Chiến lược phát triển ngành công nghiệp phần mềm trên địa bàn TP.HCM giai đoạn 2006 – 2010

1 MÔÛ ÑAÀU ƒ Lyù do hình thaønh ñeà taøi Ngaøy nay, cuoäc caùch maïng khoa hoïc vaø coâng ngheä hieän ñaïi ñang dieãn ra vôùi toác ñoä vuõ baõo, vaø taïo neân nhöõng bieán ñoåi saâu saéc vaø laøm thay ñoåi taän goác caùc maët cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi loaøi ngöôøi. Trong boái caûnh toaøn caàu hoùa vaø cuoäc caùch maïng khoa hoïc - kyõ thuaät - coâng ngheä hieän ñaïi cuûa theá giôùi, trong ñieàu kieän cuûa neàn kinh teá trí thöùc aáy, cô hoäi phaùt trieån thöïc söï lôùn lao nhöng thöû thaùch khoâng keùm phaàn khaéc nghieät ñang ñaët ra cho nöôùc ta treân con ñöôøng ñoåi môùi cuûa mình. Ñaûng vaø Nhaø nöôùc ñaõ khaúng ñònh coâng ngheä thoâng tin laø moät trong nhöõng ñoäng löïc quan troïng nhaát cuûa söï phaùt trieån xaõ hoäi, öùng duïng coâng ngheä thoâng tin laø phöông tieän chuû löïc ñeå ñi taét ñoùn ñaàu, ruùt ngaén khoaûng caùch phaùt trieån so vôùi caùc nöôùc, taïo ñaø cho neàn kinh teá taêng tröôûng vaø phaùt trieån nhanh, maïnh, beàn vöõng. Chuû tröông, chieán löôïc ñaõ ñeà ra, song thöïc teá vieäc phaùt trieån ngaønh coâng nghieäp non treû naøy, ñaëc bieät laø ngaønh coâng nghieäp phaàn meàm nhaèm khai thaùc giaù nhaân coâng reû vaø trí thoâng minh ngöôøi Vieät, ñang dieãn ra khoâng suoân seû nhö mong ñôïi. Vì theá, hôn luùc naøo heát, vieäc tìm hieåu lyù do döôùi goùc ñoä lyù luaän vaø caû veà thöïc tieãn chieán löôïc phaùt trieån ngaønh coâng nghieäp phaàn meàm non treû nöôùc ta noùi chung, ñaëc bieät laø ôû ñòa baøn thaønh phoá Hoà Chí Minh, laø voâ cuøng caàn thieát ñeå goùp phaàn truï vöõng vaø phaùt trieån ngaønh Coâng Nghieäp Phaàn Meàm TP.Hoà Chí Minh , vaø qua ñoù goùp phaàn phaùt huy ñöôïc hieäu quaû nguoàn löïc toång hôïp cuûa xaõ hoäi, khai thaùc trieät ñeå nguoàn naêng löïc noäi sinh vaø thöïc hieän thaønh coâng chieán löôïc phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi töø nay ñeán naêm 2010 maø Ñaûng ñaõ ñeà ra. ƒ Muïc tieâu cuûa ñeà taøi Ba muïc tieâu nghieân cöùu chính cuûa luaän vaên naøy laø: - Döïa treân vieäc tìm hieåu veà lyù luaän chieán löôïc chính saùch kinh doanh, vaän duïng nghieân cöùu thöïc tieãn, kinh nghieäm, xu theá 1 2 phaùt trieån ngaønh coâng nghieäp phaàn meàm theá giôùi vaø moät soá nöôùc trong khu vöïc; chuyeån taûi nhöõng nhaän thöùc môùi veà ngaønh coâng nghieäp phaàn meàm. - Phaân tích, ñaùnh giaù thöïc traïng tình hình hoaït ñoäng trong giai ñoaïn 2001-2005 cuûa ngaønh coâng nghieäp phaàn meàm thaønh phoá Hoà Chí Minh – voán laø ñòa baøn vôùi nhöõng lôïi theá veà cô sôû haï taàng, nguoàn nhaân löïc doài daøo vaø thò tröôøng lôùn, moâi tröôøng kinh doanh thuaän lôïi vaø chieám ñeán 50% caùc coâng ty phaàn meàm trong caû nöôùc; - Goùp phaàn ñònh höôùng chieán löôïc hoaït ñoäng vaø phaùt trieån ngaønh coâng nghieäp phaàn meàm ôû ñòa baøn TP.Hoà Chí Minh giai ñoaïn 2006-2010; ñeà xuaát giaûi phaùp giuùp cho caùc caáp quaûn lyù theâm thoâng tin ñeå ñieàu chænh thích hôïp cho chieán löôïc hoaït ñoäng vaø phaùt trieån ngaønh coâng nghieäp phaàn meàm taïi TP.Hoà Chí Minh töø ñaây ñeán naêm 2010. ƒ Phaïm vi nghieân cöùu - Ñoái töôïng nghieân cöùu : ngaønh coâng nghieäp phaàn meàm - Phaïm vi nghieân cöùu : treân ñòa baøn thaønh phoá Hoà Chí Minh - Giai ñoaïn, thôøi gian nghieân cöùu: giai ñoaïn 2001 – 2005. ƒ Phöông phaùp luaän nghieân cöùu - Vaän duïng caùch tieáp caän theo duy vaät bieän chöùng, vaän duïng quan ñieåm cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc veà phaùt trieån coâng ngheä thoâng tin, vaø theo caùch tieáp caän heä thoáng ñeå phaân tích laøm roõ thöïc traïng. Töø ñoù nhaän ñònh, phaân tích tình hình, phaùt trieån yù töôûng cuûa caùc quan ñieåm, ñeå goùp phaàn ñònh höôùng chieán löôïc phaùt trieån ngaønh coâng nghieäp phaàn meàm thaønh phoá Hoà Chí Minh giai ñoaïn 2006 – 2010. - Phöông phaùp nghieân cöùu: nghieân cöùu öùng duïng keát hôïp phöông phaùp thoáng keâ – khaûo saùt, phaân tích – toång hôïp – so saùnh. 2 3 ƒ Phöông phaùp thu thaäp soá lieäu nghieân cöùu Caùc soá lieäu thoâng tin thöù caáp: - Cuïc Thoáng keâ TP.Hoà Chí Minh; - Boä Böu chính vieãn thoâng; - Hoäi Tin hoïc Vieät Nam; - Hoäi Tin hoïc TP. Hoà Chí Minh; - Nieân Giaùm Coâng ngheä Thoâng tin Vieät Nam 2000 – 2001 – 2002 – 2003 -2005; - Taïp chí PC World Vieät Nam; - Taäp ñoaøn Döõ lieäu Quoác teá International Data Group (IDG) - Tö lieäu VIETNAM COMPUTER WORLD EXPO 2002-2005; Caùc soá lieäu thoâng tin sô caáp: Soá lieäu sô caáp laø caùc soá lieäu thöïc teá thu thaäp ñöôïc qua khaûo saùt 10 doanh nghieäp phaàn meàm taïi Trung taâm CNPM TPHCM vaø gaàn 40 doanh nghieäp khaùch haøng tham gia vaø tham quan Hoäi chôï VietNam Computer World 2004, 2005 vaø Hoäi chôï Softmart 2004, 2005 toå chöùc haøng naêm taïi TP.Hoà Chí Minh. ƒ Boá cuïc ñeà taøi nghieân cöùu Ngoaøi phaàn môû ñaàu (3 trang), keát luaän (2 trang), danh muïc taøi lieäu tham khaûo (2 trang), phuï luïc (14 trang), Luaän vaên coù khoái löôïng (57 trang), 01 sô ñoà, 03 hình, 19 baûng bieåu vaø coù keát caáu nhö sau: Chöông I : CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ CHIEÁN LÖÔÏC PHAÙT TRIEÅN NGAØNH COÂNG NGHIEÄP PHAÀN MEÀM ChöôngII : THÖÏC TRAÏNG NGAØNH COÂNG NGHIEÄP PHAÀN MEÀM TREÂN ÑÒA BAØN THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH HIEÄN NAY Chöông III: CHIEÁN LÖÔÏC PHAÙT TRIEÅN NGAØNH COÂNG NGHIEÄP PHAÀN MEÀM TREÂN ÑÒA BAØN Û THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH GIAI ÑOAÏN 2006 – 2010 3 4 Chöông I : CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ CHIEÁN LÖÔÏC PHAÙT TRIEÅN NGAØNH COÂNG NGHIEÄP PHAÀN MEÀM 1.1 KHAÙI LUAÄN VEÀ CHIEÁN LÖÔÏC PHAÙT TRIEÅN 1.1.1. Khaùi nieäm chieán löôïc – Chieán löôïc phaùt trieån. Khaùi nieäm “chieán löôïc” ñöôïc söû duïng ñaàu tieân trong lónh vöïc quaân söï vaø sau ñoù ôû lónh vöïc chính trò. Töø nhöõng naêm 50 cuûa theá kyû XX, khaùi nieäm chieán löôïc ñöôïc söû duïng trong lónh vöïc kinh teá xaõ hoäi. Trong baøi baùo “Chieán löôïc laø gì?” naêm 1996, Giaùo sö noåi tieáng veà chieán löôïc kinh doanh cuûa tröôøng Harvard, Michael E. Porter, cho raèng chieán löôïc laø söï saùng taïo ra vò theá coù giaù trò vaø ñoäc ñaùo bao goàm caùc hoaït ñoäng khaùc bieät; thöù hai, chieán löôïc laø söï choïn löïa, ñaùnh ñoåi trong caïnh tranh; thöù ba, chieán löôïc laø vieäc taïo ra söï phuø hôïp giöõa taát caû caùc hoaït ñoäng cuûa coâng ty. Coù theå noùi, Chieán löôïc laø moät taäp hôïp nhöõng muïc tieâu vaø caùc chính saùch cuõng nhö caùc keá hoaïch chuû yeáu ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu ñoù, noù cho thaáy roõ toå chöùc (ñôn vò/ coâng ty/ngaønh..) ñang hoaëc seõ thöïc hieän hoaït ñoäng gì, vaø toå chöùc ñang hoaëc seõ thuoäc vaøo lónh vöïc naøo. Chieán löôïc thöôøng ñöôïc hieåu laø höôùng vaø caùch giaûi quyeát nhieäm vuï ñaët ra mang tính toaøn cuïc, toång theå vaø trong thôøi gian daøi, noù chæ taïo ra caùc khung nhaèm höôùng daãn tö duy ñeå haønh ñoäng. Quaûn trò chieán löôïc baét nguoàn töø khaùi nieäm chieán löôïc coâng ty ñöôïc phaùt trieån töø nhöõng naêm 60-70 cuûa thaäp kyû 20. Theo Fred R. David : Quaûn trò chieán löôïc laø ngheä thuaät vaø khoa hoïc thieát laäp, thöïc hieän vaø ñaùnh giaù caùc quyeát ñònh lieân quan nhieàu chöùc naêng cho pheùp moät toå chöùc ñaït ñeán nhöõng muïc tieâu ñeà ra. [12,9] Chieán löôïc phaùt trieån cuûa moät ngaønh kinh teá xaõ hoäi (sau ñaây goïi taét laø chieán löôïc) ñöôïc xem nhö laø moät coâng cuï nhaèm taùc ñoäng ñeán baûn chaát cuûa quaù trình phaùt trieån cuûa moät ngaønh, coù taùc duïng laøm thay ñoåi heä thoáng cuûa ngaønh, töø nhöõng thay ñoåi veà löôïng daãn ñeán nhöõng thay ñoåi veà chaát cuûa heä thoáng, töùc laø toaøn boä ngaønh kinh teá-xaõ hoäi. Ñoù laø söï thay ñoåi veà muïc tieâu, cô caáu, cô cheá hoaït ñoäng cuûa moät ngaønh, nhöõng thay ñoåi naøy taïo cho ngaønh coù nhöõng tính chaát môùi. 4 5 Theo chuùng toâi, chieán löôïc laø moät chöông trình haønh ñoäng toång theå cuûa moät ngaønh kinh teá-xaõ hoäi, xaùc ñònh caùc muïc tieâu daøi haïn, cô baûn treân cô sôû xem xeùt moät caùch khaùch quan ñeán caùc yeáu toá noäi taïi vaø ngoaïi caûnh cuûa ngaønh nhaèm ñaùp öùng cho söï phaùt trieån cuûa toaøn boä neàn kinh teá trong ñieàu kieän kinh teá thò tröôøng caïnh tranh, hoäi nhaäp quoác teá. 1.1.2. Vai troø cuûa chieán löôïc phaùt trieån ñoái vôùi moät ngaønh kinh teá. Chieán löôïc phaùt trieån ñoùng vai troø quan troïng ñoái vôùi ngaønh, theå hieän goàm: ƒ Cung caáp cho nhaø nöôùc moät taàm nhìn bao quaùt laâu daøi ñeå phaùt trieån ngaønh, höôùng tôùi muïc tieâu ñaõ choïn. ƒ Toái öu hoùa vieäc söû duïng caùc nguoàn löïc hieän coù cuûa ngaønh trong ñieàu kieän thöïc teá. ƒ Khaéc phuïc nhöõng haïn cheá cuûa cô cheá thò tröôøng, ñònh höôùng muïc tieâu, baûo ñaûm söï caân ñoái trong heä thoáng kinh teá vaø caùc muïc tieâu xaõ hoäi. ƒ Cuoái cuøng, chieán löôïc cung caáp moät taàm nhìn vaø khuoân khoå toång quaùt cho vieäc thieát laäp caùc quan heä hôïp taùc vaø hoäi nhaäp quoác teá moät caùch chuû ñoäng vaø hieäu quaû. 1.1.3 Nhöõng noäi dung cô baûn cuûa chieán löôïc phaùt trieån Moät chieán löôïc phaùt trieån ôû taàm quoác gia thöôøng coù caùc noäi dung cô baûn sau: 1.1.3.1 Caên cöù cuûa chieán löôïc phaùt trieån ƒ Nhöõng kinh nghieäm trong phaùt trieån kinh teá-xaõ hoäi. Ñaây laø nhöõng baøi hoïc kinh nghieäm trong quaù trình phaùt trieån ñaõ qua cuûa ñaát nöôùc, nhaát laø nhöõng khoaûng thôøi gian thöïc hieän chieán löôïc lieàn keà tröôùc ñoù. Maët khaùc, kinh nghieäm phaùt trieån cuûa caùc nöôùc treân theá giôùi vaø khu vöïc cuõng coù theå giuùp chuùng ta nghieân cöùu, tham khaûo, ruùt kinh nghieäm khi xaây döïng chieán löôïc. ƒ Xaùc ñònh ñieåm xuaát phaùt veà kinh teá-xaõ hoäi, töùc ñaùnh giaù thöïc traïng thôøi ñieåm môû ñaàu chieán löôïc, tìm xem neàn kinh teá ñang ôû giai ñoaïn naøo vaø trình ñoä naøo so vôùi caùc nöôùc khaùc trong khu vöïc vaø treân theá giôùi. 5 6 ƒ Ñaùnh giaù, döï baùo caùc nguoàn löïc, caùc lôïi theá so saùnh, lôïi theá caïnh tranh.. vaø moâi tröôøng phaùt trieån trong thôøi kyø chieán löôïc, bao goàm caùc yeáu toá nhö: vò trí ñòa lyù, taøi nguyeân thieân nhieân, daân soá vaø lao ñoäng, cô sôû vaät chaát kyõ thuaät, nguoàn voán… ƒ Ñaùnh giaù vaø döï baùo boái caûnh quoác teá, caùc ñieàu kieän beân ngoaøi nhö taùc ñoäng cuûa quaù trình toaøn caàu hoùa, khu vöïc hoùa, nguoàn voán töø beân ngoaøi, khaû naêng môû roäng hôïp taùc quoác teá, vaø khaû naêng öùng duïng khoa hoïc coâng ngheä. Töø ñoù, laøm roõ caùc thuaän lôïi, thôøi cô khoù khaên vaø thaùch thöùc ñoái vôùi söï phaùt trieån trong thôøi gian tôùi. 1.1.3.2 Heä thoáng muïc tieâu chieán löôïc phaùt trieån Heä thoáng muïc tieâu chieán löôïc phaùt trieån ôû ñaây ñeà caäp ñeán caùc muïc tieâu gaén lieàn vôùi vieäc giaûi quyeát caùc vaán ñeà cô baûn cuûa xaõ hoäi vaø baûo veä moâi tröôøng nhö taêng tröôûng kinh teá vaø chuyeån ñoåi cô caáu, xoùa ñoùi giaûm ngheøo, hoäi nhaäp kinh teá quoác teá vaø ruùt ngaén khoaûng caùch vôùi caùc nöôùc phaùt trieån. Nhöõng muïc tieâu naøy phaûi theå hieän moät caùch taäp trung nhöõng bieán ñoåi veà chaát cuûa neàn kinh teá xaø hoäi. Nhöõng muïc tieâu toång quaùt, bao truøm cuûa chieán löôïc phaûi chöùa ñöïng nhieàu muïc tieâu cuï theå. Trong caùc loaïi muïc tieâu, coù theå phaân ra muïc tieâu toång quaùt vaø muïc tieâu cuï theå coù möùc ñoä ñuû roõ ñeå ñaùnh giaù ñöôïc keát quaû thöïc hieän. 1.1.3.3 Ñònh höôùng vaø giaûi phaùp chieán löôïc phaùt trieån Nhöõng ñònh höôùng vaø giaûi phaùp chieán löôïc phaùt trieån chuû yeáu bao goàm: ƒ Ñònh höôùng vaø giaûi phaùp veà cô caáu trong neàn kinh teá-xaõ hoäi, goàm cô caáu caùc ngaønh kinh teá, cô caáu vuøng laõnh thoå, cô caáu coâng ngheä… ƒ Giaûi phaùp veà cô cheá vaän ñoäng cuûa neàn kinh teá-xaõ hoäi, töùc laø nhöõng chính saùch vaø theå cheá quaûn lyù. Ñaây laø nhöõng giaûi phaùp coù yù nghóa taïo ra ñoäng löïc vaø khai thaùc, huy ñoäng caùc nguoàn löïc trong vaø ngoaøi nöôùc vaøo phaùt trieån kinh teá-xaõ hoäi. 1.1.4 Phöông phaùp xaây döïng chieán löôïc phaùt trieån ñoái vôùi moät ngaønh kinh teá 1.1.4.1 Noäi dung cô baûn 6 7 Theo nguoàn taøi lieäu chuyeân ngaønh cuûa Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö Vieät Nam, moät chieán löôïc phaùt trieån ngaønh caàn coù caùc noäi dung cô baûn sau: ƒ Caùc muïc tieâu cô baûn cuûa chieán löôïc phaùt trieån ngaønh ƒ Caùc löïa choïn ñònh höôùng chieán löôïc ngaønh. ƒ Caùc chính saùch cô baûn cho vieäc thöïc hieän chieán löôïc. ƒ Caùc giaûi phaùp chính saùch cô baûn cho giai ñoaïn trung haïn saép tôùi. ƒ Chieán löôïc phaùt trieån ngaønh vaø chieán löôïc phaùt trieån toång theå kinh teá- xaõ hoäi. 1.1.4.2 Quy trình thöïc hieän Chieán löôïc phaùt trieån ngaønh coù theå ñöôïc xaây döïng theo caùc böôùc nhö sau: ƒ Nghieân cöùu caùc döõ lieäu veà caùc ngaønh kinh teá-xaõ hoäi khaùc. Töø caùc soá lieäu naøy, chuùng ta seõ coù caùi nhìn toång quan veà chieán löôïc phaùt trieån cuûa toaøn boä neàn kinh teá, qua ñoù xaùc ñònh ñöôïc vò trí cuûa ngaønh ñang nghieân cöùu trong moái töông quan vôùi caùc ngaønh kinh teá-xaõ hoäi khaùc. ƒ Phaân tích thöïc traïng cuûa ngaønh ñang nghieân cöùu. Vieäc phaân tích naøy ñeå xaùc ñònh caùc ñieåm maïnh, ñieåm yeáu, caùc cô hoäi vaø ñe doïa thaùch thöùc ñoái vôùi söï phaùt trieån cuûa ngaønh. Töø ñoù tìm ra yeáu toá lôïi theá cuûa ngaønh ñeå taäp trung phaùt trieån. ƒ Xaùc ñònh muïc tieâu phaùt trieån cuûa ngaønh. Töø caùc döõ lieäu phaân tích cuûa ngaønh vaø ñaëc bieät töø döõ lieäu phaân tích caùc ngaønh kinh teá-xaõ hoäi khaùc ñaõ ñeà caäp ôû treân, chuùng ta xaùc ñònh ñöôïc muïc tieâu phaùt trieån cuûa ngaønh. ƒ Xaùc ñònh caùc ñieåm taäp trung, goàm coù: cô caáu, ngaønh muõi nhoïn, coâng trình troïng ñieåm, vaø caùc vuøng phaùt trieån taäp trung ñeå laøm truïc xöông soáng cho chieán löôïc phaùt trieån cuûa ngaønh. ƒ Xaây döïng caùc chieán löôïc phaùt trieån ngaønh vaø giaûi phaùp thöïc hieän. Vieäc phaân tích thöïc traïng, kyõ thuaät phaân tích, cuõng nhö vieäc xaây döïng, löïa choïn chieán löôïc cho ngaønh seõ keá thöøa töø kyõ thuaät phaân tích thöïc traïng cuõng nhö xaây döïng löïa choïn chieán löôïc doanh nghieäp xuaát phaùt töø moät soá ñieåm töông ñoàng vaø vai troø haït nhaân kinh teá ngaønh cuûa doanh nghieäp. Caùc quan ñieåm veà kyõ thuaät 7 8 phaân tích hieän traïng nhö SWOT… vaø xaây döïng löïa choïn chieán löôïc phaùt trieån ngaønh seõ söû duïng cuûa caùc nhaø chieán löôïc nhö Michael E.Porter[16], Fred David[17], nghieân cöùu cuûa PGS.TS Nguyeãn Thò Lieân Dieäp[2] vaø caùc ñoàng nghieäp, coù theå khaùi quaùt ôû caùc ñieåm sau: Caùc loaïi chieán löôïc. Coù raát nhieàu loaïi chieán löôïc ñaõ ñöôïc caùc toå chöùc/doanh nghieäp söû duïng trong thöïc tieãn ñeå taïo ra lôïi theá caïnh tranh treân thò tröôøng. Vôùi caùc goùc nhìn nhaän vaán ñeà khaùc nhau cuõng cho ra caùc caùch phaân loaïi veà chieán löôïc khaùc nhau. Trong thöïc tiễn vieäc ñeà ra caùc chieán löôïc ñaõ trôû thaønh moät ngheä thuaät keát hôïp tö duy nhaïy beùn vaø caùc lyù thuyeát kinh nghieäm. Trong thöïc teá caùc chieán löôïc ñöôïc chia thaønh 04 nhoùm chính theo sô ñoà hình veõ döôùi ñaây. KEÁT HÔÏP - Tröôùc - Sau - Ngang MÔÛ ROÄNG - Ña daïng hoaït ñoäng ñoàng taâm - Ña daïng hoaït ñoäng ngang - Ña daïng hoaït ñoäng hoãn hôïp KHAÙC - Thu heïp hoaït ñoäng - Caét boû hoaït ñoäng - Thanh lyù - Lieân doanh CHIEÁN LÖÔÏC PHAÙT TRIEÅN - Xaâm nhaäp - Phaùt trieån thò phaàn - Phaùt trieån saûn phaåm Moät soá coâng cuï söû duïng trong hoaïch ñònh chieán löôïc. Trong quaù trình hoaïch ñònh chieán löôïc caùc nhaø quaûn trò ngaøy nay thöôøng söû duïng moät soá coâng cuï kyõ thuaät ñeå hoã trôï vieäc ra quyeát ñònh nhö : • Ma traän ñaùnh giaù caùc yeáu toá beân ngoaøi ( EFE ) • Ma traän hình aûnh caïnh tranh • Ma traän ñaùnh giaù caùc yeáu toá beân trong ( IFE ) • Ma traän nguy cô – cô hoäi , ñieåm yeáu – ñieåm maïnh ( SWOT ) • Ma traän vò trí chieán löôïc vaø ñaùnh giaù haønh ñoäng ( SPACE ) • Ma traän nhoùm tham khaûo yù kieán BOSTON ( BCG ) • Ma traän beân trong – beân ngoaøi ( IF ) 8 9 • Ma traän chieán löôïc chính (GSM) • Ma traän hoaïch ñònh chieán löôïc coù khaû naêng ñònh löôïng ( QSPM ) 1.2 KHAÙI NIEÄM CÔ BAÛN VEÀ NGAØNH COÂNG NGHIEÄP PHAÀN MEÀM 1.2.1 Caùc khaùi nieäm Phaàn meàm laø moät taäp hôïp caùc chuoãi leänh maùy vaø caùc döõ lieäu caàn thieát (soá lieäu, aâm thanh, hình aûnh,...) ñeå ñieàu khieån phaàn thieát bò vaø/ hoaëc heä thoáng thöïc hieän caùc chöùc naêng nhaát ñònh. [11, 1] Coâng nghieäp phaàn meàm (CNPM) laø moät ngaønh kinh teá nhaèm phaùt trieån, saûn xuaát, phaân phoái caùc saûn phaåm phaàn meàm vaø cung caáp caùc dòch vuï phaàn meàm nhö ñaøo taïo, huaán luyeän, tö vaán, cung caáp giaûi phaùp, hoå trôï kyõ thuaät baûo trì cho ngöôøi söû duïng phaàn meàm. [11,1] 1.2.2 Phaân loaïi saûn phaåm phaàn meàm Coù nhieàu quan ñieåm khaùc nhau veà khaùi nieäm saûn phaåm phaàn meàm cuõng nhö caùch phaân loaïi saûn phaåm phaàn meàm. Trong luaän vaên naøy, saûn phaåm phaàn meàm ñöôïc phaân loaïi bao goàm phaàn meàm ñoùng goùi, phaàn meàm saûn xuaát theo hôïp ñoàng vaø caùc dòch vuï phaàn meàm: 1.2.2.1 Phaàn meàm ñoùng goùi Phaàn meàm ñoùng goùi laø nhöõng saûn phaåm phaàn meàm hoaøn chænh, coù theå söû duïng ñöôïc ngay sau khi ñöôïc caøi ñaët vaøo caùc thieát bò hay heä thoáng, ñöôïc nhaø saûn xuaát ñaêng kyù thöông hieäu vaø saûn xuaát haøng loaït ñeå baùn ra thò tröôøng. Phaàn meàm ñoùng goùi ñöôïc chia thaønh phaàn meàm öùng duïng, phaàn meàm heä thoáng vaø phaàn meàm phaùt trieån: ƒ Phaàn meàm öùng duïng laø phaàn meàm ñöôïc phaùt trieån nhaèm giuùp giaûi quyeát caùc coâng vieäc haøng ngaøy cuõng nhö caùc hoaït ñoäng nghieäp vuï nhö soaïn thaûo vaên baûn, quaûn lyù hoïc sinh, quaûn lyù keát quaû hoïc taäp, quaûn lyù thö vieän, phaàn meàm keá toaùn, phaàn meàm quaûn trò doanh nghieäp v.v. ƒ Phaàn meàm phaùt trieån (coøn goïi laø phaàn meàm coâng cuï) laø caùc phaàn meàm ñöôïc duøng laøm coâng cuï ñeå cho caùc laäp trình vieân, nhöõng ngöôøi phaùt trieån phaàn meàm söû duïng noù ñeå phaùt trieån caùc phaàn meàm öùng duïng. 9 10 ƒ Phaàn meàm heä thoáng laø caùc phaàn meàm taïo moâi tröôøng cho caùc phaàn meàm khaùc laøm vieäc. Nhöõng phaàn meàm naøy phaûi thöôøng tröïc vì noù phaûi cung caáp caùc dòch vuï theo yeâu caàu cuûa caùc phaàn meàm khaùc maø khoâng bieát tröôùc yeâu caàu ñoù xuaát hieän khi naøo. 1.2.2.2 Phaàn meàm saûn xuaát theo hôïp ñoàng Laø nhöõng saûn phaåm phaàn meàm ñöôïc saûn xuaát ñôn leû hoaëc ñöôïc phaùt trieån töø nhöõng phaàn meàm saün coù theo caùc ñôn ñaët haøng hay theo hôïp ñoàng giöõa ngöôøi söû duïng vôùi nhaø saûn xuaát phaàn meàm. Phaàn meàm saûn xuaát theo hôïp ñoàng coù theå laø moät saûn phaåm hoaøn chænh, moät phaàn meàm gia coâng hoaëc moät phaàn meàm nhuùng. ƒ Phaàn meàm gia coâng laø moät hay nhieàu phaàn cuûa moät saûn phaåm phaàn meàm naøo ñoù ñöôïc moät coâng ty thueâ laïi moät coâng ty phaàn meàm khaùc thöïc hieän. ƒ Phaàn meàm nhuùng laø phaàn meàm ñöôïc nhaø saûn xuaát thieát bò caøi saün vaøo thieát bò vaø chuùng ñöôïc söû duïng ngay cuøng vôùi thieát bò maø khoâng caàn coù söï caøi ñaët cuûa ngöôøi söû duïng hay ngöôøi thöù ba. 1.2.2.3 Dòch vuï phaàn meàm Dòch vuï phaàn meàm laø caùc dòch vuï lieân quan ñeán phaàn meàm nhö Dòch vuï baûo haønh baûo trì, dòch vuï ñaøo taïo, dòch vuï chuyeân moân, dòch vuï döï aùn, dòch vuï hoã trôï trieån khai, caáp pheùp söû duïng baûn quyeàn phaàn meàm, v.v.… 1.2.3 Caùc ñaëc ñieåm cuûa ngaønh coâng nghieäp phaàn meàm Coâng nghieäp phaàn meàm coù moät soá ñaëc ñieåm sau: ™ Laø moät ngaønh sieâu saïch, ñem laïi lôïi nhuaän cao Khaùc vôùi nhöõng ngaønh kinh teá khaùc ñoøi hoûi ñeán nguyeân, nhieân, vaät lieäu, chi phí ñaàu tö cho phaùt trieån ngaønh coâng nghieäp phaàn meàm chuû yeáu laø chi phí töø hoaït ñoäng trí tueä vaø tieáp thò. Vì vaäy, ñaây laø moät ngaønh coâng nghieäp sieâu saïch, khoâng aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng, vaø coù theå noùi laø ngaønh ñem laïi lôïi nhuaän lôùn nhaát so vôùi caùc ngaønh kinh teá khaùc. Thöïc teá trong nhöõng naêm cuoái thaäp kyû 20 trôû laïi ñaây, coâng nghieäp phaàn meàm ñaõ taïo ra nhieàu taäp ñoaøn ña quoác gia haøng ñaàu theá giôùi, 10 11 vaø raát nhieàu doanh nhaân, chuyeân gia ñaõ nhanh choùng trôû thaønh trieäu phuù, tyû phuù nhôø ngaønh coâng nghieäp môùi meû naøy. ™ Laø ngaønh coâng nghieäp môùi, coù nhieàu cô hoäi cho söï phaùt trieån Coâng nghieäp phaàn meàm laø moät ngaønh coâng nghieäp môùi meû. Phaàn lôùn caùc doanh nghieäp phaàn meàm môùi baét ñaàu hoaït ñoäng trong voøng 20 naêm trôû laïi ñaây. Ñaëc ñieåm noåi baät cuûa ngaønh coâng nghieäp naøy laø chuû yeáu ñaàu tö ñaøo taïo nhaân löïc, naâng cao kyõ naêng, trí tueä. Thò tröôøng phaàn meàm toaøn caàu noùi chung vaø trong moãi quoác gia noùi rieâng ñeàu taêng tröôûng khaù nhanh. Nhu caàu veà phaàn meàm, dòch vuï vaø nhaân löïc CNTT ngaøy caøng taêng. Caùc nöôùc coù möùc ñoä phaùt trieån caøng cao thì nhu caàu veà phaàn meàm vaø dòch vuï caøng lôùn, ñeán möùc hoï buoäc phaûi tìm kieám caùc nhaø cung caáp vaø nguoàn nhaân löïc phaàn meàm giaù reû töø caùc nöôùc keùm phaùt trieån hôn. Ñaây laø cô hoäi lôùn cho caùc nöôùc ñang phaùt trieån bieát naém ñuùng thôøi cô, coù nhöõng chieán löôïc ñuùng ñaén, bieän phaùp höõu hieäu ñeå coù theå vöôït leân. Töø naêm 1982, thöïc tieãn cuûa nöôùc AÁn Ñoä ñaõ chöùng minh cho ñieàu naøy. Vaø môùi ñaây laø Trung Quoác, vaø moät soá nöôùc khaùc trong khu vöïc nhö Philippin, Malaysia cuõng ñang ñaït ñöôïc nhieàu thaønh coâng lôùn trong phaùt trieån CNPM. Ñaây laø nhöõng baøi hoïc kinh nghieäm cho Vieät Nam trong giai ñoaïn saép tôùi. ™ Laø ngaønh coâng nghieäp vöøa coù xu höôùng tieáp tuïc phaùt trieån taäp trung, vöøa laïi coù xu höôùng phaân taùn trong thôøi kyø môùi. Coâng nghieäp phaàn meàm taäp trung phaùt trieån chuû yeáu ôû Myõ vaø xu höôùng naøy tieáp tuïc taêng. Ñeán nay, ngaønh coâng nghieäp naøy phaàn lôùn do caùc coâng ty Myõ thoáng trò vôùi caùc taäp ñoaøn ña quoác gia huøng maïnh coù chi nhaùnh hoaït ñoäng treân toaøn caàu. Ngoaøi Myõ, Nhaät Baûn vaø caùc nöôùc EU cuõng laø nhöõng khu vöïc coù ngaønh CNPM phaùt trieån maïnh meõ. ÔÛ nhöõng khu vöïc naøy caùc phaàn meàm ñöôïc phaùt trieån chuû yeáu laø nhöõng phaàn meàm ñaùp öùng nhu caàu noäi ñòa vaø caùc thieát bò cho caùc haõng cuûa caùc nöôùc naøy saûn xuaát. Beân caïnh xu höôùng taäp trung ñoù, hieän nay ñang xuaát hieän xu höôùng phaân taùn. Chính söï giao löu haøng hoùa, chuyeån dòch lao ñoäng, vaø thoâng tin vöôït khoûi bieân giôùi caùc quoác gia, taïo neân söï phaân taùn trong phaùt trieån phaàn meàm. Cuøng vôùi söï 11 12 phaùt trieån maïnh meõ cuûa Internet vaø thöông maïi ñieän töû, söï chuyeån dòch naøy ngaøy caøng lôùn. Ngoaøi ra, vieäc hôïp taùc saûn xuaát vaø gia coâng, xöû lyù soá lieäu thoâng qua maïng ñaõ vaø ñang trôû neân phoå bieán. Nhieàu coâng ty phaàn meàm ôû nhöõng nöôùc phaùt trieån ñaõ vaø ñang coù xu höôùng xaây döïng caùc cô sôû saûn xuaát phaàn meàm vaø gia coâng phaàn meàm taïi nhieàu nöôùc khaùc nhau, söû duïng nhaân coâng thaáp ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån ñeå taän duïng lôïi theá so saùnh veà nguoàn nhaân löïc. 1.2.4 Vai troø – YÙ nghóa cuûa chieán löôïc phaùt trieån ñoái vôùi söï phaùt trieån ngaønh coâng nghieäp phaàn meàm cuûa moät ñòa phöông Trong thôøi ñaïi kyõ thuaät soá ngaøy nay, coâng ngheä thoâng tin truyeàn thoâng noùi chung vaø coâng nghieäp phaàn meàm noùi rieâng – laø moät trong nhöõng ñoäng löïc quan troïng nhaát cho söï phaùt trieån. Cuøng vôùi moät soá ngaønh coâng ngheä cao khaùc, noù ñaõ, ñang vaø seõ coøn laøm bieán ñoåi saâu saéc caû theá giôùi. Vôùi caùc phaàn meàm öùng duïng, phaàn meàm coâng cuï, caùc dòch vuï phaàn meàm.... chuùng ta coù theå ñöa vaøo töï ñoäng hoùa taát caû caùc nghieân cöùu, khaûo saùt, thieát keá, quaûn lyù, ñaùnh giaù chaát löôïng... caùc maët hoaït ñoäng cuûa ñòa phöông: khai thaùc taøi nguyeân vaø quaûn lyù laõnh thoå, caùc moâ hình kinh teá löôïng phuïc vuï quy hoaïch, keá hoaïch phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi. Vaø cuõng chính vôùi caùc moâ hình öùng duïng naøy, caùc ñòa phöông coù theå töï xaây döïng caùc kòch baûn, caùc phöông aùn phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi; treân cô sôû quy hoaïch kinh teá xaõ hoäi, caùc döõ lieäu tính toaùn trong moâ hình coù theå chuyeån sang quy hoaïch ngaønh vaø xaây döïng, caäp nhaät keá hoaïch haøng naêm. Vieäc öùng duïng vaø phaùt trieån CNPM coù yù nghóa raát quyeát ñònh ñoái vôùi vieäc thuùc ñaåy phaùt trieån nhanh caùc lónh vöïc ña daïng vaø phong phuù cuûa ñôøi soáng, nhaát laø naâng cao söùc caïnh tranh vaø hieäu quaû cuûa neàn kinh teá. Ñaây laø moät trong nhöõng giaûi phaùp haøng ñaàu ñeå thöïc hieän coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc theo moâ hình “ruùt ngaén”, giuùp cho caùc ñòa phöông, quoác gia ñi sau, keùm phaùt trieån, ôû xa trung taâm... coù theå khaéc phuïc toát nguy cô laïc haäu so vôùi caùc ñòa phöông, caùc nöôùc ñang phaùt trieån. Giôø ñaây, chuùng ta khoâng theå phuû nhaän ñöôïc vai troø quan troïng voâ cuøng lôùn cuûa coâng nghieäp phaàn meàm ñoái vôùi söï phaùt trieån cuûa moät ñòa phöông. Song phaùt 12 13 trieån ngaønh CNPM nhö theá naøo ñeå phuø hôïp vôùi ñieàu kieän kinh teá xaõ hoäi cuûa moãi ñòa phöông, ñeå khai thaùc heát moïi tieàm naêng ñoàng thôøi coù ñöôïc söï phaùt trieån ñoàng boä vôùi caùc ngaønh kinh teá khaùc, nhaèm ñaït ñeán söï coäng höôûng veà lôïi ích treân moïi lónh vöïc ñôøi soáâng kinh teá xaõ hoäi cuûa ñòa phöông. Caùc nghieân cöùu thöïc tieãn cho thaáy raèng chieán löôïc cho pheùp moät ñòa phöông naêng ñoäng hôn vôùi moâi tröôøng hoaït ñoäng, vôùi nhöõng söï kieän trong vieäc ñònh hình töông lai. Noù cho pheùp ñòa phöông döï baùo tröôùc, saùng taïo ra vaø taïo aûnh höôûng (hôn laø chæ phaûn öùng) vôùi moâi tröôøng vaø do ñoù kieåm soaùt ñöôïc soá phaän cuûa chính mình, thaäm chí coøn laøm bieán ñoåi vaø kích thích nhu caàu mang laïi lôïi ích thieát thöïc cho mình. 1.3 TOÅNG QUAN VEÀ NGAØNH COÂNG NGHIEÄP PHAÀN MEÀM TREÂN THEÁ GIÔÙI VAØ MOÄT SOÁ NÖÔÙC TRONG KHU VÖÏC CHAÂU AÙ [11,7]1.3.1 Tình hình chung Trong maáy thaäp nieân gaàn ñaây ngaønh coâng nghieäp phaàn meàm theá giôùi laø moät ngaønh coù toác ñoä phaùt trieån vuõ baõo. Theo toå chöùc IDC, chæ trong khoaûng 30 naêm töø 1965 ñeán 1995, doanh thu ngaønh coâng nghieäp naøy treân toaøn theá giôùi taêng leân khoaûng hôn 900 laàn (töø 0,3 tyû USD leân 275,3 tyû USD). Thôøi kyø töø 1996 ñeán 2000 ngaønh coâng nghieäp naøy cuõng phaùt trieån raát maïnh vôùi tyû leä taêng tröôûng haøng naêm töø 10,6% ñeán 24,5% (gaáp töø 3 ñeán 5 laàn tyû leä taêng tröôûng GDP theá giôùi). Giai ñoaïn 2001-2003, do aûnh höôûng cuûa suy thoaùi kinh teá theá giôùi vaø naïn khuûng boá (nhaát laø söï kieän 11/9/2001), neân söï taêng tröôûng CNPM theá giôùi chaäm laïi ôû möùc khaù thaáp, nhöng vaãn cao hôn taêng tröôûng GDP cuøng kyø. Caùc nöôùc coâng nghieäp phaùt trieån chieám öu theá trong CNPM toaøn caàu. Trong nhöõng naêm ñaàu thaäp nieân 80, caùc nöôùc OECD (Organizational Economic Co- operation and Development) chieám gaàn 97% doanh thu phaàn meàm theá giôùi, ñöùng ñaàu laø Myõ (57% vôùi khoaûng 120 tyû USD vaøo naêm 1990), theo thöù töï tieáp tuïc laø 5 nöôùc: Nhaät, Phaùp, Ñöùc, Anh vaø Canaña chieám hôn 37%. Tuy nhieân, khoaûng 10 naêm trôû laïi ñaây söï phaân boá CNPM theá giôùi ñang coù söï thay ñoåi vôùi söï noåi neân cuûa moät soá nöôùc ñang phaùt trieån nhöng coù ngaønh CNPM ñöôïc hình thaønh vaø phaùt trieån khaù nhanh nhö AÁn Ñoä, Trung Quoác.... 13 14 Veà cô caáu caùc loaïi saûn phaåm trong ngaønh CNPM: thoáng keâ theo IDC cho thaáy töông ñoái oån ñònh trong suoát quaù trình phaùt trieån. Phaàn meàm ñoùng goùi thöôøng chieám khoaûng gaàn 1/3 toång giaù trò doanh thu phaàn meàm toaøn caàu vaø khoaûng hôn 2/3 coøn laïi laø caùc dòch vuï phaàn meàm. ÔÛ caùc nöôùc coù neàn CNPM phaùt trieån nhö Myõ cuõng nhö caùc nöôùc OECD tyû leä phaàn meàm ñoùng goùi thöôøng chieám hôn 1/3 toång doanh thu, nhöng ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån, tyû leä phaàn meàm ñoùng goùi thöôøng thaáp hôn raát nhieàu. Trong toång soá doanh thu cuûa phaàn meàm ñoùng goùi, phaàn meàm öùng duïng luoân chieám phaàn lôùn nhaát (khoaûng gaàn 1/2), phaàn meàm heä thoáng luoân chieám khoaûng 1/3 vaø phaàn meàm phaùt trieån chieám phaàn coøn laïi (gaàn 1/4). Veà nguoàn nhaân löïc CNPM: Cuøng vôùi söï phaùt trieån nhanh choùng cuûa CNPM theá giôùi, nhaân coâng trong lónh vöïc naøy taêng maïnh haøng naêm, ñeán naêm 2001 treân toaøn theá giôùi öôùc tính coù khoaûng 2,6 trieäu nhaân löïc phaàn meàm. Haàu heát taát caû caùc nöôùc coù neàn CNPM phaùt trieån ñeàu phaûi ñoái maët vôùi tình traïng thieáu huït nhaân löïc vaø phaûi nhaäp khaåu lao ñoäng phaàn meàm töø caùc nöôùc ñang phaùt trieån. Veà söï phaân boá caùc doanh nghieäp phaàn meàm: caùc taäp ñoaøn phaàn meàm lôùn thöôøng coù quoác tòch thuoäc caùc nöôùc OECD, song hieän nay xu höôùng naøy ñang giaûm daàn do söï noåi leân cuûa moät vaøi quoác gia khaùc nhö Trung Quoác vaø AÁn Ñoä,... tuy theá vaø löïc caùc nöôùc naøy chöa theå saùnh baèng. Theo nguoàn töø Boä Böu chính Vieãn thoâng Vieät nam, naêm 2002 vôùi 300 doanh nghieäp, CNPM Israel ñaït doanh thu 4,2 tyû USD; coøn vôùi 4.700 doanh nghieäp, CNPM Trung Quoác chæ ñaït doanh thu 13,3 tyû USD. Chæ rieâng coâng ty Microsoft cuûa Myõ ñaõ coù doanh thu phaàn meàm 25,9 tyû USD, gaàn gaáp ñoâi cuûa caû ngaønh CNPM Trung Quoác. 1.3.2 Moät soá kinh nghieäm phaùt trieån ngaønh coâng nghieäp phaàn meàm cuûa moät soá nöôùc treân theá giôùi vaø trong khu vöïc Chaâu AÙ thôøi gian qua Coâng nghieäp phaàn meàm laø moät ngaønh coâng nghieäp coù nhieàu tieàm naêng, trieån voïng thaønh coâng lôùn, vaø theo nguoàn töø Boä Böu chính vieãn thoâng Vieät Nam, nhieàu quoác gia ñaõ thaønh coâng vôùi chieán löôïc, chính saùch phaùt trieån coâng nghieäp phaàn meàm nhö: Myõ, Nhaät, Taây AÂu, AÁn Ñoä vaø Trung Quoác. 14 15 1.3.2.1 Myõ Myõ laø quoác gia ñöùng ñaàu theá giôùi veà Coâng nghieäp phaàn meàm vôùi doanh thu hieän nay öôùc khoaûng hôn 280 tyû USD. Thò tröôøng tieâu thuï phaàn meàm cuûa Myõ luoân lôùn nhaát theá giôùi vaø hieän chieám hôn 35% tieâu thuï phaàn meàm toaøn caàu. Tuy vaäy, Myõ cuõng laø nöôùc ñöùng ñaàu theá giôùi veà nhaäp khaåu phaàn meàm töø Ireland vaø Israel, AÁn Ñoä, vaø moät soá nöôùc ñang phaùt trieån khaùc döôùi daïng gia coâng pha._.àn meàm (Software Outsourcing). Ñaëc ñieåm: - Caùc coâng ty phaàn meàm cuûa Myõ thöôøng aùp duïng moâ hình quaûn lyù chaát löôïng CMM cuûa SEI. - Töø thaùng 09/2001, do tình traïng gia taêng khuûng boá, vieäc nhaäp cö cuûa nhaân löïc phaàn meàm nöôùc ngoaøi bò haïn cheá, trong khi thieáu traàm troïng nhaân löïc phaàn meàm, daãn ñeán xu höôùng caùc coâng ty Myõ taêng cöôøng thueâ gia coâng phaàn meàm ôû nöôùc ngoaøi, ñaëc bieät laø ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån. - Theo ñaùnh giaù cuûa Haõng nghieân cöùu thò tröôøng Gartner, Myõ hieän laø nöôùc chieám tyû troïng thueâ gia coâng phaàn meàm ôû nöôùc ngoaøi lôùn nhaát gaàn 40%, theo döï baùo seõ ñaït 65% trong töông lai. Vieäc naøy khoâng nhöõng giuùp caùc coâng ty Myõ phaân taùn ruûi ro, maët khaùc giuùp giaûm giaù thaønh saûn xuaát ñeå ñoái phoù vôùi söï suy thoaùi kinh teá toaøn caàu. 1.3.2.2 Nhaät Baûn Nhaät baûn laø nöôùc coù doanh thu phaàn meàm lôùn thöù hai sau Myõ, vôùi tyû leä taêng tröôûng trung bình haøng naêm leân tôùi treân 45%. Hieän Nhaät Baûn coù khoaûng 450.000 nhaân löïc phaùt trieån phaàn meàm. Theo ñaùnh giaù cuûa METI, thò tröôøng phaàn meàm Nhaät baûn hieän nay khoaûng 100 tyû USD/ naêm, chieám khoaûng 20% thò tröôøng phaàn meàm theá giôùi. Ñaëc ñieåm: - Gaàn nhö toaøn boä ngaønh CNPM Nhaät Baûn chæ ñeå ñaùp öùng cho tieâu duøng noäi ñòa, vaø haøng naêm Nhaät phaûi nhaäp khaåu phaàn meàm cho thò tröôøng trong nöôùc. 15 16 - Phaàn meàm theo ñaët haøng chieám thò phaàn raát lôùn vì yeâu caàu phaûi mang tính thích hôïp cao vôùi moâ hình kinh teá saün coù cuûa nöôùc Nhaät. - Thò tröôøng phaàn meàm Nhaät Baûn laø raát lôùn vaø caùc coâng ty Nhaät ñang phaûi ñoái maët vôùi tình traïng thieáu nhaân löïc traàm troïng, vaø ngaøy caøng nhieàu doanh nghieäp Nhaät baûn aùp duïng chieán löôïc thueâ gia coâng ñeå caét giaûm chi phí. Song ngoân ngöõ vaø vaên hoaù laø raøo caûn lôùn nhaát cho caùc nöôùc gia coâng khi muoán thaâm nhaäp thò tröôøng Nhaät Baûn. Hiện nay, vì caùc coâng ty AÁn Ñoä vaø Trung Quoác ñang ngaøy caøng lôùn maïnh vaø trôû thaønh ñoái thuû caïnh tranh tröïc tieáp vôùi mình, neân caùc coâng ty Nhaät Baûn ñang tìm caùch chuyeån höôùng sang laøm aên vôùi caùc nöôùc khaùc trong khu vöïc nhö Vieät Nam, Thaùi Lan, Philippin, Myanmar... 1.3.2.3 Caùc nöôùc Taây AÂu Taây AÂu vôùi 17 nöôùc coù giaù trò tieâu thuï phaàn meàm chieám khoaûng 24% toång tieâu thuï toaøn caàu, trong ñoù phaàn meàm ñoùng goùi treân 1/3 vaø caùc dòch vuï phaàn meàm chieám khoaûng 2/3. Caùc nöôùc Taây AÂu (tröø Ailen, Phaàn Lan, Thuïy Ñieån) ñeàu coù nhaäp khaåu phaàn meàm cao hôn xuaát khaåu, trong ñoù phaàn meàm ñoùng goùi nhaäp chuû yeáu töø Ireland, Myõ, vaø Israel, moät ít töø Pakistan, Bangladesh, Srilanca vaø Philippin coøn dòch vuï phaàn meàm chuû yeáu ñeán töø AÁn Ñoä. Caùc thò tröôøng tieâu thuï phaàn meàm lôùn nhaát Taây Aâu vaø xeáp haïng treân theá giới sau Myõ, Nhaät baûn laàn löôït laø Ñöùc, Anh, Phaùp, Italia. Caùc coâng ty phaàn meàm ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån khoù thaâm nhaäp ñöôïc vaøo thò tröôøng Phaùp vaø YÙ do caû hai vaán ñeà ngoân ngöõ vaø vaên hoùa (ngay ôû Italia cuõng ñaõ coù söï khaùc nhau lôùn giöõa mieàn Baéc vaø mieàn Nam veà kinh teá cuõng nhö vaên hoùa). 1.3.2.4 AÁn Ñoä AÁn Ñoä laø moät nöôùc ñang phaùt trieån, coøn nhieàu haïn cheá veà haï taàng, veà ñieàu kieän kinh teá nhöng vaãn ñöôïc xeáp laø moät trong nhöõng cöôøng quoác veà gia coâng xuaát khaåu phaàn meàm. Tyû leä taêng tröôûng haøng naêm cuûa CNPM AÁn Ñoä raát cao, vaø hieän tyû leä taêng tröôûng phaàn meàm AÁn Ñoä cao hôn toác ñoä taêng tröôûng trung bình cuûa theá giôùi töø 5 ñeán 7 laàn. 16 17 Ñaëc ñieåm: - AÁn Ñoä laø quoác gia coù nhieàu coâng ty ña quoác gia laäp caùc trung taâm nghieân cöùu vaø phaùt trieån phaàn meàm nhö: IBM, Microsoft, Cisco, GE, Oracle, Sun, ... nhaèm taän duïng nhaân coâng giaù reû vaø chaát löôïng cao cuûa nöôùc naøy. - Cô caáu saûn phaåm ngaønh CNPM AÁn Ñoä nghieâng maïnh veà höôùng caùc dòch vuï. - Quaù trình phaùt trieån cuûa CNPM AÁn Ñoä ñi töø moâ hình giaù thaáp vaø chaát löôïng chaáp nhaän ñöôïc ñeán giaù vöøa phaûi vaø chaát löôïng cao. - Coù chính saùch phaùt trieån maïnh meõ nguoàn nhaân löïc CNTT. Chính phuû AÁn Ñoä ñaõ coù nhieàu chính saùch khuyeán khích phaùt trieån caùc coâng vieân phaàn meàm nhaèm thu huùt caùc coâng ty nöôùc ngoaøi vaø trong nöôùc vaøo laøm vieäc. Caùc coâng vieân phaàn meàm ñöôïc ñaàu tö xaây döïng cô sôû haï taàng hieän ñaïi, ñöôïc höôûng caùc öu ñaõi veà ñöôøng truyeàn vieãn thoâng, mieãn giaûm thueá, giaûm giaù thueâ ñaát vaø nhieàu chính saùch öu ñaõi khaùc. 1.3.2.5 Trung Quoác Ngaønh CNPM cuûa Trung Quoác chöa ñaït ñöôïc söï thaønh coâng röïc rôõ nhö AÁn Ñoä, tuy nhieân trong maáy naêm gaàn ñaây CNPM cuûa Trung Quoác ñang vöôn leân maïnh meõ vaø trôû thaønh moät ñoái thuû naëng kyù ñoái vôùi ngaønh phaàn meàm AÁn Ñoä. Doanh thu cuûa ngaønh phaàn meàm tyû leä taêng tröôûng trung bình ngaønh haøng naêm laø 36,1% trong giai ñoaïn 1992-2002 (gaáp 4 laàn so vôùi tyû leä taêng tröôûng GDP cuøng kyø). Ñaëc ñieåm: - Tröôùc naêm 2000, Trung Quoác nghieâng maïnh veà phía phaàn meàm ñoùng goùi ñeå phuïc vuï nhu caàu trong nöôùc, song trong maáy naêm gaàn ñaây coù söï chuyeån dòch maïnh meõ sang höôùng caùc dòch vuï ñeå taêng cöôøng xuaát khaåu. - Thaønh coâng trong vieäc thu huùt caùc taäp ñoaøn ña quoác gia vaø caùc coâng ty nöôùc ngoaøi lôùn veà CNTT ñaàu tö laäp caùc trung taâm nghieân cöùu phaùt trieån phaàn meàm cuõng nhö caùc nhaø maùy saûn xuaát thieát bò coâng ngheä cao. - Thò tröôøng phaàn meàm noäi ñòa lôùn vaø taêng nhanh, giaù nhaân coâng phaàn meàm thaáp, khaû naêng tin hoïc, tö duy toaùn cuûa ngöôøi Trung Quoác khaù toát cuõng nhö nhôø söï quan taâm, öu tieân hoã trôï phaùt trieån cuûa Chính phuû. 17 18 - Tuy nhieân CNPM Trung Quoác cuõng phaûi ñoái maët vôùi nhöõng khoù khaên do söï caïnh tranh gay gaét treân thò tröôøng, söï tín nhieäm cuûa quoác teá thaáp vôùi phaàn meàm Trung Quoác, naïn sao chuïp phaàn meàm baát hôïp phaùp cao, cô sôû haï taàng vieãn thoâng coøn haïn cheá, taøi chính ngheøo, trình ñoä tieáng Anh thaáp v.v. 1.3.2.6 Moät vaøi nhaän xeùt Ngaønh CNPM noùi rieâng vaø CNTT noùi chung laø ngaønh kinh teá raát quan troïng trong theá kyû 21 naøy. Thò tröôøng CNTT &TT ñang hoài phuïc sau giai ñoaïn suy thoaùi toaøn caàu naêm 2000. Raát nhieàu quoác gia treân theá giôùi, caû caùc nöôùc phaùt trieån vaø ñang phaùt trieån, ñeàu taän duïng cô hoäi naøy, vaïch ra chieán löôïc phaùt trieån phuø hôïp ñeå chieám lónh thò tröôøng, thuùc ñaåy söï phaùt trieån caùc ngaønh kinh teá khaùc, taêng GDP cho quoác gia. Öu theá veà doanh thu phaàn meàm thuoäc veà caùc nöôùc coâng nghieäp phaùt trieån trong nhöõng naêm 1980 hieän ñang coù xu höôùng chuyeån dòch sang caùc nöôùc ñang phaùt trieån: AÁn Ñoä, Trung Quoác, … caùc dòch vuï phaàn meàm ngaøy caøng chieám öu theá. Hieän nay caùc coâng ty phaàn meàm lôùn treân theá giôùi ñang coù xu höôùng tìm kieám ñoái taùc ngoaøi nöôùc ñeå outsourcing moät phaàn hoaëc toaøn boä saûn phaåm cuûa mình nhaèm lôïi duïng giaù nhaân coâng reû vaø toác ñoä tieáp caän thò tröôøng nhanh hôn. Đồng thời, caùc nöôùc ñang phaùt trieån ñang coá gaéng taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho caùc taäp ñoaøn phaàn meàm lôùn thieát laäp caùc chi nhaùnh vaø ñaàu tö ôû caùc nöôùc naøy. Söï baát oån veà an ninh, chính trò, naïn khuûng boá ñaõ vaø ñang khieán cho caùc taäp ñoaøn, coâng ty ña quoác gia veà CNTT tìm caùch phaân taùn ñaàu tö nhaèm giaûm thieåu ruûi ro. Ñaây thöïc söï laø moät cô hoäi cho Vieät Nam. 18 19 Chöông II : THÖÏC TRAÏNG NGAØNH COÂNG NGHIEÄP PHAÀN MEÀM TREÂN ÑÒA BAØN THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH HIEÄN NAY 2.1 TAÀM QUAN TROÏNG CUÛA SÖÏ PHAÙT TRIEÅN NGAØNH COÂNG NGHIEÄP PHAÀN MEÀM ÑOÁI VÔÙI NÖÔÙC TA TRONG GIAI ÑOAÏN HIEÄN NAY Thöïc ra, trong cuoäc khaùng chieán choáng Myõ cöùu nöôùc, töø nhöõng naêm 70, coâng ngheä thoâng tin nöôùc ta ñaõ ñöôïc öùng duïng vaø phaùt trieån theo chuû tröông cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc, goùp phaàn quan troïng thuùc ñaåy phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi ñaát nöôùc. Böôùc sang thôøi kyø ñoåi môùi, chuû tröông aáy ñaõ ñöôïc nhaán maïnh vaø cuï theå hoùa trong nhieàu Nghò quyeát cuûa Ñaûng vaø Chính phuû nhö “Taäp trung söùc phaùt trieån moät soá ngaønh khoa hoïc coâng ngheä muõi nhoïn nhö ñieän töû, tin hoïc...”.[6], hay ñöôïc xaùc ñònh “Öu tieân öùng duïng vaø phaùt trieån coâng ngheä tieân tieán, nhö coâng ngheä thoâng tin phuïc vuï yeâu caàu ñieän töû hoùa vaø tin hoïc hoùa neàn kinh teá quoác daân”. [7]. Giôø ñaây, ñaát nöôùc chuùng ta ñang ñöùng tröôùc thaùch thöùc cuûa yeâu caàu caïnh tranh vaø hoäi nhaäp kinh teá quoác teá, trong boái caûnh toaøn caàu hoùa, tröôùc nhöõng coät moác khaéc nghieät cuûa vieäc thöïc thi AFTA, thöïc thi Hieäp ñònh Thöông maïi song phöông Vieät – Myõ, vaø xaùc ñònh loä trình gia nhaäp WTO. Trong khi ño,ù theá giôùi ñang chuyeån töø xaõ hoäi coâng ngheä sang xaõ hoäi thoâng tin. Chính coâng ngheä thoâng tin truyeàn thoâng noùi chung vaø coâng ngheä phaàn meàm noùi rieâng laø moät trong nhöõng yeáu toá taùc ñoäng maïnh meõ, laø ñoäng löïc phaùt trieån trong moïi lónh vöïc chính trò, kinh teá- xaõ hoäi, vaên hoùa, an ninh quoác phoøng. Chính nhöõng thaønh töïu trong lónh vöïc naøy goùp phaàn laøm taêng voït naêng löïc saûn xuaát vaø caùc luoàng thoâng tin, kích thích caïnh tranh, thu heïp khoaûng caùch khoâng gian vaø thôøi gian. Söï tieán boä vöôït böïc vaø söï hoäi tuï cuûa caùc ngaønh coâng ngheä tính toaùn, vieãn thoâng, soá thöùc vaø internet maët khaùc laïi taïo cho saûn xuaát phaàn meàm vaø dòch vuï phaàn meàm theâm cô hoäi ñeå hoaït ñoäng vaø phaùt trieån. Noù ñaõ taïo ra khaû naêng vaø phöông thöùc tieáp caän môùi cho phaùt trieån quoác gia, ñaëc bieät taïo ra cô hoäi giuùp cho caùc nöôùc ñang phaùt trieån nhö nöôùc ta vöôït qua raøo caûn laïc haäu, thöïc hieän nhöõng muïc tieâu chieán löôïc tieàm naêng cuûa quoác gia, ruùt ngaén quaù trình coâng nghieäp hoùa vaø hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc. 19 20 2.2 THÖÏC TRAÏNG PHAÙT TRIEÅN NGAØNH COÂNG NGHIEÄP PHAÀN MEÀM TREÂN ÑÒA BAØN THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH HIEÄN NAY 2.2.1 Moâi tröôøng hoaït ñoäng ngaønh coâng nghieäp phaàn meàm treân ñòa baøn thaønh phoá Hoà Chí Minh. 2.2.1.1 Moâi tröôøng phaùp lyù vaø caùc chính saùch cuûa nhaø nöôùc Keå töø khi ñöôïc tieán haønh coâng cuoäc ñoåi môùi vaøo naêm 1986 ñeán nay, ñaát nöôùc ta ñöôïc theá giôùi ñaùnh giaù coù moät neàn chính trò oån ñònh. Chuùng ta ñang daàn hoaøn thieän caùc boä luaät theo xu höôùng hoäi nhaäp quoác teá. Vieäc pheâ chuaån hieäp ñònh thöông maïi BTA vôùi Myõ vaø chuaån bò gia nhaäp WTO ñang ñaët ñaát nöôùc vaøo tình theá thuaän lôïi hôn vôùi caùc ñoái taùc quoác teá treân caùc maët ñôøi soáng kinh teá chính trò xaõ hoäi. Nhaän thöùc ñöôïc taàm quan troïng ñaëc bieät cuûa Coâng nghieäp Phaàn meàm, Chính phuû ñaõ ra Nghò quyeát soá 07/2000/NQ-CP (05/06/2000) veà xaây döïng vaø phaùt trieån Coâng nghieäp phaàn meàm giai ñoaïn 2000 – 2005, trong ñoù xaùc ñònh “Phaùt trieån coâng ngheä thoâng tin, ñaëc bieät coâng nghieäp phaàn meàm laø chuû tröông ñöôïc Ñaûng vaø Nhaø nöôùc ta öu tieân quan taâm, laø moät trong nhöõng caùch ñi taét, ñoùn ñaàu ñeå thöïc hieän coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù ñaát nöôùc, goùp phaàn quan troïng trong vieäc baûo ñaûm an ninh quoác gia”. Boä Chính trò (Khoùa VIII) ñaõ ra Chæ thò soá 58-CT/TW ngaøy 17/10/2000 veà vieäc ñaåy maïnh öùng duïng vaø phaùt trieån coâng ngheä thoâng tin phuïc vuï söï nghieäp coâng nghieäp hoùa hieän ñaïi hoùa, theo ñoù ñeán naêm 2010 coâng ngheä thoâng tin Vieät Nam ñaït trình ñoä tieân tieán trong khu vöïc. Ñeå thöïc hieän muïc tieâu ñoù, Boä Chính trò ñaõ ñöa ra moät soá chuû tröông, trong ñoù phaûi “Phaùt trieån coâng ngheä thoâng tin thaønh moät ngaønh kinh teá quan troïng, ñaëc bieät laø phaùt trieån coâng nghieäp phaàn meàm”. Thöïc hieän Nghò quyeát 07 cuûa Chính phuû vaø chæ thò 58 cuûa Boä Chính trò, ngaøy 20/11/2000 Thuû Töôùng ñaõ kyù Quyeát ñònh soá 128/2000/QÑ-TTg ban haønh nhieàu chính saùch öu ñaõi vaø bieän phaùp khuyeán khích ñaàu tö phaùt trieån Coâng nghieäp phaàn meàm, theo ñoù caùc doanh nghieäp phaàn meàm ñaõ nhaän ñöôïc nhieàu öu ñaõi, ñaëc bieät laø caùc chính saùch thueá. 20 21 Naêm 2004, Chính phuû cuõng theå hieän vieäc ñaëc bieät khuyeán khích ñaàu tö vaøo CNPM baèng caùc chính saùch thueá öu ñaõi ôû möùc cao nhaát. Theo tinh thaàn Nghò ñònh soá vaø Nghò ñònh soá 164/2003/NÑ-CP (22/12/2003) vaø 152/2004/NÑ-CP (06/08/2004) veà thueá thu nhaäp doanh nghieäp, Boä Taøi chính ban haønh Thoâng tö 123/2004/TT-BTC (22/12/2004) höôùng daãn thöïc hieän öu ñaõi veà thueá ñoái vôùi doanh nghieäp saûn xuaát vaø laøm dòch vuï phaàn meàm. Nhöõng öu ñaõi naøy taäp trung vaøo thueá thu nhaäp doanh nghieäp, thueá giaù trò gia taêng, thueá xuaát nhaäp khaåu, vaø thueá thu nhaäp caù nhaân. Caùc doanh nghieäp phaàn meàm môùi thaønh laäp ñöôïc mieãn thueá trong voøng 4 naêm keå töø khi coù thu nhaäp chòu thueá vaø giaûm 50% soá thueá phaûi noäp trong 9 naêm tieáp theo, hoaëc ñöôïc höôûng thueá suaát thueá thu nhaäp doanh nghieäp öu ñaõi laø 10% trong voøng 15 naêm keå töø khi baét ñaàu kinh doanh. ƒ Beân caïnh caùc chính saùch treân, trong 5 naêm qua haøng loaït chính saùch öu ñaõi thuùc ñaåy öùng duïng vaø phaùt trieån CNTT cuõng ñaõ ñöôïc ban haønh laøm tieàn ñeà cho söï phaùt trieån cuûa CNPM. Trong hai naêm 2004, 2005 Vaên phoøng Quoác hoäi cuõng soaïn thaûo hai döï luaät veà giao dòch ñieän töû vaø baûo hoä sôû höõu trí tueä. Naêm 2004 cuõng laø naêm ñaàu tieân Chính phuû duyeät chöông trình xuùc tieán thöông maïi cho caùc doanh nghieäp CNTT thoâng qua caùc hieäp hoäi. Taát caû caùc chuû tröông, chính saùch neâu treân cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc ñaõ goùp phaàn raát lôùn cho söï phaùt trieån cuûa CNTT noùi chung vaø Coâng nghieäp phaàn meàm noùi rieâng. 2.2.1.2 Hoaït ñoäng quaûn lyù Nhaø nöôùc veà phaùt trieån coâng ngheä thoâng tin Nhaèm thöïc hieän muïc tieâu cho söï phaùt trieån CNTT-TT giai ñoaïn 2001-2005, chính quyeàn thaønh phoá Hoà Chí Minh ñaõ coù nhöõng hoaït ñoäng ñieån hình nhö: ƒ Thaønh phoá Hoà Chí Minh laø nôi ñi tieân phong trong caû nöôùc veà laäp chôï thieát bò coâng ngheä treân maïng töø naêm 2001, sau ñoù boå sung chôï phaàn meàm vaø chôï tö vaán coâng ngheä, quaûn lyù treân maïng. Hieän nay hôn 2.000 thieát bò, giaûi phaùp vaø dòch vuï tö vaán ñang ñöôïc chaøo baùn treân maïng (www.techmart- online@-hochiminhcity.gov.vn). Ñeán nay ñaõ coù theâm chôï thieát bò coâng ngheä cuûa Boä Khoa hoïc vaø Coâng ngheä. 21 22 ƒ Hoäi Tin hoïc Thaønh phoá cuõng nhaän ñöôïc söï hoã trôï cuûa chính quyeàn cho caùc doanh nghieäp tham gia Hoäi chôï trieån laõm ñieän töû vaø CNTT taïi Hoàng Koâng vaø kinh phí hoã trôï xuùc tieán thöông maïi cuûa Boä Thöông maïi cho söï kieän Toaøn caûnh CNTT Vieät Nam. Ngoaøi ra, trong chöông trình hôïp taùc EU-Vieät Nam, UBND TP.Hoà Chí Minh ñaõ cho pheùp Hoäi Tin hoïc TP.Hoà Chí Minh hôïp taùc vôùi Coâng vieân Phaàn meàm Quang Trung thaønh laäp Coâng vieân Öôm taïo Doanh nghieäp Phaàn meàm.... ƒ Naêm naêm qua Chính quyeàn thaønh phoá ñaõ chæ ñaïo, ñaàu tö ñeå naâng caáp khaû naêng ñaøo taïo veà coâng ngheä thoâng tin cuûa thaønh phoá (Trung taâm ñaøo taïo thieát keá ñieän töû Cadence, ñaàu tö 500.000 USD; Trung taâm ñaøo taïo Java, Trung taâm hoïc taäp Nhaät Baûn), xuùc tieán ñaàu tö nöôùc ngoaøi veà coâng ngheä thoâng tin-truyeàn thoâng vaøo thaønh phoá, trieån khai chöông trình Chính phuû ñieän töû (City Web), thuùc ñaåy phaùt trieån thò tröôøng (chôï phaàn meàm), xaây döïng Coâng vieân phaàn meàm Quang Trung thaønh khu phaàn meàm taäp trung hieän ñaïi, lôùn nhaát nöôùc. ƒ Ñaõ thaønh laäp Sôû Böu chính, Vieãn thoâng (thaùng 11/2004). ƒ Ñaåy maïnh tuyeân truyeàn, coå vuõ cho söï phaùt trieån CNTT-TT qua caùc hình thöùc nhö xuaát baûn aán phaåm baùo chí: Taïp chí Theá giôùi Vi tính Vieät Nam (PC World Viet Nam); Thôøi baùo Vi tính Saøi goøn, phaùt haønh Nieân giaùm coâng ngheä thoâng tin Vieät Nam haøng naêm, ...• Caùc tôø baùo lôùn cuûa thaønh phoá ñeàu coù caùc trang chuyeân veà coâng ngheä thoâng tin-truyeàn thoâng haøng tuaàn. ƒ Haøng naêm Hoäi Tin hoïc thaønh phoá Hoà Chí Minh, Taïp chí PC World Vieät Nam toå chöùc caùc giaûi thöôûng cho caùc saûn phaåm coâng ngheä thoâng tin xuaát saéc. Caùc Coâng ty nhö Coâng ty Phaùt trieån Coâng vieân phaàn meàm Quang Trung, Trung taâm CNPM Saøi Goøn (SSP), FPT TP.HCM … ñaõ nhaän ñöôïc giaûi thöôûng Sao Khueâ naêm 2004 cuûa Boä Böu chính Vieãn thoâng vaø Hieäp hoäi phaàn meàm Vieät Nam... 2.2.1.3 Caùc yeáu toá xaõ hoäi lieân quan phaùt trieån ngaønh coâng nghieäp phaàn meàm Veà maët daân cö, Vieät Nam vaø TP.Hoà Chí Minh noùi rieâng ñöôïc theá giôùi ñaùnh giaù coù lôùp daân cö treû, raát nhieät tình, chuû ñoäng tieáp caän vôùi caùi môùi, naêng ñoäng trong 22 23 hoøa nhaäp vaøo giao löu kinh teá theá giôùi. Veà khuynh höôùng giaùo duïc, chuùng ta coù tyû leä ngöôøi bieát ñoïc, bieát vieát cao, trong neáp soáng vaên hoaù chuùng ta cuõng ñöôïc ñaùnh gía coù giaùo duïc cao. Maët khaùc, con ngöôøi Vieät Nam raát nhaïy beùn trong kinh doanh, caùc ngaønh chôùm phoâi thai coù xu höôùng lôïi nhuaän cao laø raát nhieàu ngöôøi ñaàu tö vaøo. Tuy nhieân chuùng ta thöôøng coù xu höôùng bí maät thoâng tin, giöõ ngheà… 2.2.1.4 Tình hình coâng ngheä, haï taàng vieãn thoâng vaø internet [10] Haï taàng vieãn thoâng, Internet cuûa Vieät Nam ñaõ coù nhöõng böôùc phaùt trieån vöôït baäc, ñaït ñöôïc möùc phaùt trieån tieân tieán trong khu vöïc vaø ñaùp öùng nhu caàu phaùt trieån raát cao cuûa xaõ hoäi. Ñaây laø moät trong nhöõng ñieàu kieän raát toát cho söï phaùt trieån cuûa CNPM. Dung löôïng keát noái Internet quoác teá lieân tuïc taêng trong nhöõng naêm gaàn ñaây vôùi toác ñoä taêng tröôûng khoaûng 200 – 250%/naêm (toång baêng thoâng keânh keát noái quoác teá cuûa Vieät Nam hieän taïi ñaït con soá 2221 Mbps). töø luùc môùi baét ñaàu chæ coù khoâng quaù 04 dòch vuï internet (goàm thö ñieän töû, truy caäp cô sôû döõ lieäu, truyeàn file döõ lieäu, truy nhaäp töø xa...) ñeán nay Internet Vieät Nam 2005 trôû neân ña daïng vaø phong phuù caû veà hình thöùc vaø soá löôïng. ADSL, VoIP, Wifi, Internet coâng coäng vaø caùc dòch vuï gia taêng treân maïng khaùc: video, forum, chat, game online.... khieán cho Internet Vieät Nam taêng theâm tính haáp daãn khieán loâi cuoán theâm söï ñaàu tö vaøo lónh vöïc naøy ôû caùc thaønh phaàn kinh teá trong vaø ngoaøi nöôùc. Ñieàu naøy taïo theâm “ñaát soáng” cho lónh vöïc phaàn meàm öùng duïng vaø dòch vuï phaàn meàm. Vaán ñeà ñoäc quyeàn vieãn thoâng ñaõ töøng böôùc ñöôïc xoaù boû. Hieän taïi caû nöôùc coù 06 ñôn vò cung caáp heä thoáng ñöôøng truïc keát noái trong nöôùc vaø quoác teá (IXP) (bao goàm VNPT, FPT, Vietel, ETC, SPT, vaø Hanoi Telecom); 13 nhaø cung caáp dòch vuï internet (ISP) trong ñoù VDC, FPT, SPT, Netnam, Vietel, One Connection, Hanoi Telecom ñaõ chính thöùc hoaït ñoäng; vaø 03 nhaø cung caáp ñieän thoaïi ñöôøng daøi trong nöôùc, quoác teá (VNPT, Vietel, ETC). Xeùt veà lónh vöïc vieãn thoâng, internet theo caùc ñòa phöông, thaønh phoá Hoà Chí Minh ñeán nay vaãn laø thò tröôøng troïng ñieåm. Naêm 2005, thaønh phoá coù 3 nhaø cung 23 24 caáp dòch vuï vieãn thoâng (VNPT, SPT, Viettel). Soá thueâ bao Internet taêng töø 20.000 naêm 2000 leân khoaûng 840.000 naêm 2005 (taêng 42 laàn), ñaït tyû leä söû duïng ôû möùc 13% daân soá, xaáp xæ möùc bình quaân toaøn theá giôùi (13,9%), cao hôn möùc bình quaân Chaâu AÙ (8,4%). Thaønh phoá Hoà Chí Minh hieän coù hôn 40.000 thueâ bao ADSL, vôùi 48,56% toång thueâ bao internet trong caû nöôùc, chieám tyû leä phaân boå thueâ bao theo ñaàu ngöôøi thuoäc loaïi cao nhaát caû nöôùc (1/7). Dung löôïng keát noái Internet ñaït 2,3 GBps. Taát caû caùc Tröôøng Ñaïi hoïc, Cao ñaúng, taát caû caùc tröôøng trung hoïc phoå thoâng ñaõ keát noái Internet. Taát caû caùc baùo lôùn ñeàu coù phieân baûn baùo ñieän töû. Trung taâm Ñaøo taïo töø xa ñang ñöôïc xaây döïng vôùi taøi trôï cuûa Ngaân haøng Theá giôùi... Tuy nhieân, haï taàng Vieãn thoâng, Internet ôû TP.Hoà Chí Minh vaãn coøn moät soá toàn taïi sau: ƒ Tình traïng ñoäc quyeàn vieãn thoâng, internet vaãn coøn. Giaù caû vaãn coøn cao so vôùi caùc nöôùc trong khu vöïc. ƒ Baêng thoâng vaø chaát löôïng ñöôøng truyeàn trong nöôùc, quoác teá vaãn ôû möùc thaáp. ƒ Vieäc ñaûm baûo cho caùc khu CNPM taäp trung coù ñieàu kieän haï taàng vieãn thoâng chaát löôïng cao, baêng thoâng lôùn vaø giaù caû öu ñaõi vaãn coøn nhieàu khoù khaên. ƒ Soá löôïng doanh nghieäp ngoaøi khu CNPM taäp trung laø raát lôùn vaãn chöa ñöôïc höôûng nhöõng öu ñaõi veà vieãn thoâng nhö caùc doanh nghieäp thuoäc khu CNPM taäp trung. 2.2.1.5 Phaân tích caùc ñieàu kieän chính trò – kinh teá – xaõ hoäi – coâng ngheä (PEST) ñoái vôùi söï phaùt trieån ngaønh coâng nghieäp phaàn meàm treân ñòa baøn thaønh phoá Hoà Chí Minh Baûng sau seõ phaân tích toùm taét caùc yeáu toá Chính trò, Kinh teá, Xaõ hoäi, Coâng ngheä taùc ñoäng tôùi söï phaùt trieån cuûa ngaønh Coâng nghieäp phaàn meàm TP.Hoà Chí Minh. Trong baûng phaân tích naøy: ƒ yeáu toá ñöôïc ñaùnh giaù (+) coù nghóa laø ñieàu kieän taùc ñoäng tích cöïc cho phaùt trieån CNPM; 24 25 ƒ yeáu toá ñöôïc ñaùnh giaù (-) laø ngöôïc laïi, seõ gaây ra nhöõng khoù khaên, caûn trôû; ƒ yeáu toá ñöôïc ñaùnh giaù (bt) laø bình thöôøng. 1 – Political – Chính trò 1. Veà chính trò: raát oån ñònh (+) 2. Caùc ñieàu kieän veà thöông maïi: Vieäc pheâ chuaån hieäp ñònh thöông maïi BTA vôùi Myõ vaø chuaån bò gia nhaäp WTO ñaët ñaát nöôùc vaøo tình theá thuaän lôïi hôn vôùi caùc khaùch haøng (+) 3. Chính saùch thueá: Raát öu ñaõi cho caùc doanh nghieäp phaàn meàm (+) 4. Chính saùch tieàn löông: möùc löông toái thieåu thaáp hôn nhieàu so vôùi tieâu chuaån cuûa ngaønh (+) 5. Veà chính saùch cho ngaønh: ngaønh ñöôïc hoå trôï, öu ñaõi (+) 6. Chính saùch lao ñoäng: Tuaàn laøm vieäc: theo chuaån quoác teá , lôïi ích cuûa ngöôøi lao ñoäng thì tuyø thuoäc thoûa thuaän hai beân, song luaät phaùp coù xu höôùng baûo veä ngöôøi lao ñoäng (bt). 7. Caùc boä luaät ñang daàn hoaøn thieän theo xu theá hoäi nhaäp, khung phaùp lyù cho hieäu löïc cuûa hôïp ñoàng, giao dòch kinh teá ñang phaùt trieån (bt) 8. Baûo veä quyeàn sôû höõu trí tueä: thuoäc loaïi keùm nhaát treân toaøn 2 – Economic – Kinh teá 1. Chi phí nhaân coâng: thaáp (+) 2. Toác ñoä taêng tröôûng kinh teá: cao (+) 3. Hình aûnh quoác gia (veà khía caïnh kinh teá) treân theá giôùi: ñang ñöôïc caûi thieän (+) 4. Heä thoáng kinh teá: theo ñuoåi hoaø nhaäp vaøo heä thoáng toaøn caàu, ñònh höôùng thò tröôøng, ñang hoaøn thieän (bt) 5. Möùc oån ñònh tyû giaù hoái ñoaùi: khaù oån ñònh (bt) 6. Möùc ñoä laønh ngheà cuûa löïc löôïng lao ñoäng: khaù veà kyõ thuaät, yeáu veà quaûn lyù (bt) 7. Tyû leä thaát nghieäp: tyû leä thaát nghieäp cao (bt) 8. Möùc laõi suaát vaø laïm phaùt: taïm oån ñònh (bt) 9. Hieäu quaû cuûa caùc thò tröôøng taøi chính: thò tröôøng chöùng khoaùn non nôùt, ñaàu tö maïo hieåm raát nhoû (-) 10. Chaát löôïng haï taàng cô sôû: raát ngheøo naøn (-) Toång: 3 (+), 2 (-) vaø 5 (bt) 25 26 theá giôùi (-) 9. Thuû tuïc haønh chính vaø ñaàu tö: coøn quan lieâu, röôøm raø, keùm haáp daãn nhaø ñaàu tö (-) : Toång: 5 (+), 2 (-) vaø 2 (bt) 3 – Social – Xaõ hoäi 1. Daân cö: treû, raát nhieät tình, chuû ñoäng tieáp caän caùi môùi, hoaø nhaäp vaøo giao löu kinh teá theá giôùi (+) 2. Khuynh höôùng giaùo duïc: tyû leä bieát ñoïc, bieát vieát cao. Trong neáp soáng vaên hoaù, giaùo duïc ñöôïc ñaùnh giaù cao (+) 3. Raát nhaïy beùn trong kinh doanh: caùc ngaønh coù lôïi nhuaän nhìn thaáy nhieàu ngöôøi môùi ñaàu tö vaøo. (+) 4. Cô hoäi tieáp caän tri thöùc môùi: caùc tröôøng ñaøo taïo khoâng theo kòp trình ñoä caàn thieát, chaäm, ngheøo naøn (-) 5. Chia seû thoâng tin: coù xu höôùng “daáu ngheà”, bít kín, hieám coù söï chia seû thoâng tin. Taïo neân ruûi ro khi ra quyeát ñònh (-) Toång: 3 (+), 2 (-) 4 – Technological – Coâng ngheä 1. Caùc coâng ngheä phoå bieán: cô sôû coâng ngheä hieän coøn haïn cheá neân khoâng bò leä thuoäc vaøo coâng ngheä naøo => coù cô hoäi nhaûy taét caùc nöôùc khaùc (+) 2. Toác ñoä phoå bieán coâng ngheä: cô cheá cho phoå bieán coâng ngheä vaø thoâng tin ngheøo naøn neân caùc quyeát ñònh ñöa ra thöôøng khoâng coù luaän cöù (-) Toång: 1 (+) vaø 1 (-) 26 27 Theo keát quaû phaân tích, coù theå thaáy soá caùc yeáu toá (+) laø 12 yeáu toá, vöôït troäi so vôùi soá yeáu toá (-), coù 7 yeáu toá, ñieàu naøy coù nghóa laø TP.Hoà Chí Minh ñang coù nhöõng ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå phaùt trieån ngaønh CNPM. 2.2.2 Hieän traïng ngaønh coâng nghieäp phaàn meàm treân ñòa baøn thaønh phoá thaønh phoá Hoà Chí Minh 2.2.2.1 Toång quan veà thò tröôøng ngaønh coâng nghieäp phaàn meàm[11,15] a. Thò tröôøng trong nöôùc Theo soá lieäu toång hôïp cuûa Vuï Coâng nghieäp – Boä Böu chính vieãn thoâng, toång giaù trò saûn phaåm dòch vuï CNPM naêm 2004 ñang ôû möùc 160 – 170 trieäu USD, trong ñoù thò tröôøng noäi ñòa khoaûng 125 trieäu USD, coøn laïi laø gia coâng xuaát khaåu. Trong giai ñoaïn 2000 – 2004, thò tröôøng phaàn meàm nöôùc ta coù söï taêng tröôûng khaù nhanh, toác ñoä taêng tröôûng trung bình cuûa thò tröôøng phaàn meàm noäi ñòa khoaûng 30%, vaø taêng tröôûng cuûa toång giaù trò saûn phaåm, dòch vuï phaàn meàm khoaûng hôn 32%. Rieâng TP.Hoà Chí Minh toác ñoä taêng doanh soá phaàn meàm bình quaân giai ñoaïn 2001-2005 laø khoaûng 30%/naêm, chieám ñeán gaàn 50% thaønh quaû cuûa ngaønh CNPM trong caû nöôùc. Tuy nhieân phaàn lôùn thò tröôøng noäi ñòa hieän chuû yeáu vaãn döïa vaøo söùc mua cuûa caùc cô quan Chính phuû, toå chöùc vaø doanh nghieäp nhaø nöôùc xuaát phaùt töø chuû tröông ñaåy maïnh öùng duïng CNTT cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc. Theo keát quaû khaûo saùt veà tình hình öùng duïng CNTT trong caùc doanh nghieäp naêm 2004 do Vaên phoøng Ban Chæ ñaïo Quoác gia veà CNTT thöïc hieän, thì chæ coù 12% soá doanh nghieäp ñaõ aùp duïng CNTT laø coù söû duïng phaàn meàm trong vieäc quaûn lyù hoaït ñoäng taùc nghieäp, trong soá ñoù chæ coù 25% doanh nghieäp toû ra haøi loøng veà chöông trình quaûn lyù taùc nghieäp mình ñang söû duïng. Ña soá caùc chöông trình quaûn lyù taùc nghieäp thieáu tính chuyeân nghieäp, xeùt veà ñoä tinh xaûo vaø phöùc taïp, phaàn meàm Vieät Nam chöa theå so saùnh vôùi caùc phaàn meàm chuyeân duïng nöôùc ngoaøi. Chuùng ta vaãn ñang quanh quaån ôû nhöõng phaàn meàm quaûn lyù doanh nghieäp ñôn giaûn, phaàn nhieàu laøm cho caùc doanh nghieäp nhoû vaø vöøa. Moät thò tröôøng coâng nghieäp raùt lôùn ñaày tieàm naêng – thò tröôøng phaàn meàm coâng nghieäp – ñang bò boû ngoû. Thò tröôøng phaàn meàm 27 28 öùng duïng cho doanh nghieäp Vieät Nam vaãn ñang trong tình traïng vöøa thöøa, vöøa thieáu. b. Thò tröôøng xuaát khaåu Phaàn meàm cuûa Vieät Nam noùi chung vaø cuûa TP.Hoà Chí Minh noùi rieâng chæ môùi ñöôïc baét ñaàu xuaát khaåu töø naêm 1997, vaø töø ñoù ñeán nay coù möùc taêng tröôûng töông ñoái cao qua caùc naêm, nhaát laø trong vaøi naêm gaàn ñaây. Phaàn lôùn doanh thu xuaát khaåu phaàn meàm cuûa Vieät Nam laø töø dòch vuï (gia coâng saûn phaåm, cung caáp dòch vuï phaàn meàm). Tuy raát coá gaéng ñeå vöôn tôùi caùc thò tröôøng lôùn nhö Myõ, EU vaø Nhaät Baûn, song giaù trò xuaát khaåu phaàn meàm cuûa chuùng ta coøn raát khieâm toán, (ñaït khoaûng gaàn 45 trieäu USD naêm 2004), chieám khoaûng 25% toång doanh thu cuûa CNPM. [9] Töø choã haàu nhö chöa heà coù moät saûn phaåm ñeå xuaát khaåu vaøo naêm 2000, ñeán nay phaàn meàm do caùc doanh nghieäp ôû TP.Hoà Chí Minh laøm ra vaø caùc dòch vuï tin hoïc-truyeàn thoâng cuûa doanh nghieäp ôû thaønh phoá ñaõ ñöôïc cung caáp cho caùc doanh nghieäp ôû 12 nöôùc treân theá giôùi (Myõ, Nhaät, Bæ, Ñöùc, Phaùp, Anh, Haøn Quoác, Singapore,…). Duø coøn nhieàu thua keùm so vôùi caùc doanh nghieäp cöôøng quoác veà phaàn meàm, caùc doanh nghieäp ôû TP.Hoà Chí Minh cuõng ñang noã löïc tìm kieám cho mình moät choã ñöùng treân thò tröôøng quoác teá. Coâng ty FPT(vôùi doanh soá xuaát khaåu ~4,3 trieäu USD), Paragon Solutions Vietnam (vôùi doanh soá xuaát khaåu ~ 2,7 trieäu USD), Coâng ty TMA (doanh soá xuaát khaåu cuõng khoaûng 2,7 trieäu USD) laø moät trong soá ñieån hình thaønh coâng trong gia coâng, xuaát khaåu saûn phaåm phaàn meàm vaø dòch vuï trong naêm qua. Moät soá lónh vöïc gia coâng môùi ñaõ hình thaønh vaø thu huùt nhieàu nhaân löïc nhö: thieát keá maïch ñieän töû, thieát keá caùc heä thoáng töï ñoäng, xuaát khaåu xöûû lyù döõ lieäu (call center, data center, BPO). [8] Thaùng 4/2004, taäp ñoaøn tö vaán quoác teá Kearney xeáp Vieät Nam vaøo danh saùch 25 nöôùc thu huùt gia coâng dòch vuï toát nhaát (most actractive offshore location). Vieät Nam vôùi ñieåm soá 4,70/10 ñöôïc xeáp thöù haïng 20 treân 25 nöôùc ñöôïc choïn vaøo voøng chung keát (emerged as finalist). Ñaây coù theå xem nhö moät moác ghi nhaän söï phaùt trieån gia coâng xuaát khaåu phaàn meàm cuûa Vieät Nam[10] . Tuy nhieân, ñeå gia 28 29 coâng xuaát khaåu phaàn meàm cho thò tröôøng Baéc Myõ vaø Taây AÂu, caùc doanh nghieäp TP.Hoà Chí Minh gaëp phaûi söï caïnh tranh khoác lieät töø caùc doanh nghieäp phaàn meàm cuûa AÁn Ñoä cuõng nhö caùc doanh nghieäp cuûa Trung Quoác, Nga, Philippin vaø caùc nöôùc khaùc. Vì theá hieän nay caùc doanh nghieäp chuùng ta ñang coù xu höôùng quay sang tìm kieám caùc thò tröôøng gaàn guõi hôn ôû Chaâu AÙ nhö Nhaät Baûn, Haøn Quoác, trong ñoù thò tröôøng Nhaät Baûn ñang noåi leân nhö moät löïa choïn soá moät ._.p ƒ Thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaøo cho CNPM. Ñeå ñaåy maïnh thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi, chuùng toâi thieát nghó caàn phaûi toång hoøa caùc bieän phaùp, chính saùch, nhaân löïc, cô sôû haï taàng, quaûn lyù vaø taøi chính. Noäi dung naøy seõ do Sôû Böu chính Vieãn thoâng phoái hôïp vôùi Sôû Keá hoaïch vaø Ñaàu tö, Sôû Taøi chính vaø caùc Sôû, cô quan ban ngaønh lieân quan thöïc hieän vôùi caùc coâng vieäc cuï theå nhö sau: - Taïo moâi tröôøng chính saùch. - Laäp khu toå hôïp coâng nghieäp phaàn meàm. - Phaùt trieån nguoàn nhaân löïc chaát löôïng cao. - Môû caùc Trung taâm OSDC, trung taâm nghieân cöùu R&D. - Caûi caùch doanh nghieäp nhaø nöôùc trong ngaønh CNTT qua caùc hình thöùc coå phaàn hoùa, giao, baùn, khoaùn, cho thueâ… ñeå taïo ñieàu kieän huy ñoäng voán nhaøn roãi trong daân, huy ñoäng voán trong caùc thaønh phaàn kinh teá. 55 56 - Nhaø nöôùc caàn taïo ñieàu kieän cho caùc doanh nghieäp hoaït ñoäng trong lónh vöïc phaàn meàm ñöôïc vay voán tín duïng nöôùc ngoaøi ñeå ñaàu tö phaùt trieån. - Môû dieãn ñaøn treân maïng ñeå thu huùt caùc yù kieán ñoùng goùp cuûa caùc nhaø coâng ngheä ngöôøi Vieät ôû nöôùc ngoaøi. ƒ Thuùc ñaåy quaûng baù hình aûnh CNPM Vieät Nam noùi chung vaø thaønh phoá Hoà Chí Minh noùi rieâng. Noäi dung naøy seõ do Sôû Böu chính Vieãn thoâng phoái hôïp vôùi Sôû Thöông maïi, Phoøng Thöông maïi Coâng nghieäp Vieät Nam vaø caùc Hieäp hoäi chuyeân ngaønh nhö VINASA, Hoäi Tin hoïc Vieät Nam, Hoäi Tin hoïc TP.Hoà Chí Minh thöïc hieän vôùi caùc coâng vieäc cuï theå nhö sau: - Thaønh laäp quyõ hoå trôï nghieân cöùu, quaûng baù, tieáp thò phaùt trieån thò tröôøng. - Xaây döïng cô sôû döõ lieäu thoáng nhaát veà caùc doanh nghieäp CNTT, caùc saûn phaåm CNTT saûn xuaát taïi Vieät Nam, quaûng baù qua moät website chính thöùc cuûa chính phuû lieân quan ñeán ngaønh phaàn meàm. - Toå chöùc caùc hoäi thaûo, hoäi nghò trong vaø ngoaøi nöôùc veà caùc chính saùch khuyeán khích, caùc keá hoaïch vaø thaønh töïu ngaønh CNPM thaønh phoá noùi rieâng vaø caû Vieät Nam noùi chung, xaây döïng hình aûnh veà CNPM nöôùc ta treân thò tröôøng quoác teá. - Nghieân cöùu, phaân tích ñaùnh giaù töøng thò tröôøng; nghieân cöùu caùc chöông trình hôïp taùc vaø phaùt trieån saün coù; toå chöùc trao ñoåi caùc ñoaøn doanh nghieäp phaàn meàm thaêm vieáng ñeå tìm kieám cô hoäi hôïp taùc vôùi nöôùc ngoaøi… ƒ Xaây döïng vaø trieån khai caùc chöông trình CMM, CMMI, ISO. Noäi dung naøy seõ do Sôû Böu chính Vieãn thoâng phoái hôïp, Sôû Khoa hoïc Coâng ngheä vaø caùc cô quan lieân quan thöïc hieän vôùi caùc coâng vieäc cuï theå nhö sau: - Xaây döïng keá hoaïch CMM hoùa vaø ISO hoùa cho caùc DNPM, coù cô cheá baét buoäc caùc DNPM phaûi coù chöùng chæ naøy khi tham gia ñaáu thaàu caùc döï aùn CNTT lôùn. - Phoái hôïp caùc taäp ñoaøn CNTT lôùn coù theá maïnh veà phaàn meàm treân theá giôùi nhö Microsoft, Motorola, IBM … môû caùc khoùa huaán luyeän veà quy trình quaûn lyù döï aùn, quaûn lyù saûn xuaát, quaûn lyù chaát löôïng phaàn meàm . ƒ Naâng cao naêng löïc caïnh tranh cuûa doanh nghieäp phaàn meàm. Noäi dung naøy seõ do Sôû Böu chính Vieãn thoâng phoái hôïp vôùi Sôû Khoa hoïc Coâng ngheä, caùc 56 57 Hieäp hoäi chuyeân ngaønh vaø baûn thaân caùc doanh nghieäp phaàn meàm thöïc hieän vôùi caùc coâng vieäc cuï theå nhö sau: - Xaây döïng caùc toå chöùc lieân keát nhoùm caùc doanh nghieäp phaàn meàm theo töøng lónh vöïc phaàn meàm ñeå ñaït quy moâ naêng löïc saûn xuaát theo nhu caàu cuûa khaùch haøng nöôùc ngoaøi. - Caùc doanh nghieäp trong nöôùc keát hôïp vôùi nhau ñeå môû vaên phoøng ñaïi dieän ôû caùc thò tröôøng troïng ñieåm nöôùc ngoaøi nhaèm tieáp caän thò tröôøng vaø thöïc hieän caùc dòch vuï sau baùn haøng, qua ñoù chia seû chi phí thaâm nhaäp thò tröôøng vaø phuïc vuï khaùch haøng. Nhöõng lieân keát giöõa caùc coâng ty phaàn meàm Vieät Nam trong hoaït ñoäng marketing nhaèm xaây döïng hình aûnh ôû thò tröôøng nöôùc ngoaøi seõ khaéc phuïc ñöôïc ñieåm yeáu veà tieàm löïc haïn cheá ôû moãi coâng ty. - Tìm kieám ñoàng minh vaø quan heä ñoái taùc caùc coâng ty phaàn meàm Vieät nam döôùi caùc hình thöùc lieân keát nhö lieân doanh, hôïp ñoàng hôïp taùc, hôïp ñoàng kinh doanh ñoäc quyeàn, hôïp ñoàng döï aùn vaø caùc moâ hình khaùc. - Caùc doanh nghieäp phaàn meàm cuõng phaûi chuû ñoäng phaùt trieån caùc phöông thöùc phoái hôïp, lieân keát vaø hôïp taùc vôùi caùc toå chöùc, ñôn vò cung caáp nguoàn löïc cho saûn xuaát phaàn meàm; Xaây döïng caùc hôïp ñoàng lieân keát ñaøo taïo nhaân löïc, nghieân cöùu vaø phaùt trieån giöõa caùc tröôøng ñaïi hoïc, vieän nghieân cöùu vôùi caùc coâng ty phaàn meàm; Xaây döïng moâ hình lieân keát giöõa caùc coâng ty phaàn meàm vôùi caùc cô sôû ñaøo taïo CNTT; Lieân keát vôùi caùc coâng ty nöôùc ngoaøi thaønh laäp caùc trung taâm ñaøo taïo laäp trình vieân cao caáp vaø caùc vò trí quaûn lyù kinh doanh chuû yeáu trong ngaønh phaàn meàm. - Caùc doanh nghieäp phaàn meàm cuõng caàn ñaåy maïnh phaùt trieån caùc quan heä lieân keát vôùi caùc toå chöùc taøi chính, ngaân haøng, baûo hieåm nhaèm taïo neân söï hoã trôï veà nguoàn voán ñaàu tö vaø baûo hieåm ruûi ro. ƒ Thaâm nhaäp thò tröôøng Nhaät Baûn. Noäi dung naøy seõ ñöôïc phoái hôïp thöïc hieän ôû caû ba caáp: Nhaø nöôùc – Hieäp hoäi vaø caùc doanh nghieäp, cuï theå nhö sau: Caáp Nhaø nöôùc: - Caàn coù söï hôïp taùc baèng vaên baûn giöõa chính phuû hai nöôùc trong vieäc xaây döïng Chöông trình hôïp taùc CNPM Vieät Nam - Nhaät Baûn; Thaønh laäp Uyû ban hôïp taùc CNPM Vieät Nam - Nhaät Baûn. 57 58 - Hoã trôï veà chính saùch vaø nguoàn löïc ñeå môû tröôøng ñaïi hoïc CNTT Vieät Nhaät taïi Vieät Nam, trong ñoù chuù troïng ñaøo taïo tieáng Nhaät cho caùc kyõ sö CNTT vaø laäp trình vieân. - Nhaät Baûn hoã trôï Vieät Nam aùp duïng vaø thöïc hieän chaát löôïng Nhaät Baûn trong CNPM Vieät Nam. Caáp caùc Hieäp hoäi: Hieäp hoäi doanh nghieäp phaàn meàm Vieät Nam (VINASA), Hoäi Tin hoïc vaø Ñieän töû TP.Hoà Chí Minh ñaûm nhieäm vieäc ñöa caùc doanh nghieäp phaàn meàm Vieät Nam trôû thaønh moät trong nhöõng ñoái taùc vaø nhaø cung caáp chính cuûa caùc doanh nghieäp Nhaät Baûn. Cuï theå caùc hoaït ñoäng cuûa Hieäp hoäi nhaèm vaøo caùc muïc tieâu sau: - Gia coâng xuaát khaåu phaàn meàm cho caùc doanh nghieäp Nhaät Baûn - Töøng böôùc tieán ñeán saûn xuaát phaàn meàm ñoùng goùi cho thò tröôøng Nhaät Baûn Ñeå ñaït caùc muïc tieâu treân, caùc toå chöùc Hieäp hoäi caàn thöïc hieän caùc bieän phaùp sau: - Hôïp taùc chaët cheõ vôùi caùc Hieäp hoäi phaàn meàm, CNTT cuûa Nhaät Baûn nhö: JISA, ANIA, JPSA; taïo ñieàu kieän cho caùc doanh nghieäp phaàn meàm hai nöôùc gaëp gôõ, xaây döïng quan heä ñoái taùc. - Höôùng daãn caùc doanh nghieäp phaàn meàm Vieät Nam thöïc hieän chaát löôïng Nhaät Baûn thoâng qua vieäc aùp duïng caùc tieâu chuaån, quy trình coâng ngheä, kinh nghieäm cuûa Nhaät Baûn trong quaù trình saûn xuaát saûn phaåm vaø cung caáp caùc dòch vuï phaàn meàm. - Chuû ñoäng ñeà xuaát tham möu cho Chính phuû vaø caùc cô quan höõu quan cuûa Nhaø nöôùc veà caùc giaûi phaùp, chính saùch, bieän phaùp ñeå môû roäng vaø naâng cao hieäu quaû hôïp taùc Vieät Nhaät trong lónh vöïc CNPM. 3.3.2.2 Lôïi ích cuûa giaûi phaùp Taïo vò theá cho CNPM thaønh phoá noùi rieâng vaø cho caû nöôùc noùi chung, laøm thay ñoåi quan ñieåm cuûa ñoái taùc nöôùc ngoaøi vôùi chuùng ta theo höôùng tích cöïc, chôùp laáy thôøi cô, vöøa hôïp taùc tieáp nhaän coâng ngheä môùi, hoïc hoûi nhöõng quy trình chaát löôïng cuûa quoác teá, vöøa thaâm nhaäp thò tröôøng gia coâng phaàn meàm theá giôùi, vaø goùp phaàn giaûi quyeát baøi toaùn chaát löôïng nguoàn nhaân löïc phaàn meàm, ñoàng thôøi taêng doanh thu xuaát khaåu ngaønh CNPM cho caû nöôùc. 58 59 3.3.3 Chieán löôïc phaùt trieån nguoàn nhaân löïc ngaønh coâng nghieäp phaàn meàm 3.3.3.1 Noäi dung chuû yeáu cuûa giaûi phaùp ƒ Laäp cô quan Phaùt trieån nguoàn nhaân löïc CNTT ñeå kieåm soaùt, ñaøo taïo vaø ñieàu phoái phaùt trieån nguoàn nhaân löïc CNTT. Noäi dung naøy seõ do Sôû Böu chính Vieãn thoâng thöïc hieän vôùi caùc coâng vieäc cuï theå nhö sau: - Thaønh laäp caùc trung taâm phaùt trieån phaàn meàm döïa treân söï lieân keát giöõa tröôøng ñaïi hoïc – doanh nghieäp, hoaït ñoäng döôùi hình thöùc vöôøn öôm coâng ngheä, cung caáp ñaàu ra coù chaát löôïng cho doanh nghieäp. - Hoã trôï naâng cao kieán thöùc quaûn trò cho laõnh ñaïo doanh nghieäp phaàn meàm. - Thaønh laäp quyõ ñaøo taïo vaø phaùt trieån nhaân löïc coù theå do nhaø nöôùc vaø doanh nghieäp cuøng ñoùng goùp nhaèm cung caáp caùc khoùa ñaøo taïo ngaén haïn veà caùc kyõ naêng naâng cao vaø chuyeân saâu cho caùc doanh nghieäp phaàn meàm. - Tham möu trong vaán ñeà ban haønh caùc chính saùch khuyeán khích hoå trôï xuaát khaåu lao ñoäng phaàn meàm. - Tìm kieám thò tröôøng, cô hoäi, ñoàng thôøi tuyeån choïn, boài döôõng löïc löôïng lao ñoäng phaàn meàm tröôùc khi ñöa hoï ra nöôùc ngoaøi laøm vieäc. ƒ Ñoåi môùi toaøn dieän veà vaán ñeà ñaøo taïo. Noäi dung naøy seõ do Sôû Böu chính Vieãn thoâng phoái hôïp vôùi Sôû Khoa hoïc Coâng ngheä, caùc Hieäp hoäi chuyeân ngaønh vaø baûn thaân caùc doanh nghieäp phaàn meàm thöïc hieän vôùi caùc coâng vieäc cuï theå nhö sau: - Huy ñoäng caùc nguoàn voán khaùc nhau, xaây döïng caùc tröôøng daân laäp, taêng cöôøng heä thoáng ñaøo taïo phi chính quy, ñaøo taïo cuûa caùc coâng ty ña quoác gia. - Naâng cao chaát löôïng ñaøo taïo ñaïi hoïc CNTT taïi Vieät Nam; quoác teá hoùa chöông trình ñaøo taïo (chöông trình chuyeån giao töø ñaïi hoïc nöôùc ngoaøi, hoïc chuyeân moân baèng tieáng Anh….). 59 60 - Coù theå ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc caáp baùch tröôùc maét baèng vieäc ñaøo taïo chuyeân ngaønh CNTT theâm 1 naêm cho kyõ sö caùc ngaønh kyõ thuaät. - Coù chính saùch thu huùt caùc chuyeân gia gioûi veà CNTT töø nöôùc ngoaøi vaøo thaønh phoá giaûng daïy. - Ñaåy maïnh xaõ hoäi hoùa vieäc ñaøo taïo CNTT, cuï theå nhö: Ö Cho pheùp môû caùc tröôøng Ñaïi hoïc CNTT chaát löôïng cao coù hôïp taùc quoác teá. Ö Trieån khai Quyõ Hoå trôï ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc CNTT caáp thieát – töông töï chöông trình CITREP (Critical Infocomn Technology Resource Programme) cuûa Singapore. ƒ Xuùc tieán chöông trình ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc phaàn meàm ñònh höôùng thò tröôøng Nhaät Baûn. Noäi dung naøy seõ do Boä Böu chính Vieãn thoâng keát hôïp chaët cheõ vôùi Boä Giaùo duïc Ñaøo taïo vaø caùc boä ngaønh lieân quan ñeå taän duïng toái ña söï hoã trôï cuûa Nhaät, ñaøo taïo CNTT baèng tieáng Nhaät keát hôïp nhieàu bieän phaùp, nhieàu chöông trình ñaøo taïo khaùc nhau, töø ngaén haïn ñeán daøi haïn, töø vieäc ñaøo taïo tieáng Nhaät cho caùn boä CNTT ñeán vieäc ñaøo taïo CNTT cho caùc sinh vieân tieáng Nhaät ñeå CNPM Vieät Nam coù theå thaâm nhaäp vaøo thò tröôøng phaàn meàm lôùn thöù hai 2 treân theá giôùi naøy. 3.3.3.2 Lôïi ích cuûa giaûi phaùp - Ñeán naêm 2010, 100% sinh vieân ñaïi hoïc cao ñaúng, trung hoïc chuyeân nghieäp ra tröôøng ñeàu coù theå söû duïng thaønh thaïo maùy tính vaø internet trong coâng vieäc. - Toái thieåu 70% sinh vieân toát nghieäp caùc tröôøng CNTT coù ñuû khaû naêng chuyeân moân vaø ngoaïi ngöõ ñeå tham gia thò tröôøng lao ñoäng quoác teá. - Sinh vieân toát nghieäp caùc tröôøng sö phaïm coù ñuû kyõ naêng öùng duïng CNTT&TT ñeå ñoåi môùi phöông phaùp daïy vaø hoïc. 60 61 - Treân 100.000 ngöôøi coù trình ñoä cao ñaúng vaø ñaïi hoïc trôû leân veà CNTT&TT, trong ñoù khoaûng 20% ñaït trình ñoä khu vöïc vaø quoác teá. - Nguoàn nhaân löïc cho CNPM TP.Hoà Chí Minh ñaït ñöôïc khoaûng 25.000 ngöôøi. 3.4 CAÙC KIEÁN NGHÒ Cuoái cuøng, baèng söï taâm huyeát cuûa ngöôøi coâng taùc trong ngaønh, tìm toøi, nghieân cöùu soá lieäu vaø vieát luaän vaên naøy, chuùng toâi xin ñöôïc ñeà xuaát caùc kieán nghò nhö sau: ƒ Vôùi tình traïng hieän nay, vaán ñeà thò tröôøng vaø thoâng tin laø nan giaûi. Caùc coâng ty phaàn meàm ñòa phöông chöa ñuû söùc vöôn ra thò tröôøng quoác teá, thaäm chí ngay caû vieäc giaønh giaät caùc döï aùn cuûa Vieät Nam vôùi quy moâ lôùn cuõng laø ñieàu voâ cuøng gian nan. Vì theá, neân chaêng nhaø nöôùc laø khaùch haøng lôùn cho ngaønh CNPM noäi ñòa? Nhaø nöôùc caàn coù chính saùch coâng khai caùc döï aùn veà CNTT nhö “Tin hoïc hoùa haønh chính Nhaø nöôùc”.. ; taïo ñieàu kieän giao cho caùc coâng ty phaàn meàm trong nöôùc coù uy tín hoaëc nhoùm caùc coâng ty phaùt trieån caùc öùng duïng phaàn meàm phuïc vuï cho cô quan vaø caùc ngaønh kinh teá. Baûn thaân vieäc ñaàu tö naøy moät maët giuùp caùc cô quan nhaø nöôùc vaø caùc ngaønh seõ naâng cao naêng löïc vaø hieäu quaû nhôø quaù trình tin hoïc hoùa. Maët khaùc, vieäc naøy taïo ra moät thò tröôøng phaàn meàm cho caùc coâng ty phaàn meàm noäi ñòa coù cô hoäi töøng böôùc tröôûng thaønh. Khi coù ñöôïc ñaàu ra, baûn thaân caùc coâng ty aét töï ñaët muïc tieâu cao hôn cho nguoàn nhaân löïc, cho heä thoáng ISO, CMM,… vaø tieáp theo laø xuaát khaåu phaàn meàm – moät böôùc phaùt trieån töï nhieân trong quaù trình hoäi nhaäp. ƒ Coù cô cheá traû coâng cho lao ñoäng phaàn meàm trong doanh nghieäp nhaø nöôùc thaät thoaùng ñeå traùnh tình traïng chaûy maùu chaát xaùm nhö hieän nay. Ñieàu naøy ñang gaây khoù khaên cho chieán löôïc phaùt trieån thò tröôøng noäi ñòa vôùi caùc saûn phaåm phaàn meàm “made in Vietnam” ƒ Ñaåy maïnh xaõ hoäi hoùa CNTT trong lónh vöïc ñaøo taïo nhaân löïc baèng chính saùch cuï theå, xoaù boû tình traïng caùc ñôn vò ñöôïc pheùp ñaøo taïo CNTT laïi phaûi lieân keát vôùi caùc tröôøng trong heä thoáng giaùo duïc ñaøo taïo cuûa Boä môùi coù theå caáp vaên 61 62 baèng laäp trình vieân trung caáp coù giaù trò phaùp lyù trong heä thoáng cô quan nhaø nöôùc. Trong khi ñoù, nguoàn nhaân löïc töø caùc hình thöùc ñaøo taïo khaùc nhö lieân keát vôùi caùc taäp ñoaøn lôùn Cisco, Aptech, Motorola, Microsoft..., tuy raát khoâng ñaùng keå so vôùi nhu caàu ñang ñoøi hoûi, song laïi vaáp phaûi khoù khaên khi chöa ñöôïc coâng nhaän tính phaùp quy theo ñuùng heä thoáng giaùo duïc Vieät Nam. ƒ Caùc döï aùn phaàn meàm khoâng theå thöïc hieän trong moät sôùm moät chieàu maø thaønh coâng, vaø hieän caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc hoaït ñoäng trong lónh vöïc phaàn meàm raát khoù khaên do vaán ñeà voán ñaàu tö vaø nhöõng quy ñònh taøi chính cuûa nhaø nöôùc. Ñeà nghò sôùm thaønh laäp cô quan chuyeân moân ñaùnh giaù giaù trò cuûa döï aùn phaàn meàm, vaø coù Quyõ Hoã trôï ñaûm baûo tieán ñoä cho caùc döï aùn naøy. Toùm laïi, ñöùng ôû vò trí caïnh tranh raát yeáu trong xu theá phuïc hoài vaø taêng tröôûng nhanh choùng cuûa ngaønh CNPM theá giôùi, ngaønh CNPM TP.Hoà Chí Minh caàn phaûi tích cöïc phaùt trieån thò tröôøng noäi ñòa, thöïc thi chieán löôïc phaùt trieån nguoàn nhaân löïc maïnh meõ, döùt khoaùt, ñoàng thôøi khoâng theo höôùng khaúng ñònh mình qua con ñöôøng saûn xuaát caùc phaàn meàm troïn goùi nhö bao naêm qua maø phaûi nhanh choùng thaâm nhaäp thò tröôøng môùi theo con ñöôøng gia coâng xuaát khaåu ñeå cuûng coá vaø phaùt trieån ngaønh CNPM nhö baøi hoïc ngaøy ñaàu cuûa ngaønh CNPM AÁn Ñoä vaøo nhöõng naêm 80 cuûa theá kyû 20. Coù nhö theá, ngaønh CNPM TP.Hoà Chí Minh noùi rieâng vaø Vieät Nam noùi chung môùi coù theå toàn taïi vaø phaùt trieån, coù theå goùp phaàn bieán CNTT &TT thaønh ngaønh kinh teá muõi nhoïn thöïc hieän caùc chuû tröông phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi ñaát nöôùc maø Ñaûng vaø Nhaø nöôùc ta ñaõ ñeà ra cho ñeán naêm 2010. 62 63 KEÁT LUAÄN Giôø ñaây, coù theå noùi thaønh phoá Hoà Chí Minh laø thaønh phoá coù neàn kinh teá naêng ñoäng, phaùt trieån thuoäc loaïi nhaát nhì caû nöôùc vaø goùp phaàn raát quan troïng trong vieäc taêng tröôûng kinh teá – xaõ hoäi cuõng nhö trong söï nghieäp coâng nghieäp hoùa – hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc ta. Chuû tröông cuûa Thaønh uûy vaø chính quyeàn thaønh phoá Hoà Chí Minh ñaõ khaúng ñònh CNTT & TT laø moät ngaønh kinh teá chuû löïc cuûa thaønh phoá trong theá kyû 21. Ñeå goùp phaàn ñöa vaán ñeà naøy thaønh hieän thöïc, khoâng theå khaùc hôn, ngaønh coâng nghieäp phaàn meàm TP. Hoà Chí Minh – moät boä phaän then choát cuûa ngaønh CNTT & TT phaûi ñònh cho mình moät höôùng ñi cuï theå, roõ raøng vaø chaéc chaén. Vôùi muïc ñích ñaït ñeán ñieàu ñoù, luaän vaên toát nghieäp vôùi ñeà taøi “CHIEÁN LÖÔÏC PHAÙT TRIEÅN NGAØNH COÂNG NGHIEÄP PHAÀN MEÀM TREÂN ÑÒA BAØN THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH ÑEÁN NAÊM 2010” ñöôïc tieán haønh vaø hoaøn taát, nhöng khaù nhieàu vaán ñeà maø khi baét tay vaøo nghieân cöùu vaø thöïc hieän, chuùng toâi ñaõ coù nhöõng döï ñònh vaø mong muoán ñaït ñöôïc song khoâng toaïi nguyeän trong thöïc teá, cuï theå nhö hai vaán ñeà lôùn sau: ƒ Khoâng theå thaønh laäp Ma traän hình aûnh caïnh tranh, cho ñieåm ñaùnh giaù vaø so saùnh giöõa ngaønh CNPM ôû TP.Hoà Chí Minh vôùi caùc ñòa phöông khaùc maø chuû yeáu laø vôùi thaønh phoá Haø noäi. Baûn chaát caïnh tranh vaø tính caùch cuûa ngöôøi Vieät Nam, coäng vôùi ngaønh coøn non treû, chöa coù ñònh höôùng roõ reät, caùc chuyeân gia trong ngaønh ít coù khaû naêng vaø cô hoäi cuøng ngoài ñaùnh giaù chính mình vaø so saùnh vôùi caùc ñoái thuû cuûa mình nhö mong muoán. Nhöng neáu laøm ñöôïc ñieàu naøy khoâng chæ mang laïi lôïi ích rieâng cho ngaønh CNPM cuûa TP.Hoà Chí Minh maø coøn mang ñeán lôïi ích cho caû thò tröôøng CNPM Vieät Nam trong tình hình caïnh tranh quoác teá ngaøy moät gay gaét saép tôùi. ƒ Mang tính chaát cuûa moät ngaønh coâng nghieäp non treû, caùc soá lieäu veà tình hình doanh thu vaø chi phí ngaønh CNPM, tình hình ñaàu tö nöôùc ngoaøi chöa coù soá lieäu tổng hợp quy mô chính thöùc, vaø baûn thaân chuùng toâi duø coâng taùc trong ngaønh, ñaõ xuùc tieán thu thaäp trong moïi khaû naêng coù theå, vaãn khoâng ñaït ñöôïc nhö yù muoán. Soá lieäu coù ñöôïc chöa ñuû cô sôû ñeå aùp duïng caùc moâ hình ñònh löôïng nhaèm cho ra moät keát quaû töông quan thaät tin caäy. 63 64 Duø theá, luaän vaên cuõng giaûi quyeát ñöôïc hai muïc tieâu chính yeáu cuûa ñeà taøi ñaõ ñöôïc ñaët ra töø Phaàn môû ñaàu, cuï theå ñoù laø: ƒ Tìm hieåu veà lyù luaän chieán löôïc chính saùch kinh doanh, khaûo saùt vaø neâu ra ñöôïc nhöõng ñaëc tröng cuûa ngaønh CNPM, nghieân cöùu thöïc tieãn, kinh nghieäm, xu theá phaùt trieån ngaønh coâng nghieäp phaàn meàm theá giôùi vaø moät soá nöôùc trong khu vöïc; ƒ Treân cô sôû xem xeùt, phaân tích caùc soá lieäu thoáng keâ thu thaäp töø caùc toå chöùc Chính phuû vaø phi chính phuû trong vaø ngoaøi nöôùc lieân quan ñeán ngaønh, vaø caùc soá lieäu khaûo saùt tröïc tieáp coù ñöôïc veà tình hình hoaït ñoäng trong giai ñoaïn 2001-2005 cuûa ngaønh CNPM thaønh phoá Hoà Chí Minh; ƒ Treân cô sôû cô sôû lyù thuyeát veà moâ hình hoài quy ñôn bieán, luaän vaên ñaõ döï baùo veà toác ñoä taêng tröôûng ngaønh CNPM caû nöôùc trong giai ñoaïn 2006- 2010. ƒ Chuû yeáu duøng phöông phaùp chuyeân gia, qua caùc ñaùnh giaù tình hình chung cuûa caùc cô quan nhaø nöôùc, cuûa caùc toå chöùc phi chính phuû uy tín treân theá giôùi veà ngaønh CNPM, luaän vaên ñaõ phaân tích vaø ñaùnh giaù tình hình noäi boä tìm ra caùc theá maïnh, ñieåm yeáu; ñoàng thôøi phaân tích moâi tröôøng beân ngoaøi, tìm ra caùc yeáu toá laø cô hoäi, cuõng nhö caùc yeáu toá laø nguy cô thaùch thöùc ñoái vôùi ngaønh CNPM TP.Hoà Chí Minh. ƒ Trong moái töông quan ma traän SWOT giöõa vieäc keát hôïp caùc ñieåm maïnh, khaéc phuïc nhöõng ñieåm yeáu nhaèm khai thaùc ñöôïc caùc thôøi cô beân ngoaøi vaø haïn cheá caùc nguy cô, luaän vaên ñaõ ñöa ra 04 chieán löôïc cuï theå, vaø 03 chieán löôïc chöùc naêng chính yeáu. Caùc chieán löôïc naøy hy voïng coù theå goùp phaàn ñònh höôùng chieán löôïc hoaït ñoäng vaø phaùt trieån ngaønh coâng nghieäp phaàn meàm cuûa TP.Hoà Chí Minh giai ñoaïn 2006-2010; ñeà xuaát giaûi phaùp giuùp cho caùc caáp quaûn lyù theâm thoâng tin ñeå ñieàu chænh thích hôïp cho chieán löôïc hoaït ñoäng ñöa ngaønh CNPM cuûa TP.Hoà Chí Minh môû roäng hoaït ñoäng vöôït qua nhöõng khoù khaên hieän taïi taïo neàn taûng oån ñònh, vöõng chaéc vaø phaùt trieån maïnh meõ töø ñaây ñeán naêm 2010. 64 65 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 1. PGS TS. Nguyeãn Thò Caønh (2004), Giaùo trình Phöông phaùp vaø Nghieân cöùu Khoa hoïc Kinh teá, Nxb Ñaïi hoïc Quoác gia, TP.HCM. 2. PGS TS Nguyeãn Thò Lieân Dieäp vaø ThS. Phaïm Vaên Nam (2003), Chieán löôïc vaø chính saùch kinh doanh, Nxb Thoáng keâ, TPHCM. 3. Toân Thaát Nguyeãn Thieâm (2004), Thò tröôøng, chieán löôïc, cô caáu, Nxb TPHCM. 4. TS. Traàn Minh Tieán – Vieän tröôûng Vieän Chieán löôïc BCVT-CNTT Vieät Nam (2005), “Coäng ñoàng ngöôøi Vieät Nam ôû nöôùc ngoaøi vôùi chieán löôïc phaùt trieån coâng ngheä thoâng tin vaø truyeàn thoâng”, Taïp chí PC World (09/2005), TP.HCM 5. TS. Leâ Tröôøng Tuøng – Chuû tòch Hoäi Tin hoïc TP.HCM (2005), “Vaøi yù kieán veà phaùt trieån nguoàn nhaân löïc Coâng nghieäp Phaàn meàm”, Taïp chí Tin hoïc vaø ñôøi soáng (05/2005), TP.HCM 6. Ñaûng Coäng saûn Vieät Nam (30/3/1991), Nghò Quyeát soá 26/NQ/TÖ cuûa Boä Chính trò veà khoa hoïc coâng ngheä trong söï nghieäp ñoåi môùi. 7. Ñaûng Coäng saûn Vieät Nam (30/7/1994), Nghò Quyeát Hoäi nghò laàn thöù VII BCH TW Ñaûng (khoùa VII). 8. Hoäi Tin hoïc TP.HCM, Baùo caùo Toaøn caûnh CNTT Vieät Nam 2003, 2004, 2005, TP.HCM. 9. Hoäi Tin hoïc TPHCM (2005), Nieân Giaùm CNTT Vieät Nam 2005, Nxb Toång hôïp TP.HCM, TPHCM. 10. Hoäi Tin hoïc TP.HCM, Taïp chí PC World soá 1-8/2005,TP.HCM 11. Vieän Chieán löôïc BCVT-CNTT (2005), “Döï thaûo Chöông trình Phaùt trieån Coâng nghieäp Phaàn meàm Vieät Nam Giai ñoaïn 2006-2010”, Taïp chí Tin hoïc & ñôøi soáng (05/2005), TP.HCM 12. David, Fred R. (2003), Khaùi luaän veà quaûn trò chieán löôïc, Nxb Thoáng keâ, TPHCM. 13. Drucker, Peter F. (2003), Nhöõng thaùch thöùc cuûa quaûn lyù trong theá kyû 21, Nxb Treû, TPHCM. 65 66 14. Gibson, Rowan (2004), Tö duy laïi töông lai, Nxb Treû, TPHCM 15. GS. TS Kenichi Ohno (2005), Hoaøn thieän chieán löôïc phaùt trieån coâng nghieäp Vieät Nam, Nxb Lyù luaän Chính trò, Haø Noäi. 16. Porter, Michael E. (1996), Chieán löôïc caïnh tranh, Nxb Khoa hoïc vaø Kyõ thuaät, Haø Noäi. 17. Smith, Garry & Arnold, Danny R. (1998), Chieán löôïc vaø chính saùch kinh doanh, Nxb TPHCM, TPHCM. 18. Alain – Thieùtart, Raymond (1999), Chieán löôïc doanh nghieäp, Nxb Thanh nieân, TPHCM. 19. Website: ƒ Boä Böu chính Vieãn thoâng Vieät Nam: www.mpt.gov.vn ƒ Hoäi Tin hoïc Vieät Nam: www.vaip.org ƒ Hoäi Tin hoïc TP.HCM: www.hca.org.vn ƒ Cuïc Thoáng keâ TP.HCM: www.pso.hochiminhcity.gov.vn ƒ Sôû Keá hoaïch Ñaàu tö TP.HCM: www.dpi.hochiminhcity.gov.vn ƒ Taïp chí PC World Vieät Nam: www.pcworld.com.vn ƒ Taïp chí PC World theá giôùi: www.pcworld.com ƒ Taäp ñoaøn döõ lieäu CNTT quoác teá: www.idg.com 66 67 STT CAÙC YEÁU TOÁ BEÂN NGOAØI Möùc ñoä quan troïng cuûa caùc yeáu toá Phaân loaïi Soá ñieåm quan troïng 1 Ngaønh CNTT theá giôùi ñang hoài phuïc vaø taêng tröôûng maïnh 0,09 3 0,27 2 Söï caïnh tranh gay gaét treân thò tröôøng phaàn meàm quoác teá 0,03 1 0,03 3 Toác ñoä coâng ngheä nhanh, voøng ñôøi coâng ngheä ngaén, chi phí ñaàu tö caäp nhaät coâng ngheä toán keùm 0,07 2 0,14 4 Phaàn meàm ñoäc quyeàn coù theå trôû neân chuaån hoùa 0,05 2 0,10 5 Xu höôùng outsourcing cuûa caùc nöôùc phaùt trieån 0,08 3 0,24 6 Vieät Nam ôû vò trí khu vöïc naêng ñoäng veà CNTT cuûa Chaâu AÙ 0,11 2 0,22 7 Söï taøi trôï, chính saùch hoå trôï ngaønh cuûa Nhaø nöôùc 0,05 2 0,10 8 Thò tröôøng CNTT trong nöôùc phaùt trieån toát 0,08 2 0,16 9 Nguoàn nhaân löïc treû, ham hoïc hoûi, caàu tieán, deã thích nghi 0,09 3 0,27 10 Cô sôû haï taàng internet, vieãn thoâng, chaát löôïng, giaù caû dòch vuï 0,07 2 0,14 11 Nhaän thöùc veà vai troø CNTT cuûa toaøn xaõ hoäi 0,07 2 0,14 12 Toác ñoä taêng tröôûng kinh teá ñaát nöôùc oån ñònh ôû möùc khaù cao 0,13 4 0,52 13 Söï oån ñònh an ninh chính trò 0,08 3 0,24 CỘNG 1,00 2,57 Baûng 12: Ma traän caùc yeáu toá beân ngoaøi (EFE) (Nguoàn: Khaûo saùt tröïc tieáp) 67 68 STT CAÙC YEÁU TOÁ BEÂN TRONG Möùc ñoä quan troïng cuûa caùc yeáu toá Phaân loaïi Soá ñieåm quan troïng 1 Chi phí lao ñoäng reû, trí thoâng minh toát 0,15 4 0,60 2 Naêng löïc caïnh tranh cuûa doanh nghieäp phaàn meàm 0,13 2 0,26 3 Nguoàn nhaân löïc khoâng oån ñònh, chöa ñaùp öùng nhu caàu thöïc tieãn caû veà chaát laãn löôïng 0,11 3 0,33 4 Thoâng tin thò tröôøng, tính oån ñònh cuûa thò tröôøng 0,11 2 0,22 5 Tình traïng baûo veä quyeàn sôû höõu trí tueä 0,06 2 0,12 6 Coâng taùc tieáp thò, quaûng baù thöông hieäu, phaùt trieån thò tröôøng 0,09 2 0,18 7 Khaû naêng ñaùp öùng voán 0,12 2 0,24 8 Söï lieân keát nhaø nöôùc - doanh nghieäp - toå chöùc hieäp hoäi 0,05 2 0,10 9 Moâi tröôøng phaùt trieån doanh nghieäp, theå cheá phaùp lyù 0,08 3 0,24 10 Möùc ñoä öùng duïng CNTT vaøo saûn xuaát dòch vuï cuûa caùc ngaønh kinh teá khaùc 0,10 3 0,30 CỘNG 1,00 2,59 Baûng 13: Ma traän caùc yeáu toá beân trong (IFE) (Nguoàn: Khaûo saùt tröïc tieáp) 68 69 PHUÏ LUÏC 2 – BAÛNG BIEÅU: Baûng 1: Soá löôïng caùc ñôn vò ñaêng kyù hoaït ñoäng phaàn meàm TP.HCM (Giai ñoaïn 2001- 8 thaùng ñaàu naêm 2005) (Nguoàn: Sôû Keá hoaïch Ñaàu tö TP.HCM, Hoäi Tin hoïc TP.HCM) Soá löôïng coâng ty 2001 2002 2003 2004 8 thaùng 2005 Coäng Coâng ty Ñaêng kyù Phaàn meàm 99 136 154 213 521 1.123 Tyû leä taêng (%) 37,37 13,24 38,31 144,60 Baûng 2: Soá löôïng caùc ñôn vò chuû yeáu hoaït ñoäng phaàn meàm TP.HCM (Giai ñoaïn 2001- 8 thaùng ñaàu naêm 2005) Soá löôïng coâng ty 2001 2002 2003 2004 8 thaùng 2005 Coäng Coâng ty hoaït ñoäng chuû yeáu veà lónh vöïc phaàn meàm 30 39 48 55 199 371 Tyû leä taêng (%) 30,00 23,08 14,58 261,82 (Nguoàn: Sôû Keá hoaïch Ñaàu tö TP.HCM, Hoäi Tin hoïc TP.HCM) Baûng 3: Baûng khaûo saùt loaïi hình hoaït ñoäng caùc DNPM TP.HCM LOAÏI HÌNH DOANH NGHIEÄP SOÁ LÖÔÏNG TYÛ LEÄ (%) Coâng ty TNHH 104 59,09 Coâng ty 100% voán nöôùc ngoaøi 23 13,07 Coâng ty Coå phaàn 18 10,23 Doanh nghieäp nhaø nöôùc 13 7,39 Doanh nghieäp tö nhaân 12 6,82 Coâng ty lieân doanh 3 1,70 Vaên phoøng Ñaïi dieän 2 1,14 Nhoùm Phaàn meàm 1 0,57 TOÅNG COÄNG 176 100,00 69 70 (Nguoàn: Nieân Giaùm Coâng ngheä Thoâng tin Vieät Nam 2005) Baûng 4: Baûng khaûo saùt ñòa baøn hoaït ñoäng caùc DNPM TP.HCM PHAÂN BOÁ ÑÒA BAØN SOÁ LÖÔÏNG TYÛ LEÄ (%) Quaän 1 55 31,25 Quaän 3 36 20,45 Quaän Phuù Nhuaän 17 9,66 Quaän Taân Bình 16 9,09 Quaän 10 14 7,95 Quaän 12 10 5,68 Quaän 5 9 5,11 Quaän Bình Thaïnh 5 2,84 Quaän Goø Vaáp 4 2,27 Quaän 4 3 1,70 Quaän 2 2 1,14 Quaän 7 2 1,14 Quaän 11 1 0,57 Quaän Taân Phuù 1 0,57 Quaän Thuû Ñöùc 1 0,57 TOÅNG COÄNG 176 (Nguoàn: Nieân Giaùm Coâng ngheä Thoâng tin Vieät Nam 2005) 70 71 Baûng 11: Caùc Doanh nghieäp CNTT-TT coù soá lao ñoäng lôùn taïi TP.HCM COÂNG TY SOÁ NHAÂN VIEÂN LOAÏI HÌNH/HOAÏT ÑOÄNG GHI CHUÙ 1. Bưu Ñiện TP.HCM 5.000 (viễn thoâng, phần mềm) DN Nhaø nöôùc/Ña ngaønh Doanh số: 16.000 USD/người/năm Hợp ñồng HTKD với France Telecom 2. FPT - HCM 700 (phần mềm, viễn thoâng) (tổng số 1.550) Cty Cổ phần / Ña ngaønh Doanh số (phần mềm vaø viễn thoâng): 15.885USD/người/năm Trụ sở chính : Haø Noäi, tổng nhaân vieân: 4.000 3. TMA 550 DNTN / phần mềm Doanh số: 12.000USD/người/năm Coù sự hỗ trợ của Việt kiều 4. Viettel- HCM 500 Doanh nghiệp Nhaø nöôùc/ viễn thoâng Thuộc Bộ Quốc phoøng, trụ sở chính ôû Haø noäi, tổng nhaân vieân: 2.000 5. SilkRoad 400 DN Nước ngoaøi Hồng Koâng/ phần mềm 6. PSV 350 DN Nước ngoaøi Mỹ/ phần mềm Coù coâng ty mẹ (US) + Việt kiều ñiều haønh 7. Global Cybersoft 300 DN Nước ngoaøi Mỹ/ phần mềm Coù coâng ty mẹ (US) + Việt kiều ñiều haønh 8. DigiTEXX 300 DN Nước ngoaøi Đức/ dịch vụ số hoùa Trong CVPM Quang Trung 9. NetSoft 250 DN Nhaø nöôùc/ phần mềm +Internet thuộc VNPT 10. Saigon Postel 216 (viễn thoâng) Coâng ty Cổ phần Doanh số : 37.315 USD/người/năm Tổng số người 7.765 (Nguoàn: Hoäi Tin hoïc TP.Hoà Chí Minh 06/2005) 71 72 Baûng 10: Baûng khaûo saùt tình hình nhaân löïc caùc doanh nghieäp phaàn meàm TP.Hoà Chí Minh QUY MO NHAÂN LÖÏC SOÁ LÖÔÏNG TYÛ LEÄ (%) Döôùi 10 ngöôøi 5 9.62 Töø 10-30 ngöôøi 27 51.92 Töø 30-50 ngöôøi 10 19.23 Töø 50-100 ngöôøi 5 9.62 Töø 150-200 ngöôøi 1 1.92 Töø 200-300 ngöôøi 1 1.92 Töø 300-500 ngöôøi 2 3.85 Töø 500-1.000 ngöôøi 1 1.92 Treân 1.000 ngöôøi 0 0.00 TOÅNG COÄNG 52 100.00 TYÛ LEÄ (%) TRÌNH ÑOÄ NHAÂN LÖÏC Ñôn vò trong nöôùc Ñôn vò nöôùc ngoaøi Cao ñaúng, diploma 15.00 8.00 Cöû nhaân, kyõ sö 80.00 90.00 Thaïc syõ 4.00 1.50 Tieán syõ 1.00 0.50 TOÅNG COÄNG 100 100.00 (Nguoàn: Khaûo saùt tröïc tieáp) TYÛ LEÄ (%) PHAÂN COÂNG NHAÂN SÖÏ Ñôn vò trong nöôùc Ñôn vò nöôùc ngoaøi Ñieàu haønh quaûn lyù, kinh doanh 13.50 11.00 Tröôûng döï aùn 9.00 13.00 Laäp trình vieân 60.00 71.00 Khaùc 17.50 5.00 TOÅNG COÄNG 100 100.00 (Nguoàn: Khaûo saùt tröïc tieáp) 72 73 PHUÏ LUÏC 1 - SÔ ÑOÀ Thoâng tin phaûn hoài 73 Thoâng tin phaûn hoài Hình thaønh chieán löôïc Thöïc thi chieán löôïc Ñaùnh giaù chieán löôïc Kieåm soaùt beân ngoaøi ñeå xaùc ñònh cô hoäi vaø ñe doïa chuû yeáu Xaùc ñònh nhieäm vuï, muïc tieâu vaø chieán löôïc hieän Xem xeùt laïi muïc tieâu KD Kieåm soaùt beân trong ñeå nhaän dieän ñieåm maïnh yeáu cô baûn Xaùc ñònh vaø ñaùnh giaù thaønh tích Thieát laäp nhöõng muïc tieâu daøi haïn Löïa choïn chieán löôïc Phaân phoái caùc nguoàn taøi nguyeân Thieát laäp caùc muïc tieâu Ñeà ra caùc chính saùch Sô ñoà 1 : MO HÌNH QUAÛN LYÙ CHIEÁN LÖÔÏC TOAØN DIEÄN (Nguoàn: David, Fred R. (2003), Khaùi luaän veà quaûn trò chieán löôïc, p.27 Nxb Thoáng keâ, TPHCM) ._.