Chính sách kinh tế đối ngoại của Việt Nam đối với việc thúc đẩy CNH, HĐH

Môc lôc Trang Lêi më ®Çu 5 ch­¬ng I Kinh tÕ ®èi ngo¹i - gi¶i ph¸p ®Æc biÖt quan Träng tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc I. Lý thuyÕt lîi thÕ so s¸nh vµ chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸ cña NIEs ch©u ¸ vµ mét sè n­íc ASEAN 7 1 Lý luËn lîi thÕ so s¸nh - c¬ së cña quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ 7 2 Kinh nghiÖm ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸ cña NIEs ch©u ¸ vµ ASEAN 9 3 Kinh tÕ c¸c n­íc NIEs ch©u ¸ vµ ASEAN n¨m 2002 14 Ii. §Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lµ yªu cÇu bøc xóc cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi n­íc ta hiÖn nay 15 1. TÝnh tÊt yÕu vµ thùc chÊt cña c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë n­íc ta 15 2. Mét sè nÐt vÒ tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc tõ khi ®æi míi ®Õn nay 18 III. ®¸nh gi¸ vÒ ®Èy m¹nh ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ cña viÖt nam trªn c¬ së lîi thÕ so s¸nh 29 Ch­¬ng II Thùc tr¹ng kinh tÕ ®èi ngo¹i phôc vô C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ Tõ khi ®æi míi ®Õn nay I. T×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i ë viÖt nam trong thêi kú ®æi míi 34 1. T¨ng tr­ëng vµ më réng xuÊt nhËp khÈu 35 2. Thu hót vèn vµ ®Çu t­ n­íc ngoµi 38 II. §¸nh gi¸ c¸c kÕt qu¶ vµ vai trß cña kinh tÕ ®èi ngo¹i ®èi víi sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc trong thêi kú hiÖn nay 44 1. §¶m b¶o vèn cho t¨ng tr­ëng vµ tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ 44 2. T¨ng n¨ng lùc s¶n xuÊt c«ng nghiÖp vµ chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ 45 3. §Èy nhanh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp, n«ng th«n thêi k× 2001-2010 47 4. §æi míi, hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ s¶n xuÊt 48 5. Thóc ®Èy qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng vµ më réng thÞ tr­êng 49 Ch­¬ng III Ph­¬ng h­íng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i ®¸p øng yªu cÇu c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ trong thêi gian tíi I. §Þnh h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i ë n­íc ta 51 1. Bèi c¶nh míi cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ 51 2. §Þnh h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i trong nh÷ng n¨m tr­íc m¾t 58 II. Nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Èy m¹nh kinh tÕ ®èi ngo¹i phôc vô c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc 62 1. BiÖn ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu 62 2. §Èy m¹nh thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi 66 KÕt luËn 75 danh môc tµi liÖu tham kh¶o 77 danh môc c¸c ch÷ viÕt t¾t STT KÝ hiÖu viÕt t¾t Ch÷ viÕt ®Çy ®ñ 1. AFTA HiÖp ­íc khu vùc mËu dÞch tù do (ASEAN Free Trade Area) 2. APEC HiÖp héi kinh tÕ ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng (Asia Pacific Economic Cooperation) 3. ASEAN HiÖp héi c¸c quèc gia §«ng Nam ¸ (Association of South East Asia Nations) 4. CEPT Ch­¬ng tr×nh ­u ®·i thuÕ quan cã hiÖu lùc chung (Common effective Preferential Tariff) 5. NIEs C¸c nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp ho¸ (Newly Industrialized Economics) 6. ICOR Tû suÊt vèn (Incremental Capital Output Rate) 7. WTO Tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi (World Trade Organization) 8. GDP Tæng s¶n phÈm quèc néi (Gross Domestic Product) 9. ODA Hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (Official Development Assistance) 10. GATT HiÖp ®Þnh chung vÒ thuÕ quan vµ th­¬ng m¹i (General Agreement on Tariffs and Trade) lêi më ®Çu Trong qu¸ tr×nh x©y dùng x· héi ngµy cµng v¨n minh, phån thÞnh, con ®­êng ®i tÊt yÕu cña mäi quèc gia lµ ph¶i c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, vµ chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i ®ãng mét vai trß quan träng trong viÖc thóc ®Èy qu¸ tr×nh nµy. Thùc tÕ cho thÊy, nhê cã c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ®óng ®¾n vµ phï hîp víi t×nh h×nh kinh tÕ chÝnh trÞ, ViÖt Nam ®· ®¹t ®­îc mét sè thµnh c«ng b­íc ®Çu quan träng vÒ kinh tÕ trong thêi k× 1991-2000. B­íc sang thiªn niªn kØ míi, ViÖt Nam ®øng tr­íc yªu cÇu thùc hiÖn NghÞ quyÕt §¹i héi cña §¶ng vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi 10 n¨m ®Çu cña thÕ kØ XXI lµ ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, x©y dùng nÒn t¶ng ®Ó ®Õn n¨m 2020 n­íc ViÖt Nam c¬ b¶n trë thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp (trÝch V¨n kiÖn §¹i héi IX), ChÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i tiÕp tôc ®ãng vai trß quan träng trong chiÕn l­îc thóc ®Èy nhanh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸. Víi ®Ò tµi: “ChÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i cña ViÖt Nam ®èi víi viÖc thóc ®Èy qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸”, néi dung ®Ò tµi sÏ ®­îc tËp trung vµo ph©n tÝch tÇm quan träng cña chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i trong viÖc ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ cña c¸c n­íc NIEs ch©u ¸, mét sè n­íc ASEAN, vµ cña ViÖt Nam qua tõng thêi k×, ®ång thêi ®­a ra c¸c ®Þnh h­íng gi¶i ph¸p cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ trong t­¬ng lai víi t×nh h×nh kinh tÕ thÕ giíi cã nhiÒu thay ®æi trong thêi gian gÇn ®©y vµ trong t­¬ng lai do bÞ ¶nh h­ëng tõ c¸c cuéc khñng bè thÕ giíi, tõ c¸c cuéc chiÕn tranh do Mü vµ ®ång minh ph¸t ®éng nh­ chiÕn tranh t¹i Nam T­, Apganistan vµ Irak, c¸c cuéc chiÕn tranh vÒ s¾c téc,...vµ tõ bÖnh dÞch SARS ®ang hoµnh hµnh mét sè n­íc trªn thÕ giíi. Môc ®Ých vµ ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi lµ nghiªn cøu vai trß cña kinh tÕ ®èi ngo¹i ®èi víi sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, ph©n tÝch nh÷ng mÆt tÝch cùc vµ ch­a tÝch cùc cña bøc tranh quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i quèc tÕ hiÖn nay cña n­íc ta trªn c¬ së c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i, t×m hiÓu quan ®iÓm c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh vµ c¸c gi¶i ph¸p ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i ®¸p øng yªu cÇu c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc trong thêi gian tíi. KÕt cÊu néi dung nghiªn cøu cña ®Ò tµi gåm ba ch­¬ng vµ phÇn kÕt luËn, cô thÓ : Ch­¬ng I: Kinh tÕ ®èi ngo¹i - gi¶i ph¸p ®Æc biÖt quan träng tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng kinh tÕ ®èi ngo¹i phôc vô c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ tõ khi ®æi míi ®Õn nay Ch­¬ng III: Ph­¬ng h­íng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i ®¸p øng yªu cÇu c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ trong thêi gian tíi Do ®èi t­îng nghiªn cøu rÊt réng, mÆc dï cã nhiÒu cè g¾ng nh­ng nh÷ng suy nghÜ vµ nhËn ®Þnh, ®¸nh gi¸ trong ®Ò tµi tèt nghiÖp ch¾c ch¾n kh«ng tr¸nh khái h¹n chÕ, khiÕm khuyÕt. Em rÊt mong nhËn ®­îc nh÷ng lêi nhËn xÐt, ®ãng gãp cña thÇy c« vµ c¸c b¹n ®Ó kho¸ luËn ®­îc hoµn thiÖn h¬n. Em xin göi lêi c¸m ¬n ch©n thµnh ®Õn c¸c thÇy c« trong Khoa kinh tÕ ngo¹i th­¬ng vµ c« Th¹c sÜ Ph¹m ThÞ Hång YÕn ®· h­íng dÉn nhiÖt t×nh trong qu¸ tr×nh hoµn thµnh kho¸ luËn. Hµ Néi, ngµy th¸ng 5 n¨m 2003 Sinh viªn thùc hiÖn NGUYÔN §×NH TRùC GIAO LíP A2 - CN6, §HNT Ch­¬ng I Kinh tÕ ®èi ngo¹i - gi¶i ph¸p ®Æc biÖt quan Träng tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. I. Lý thuyÕt lîi thÕ so s¸nh vµ chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸ cña NIEs ch©u ¸ vµ mét sè n­íc ASEAN. 1. Lý luËn lîi thÕ so s¸nh - c¬ së cña quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ. Lý luËn lîi thÕ so s¸nh ®­îc nhµ kinh tÕ ng­êi Anh David Ricardo nªu ra ®Çu tiªn vµo n¨m 1817. Theo lý luËn nµy th× mçi n­íc kh«ng nªn s¶n xuÊt mäi thø hµng ho¸ mµ nªn chuyªn m«n ho¸ vµ xuÊt khÈu thø hµng ho¸ mµ ë ®ã cã n¨ng suÊt lao ®éng cao nhÊt ®Ó ®æi lÊy thø hµng ho¸ mµ nÕu tù s¶n xuÊt th× chi phÝ lín h¬n so víi nhËp khÈu. B»ng vÝ dô cô thÓ vÒ s¶n xuÊt vµ trao ®æi r­îu vang vµ nØ gi÷a Anh vµ Bå §µo Nha, Ricardo ®· chØ ra r»ng mÆc dï n¨ng suÊt lao ®éng ë Anh cao h¬n ë Bå §µo Nha, cã nghÜa r»ng lîi thÕ tuyÖt ®èi cña n­íc Anh cao h¬n Bå §µo Nha, nh­ng nÕu n­íc Anh chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt nØ lµ thø hiÖu qu¶ h¬n s¶n xuÊt r­îu nho, cßn Bå §µo Nha chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt r­îu nho lµ thø hiÖu qu¶ h¬n s¶n xuÊt nØ råi hai n­íc trao ®æi nØ vµ r­îu nho cho nhau th× cïng cã lîi. Së dÜ nh­ vËy v× chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt quèc tÕ ®· lµm t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng x· héi trong ®ã hiÖu qu¶ cña nhiÒu qu¸ tr×nh s¶n xuÊt tû lÖ thuËn víi quy m« s¶n xuÊt hay nãi mét c¸ch kh¸c chi phÝ s¶n xuÊt b×nh qu©n cã xu h­íng gi¶m dÇn khi khèi l­îng ®Çu ra t¨ng lªn. Trªn ph­¬ng diÖn toµn cÇu, chÝnh nhê th­¬ng m¹i quèc tÕ, lùc l­îng s¶n xuÊt cña thÕ giíi ®­îc sö dông mét c¸ch hiÖu qu¶ h¬n vµ ®iÒu ®ã cã lîi chung cho céng ®ång quèc tÕ. M¸c, ¡ng-ghen, Lª-nin khi nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn th­¬ng m¹i quèc tÕ ®· ®¸nh gi¸ cao ph¸t minh vÜ ®¹i nµy cña Ricardo. Lý luËn lîi thÕ so s¸nh sau nµy ®· ®­îc c¸c häc gi¶ næi tiÕng ph¸t triÓn trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ hiÖn ®¹i thµnh mét m¶ng lý luËn kh¸ hoµn chØnh: tõ m« h×nh 2 s¶n phÈm vµ 2 quèc gia cña Ricardo ®· më réng ra cho th­¬ng m¹i ®a quèc gia vµ víi nhiÒu mÆt hµng trong bèi c¶nh hiÖn t¹i cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi kh¸c xa ®Çu thÕ kû tr­íc c¸ch ®©y gÇn 200 n¨m v.v... ThÝ dô: E. Heksher vµ B. Olin, V. Leontief, D. Begg, S.Fischer, P. Samuelson v.v... Trong tiÕn tr×nh lÞch sö, qua 3 thêi kú ph©n c«ng lao ®éng x· héi lín ta thÊy chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt vµ th­¬ng m¹i quèc tÕ ban ®Çu h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn trªn c¬ së c¸c yÕu tè tiÒn ®Ò tù nhiªn vµ hµng ho¸ dÞch vô. B©y giê ng­êi ta nãi nhiÒu ®Õn sù manh nha cña mét thêi kú ph©n c«ng lao ®éng lín lÇn thø t­ víi nh÷ng ®Æc tr­ng lµ ho¹t ®éng khoa häc vµ c«ng nghÖ kh«ng cßn lÈn trong hÖ thèng s¶n xuÊt x· héi mµ dÇn t¸ch ra thµnh mét ngµnh kinh tÕ ®éc lËp t¹o nªn mét cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ lµm thay ®æi s©u s¾c toµn bé ®êi sèng kinh tÕ - v¨n ho¸ - x· héi cña quèc gia, quèc tÕ, ®ång thêi më ra nh÷ng tiÒn ®Ò to lín vµ bÊt tËn cho chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt vµ th­¬ng m¹i quèc tÕ ph¸t triÓn c¶ vÒ chiÒu s©u lÉn chiÒu réng, c¶ theo liªn ngµnh lÉn liªn vïng, liªn quèc gia. C¸c n­íc dÇn dÇn chuyÓn tõ trao ®æi bu«n b¸n trªn nh÷ng lîi thÕ so s¸nh cã s½n sang bu«n b¸n nhiÒu h¬n trªn nh÷ng lîi thÕ so s¸nh ®­îc h×nh thµnh kh«ng ngõng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt quèc tÕ. Nãi vÒ h¹n chÕ cña lý luËn lîi thÕ so s¸nh, nh­îc ®iÓm râ nhÊt tr­íc hÕt n»m trong gi¶ ®Þnh cæ ®iÓn lµ nÒn kinh tÕ c¹nh tranh ho¹t ®éng tr«i ch¶y, kh«ng cã khñng ho¶ng gi¶m cÇu, kh«ng cã nh÷ng lùc l­îng c¬ héi còng nh­ kh«ng cã thÊt nghiÖp b¾t buéc. Nh­ng trong thùc tÕ khi nÒn kinh tÕ l©m vµo kú suy tho¸i, gi¶m cÇu hoÆc tû gi¸ hèi ®o¸i ®­îc Ên ®Þnh qu¸ cao, th­¬ng m¹i quèc tÕ cã thÓ lµm gia t¨ng t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp, g©y nhiÒu ¸p lùc tiªu cùc vÒ mÆt x· héi. ChÝnh v× thÕ trong c¸c thêi kú suy tho¸i kinh tÕ rÊt nhiÒu quèc gia ®· t¨ng c­êng c¸c chÝnh s¸ch b¶o hé mËu dÞch lµm khèi l­îng trao ®æi ngo¹i th­¬ng gi¶m theo nhanh chãng. H¹n chÕ nµy nhiÒu khi bÞ c¸c lùc l­îng chèng ®èi th­¬ng m¹i quèc tÕ thæi phång qu¸ ®¸ng, hoÆc v« t×nh hoÆc h÷u ý lµm mÐo mã ®i tÝnh tÝch cùc cña ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ, Ýt th× còng lµm t¨ng qu¸ møc xu thÕ b¶o hé, nhiÒu th× ®Èy mét sè quèc gia quay l¹i víi chÝnh s¸ch ®ãng cöa hoµn toµn quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ. Lý luËn lîi thÕ so s¸nh cho thÊy ph©n c«ng lao ®éng vµ th­¬ng m¹i quèc tÕ lµm gia t¨ng cña c¶i cña nh©n lo¹i, nhÊt lµ trong c¸c thêi kú h­ng thÞnh kinh tÕ. ThÕ nh­ng viÖc ph©n chia c¸c lîi Ých do th­¬ng m¹i quèc tÕ mang l¹i thÕ nµo cho tho¶ ®¸ng th× lý luËn lîi thÕ so s¸nh còng nh­ lý luËn th­¬ng m¹i quèc tÕ ®Ó ngá cho c¸c ®èi t¸c tham gia qu¸ tr×nh trao ®æi tù tÝnh to¸n lÊy. Lý luËn lîi thÕ so s¸nh còng kh«ng l­êng ®­îc sù can thiÖp vô lîi cña mét sè lùc l­îng nhÊt ®Þnh nh»m chiÕm h÷u nhiÒu h¬n lîi Ých do th­¬ng m¹i quèc tÕ mang l¹i th«ng qua c¸c biÖn ph¸p kh«ng lµnh m¹nh. Nh÷ng h¹n chÕ trªn dÉn ®Õn nhiÒu c¸ch hiÓu sai kh¸c vÒ vai trß cña th­¬ng m¹i quèc tÕ mµ mét trong nh÷ng c¸ch hiÓu sai nh­ thÕ cßn tån t¹i t­¬ng ®èi phæ biÕn lµ quan niÖm c¸c n­íc cã n¨ng suÊt lao ®éng thÊp h¬n khi tham gia ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ sÏ bÞ c¸c n­íc cã n¨ng suÊt lao ®éng cao h¬n bãc lét. Thùc ra trong bu«n b¸n quèc tÕ ë ®©u ®ã vÉn kh«ng tr¸nh ®­îc cßn trao ®æi kh«ng ngang gi¸ nh­ng xÐt mét c¸ch tæng thÓ vµ dµi h¹n, trao ®æi ngang gi¸ trong th­¬ng m¹i quèc tÕ vÉn lµ chñ yÕu vµ phæ biÕn. Víi c¬ së trao ®æi ngang gi¸ trªn c¬ së gi¸ trÞ quèc tÕ, kh«ng thÓ tån t¹i t×nh tr¹ng n­íc nä bãc lét n­íc kia. Ng­îc l¹i, mét sè n­íc chËm ph¸t triÓn nhê chän ®óng ph­¬ng h­íng, quy m« vµ thêi c¬ tham gia vµo ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ, h­ëng ®­îc nh÷ng thµnh tùu lín lao cña v¨n minh nh©n lo¹i vµ c¸i "lîi thÕ cña ng­êi ®i sau" mµ rót ng¾n qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸. Ph¸t triÓn lý luËn lîi thÕ so s¸nh, P. Samuelson ®· chøng minh r»ng th­¬ng m¹i quèc tÕ cã vai trß nh­ mét ph¸t minh khoa häc, cã thÓ t¹o mét có hÝch ®Çu tiªn gióp c¸c nuíc chËm ph¸t triÓn bøt ra khái “c¸i vßng ®ãi nghÌo luÈn quÈn” Xem: Paul A. Samuelson, William D. Nordhaus: Kinh tÕ häc, ViÖn quan hÖ kinh tÕ xuÊt b¶n n¨m 1989, TËp 2, tr. 610. . MÆc dï cã nh÷ng h¹n chÕ trªn ®©y, kh«ng thÓ phñ nhËn nh÷ng gi¸ trÞ lý luËn vµ thùc tiÔn to lín cña lý thuyÕt lîi thÕ so s¸nh lµ ë chç xÐt mét c¸ch tæng thÓ vµ dµi h¹n, c©n nh¾c gi÷a c¸i ®­îc vµ c¸i mÊt cña c¸c quèc gia khi tham gia vµo th­¬ng m¹i quèc tÕ, th× t¸c dông tÝch cùc lín h¬n rÊt nhiÒu so víi t¸c dông tiªu cùc. ¡ng-ghen coi lý thuyÕt lîi thÕ so s¸nh lµ “mét viªn ngäc s¸ng trong kho tµng tri thøc cña nh©n lo¹i”. Cßn Samuelson th× kÕt luËn: "...lý thuyÕt lîi thÕ so s¸nh lµ mét trong nh÷ng ch©n lý s©u s¾c nhÊt cña mäi m«n kinh tÕ häc. C¸c quèc gia kh«ng quan t©m ®Õn lîi thÕ so s¸nh ®Òu ph¶i tr¶ mét c¸i gi¸ rÊt ®¾t b»ng møc sèng vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña chÝnh m×nh." Paul A. Samuelson, William D. Nordhaus: Kinh tÕ häc, XuÊt b¶n lÇn thø 15, TËp II, NXB ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi, 1997, tr. 614. VÒ vai trß cña th­¬ng m¹i quèc tÕ nh­ lµ mét ph¸t minh khoa häc ®­îc ®Ò cËp râ h¬n trong b¶n “Kinh tÕ häc” do ViÖn quan hÖ kinh tÕ xuÊt b¶n n¨m 1989. D­íi ®©y tiÕp tôc nghiªn cøu lý luËn lîi thÕ so s¸nh tõ gãc ®é thùc tiÔn ngµy nay vµ nh÷ng vÊn ®Ò míi nÈy sinh trong ®iÒu kiÖn c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ qua vÝ dô cña NIEs ch©u ¸ vµ mét sè n­íc ASEAN. 2. Kinh nghiÖm ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸ cña NIEs ch©u ¸ vµ ASEAN. NIEs ch©u ¸ vµ mét sè n­íc ASEAN vËn dông lý luËn lîi thÕ so s¸nh ®Ó tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ th«ng qua mét m« h×nh ngµy nay ®· trë nªn quen thuéc lµ "chiÕn l­îc c«ng nghiÖp ho¸ h­íng vÒ xuÊt khÈu". Víi mét c¸ch diÔn gi¶i tãm t¾t nhÊt th× ®©y lµ chiÕn l­îc lÊy träng t©m lµ ph¸t triÓn c¸c ngµnh s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu dùa trªn c¬ së khai th¸c tèi ­u lîi thÕ so s¸nh cña ®Êt n­íc nh»m t¹o dùng mét c¸ch nhanh nhÊt nguån tÝch luü th«ng qua xuÊt khÈu vµ kÕt hîp víi sö dông mét c¸ch hiÖu qu¶ c¸c yÕu tè vèn, kü thuËt, kinh nghiÖm cña c¸c n­íc ph¸t triÓn ®Ó t¹o ra n¨ng lùc s¶n xuÊt tiªn tiÕn vµ c¸ch thøc tæ chøc s¶n xuÊt x· héi theo ph­¬ng h­íng vµ quy m« c«ng nghiÖp ®ång thêi ®æi míi c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng tû träng cña khu vùc c«ng nghiÖp vµ dÞch vô ngµy cµng lín vµ tiÕn tíi chiÕm ­u thÕ tuyÖt ®èi so víi khu vùc n«ng nghiÖp. Vµo cuèi thËp niªn 60, lóc NIEs chuÈn bÞ b­íc vµo thùc hiÖn chiÕn l­îc c«ng nghiÖp ho¸ h­íng vÒ xuÊt khÈu, c¸c n­íc ph¸t triÓn tÝch luü ®­îc mét l­îng vèn khæng lå céng víi mét nÒn khoa häc, kü thuËt, c«ng nghÖ tiªn tiÕn vµ lùc l­îng lao ®éng cã tr×nh ®é cao. Cßn c¸c n­íc chËm ph¸t triÓn ch©u ¸ chØ cã nguån lao ®éng dåi dµo víi mét tr×nh ®é tay nghÒ nhÊt ®Þnh vµ c¸i chÝnh lµ rÎ. Nh­ vËy, vÒ mäi yÕu tè s¶n xuÊt c¸c n­íc ph¸t triÓn ®Òu h¬n c¸c n­íc chËm ph¸t triÓn mét c¸ch tuyÖt ®èi. Nh­ng xÐt d­íi gãc ®é lîi thÕ so s¸nh th× c¸c n­íc ph¸t triÓn cã ­u thÕ t­¬ng ®èi vÒ vèn vµ c«ng nghÖ cßn c¸c n­íc chËm ph¸t triÓn cã ­u thÕ t­¬ng ®èi vÒ lao ®éng. MÆt kh¸c do yªu cÇu cÇn chuyÓn giao nh÷ng c«ng nghÖ võa ph¶i, dïng nhiÒu n¨ng l­îng, vËt t­ hoÆc lao ®éng còng nh­ mét sè ngµnh ®ßi hái chi phÝ cao cho b¶o vÖ sinh th¸i ®Ó nÒn kinh tÕ cña c¸c n­íc ph¸t triÓn ho¹t ®éng hiÖu qu¶ h¬n, thay v× k×m h·m nh­ tr­íc ®©y, thÕ giíi t­ b¶n b¾t ®Çu quay sang khuyÕn khÝch ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt t¹i c¸c n­íc míi dµnh ®­îc ®éc lËp. NIEs ch©u ¸ víi lao ®éng rÎ vµ mét sè c¬ së vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nhÊt ®Þnh l¹i ®ang cÇn tiÕp nhËn xu thÕ chuyÓn dÞch c¬ cÊu trªn. KÕt qu¶ lµ ®· ra ®êi t¹i c¸c n­íc chËm ph¸t triÓn ch©u ¸ hµng lo¹t ngµnh c«ng nghiÖp h­íng vÓ xuÊt khÈu mµ x­¬ng sèng lµ c¸c c¬ së s¶n xuÊt, c¸c c«ng ty liªn doanh, c¸c c«ng ty con cña c¸c tËp ®oµn xuyªn quèc gia (Transnational Corporations - d­íi ®©y gäi t¾t lµ TNC). T¹i ®©y nhê 2 yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu lµ ph­¬ng ph¸p qu¶n lý s¶n xuÊt tiªn tiÕn vµ m¹ng l­íi tiªu thô s¶n phÈm ®­îc toµn cÇu ho¸ réng kh¾p cña TNC ®· diÔn ra sù hoµ quyÖn nhuÇn nhuyÔn gi÷a kü thuËt vµ c«ng nghÖ cao víi lao ®éng rÎ, t¹o ra n¨ng suÊt lao ®éng rÊt cao t¹i c¸c ngµnh cã hµm l­îng lao ®éng lín, võa cã lîi cho TNC võa cã lîi cho NIEs. Thùc hiÖn chiÕn l­îc c«ng nghiÖp ho¸ h­íng vÒ xuÊt khÈu dùa trªn lîi thÕ so s¸nh, khi ®Þnh h­íng tiªu thô s¶n phÈm ra thÞ tr­êng ngoµi n­íc, c¸c n­íc NIEs cã ®­îc mét thÞ tr­êng cã søc mua lín gÊp béi thÞ tr­êng trong n­íc, tøc lµ cã ®­îc cÇu cã kh¶ n¨ng thanh to¸n gÊp béi cÇu néi ®Þa, nhê vËy thu lîi rÊt nhanh. H¬n n÷a thu nhËp ®ã lµ ngo¹i tÖ, lµ ph­¬ng tiÖn ®Ó NIEs ®æi lo¹i hµng cã hµm l­îng lao ®éng hoÆc tµi nguyªn cao do hä s¶n xuÊt ®Ó lÊy lo¹i hµng ho¸ cã hµm l­îng vèn vµ kü thuËt cao cña n­íc ngoµi ®Ó t¹o c¬ së vËt chÊt kü thuËt tiªn tiÕn cña m×nh. B¶ng1 d­íi ®©y ph¶n ¸nh tÝnh chÊt h­íng vÒ xuÊt khÈu cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ t¹i NIEs ch©u ¸. B¶n th©n m« h×nh kinh tÕ më lµ mét m« h×nh thu hót c¸c nguån lùc bªn ngoµi nh»m t¨ng néi lùc kinh tÕ bëi v× thÞ tr­êng cña c¸c n­íc xuÊt khÈu t­ b¶n lµ ®èi t­îng th©m nhËp cña hµng ho¸ cña c¸c n­íc NIEs n¬i mµ vèn, kü thuËt míi cña c¸c n­íc xuÊt khÈu t­ b¶n céng víi lao ®éng rÎ cña c¸c n­íc nhËp khÈu t­ b¶n s¶n xuÊt ra. Cho nªn ®Çu t­ trùc tiÕp cña n­íc ngoµi (FDI) chÝnh lµ yÕu tè ®éng lùc cña chiÕn l­îc c«ng nghiÖp ho¸ h­íng vÒ xuÊt khÈu. Trong suèt mÊy thËp kû ®Çu t­ trùc tiÕp cña c¸c n­íc ngoµi ®· x©m nhËp hÇu hÕt c¸c ngµnh kinh tÕ quan träng cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ch©u ¸, tõ khai kho¸ng ®Õn c«ng nghiÖp chÕ biÕn lµm thay ®æi hoµn toµn c¬ cÊu kinh tÕ nh­ trªn ®· nªu. Kh«ng nh÷ng thÕ, sù hiÖn diÖn cña c¸c xÝ nghiÖp n­íc ngoµi víi kinh nghiÖm qu¶n lý vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®· kÝch thÝch ®æi míi kü thuËt vµ n©ng cao nhanh chãng n¨ng lùc qu¶n lý cña c¸c xÝ nghiÖp trong n­íc v× chóng tån t¹i trong cïng mét kh«ng gian kinh tÕ, ®èi ®Çu trªn mét thÞ tr­êng. ChÝnh nhê ®ã mµ søc s¶n xuÊt x· héi ®­îc n©ng cao, nhanh chãng t¹o ra néi lùc. ë NIEs nhanh chãng h×nh thµnh c¸c tËp ®oµn m¹nh, kh«ng nh÷ng c¹nh tranh hiÖu qu¶ víi t­ b¶n n­íc ngoµi ë thÞ tr­êng néi ®Þa mµ cßn ë thÞ tr­ßng c¸c n­íc thø ba vµ ngay chÝnh thÞ tr­êng c¸c n­íc ph¸t triÓn. B¶ng 1: C¸c chØ sè xuÊt khÈu cña NIEs Ch©u ¸ Tèc ®é t¨ng tr­ëng c«ng nghiÖp b×nh qu©n (%/ n¨m) Tû lÖ t¨ng xuÊt khÈu b×nh qu©n (%/ n¨m) Hµng chÕ t¹o/ toµn bé xuÊt khÈu (%) XuÊt khÈu/ GDP (%) 1950-1980 1980-1986 1970-1980 1980-1992 1992 1992 Hµn Quèc 15,0 8,49 23,5 11,9 93 25,8 §µi Loan 12,6 7,31 28,5 16,0 93 42,8 Hång K«ng 8,1 - 9,7 5,0 95 38,9 Singapo 10,7 5,15 4,2 9,9 78 137,7 Nguån: PTS §ç §øc §Þnh (chñ biªn): C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh: kinh nghiÖm cña c¸c nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn ë Ch©u ¸, NXB ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi, 1999, tr. 68, tr. 79 Vµo thêi kú ®Çu cu¶ c«ng nghiÖp ho¸, 25% vèn ®Çu t­ cña §µi Loan vµ 45,6% vèn ®Çu t­ cña Hµn Quèc (1970-1972 ph¶i nhê vµo viÖn trî, chñ yÕu lµ viÖn trî cña Mü. NIEs tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ trong bèi c¶nh chÝnh trÞ thÕ giíi hÕt søc thuËn lîi cho riªng hä. Cã thÓ nãi r»ng toµn bé NIEs ë ch©u ¸ ®Òu n»m trªn tiÕp ®iÓm cuéc ®èi ®Çu gi÷a 2 chÕ ®é trong cuéc chiÕn tranh l¹nh nªn ®­îc chÝnh phñ c¸c n­íc Ph­¬ng T©y nhÊt lµ Mü ®Çu t­ c¸c kho¶n ODA khæng lå vµ cÊp tÝn dông ­u ®·i ®Ó x©y dùng cÊu tróc h¹ tÇng vËt chÊt - kü thuËt hiÖn ®¹i më ®­êng cho FDI vµ kü thuËt cña c¸c TNC: ®­êng s¸, s©n bay, bÕn c¶ng, cÇu cèng v.v... MÆt kh¸c, lµ ®ång minh cña Mü, NIEs l¹i ®­îc h­ëng nh÷ng ­u ®·i vÒ thuÕ quan, vÒ h¹n ng¹ch v.v... lµm hµng ho¸ cña hä ®· rÎ l¹i cµng cã søc c¹nh tranh lín. NIEs tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ theo 3 giai ®o¹n. Giai ®o¹n ®Çu lµ nh÷ng n¨m 50 - 60, sau mét thêi kú ng¾n ®Ó æn ®Þnh kinh tÕ sau chiÕn tranh, c¸c n­íc tr¶i qua “m« h×nh c«ng nghiÖp ho¸ thay thÕ nhËp khÈu” víi ®Æc ®iÓm lµ ph¸t triÓn c©n ®èi c«ng - n«ng nghiÖp, lÊy thÞ tr­êng néi ®Þa lµm môc tiªu vµ lÊy mÆt hµng tr­íc ®ã ph¶i nhËp khÈu lµm ®èi t­îng s¶n xuÊt. ChiÕn l­îc nµy thùc tÕ ®· gióp c¸c n­íc x©y dùng ®­îc mét sè ngµnh c«ng nghiÖp míi kü thuËt thÊp, mét sè ngµnh cÊu tróc h¹ tÇng, b­íc ®Çu ®µo t¹o ®­îc mét ®éi ngò c«ng nh©n kü thuËt víi t¸c phong c«ng nghiÖp nhÊt ®Þnh. MÆt b»ng tri thøc khoa häc dùa vµo lßng nhiÖt t×nh ®­îc thæi lªn t­¬ng ®èi cao h¬n chót Ýt so víi thùc lùc. Nh­ng c¸c n­íc ®· mau chãng nhËn thÊy nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®­îc chØ lµ b­íc ®Çu, nÕu ®i vµo c«ng nghÖ tiªn tiÕn th× sÏ bÞ hôt hÉng nh­ng ®i vµo c¸c c«ng nghÖ trung gian qu¸ ®é th× l¹i hoµn toµn cã c¬ së. ChÝnh v× thÕ ®Çu thËp kû 70 NIEs b­íc vµo giai ®o¹n 2 cña c«ng nghiÖp ho¸, b¾t ®Çu thùc hiÖn “chiÕn l­îc c«ng nghiÖp ho¸ h­íng vÒ xuÊt khÈu” víi viÖc ®i vµo c¸c ngµnh c«ng nghiÖp nhÑ, sö dông Ýt vèn, nhiÒu lao ®éng, kü thuËt kh«ng qu¸ phøc t¹p. C¸c d¹ng s¶n xuÊt nµy lu«n chiÕm tû träng cao nhÊt trong c¬ cÊu s¶n phÈm, lao ®éng c«ng nghiÖp vµ xuÊt khÈu hµng c«ng nghiÖp. Do vËy, ngoµi viÖc t¹o rÊt nhanh tÝch luü, chuyÓn ho¸ nhanh c«ng nghÖ tiªn tiÕn n­íc ngoµi thµnh c«ng nghÖ trong n­íc, dÇn dÇn c¸c n­íc ®· ph¸t minh ra s¸ng t¹o c«ng nghÖ cña riªng m×nh. C¸c ngµnh c«ng nghiÖp nÆng, mét sè ngµnh hiÖn ®¹i b¾t ®Çu gia t¨ng nhanh vµo cuèi thËp kû 70 song nh×n chung, c¸c ngµnh c«ng nghiÖp nhÑ vµ chÕ biÕn cã hµm l­îng lao ®éng cao vÉn t¨ng lªn tuyÖt ®èi vµ gi÷ vai trß chñ yÕu trong xuÊt khÈu. C¸c ngµnh sö dông nhiÒu lao ®éng nh­ dÖt, may mÆc, thùc phÈm chiÕm tû träng lín nhÊt trong c¬ cÊu c«ng nghiÖp, sau ®ã gi¶m dÇn vµ nh­êng chç cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp nÆng cã c«ng nghÖ cao. Tõ cuèi thËp kû 70 ®Çu thËp kû 80 ®Õn nay NIEs tiÕn hµnh giai ®o¹n 3 cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸. §Æc tr­ng cña giai ®o¹n nµy lµ hiÖn ®¹i ho¸ víi viÖc b¾t ®Çu ®i vµo ph¸t triÓn nh÷ng ngµnh cã hµm l­îng khoa häc cao: ®iÖn tö - tin häc, ho¸ chÊt, gia c«ng kim lo¹i, viÔn th«ng, «-t«, hµng kh«ng vò trô v.v... C¸c n­íc ®Èy m¹nh c«ng t¸c nghiªn cøu - triÓn khai, t¨ng c­êng øng dông c¸c c«ng nghÖ míi. HiÖn ®¹i ho¸ ®i liÒn víi c«ng nghiÖp ho¸ vµ vÉn duy tr× ®Þnh h­íng xuÊt khÈu nh­ tr­íc. Kh«ng ngõng ph¸t triÓn khu vùc dÞch vô: tµi chÝnh, ng©n hµng, b¶o hiÓm, dÞch vô c¶ng biÓn, hµng kh«ng..., coi ®ã lµ nh÷ng ngµnh “c«ng nghiÖp kh«ng khãi” cùc kú quan träng. T¹i NIEs dÇn dÇn xuÊt hiÖn t×nh tr¹ng d­ thõa vèn t­¬ng ®èi vµ hä b¾t ®Çu ®Çu t­ ra n­íc ngoµi, chñ yÕu sang c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn l©n cËn mµ ViÖt Nam lµ mét trong nh÷ng n­íc trong khu vùc §«ng Nam ¸ nhËn ®Çu t­ nhiÒu nhÊt tõ NIEs . LÜnh vùc ®Çu t­ cña NIEs lµ khai th¸c kho¸ng s¶n, ®iÖn, ®iÖn tö, kh¸ch s¹n, s¶n xuÊt nhùa, läc dÇu, hãa dÇu, ®ãng tÇu, chÕ biÕn n«ng s¶n... Nh­ vËy víi lîi thÕ so s¸nh lµ lao ®éng rÎ, NIEs ®· biÕt tËn dông thêi c¬ nhanh chãng hoµn thµnh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸. MÆt kh¸c chØ nãi tíi søc lao ®éng rÎ cã lÏ ch­a ®ñ mµ quan träng h¬n lµ ë ®©y lao ®éng võa rÎ võa cã truyÒn thèng kû luËt, cÇn cï ham hiÓu biÕt, t­¬ng ®èi dÔ huÊn luyÖn ®µo t¹o ®Ó trë thµnh lao ®éng cã tr×nh ®é vµ n¨ng suÊt cao sau nµy. ChÝnh v× thÕ mµ c¸c lo¹i h×nh s¶n xuÊt cÇn lao ®éng rÎ cña thÕ giíi t­ b¶n ®­îc chuyÓn sang §«ng ¸ vµ §«ng Nam ¸ mµ kh«ng chuyÓn ®Õn c¸c n­íc ch©u Phi hoÆc Nam ¸ lµ n¬i lao ®éng rÎ nh­ng chÊt l­îng t­¬ng ®èi thÊp, còng kh«ng chuyÓn ®Õn ch©u Mü La-tinh lµ n¬i yªu cÇu møc sèng kh¸ cao. Nh­ng ngµy nay thÕ giíi c¸c n­íc ph¸t triÓn ®ang chuyÓn m¹nh nÒn kinh tÕ tõ chç lÊy kü thuËt c¬ khÝ lµm chÝnh sang tù ®éng ho¸ lµm chÝnh; tõ nÒn t¶ng ®iÖn - c¬ khÝ sang nÒn t¶ng c¬ - ®iÖn tö. ViÖc phæ biÕn c¸c ph­¬ng tiÖn tù ®éng ho¸ sÏ lµm cho nh÷ng n­íc cã søc lao ®éng rÎ vµ d­ thõa dÇn dÇn mÊt ®i ­u thÕ. §©y lµ vÊn ®Ò rÊt bøc xóc ®èi víi c¸c n­íc ®ang trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸ nh­ n­íc ta. 3. Kinh tÕ c¸c n­íc NIEs ch©u ¸ vµ ASEAN n¨m 2002 Thêi b¸o kinh tÕ:”Kinh tÕ n¨m 2002-2003: Kinh tÕ NIE ch©u ¸ ®ang phôc håi h­íng tíi toµn cÇu ho¸ vµ kinh tÕ tri thøc, trang 87” . ; - N¨m 2002 c¸c nÒn kinh tÕ míi c«ng nghiÖp ho¸ ch©u ¸ (NIEs) bao gåm Hång K«ng, §µi Loan, Singapore vµ Hµn Quèc ®· cã nh÷ng dÊu hiÖu phôc håi vµ t¨ng tr­ëng trë l¹i sau nh÷ng n¨m khñng ho¶ng kinh tÕ tµi chÝnh. §©y lµ ®ît phôc håi thø hai sau hai ®ît suy gi¶m trong 5 n¨m qua. NÕu nh­ n¨m 2001 møc t¨ng tr­ëng GDP b×nh qu©n cña c¸c n­íc NIEs lµ 1,4% th× n¨m 2002, theo ®¸nh gi¸ cña Quü tiÒn tÖ quèc tÕ (IMF) ®· t¨ng ®Õn 4,7%. Tuy nhiªn, nh÷ng xu h­íng míi cña thÕ giíi vÉn cã t¸c ®éng nhiÒu h¬n tíi tèc ®é t¨ng tr­ëng cña “Bèn con rång ch©u ¸”, vèn lµ nÒn kinh tÕ cã c¸c mèi liªn hÖ chÆt chÏ víi nÒn kinh tÕ toµn cÇu th«ng qua th­¬ng m¹i vµ nguån vèn ®Çu t­. C¸c n­íc NIEs ch©u ¸ lµ nh÷ng ®iÓn h×nh cho c¸c nÒn kinh tÕ tham gia m¹nh vµo qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ vµ tù do ho¸. §©y lµ c¸c nÒn kinh tÕ më phô thuéc vµo dÞch vô ®Çu t­ vµ bu«n b¸n toµn cÇu. Kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¸c NIEs chiÕm b×nh qu©n 60% GDP, riªng Singapore lµ 70%, trong ®ã cã h¬n 50% ®­îc xuÊt khÈu sang Mü vµ T©y ©u. C¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc lµ c¸c mÆt hµng c«ng nghÖ cao trong ®ã s¶n phÈm ®iÖn tö, viÔn th«ng chiÕm tõ 35% ®Õn 60% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña nÒn kinh tÕ nµy. Kim ng¹ch th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ cña c¸c n­íc NIE ch©u ¸ ®ang ngµy cµng gia t¨ng trong néi bé khu vùc. N¨m 2002 ng­êi ta ®· ghi nhËn mét sù chuyÓn h­íng míi trong xu h­íng chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cña c¸c NIE ch©u ¸ nh»m gi¶m dÇn sù phô thuéc vµo thÞ tr­êng Mü vµ T©y ©u. C¸c n­íc ®· tÝch cùc t×m kiÕm thÞ tr­êng xuÊt khÈu míi trong ®ã chó träng bu«n b¸n trong néi bé khu vùc víi Trung Quèc vµ ASEAN, liªn kÕt víi c¸c nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn kh¸c th«ng qua c¸c hiÖp ®Þnh tù do th­¬ng m¹i ®Ó më cña thÞ tr­êng xuÊt khÈu vµ ®Çu t­. C¸c NIE ch©u ¸ tiÕp tôc tiÕn hµnh c¶i c¸ch c¬ cÊu bªn trong ®Ó lµm t¨ng tÝnh c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ vµ phï hîp víi tiªu chuÈn c¸c n­íc tiªn tiÕn trªn thÕ giíi. C¸c biÖn ph¸p chñ yÕu ®ã lµ c¶i c¸ch trong lÜnh vùc tµi chÝnh ng©n hµng vµ doanh nghiÖp; tù do ho¸ th­¬ng m¹i vµ c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­; c¶i c¸ch c¸c vÊn ®Ò x· héi vµ ®µo t¹o nguån nh©n lùc; x©y dùng nÒn kinh tÕ c«ng nghÖ cao vµ tri thøc. - Kinh tÕ ASEAN phôc håi m¹nh mÏ “t¨ng tr­ëng cao trong bèi c¶nh thÕ giíi suy gi¶m”: N¨m 2001, c¶ thÕ giíi ph¶i chøng kiÕn sù suy gi¶m h¬n møc t¨ng tr­ëng cña tÊt c¶ c¸c n­íc thuéc khèi ASEAN, th× n¨m 2002 mÆc dï kinh tÕ thÕ giíi phôc håi chËm ch¹p nh­ng nÒn kinh tÕ ASEAN vÉn ®¹t møc t¨ng tr­ëng kh¸ cao. Møc t¨ng tr­ëng cña toµn khu vùc §«ng Nam ¸ lµ 4,1% gÊp ®«i n¨m 2001. MÆc dï bÞ vô ®¸nh bom khñng bè ë ®¶o Bali th¸ng 10/2002 lµ gi¶m sè kh¸ch du lÞch quèc tÕ nh­ng nÒn kinh tÕ n­íc Indonesia vÉn ®¹t tèc ®é t¨ng tr­ëng 3,6%. Kinh tÕ Malaysia tá ra kh¸ v÷ng, møc t¨ng GDP lµ 4% chø kh«ng ph¶i lµ 2,5% nh­ ®· dù ®o¸n. Kinh tÕ Th¸i Lan t¨ng tr­ëng 5,1% nhê xuÊt khÈu vèn lµ nguån ®ãng gãp lín cho toµn bé nÒn kinh tÕ (64%). Trong ®ã kinh tÕ Singapore cã møc t¨ng nhÑ 2,4% so víi dù b¸o 3,9% tr­íc ®ã. Trong bøc tranh kinh tÕ toµn cÇu cã sù phôc håi nh­ng vÉn cßn ¶m ®¶m do t¸c ®éng cña chiÕn tranh Ir¾c, nÒn kinh tÕ Mü l¹m ph¸t vµ suy gi¶m cao trong khu vùc, c¸c nÒn kinh tÕ ch©u ¸ lµ ®iÓm s¸ng ®¸ng l­u ý. NhiÒu ®¸nh gi¸ kh¼ng ®Þnh møc t¨ng GDP cña khu vùc kinh tÕ §«ng Nam ¸ phôc håi tèt h¬n so víi n¨m 2002 lµ 4,3%. Tæ chøc ngo¹i th­¬ng NhËt B¶n dù ®o¸n møc t¨ng tr­ëng cña khu vùc §«ng vµ §«ng Nam ¸ trong n¨m tíi tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµo kho¶ng 5,8%. Nh­ng møc t¨ng nµy sÏ thay ®æi do ¶nh h­ëng hËu chiÕn tranh Ir¾c, vµ ¶nh h­ëng cña dÞch bÖnh SARS trªn thÕ giíi.  BiÓu 1: Tèc ®é t¨ng GDP (%) ë mét sè n­íc ch©u ¸ n¨m 2002 Nguån: Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam n¨m 2002-2003 II. §Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lµ yªu cÇu bøc xóc cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi n­íc ta hiÖn nay. 1. TÝnh tÊt yÕu vµ thùc chÊt cña c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam. §¶ng céng s¶n ViÖt Nam lu«n kh¼ng ®Þnh c«ng nghiÖp ho¸ lµ nhiÖm vô trung t©m cña thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ë ViÖt Nam. TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan vµ bøc xóc cña c«ng nghiÖp ho¸ tr­íc hÕt b¾t nguån tõ ®Æc ®iÓm cña n­íc ta khi b­íc vµo thêi kú qu¸ ®é víi ®iÓm xuÊt ph¸t lµ s¶n xuÊt nhá, lao ®éng thñ c«ng lµ phæ biÕn, ch­a cã tÝch luü tõ néi bé nÒn kinh tÕ. N­íc ta l¹i lµ mét n­íc n«ng nghiÖp l¹c hËu do vËy nhu cÇu c¶i biÕn c¬ cÊu kinh tÕ ®Æt ra rÊt cÊp b¸ch. Nh©n d©n cã møc thu nhËp vµo lo¹i thÊp nhÊt so víi c¸c n­íc cïng khu vùc víi GDP b×nh qu©n ®Çu ng­êi n¨m 1991 kho¶ng 200 USD, thÊp h¬n 28 lÇn so víi Hµn Quèc, 60 lÇn so víi Hång K«ng vµ Singapore, 12 lÇn so víi Malaysia, 7 lÇn so víi Th¸i Lan v.v. cïng thêi ®iÓm Asiaweek, 1992, 17 Jan. .Bªn c¹nh ®ã ngµy nay nhu cÇu vËt chÊt, tinh thÇn cña nh©n d©n cã xu thÕ ph¸t triÓn ngµy cµng v­ît tréi so víi kh¶ n¨ng ®¸p øng cña nÒn kinh tÕ, ®Æc biÖt xuÊt hiÖn nhiÒu nhu cÇu míi du nhËp tõ c¸c n­íc ph¸t triÓn lµm m©u thuÉn gi÷a thu nhËp thÊp vµ nhu cÇu tiªu dïng t¨ng nhanh ngµy cµng trë nªn gay g¾t. Nh÷ng ®ßi hái vÒ ®¶m b¶o an ninh, quèc phßng, an toµn m«i tr­êng, gi¶m søc Ðp d©n sè, nguy c¬ xãi mßn lßng tin, nguy c¬ tôt hËu v.v... ngµy cµng ®Ì nÆng lªn c¬ së vËt chÊt kü thuËt l¹c hËu, yÕu kÐm vµ ch¾p v¸ cña n­íc ta. Do vËy c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lµ con ®­êng duy nhÊt gi¶i quyÕt mét c¸ch c¬ b¶n vµ ®ång bé nh÷ng m©u thuÉn nªu trªn cña thêi kú qu¸ ®é vµ ®­a ®Êt n­íc tho¸t khái "vßng ®ãi nghÌo luÈn quÈn" Theo quan niÖm cña c¸c nhµ kinh tÕ häc t¨ng tr­ëng, phÇn lín c¸c n­íc chËm ph¸t triÓn ®Òu n»m trong c¸i gäi lµ “vßng ®ãi nghÌo luÈn quÈn”: thu nhËp thÊp dÉn tíi møc tiÕt kiÖm vµ ®Çu t­ thÊp. . Thùc chÊt cña c«ng nghiÖp ho¸ x· héi chñ nghÜa lµ qu¸ tr×nh x©y dùng c¬ së vËt chÊt - kü thuËt cña chñ nghÜa x· héi, tøc lµ x©y dùng mét tæng thÓ h÷u c¬ c¸c yÕu tè vËt chÊt cña lùc l­îng s¶n xuÊt cã ®ñ kh¶ n¨ng trang bÞ kü thuËt hiÖn ®¹i cho c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n, nh»m kh«ng ngõng ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ n©ng cao ®êi sèng mäi mÆt cho nh©n d©n. Do vËy c«ng nghiÖp ho¸ cã néi dung chÝnh lµ x©y dùng ®­îc mét nÒn c«ng nghiÖp cã c«ng nghÖ tiªn tiÕn, trong ®ã ngµnh c¬ khÝ chÕ t¹o gi÷ vÞ trÝ then chèt. Trªn c¬ së ®ã tiÕn hµnh c¶i biÕn c¬ cÊu kinh tÕ l¹c hËu, ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng x· héi, më réng thÞ tr­êng, ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ l­u th«ng hµng ho¸ trong n­íc vµ quèc tÕ nh»m môc ®Ých n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng x· héi . HiÖn ®¹i ho¸ ®­îc quan niÖm lµ mét cuéc c¸ch m¹ng th­êng trùc kh«ng cã ®iÓm dõng vÒ c«ng nghÖ. NghÜa lµ hiÖn ®¹i ho¸ sÏ t¹o ra diÖn m¹o míi cho ®Êt n­íc trªn c¬ së ph¸t triÓn bÒn v÷ng bao gåm ph¸t triÓn nhanh vÒ kinh tÕ - x· héi ®i liÒn víi bÒn v÷ng vÒ sinh th¸i - nh©n v¨n. VÒ kinh tÕ, h×nh th¸i ®Çu tiªn vµ quan träng nhÊt cña hiÖn ®¹i ho¸ chÝnh lµ c«ng nghiÖp ho¸. C«ng nghiÖp ho¸ kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ chuyÓn lao ®éng thñ c«ng lµ chñ yÕu thµnh lao ®éng c¬ khÝ ho¸ mµ cßn ph¶i tranh thñ øng dông nhanh chãng vµ réng r·i nh÷ng thµnh tùu khoa häc vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn cña thêi ®¹i. C«ng nghiÖp ho¸ ë ViÖt Nam ph¶i theo kiÓu ®i t¾t, bá qua nhiÒu b­íc ph¸t triÓn c«ng nghÖ tr­íc ®©y, ®i th¼ng vµo c«ng nghÖ míi nhÊt ë nh÷n._.g kh©u cã ®iÒu kiÖn. VÒ chÝnh trÞ, hiÖn ®¹i ho¸ ®¶m b¶o ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i, bÒn v÷ng. VÒ v¨n ho¸ - x· héi, hiÖn ®¹i ho¸ gåm nhiÒu h×nh thøc biÓu hiÖn kh¸c nhau, nh»m ®¶m b¶o x· héi b×nh ®¼ng, c«ng b»ng, v¨n minh, d©n chñ ë møc tèi ®a Xem: ViÖn nghiªn cøu chiÕn l­îc vµ chÝnh s¸ch khoa häc c«ng nghÖ (Chñ biªn: PTS Danh S¬n). Quan hÖ gi÷a ph¸t triÓn khoa häc vµ c«ng nghÖ víi ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi trong c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam, NXB Khoa häc x· héi, Hµ Néi, 1999, tr.126. . Phï hîp víi nh÷ng yªu cÇu míi cña thêi ®¹i, §¶ng céng s¶n ViÖt Nam ®· g¾n hiÖn ®¹i ho¸ víi c«ng nghiÖp ho¸ thµnh mét qu¸ tr×nh h÷u c¬ duy nhÊt. §©y lµ mét ®iÓm míi so víi quan niÖm tr­íc ®©y. Mét m« h×nh c«ng nghiÖp ho¸ nh­ vËy ch­a cã tiÒn lÖ ë ViÖt Nam. Héi nghÞ lÇn thø b¶y Trung ­¬ng §¶ng céng s¶n ViÖt Nam kho¸ VII ®· ®­a ra ®Þnh nghÜa “c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc lµ qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¨n b¶n, toµn diÖn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh, dÞch vô vµ qu¶n lý x· héi tõ sö dông lao ®éng thñ c«ng lµ chÝnh sang sö dông mét c¸ch phæ biÕn søc lao ®éng cïng víi c«ng nghÖ, ph­¬ng tiÖn vµ ph­¬ng ph¸p tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i, dùa trªn sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp vµ tiÕn bé khoa häc - c«ng nghÖ, t¹o ra n¨ng suÊt lao ®éng cao.” §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, V¨n kiÖn Héi nghÞ lÇn thø b¶y Ban ChÊp hµnh Trung ­¬ng kho¸ VII, Hµ néi, 1994, tr. 65 vµ “môc tiªu cña c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lµ x©y dùng ®Êt n­íc ViÖt Nam trë thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp, cã c¬ së vËt chÊt kü thuËt hiÖn ®¹i, c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý, quan hÖ s¶n xuÊt tiÕn bé phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt”. §iÓm míi n÷a cña quan ®iÓm nµy lµ c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ tiÕn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc. Quan ®iÓm c«ng nghiÖp ho¸ lÇn nµy nhÊn m¹nh vµo yÕu tè con ng­êi, lÊy viÖc ph¸t huy nguån lùc con ng­êi lµm yÕu tè c¬ b¶n cho sù ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng, ®Æc biÖt coi träng chÝnh s¸ch x©y dùng lßng tin trªn nÒn thµnh c«ng cña ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. Tr­íc ®©y, trªn thùc tÕ ViÖt Nam ®· tiÕn hµnh mét m« h×nh c«ng nghiÖp ho¸ theo kiÓu khÐp kÝn, û l¹i vµo sù viÖn trî mét chiÒu cña Liªn x« cò vµ c¸c n­íc x· héi chñ nghÜa kh¸c, th× ngµy nay thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ trong ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn mét nÒn kinh tÕ më c¶ trong n­íc vµ víi bªn ngoµi nh»m thu hót vèn, c«ng nghÖ míi vµ kinh nghiÖm qu¶n lý tiªn tiÕn cña n­íc ngoµi. So víi chiÕn l­îc c«ng nghiÖp ho¸ tr­íc kia, chÝnh s¸ch c¬ cÊu trong thËp kû 90 cã nh÷ng thay ®æi c¬ b¶n. §ã lµ x©y dùng mét c¬ cÊu kinh tÕ ®a d¹ng: ph¸t triÓn toµn diÖn n«ng, l©m, ng­, nghiÖp g¾n víi c«ng nghiÖp chÕ biÕn; ph¸t triÓn m¹nh c«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng tiªu dïng vµ hµng xuÊt khÈu; më réng th­¬ng nghiÖp, du lÞch, dÞch vô, ®Æc biÖt lµ c¸c lo¹i h×nh dÞch vô sÏ cã vai trß ngµy cµng quan träng sÏ t¹o ra c¬ cÊu kinh tÕ cã hiÖu qu¶ cao nh­ viÔn th«ng, tµi chÝnh, b¶o hiÓm, t­ vÊn, dÞch vô kü thuËt v.v.; c¶i t¹o, më réng n©ng cÊp kÕt cÊu h¹ tÇng hiÖn cã lµ chÝnh; x©y dùng cã träng ®iÓm kÕt cÊu h¹ tÇng ë nh÷ng kh©u ¸ch t¾c nhÊt ®ang c¶n trë sù ph¸t triÓn; x©y dùng cã chän läc mét sè c¬ së c«ng nghiÖp nÆng trong nh÷ng ngµnh träng yÕu mµ nhu cÇu ®ßi hái bøc b¸ch vµ cã ®iÒu kiÖn vÒ vèn, c«ng nghÖ, thÞ tr­êng ®Ó ph¸t huy t¸c dông nhanh vµ hiÖu qu¶ cao. Môc tiªu chung cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®­îc nªu ra trong chiÕn l­îc kinh tÕ x· héi trong vßng vµi thËp kØ tíi nh­ sau: - GDP n¨m 2010 t¨ng gÊp hai lÇn n¨m 2000. - TÝch luü tõ néi bé kinh tÕ ®¹t trªn 30% GDP. - NhÞp ®é t¨ng xuÊt khÈu gÊp hai lÇn so víi nhÞp ®é t¨ng GDP. - Tû träng c¸c ngµnh trong GDP tõ n¨m 2000- 2010 t­¬ng øng lµ n«ng nghiÖp 24,30% vµ 16-17%, c«ng nghiÖp lµ 36,1% vµ 40-41%, dÞch vô lµ 39,09% vµ 42-43%. - §Õn n¨m 2020 n­íc ta vÒ c¬ b¶n ph¶i trë thµnh n­íc c«ng nghiÖp cã c¬ së - vËt chÊt kü thuËt hiÖn ®¹i víi c¬ cÊu kinh tÕ c«ng - n«ng nghiÖp - dÞch vô, quan hÖ s¶n xuÊt tiÕn bé, phï hîp víi tr×nh ®é cña søc s¶n xuÊt, møc sèng vËt chÊt tinh thÇn cao, quèc phßng - an ninh v÷ng ch¾c, d©n giÇu n­íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng v¨n minh. 2. Mét sè nÐt vÒ tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc tõ khi ®æi míi ®Õn nay. + Tæng quan vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ ViÖt Nam trong thêi gian võa qua: Qua h¬n gÇn 15 n¨m thùc hiÖn C­¬ng lÜnh x©y dùng ®Êt n­íc trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi, ®ång thêi lµ qu¸ tr×nh tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, tõ n¨m 1990 ®Õn nay chóng ta ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu to lín so víi nhiÒu n¨m tr­íc ®ã. Tr­íc hÕt GDP lu«n lu«n ®¹t ®­îc tèc ®é ph¸t triÓn cao vµ æn ®Þnh, víi møc t¨ng b×nh qu©n thêi kú 1991 - 1997 ®¹t h¬n 7%/ n¨m, trong ®ã c«ng nghiÖp ®¹t møc t¨ng tr­ëng kho¶ng 13%, n«ng nghiÖp - trªn 4,4%, dÞch vô - kho¶ng 9%/ n¨m. Do nhiÒu nguyªn nh©n trong ®ã cã ¶nh h­ëng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh ë c¸c n­íc ch©u ¸, møc t¨ng tr­ëng GDP tõ n¨m 1998 -1999 bÞ ch÷ng l¹i vµ n¨m 2000 - 2001 ®ang phôc håi dÇn: N¨m 1998 møc t¨ng tr­ëng GDP chØ ®¹t kho¶ng 5,83%, c«ng nghiÖp t¨ng 8,3%, dÞch vô t¨ng 5,1%. N¨m 1999 GDP t¨ng 4,8%, c«ng nghiÖp t¨ng 7,7%, dÞch vô 2,3%. N¨m 2000 GDP t¨ng 6,8%, c«ng nghiÖp t¨ng 10,1%, dÞch vô t¨ng 5,3%. N¨m 2001 GDP t¨ng 6,8%, c«ng nghiÖp t¨ng 10,3%, dÞch vô t¨ng 6,1%. N¨m 2002-2003 t¨ng tr­ëng kinh tÕ, l¹m ph¸t, thÊt nghiÖp, c¸n c©n thanh to¸n ®¹t “®Ønh” môc tiªu Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam: “Kinh tÕ n¨m 2002-2003 - ViÖt Nam thÕ giíi”. : - “§Ønh” t¨ng tr­ëng lÇn ®Çu ®¹t môc tiªu: T¨ng tr­ëng GDP n¨m 2002 ®¹t 7,04%. §©y lµ tèc ®é t¨ng võa cao h¬n 4 n¨m tr­íc ®ã, võa lµ n¨m ®Çu tiªn trong 6 n¨m qua ®¹t môc tiªu ®Ò ra. §©y còng lµ tèc ®é t¨ng cao thø hai so víi c¸c n­íc vµ c¸c vïng l·nh thæ trong khu vùc ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng, chØ sau Trung Quèc t¨ng 7,7%. N«ng l©m nghiÖp - thuû s¶n ®¹t th¾ng lîi kÐp, ®­îc mïa c¶ c©y l­¬ng thùc, c©y c«ng nghiÖp, ch¨n nu«i, thuû s¶n, c¶ so víi n¨m tr­íc, c¶ so víi môc tiªu ®Ò ra cho n¨m 2002, c¶ vÒ s¶n l­îng, gi¸ c¶, c¶ vÒ tiªu thô trong n­íc, vµ xuÊt khÈu. T¨ng tr­ëng c«ng nghiÖp v­ît môc tiªu ®Ò ra, võa cao h¬n n¨m tr­íc, võa lµ n¨m thø 12 liªn tôc ®¹t 2 ch÷ sè - mét kû lôc vÒ tèc ®é t¨ng cao, t¨ng liªn tôc, t¨ng trong thêi gian dµi mµ ch­a cã thêi k× nµo tr­íc ®ã ®¹t ®­îc. Nhê vËy c«ng nghiÖp ®· trë thµnh ®Çu tÇu t¨ng tr­ëng kinh tÕ khi cã khi cã tèc ®é t¨ng tr­ëng cao h¬n c¸c ngµnh kh¸c vµ ®· chiÕm 32,7% GDP c¶ n­íc. Tæng vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn - yÕu tè vËt chÊt trùc tiÕp quyÕt ®Þnh tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ, h×nh thµnh c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho ®Êt n­íc, ®ång thêi còng lµ mét kªnh tiªu thô quan träng - n¨m 2002 ®· ®¹t ®­îc sù v­ît tréi vÒ c¶ ba mÆt: võa t¨ng so víi n¨m 2001 (10,3%), võa v­ît so víi môc tiªu ®Ò ra cho n¨m 2002 (180,4 tû ®ång so víi 175 ngh×n tû ®ång), võa chuyÓn dÞch theo h­íng gia t¨ng néi lùc, ®Æc biÖt lµ tõ nguån lùc trong d©n (®¹t 52 ngh×n tû ®ång, t¨ng tíi 5,1% so víi n¨m 2001, b»ng 28,8% tæng vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn, cao h¬n tû lÖ 23,5% cña n¨m 2001) GDP do khu vùc t¹o ra n¨m 2002 ®· t¨ng 6,54% so víi n¨m 2001, ®¹t cao nhÊt so víi 4 n¨m tr­íc ®ã (n¨m 1998 t¨ng 5,08%, n¨m 1999 t¨ng 2,25%, n¨m 2000 t¨ng 5,32%, n¨m 2001 t¨ng 6,1%), trong ®ã mét sè mét sè ngµnh cßn t¨ng cao h¬n tèc ®é chung cña khu vùc nµy nh­: th­¬ng nghiÖp t¨ng 7,25%, kh¸ch s¹n, nhµ hµng t¨ng 7,05%, vËn t¶i, b­u ®iÖn du lÞch t¨ng 7,09%, tµi chÝnh ng©n hµng, b¶o hiÓm t¨ng 6,98%, khoa häc t¨ng 9,09%, gi¸o dôc ®µo t¹o t¨ng 8,46%, y tÕ t¨ng 7,01%. §¸ng l­u ý, trong khu vùc nµy cã mét sè ngµnh t¨ng tr­ëng kh¸ cao. Tæng møc b¸n lÎ hµng ho¸ vµ doanh thu dÞch vô n¨m 2002 ­íc ®¹t 272,8 ngh×n tû ®ång, t¨ng 12,8% so víi n¨m 2001: nÕu lo¹i trõ yÕu tè t¨ng gi¸ th× vÉn cßn t¨ng gÇn 8,6%, v­ît xa so víi tèc ®é t¨ng 1,31% cña d©n sè vµ v­ît c¶ tèc ®é t¨ng tr­ëng GDP. Du lÞch ®¹t th¾ng lîi kÐp, c¶ du lÞch trong n­íc, c¶ viÖc thu hót kh¸ch quèc tÕ ®Õn ViÖt Nam, c¶ so víi n¨m tr­íc vµ so víi kÕ ho¹ch, c¶ vÒ sè l­ît ng­êi, c¶ vÒ møc chi tiªu cho du lÞch b×nh qu©n ®Çu ng­êi. Riªng kh¸ch quèc tÕ ®Õn ViÖt Nam n¨m 2002 ­íc ®¹t 2628,2 ngh×n l­ît ng­êi, t¨ng 12,8%, trong ®ã kh¸ch ®Õn v× môc ®Ých du lÞch chiÕm 55,6% tæng sè vµ t¨ng tíi 19,6%; kh¸ch ®Õn v× c«ng viÖc chiÕm 17% vµ t¨ng 11,2%. - “§Ønh” l¹m ph¸t võa ®ñ kÝch thÝch ®Çu t­: NÕu 3 n¨m tr­íc, gi¸ tiªu dïng sau khi t¨ng vµo 2 th¸ng ®Çu n¨m, sau ®ã gi¶m nhiÒu th¸ng liÒn vµ tÝnh chung c¶ n¨m t¨ng thÊp hoÆc gi¶m, th× n¨m 2002 ®· cã diÔn biÕn kh¸c h¼n (b¶ng 2). NÕu nh÷ng n¨m tr­íc, tèc ®é t¨ng gi¸ kh«ng cßn ®¹t môc tiªu ®Ò ra, thËm chÝ cßn ng­îc c¶ víi môc tiªu. N¨m 2002, môc tiªu ®Ò ra lµ t¨ng 3 - 4%, th× thùc tÕ ®· t¨ng 4%. NÕu nh÷ng n¨m tr­íc gi¸ c¸c th¸ng ®Òu gi¶m so víi cïng k×, th× n¨m 2002 ®Òu t¨ng so víi cïng k×, chøng tá mÆt b»ng gi¸ cao h¬n n¨m 2001 (b¶ng 3): C¸nh kÐo gi¸ c¶ gi÷a l­¬ng thùc - thùc phÈm vµ phi l­¬ng thùc - thùc phÈm nÕu nh÷ng n¨m tr­íc ngµy cµng réng ra theo xu h­íng ngµy cµng bÊt lîi cho n«ng d©n, th× n¨m 2002 ®· cã xu h­íng thu hÑp mét b­íc theo xu h­íng cã lîi h¬n cho n«ng d©n. ChÝnh n«ng d©n võa ®­îc mïa, võa ®­îc gi¸ mµ thu nhËp vµ søc mua ®· t¨ng lªn, ®· gãp phÇn lµm cho c«ng nghiÖp - dÞch vô n©ng cao ®­îc tèc ®é t¨ng tr­ëng. Nh­ vËy mét chuyÓn biÕn quan träng trong n¨m 2002 lµ nÒn kinh tÕ ®· chuyÓn tõ thiÓu ph¸t liªn tôc vµ kÐo dµi, sang l¹m ph¸t nhÑ, võa ®ñ ®Ó kÝch thÝch ®Çu t­, t¨ng tr­ëng, lµm cho nÒn kinh tÕ Êm lªn. Còng liªn quan ®Õn “®Ønh l¹m ph¸t lµ mét sè biÕn ®éng gi¸ kh¸c ®¸ng l­u ý. Tû gi¸ VN§/USD c¶ n¨m 2002 chØ t¨ng 2,1% võa thÊp h¬n tèc ®é tiªu dïng, võa thÊp h¬n tèc ®é t¨ng tû gi¸ 3,4% cña n¨m 2000 vµ 3,85 cña n¨m 2001. Sù æn ®Þnh tû gi¸ ®· lµm cho t©m lý g¨m gi÷ USD gi¶m h¼n, thËm chÝ cßn cã sù chuyÓn dÞch tõ USD sang VN§ ë trong n­íc, mét ®iÒu sau nhiÒu n¨m míi lµm ®­îc. Trong khi ®ã, gi¸ vµng l¹i t¨ng ®ét biÕn, c¶ n¨m t¨ng tíi 19,4% hiÖn ®ang ë møc cao nhÊt tõ tr­íc ®Õn nay. Gi¸ bÊt ®éng s¶n sau nhiÒu n¨m ®ãng b¨ng, tõ gi÷a n¨m 2001 ®· lªn c¬n sèt vµ ®¹t ®Ønh cao nhÊt vµo ®Çu n¨m 2002, sau ®ã ®· ®øng vµ gi¶m, ph¶n ¸nh sù bÊt cËp trong qu¶n lÝ Nhµ n­íc ®èi víi nguån lùc quan träng nµy. ChØ sè chøng kho¸n sau mét thêi gian dµi ®ãng b¨ng vµ suy tho¸i, hiÖn vÉn cßn ®øng ë møc thÊp. §iÒu ®ã chøng tá sù lu©n chuyÓn c¸c luång vèn ch­a ®­îc h­íng tËp trung cho ®Çu t­ ph¸t triÓn. B¶ng 2: Tèc ®é t¨ng, gi¶m gi¸ tiªu dïng (%) Th¸ng 1999 2000 2001 2002 1 1,7 0,4 0,3 1,1 2 1,9 1,6 0,4 2,2 3 -0,7 -1,1 -0,7 -0,8 4 -0,6 -0,7 -0,5 0 5 -0,4 -0,6 -0,2 0,3 6 -0,3 -0,5 0 0,1 7 -0,4 -0,6 -0,2 -0,1 8 -0,4 0,1 0 0,1 9 -0,6 -0,1 0,5 0,2 10 -1,0 0,1 0 0,3 11 0,4 0,9 0,2 0,3 12 0,5 0,1 1,0 0,3 C¶ n¨m 0,1 -0,6 0,8 4,0 Nguån: Niªn gi¸m thèng kª 2002 B¶ng 3: Tèc ®é t¨ng gi¸ tiªu dïng so víi cïng k× (%) n¨m 2002 Th¸ng Chung Riªng Trong ®ã L.Thùc T.phÈm L­¬ng thùc Thùc phÈm 1 1,9 3,9 10,7 1,7 2 3,6 6,9 13,6 5,2 3 3,4 7,1 13,4 5,7 4 3,7 8,1 14,5 6,6 5 4,1 8,8 14,6 7,7 6 4,2 9,1 13,1 8,9 7 4,4 9,1 12,2 9,2 8 4,3 8,7 10,7 9,0 9 4,1 8,3 8,9 9,1 10 4,5 8,2 8,6 9,1 11 4,6 7,4 6,9 8,5 12 4,0 5,7 2,6 7,9 B×nh qu©n 12 th¸ng 3,9 7,6 10,7 7,3 Nguån: Niªn gi¸m thèng kª 2002 - “§Ønh” thÊt nghiÖp ë møc thÊp nhÊt: ViÖc gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm còng ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh. NÕu ch­a kÓ sè ng­êi ®­îc gi¶i quyÕt viÖc lµm trong khu vùc n«ng l©m - ng­ nghiÖp - thuû s¶n, th× sè ng­êi ®­îc gi¶i quyÕt viÖc lµm ­íc n¨m 2002 lµ 447,8 ngh×n ng­êi. Nh÷ng ®Þa bµn gi¶i quyÕt ®­îc nhiÒu viÖc lµm nhÊt lµ Tp. Hå ChÝ Minh, Hµ Néi, §ång Nai, B×nh D­¬ng, H¶i Phßng, Bµ rÞa - Vòng TÇu, L©m §ång, §µ N½ng, Long An, Qu¶ng Ninh,... NÕu kÓ c¶ khu vùc n«ng l©m nghiÖp - thuû s¶n, th× tæng sè ng­êi ®­îc gi¶i quyÕt viÖc lµm cña c¶ n­íc ®¹t 1,4 triÖu ng­êi, ®¹t ®­îc môc tiªu ®Ò ra n¨m 2002. Tû lÖ t¨ng d©n sè n¨m 2002 ­íc ®¹t 1,31%, thÊp nhÊt tõ tr­íc ®Õn nay (thÊp xa so víi 1,92% cña n¨m 1990, 1,65% cña n¨m 1995, vµ 1,35% cña n¨m 2001). Tû lÖ thÊt nghiÖp cña lao ®éng trong ®ã ®é tuæi ë thµnh thÞ ®· gi¶m, tû lÖ sö dông thêi gian lao ®éng ë n«ng th«n ®· t¨ng lªn (biÓu 2). BiÓu 2: chi tiªu viÖc lµm qua c¸c n¨m Chó thÝch: A : Tû lÖ thÊt nghiÖp % B : Tû lÖ gia t¨ng thêi gian lao ®éng % * : ¦íc Nguån: Niªn gi¸m thèng kª 2002 - “§Ønh” c¸n c©n thanh to¸n chuyÓn biÕn tÝch cùc: NhËp siªu n¨m nay t¨ng cao so víi 3 n¨m tr­íc c¶ vÒ kim ng¹ch tuyÖt ®èi c¶ vÒ tû lÖ nguyªn nh©n chñ yÕu do xuÊt khÈu trong 6 th¸ng ®Çu n¨m bÞ sót gi¶m m¹nh (nh­ng nhê cã sù t¨ng tèc trong nh÷ng th¸ng cuèi n¨m nªn ®µ gi¶m sót ®· bÞ chÆn l¹i vµ tèc ®é t¨ng tr­ëng c¶ n¨m ®¹t 10%, ®¹t ®­îc môc tiªu ®Ò ra), do nhËp khÈu m¸y mãc phô tïng ®Ó ®æi míi thiÕt bÞ kÜ thuËt - c«ng nghÖ vµ nhËp khÈu nguyªn vËt liÖu phôc vô s¶n xuÊt trong n­íc ®Ó xuÊt khÈu vµ tiªu dïng t¨ng kh¸ cao. MÆc dÇu vËy, c¸n c©n thanh to¸n n¨m 2002 vÉn cã sù chuyÓn biÕn tÝch cùc, do ngo¹i tÖ thu ®­îc tõ c¸c nguån kh¸c gia t¨ng kh¸. L­îng kh¸ch quèc tÕ (nh­ trªn ®· nãi, võa t¨ng m¹nh so víi c¸c n¨m tr­íc, võa v­ît môc tiªu ®Ò ra), cïng víi l­îng ngo¹i tÖ thu ®­îc cßn t¨ng cao h¬n (do chi tiªu cña kh¸ch vµ l­îng kh¸ch tõ n­íc cã thu nhËp cao t¨ng m¹nh h¬n). L­îng kiÒu hèi cña ng­êi ë vµ lao ®éng n­íc ngoµi göi vÒ t¨ng gÇn 20% so víi n¨m 2001, do cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch cña Nhµ n­íc, sù ho¹t ®éng tÝch cùc cña c¸c ngµnh chøc n¨ng vµ c¸c ®¬n vÞ b¶o ®¶m an toµn, nhanh chãng thuËn tiÖn, víi lÖ phÝ thÊp cho c¸c kho¶n tiÒn nµy. C¸c môc tiªu kinh tÕ kh«ng chØ ®­îc c¶i thiÖn n¨m 2002 vµ ch¾c ch¾n sÏ ®¹t môc tiªu cao ®Ò ra cho n¨m 2003, nÕu thùc hiÖn ®­îc: T¨ng tr­ëng kinh tÕ 7-7,5%, l¹m ph¸t kh«ng qu¸ 5%, gi¶i quyÕt viÖc lµm cho 1,5 triÖu ng­êi lao ®éng, tû lÖ thÊt nghiÖp gi¶m 0,04%, t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu 7-8%. §Ó thùc hiÖn ®­îc c¸c môc tiªu ®Ò ra, mét mÆt cÇn kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ bÊt cËp trong c¸c chØ tiªu kinh tÕ n¨m 2002, bæ sung c¸c gi¶i ph¸p míi ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò lín hiÖn nay cña nÒn kinh tÕ, ®ã lµ chÊt l­îng t¨ng tr­ëng, gi¶m chi phÝ trung gian, n©ng cao hiÖu qu¶ vµ søc c¹nh tranh, chuyÓn dÞch c¬ cÊu, gia t¨ng néi lùc, gia t¨ng tiªu thô trong n­íc vµ xuÊt khÈu, gi¶i quyÕt viÖc lµm... + Thùc tr¹ng chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ trong tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam thêi gian qua: - C¬ cÊu ngµnh cña nÒn kinh tÕ lµ kh©u ®ét ph¸ ®Ó t¨ng tr­ëng kinh tÕ. Víi 6 ch÷ “c«ng nghiÖp ho¸, HiÖn ®¹i ho¸”, ViÖt Nam ®· ®¹t ®­îc tèc ®é t¨ng tr­ëng kh¸ cao vµ liªn tôc trong nh÷ng n¨m qua, ®­a quy m« tæng s¶n phÈm trong n­íc (GDP) n¨m 2002 gÊp gÇn 2,4 lÇn, quy m« c«ng nghiÖp gÊp 4,8 lÇn, quy m« xuÊt khÈu gÊp gÇn 6,9 lÇn n¨m 1990, ®ång thêi tr¸nh ®­îc dßng xo¸y cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh - tiÒn tÖ khu vùc thêi k× n¨m 1997-1998, h¹n chÕ t¸c dông tiªu cùc cña sù gi¶m sót t¨ng tr­ëng kinh tÕ toµn cÇu, ®¹t ®­îc sù v­ît tréi vÒ t¨ng tr­ëng cña n¨m 2002 so víi 4 n¨m tr­íc vµ so víi hÇu hÕt c¸c n­íc trªn thÕ giíi, lµm c¬ së ®Ò ra môc tiªu biÕn ViÖt Nam thµnh n­íc c«ng nghiÖp ®Õn n¨m 2020: Tr­íc hÕt, xÐt theo 3 khu vùc lín lµ n«ng l©m nghiÖp - thuû s¶n, c«ng nghiÖp x©y dùng, vµ dÞch vô, th× khu vùc c«ng nghiÖp - x©y dùng nhê cã tèc ®é t¨ng tr­ëng kh¸ cao h¬n 2 khu vùc kia vµ cao h¬n tèc ®é chung, nªn tû träng ®· t¨ng nhanh, trong khi khu vùc n«ng, l©m nghiÖp - thuû s¶n vµ khu vùc dÞch vô do t¨ng thÊp h¬n khu vùc c«ng nghiÖp - x©y dùng vµ thÊp h¬n tèc ®é chung, nªn tû träng ®· gi¶m xuèng. Nh­ vËy, trong 7 n¨m qua, tû träng khu vùc c«ng nghiÖp - x©y dùng trong GDP ®· t¨ng 9,5%, b×nh qu©n mét n¨m 1,36%. Víi ®µ nµy, tû träng khu vùc c«ng nghiÖp - x©y dùng sÏ v­ît xa môc tiªu 38 - 39% ®Ò ra cho n¨m 2005 trong kÕ ho¹ch 5 n¨m 2001-2005 vµ môc tiªu 40 - 41% ®Ò ra cho n¨m 2010 trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi 10 n¨m 2001 - 2010. C«ng nghiÖp chÕ biÕn - ®Æc tr­ng chñ yÕu ®Ó ph©n biÖt lµ n­íc n«ng nghiÖp hay c«ng nghiÖp, nÕu n¨m 1995 míi ®¹t 15% ®Õn n¨m 2002 ®· ®¹t 20,6% (tøc t¨ng 5,6%, b×nh qu©n 0,8%/n¨m) vµ víi viÖc ®Çu t­ kh¸ cao tíi ®©y cho c«ng nghiÖp chÕ biÕn (nhÊt lµ chÕ biÕn dÇu th«, chÕ biÕn n«ng h¶i s¶n), th× ®Õn n¨m 2020, tû träng c«ng nghiÖp chÕ biÕn cã thÓ ®¹t 35%. Ngµnh x©y dùng - mét ngµnh cã liªn quan ®Õn ®Çu vµo cña s¶n xuÊt, t¹o thµnh n¨ng lùc vµ tµi s¶n cè ®Þnh cña c¸c ngµnh vµ t¹o ra h¹ tÇng kinh tÕ - x· héi cña ®Êt n­íc, ®ång thêi còng lµ kªnh tiªu thô mét khèi l­îng lín s¶n phÈm vµ lµm gia t¨ng thu nhËp, søc mua cã kh¶ n¨ng thanh to¸n cña x· héi, mÊy n¨m tr­íc t¨ng thÊp, thËm chÝ cã thêi k× tû träng trong GDP cßn bÞ gi¶m (n¨m 1995 chiÕm 6,9%, n¨m 1999 chØ cßn chiÕm 5,4%), th× ®Õn n¨m 2002 ®· chiÕm 5,9%, vÉn cao h¬n tû träng 3,8% cña n¨m 1990. §¹t ®­îc kÕt qu¶ trªn chñ yÕu do viÖc thùc hiÖn LuËt doanh nghiÖp ®· lµm cho ®Çu t­ cña khu vùc d©n doanh gia t¨ng tèc ®é cao vµ ®­a tæng vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn lªn møc 34% so víi GDP. §©y lµ yÕu tè vËt chÊt quyÕt ®Þnh tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ kh«ng nh÷ng trong n¨m 2002 mµ cßn cho c¸c n¨m tíi. Trong tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt n«ng l©m nghiÖp - thuû s¶n, tû träng n«ng nghiÖp ®· gi¶m tõ 82,5% n¨m 1990 xuèng cßn 78,3% n¨m 2002, cßn tû träng thuû s¶n ®· t¨ng t­¬ng øng tõ 10,9% lªn 17,8%. N¨m 2001 - 2002 ®· cã b­íc khëi ®Çu quan träng trong viÖc c¬ cÊu l¹i khu vùc nµy theo h­íng chuyÓn tõ c©y, con cã gi¸ trÞ gia t¨ng thÊp sang c©y, con cã gi¸ trÞ gia t¨ng cao ®Ó t¨ng thu nhËp trªn mét ha canh t¸c, chuyÓn tõ s¶n phÈm cung v­ît cÇu sang s¶n phÈm cã thÞ tr­êng tiªu thô réng lín. N¨m 2002 so víi n¨m 2000, diÖn tÝch lóa gi¶m 170 ngh×n ha, diÖn tÝch ng« t¨ng 80 ngh×n ha, diÖn tÝch b«ng t¨ng 16 ngh×n ha, diÖn tÝch ®ay t¨ng 4,3 ngh×n ha, diÖn tÝch ®Ëu t­¬ng t¨ng 34 ngh×n ha, diÖn tÝch thuèc l¸ t¨ng 2,5 ngh×n ha, diÖn tÝch cao su t¨ng 17 ngh×n ha, diÖn tÝch hå tiªu t¨ng 15,6 ngh×n ha. Sè l­îng lîn t¨ng gÇn 3 triÖu con, gia cÇm t¨ng 12,5 triÖu con, s¶n l­îng thuû s¶n t¨ng 328 ngh×n tÊn (trong ®ã khai th¸c t¨ng 136 ngh×n, nu«i trång t¨ng 192 ngh×n tÊn, riªng t«m t¨ng 32 ngh×n tÊn). Tû träng thuû s¶n nu«i trång trong tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt thuû s¶n t¨ng tõ 31,7% n¨m 1990 lªn 45,7% n¨m 2002. Mét sè ngµnh kü thuËt cao nh­ ®iÖn tö, vËt liÖu míi, kü thuËt la-de, kü thuËt xö lý bÒ mÆt v.v... b¾t ®Çu cã chç ®øng vµ t¨ng tr­ëng nhanh, c¸c ngµnh chÕ biÕn n«ng s¶n, c¸c ngµnh dïng nhiÒu lao ®éng ®­îc kh«ng ngõng më réng. C¸c ngµnh nh­ n¨ng l­îng ®iÖn, cÊu tróc h¹ tÇng, cung cÊp n­íc v.v... kh«ng ngõng ®­îc ®æi míi, ®¸p øng ngµy cµng tèt h¬n nhu cÇu kh«ng ngõng t¨ng lªn cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸. §Æc biÖt sù chuyÓn giao c«ng nghÖ trong lÜnh vùc ®iÖn tö - tin häc - viÔn th«ng ®· më ra mét lÜnh vùc s¶n xuÊt vµ kinh doanh míi cã thÓ trë thµnh mét ngµnh mòi nhän trong thÕ kû XXI víi nhÞp ®é t¨ng cao h¬n h¼n (19%) so víi nhÞp ®é t¨ng b×nh qu©n nãi chung cña c«ng nghiÖp. Tuy ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ tÝch cùc, nh­ng viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ hiÖn vÉn cßn thÊp xa so víi c¸c n­íc ASEAN: Kinh tÕ cña ViÖt Nam n¨m 2002 chØ t­¬ng ®­¬ng víi c¬ cÊu kinh tÕ cña c¸c n­íc trong khu vùc nh÷ng n¨m 80 vµ l¹c hËu h¬n c¬ cÊu n¨m 2001 cña nh÷ng n­íc nµy: Tû träng n«ng, l©m nghiÖp - thuû s¶n, c«ng nghiÖp - x©y dùng, dÞch vô cña Indonesia, Th¸i Lan, Malaysia theo BiÓu 3: BiÓu 3: C¬ cÊu kinh tÕ (GDP) trong khu vùc % n¨m 2001 Chó thÝch: A: n«ng, l©m nghiÖp - thuû s¶n, B: c«ng nghiÖp x©y dùng, C: dÞch vô Nguån: Niªn gi¸m thèng kª 2002 B¶ng 4: C¬ cÊu kinh tÕ theo ba khu vùc trong GDP (%, theo gi¸ hiÖn hµnh) Tæng sè Chia ra: N«ng, l©m nghiÖp, thuû s¶n C«ng nghiÖp vµ x©y dùng DÞch vô 1990 100,00 34,74 22,67 38,59 1991 100,00 40,49 23,79 35,72 1992 100,00 33,94 27,26 38,80 1993 100,00 29,87 28,90 41,23 1994 100,00 28,70 29,65 41,45 1995 100,00 28,37 29,98 41,65 1996 100,00 27,20 30,74 42,06 1997 100,00 26,22 31,23 42,55 1998 100,00 25,78 32,49 41,73 1999 100,00 25,43 34,49 40,08 2000 100,00 24,54 36,73 38,74 2001 100,00 23,61 37,83 38,55 2002 (­íc) 100,00 23,60 38,30 38,10 Nguån: Niªn gi¸m thèng kª 2002 BiÓu 4: C¬ cÊu kinh tÕ viÖt nam n¨m 2002 (%) Chó thÝch: A: DÞch vô; B: C«ng nghiÖp x©y dùng; C: N«ng l©m nghiÖp - thuû s¶n Nguån: Niªn gi¸m thèng kª 2002 - ChuyÓn dÞch c¬ cÊu thµnh phÇn kinh tÕ: trªn c¬ së cña qui luËt vÒ sù phï hîp gi÷a quan hÖ s¶n xuÊt víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt ®ång thêi víi yªu cÇu gi¶i phãng m¹nh mÏ mäi tiÒm lùc cña nÒn kinh tÕ, §¶ng céng s¶n ViÖt Nam ®· chñ tr­¬ng x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. C¸c h×nh thøc së h÷u kh¸c nhau hoÆc ®an xen hçn hîp cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cã thÓ hîp t¸c, c¹nh tranh b×nh ®¼ng vÒ quyÒn lîi vµ nghÜa vô truíc ph¸p luËt, kh«ng ph©n biÖt thµnh phÇn, ®Òu lµ c¸c bé phËn cÊu thµnh cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. Tõ khi thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®æi míi ®Õn nay, c¬ cÊu doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn lín trong nÒn kinh tÕ, ®· xuÊt hiÖn mét sè lo¹i h×nh doanh nghiÖp míi nh­: c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, doanh nghiÖp liªn doanh gi÷a ViÖt Nam víi n­íc ngoµi, doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi... ViÖc biÕn ®æi c¬ cÊu c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp nµy më ra c¸c lo¹i h×nh tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh nhá, phï hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tÕ d­íi h×nh thøc kinh tÕ hé, c¸ thÓ, tiÓu chñ, t¹o ®iÒu kiÖn thu hót hµng chôc triÖu lao ®éng x· héi, gãp phÇn quan träng vµo viÖc gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm trong x· héi. C¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®· h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn víi mét c¬ cÊu t­¬ng ®èi ®Çy ®ñ trªn ®Þa bµn mét sè ®« thÞ lín nh­: Hµ Néi, TP Hå ChÝ Minh, §µ N½ng, H¶i Phßng,... Cßn ®èi víi c¸c ®Þa bµn ë c¸c thÞ x·, thÞ trÊn th× kinh tÕ nhµ n­íc, kinh tÕ t­ b¶n nhµ n­íc, kinh tÕ t­ nh©n míi chØ h×nh thµnh víi mét qui m« nhá; kinh tÕ tËp thÓ theo m« h×nh míi ®ang ®­îc x¸c lËp, kinh tÕ nhµ n­íc ®ang tõng b­íc gi¶m dÇn, kinh tÕ t­ b¶n nhµ n­íc ch­a cã m«i tr­êng thuËn lîi ®Ó h×nh thµnh; kinh tÕ hé ®ang lµ lùc l­îng chñ yÕu trªn ®Þa bµn n«ng th«n, sù chuyÓn sang kinh tÕ hµng ho¸ cßn ë tr×nh ®é thÊp, c¬ cÊu nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ chËm ®­îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn. §èi víi c¸c ngµnh c«ng n«ng nghiÖp vµ dÞch vô, c¬ cÊu thµnh phÇn kinh tÕ còng cã sù ph¸t triÓn kh¸c nhau. Trong c¬ cÊu gi¸ trÞ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp chñ yÕu do thµnh phÇn kinh tÕ hé t¹o ra, thµnh phÇn kinh tÕ nhµ n­íc chØ chiÕm mét phÇn rÊt nhá, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c chØ chiÕm mét tû träng kh«ng ®¸ng kÓ. Nh­ vËy, b­íc vµo thêi k× ®æi míi, ViÖt Nam ®· t¹o ra nh÷ng tiÒn ®Ò ®Ó ®­a nÒn kinh tÕ n­íc ta chñ ®éng héi nhËp vµo qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ kinh tÕ, trong ®ã viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¬ cÊu nhiÒu thµnh kinh tÕ gi÷ mét vÞ trÝ quan träng. NhiÒu c¬ chÕ chÝnh s¸ch míi ®­îc ban hµnh nh»m khuyÕn khÝch mäi nguån lùc vµo ph¸t triÓn kinh tÕ, ®iÓn h×nh lµ d­íi t¸c ®éng cña LuËt doanh nghiÖp (míi), tÝnh ®Õn cuèi th¸ng 10 n¨m 2002 ®· cã 49.699 doanh nghiÖp ®¨ng kÝ víi tæng sè vèn kho¶ng 63.016 tû ®ång. B¶ng 5: nh÷ng doanh nghiÖp míi ®¨ng kÝ 2000 DN Vèn* 2001 (1) DN Vèn 2002 DN Vèn DN T­ nh©n 6 412 2 817 7 087 3 873 18 370 9 785 C«ng ty TNHH 7 304 7 968 11 038 14 080 27 504 35 501 C«ng ty cæ phÇn (2) 726 3 066 1 534 7 552 3 825 17 730 Tæng sè 14 442 13 851 19 659 25 504 49 699 63 016 Vèn*: §¬n vÞ tû ®ång (1) Sè liÖu cho n¨m 2002 lµ cho ®Õn 10 th¸ng 10 (2) C¸c doang nghiÖp míi ®¨ng kÝ cã thÓ cßn bao gåm c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc cæ phÇn ho¸, c¸c c«ng ty cæ phÇn cã cæ ®«ng nhµ n­íc vµ c¸c c«ng ty cæ phÇn ®¨ng kÝ theo LuËt doanh nghiÖp nhµ n­íc Nguån: Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t­. Sè liÖu chØ tÝnh ®Õn c¸c c«ng ty ®¨ng kÝ theo LuËt doanh nghiÖp. - ChuyÓn dÞch c¬ cÊu vïng kinh tÕ: c¬ cÊu vïng kinh tÕ ®­îc x¸c ®Þnh lµ mét vÊn ®Ò quan träng trong c¬ cÊu kinh tÕ, nã ch¼ng nh÷ng quan hÖ trùc tiÕp ®Õn môc tiªu ph¸t triÓn, c©n ®èi ®Þa bµn c¶ n­íc mµ cßn kÕt hîp ph¸t triÓn kinh tÕ víi chÝnh s¸ch x· héi. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu vïng cã ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng ®èi víi qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi kinh tÕ ë n­íc ta. Vïng ph¸t triÓn tËp trung gåm c¸c khu ®« thÞ vµ c«ng nghiÖp thuéc vïng §«ng Nam Bé, ®ång b»ng s«ng Hång, hµnh lang ven biÓn tõ §µ N½ng ®Õn B×nh ThuËn (bao gåm 3 vïng kinh tÕ träng ®iÓm miÒn B¾c, Trung, Nam). Trong ®ã vïng ph¸t triÓn kinh tÕ träng ®iÓm miÒn B¾c gåm tam gi¸c t¨ng tr­ëng Hµ Néi - H¶i Phßng - Qu¶ng Ninh, ë miÒn Nam gåm tam gi¸c t¨ng tr­ëng Tp Hå ChÝ Minh - §ång Nai , Bµ rÞa Vòng Tµu vµ ë miÒn Trung lµ §µ N½ng - Dung QuÊt. Ba vïng träng ®iÓm nµy chØ chiÕm 25% d©n sè nh­ng tËp trung tíi 40% d©n sè ®« thÞ, kho¶ng 70% c¸n bé khoa häc kÜ thuËt cã tr×nh ®é cao, ®ãng gãp trªn 50% GDP vµ kho¶ng 70-75% nguån ng©n s¸ch c¶ n­íc. Vïng chËm ph¸t triÓn gåm phÇn lín l·nh thæ cña vïng T©y B¾c, mét phÇn vïng §«ng B¾c, vïng biªn giíi, vïng s©u, vïng xa ë T©y Nguyªn, øng víi c¸c x· khã kh¨n vµ ®Æc biÖt khã kh¨n ë khu vùc III vïng miÒn nói vµ mét sè n¬i khã kh¨n ë ven biÓn vµ ®ång b»ng s«ng Cöu Long, ®©y lµ vïng cã vÞ trÝ chiÕn l­îc quan träng vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ, an ninh, quèc phßng. - Cïng víi t¨ng tr­ëng nhanh vµ chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng tÝch cùc, ta còng ®· ®¹t ®­îc nhiÒu tiÕn bé vÒ ®æi míi c«ng nghÖ trong s¶n xuÊt, kinh doanh vµ qu¶n lý. Trong s¶n xuÊt ®¸ng kÓ nhÊt lµ ¸p dông thµnh c«ng mét sè ®æi míi c«ng nghÖ trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp (gièng, c«ng nghÖ sinh häc, ®æi míi c«ng thøc canh t¸c, ¸p dông m¸y mãc thiÕt bÞ, ph©n bãn, ho¸ chÊt n«ng nghiÖp). Tuy ch­a ®­îc triÖt ®Ó nh­ng trong c«ng nghiÖp vµ x©y dùng ®· dÇn dÇn ®æi míi c«ng nghÖ vµ thiÕt bÞ lµm n©ng ®¸ng kÓ chÊt l­îng vµ tÝnh c¹nh tranh cña s¶n phÈm. Trong qu¶n lý, nh÷ng tiÕn bé c«ng nghÖ qu¶n lý tiªn tiÕn ®­îc ¸p dông c¶ ë tÇm vÜ m« vµ vi m« gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ vµ n¨ng lùc qu¶n lý. Trong quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i, tõ chç thô ®éng tiÕp nhËn viÖn trî kinh tÕ mét chiÒu tõ Liªn x« cò vµ c¸c n­íc SEV lµ chñ yÕu, nÒn kinh tÕ cña ta ®· dÇn dÇn héi nhËp mét c¸ch chñ ®éng h¬n víi kinh tÕ thÕ giíi vµ kinh tÕ khu vùc ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng; ®· t¹o ®­îc mét nguån ®éng lùc m¹nh mÏ vµ rÊt quan träng cho qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ. III. ®¸nh gi¸ vÒ ®Èy m¹nh ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n­íc ta trªn c¬ së lîi thÕ so s¸nh. Qua mét thËp kû tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc ta ®· ®¹t ®­îc t¨ng tr­ëng kinh tÕ nhanh ®i ®«i víi viÖc gi¶i quyÕt mét c¸ch ®ång bé nh÷ng vÊn ®Ò bøc xóc vÒ x· héi, c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n, b¶o ®¶m an ninh quèc phßng, n©ng cao tÝch luü tõ néi bé nÒn kinh tÕ, chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ, t¹o tiÒn ®Ò v÷ng ch¾c cho b­íc ph¸t triÓn cao h¬n vµo thÕ kû XXI. Tuy nhiªn viÖc suy gi¶m nhÞp ®é t¨ng tr­ëng vµi n¨m gÇn ®©y cho thÊy nÒn kinh tÕ ®· biÓu lé nhiÒu mÆt yÕu kÐm, nh÷ng nh©n tè t¨ng tr­ëng trong thËp kû 90 ®ang dÇn ®i ®Õn giíi h¹n. VÊn ®Ò ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ dùa trªn lîi thÕ so s¸nh lµ yªu cÇu bøc xóc hiÖn nay. Tr­íc hÕt nh×n l¹i m« h×nh kiÓu Liªn x« cò. Víi mét nguån tµi nguyªn kho¸ng s¶n phong phó, mét c¬ së c«ng nghiÖp nhÊt ®Þnh ®­îc Nga hoµng x©y dùng tr­íc n¨m 1913, mét tri thøc khoa häc vµ c«ng nghÖ kh«ng thua kÐm c¸c c­êng quèc kh¸c håi bÊy giê céng víi sù chÞu khã th¾t l­ng buéc bông phi th­êng cña giai cÊp v« s¶n Nga, mÆt kh¸c lu«n n»m trong thÕ bÞ bao v©y ®èi ®Çu vµ nguy c¬ bÞ c¸c n­íc ®Õ quèc tiªu diÖt, Liªn x« cò tr­íc ®©y ®· chän mét chiÕn l­îc c«ng nghiÖp ho¸ hîp lý lµ ®i tõ c«ng nghiÖp nÆng víi mét m« h×nh kinh tÕ t­¬ng ®èi khÐp kÝn. Nhê vËy chØ trong mét thêi gian ng¾n, ®Êt n­íc X« viÕt ®· trë thµnh mét c­êng quèc kinh tÕ - qu©n sù, ®¸nh b¹i chñ nghÜa ph¸t xÝt. Trong suèt 30 n¨m (1928 - 1958) trõ nh÷ng n¨m chiÕn tranh, nÒn kinh tÕ lu«n ®¹t møc t¨ng tr­ëng b×nh qu©n 4%/ n¨m, lµ møc cao nhÊt håi bÊy giê ®èi víi mét ®Êt n­íc lín nh­ thÕ Harry T. Oshiwa: T¨ng tr­ëng kinh tÕ ë Ch©u ¸ giã mïa, NXB Khoa häc x· héi, Hµ Néi, 1989, tËp I, tr. 122. . Së dÜ chiÕn l­îc c«ng nghiÖp ho¸ nµy thµnh c«ng v× hoµn c¶nh Liªn x« cò lóc bÊy giê héi tô ®Çy ®ñ c¸c yÕu tè tiÒn ®Ò lµ thÕ m¹nh cña riªng m×nh ®Ó chuyÓn mét n­íc Nga ®­îc gäi lµ n«ng th«n cña ch©u ¢u thµnh mét n­íc cã nÒn s¶n xuÊt c«ng nghiÖp tiªn tiÕn vµo lo¹i nhÊt thÕ giíi trong thËp kû 60, kÐo dµi ®Õn gi÷a thËp kû 70. Ng­îc l¹i víi Liªn x« cò, trong ®iÒu kiÖn kh«ng ph¶i lo nhiÒu vÒ mÆt an ninh - quèc phßng, mét sè n­íc míi c«ng nghiÖp ho¸ ch©u ¸ l¹i ®i tõ c«ng nghiÖp nhÑ, chÕ biÕn, l¾p r¸p. Hä còng l¹i ®i tõ nh÷ng thÕ m¹nh cña riªng m×nh, chñ yÕu lµ lao ®éng rÎ ®Ó t¹o nhanh nguån tÝch luü. B¶n th©n c¸c ngµnh c«ng nghiÖp dïng nhiÒu lao ®éng rÎ kh«ng t¹o ra ®­îc ngµnh c¬ khÝ chÕ t¹o vµ c«ng nghÖ cao nh­ng nh÷ng thu nhËp lín vµ nhanh chñ yÕu tõ thÞ tr­êng ngoµi n­íc do tiªu thô s¶n phÈm cña c«ng nghiÖp nhÑ, chÕ biÕn, l¾p r¸p cho phÐp c¸c n­íc míi c«ng nghiÖp ho¸ cã ®­îc mét nÒn c¬ khÝ chÕ t¹o b»ng c¸c c«ng nghÖ, thiÕt bÞ nhËp khÈu tõ c¸c n­íc tiªn tiÕn th«ng qua trao ®æi th­¬ng m¹i quèc tÕ. Còng nhê lùa chän ®óng ®¾n ®­êng lèi c«ng nghiÖp ho¸, liªn tôc trong suèt 30 n¨m liÒn tõ 1950 - 1980 , bèn nÒn kinh tÕ Nam TriÒu Tiªn, §µi Loan, Hång K«ng, Singapore còng ®¹t ®­îc møc t¨ng tr­ëng b×nh qu©n 4 - 6%/ n¨m. Nh­ vËy ®Ó c«ng nghiÖp ho¸ thµnh c«ng tr­íc hÕt ph¶i xuÊt ph¸t tõ hoµn c¶nh ®iÒu kiÖn vµ ®Æc ®iÓm cña tõng quèc gia, tõng thêi kú lÞch sö vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn c«ng nghÖ nhÊt ®Þnh. Liªn x« cò kh«ng thÓ ®i con ®­êng c¸c n­íc t­ b¶n ®· tõng ®i; c¸c n­íc míi giµnh ®­îc ®éc lËp rËp khu«n theo khu«n mÉu cña Liªn x« cò cuèi cïng ®Òu ph¶i ®æi h­íng. NIEs còng kh«ng thÓ lÆp l¹i hoµn toµn con ®­êng c«ng nghiÖp ho¸ cña c¸c n­íc t­ b¶n. Tr­íc kia c¸c n­íc ph¸t triÓn xuÊt ph¸t tõ c«ng nghiÖp nhÑ vµ ®Þnh h­íng tiªu thô s¶n phÈm ®Ó t¹o tÝch luü tõ thÞ tr­êng néi ®Þa réng lín vµ c¹nh tranh tù do, cßn nay NIEs còng ®i tõ c«ng nghiÖp nhÑ ®Ó t¹o ®­îc t¨ng tr­ëng nhanh nh­ng do thÞ tr­êng néi ®Þa chËt hÑp, h­íng tiªu thô s¶n phÈm vµ t¹o nguån tÝch luü l¹i lµ thÞ tr­êng ngoµi n­íc. Dï ®i b»ng c¸ch nµo, môc ®Ých cuèi cïng cña c«ng nghiÖp ho¸ lµ trang bÞ lao ®éng c¬ khÝ ho¸, tù ®éng ho¸ cho toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. NÕu ®i tõ c«ng nghiÖp nÆng th× cã thÓ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ t­¬ng ®èi “khÐp kÝn” v× c«ng nghiÖp nÆng chñ yÕu s¶n xuÊt ra t­ liÖu s¶n xuÊt. Cßn ®i tõ c«ng nghiÖp nhÑ, chÕ biÕn l¾p r¸p th× ph¶i ®i theo m« h×nh kinh tÕ më, trao ®æi t­ liÖu tiªu dïng ®­îc s¶n xuÊt trong n­íc ®Ó ®æi lÊy t­ liÖu s¶n xuÊt vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn ë thÞ tr­êng ngoµi n­íc. Kh«ng cã qu¸ tr×nh trao ®æi nµy th× c«ng nghiÖp ho¸ còng kh«ng ®¹t ®­îc. Nh­ vËy con ®­êng tÊt yÕu ®¶m b¶o th¾ng lîi chiÕn l­îc c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt n­íc ta trong thêi ®¹i ngµy nay ®· ®­îc v¹ch ra vµ thùc hiÖn ._.nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc quyÒn xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ nh­ th­¬ng nh©n ViÖt Nam: HiÖn nay doanh nghiÖp ®Çu t­ n­íc ngoµi vÉn ch­a ®­îc phÐp xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng nh­ g¹o, ®éng vËt rõng, ®¸ quý, kim lo¹i quý, ngäc trai, cßn nhËp khÈu th× chØ ®­îc nhËp hµng ho¸ ®Ó phôc vô cho xuÊt khÈu. §Ó t¨ng tÝnh c¹nh tranh vµ t¨ng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu, ta nªn bá bÊt l× sù ph©n biÖt nµo gi÷a doanh viÖt ViÖt Nam vµ doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. - TiÕp tôc c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­ vµ cã chÝnh s¸ch phï hîp ®Ó thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu xuÊt khÈu theo h­íng tÝch cùc, n©ng cao søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm: C¬ cÊu xuÊt khÈu ®­îc coi lµ chuyÓn dÞch theo h­íng tÝch cùc khi lu«n cã sù xuÊt hiÖn cña hµng xuÊt khÈu míi, xuyªn suèt tõ hµng th« ®Õn hµng cã hµm l­îng c«ng nghÖ vµ chÊt x¸m cao. VÒ chÕ ®é vµ chÝnh s¸ch ­u ®·i nãi chung cho ®Õn nay lµ phï hîp nh­ng vÊn ®Ò chÝnh ®Æt ra lµm ph¶i t¨ng c­êng tÝnh minh b¹ch vµ tÝnh phæ cËp cña nh÷ng ­u ®·i nµy, ®ång thêi thi hµnh chóng nhÊt qu¸n, nªn ta cÇn: + C¸c ­u ®·i dµnh cho s¶n xuÊt, kinh doanh hµng xuÊt khÈu ph¶i ®­îc minh b¹ch ho¸ mét c¸ch tèi ®a, ¸p dông b×nh ®¼ng cho tÊt c¶ c¸c nhµ ®Çu t­ vµ phæ biÕn réng r·i tíi mäi chñ thÓ ®Çu t­ tiÒm n¨ng + X¸c ®Þnh l¹i mét sè mÆt hµng träng ®iÓm trong c¬ cÊu xuÊt khÈu ®Ó tËp trung khuyÕn khÝch ®Çu t­: C¬ cÊu xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ngµy cµng ®a d¹ng h¬n, xuÊt hiÖn nhiÒu mÆt hµng míi, trong ®ã cã nh÷ng mÆt hµng trong mét thêi gian ng¾n ®· ®¹t ®­îc kim ng¹ch trªn 100 triÖu USD/n¨m nh­ xe ®¹p, d©y c¸p ®iÖn, s¶n phÈm nhùa...Tuy nhiªn nh÷ng mÆt hµng cã kim ng¹ch trªn 1 tû USD chØ cã Ýt lµ dÇu th«, dÖt may, thuû s¶n vµ giÇy dÐp.T¨ng tr­ëng xuÊt khÈu, v× vËy vÉn ch­a cã ®­îc sù æn ®Þnh cÇn thiÕt. ChØ cÇn cã sù thay ®æi nhá trªn thÞ tr­êng dÖt may hay dÇu th« lµ kim ng¹ch xuÊt khÈu bÞ ¶nh h­ëng ngay. V× vËy, song song víi viÖc ®a d¹ng ho¸ c¬ cÊu xuÊt khÈu, ViÖt Nam nªn lùa ra mét sè mÆt hµng cã tiÒm n¨ng ®Ó tËp trung khuyÕn khÝch ®Çu t­, t¹o ra ngµnh hµng chñ lùc míi. §ã lµ nhòng mÆt hµng cã tèc ®é t¨ng tr­ëng t­¬ng ®èi cao, bÒn v÷ng trong th­¬ng m¹i thÕ giíi; cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn æn ®Þnh, kh«ng bÞ h¹n chÕ bëi nguån nhiªn liÖu; vµ c¶i thiÖn ®­îc c¬ cÊu xuÊt khÈu cña ViÖt Nam theo h­íng t¨ng dÇn tû träng chÕ biÕn tinh nh­: Phô tïng, phô kiÖn m¸y tÝnh vµ m¸y v¨n phßng T¬ vµ lôa S¶n phÈm nhùa S¶n phÈm gç S¶n phÈm dÖt kim S¶n phÇm ®iÖn + TiÕp tôc rµ so¸t ®Ó c¾t gi¶m chi phÝ cho xuÊt khÈu: C¸c lo¹i phÝ cÇn ®­îc rµ so¸t lü lµ phÝ c¶ng, phÝ ë c¸c tØnh biªn giíi. Ngoµi ra, cÇn ®­îc tiÕp tôc miÔn thu lÖ phÝ h¹n ng¹ch xuÊt khÈu vµ lÖ phÝ h¶i quan, lÖ phÝ cÊp C/O vµ cÊp giÊy chøng nhËn giµy dÐp ®i EU, lÖ phÝ kiÓm dÞch ®éng, thùc vËt xuÊt khÈu n¨m 2003. - T¨ng c­êng c¸c biÖn ph¸p hç trî tµi chÝnh, tÝn dông ®èi víi ®Çu vµo; gi¶m dÇn c¸c biÖn ph¸p trî cÊp, trî gi¸ trong xuÊt khÈu: + Cñng cè vµ t¨ng c­êng chøc n¨ng cho tæ chøc cung cÊp tÝn dông hç trî xuÊt khÈu: ChÝnh thøc giao cho Quü hç trî ph¸t triÓn nhiÖm vô tÝn dông hç trî xuÊt khÈu vµ c¸c nghiÖp vô kh¸c cã liªn quan, ®ång thêi ®æi tªn Quü hç trî thµnh Ng©n hµng Ph¸t triÓn vµ hç trî xuÊt khÈu, kh«ng thµnh lËp Ng©n hµng xuÊt nhËp khÈu riªng n÷a. Ng©n hµng ph¸t triÓn vµ hç trî xuÊt khÈu sÏ lµ ng©n hµng chÝnh s¸ch nh­ Ng©n hµng ng­êi nghÌo, ho¹t ®éng theo quy chÕ riªng do ChÝnh phñ quy ®Þnh. N¨m 2003 c¸c mÆt hµng cÇn ®­îc h­ëng hç trî xuÊt khÈu gåm: Phô tïng, phô kiÖn m¸y tÝnh vµ m¸y v¨n phßng T¬ vµ lôa S¶n phÈm nhùa S¶n phÈm gç S¶n phÈm dÖt kim S¶n phÇm ®iÖn Rau qu¶ hép Rau t­¬i kh« s¬ chÕ Lîn s÷a, l¬n thÞt xuÊt khÈu S¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ S¶n phÈm m©y tre S¶m phÈm c¬ khÝ + §iÒu chØnh l¹i chÝnh s¸ch thuÕ ®Ó thóc ®Èy n©ng cao hµm l­îng néi ®Þa cña s¶n phÈm: QuyÕt ®Þnh sè 908/Q§-TTg ngµy 26/7/2001 cña Thñ t­íng chÝnh phñ ®· cho phÐp doanh nghiÖp vÖ tinh (s¶n xuÊt b¸n thµnh phÈm ®Ó giao l¹i cho mét doanh nghiÖp kh¸c s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu) ®­îc h­ëng c¸c ­u ®·i vÒ thuÕ nh­ ®èi víi hµng xuÊt khÈu. §©y lµ quyÕt ®Þnh hÕt søc quan träng, gãp phÇn thóc ®Èy sù h×nh thµnh c¸c chuçi doanh nghiÖp g¾n kÕt víi nhau, cïng h­íng vÒ xuÊt khÈu vµ t¹o ra gi¸ trÞ gia t¨ng ngµy cµng lín. Tuy nhiªn QuyÕt ®Þnh ®­îc Bé tµi chÝnh h­íng dÉn ch­a ®Çy ®ñ. Cô thÓ lµ chØ nh÷ng doanh nghiÖp nµo ®· cã hîp ®ång xuÊt khÈu b¸n thµnh phÈm nh­ng kh«ng giao b¸n thµnh phÈm ®ã ra n­íc ngoµi mµ giao th¼ng cho mét doanh nghiÖp ViÖt Nam kh¸c ®Ó s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu th× míi ®­îc h­ëng ­u ®·i. C¸c doanh nghiÖp ®¬n thuÇn lµ vÖ tinh, kh«ng cã hîp ®ång víi n­íc ngoµi hoÆc kh«ng tham gia hîp ®ång ba bªn vÉn ch­a ®­îc h­ëng ­u ®·i nµy. MÆc kh¸c, mét trong nh÷ng lÝ do khiÕn hµm l­îng néi ®Þa cña xuÊt khÈu t¨ng chËm lµ do nguyªn liÖu, vËt t­ ngo¹i ®ang ®­îc ­u ®·i h¬n nguyªn liÖu, vËt t­ néi. NÕu sö dông nguyªn liÖu ngo¹i, doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu sÏ ®­îc chËm nép thuÕ nhËp khÈu vµ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng trong 270 ngµy, nhiÒu tr­êng hîp cßn ®­îc kh¸ch hµng cho nî tiÒn nguyªn liÖu, khi xuÊt khÈu míi quyÕt to¸n vµ khÊu trõ. Trong khi ®ã, nÕu mua nguyªn liÖu trong n­íc th× ng­îc l¹i. V× vËy, viÖc h­íng dÉn ®Çy ®ñ QuyÕt ®Þnh 908/TTG cña Thñ t­íng chÝnh phñ sÏ gãp phÇn quan träng trong viÖc c©n b»ng chÝnh s¸ch ­u ®·i gi÷a nguyªn liÖu trong vµ ngoµi n­íc, thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp sö dông ngµy cµng nhiÒu h¬n ®Çu vµo s¶n xuÊt trong n­íc. + TËp trung nguån lùc ®Ó hç trî c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa, nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt nhá vµ võa: Trong nh÷ng n¨m võa qua, khu vùc doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh, trong ®ã ®a sè lµ c¸c doang nghiÖp nhá vµ võa (SME), ®· ®ãng gãp tÝch cùc vµo ho¹t ®éng xuÊt khÈu. Tû träng cña khu vùc nµy trong cña doanh nghiÖp 100% vèn ViÖt Nam lªn tíi 48,5% trong n¨m 2002, xÊp xØ b»ng khu vùc quèc doanh. §Æc biÖt, cã nh÷ng ngµnh hµng mµ sù tham gia cña khu vùc SME chiÕm tû träng lín nh­ xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ, s¶n phÈm gç, s¶n phÈm nh­: rau qu¶, chÕ biÕn... V× vËy ®Ó tiÕp tôc khuyÕn khÝch khu vùc nµy ph¸t triÓn h¬n n÷a, ta cÇn thµnh lËp 1 quü b¶o l·nh tÝn dông cho SME t¹i trung ­¬ng. Quü nµy sÏ cã ®¹i lÝ lµ chi nh¸nh c¸c quü hç trî ph¸t triÓn hoÆc tæ chøc tÝn dông ®­îc thµnh lËp ë ®Þa ph­¬ng. Khi cã nhu cÇu, mäi ®¹i lÝ ®Òu cã thÓ tiÕp cËn víi nguån lùc tËp trung, hiÖu qu¶ thùc tiÔn v× vËy sÏ cao h¬n, c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá t¹i c¸c tØnh còng ë vµo thÕ b×nh ®¼ng h¬n. Theo tiªu chÝ ph©n lo¹i, sè l­îng SME cña ta rÊt ®«ng. Do nguån lùc cã h¹n, nªn tr­íc m¾t cÇn tËp trung vµo c¸c SME cã tham gia xuÊt khÈu hoÆc ®èi víi mét sè mÆt hµng cÇn khuyÕn khÝch s¶n xuÊt, xuÊt khÈu. - N©ng cao hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c xóc tiÕn th­¬ng m¹i, t¨ng c­êng kü n¨ng xuÊt khÈu vµ v¨n ho¸ xuÊt khÈu, thóc ®Èy sù hîp t¸c gi÷a c¸c doanh nghiÖp: + VÒ c¸c ch­¬ng tr×nh xóc tiÕn träng ®iÓm: Nhµ n­íc cÇn hç trî xóc tiÕn th­¬ng m¹i cho c¸c doanh nghiÖp cã c¸c mÆt hµng mang tÝnh ®ét ph¸, ph¸t triÓn l©u dµi vµ cã kim ng¹ch ®¹t trªn 50 triÖu USD xuÊt khÈu/n¨m. Cßn c¸c mÆt hµng truyÒn thèng nh­ g¹o, chÌ, cµ phª, th× doanh nghiÖp tù lµm lµ chÝnh, Nhµ n­íc chØ nªn hç trî khi mÆt hµng ®ã cÇn th©m nhËp vµo thÞ tr­êng hoµn toµn míi hoÆc cÇn gi¶i quyÕt mét kh©u mang tÝnh ®ét ph¸ nh­ qu¶ng b¸ th­¬ng hiÖu, thiÕt lËp trung t©m thiÕt kÕ mÉu m·... + §Èy m¹nh viÖc thùc hiÖn chñ tr­¬ng bao tiªu s¶n phÈm th«ng qua hîp ®ång, ®Æc biÖt lµ c¸c hîp ®ång n«ng s¶n. + KhuyÕn khÝch ph¸t triÓn c¸c mèi liªn kÕt ngang th«ng qua viÖc n©ng cao vai trß cña c¸c HiÖp héi ngµnh hµng: Vai trß HiÖp héi lµ ®Ó æn ®Þnh viÖc cung cÇu tr¸nh t×nh tr¹ng tranh mua tranh b¸n, g©y mÊt æn ®Þnh gi¸ c¶ vµ thÞ tr­êng tiªu thô. + Ph¸t triÓn th­¬ng hiÖu vµ ®¨ng kÝ th­¬ng hiÖu: Ph¸t triÓn th­¬ng hiÖu lµ nh÷ng vÊn ®Ò cßn míi ®èi víi ®a sè doanh nghiÖp. §©y lµ viÖc mµ doanh nghiÖp ph¶i tù lµm lµ chÝnh. Nhµ n­íc nªn tham gia 2 lÜnh vùc sau: (!) KhuyÕn khÝch ph¸t triÓn dÞch vô t­ vÊn th­¬ng hiÖu vµ ®¨ng kÝ th­¬ng hiÖu. NÕu ngµnh nµy ë ViÖt Nam ch­a ph¸t triÓn, chÊp nhËn cho cung øng dÞch vô qua biªn giíi, tøc lµ cho phÐp c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®­îc sö dông dÞch vô nhµ cung cÊp n­íc ngoµi. (!!) Thµnh lËp mét bé phËn trùc thuéc Bé ®Ó chuyªn lo vÒ ph¸t triÓn vµ b¶o vÖ th­¬ng hiÖu ViÖt Nam t¹i n­íc ngoµi, bao gåm c¶ viÖc b¶o vÖ tªn gäi xuÊt xø hµng ho¸ nh­ Sµi Gßn, Phó Quèc... 2. §Èy m¹nh thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi: Cã thÓ nãi c¸nh cöa hîp t¸c ®Çu t­ víi n­íc ngoµi ®ang ®­îc më réng h¬n bao giê hÕt ®Ó t¹o ra nh÷ng c¬ héi míi cho ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ë ViÖt Nam. ViÖc më réng hîp t¸c ®Çu t­ víi n­íc ngoµi ®Ó phôc vô cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸, phôc vô cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ ®· ®­îc xuyªn suèt tõ chñ tr­¬ng ®Õn hµnh ®éng. C¬ héi míi vÒ hîp t¸c ®Çu t­ ®ang bÐn rÔ tõ nh÷ng chñ tr­¬ng cña §¶ng, nÈy mÇm vµ v­¬n lªn nhê nh÷ng chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ ®iÒu hµnh cña bé m¸y qu¶n lÝ nhµ n­íc tõ ChÝnh phñ ®Õn c¸c Bé, ngµnh, c¸c chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng vµ nhê thùc tiÔn tÝch luü ®­îc qua h¬n 12 n¨m tiÕn hµnh hîp t¸c ®Çu t­. Trong nh÷ng n¨m tíi, nhu cÇu vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn nh»m thùc hiÖn nh÷ng môc tiªu chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ®Æt ra lµ rÊt lín. Theo ­íc tÝnh s¬ bé, ®Ó tæng GDP n¨m 2005 gÊp hai lÇn so víi n¨m 1995, tèc ®é t¨ng tr­ëng GDP b×nh qu©n hµng n¨m thêi k× 5 n¨m 2001- 2005 lµ 7,5%; theo ®ã tæng vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn toµn x· héi thêi k× 2001-2005 lªn ®Õn 56-60 tû USD, trong ®ã nguån vèn tõ n­íc ngoµi cÇn tíi 20 tû USD, chiÕm kho¶ng 30-35% tæng vèn ®Çu t­ toµn x· héi. Ngoµi nguån vèn ODA, nguån vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi thùc hiÖn kho¶ng 11 tû USD. Trong khi ®ã, nguån vèn ODA cã chiÒu h­íng gi¶m c¶ qui m« vµ møc ®é ­u ®·i; nguån vèn vay th­¬ng m¹i ®Ó tù ®Çu t­ kh«ng nhiÒu, ph¶i chÞu l·i suÊt cao, ®iÒu kiÖn cho vay kh¾t khe, chÞu biÕn ®éng cña rñi ro tû gi¸... Do vËy, cïng víi viÖc phÊn ®Êu ®éng viªn ë møc cao nhÊt nguån vèn trong n­íc, ph¸t huy tèi ®a néi lùc, ngay tõ b©y giê ph¶i x©y dùng mét hÖ thèng gi¶i ph¸p ®ång bé, nh»m thu hót vµ sö dông hiÖu qu¶ nguån vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi víi yªu cÇu ph¶i g¾n ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi víi kÕ ho¹ch 5 n¨m ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi 2001-2005 vµ môc tiªu chiÕn l­îc n¨m 2010; g¾n víi qui ho¹ch, chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ, ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh, n©ng cao søc c¹nh tranh vµ hiÖu qu¶ cña nÒn kinh tÕ, kh«ng ch¹y theo sè l­îng, thu hót vµ sö dông vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ph¶i gi÷ v÷ng ®éc lËp tù chñ, an ninh quèc gia vµ ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. Trong c«ng cuéc x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc theo ®­êng lèi ®æi míi, chñ tr­¬ng cña §¶ng vµ Nhµ n­íc lµ huy ®éng mäi nguån vèn trong vµ ngoµi n­íc ®Ó ®Çu t­ ph¸t triÓn, trong ®ã vèn trong n­íc cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh, vèn n­íc ngoµi cã ý nghÜa quan träng, kÕt hîp tiÒm n¨ng søc m¹nh bªn trong víi kh¶ n¨ng cã thÓ tranh thñ bªn ngoµi. Nh÷ng môc tiªu trªn ®©y ®· ®Æt ra cho chóng ta ph¶i nghiªn cøu, hoµn thiÖn nh÷ng c¬ chÕ chÝnh s¸ch trong tæ chøc vµ trong qu¶n lÝ ho¹t ®éng ®Çu t­ nh»m c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­ h¬n n÷a, ®Èy m¹nh viÖc thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi phôc vô sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ vµ nhu cÇu ph¸t triÓn ®Êt n­íc trong giai ®o¹n tíi, ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh cña ®Êt n­íc. Thêi k× ®Çu tiÕn hµnh hîp t¸c ®Çu t­, môc tiªu cña chóng ta ®Æt ra lµ tranh thñ vèn, c«ng nghÖ, më réng thÞ tr­êng vµ ph­¬ng ph¸p qu¶n lÝ tiªn tiÕn nh»m gãp phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ theo chiÒu h­íng c«ng nghiÖp ho¸, t¹o viÖc lµm, khai th¸c c¸c tiÒm n¨ng s½n cã, t¹o nguån thu ng©n s¸ch. Môc tiªu cho kÕ ho¹ch 5 n¨m 2001-2005 ®Æt ra cho ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi lµ tranh thñ vèn mét c¸c chñ ®éng, cã chän läc, cã träng t©m, cã träng ®iÓm, chó träng chÊt l­îng, hiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi trong mét quy ho¹ch tæng thÓ theo ®Þnh h­íng chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña n­íc ta, gãp phÇn t¹o ra n¨ng lùc míi, trong ®ã ®Æc biÖt lµ n¨ng lùc c«ng nghÖ vµ s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu. Ho¹t ®éng hîp t¸c ®Çu t­ víi n­íc ngoµi ph¶i g¾n liÒn víi môc tiªu kinh tÕ - x· héi tõng thêi k×, lÊy hiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi lµm tiªu chuÈn hµng ®Çu, kÕt hîp chÆt chÏ víi an ninh quèc phßng; ra søc tranh thñ mäi nguån lùc cã lîi cho c«ng cuéc ph¸t triÓn, ®ång thêi gi÷ v÷ng an ninh chÝnh trÞ, chñ quyÒn quèc gia. §Ó thùc hiÖn chñ tr­¬ng trªn, ta cÇn tiÕn hµnh mét lo¹t c¸c c«ng viÖc sau: - §æi míi nhËn thøc vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµ vÒ qu¶n lÝ Nhµ n­íc: MÆc dï ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (§TTTNN) ®· ®ãng gãp phÇn kh«ng nhá cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ViÖt Nam nh­ng cho ®Õn nay, nhËn thøc vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi còng ch­a ph¶i hoµn toµn thèng nhÊt. §Ó ®Èy m¹nh hîp t¸c ®Çu t­, tr­íc hÕt ph¶i lµm cho mäi ng­êi cã quan ®iÓm nhÊt qu¸n vÒ chñ tr­¬ng lín cña §¶ng vÒ thu hót vèn §TTNN phôc vô cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Khi nh×n nhËn §TTNN ph¶i lo¹i bá c¸c ®Þnh kiÕn, suy diÔn, ph¶i lÊy hiÖu qu¶ lµm ®Çu. HiÖu qu¶ c«ng t¸c qu¶n lÝ dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi biÓu hiÖn ë hiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi mµ §TTTNN mang l¹i. §©y còng lµ tiªu chuÈn cao nhÊt ®¸nh gi¸ qu¸ tr×nh hîp t¸c ®Çu t­ víi n­íc ngoµi. HiÖu qu¶ kinh tÕ ®­îc biÓu hiÖn ë viÖc §TTTNN t¹o ra n¨ng lùc s¶n xuÊt míi, h×nh thµnh c¸c ngµnh nghÒ míi vµ s¶n phÈm mang tÝnh c¹nh tranh cao trªn thÞ tr­êng, ®ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn khai th¸c c¸c nguån lùc trong n­íc mµ tr­íc ®©y cßn ë d¹ng tiÒm n¨ng. HiÖu qu¶ x· héi thÓ hiÖn ë vÊn ®Ò gi¶i quyÕt viÖc lµm vµ t¨ng thu nhËp cho ng­êi lao ®éng. HiÖu qu¶ tµi chÝnh thÓ hiÖn ë viÖc t¨ng nguån thu cho ng©n s¸ch nhµ n­íc. §èi víi doanh nghiÖp, hiÖu qu¶ qu¶n lÝ Nhµ n­íc lµ lµm cho hä kinh doanh thuËn lîi, sím ®¹t ®iÓm hoµ vèn vµ sím cã lîi nhuËn. C«ng t¸c qu¶n lÝ nhµ n­íc trong ho¹t ®éng hîp t¸c ®Çu t­ víi n­íc ngoµi ph¶i dùa trªn nguyªn t¾c b×nh ®¼ng vµ cïng cã lîi. §©y lµ nguyªn t¾c c¬ b¶n trong qu¸ tr×nh hîp t¸c ®Çu t­ theo c¬ chÕ thÞ tr­êng. Trªn c¬ së nhu cÇu, kh¶ n¨ng vµ lîi thÕ cña mçi bªn, thùc chÊt cña qu¸ tr×nh triÓn khai dù ¸n §TTTNN lµ qu¸ tr×nh t×m ®iÓm gÆp nhau vÒ lîi Ých, tr¸ch nhiÖm vµ nghÜa vô cña c¸c bªn ®èi t¸c, trªn nguyªn t¾c tho¶ thuËn, tù nguyÖn, b×nh ®¼ng vµ cïng cã lîi. V× vËy, cÇn tr¸nh quan ®iÓm chØ ®øng vÒ lîi Ých riªng cña m×nh, kh«ng quan t©m ®Õn lîi Ých cña ®èi t¸c. Môc ®Ých cña c«ng t¸c qu¶n lÝ dù ¸n lµ h­íng dÉn, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp §TTTNN triÓn khai dù ¸n ®óng tiÕn ®é, ®óng quy ho¹ch vµ ®óng ph¸p luËt, ®ãng gãp cã hiÖu qu¶ vµo c«ng cuéc ph¸t triÓn ®Êt n­íc. Nh÷ng c¬ quan nh÷ng c«ng chøc ®­îc giao nhiÖm vô qu¶n lÝ dù ¸n ph¶i tù coi m×nh lµ ®¬n vÞ, lµ ng­êi phôc vô chÝ t×nh cho doanh nghiÖp, ®Ó doanh nghiÖp ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶, ®ãng gãp nhiÒu h¬n cho ng©n s¸ch nhµ n­íc vµ tõ ®ã míi cã ph­¬ng tiÖn cho m×nh sèng vµ ho¹t ®éng. Doanh nghiÖp ph¶i coi viÖc qu¶n lÝ Nhµ n­íc ®èi víi m×nh lµ c«ng viÖc kh«ng thÓ thiÕu trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng v× sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña chÝnh doanh nghiÖp; tõ ®ã cã th¸i ®é hîp t¸c chÆt chÏ víi c¬ quan Nhµ n­íc, cïng bµn b¹c, chia sÎ, vµ th¸o gì khã kh¨n, v× lîi Ých chung. §ã lµ céi nguån, lµ môc ®Ých cña c«ng t¸c qu¶n lÝ Nhµ n­íc ®èi víi doanh nghiÖp. - C¶i tiÕn hÖ thèng chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt: Trong nh÷ng n¨m võa qua, c¸c nhµ ph©n tÝch kinh tÕ trªn thÕ giíi ®· ®¸nh gi¸ kinh tÕ ViÖt Nam lµ mét nÒn kinh tÕ më vµ cã ®ñ c¸c yÕu tè ®Ó t¨ng tr­ëng nhanh chãng trong vµi thËp kØ tíi. Trong xu thÕ c¹nh tranh gay g¾t vÒ vèn ®Çu t­ cña c¸c n­íc trong khu vùc, nÕu ta kh«ng tiÕp tôc hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt theo h­íng hÊp dÉn h¬n, t¹o m«i tr­êng ®Çu t­ thuËn lîi h¬n th× ch¾c ch¾n c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi sÏ ph¶i t×m kiÕm mét thÞ tr­êng kh¸c, ë ®ã cã ®iÒu kiÖn hÊp dÉn h¬n, ®é rñi ro Ýt h¬n. Vµ nh­ vËy “ c¸nh cöa ®Çu t­ sÏ dÇn dÇn khÐp l¹i”, mÊt ®i mét thêi c¬ quý b¸u vµ nguy c¬ tôt hËu xa vÒ kinh tÕ cµng kh«ng thÓ tr¸nh khái. Tõ nh÷ng lÝ luËn vµ thùc tiÔn ®· ®­îc ph©n tÝch ë c¸c phÇn trªn, cÇn söa ®æi, bæ sung mét sè v¨n b¶n ph¸p luËt nh­ LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp, LuËt chèng ®éc quyÒn vµ lòng ®o¹n thÞ tr­êng, LuËt c¹nh tranh vµ kiÓm so¸t ®éc quyÒn, ph¸t triÓn thÞ tr­êng vèn vµ tiÒn tÖ, më réng thÞ tr­êng lao ®éng, ph¸t triÓn thÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n vµ dÞch vô, ®Èy nhanh viÖc nghiªn cøu ban hµnh mét sè luËt chung cho ®Çu t­ trong n­íc vµ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. Mét sè vÊn ®Ò cô thÓ vÒ c¬ chÕ vµ chÝnh s¸ch nh­ sau: + Nghiªn cøu cho phÐp thµnh lËp c«ng ty cã nhiÒu môc tiªu ho¹t ®éng, trªn c¬ së tõng dù ¸n cô thÓ. + Nghiªn cøu cho phÐp thµnh lËp c«ng ty cæ phÇn cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. + Cho phÐp cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. + Cho phÐp c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n ®­îc thuª ®Êt cña Nhµ n­íc vµ dïng quyÒn sö dông ®Êt ®Ó tham gia gãp vèn liªn doanh. + Cho phÐp miÔn gi¶m h¬n n÷a thuÕ lîi tøc vµ tiÒn thuª ®Êt ®èi víi nh÷ng dù ¸n ®Æc biÖt khuyÕn khÝch, nh÷ng ®Þa bµn cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi ®Æc biÖt khã kh¨n. + Tham gia c¸c c«ng ­íc quèc tÕ vµ thùc hiÖn c¸c NghÞ quyÕt cña khèi ASEAN. + ¦u tiªn, ­u ®·i h¬n ®èi víi nh÷ng dù ¸n cã ®µo t¹o c«ng nh©n vµ c¸n bé qu¶n lÝ. + Nhanh chãng t¹o mÆt b»ng ph¸p lÝ b×nh ®¼ng gi÷a ®Çu t­ trong n­íc víi ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. - C¶i tiÕn vµ æn ®Þnh ho¸ tæ chøc bé m¸y vµ c¬ chÕ ®iÒu hµnh: Nh÷ng khiÕm khuyÕt cña thùc tr¹ng tæ chøc bé m¸y vµ c¬ chÕ ®iÒu hµnh lµm ¶nh h­ëng tiªu cùc ®Õn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi nh­ ®· tr×nh bµy trªn buéc chóng ta ph¶i suy nghÜ mét c¸ch nghiªm tóc ®Õn viÖc cã tæ chøc bé m¸y bé m¸y æn ®Þnh Qu¶n lÝ nhµ n­íc vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®Ó tõ ®ã cã chiÕn l­îc c¬ chÕ ®iÒu hµnh, ®Þnh h­íng c«ng t¸c ®µo t¹o c«ng chøc, ®µo t¹o c¸c nhµ qu¶n lÝ doanh nghiÖp phôc vô sù nghiÖp l©u dµi cña ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ë n­íc ta. - C¶i tiÕn c«ng t¸c ®µo t¹o c«ng chøc vµ c¸n bé qu¶n lÝ doanh nghiÖp: Vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi hiÖn chiÕm kho¶ng 25% vèn ®Çu t­ toµn x· héi; §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®ãng gãp gÇn 13% cho GDP. Trong khi ®ã, Nhµ n­íc ch­a cã ®­îc mét v¨n b¶n nµo quy ®Þnh vÒ viÖc ®µo t¹o vµ sö dông c«ng chøc còng nh­ c¸n bé qu¶n lÝ doanh nghiÖp ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. HiÖn nay, b×nh qu©n mçi n¨m cã 300 doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®­îc thµnh lËp. Ýt nhÊt mçi doanh nghiÖp cÇn 4 nhµ qu¶n lÝ ng­êi ViÖt Nam tham gia (gåm 2 uû viªn Héi ®ång qu¶n trÞ, 1 Tæng hoÆc Phã Tæng Gi¸m ®èc, 1 KÕ to¸n tr­ëng). Nh­ vËy cÇn cã thªm 1200 c¸n bé ®­îc ®µo t¹o kü l­ìng c¶ vÒ chuyªn m«n, ®¹o ®øc lÉn nghiÖp vô cho khèi ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. §· ®Õn lóc ph¶i cã chÝnh s¸ch, v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ vÊn ®Ò nµy vµ còng ®· ®Õn lóc ph¶i cã c¬ së chuyªn ®µo t¹o míi vµ ®µo t¹o l¹i ®éi ngò c«ng chøc vµ c¸n bé qu¶n lÝ doanh nghiÖp. - QuyÕt t©m cña c¸c c¬ quan qu¶n lÝ Nhµ n­íc: Sau §¹i héi ®¶ng IX, ChÝnh phñ ®· cã nh÷ng b­íc ®i cô thÓ ®Ó ®­a NghÞ quyÕt cña §¹i héi vµo cuéc sèng. Riªng lÜnh vùc ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, ®Ó thùc hiÖn chiÕn l­îc kinh tÕ - x· héi 2001-2010 vµ nhiÖm vô kÕ ho¹ch ph¸t triÓn 2001-2005, ChÝnh phñ ®· ban hµnh NghÞ quyÕt 09/2001/NQ-CP ngµy 28/8/2001 nh»m ®¹t b»ng ®­îc môc tiªu thu hót kho¶ng 12 tû USD vèn ®¨ng kÝ vµ 11 tû vèn thùc hiÖn, ®­a møc ®ãng gãp cña lÜnh vùc nµy lªn 15% GDP, 25% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu vµ 10% ng©n s¸ch. Theo ®¸nh gi¸ cña ChÝnh phñ, trong h¬n 10 n¨m qua, ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ë n­íc ta ®· ®¹t ®­îc nhiÒu thµnh tÝch quan träng gãp phÇn tÝch cùc vµo viÖc thùc hiÖn nh÷ng môc tiªu kinh tÕ - x· héi, vµo th¾ng lîi cña c«ng cuéc ®æi míi, ®­a n­íc ta khái cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ, t¨ng c­êng thÕ vµ lùc cña ViÖt Nam trªn tr­êng quèc tÕ. §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®· trë thµnh mét trong nh÷ng nguån vèn quan träng cho ®Çu t­ ph¸t triÓn; cã t¸c dông thóc ®Èy sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸; më ra nhiÒu ngµnh nghÒ, t¹o nhiÒu viÖc lµm, gãp phÇn më réng quan hÖ vµ chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi. Tuy nhiªn, ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi trong nh÷ng n¨m qua còng ®· béc lé nhiÒu yÕu kÐm. Tr­íc hÕt ph¶i kÓ ®Õn quan ®iÓm vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ch­a thËt thèng nhÊt vµ ch­a ®­îc qu¸n triÖt ®Çy ®ñ ë c¸c cÊp, c¸c ngµnh; c¬ cÊu ®Çu t­ cßn bÊt hîp lÝ c¶ vÒ ph©n bè theo ngµnh kinh tÕ lÉn ®Þa bµn l·nh thæ; HiÖu qu¶ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®em l¹i ch­a cao; m«i tr­êng ho¹t ®éng cho ®Çu t­ n­íc ngoµi ch­a hÊp dÉn, qu¶n lÝ Nhµ n­íc cßn kÐm vµ g©y nhiÒu phiÒn hµ; c¸n bé ho¹t ®éng trong lÜnh vùc nµy cßn non kÐm. Nh÷ng yÕu kÐm trªn céng víi khñng ho¶ng khu vùc lµm cho ®Çu t­ n­íc ngoµi tõ n¨m 1997 sa sót l¹i ph¶i ®èi phã víi cuéc c¹nh tranh gay g¾t ®Ó thu hót vèn cña nhiÒu n­íc trong khu vùc vµ thÕ giíi. NghÞ quyÕt lÇn nµy tËp trung gi¶i quyÕt tõng vÊn ®Ò cô thÓ ®Ó ph¸t huy ®iÓm m¹nh, kh¾c phôc ®iÓm yÕu mµ ChÝnh phñ ®Ò ra. ë kh©u x©y dùng danh môc dù ¸n kªu gäi vèn ®Çu t­, lÇn nµy ChÝnh phñ quy ®Þnh c¸c dù ¸n khi lùa chän ®­a vµo danh môc dù ¸n quèc gia kªu gäi ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi thêi k× 2001-2005 ph¶i cã sù thèng nhÊt vÒ chñ tr­¬ng vµ qui ho¹ch. Víi qui ®Þnh nµy kh¾c phôc t×nh tr¹ng nhµ ®Çu t­ chän dù ¸n trong danh môc ®­îc c«ng bè nh­ng khi nép ®¬n xin cÊp phÐp vÉn bÞ xem xÐt vÒ mÆt chñ tr­¬ng ®Çu t­ vµ qui ho¹ch nh­ tr­íc ®©y. VÒ viÖc lùa chän ®èi t¸c, l©u nay do Ýt chó ý ®Õn t×m hiÓu ®èi t¸c tr­íc khi cÊp phÐp nªn nhiÒu dù ¸n sau khi cÊp phÐp ®· bÞ ®æ vì hoÆc ho¹t ®éng kÐm hiÖu qu¶. Trong khi kh«ng ph©n biÖt ®èi xö ®èi víi tÊt c¶ c¸c nhµ ®Çu t­ ®Õn tõ c¸c n­íc vµ vïng l·nh thæ, NghÞ quyÕt còng chó träng h¬n ®Õn c¸c Nhµ ®Çu t­ cã tiÒm n¨ng vÒ tµi chÝnh vµ c«ng nghÖ nguån. - VÒ viÖc hoµn thiÖn hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p luËt: + T¹i k× häp thø 7, Kho¸ X, Quèc héi n­íc CHXHCN ViÖt Nam ®· th«ng qua LuËt söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam, cô thÓ lµ: - LuËt söa ®æi mét sè qui ®Þnh hiÖn hµnh nh»m th¸o gì kÞp thêi khã kh¨n v­íng m¾c vµ gi¶m thiÓu rñi ro trong ho¹t ®éng c¸c doang nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi: VÒ c©n ®èi ngo¹i tÖ: ®· lo¹i bá yªu cÇu tù c©n ®èi ngo¹i tÖ VÒ viÖc më tµi kho¶n ë n­íc ngoµi; Cho phÐp më tµi kho¶n n­íc ngoµi ®èi víi c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi trong tr­êng hîp ®Æc biÖt ®­îc Ng©n hµng nhµ n­íc ViÖt Nam chÊp thuËn. VÒ thÕ chÊp sö dông ®Êt vµ ®Òn bï, gi¶i phãng mÆt b»ng Doanh nghiÖp ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc phÐp thÕ chÊp tµi s¶n g¾n liÒn víi ®Êt ®ai vµ gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt ®Ó ®¶m b¶o vay vèn t¹i c¸c tæ chøc tÝn dông. VÒ nguyªn t¾c kh«ng håi tè vµ vÒ cam kÕt b¶o ®¶m, b¶o l·nh cña ChÝnh phñ vµ ¸p dông LuËt n­íc ngoµi. - LuËt söa ®æi bæ sung më réng quyÒn tù chñ trong tæ chøc qu¶n lÝ, kinh doanh cña doanh nghiÖp ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi; xo¸ bá sù can thiÖp kh«ng cÇn thiÕt cña c¬ quan nhµ n­íc vµo ho¹t ®éng b×nh th­êng cña doanh nghiÖp; tiÕn tíi t¹o dùng mét mÆt b»ng ph¸p lÝ vÒ tæ chøc qu¶n lÝ cho doanh nghiÖp trong n­íc vµ doanh nghiÖp ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi phï hîp víi quy ®Þnh cña LuËt doanh nghiÖp hiÖn hµnh vµ th«ng lÖ. - LuËt bæ sung mét sè ­u ®·i vÒ thuÕ ®èi víi dù ¸n ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi nh»m t¨ng c­êng tÝnh hÊp dÉn vµ c¹nh tranh cña m«i tr­êng ®Çu t­ ViÖt Nam + Liªn quan ®Õn hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt trong t­¬ng l¹i, ta cÇn: - Hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt trong tæng thÓ chiÕn l­îc x©y dùng ph¸p luËt. - Hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt vÒ ®Çu t­ ph¶i t¹o ra mét “s©n ch¬i” chung cho c¸c chñ thÓ kinh doanh. - Hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt ph¶i dùa trªn cam kÕt cña ViÖt Nam trong c¸c ®iÒu ­íc quèc tÕ vµ th«ng lÖ quèc tÕ: Xu thÕ toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp vµo kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi ®ang ®Æt ra yªu cÇu ®èi víi viÖc x©y dùng hÖ thèng ph¸p luËt cÇn ph¶i ®æi míi c¶ vÒ chÊt vµ l­îng; c¶ vÒ h×nh thøc vµ néi dung. HiÖn nay, ViÖt Nam ®· lµ thµnh viªn cña c¸c tæ chøc ASEAN, APEC, ASEM, ®· kÝ HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam - Hoa Kú, ®· kÝ HiÖp ®Þnh khuyÕn khÝch vµ b¶o hé ®Çu t­ trªn 40 n­íc vµ ®ang ®µm ph¸n gia nhËp WTO... V× vËy viÖc chuyÓn ®æi lµ rÊt gÇn. Do ®ã, cÇn sím hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt vÒ §Çu t­ n­íc ngoµi. §Ó hoµn thiÖn ph¸p luËt, cÇn cã c¸c gi¶i ph¸p sau: Ph¶i thiÕt lËp mÆt b»ng ph¸p lÝ chung ¸p dông cho c¶ ®Çu t­ trong n­íc vµ ®Çu t­ n­íc ngoµi nh»m æn ®Þnh m«i tr­êng, t¹o sù b×nh ®¼ng cho s¶n xuÊt kinh doanh. Ph¶i ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi b»ng c¸c h×nh thøc míi nh­ c«ng ty hîp danh, c«ng ty qu¶n lÝ vèn, c«ng ty cæ phÇn, cho phÐp ®Çu t­ vµo c¸c dù ¸n dÞch vô nhËp khÈu, dÞch vô ph©n phèi trong vµ ngoµi n­íc. Më réng thÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi tham gia, trong ®ã cã viÖc x©y dùng c¬ chÕ ®Ó doanh nghiÖp ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc x©y dùng, kinh doanh nhµ ë. §æi míi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ theo h­íng gi¶m dÇn, tiÕn ®Õn xo¸ bá viÖc b¾t buéc kÕt hèi ngo¹i tÖ khi cã ®ñ ®iÒu kiÖn. C¶i c¸ch s©u réng hÖ thèng thuÕ theo h­íng ®¬n gi¶m ho¸ c¸c s¾c thuÕ, tiÕn tíi ¸p dông chung cho c¶ ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc. KÕt luËn Do nh÷ng hoµn c¶nh lÞch sö b¾t buéc, n­íc ta ®i vµo c«ng nghiÖp ho¸ muén h¬n nhiÒu so víi nhiÒu n­íc trong cïng khu vùc. Trong ®iÒu kiÖn ®i lªn chñ nghÜa x· héi tõ mét n­íc nghÌo, l¹c hËu, thiÕu vèn, ®Ó tr¸nh nguy c¬ bÞ tôt hËu xa h¬n n÷a ta ph¶i t×m con ®­êng ph¸t triÓn rót ng¾n b»ng c¸ch ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. §©y lµ mét bµi to¸n kh«ng ®¬n gi¶n. C¨n cø vµo ®iÒu kiÖn thùc tÕ cña ®Êt n­íc vµ trªn c¬ së tiÕp thu c¸c lý thuyÕt kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ lý thuyÕt vÒ lîi thÕ so s¸nh, §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®ang thùc hiÖn mét chiÕn l­îc c«ng nghiÖp ho¸ h­íng m¹nh vÒ xuÊt khÈu ®ång thêi thay thÕ nhËp khÈu c¸c mÆt hµng trong n­íc s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶. Th«ng qua xuÊt nhËp khÈu vµ thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi ta ®· ®æi nh÷ng thÕ m¹nh cña m×nh lµ tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ lao ®éng rÎ, ham häc hái, lÊy nh÷ng m¸y mãc thiÕt bÞ, nguyªn nhiªn vËt liÖu quý hiÕm vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn cña n­íc ngoµi ®Ó c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt n­íc. TiÕp nhËn vµ lµm chñ c«ng nghÖ nhËp, chóng ta ®ang dÇn biÕn chóng thµnh nh÷ng c«ng nghÖ cña m×nh vµ kh«ng Ýt tr­êng hîp ®· s¸ng t¹o ra kü thuËt vµ c«ng nghÖ míi. Do vËy, tõ ®Çu thËp niªn 90 ®Õn nay nÒn kinh tÕ n­íc ta ®· ®¹t ®­îc ®é t¨ng tr­ëng kh¸ cao. Ph¸t huy nh÷ng thµnh qu¶ ®¹t ®­îc, chiÕn l­îc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë n­íc ta vÉn ph¶i kiªn ®Þnh theo h­íng h­íng vÒ xuÊt khÈu lµ chñ yÕu, kÕt hîp víi thay thÕ nhËp khÈu ë nh÷ng kh©u cã hiÖu qu¶. ChiÕn l­îc míi ­u tiªn ®Þnh h­íng xuÊt khÈu vµ thu hót ®Çu t­ víi thÞ tr­êng ¢u, Mü, tr­íc hÕt lµ thÞ tr­êng Mü, ®ång thêi gi÷ v÷ng vÞ trÝ t¹i thÞ tr­êng ch©u ¸, tÝch cùc tham gia héi nhËp vµo WTO. ChiÕn l­îc míi ph¶i ­u tiªn øng dông vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ míi, ®Æc biÖt chó träng yÕu tè con ng­êi ®Ó x©y dùng nªn c¸c lîi thÕ so s¸nh trªn nÒn t¶ng tri thøc khoa häc - c«ng nghÖ. C¬ chÕ qu¶n lý vµ chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i còng kh«ng ngõng ph¶i ®æi míi theo h­íng tù do ho¸ tèi ®a theo yªu cÇu cña héi nhËp nh­ng ph¶i b¶o vÖ mét c¸ch h÷u hiÖu thµnh qu¶ lín lao cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ mµ nh©n d©n ta ®· ph¶i cè g¾ng hÕt søc m×nh ®Ó x©y ®¾p nªn. Bèi c¶nh quèc tÕ ngµy nay kh«ng chØ vËn ®éng trong xu thÕ hoµ b×nh víi xu h­íng toµn cÇu ho¸, khu vùc ho¸, tù do ho¸, ®a cùc ho¸, ngµy cµng cã nhiÒu quèc gia tõ bá con ®­êng tù lùc c¸nh sinh ®Ó tham gia m¹nh h¬n vµo ®êi sèng kinh tÕ thÕ giíi nh»m môc ®Ých ph¸t triÓn nhanh, mµ cßn nhen nhãm c¸c cuéc chiÕn tranh, nhÊt lµ chiÕn tranh khu vùc víi nh÷ng ®éng c¬ hÑp hßi cña mét sè lùc l­îng diÒu h©u, mçi ng­êi chóng ta cÇn lµm tèt h¬n nhiÖm vô ®­îc giao trªn c­¬ng vÞ cña m×nh, qu¸n triÖt s©u s¾c ®­êng lèi chÝnh trÞ cña §¶ng, Nhµ n­íc, kh«ng ®Ó bÊt cø lùc l­îng thï ®Þch nµo lîi dông ph¸ vì sù æn ®Þnh vµ an toµn chÝnh trÞ cña n­íc ta. Sù an toµn vµ æn ®Þnh chÝnh trÞ lµ nÒn t¶ng cho bÊt cø mét c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ nµo. Hµ Néi, ngµy th¸ng 5 n¨m 2003 Sinh viªn thùc hiÖn NGUYÔN §×NH TRùC GIAO LíP A2 - CN6, §HNT Danh môc tµi liÖu tham kh¶o [1]. C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen, Toµn tËp, NXB ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ néi 1995. [2]. V.I. Lª-nin, Toµn tËp, NXB TiÕn bé, Matxc¬va 1978. [3]. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, V¨n kiÖn héi nghÞ lÇn n¨m Ban chÊp hµnh trung ­¬ng §¶ng kho¸ IX, NXB ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi 2002. [4]. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VI, NXB ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi 1986. [5]. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VII, NXB ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi 1991. [6]. Trung t©m KHXH vµ NVQG, B¸o c¸o ph¸t triÓn con ng­êi ViÖt Nam 2001: §æi míi vµ sù nghiÖp ph¸t triÓn con ng­êi, NXB ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi 2001. [7]. Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ - ViÖn ChiÕn l­îc ph¸t triÓn, C«ng nghiÖp ho¸ vµ chiÕn l­îc t¨ng tr­ëng dùa trªn xuÊt khÈu, NXB ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi, 1997. [8]. §ç §øc §Þnh (Chñ biªn), C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸: ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh - kinh nghiÖm cña c¸c nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn ë ch©u ¸, NXB. ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ néi 1999. [9]. Harry T. Oshiwa, T¨ng tr­ëng kinh tÕ ë Ch©u ¸ giã mïa, TËp I, NXB Khoa häc x· héi, Hµ néi 1989. [10]. Ong Hong Cheong (2000), “Export and Economy Recovery: A Malaysian Perspective”, Restoring East Asia’s Dynamism, Nomura Research Institute, Tokyo, Institute of Southeast Asia Studies Singapore, Tokyo, pp 194-213. [11]. Cao Sü Kiªm, Toµn cÇu ho¸ - c¬ héi vµ th¸ch thøc trong tiÕn tr×nh ViÖt Nam héi nhËp víi kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc, T¹p chÝ Céng s¶n, sè 7 (4-1999) [12]. Hoµng Thanh Nhµn, C«ng nghiÖp ho¸ h­íng ngo¹i “sù thÇn k×’ cña c¸c n­íc NIEs ch©u ¸, NXB ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi 1997. [13]. §Æng H÷u, Ph¸t triÓn kinh tÕ tri thøc rót ng¾n qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, NXB ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi 2001. [14]. Bé Ngo¹i giao, Toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ ViÖt Nam, NXB ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi 2000. [15]. D­¬ng Phó HiÖp, Vò V¨n Hµ, Toµn cÇu ho¸ kinh tÕ, NXB Khoa häc x· héi, Hµ Néi 2001. [16]. TS. NguyÔn Xu©n Dòng (Chñ biªn), Mét sè ®Þnh h­íng ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam giai ®o¹n 2001-2010, NXB Khoa häc x· héi, Hµ Néi 2002. [17]. Niªn gi¸m thèng kª 2002, NXB Thèng kª, Hµ néi 2003. [18]. “Kinh tÕ 2002-2003 - ViÖt Nam ThÕ giíi”, Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam, Hµ Néi. [19]. Trung t©m th«ng tin th­¬ng m¹i (Bé Th­¬ng m¹i), C¸c v¨n b¶n ph¸p quy, Hµ néi, c¸c n¨m 2000 - 2002. [20]. B¸o c¸o cña Ng©n hµng thÕ giíi phèi hîp víi Ng©n hµng Ph¸t triÓn Ch©u ¸ t¹i Héi nghÞ Nhãm t­ vÊn c¸c Nhµ tµi trî cho ViÖt Nam, Hµ Néi 10-11 th¸ng 12 n¨m 2002. [21]. ViÖn nghiªn cøu Qu¶n lÝ kinh tÕ Trung ­¬ng, B¸o c¸o kinh tÕ ViÖt Nam 2001 - 2002. [22]. Samuelson Paul A., Nordhaus William D.: Kinh tÕ häc, TËp 2, XuÊt b¶n lÇn thø 15, NXB ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ néi 1997. [23]. TiÒm n¨ng ViÖt Nam ThÕ kû XXI (Vietnam’s Potential in the 21st Century), NXB ThÕ giíi, Hµ Néi 12/2002. ._.