b¶o ®¶m b¶o toµn vèn cho ng­êi göi tiÒn vµ ng­êi cho vay, kÞp thêi ®iÒu chØnh cho phï hîp víi sù biÕn ®éng cña thÞ tr­êng gi¸ c¶ x· héi. L·i suÊt cho vay ph¶i lÊy phôc vô s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶ lµ chÝnh, ®ång thêi ®¶m b¶o chi phÝ vµ h¹ch to¸n cña Ng©n hµng cã ­u tiªn víi mét sè ngµnh mÆt hµng theo qui ®Þnh cña Nhµ n­íc, viÖc ®iÒu chØnh l·i suÊt ®­îc tiÕn hµnh tõng b­íc theo h­íng thu hÑp dÇn kho¶ng c¸ch gi÷a l·i suÊt tiÒn göi tiÕt kiÖm víi l·i suÊt tiÒn göi cña c¸c tæ chøc kinh tÕ ®Ó tiÕn tíi mét møc l·i suÊt hîp lÝ. Qu¸n triÖt quan ®iÓm nµy Ng©n hµng Nhµ n­íc ®· ®iÒu chØnh l·i suÊt theo h­íng h¹ ®ång bé c¸c møc l·i suÊt, c¶i tiÕn biÓu l·i suÊt: VD QuyÕt ®Þnh 18/NHQ§ chia l·i suÊt tiÒn göi tiÕt kiÖm lµm 2 lo¹i kh«ng kú h¹n vµ cã kú h¹n 3 th¸ng. Tuy nhiªn, sù ®iÒu chØnh l·i suÊt vÉn cßn ë møc cao, cuèi n¨m 1993 l·i suÊt tiÒn göi tiÕt kiÖm lµ 2,1 - 3,5%; l·i suÊt cho vay 2,5 - 3,5% so víi tr­íc th× møc l·i suÊt nµy ®· gi¶m nhiÒu, song tr­íc t×nh h×nh ®Êt n­íc ®ang trong t×nh tr¹ng l¹m ph¸t cao (1992: 67,1% ; 1993: 67,5%) th× gi¶m møc l·i suÊt cao lóc nµy lµ kh«ng phï hîp. Thùc tÕ trong n¨m 1993 mét khèi l­îng vèn lín tån ®éng trªn thÞ tr­êng ®ang t×m kiÕm n¬i ®Çu t­, tiÒn mÊt gi¸ trÞ bëi l¹m ph¸t. §iÒu ®ã t¹o ra søc Ðp tõ phÝa ng­êi göi tiÒn ®ßi n©ng cao l·i suÊt tiÒn göi cho ®ång tiÒn khái mÊt gi¸. NÕu n¨m 1991, l·i suÊt tÝn dông ®­îc sö dông lµm c«ng cô h÷u hiÖu th«ng qua bao cÊp th× ®Õn n¨m 1993 nã trë thµnh mét ®iÒu bÊt b×nh th­êng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. §iÒu nµy cã t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn tèc ®é t¨ng tr­ëng cña nÒn kinh tÕ. §Õn n¨m 1991 t¨ng tr­ëng kinh tÕ ®¹t 6,8% ®Õn n¨m 1992 ®¹t 5,1% vµ n¨m 1993 lµ 6% ®iÒu nµy thÓ hiÖn s¶n xuÊt kinh doanh trong n­íc r¬i vµo t×nh tr¹ng suy tho¸i. Giai ®o¹n nµy l·i suÊt cña Ng©n hµng Nhµ n­íc ¸p dông cho Ng©n hµng Th­¬ng m¹i còng ®­îc ®iÒu chØnh gi¶m (biÓu ®å 5). L·i suÊt chiÕt khÊu (l·i suÊt cho vay cña Ng©n hµng Nhµ n­íc ®èi víi c¸c Ng©n hµng Th­¬ng m¹i th«ng qua viÖc t¸i chiÕt khÊu c¸c giÊy tê cã gi¸) lµ mét c«ng cô quan träng trong chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, ®­îc ¸p dông cã hiÖu qu¶ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng lµnh m¹nh. V× vËy, giai ®o¹n nµy l·i suÊt chiÕt khÊu còng ®­îc ¸p dông víi vai trß lµ c«ng cô cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ®Ó ®iÒu chØnh l­îng tiÒn cung øng, nh­ng trªn thùc tÕ ch­a ph¸t huy hiÖu qu¶ do t¸c ®éng cña nã rÊt khã kiÓm so¸t. Giai ®o¹n nµy Ng©n hµng Nhµ n­íc còng tiÕn hµnh tr¶ l·i cho c¸c kho¶n tiÒn göi cña c¸c Ng©n hµng Th­¬ng m¹i nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c Ng©n hµng Th­¬ng m¹i cßn ch­a m¹nh ë giai ®o¹n nµy ho¹t ®éng tèt h¬n. BiÓu 5: L·i suÊt cña Ng©n hµng Nhµ n­íc ¸p dông ®èi víi c¸c NHTM QuyÕt ®Þnh ®iÒu chØnh Thêi ®iÓm ®iÒu chØnh L·i suÊt tiÒn göi L·i suÊt cho vay L·i suÊt nî qu¸ h¹n 27/NHQ§ 50/NHQ§ 76/NHQ§ 101/NHQ§ 10/NHQ§ 19/NHQ§ 44/NHQ§ 12.03.1991 19.04.1991 08.04.1991 12.07.1991 09.02.1992 29.03.1992 16.09.1992 1,5 - 1,8 4,0 - 5,8 27 - 4,0 1,8 - 3,0 1,2 - 2,4 0,9 - 1,5 0,9 1,5 5,9 - 6,09 4,2 - 4,5 1,05 - 3,3 2,1 - 3,0 1,5 - 2,4 1,8 15 15 8 6 6 5 4 Nguån: NHNN ViÖt Nam Ngoµi ra ®Ó ®¸p øng nhu cÇu thanh to¸n c¸c nghiÖp vô Ng©n hµng, Ng©n hµng Nhµ n­íc ra QuyÕt ®Þnh 176/NHQ§ ngµy 04.10.2000 víi l·i suÊt cho vay bï ®¾p thiÕu hôt vèn trong thanh to¸n nh­ sau: - Thêi h¹n 1 - 5 ngµy l·i suÊt 0,1%/ngµy. - Thêi h¹n 5 - 10 ngµy l·i suÊt 0,15%/ngµy Nî qu¸ h¹n (trªn 10 ngµy l·i suÊt 0,2%/ngµy. Giai ®o¹n 1993 - 1997: 3.1 DiÔn biÕn vµ c¸c kÕt qu¶ ®¹t ®­îc: Tr¶i qua thêi kú ®Çu cña qu¸ tr×nh ®æi míi kÕt qu¶ ®¹t ®­îc ch­a nhiÒu l¹i ph¶i g¸nh chÞu nh÷ng tæn thÊt ®¸ng kÓ nh­ng Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt Nam ®· rót ra ®­îc bµi häc quý b¸u. Tõ n¨m 1993 Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt Nam ®· b¾t tay vµo x©y dùng chÝnh s¸ch tiÒn tÖ. Trong ®ã chÝnh s¸ch l·i suÊt ®­îc Ng©n hµng Nhµ n­íc coi lµ quan träng vµ chó ý ®æi míi cho phï hîp víi nÒn kinh tÕ. Trong giai ®o¹n nµy nÒn kinh tÕ ®· cã nh÷ng b­íc chuyÓn biÕn m¹nh mÏ, mäi ho¹t ®éng kinh tÕ ®Òu chçi dËy, ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i ®­îc më réng. L¹m ph¸t ®­îc ®Èy lïi xuèng d­íi møc 15%. NÒn kinh tÕ b¾t ®Çu cã møc t¨ng tr­ëng kh¸ vµ æn ®Þnh cô thÓ lµ: tõ n¨m 1993 - 1997 t­¬ng øng c¸c møc lµ 6%; 8,3%; 8,0%, 8,8%; 9,5%. Ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i ®Æc biÖt ®­îc chó träng vµ ®¹t møc t¨ng cao hµng n¨m. Nguån vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, nguån ngo¹i tÖ ph¸t triÓn m¹nh c¸c h×nh thøc tÝn dông ngo¹i tÖ b¾t ®Çu ®­îc më ra. ChÝnh s¸ch thu hót dù tr÷ vµ kiÓm so¸t ngo¹i tÖ th«ng qua c¸c v¨n b¶n, QuyÕt ®Þnh cña Ng©n hµng Nhµ n­íc ®¶m b¶o sù æn ®Þnh cña ®ång tiÒn VN. §Ó ®¸p øng nhu cÇu thay ®æi cña nÒn kinh tÕ Ng©n hµng Nhµ n­íc ®· ra QuyÕt ®Þnh ®iÒu chØnh ®ång bé l·i suÊt tÝn dông trong nÒn kinh tÕ. DiÔn biÕn qu¸ tr×nh ®iÒu chØnh l·i suÊt Ng©n hµng ®èi víi nÒn kinh tÕ ®­îc m« t¶ trong b¶ng 5 d­íi ®©y. B¶ng 5: DiÔn biÕn ®iÒu chØnh l·i suÊt Ng©n hµng víi nÒn kinh tÕ (1993 - 1998) §¬n vÞ: %/th¸ng QuyÕt ®Þnh ®iÒu chØnh Thêi ®iÓm ®iÒu chØnh L·i suÊt tiÒn göi l·i suÊt cho vay TiÒn göi tiÕt kiÖm Tµi göi cña TCKT Vèn L§ VC§ XDCB N.qu¸ h¹n NNTMCPNTHTXTD KKH KH3T KH6T KH1N KKH KH3T KH6T 202/NHQ§ 130/NHQ§ 222/NHQ§ 223/NHQ§ 79/NHQ§ 184/NHQ§ 180/NHQ§ 241/Q§-NH1 381/Q§-NH1 30.10.93 28.7.95 17.10.95 17.10.95 14.4.95 28.09.97 01.07.97 09.09.97 20.12.97 - - 1 - 0,8 0,7 - - * - - 2 - 1,7 1,4 - - * - - - - - 1,7 - - * - - - - - 2 - - * 1 - 0,3 - 0,1 0,1 0,5 0,7 * 2,1 - 1,5 - 1 0,8 - - * 2,4 - 1,5 - 1 1 - - * 5 - 2,7 - 2,3 2,1 - - 1,75 3,6 - 1,8 - 1,5 1,2 - - 1,7 - 1,2 - 0,81 0,7 0,7 - - 1,1 150 150 150 150 150 150 150 150 150 3,5 - 3 2,7 - - * Nguån: NHNN ViÖt Nam + Nî qu¸ h¹n: 150% l·i suÊt cho vay cïng lo¹i + (-) : Gièng kú tr­íc. + (*): Ng©n hµng Nhµ n­íc tù ®Þnh. +a/:NHTMCPNT2%;HTXTD:2,5% Sè liÖu ë b¶ng 5 cho thÊy, kÓ tõ QuyÕt ®Þnh 222 ngµy 17 th¸ng 10 n¨m 1994, l·i suÊt cho vay miÒn nói, h¶i ®¶o gi¶m 15% so víi l·i suÊt cho vay cïng lo¹i. Theo QuyÕt ®Þnh 381/Q§NH1 ngµy 28 th¸ng 12 n¨m 1997, Ng©n hµng Nhµ n­íc chØ khèng chÕ trÇn l·i suÊt cho vay tèi ®a : - Cho vay ng¾n h¹n tèi ®a lµ: 1,75%/th¸ng hay 21%/n¨m - Cho vay dµi h¹n tèi ®a lµ: 1,7%/th¸ng hay 20,4%/n¨m. L·i suÊt huy ®éng c¸c Ng©n hµng Th­¬ng m¹i tù x¸c ®Þnh theo nguyªn t¾c tû lÖ gi÷a l·i suÊt cho vay b×nh qu©n vµ l·i suÊt huy ®éng vèn b×nh qu©n lµ 0,35%/th¸ng vµ 4,2%/n¨m. Ngµy 30.10.1996 QuyÕt ®Þnh 267/ Q§NH quy ®Þnh l·i suÊt tiÒn göi trªn tµi kho¶n c¸ nh©n tõ 0,3 - 0,5%/th¸ng. C¸c Ng©n hµng Th­¬ng m¹i ®­îc phÐp huy ®éng nguån vèn b»ng kú phiÕu Ng©n hµng theo l·i suÊt tho¶ thuËn ®­îc Ng©n hµng Nhµ n­íc qui ®Þnh bao gåm: l·i suÊt huy ®éng + lÖ phÝ Ng©n hµng. Ngoµi ra Ng©n hµng Nhµ n­íc cßn cã nh÷ng qui ®Þnh ®iÒu chØnh ®èi víi l·i suÊt huy ®éng vµ cho vay b»ng ngo¹i tÖ. BiÓu 6: §iÒu chØnh l·i suÊt ngo¹i tÖ cña Ng©n hµng ®èi víi nÒn kinh tÕ tÝnh theo %/n¨m QuyÕt ®Þnh ®iÒu chØnh Thêi ®iÓm ®iÒu chØnh L·i suÊt tiÒn göi L·i suÊt cho vay 138/Q§ - NH 198/Q§ - NH 226/Q§ - NH 28/Q§ - NH 230/Q§ - NH 50/Q§ - NH 181/Q§ - NH 6.8.1994 23.9.1994 17.10.1995 1.3.1995 6.12.1995 25.3.1996 29.6.1997 3 2,85 2 2,8 2,8 2,8 2,8 7 7 7 6,5 7,5 8,5 9,5 Nguån: NHNN ViÖt Nam L·i suÊt tiÒn göi vµ cho vay b»ng ngo¹i tÖ ®èi víi nÒn kinh tÕ ®­îc ¸p dông trong nÒn kinh tÕ tõ th¸ng 8 n¨m 1994 theo QuyÕt ®Þnh 138/Q§NH. Víi h×nh thøc l·i suÊt nµy Ng©n hµng Nhµ n­íc khèng chÕ l·i suÊt tiÒn göi tèi thiÓu cã kú h¹n vµ l·i suÊt cho vay tèi ®a. Nh×n chung c¸c møc l·i suÊt nµy biÕn ®éng lªn xuèng theo tõng giai ®o¹n. L·i suÊt cho vay ngo¹i tÖ t¨ng lªn 9,5% so víi møc 7% n¨m 1994, trong khi ®ã l·i suÊt tiÒn göi gi¶m xuèng. Theo dâi diÔn biÕn l·i suÊt cña Ng©n hµng ®èi víi nÒn kinh tÕ trong giai ®o¹n nµy chóng ta thÊy cã mét sè ®iÓm ®¸ng chó ý ®ã lµ: Nh×n chung l·i suÊt ®· ®­îc ®iÒu chØnh mét c¸ch ®ång bé, nhiÒu lÇn theo xu h­íng gi¶m dÇn c¸c møc l·i suÊt nh»m ®Èy m¹nh t¨ng tr­ëng tÝn dông, æn ®Þnh tiÒn tÖ vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ. Cô thÓ Ng©n hµng Nhµ n­íc tõ th¸ng 11 n¨m 1993 ®Õn nay ®· chÝn lÇn ®iÒu chØnh l·i suÊt ®èi víi nÒn kinh tÕ. L·i suÊt trong giai ®o¹n nµy ®­îc ®a d¹ng ho¸ thµnh nhiÒu h×nh thøc ®Ó ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng nh­ l·i suÊt cho vay ®Ó ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n, l·i suÊt tÝn dông b»ng ngo¹i tÖ. C¸c h×nh thøc l·i suÊt cã kú han 6 th¸ng, 1 n¨m ... h×nh thøc giíi h¹n l·i suÊt theo khung l·i suÊt tèi ®a vµ tèi thiÓu t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c Ng©n hµng Th­¬ng m¹i tù do ®iÒu chØnh l·i suÊt, n©ng cao ®é linh ho¹t l·i suÊt. Tõ n¨m 1995 trë ®i chuyÓn sang c¬ chÕ l·i suÊt thùc d­¬ng, l·i suÊt cho vay b×nh qu©n n¨m 1995 - 1996 lµ 25% - 21%/ n¨m vµ kh«ng ph©n biÖt doanh nghiÖp quèc doanh vµ doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh, l·i suÊt tiÒn göi tiÕt kiÖm b×nh qu©n lµ 20,4%/ n¨m, cã ph©n biÖt, l·i suÊt cïng kú h¹n cña c¸c tæ chøc thÊp h¬n cña d©n c­. TiÒn göi thanh to¸n cña doanh nghiÖp t¹i Ng©n hµng Th­¬ng m¹i ®­îc h­ëng l·i 0,1%/th¸ng, víi c¬ chÕ l·i suÊt nµy tÊt c¶ c¸c Ng©n hµng Th­¬ng m¹i quèc doanh ®Òu cã l·i, Ng©n hµng N«ng nghiÖp còng chuyÓn tõ lç nhiÒu n¨m sang cã l·i. N¨m 1997 chÝnh s¸ch l·i suÊt d­¬ng tiÕp tôc ®­îc duy tr× vµ kh«ng ph©n biÖt tæ chøc hay c¸ nh©n göi tiÒn, vay tiÒn nÕu cïng tÝnh chÊt, thêi h¹n th× l·i suÊt nh­ nhau, lóc nµy l·i suÊt kh«ng kú h¹n cña doanh nghiÖp b»ng l·i suÊt tiÕt kiÖm kh«ng kú h¹n cña d©n c­ 0,7%/th¸ng, l·i suÊt cho vay b×nh qu©n 21%/n¨m, l·i suÊt tiÒn göi kú h¹n 6 th¸ng b×nh qu©n 18,7%/n¨m, l·i suÊt cho vay ng¾n h¹n vµ trung h¹n xÝch l¹i gÇn h¬n (cho vay ng¾n h¹n cao h¬n cho vay trung, dµi h¹n trung b×nh 0,1%/th¸ng). L·i suÊt ®­îc g¾n víi chÝnh s¸ch ­u tiªn cña Nhµ n­íc, l·i suÊt cho vay miÒn nói, h¶i ®¶o gi¶m 15% so víi c¸c lo¹i l·i suÊt cho vay cïng lo¹i,l·i xuÊt chiÕt khÊu giai ®o¹n ®Çu cã ­u tiªn ®èi víi Ng©n hµng N«ng nghiÖp (85%). NhËn xÐt bao trïm lµ l·i suÊt huy ®éng cao nªn l·i suÊt cho vay còng cao. Ng­êi göi tiÒn cã lîi nhiÒu nhÊt so víi ®Çu t­ kinh doanh kh¸c, l·i suÊt thùc cña ng­êi göi tiÒn (sau khi ®· trõ ®i tØ sè t¨ng gi¸) n¨m 1994 lµ 17,6%, n¨m 1995 lµ 21,7%, n¨m 1996, 1997 lµ 6%, nÕu mua tÝn phiÕu kho b¹c th× cßn lîi h¬n n÷a: §èi víi c¸c Ng©n hµng Th­¬ng m¹i ®· chuyÓn ®æi thùc hiÖn chÝnh s¸ch l·i suÊt d­¬ng, ®©y lµ ®iÒu kiÖn c¬ b¶n ®Ó Ng©n hµng kinh doanh tiÒn tÖ cã l·i vµ b­íc ®Çu ra khái sù bao cÊp tÝn dông cña Nhµ n­íc. §èi víi nÒn kinh tÕ, chÝnh s¸ch l·i suÊt trong giai ®o¹n nµy ®· gãp phÇn kh«ng nhá vµo viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch 5 n¨m 1993 - 1997, t¨ng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu, ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc, ®Èy lïi l¹m ph¸t vµ ®¹t møc t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao. 3.2. Nh÷ng h¹n chÕ vµ tån t¹i: - L·i suÊt ®iÒu chØnh liªn tôc g©y khã kh¨n cho Ng©n hµng vµ doanh nghiÖp trong viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch, doanh sè, lç, l·i thay ®æi mét c¸ch bÊt th­êng do viÖc thay ®æi l·i suÊt. - Ho¹t ®éng cña c¸c Ng©n hµng Th­¬ng m¹i gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n do viÖc thay ®æi l·i suÊt nªn cã thêi ®iÓm Ng©n hµng ø ®äng vèn lín kh«ng cho vay ®­îc, ng­îc l¹i cã nh÷ng thêi ®iÓm l¹i khan hiÕm nguån vèn huy ®éng ®Ó cho vay. - C¬ cÊu kú h¹n vÒ vèn trong giai ®o¹n nµy cã nhiÒu bÊt hîp lý. TØ träng huy ®éng vµ cho vay trung, dµi h¹n thÊp so víi ng¾n h¹n ®iÒu nµy dÉn ®Õn viÖc khan hiÕm nguån vèn trung, dµi h¹n. ë trong n­íc trÇn l·i suÊt cho vay trung, dµi h¹n thÊp h¬n trÇn l·i suÊt cho vay ng¾n h¹n, h¬n n÷a ®Çu t­ vèn trung, dµi h¹n l¹i chÞu nhiÒu rñi ro, v× vËy ®· kh«ng khuyÕn khÝch ®­îc c¸c Ng©n hµng Th­¬ng m¹i ®Çu t­, cho vay dµi h¹n. - Møc l·i suÊt cho vay cao do l¹m ph¸t vµ l·i suÊt tiÒn göi cßn cao. Chi phÝ ®i vay cao trong khi tØ suÊt lîi nhuËn cña doanh nghiÖp cßn thÊp nªn doanh nghiÖp rÊt khã ®¸p øng nhu cÇu vay vèn cña m×nh. Bªn c¹nh ®ã chóng ta còng thÊy r»ng chªnh lÖch vÒ l·i suÊt gi÷a ®ång néi tÖ vµ ngo¹i tÖ cßn cao. ChÝnh s¸ch l·i suÊt giai ®o¹n tõ 1998 ®Õn nay 4.1. DiÔn biÕn vµ c¸c kÕt qu¶ ®¹t ®­îc Tõ n¨m 1998 ®Õn nay, chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ®· cã nhiÒu b­íc khëi s¾c: æn ®Þnh thÞ tr­êng tiÒn tÖ, thóc ®Èy c¹nh tranh, kiÒm chÕ l¹m ph¸t... Kú häp lÇn thø VIII Quèc héi kho¸ IX th¸ng 10/1997 ®· th«ng qua NghÞ quyÕt bá thuÕ doanh thu ®èi víi ho¹t ®éng cña ngµnh Ng©n hµng ®ã lµ: "n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý l­u th«ng tiÒn tÖ víi yªu cÇu æn ®Þnh gi¸ trÞ ®ång tiÒn, më réng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt, ®¶m b¶o tæng l­îng ph­¬ng tiÖn thanh to¸n hîp lý, ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn vµ gãp phÇn tÝch cùc kiÒm chÕ l¹m ph¸t ®Èy m¹nh ho¹t ®éng tÝn dông theo h­íng ®Èy m¹nh huy ®éng vµ sö dông tÝch cùc c¸c nguån vèn, gi¶m chi phÝ vµ lîi tøc ®èi víi ho¹t ®éng tÝn dông Ng©n hµng. Khèng chÕ møc chªnh lÖch l·i suÊt huy ®éng b×nh qu©n vµ cho vay b×nh qu©n tèi ®a lµ 0,35%/ th¸ng, gi¶m l·i suÊt cho vay b×nh qu©n tèi thiÓu lµ 0,35%/th¸ng so víi hiÖn nay ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp vay vèn ®Ó më réng s¶n xuÊt t¹o nguån thu cho ng©n s¸ch Nhµ n­íc”. Thùc hiÖn chñ tr­¬ng nµy cña Quèc héi, theo chØ ®¹o cña ChÝnh phñ, ngµy 28.12.1997 Thèng ®èc Ng©n hµng Nhµ n­íc ®· ký QuyÕt ®Þnh sè 381/Q§NH1 vÒ viÖc ®iÒu chØnh l·i suÊt tÝn dông víi néi dung b¾t ®Çu ®­îc thùc hiÖn tõ 1.1.1998, theo ®ã qui ®Þnh trÇn l·i suÊt cho vay ng¾n h¹n lµ 1,75%/th¸ng vµ trÇn l·i suÊt cho vay trung dµi h¹n lµ 1,7%/th¸ng, l·i suÊt huy ®éng c¸c Ng©n hµng Th­¬ng m¹i qui ®Þnh trªn c¬ së chªnh lÖch l·i suÊt huy ®éng b×nh qu©n vµ l·i suÊt cho vay b×nh qu©n kh«ng qu¸ 0,35%/.th¸ng. QuyÕt ®Þnh nµy ®¹t ®­îc mét b­íc tiÕn quan träng vÒ qu¶n lý l·i suÊt giao quyÒn chñ ®éng cho c¸c Ng©n hµng Th­¬ng m¹i trong viÖc ®iÒu hµnh l·i suÊt theo tÝn hiÖu thÞ tr­êng, theo quan hÖ cung cÇu vÒ vèn trªn thÞ tr­êng hoµn c¶nh riªng cña tõng Ng©n hµng Th­¬ng m¹i, tõng khu vùc kinh tÕ. Qua viÖc thùc hiÖn QuyÕt ®Þnh 381/Q§NH1, hÇu hÕt c¸c Ng©n hµng Th­¬ng m¹i ®· thùc hiÖn tèt trÇn l·i suÊt cho vay lµ 1,75%/th¸ng, nguån vèn huy ®éng vµ d­ nî tÝn dông tiÕp tôc t¨ng lªn, ®¸p øng nhu cÇu vÒ vèn cho nÒn kinh tÕ. Tuy nhiªn, chóng ta còng thÊy mét ®iÒu r»ng, nguån vèn cña c¸c Ng©n hµng Th­¬ng m¹i t¨ng m¹nh chñ yÕu lµ gia t¨ng nguån vèn ng¾n h¹n vµ dÉn ®Õn mét hiÖn t­îng lµ mét sè Ng©n hµng Th­¬ng m¹i quèc doanh thõa vèn ng¾n h¹n trong khi vèn trung vµ dµi h¹n l¹i thiÕu mét c¸ch ngiªm träng. N¨m 1998 Ng©n hµng Nhµ n­íc tiÕp tôc ba lÇn ®iÒu chØnh gi¶m møc l·i suÊt trÇn. QuyÕt ®Þnh 191/Q§NH1 ban hµnh ngµy 15.7.1998 theo ®ã trÇn l·i suÊt cho vay ng¾n h¹n gi¶m xuèng cßn 1,6%/th¸ng, trung dµi h¹n xuèng 1,65%/th¸ng. QuyÕt ®Þnh 225/Q§NH1 ban hµnh ngµy 27.8.1998 h¹ trÇn l·i suÊt cho vay ng¾n h¹n xuèng 1,5%/th¸ng; trung dµi h¹n 1,55%/th¸ng. QuyÕt ®Þnh 266/Q§NH1 ban hµng ngµy 27.9.1998 trÇn l·i suÊt cho vay ng¾n h¹n xuèng 1,25%/th¸ng, trung dµi h¹n lµ 1,35%/th¸ng. Nh­ vËy, chóng ta thÊy trÇn l·i suÊt cho vay ng¾n h¹n cña c¸c tæ chøc tÝn dông kh«ng ngõng ®iÒu chØnh gi¶m cïng víi sù gi¶m xuèng cña tØ lÖ l¹m ph¸t l·i suÊt cho vay trung dµi h¹n gi¶m nh­ng t¨ng tr­ëng ®èi víi l·i suÊt ng¾n h¹n. §iÒu nµy lµ hoµn toµn phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ vµ nguyªn lý chung. C¸c QuyÕt ®Þnh ®¶m b¶o ®­îc c¶ 3 lîi Ých: lîi Ých cña nÒn kinh tÕ quèc d©n nãi chung, cña ng­êi göi tiÒn vµ c¸c tæ chøc tÝn dông. §Æc biÖt ®¸ng chó ý lµ lÇn ®Çu tiªn viÖc quy ®Þnh chªnh lÖch l·i suÊt ®· thóc ®Èy c¸c tæ chøc tÝn dông ®i vµo c¹nh tranh trong kinh doanh tiÒn tÖ, thay v× qui ®Þnh tõng l·i suÊt cô thÓ ®èi víi tõng nguån cô thÓ nh­ tr­íc ®©y. Ng©n hµng Nhµ n­íc chØ khèng chÕ chªnh lÖch l·i suÊt gi÷a l·i suÊt cho vay b×nh qu©n vµ l·i suÊt huy ®éng b×nh qu©n, c¸c tæ chøc tÝn dông ®­îc tù chñ Ên ®Þnh c¸c møc l·i suÊt huy ®éng cô thÓ. ChÝnh s¸ch l·i suÊt nµy ®· khuyÕn khÝch ho¹t ®éng t._.ã sù chªnh lÖch sè d­ gi÷a tiÒn göi ng¾n h¹n vµ luång tiÒn ®Õn h¹n, ng¾n h¹n rót ra. VËy Ng©n hµng cã thÓ sö dông sè chªnh lÖch sè d­ nµy ®Ó cho vay trung dµi h¹n. HoÆc trªn c¬ së ph©n tÝch kho¶ng thêi gian thùc tÕ cña c¸c kho¶n tiÒn göi t¹i Ng©n hµng, ch¼ng h¹n nh­ mét kh¸ch hµng göi mét mãn tiÒn cã kú h¹n 6 th¸ng, tuy nhiªn ®Õn kú h¹n mµ l·i cø nhËp vµo vèn mµ kh«ng rót ra trong 3 n¨m, do ®ã kú h¹n thùc tÕ cña kho¶n tiÒn göi nµy lµ 3 n¨m. VËy ®©y lµ kho¶n huy ®éng ng¾n h¹n, nh­ng thùc tÕ Ng©n hµng cã thÓ sö dông ®Ó cho vay trung dµi h¹n. VÊn ®Ò lµ ë chç Ng©n hµng sÏ lµm g× ®Ó ho¸n chuyÓn vµ kÐo dµi kú h¹n thùc tÕ cña c¸c kho¶n tiÒn göi ng¾n h¹n. HiÖn nay, tiÒn göi giao dÞch, thanh to¸n th«ng qua tµi kho¶n ë Ng©n hµng cña kh¸ch hµng ®­îc xem lµ nguån huy ®éng cã chi phÝ thÊp. ë c¸c n­íc thÞ tr­êng ph¸t triÓn, c¸c Ng©n hµng Th­¬ng m¹i ph¸t hµnh thÎ giao dÞch ®Ó thanh to¸n cho kh¸ch hµng ch¼ng h¹n nh­ thÎ Master Card, thÎ rót tiÒn tù ®éng.... Do ®ã, toµn bé tiÒn mÆt giao dÞch th­êng xuyªn cña kh¸ch hµng ®­îc thu hót vµo Ng©n hµng vµ b»ng kü thuËt cña m×nh c¸c Ng©n hµng chÕ biÕn chóng thµnh c¸c mãn tiÒn cho vay víi kú h¹n lín h¬n, do ®ã gãp phÇn kh«ng nhá n©ng cao lîi nhuËn cho Ng©n hµng. MÆt kh¸c, chóng ta thÊy khi Ng©n hµng thu hót ®­îc nhiÒu tiÒn göi giao dÞch vµ thanh to¸n víi l·i suÊt thÊp nã cã thÓ huy ®éng c¸c nguån kh¸c víi l·i suÊt cao h¬n mµ chi phÝ huy ®éng vèn b×nh qu©n cña Ng©n hµng vÉn kh«ng thay ®æi, do ®ã lµm t¨ng kh¶ n¨ng huy ®éng vèn cña Ng©n hµng. Trong tr­êng hîp l·i suÊt huy ®éng cña c¸c nguån kh¸c vÉn kh«ng thay ®æi (nhu cÇu vèn l­u ®éng kh«ng thay ®æi) th× chi phÝ b×nh qu©n l·i suÊt ®Çu vµo sÏ gi¶m xuèng, t¹o ®iÒu kiÖn Ng©n hµng gi¶m l·i suÊt ®Çu ra vµ t¨ng tÝnh c¹nh tranh. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ lµm thÕ nµo ®Ó thu hót ®Õn møc tèi ®a tiÒn giao dÞch th­êng xuyªn cña d©n c­ hay tiÒn göi thanh to¸n cña c¸c tæ chøc kinh tÕ. Thùc tÕ hiÖn nay, tiÒn göi thanh to¸n cña c¸c doanh nghiÖp ®­îc h­ëng l·i 0,4 - 0,5%/th¸ng, liÖu cã thÓ n©ng møc l·i suÊt tiÒn göi lo¹i nµy lªn cao h¬n mét chót nh­ng vÉn thÊp h¬n l·i suÊt tiÒn göi lo¹i cã kú h¹n 3 th¸ng (hiÖn nay kho¶ng tõ 0,7% - 0,9%/th¸ng) ®Ó thu hót nhiÒu h¬n. Bëi lÏ hiÖn nay ë nhiÒu doanh nghiÖp tån t¹i l­îng tiÒn mÆt kh¸ lín ®¸p øng cho nhu cÇu thanh to¸n trong thêi gian ng¾n nh­ng l¹i kh«ng d¸m göi cã kú h¹n vµo Ng©n hµng v× hä sî khi nhu cÇu thanh to¸n ph¸t sinh ch­a ®Õn kú h¹n rót tiÒn, trong khi l·i suÊt tiÒn göi thanh to¸n l¹i ch­a ®ñ hÊp dÉn (®Ó bï ®¾p c¸c chi phÝ giao dÞch ph¸t sinh), v× vËy n©ng l·i suÊt lo¹i nµy lªn mét chót cã thÓ khuyÕn khÝch hä m¹nh d¹n h¬n khi göi vµo Ng©n hµng. Cßn víi tiÒn giao dÞch th­êng xuyªn cña d©n c­, mét yªu cÇu ®Æt ra lµ mäi giao dÞch cña Ng©n hµng ®èi víi kh¸ch hµng ph¶i ®­îc thuËn tiÖn, gi¶m tèi ®a chi phÝ giao dÞch ®èi víi kh¸ch hµng bëi vËy Ng©n hµng ph¶i kh«ng ngõng trang bÞ c¬ së vËt chÊt kü thuËt, cung cÊp c¸c dÞch vô phôc vô kh¸ch hµng, më réng ®Þa bµn ho¹t ®éng cã nhiÒu chi nh¸nh, v¨n phßng phôc vô tõ c¸c khu vùc ®«ng d©n c­, ®¶m b¶o c¸c giao dÞch ®­îc nhanh chãng, thuËn tiÖn, chi phÝ thÊp. MÆt kh¸c, chóng ta thÊy rÊt nhiÒu c¸ nh©n còng nh­ tæ chøc göi tiÒn vµo Ng©n hµng kh«ng chØ víi môc ®Ých thu l·i (®Æc biÖt lµ nh÷ng ng­êi cã thu nhËp cao) mµ môc ®Ých thiÕt thùc h¬n lµ ®­îc cung cÊp c¸c dÞch vô cña Ng©n hµng (dÞch vô thanh to¸n, dÞch vô t­ vÊn chøng kho¸n, ®Çu t­...). ChÝnh v× vËy viÖc më réng vµ hoµn thiÖn c¸c dÞch vô kh¸ch hµng ®Æt ra nh­ mét yªu cÇu cÊp thiÕt ®èi víi Ng©n hµng nh»m theo kÞp tr×nh ®é ph¸t triÓn chung cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng vµ ®êi sèng d©n c­ ngµy cµng cao. 1.4. T¨ng quy m« ho¹t ®éng ®Ó gi¶m l·i suÊt VÊn ®Ò thø n¨m liªn quan ®Õn qui m« ho¹t ®éng còng nh­ qui m« c¸c kho¶n tÝn dông cña Ng©n hµng: Chóng ta biÕt r»ng mét trong nh÷ng chØ tiªu quan träng ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña Ng©n hµng ®ã lµ chØ tiªu l·i gép trªn ®Çu ng­êi (qui m« ho¹t ®éng cña mét Ng©n hµng thÓ hiÖn ë tæng d­ nî cho vay còng nh­ tæng nguån vèn huy ®éng vµ c¸c lo¹i h×nh dÞch vô phôc vô kh¸ch hµng nh­: b¶o l·nh, xuÊt nhËp khÈu...). Bëi vËy, nÕu Ng©n hµng cã thÓ më réng qui m« ho¹t ®éng cña m×nh ®ång thêi víi tiÕt kiÖm chi phÝ ho¹t ®éng th× cã thÓ h¹ thÊp l·i suÊt ®Çu ra mµ vÉn duy tr× møc thu nhËp b×nh qu©n còng nh­ c¸c qòi cña m×nh hoÆc nÕu ng©n hµng cã nhiÒu kho¶n cho vay vµ ®Çu t­ cã qui m« lín (tÊt nhiªn ph¶i b¶o ®¶m qui ®Þnh cña Nhµ n­íc lµ kh«ng ®­îc v­ît qu¸ 15% vèn tù cã trªn mçi kho¶n cho vay) th× nã cã thÓ gi¶m ®­îc chi phÝ ho¹t ®éng cña m×nh lµ c¬ së ®Ó gi¶m l·i suÊt cho vay t¨ng, tÝnh c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng. Nh­ vËy chóng ta thÊy r»ng qui m« ho¹t ®éng cña Ng©n hµng võa lµ nguyªn nh©n võa lµ kÕt qu¶ cña chÝnh s¸ch l·i suÊt mµ Ng©n hµng ¸p dông, vµo nh÷ng thêi kú mµ Ng©n hµng cã nguån huy ®éng dåi dµo nã cã thÓ t¨ng doanh sè cho vay hay tæng d­ nî b»ng c¸ch gi¶m møc ®Çu ra. Ng­îc l¹i, khi mµ nhu cÇu vèn cña thÞ tr­êng ®ang cao, nguån huy ®éng khan hiÕm nã cã thÓ t¨ng gi¸ c¶ ®Çu vµo vµ gi¶m gi¸ c¶ ®Çu ra hoÆc t¨ng gi¸ c¶ ®©ï vµo vµ gi÷ nguyªn gi¸ c¶ ®Çu ra ®Ó më réng thÞ tr­êng. Tuy nhiªn chóng ta thÊy r»ng qui m« ho¹t ®éng cña mçi mét Ng©n hµng phô thuéc rÊt lín vµo ®iÒu kiÖn b¶n th©n mçi Ng©n hµng còng nh­ c¸c khung ph¸p chÕ cña Nhµ n­íc. Ch¼ng h¹n nh­ qui ®Þnh: Vèn huy ®éng cña Ng©n hµng ph¶i nhá h¬n hoÆc b»ng 20 lÇn vèn tù cã cña Ng©n hµng. Do ®ã nhiÒu khi cã Ng©n hµng cã kh¶ n¨ng rÊt tèt trong viÖc huy ®éng vèn nh­ng l¹i kh«ng d¸m sö dông hÕt kh¶ n¨ng cña m×nh v× nÕu vi ph¹m qui ®Þnh cña Ng©n hµng Nhµ n­íc th× sÏ bÞ ph¹t. Do ®ã mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó mét Ng©n hµng cã thÓ më réng qui m« ho¹t ®éng cña m×nh lµ ph¶i kh«ng ngõng gia t¨ng vèn ®iÒu lÖ cña m×nh. Ng©n hµng Th­¬ng m¹i cæ phÇn qu©n ®éi chÝnh thøc ®i vµo ho¹t ®éng tõ cuèi n¨m 1996 víi sè ®iÒu lÖ ban ®Çu lµ 20 tØ VN§ cho ®Õn cuèi n¨m 2002 ®· t¨ng lªn 175 tØ VN§ cã thÓ nãi ®©y lµ mét møc t¨ng tr­ëng t­¬ng ®èi cao víi mét Ng©n hµng Th­¬ng m¹i cæ phÇn cßn non trÎ. Tuy nhiªn so víi c¸c Ng©n hµng Th­¬ng m¹i kh¸c th× con sè ®ã ch­a ph¶i lµ lín do ®ã trong t­¬ng lai, víi môc tiªu kh«ng ngõng më réng thÞ tr­êng ®ßi hái Ng©n hµng ph¶i ®Æc biÖt chó träng ®Õn ph¸t triÓn vèn tù cã cña m×nh. 1.5. Kü thuËt v­ît trÇn l·i suÊt VÊn ®Ò cuèi cïng liªn quan ®Õn viÖc qu¶n lý theo trÇn l·i suÊt cña Ng©n hµng Nhµ n­íc: HiÖn nay Ng©n hµng Nhµ n­íc thùc hiÖn chÝnh s¸ch l·i suÊt cña m×nh b»ng viÖc qui ®Þnh l·i suÊt trÇn cho vay tèi ®a, theo ®ã tÊt c¶ c¸c Ng©n hµng Th­¬ng m¹i kh«ng ®­îc cho vay víi l·i suÊt qu¸ møc trÇn qui ®Þnh nµy. VÊn ®Ò nµy trong thùc tÕ ®· n¶y sinh nhiÒu bÊt cËp (nh­ ®· nªu ra trong phÇn thùc tr¹ng) nh­ng v× ®ã lµ qui ®Þnh mang tÝnh chÊt b¾t buéc c¸c Ng©n hµng Th­¬ng m¹i kh«ng thÓ kh«ng thùc hiÖn. Tuy nhiªn trong nh÷ng tr­êng hîp ®Æc biÖt khi mµ c¸c kho¶n cho vay cã møc ®é rñi ro cao hoÆc chi phÝ ph¸t sinh tõ kho¶n cho vay ®ã cao h¬n b×nh th­êng, hoÆc kh¸ch hµng cã thÓ s½n sµng chÊp nhËn vay vèn Ng©n hµng víi møc l·i suÊt cao h¬n so víi trÇn l·i suÊt hiÖn hµnh, hoÆc bÊt cø mét lý do nµo kh¸c ®ßi hái kh¸ch hµng ph¶i chiô mét møc l·i suÊt cao h¬n so víi trÇn l·i suÊt qui ®Þnh th× Ng©n hµng cã thÓ yªu cÇu kh¸ch hµng vay vèn tr¶ l·i tr­íc hoÆc ph¶i ®Æt cäc theo mét tû lÖ nhÊt ®Þnh t¹i Ng©n hµng. Lµm ®iÒu nµy trªn danh nghÜa th× Ng©n hµng vÉn tu©n thñ qui ®Þnh cña Ng©n hµng Nhµ n­íc nh­ng l·i suÊt thùc tÕ trªn kho¶n vay sÏ cao h¬n (tÊt nhiªn ph¶i cã sù tho¶ thuËn gi÷a Ng©n hµng vµ kh¸ch hµng) do ®ã sÏ gióp cho Ng©n hµng bï ®¾p chi phÝ cña m×nh. Tuy nhiªn, ®©y ®óng lµ kü thuËt mang tÝnh chÊt t×nh thÕ ¸p dông víi nh÷ng tr­êng hîp thùc sù cÇn thiÕt. VÒ mÆt l©u dµi kh«ng thÓ xem ®©y lµ biÖn ph¸p hay v× nã cã thÓ ¶nh h­ëng ®Õn uy tÝn còng nh­ thÞ tr­êng cña Ng©n hµng. Nh­ vËy, c«ng cô l·i suÊt linh ho¹t bao gåm tæng thÓ nhiÒu ph­¬ng ph¸p, kü thuËt kh¸c nhau, ®Ó sö dông c«ng cô nµy mét c¸ch hiÖu qu¶ ®ßi hái Ng©n hµng ph¶i cã sù kÕt hîp mét c¸ch ®ång bé, ¸p dông mét c¸ch thÝch hîp trong nh÷ng tr­êng hîp cô thÓ kh¸c nhau, cã nh­ vËy míi cã thÓ ph¸t huy hiÖu qu¶ thùc sù cña nã. 2. Qu¶n lý møc chªnh lÖch/kho¶ng c¸ch l·i suÊt (hay rñi ro l·i suÊt): Ng©n hµng Th­¬ng m¹i võa lµ ng­êi ®i vay võa lµ ng­êi cho vay v× thÕ khi l·i suÊt thay ®æi, Ng©n hµng ph¶i chÞu rñi ro tõ hai phÝa, c¶ bªn nguån vèn (tµi s¶n nî) lÉn bªn sö dông vèn (tµi s¶n cã). Rñi ro l·i suÊt thÓ hiÖn ë chi phÝ vÒ nguån vèn lín h¬n thu nhËp tõ viÖc sö dông vèn khi ®ã Ng©n hµng kinh doanh bÞ lç, bÞ chi phèi do gi¶m gi¸ cña ®¬n vÞ tiÒn tÖ trong thêi gian cho vay, dÉn ®Õn t×nh tr¹ng vèn vµ l·i thu vÒ sau mét thêi gian nµo ®ã qui vÒ gi¸ trÞ hiÖn t¹i thêi ®iÓm cho vay kh«ng b»ng gi¸ trÞ bá ra (kh«ng b¶o toµn ®­îc vèn) kinh doanh Ng©n hµng bÞ lç, sè lîi nhuËn thu vÒ thùc chÊt lµ con sè ©m. Trong tr­êng hîp nµy, rñi ro l·i suÊt cña Ng©n hµng thùc chÊt lµ rñi ro do l¹m ph¸t...Ng©n hµng cã thÓ h¹n chÕ rñi ro nµy b»ng c¸ch ®­a ra møc l·i suÊt cã tÝnh ®Õn mét tû lÖ l¹m ph¸t dù kiÕn. §Ó ®¹t ®­îc môc ®Ých nãi trªn nhµ qu¶n lý Ng©n hµng th­êng tiÕn hµnh c¸c c«ng viÖc theo mét tr×nh tù nhÊt ®Þnh: Thø nhÊt dù ®o¸n l·i suÊt: Nh×n chung dù ®o¸n l·i suÊt lµ ®Ò ra QuyÕt ®Þnh nªn chän mua tµi s¶n nµo, cßn trong tr­êng hîp nµy lµ ®Ó cã thÓ lo¹i trõ rñi ro l·i suÊt víi c¸c danh môc tµi s¶n cã cña Ng©n hµng. §©y lµ mét c«ng viÖc hÕt søc khã kh¨n bëi lÏ c¸c m« h×nh dù ®o¸n l·i suÊt sÏ thay ®æi theo chiÒu h­íng nµo thùc tÕ th­êng hÕt søc phøc t¹p, phô thuéc vµo nhiÒu biÕn sè vËn ®éng tr¸i ng­îc nhau, chÝnh v× thÕ trªn thùc tÕ ch­a cã c¸ch thøc nµo ®Ó dù b¸o chÝnh x¸c sù thay ®æi cña l·i suÊt. Nh÷ng dù ®o¸n sai lÇm cã thÓ g©y ra nh÷ng thiÖt h¹i to lín, do ®ã ra QuyÕt ®Þnh dùa trªn dù ®o¸n l·i suÊt cã thÓ lµ mét nguy hiÓm. Sau khi cã thÓ biÕt ®­îc xu h­íng vËn ®éng cña l·i suÊt ph¶i tiÕn hµnh ph©n tÝch tÝnh nhËy c¶m víi l·i suÊt cña c¸c tµi s¶n, ph©n tÝch kho¶ng c¸ch vµ kho¶ng thêi gian tån t¹i. Mét vÊn ®Ò khã kh¨n ®Æt ra cho c¸c Ng©n hµng Th­¬ng m¹i trong viÖc ®iÒu chØnh c¬ cÊu b¶ng tæng kÕt tµi s¶n ®Ó cã lîi cho kinh doanh lµ ë chç cã thÓ sÏ rÊt tèn kÐm ®èi víi nh÷ng ho¹t ®éng g¾n h¹n. Ng©n hµng cã thÓ bÞ rµng buéc vµo c¸c tµi s¶n cã vµ tµi s¶n nî víi nh÷ng kho¶ng thêi gian tån t¹i riªng biÖt, bëi v× nã bÞ rµng buéc vµo nhiÒu yÕu tè. Trong ®iÒu kiÖn m«i tr­êng kinh tÕ lu«n thay ®æi, rñi ro l·i suÊt lu«n cã nguy c¬ t¨ng lªn v× thÕ ®· thóc ®Èy viÖc s¸ng t¹o ra nh÷ng c«ng cô tµi chÝnh míi gióp cho c¸c nhµ kinh doanh nãi chung vµ kinh doanh Ng©n hµng nãi riªng h¹ thÊp thiÖt h¹i do rñi ro l·i suÊt, nh÷ng c«ng cô chñ yÕu mµ c¸c Ng©n hµng th­êng sö dông ®ã lµ: Thùc hiÖn trao ®æi l·i suÊt (Swap) sö dông c¸c hîp ®ång tµi chÝnh cã kú h¹n (thÞ tr­êng giao dÞch cã kú h¹n), sö dông c¸c c«ng cô nî lùa chän (thÞ tr­êng giao dÞch chän lùa c¸c c«ng cô nî). Sau ®©y chóng ta sÏ xem xÐt c¸c Ng©n hµng sö dông c¸c c«ng cô nµy nh­ thÕ nµo ®Ó h¹n chÕ rñi ro l·i suÊt cña m×nh. 2.1 Sö dông kü thuËt trao ®æi l·i suÊt (Swap l·i suÊt): Ph­¬ng ph¸p ®æi chÐo l·i suÊt xuÊt hiÖn lÇn ®Çu tiªn trªn thÞ tr­êng tr¸i kho¸n Ch©u ¢u n¨m 1981. Nh÷ng sù ®æi chÐo l·i suÊt, gióp mét tæ chøc tµi chÝnh cã nhiÒu tµi s¶n cã, lo¹i nh¹y c¶m víi l·i suÊt h¬n so víi tµi s¶n nî lo¹i nh¹y c¶m víi l·i suÊt cã thÓ trao ®æi c¸c dßng tiÒn thanh to¸n víi mét tæ chøc tµi chÝnh cã nhiÒu tµi s¶n nî, lo¹i nh¹y c¶m vÒ l·i suÊt h¬n tµi s¶n lo¹i nh¹y c¶m víi l·i suÊt nhê vËy gi¶m ®­îc rñi ro vÒ l·i suÊt cho c¶ 2 phÝa. Ch¼ng h¹n víi Ng©n hµng A chóng ta xÐt trªn. §Ó lo¹i bá rñi ro l·i suÊt vµ lµm t­¬ng xøng nh¹y c¶m vÒ l·i suÊt cña nh÷ng tµi s¶n cã vµ tµi s¶n nî cña m×nh, Ng©n hµng A ph¶i chuyÓn 200 triÖu tµi s¶n cã, lo¹i cã l·i suÊt cè ®Þnh thµnh 200 triÖu lo¹i cã l·i suÊt thay ®æi. Ch¼ng h¹n 1 Ng©n hµng kh¸c, VD Ng©n hµng B, cã 200 triÖu tµi s¶n nî, lo¹i cã l·i suÊt cè ®Þnh vµ 200 triÖu tµi s¶n cã lo¹i nh¹y c¶m víi l·i suÊt do ®ã Ng©n hµng nµy muèn lo¹i bá rñi ro l·i suÊt, thµnh 200 triÖu tµi s¶n cã, lo¹i cã tµi s¶n cè ®Þnh. Khi ®ã, mét trung gian tµi chÝnh sÏ lµm cho 2 bªn céng t¸c víi nhau víi mét mãn lÖ phÝ vµ ®­a ra mét hîp ®ång, trong ®ã Ng©n hµng A sÏ thanh to¸n cho Ng©n hµng B tiÒn l·i thu ®­îc cña 200 triÖu tµi s¶n cã, lo¹i cã l·i suÊt cè ®Þnh. Ng­îc l¹i, Ng©n hµng B sÏ thanh to¸n cho Ng©n hµng A tiÒn l·i thu ®­îc cña 200 triÖu tµi s¶n cã, lo¹i nh¹y c¶m víi l·i suÊt cuéc ®èi chÐo l·i suÊt nµy sÏ dÉn ®Õn viÖc lo¹i bá hoµn toµn rñi ro l·i suÊt cho c¶ 2 phÝa. Ng©n hµng A sÏ cã thu nhËp lo¹i nh¹y c¶m víi l·i suÊt cña 200 triÖu tµi s¶n cã, kho¶n tiÒn nµy sÏ c©n xøng mét c¸ch chÝnh x¸c víi tiÒn thanh to¸n 200 triÖu tµi s¶n nî lo¹i nh¹y c¶m víi l·i suÊt. (500 triÖu - 300 triÖu = 200 triÖu). Ng­îc l¹i Ng©n hµng B sÏ cã thu nhËp lo¹i theo l·i suÊt cè ®Þnh cña 200 triÖu, kho¶n tiÒn nµy sÏ c©n xøng mét c¸ch chÝnh x¸c víi tiÒn thanh to¸n lo¹i theo l·i suÊt cè ®Þnh cña 200 triÖu tµi s¶n nî. C¸i hay cña ph­¬ng ph¸p nµy lµ ë chç nã kh«ng ®ßi hái Ng©n hµng nµo ph¶i dµn xÕp l¹i b¶ng tæng kÕt tµi s¶n cu¶ m×nh, do ®ã c¸c trao ®æi l·i suÊt lµ ph­¬ng ph¸p t­¬ng ®èi Ýt tèn kÐm ®Ó gi¶m rñi ro l·i suÊt. 2.2 Sö dông c«ng cô hîp ®ång tµi chÝnh kú h¹n hoÆc hîp ®ång quyÒn chän: C¸c Ng©n hµng trong vÝ dô ph©n tÝch ë trªn cã thÓ lo¹i bá rñi ro l·i suÊt cña m×nh b»ng nghiÖp vô tù b¶o hiÓm, th«ng qua viÖc sö dông c¸c hîp ®ång tµi chÝnh thêi h¹n hoÆc giao sau. C¸c nghiÖp vô nµy th­êng rÊt phøc t¹p nh­ng vÒ c¬ b¶n chóng ho¹t ®éng nh­ sau: Gi¶ sö Ng©n hµng A trong vÝ dô nªu trªn dù ®o¸n r»ng l·i suÊt lµ ©m (300 triÖu - 500 triÖu = - 200 triÖu) do ®ã hä ®øng tr­íc nguy c¬ chÞu rñi ro l·i suÊt, hä cÇn ph¶i ho¸n chuyÓn 200 triÖu tµi s¶n cã lo¹i cã l·i suÊt æn ®Þnh 200 triÖu tµi s¶n cã lo¹i nh¹y c¶m víi l·i suÊt. HoÆc lµ hä ph¶i kÝ hîp ®ång trao ®æi l·i suÊt cho mãn tiÒn ®ã. Nh­ng cã thÓ l·i suÊt thùc tÕ sÏ kh«ng t¨ng, thËm chÝ gi¶m. Trong c¶ hai tr­êng hîp nµy, Ng©n hµng ®Òu kh«ng thu ®­îc lîi Ých g×, thËm chÝ bÞ thiÖt. Do ®ã ®Ò phßng l·i suÊt thùc tÕ sÏ t¨ng, mµ kh«ng ph¶i ho¸n chuyÓn c¸c tµi s¶n hoÆc trao ®æi l·i suÊt, Ng©n hµng A cã thÓ ký kÕt c¸c hîp ®ång tµi chÝnh kú h¹n trong ®ã Ên ®Þnh sÏ trao ®æi phÇn tµi s¶n cã, cã l·i suÊt cè ®Þnh víi Ng©n hµng B t¹i mét thêi ®iÓm Ên ®Þnh trong t­¬ng lai, víi gi¸ c¶ Ên ®Þnh tr­íc, tøc lµ sù giao nép theo kú h¹n. Nh­ vËy sù gia t¨ng l·i suÊt sÏ kh«ng ¶nh h­ëng g× ®Õn lîi nhuËn cña c¶ hai bªn. Khã kh¨n ë ®©y lµ ®ßi hái c¸c tµi s¶n ®em trao ®æi ph¶i ®­îc chuÈn ho¸, do vËy cã thÓ cã sù x¾p xÕp trïng khíp nh­ trong vÝ dô. MÆt kh¸c, hai bªn l¹i kh«ng cã quyÒn ®¬n ph­¬ng huû bá hîp ®ång. §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng nµy, Ng©n hµng cßn sö dông c¸c hîp ®ång lùa chän trong ®ã cã Ên ®Þnh tr­íc gi¸ c¶, nh­ng cã thÓ kh«ng thùc hiÖn hîp ®ång, tuy nhiªn ph¶i bá ra mét chi phÝ ®Ó mua quyÒn chän ®ã (ký hîp ®ång thùc hiÖn trong t­¬ng lai nh­ng ®Õn thêi ®iÓm ®ã c¨n cø vµo t×nh h×nh cô thÓ cña thÞ tr­êng cã quyÒn lùa chän thùc hiÖn hoÆc kh«ng thùc hiÖn hîp ®ång, chi phÝ bá ra ®­îc gäi lµ gi¸ cña quyÒn chän). C¸c gi¶i ph¸p vµ c«ng cô ®Ò cËp ®Õn ë trªn ®©y mang nÆng tÝnh kü thuËt vµ ®ßi hái sù hoµn thiÖn cña thÞ tr­êng tµi chÝnh, hiÖn nay nã míi chØ ®­îc ¸p dông chñ yÕu ë c¸c n­íc cã thÞ tr­êng tµi chÝnh ph¸t triÓn ë ®ã cã ®iÒu kiÖn kü thuËt còng nh­ tr×nh ®é chuyªn m«n cao ë ®ã nã ®­îc sö dông mét c¸ch réng r·i. Cßn ë n­íc ta hiÖn nay do ®iÒu kiÖn kinh tÕ - kü thuËt ch­a cho phÐp do ®ã c¸c c«ng cô nãi trªn ch­a ®­îc ®­a vµo sö dông. Tuy nhiªn víi ®µ ph¸t triÓn cña mét nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng vµ xu h­íng héi nhËp khu vùc vµ thÕ giíi th× c¸c Ng©n hµng Th­¬ng m¹i nãi chung vµ Ng©n hµng Th­¬ng m¹i cæ phÇn qu©n ®éi nãi riªng ph¶i sím nghÜ ®Õn nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m ng¨n ngõa rñi ro l·i suÊt trong ho¹t ®éng cña m×nh, ®Ó s½n sµng ®­a vµo sö dông khi c¸c ®iÒu kiÖn cña thÞ tr­êng còng nh­ b¶n th©n Ng©n hµng cho phÐp. 3. L·i suÊt ®iÒu hoµ vèn trong néi bé ng©n hµng Do tÝnh chÊt ®Æc thï cña ngµnh, NHTMCPQ§ cã mét ®Þa bµn ho¹t ®éng rÊt réng lín. KÐo dµi tõ B¾c vµo Nam, tõ c¸c vïng nói cao, T©y nguyªn ®Õn c¸c h¶i ®¶o xa x«i, cø ®©u cã c¸c doanh nghiÖp qu©n ®éi ho¹t ®éng lµ ë ®ã cã mÆt cña ng©n hµng nh»m ®¸p øng kÞp thêi nhu cÇu vÒ vèn vµ thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña lo¹i h×nh doanh nghiÖp nµy. V× ho¹t ®éng trªn mét ®Þa bµn réng lín nh­ vËy, NHTMCPQ§ cã nh÷ng khã kh¨n, thuËn lîi nhÊt ®Þnh. Do mçi khu vùc, mçi vïng ho¹t ®éng cã nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi kh¸c nhau nªn cã nh÷ng t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn ho¹t ®éng huy ®éng vµ cho vay cña Ng©n hµng, cã nh÷ng vïng, nh÷ng khu vùc cã kh¶ n¨ng rÊt lín trong viÖc huy ®éng vèn nh­ng l¹i kh«ng thÓ cho vay v× nhu cÇu vÒ vèn ë khu vùc ®ã rÊt thÊp, ng­îc l¹i cã nh÷ng vïng, nh÷ng khu vùc nhu cÇu vay vèn rÊt cao nh­ng kh¶ n¨ng huy ®éng vèn l¹i kh«ng ®¸p øng ®­îc. XuÊt ph¸t tõ thùc tÕ ®ã nªn ch¨ng NHTMCPQ§ thµnh lËp riªng cho m×nh mét quü ®iÒu hoµ vèn néi bé nh»m ph¸t huy lîi thÕ, mµ kh«ng ph¶i ng©n hµng nµo còng cã ®­îc, ®ång thêi kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n vÒ t×nh tr¹ng huy ®éng vµ cho vay kh«ng æn ®Þnh gi÷a c¸c chi nh¸nh trong néi bé hÖ thèng. Tuy nhiªn, ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng c¸c chi nh¸nh cã kh¶ n¨ng huy ®éng vèn lín nh­ng viÖc cho vay h¹n chÕ, bÞ thiÖt thßi do chi phÝ huy ®éng cao nh­ng thu nhËp tõ l·i vay thÊp. Trung t©m ®iÒu hoµ vèn néi bé nªn ¸p dông mét møc l·i suÊt nhÊt ®Þnh (Ýt nhÊt lµ còng ph¶i ®ñ ®Ó bï ®¾p c¸c kho¶n chi phÝ cña viÖc huy ®éng), ®èi víi c¸c chi nh¸nh cã vèn d­ thõa chuyÓn vÒ Trung t©m. C¸c kho¶n chi phÝ nµy sÏ do c¸c chi nh¸nh cã nhu cÇu ®iÒu ®éng vèn tõ trung t©m g¸nh chÞu. Lµm ®­îc nh­ vËy sÏ kh«ng nh÷ng kh¾c phôc t×nh tr¹ng d­ thõa, thiÕu hôt vèn gi÷a c¸c chi nh¸nh trong néi bé hÖ thèng ng©n hµng mµ cßn thóc ®Èy sù ph¸t triÓn chung, ®Æc biÖt lµ trong t­¬ng lai, khi ph¶i c¹nh tranh víi c¸c ng©n hµng lín th× ho¹t ®éng cña trung t©m nµy sÏ thóc ®Èy qóa tr×nh tÝch tô, tËp trung vèn mét c¸ch nhanh chãng, chi phÝ thÊp, gióp cho Ng©n hµng cã ®ñ kh¶ n¨ng tham gia vµo c¸c dù ¸n lín hoÆc c¸c c¬ héi kinh doanh cã kh¶ n¨ng sinh lêi cao. 4. Hoµn thiÖn hÖ thèng cña Ng©n hµng Lµ mét doanh nghiÖp míi ®i vµo ho¹t ®éng, l¹i kinh doanh trong mét lÜnh vùc hÕt søc nh¹y c¶m ®ã lµ kinh doanh tiÒn tÖ, Ng©n hµng Th­¬ng m¹i cæ phÇn qu©n ®éi ®ang gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n, tõ c¬ së vËt chÊt kü thuËt ®Õn n¨ng lùc tr×nh ®é cña ®éi ngò c¸n bé c«ng nh©n viªn Ng©n hµng còng nh­ qui m« vµ thÞ tr­êng ho¹t ®éng. Bëi vËy, ®Ó cã thÓ tù v­¬n lªn kh¼ng ®Þnh m×nh trong ®iÒu kiÖn thÞ tr­êng trong n­íc vµ quèc tÕ ngµy cµng khã kh¨n bªn c¹nh sù quan t©m gióp ®ì cña c¸c ban ngµnh, c¬ quan h÷u quan nh­ Ng©n hµng Trung ­¬ng, Bé quèc phßng, Bé tµi chÝnh, ®ßi hái b¶n th©n Ng©n hµng ph¶i kh«ng ngõng nç lùc cè g¾ng lÊy môc tiªu: “an toµn, hiÖu qu¶, ph¸t triÓn trong thÕ æn ®Þnh”. §Ó thùc hiÖn ®­îc môc tiªu ®ã kh«ng cã c¸ch nµo kh¸c lµ thùc thi mét gi¶i ph¸p mang tÝnh ®ång bé tõ viÖc hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n trÞ ®iÒu hµnh, n©ng cao chÊt l­îng tÝn dông ®Õn viÖc hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ Ng©n hµng, tiÕn hµnh ®µo t¹o l¹i ®éi ngò c¸n bé c«ng nh©n viªn...Thùc hiÖn ®iÒu nµy, thêi gian qua, Ng©n hµng Th­¬ng m¹i cæ phÇn qu©n ®éi ®· tõng b­íc hoµn thiÖn c¬ cÊu tæ chøc t¹o ra sù thèng nhÊt ®oµn kÕt cao trong néi bé Ng©n hµng tõ c«ng t¸c qu¶n trÞ ®iÒu hµnh ®ªn sù phèi hîp ho¹t ®éng gi÷a c¸c phßng ban. Hµng n¨m, Ng©n hµng cã tæ chøc cho c¸n bé c«ng nh©n viªn ®i häc c¸c líp ng¾n h¹n nh»m kh«ng ngõng cËp nhËt kiÕn thøc vµ n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n. Ngoµi ra, nh»m ®¸p øng cho nhu cÇu më réng thÞ tr­êng còng nh­ ®Þa bµn ho¹t ®éng, hµng n¨m Ng©n hµng cã tæ chøc c¸c ®ît thi tuyÓn nh»m tuyÓn dông ®éi ngò c¸n bé míi, trÎ, n¨ng ®éng cã n¨ng lùc tr×nh ®é chuyªn m«n s©u, cã tr×nh ®é ngo¹i ng÷, tin häc. Cã thÓ nãi ®iÒu nµy ®· gãp phÇn kh«ng nhá vµ viÖc thóc ®Èy sù ph¸t triÓn chung cña ho¹t ®éng Ng©n hµng thêi gian qua. Ng©n hµng còng kh«ng ngõng më réng ®Þa bµn ho¹t ®éng còng nh­ c¸c chi nh¸nh cña m×nh. HiÖn nay, Ng©n hµng Th­¬ng m¹i cæ phÇn qu©n ®éi cã Héi së chÝnh ë Hµ Néi vµ hai chi nh¸nh ë H¶i Phßng vµ Thµnh phè Hå ChÝ Minh ngoµi ra cßn cã c¸c v¨n phßng ®ãng trªn c¸c ®Þa bµn kh¸c hau nh­ Lý Nam §Õ, Thanh Xu©n Hµ Néi...Víi môc tiªu ph¸t triÓn æn ®Þnh, kh«ng ngõng t¨ng c­êng kh¶ n¨ng ho¹t ®éng còng nh­ c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng ®ßi hái Ng©n hµng cÇn tiÕp thu hoµn thiÖn vµ lµm tèt h¬n n÷a c¸c c«ng t¸c trªn. VÒ c«ng t¸c qu¶n trÞ, ®iÒu hµnh, ph¶i nhanh chãng h×nh thµnh m« h×nh Ng©n hµng hai cÊp, trong ®ã Héi së chÝnh lµm chøc n¨ng ®iÒu hµnh, cßn c¸c chi nh¸nh sÏ thùc hiÖn chøc n¨ng kinh doanh, trªn c¬ së ph©n ®Þnh râ chøc n¨ng cña c¸c bé phËn sÏ gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng còng nh­ c«ng t¸c qu¶n trÞ ®iÒu hµnh. Kh«ng ngõng bæ tóc vµ n©ng cao h¬n n÷a tr×nh ®é nghiÖp vô chuyªn m«n cho c¸c c¸n bé c«ng nh©n viªn, ®Æc biÖt lµ nh÷ng kiÕn thøc ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña thÞ tr­êng ph¸t triÓn trong t­¬ng lai nh­ c¸c nghiªp vô t­ vÊn ®Çu t­ chøng kho¸n, ®¹i lý ph¸t hµnh, m«i giíi chøng kho¸n...Ngoµi ra Ng©n hµng còng cÇn ph¶i tiÕp tôc më réng c¸c chi nh¸nh còng nh­ v¨n phßng ®¹i diÖn, t¨ng c­êng ho¹t ®éng trªn c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng ®Ó Ng©n hµng tù giíi thiÖu vÒ m×nh víi kh¸ch hµng. Cã thÓ nãi, cho ®Õn nay trong phÇn lín bé phËn d©n c­ cßn ch­a cã sù hiÓu biÕt ®Çy ®ñ vÒ Ng©n hµng. ChÝnh v× vËy ph¶i gi¸o dôc tuyªn truyÒn sao cho mçi c¸n bé cña Ng©n hµng lµ mét nh©n viªn Marketing, mçi mét kh¸ch hµng lµ mét nh©n viªn Marketing ®em ®Õn sù hiÓu biÕt cña c«ng chóng ®èi víi ho¹t ®éng cña Ng©n hµng. III. Mét sè kiÕn nghÞ 1. KiÕn nghÞ ®èi víi NHNN - VÊn ®Ò nî qu¸ h¹n: HiÖn nay nî qu¸ h¹n ®èi víi c¸c NHTM nãi chung vµ NHTMCPQ§ nãi riªng lu«n lµ vÊn ®Ò thêi sù nãng báng, lµ mèi quan t©m hµng ®Çu cña l·nh ®¹o ng©n hµng còng nh­ c«ng t¸c tÝn dông, bëi lÏ nã liªn quan trùc tiÕp ®Õn chÊt l­îng c«ng t¸c tÝn dông còng nh­ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng chung cña Ng©n hµng. Tuy nhiªn trong ph¹m vi bµi viÕt nµy ng­êi viÕt kh«ng ®Ò cËp ®Õn nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó n©ng cao chÊt l­îng c«ng t¸c tÝn dông mµ chØ ®Ò cËp ®Õn mét gãc ®é cã liªn quan ®Õn viÖc qu¶n lý l·i suÊt cña NHNN ®ã lµ vÊn ®Ò l·i suÊt nî qu¸ h¹n. ViÖc qu¶n lý l·i suÊt cña NHNN ®ang ®­îc dÇn dÇn níi láng tõng b­íc theo h­íng tù do ho¸ nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c NHTM chñ ®éng h¬n trong viÖc ®Ò ra c¸c møc l·i suÊt cô thÓ cña m×nh th× viÖc l·i suÊt nî qu¸ h¹n vÉn bÞ quy ®Þnh mét c¸ch c÷ng nh¾c, mang tÝnh ¸p ®Æt chñ quan lµ ®iÒu ch­a hîp lý vµ ®i ng­îc l¹i xu h­íng tù do hãa l·i suÊt. ViÖc ng­êi vay kh«ng tr¶ nî ®óng h¹n th× ph¶i chÞu mét møc l·i suÊt cao h¬n ®èi víi kho¶n nî qu¸ h¹n ®ã lµ mét quy ®Þnh ®­îc chÊp nhËn tõ tr­íc ë n­íc ta vµ còng lµ th«ng lÖ quèc tÕ. Tuy nhiªn ¸p dông mét m­c snî l·i suÊt qu¸ h¹n chung cho mäi ®èi t­îng lµ ®iÒu kh«ng phï hîp bëi lÏ chóng ta biÕt r»ng, cã nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau dÉn ®Õn t×nh tr¹ng nî qua h¹n cña ng­êi vay, h¬n n÷a møc ®é thiÖt h¹i do kh¸ch hµng kh«ng tr¶ nî ®óng h¹n ®èi víi c¸c Ng©n hµng kh¸c nhau th× kh¸c nhau bëi vËy chØ cã b¶n th©n c¸c NHTM míi biÕt ph¶i øng xö sao cho phï hîp ®èi víi c¸c kho¶n nî qu¸ h¹n trong tõng tr­êng hîp cô thÓ. Ch¼ng h¹n nh­ ®èi víi nh÷ng tr­êng hîp do nguyªn nh©n kh¸ch quan: thiªn tai, ho¶ ho¹n c¬ chÕ chÝnh s¸ch thay ®æi ... th× nªn ®Æt kho¶n tiÒn ph¹t thÊp hoÆc kh«ng ¸p dông møc ph¹t nh»m gióp kh¸ch hµng th¸o gì khã kh¨n vµ duy tr× mèi quan hÖ l©u dµi. H¬n thÕ n÷a, trong nhiÒu tr­êng hîp viÖc quy ®Þnh ph¹t nî qóa h¹n chØ mang tÝnh chÊt h×nh thøc vµ kh«ng thÓ thùc hiÖn ®­îc trong thùc tÕ bëi lÏ, do gÆp ph¶i khã kh¨n bÊt kh¶ kh¸ng nh­ c¸c tr­êng hîp nªu trªn viÖc tr¶ nî ®· kh«ng thÓ thùc hiÖn ®­îc th× lµm sao cã thÓ tr¶ ®­îc l·i suÊt ph¹t qu¸ h¹n. Do ®ã nÕu cø cè t×nh ¸p dông nh­ vËy th× chØ lµm cho t×nh h×nh trë nªn c¨ng th¼ng. Ng­îc l¹i ®èi víi nh÷ng tr­êng hîp bÞ m¾c nî qóa h¹n do nguyªn nh©n chñ quan nh­ kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh kh«ng hiÖu qu¶, yÕu kÐm trong qu¶n trÞ ®iÒu hµnh... th× nªn ¸p dông mét møc l·i suÊt nî qua h¹n cao h¬n ®Ó c¶nh tØnh hä. §èi víi nh÷ng tr­êng hîp kh¸ch hµng cè t×nh vi ph¹m t× cÇn ph¶i ¸p dông møc ph¹t thËt cao ®Ó ng¨n chÆn, kh«ng cho t×nh h×nh ®ã t¸i diÔn. Tõ thùc tÕ ph©n tÝch trªn ®©y, chóng ta thÊy r»ng viÖc quy ®Þnh l·i suÊt nî qu¸ h¹n ®èi víi tõng kho¶n nî qóa h¹n cô thÓ nªn giao cho c¸c NHTM QuyÕt ®Þnh th× sÏ hîp lý h¬n vµ ph¶n ¸nh ®óng xu h­íng tù do ho¸ l·i suÊt hiÖn nay. - T¹o m«i tr­êng c¹nh tranh lµnh m¹nh: NHNN cÇn t¹o ra mét m«i tr­êng c¹nh tranh lµnh m¹nh gi÷a c¸c NHTM ®Ó gióp cho c¬ chÕ cho vay theo l·i suÊt tho¶ thuËn b»ng VND ®­îc thùc hiÖn thµnh c«ng, dùa trªn cung cÇu vÒ vèn. - Sö dông hiÖu qu¶ c¸c c«ng cô: NHNN t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c NHTM qu¶n lý vèn kh¶ dông cña m×nh mét c¸ch hiÖu qu¶ h¬n th«ng qua viÖc thóc ®Èy c¸c c«ng cô SWAP, FORWARD, chiÕt khÊu vµ t¸i chiÕt khÊu. - TÝnh ®éc lËp trong ®iÒu kiÖn héi nhËp: HiÖn nay, NHNN mÆc dï ®· ®éc lËp h¬n trong ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, nh­ng vÉn ch­a cã ®­îc tÝnh ®éc lËp ë møc cÇn thiÕt cña mét NHTW hiÖn ®¹i. Trong thêi gian tíi, ChÝnh phñ cÇn t¨ng c­êng tÝnh ®éc lËp cña NHNN trong ®iÒu kiÖn chÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia. 2. KiÕn nghÞ ®èi víi NHTMCPQ§ - N©ng cao tÝnh c¹nh tranh: Trong qu¸ tr×nh tù do ho¸ tµi chÝnh vµ héi nhËp quèc tÕ vÒ Ng©n hµng, c¸c NHTM nãi chung vµ NHTMCPQ§ nãi riªng sÏ ph¶i c¹nh tranh quyÕt liÖt h¬n. Ng©n hµng lµm ¨n cã l·i sÏ tån t¹i vµ ng­îc l¹i Ng©n hµng mµ lµm ¨n thua lç sÏ cã thÓ bÞ ®ãng cöa. Tr­íc nh÷ng søc Ðp cña c¹nh tranh, NHTMCPQ§ cÇn ph¶i kh«ng ngõng n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý, c¾t gi¶m chi phÝ…, ®Ó cho vay víi l·i suÊt hÊp dÉn nhÊt. - Qu¶n lý tÝn dông theo ®Þnh h­íng thÞ tr­êng: Tõ khi ViÖt Nam thùc hiÖn c¶i c¸ch kinh tÕ, c¸c NHTM ë ViÖt Nam ®· ®­îc thµnh lËp kh¸ dÔ dµng vµ ph¸t triÓn víi tèc ®é rÊt nhanh. Tuy nhiªn, c¸c NHTM (nhÊt lµ c¸c NHTMCP) vÉn bÞ h¹n chÕ bëi møc vèn thÊp, nî qu¸ h¹n l¹i cao. Sù dÔ tæn th­¬ng cña Ng©n hµng cã thÓ lµ th¸ch thøc lín khi chuyÓn sang mét c¬ chÕ thÞ tr­êng thùc sù. §Æc biÖt khi tù do ho¸ l·i suÊt, th¶ næi tû gi¸ trong ®iÒu kiÖn héi nhËp quèc tÕ. ViÖc chuyÓn ®æi sang c¬ chÕ l·i suÊt mang tÝnh thÞ tr­êng ë ViÖt Nam hiÖn nay lµ cÇn thiÕt vµ lµ yªu cÇu cña c«ng cuéc c¶i c¸ch kinh tÕ toµn diÖn h¬n theo ®Þnh h­íng thÞ tr­êng. Do vËy, c¸c NHTM nãi chung vµ NHTMCPQ§ nãi riªng ph¶i tÝch cùc c¶i c¸ch qu¶n lý tÝn dông theo ®Þnh h­íng thÞ tr­êng vµ ®ã sÏ lµ c¬ së cho viÖc ph¸t triÓn ho¹t ®éng kinh doanh cña Ng©n hµng ngµy mét hiÖu qu¶ h¬n. - N©ng cao tr×nh ®é nghiÖp vô: Tr­íc nh÷ng yªu cÇu ®æi míi cña nÒn kinh tÕ vµ héi nhËp quèc tÕ, NHTMCPQ§ cÇn ph¶i bæ sung lùc l­îng c¸n bé cã tr×nh ®é nghiÖp vô trong kh©u qu¶n lý luång vèn vµ duy tr× tÝnh thanh kho¶n hîp lý cña ng©n hµng, dù b¸o biÕn ®éng l·i suÊt vµ tû gi¸. CËp nhËt vµ b¸o c¸o t×nh h×nh l·i suÊt cña Ng©n hµng cho NHNN. Tham gia tÝch cùc ho¹t ®éng thÞ tr­êng më vµ c¸c nghiÖp vô kh¸c nh­ chiÕt khÊu, t¸i chiÕt khÊu, SWAP víi NHNN khi thiÕu kh¶ n¨ng thanh to¸n. - N©ng cÊp c¬ së vËt chÊt: Mét vÊn ®Ò cuèi cïng lµ Ng©n hµng ph¶i t¨ng c­êng n©ng cÊp c¬ së vËt chÊt, trang thiÕt bÞ c«ng nghÖ míi còng nh­ m¹ng l­íi ho¹t ®éng ®Ó phôc vô cho ho¹t ®éng kinh doanh cña Ng©n hµng ®¹t hiÖu qu¶ cao h¬n trong thêi gian tíi. KÕt luËn Cã thÓ nãi viÖc chuyÓn tõ c¬ chÕ qu¶n lý tËp trung, quan liªu bao cÊp sang c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc lµ mét trong nh÷ng b­íc ngoÆt quan träng trong c«ng t¸c ®æi míi qu¶n lý ë n­íc ta, tr­íc hÕt lµ ë gãc ®é nhËn thøc t­ duy lÝ luËn. Tuy nhiªn ®Ó thùc hiÖn ®­îc ®iÒu ®ã trong thùc tiÔn nã ®ßi hái mét qóa tr×nh l©u dµi võa thùc hiÖn võa tæng kÕt ®óc rót kinh nghiÖm, kh«ng thÓ cho r»ng thùc hiÖn ®­îc ngay mét sím mét chiÒu. ViÖc qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch l·i suÊt cña NHNN ViÖt Nam thêi gian qua ®· cã nh÷ng b­¬c chuyÓn biÕn ®¸ng kÓ theo h­íng dÇn dÇn níi láng viÖc qu¶n lý mang tÝnh chÊt mÖnh lÖnh hµnh chÝnh, tõng b­íc t¹o ®iÒu kiÖn tèt h¬n cho c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i trong viÖc chñ ®éng ®Ò ra c¸c møc l·i suÊt cña riªng m×nh, trªn c¬ së vÒ vèn cung cÇu trªn thÞ tr­êng. Tuy vËy chÝnh s¸ch l·i suÊt hiÖn hµnh vÉn ch­a hoµn toµn tho¸t khái viÖc qu¶n lý mang tÝnh chÊt chñ quan, Ðp buéc g©y ra nhiÒu khã kh¨n cho c¸c NHTM trong qóa tr×nh thùc hiÖn, còng nh­ viÖc thùc hiÖn chøc n¨ng ®ßn bÈy kinh tÕ cña c«ng cô l·i suÊt. ChÝnh v× vËy trong xu h­íng ®æi míi t­ duy cña nÒn kinh tÕ chÝnh s¸ch l·i suÊt còng cÇn ®­îc tiÕp tôc hoµn thiÖn theo h­íng tù do ho¸ trªn c¬ së thõa nhËn vµ t«n träng sù vËn ®éng cña c¸c quy luËt kinh tÕ kh¸ch quan. NhiÖm vô cña c¸c NHTM lµ gãp phÇn cïng NHNN thùc hiÖn c¸c môc tiªu cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia. V× vËy viÖc x©y dùng mét chÕ ®é cô thÓ võa ®¶m b¶o chÊp hµnh nghiªm chØnh mäi chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch qu¶n lý cña Nhµ n­íc võa ®¶m b¶o tÝnh c¹nh tranh vµ thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña b¶n th©n ng©n hµng lu«n lµ vÊn ®Ò ®­îc quan t©m cña c¸c NHTM nãi chung vµ NHTMCPQ§ nãi riªng. MÆc dï ®· giµnh nhiÒu thêi gian vµ c«ng søc ®Ó nghiªn cøu t×m hiÓu vÊn ®Ò song ch¾c ch¾n bµi viÕt kh«ng tr¸nh khái nh÷ng h¹n chÕ vµ thiÕu sãt nhÊt ®Þnh c¶ vÒ mÆt nhËn thøc lÝ luËn còng nh­ t×nh h×nh thùc tiÔn. V× vËy em kÝnh mong cã ®­îc sù gióp ®ì chØ b¶o cña c¸c thÇy c« gi¸o, c¸c b¹n ®Ó nhËn thøc cña em vÒ vÊn ®Ò nghiªn cøu ®­îc ®Çy ®ñ vµ hoµn thiÖn h¬n. Tµi liÖu tham kh¶o 1. TiÒn tÖ, Ng©n hµng vµ thÞ tr­êng tµi chÝnh - Predric S. Mishkin NXB Khoa häc Kü thuËt, 1997. 2. Ng©n hµng th­¬ng m¹i - Eward. W. read 7 Eward K. Gill, 1995. 3. Kinh tÕ häc - David Berg (tËp 2) 4. Lý thuyÕt tæng qu¸t vÒ viÖc lµm - L·i suÊt - TiÒn tÖ- John Maynard Keynes NXB Gi¸o dôc, 1996. 5. Ph¸p luËt ng©n hµng (1992), LuËt ng©n hµng Nhµ n­íc vµ c¸c tæ chøc tÝn dông (2000) 6. C¸c QuyÕt ®Þnh qu¶n lý l·i suÊt cña Ng©n hµng Nhµ n­íc 7. B¸o c¸o th­êng niªn c¸c n¨m 1998 - 2001 cña NHNN ViÖt Nam 8. C¸c quyÕt ®Þnh qu¶n lý l·i suÊt cña NHTMCPQ§ 9. B¸o c¸o th­êng niªn cña NHTMCPQ§ c¸c n¨m 2000, 2001, 2002 10. VÊn ®Ò ®æi míi ChÝnh s¸ch tµi chÝnh - tiÒn tÖ, kiÓm so¸t l¹m ph¸t ë VN vµ kinh nghiªm cña NhËt b¶n - TrÇn Quang Nghiªm, NguyÔn Ngäc TuÊn, Ng« TrÝ Long, NguyÔn TiÕn Tho¶, D­¬ng Thu H­¬ng. NXB ChÝnh trÞ quèc gia, 1995 11. Th«ng tin chuyªn ®Ò l·i suÊt Ng©n hµng TËp 1,2 - NHNN ViÖt Nam - ViÖn tiÒn tÖ - tÝn dông 12. T¹p chÝ Ng©n hµng: Sè 12/1998; 1, 2, 3, 4, 6, 9, 11, 12/1999; 3, 4, 5/2000; 6, 7/2002 13. T¹i chÝ Nghiªn cøu kinh tÕ: Sè 3, 7, 10, 12/1998; 7, 9, 11/2000; 3/2001 14. T¹p chÝ ThÞ tr­êng tµi chÝnh - tiÒn tÖ: Sè 8/1998; 3, 9/1999; 3/2000; 5/2001; 2/2002 15. Commercial Bank Management of Loan and Deposit portfolio Implication on the interest rate structure - Y. M. W. B Weerasekera 16. Money- Interest and banking in Economic development - Maxwell. J. Fry - University of Birmingham. 17. Vietnam Selected Issue and Statistical Appendix - IMF 9/11/2001. ._.