Chiến lược phát triển kinh doanh cho các Doanh nghiệp vừa và nhỏ ở Việt Nam

Lêi më ®Çu Cµng ngµy ng­êi ta cµng thÊy râ sù giµu m¹nh cña mét quèc gia trong bèi c¶nh toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp quèc tÕ khëi nguån tõ sù giµu m¹nh cña c¸c doanh nghiÖp, doanh nghiÖp ®ang ngµy cµng ®ãng gãp to lín cho sù giµu m¹nh cña mçi quèc gia. §èi víi ViÖt Nam, ta ®ang thùc hiÖn c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc th× sù ®ãng gãp cña doanh nghiÖp lµ hÕt søc to lín, trong ®ã doanh nghiÖp võa vµ nhá ®ang ngµy chiÕm mét vÞ trÝ quan träng. Theo thèng kª, ë ViÖt Nam hiÖn nay sè l­îng c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá chiÕm mét tû lÖ lín, kho¶ng 80-90% trong tæng sè doanh nghiÖp cña ViÖt Nam, vµ xu h­íng doanh nghiÖp võa vµ nhá sÏ cã chiÒu h­íng gia t¨ng khi luËt doanh nghiÖp ®· vµ ®ang ph¸t huy t¸c dông. Ch­a lóc nµo vµ ch­a bao giê, héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ quèc tÕ l¹i ®ang trë thµnh vÊn ®Ò nãng hæi vµ bøc xóc ®Õn nh­ vËy ®èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam nãi chung vµ doanh nghiÖp võa vµ nhá nãi riªng. Thêi h¹n tham gia tham gia thùc hiÖn c¸c hiÖp ®Þnh AFTA, HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt-Mü ®ang ®Õn rÊt gÇn, xa h¬n mét chót lµ APEC vµ WTO th× viÖc ®Æt doanh nghiÖp võa vµ nhá vµo trung t©m cña sù ph¸t triÓn lµ mét ®ßi hái kh¸ch quan. MÆt kh¸c c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ch­a ®­îc quan t©m tho¶ ®¸ng t­¬ng øng víi vai trß cña nã, t¸c ®éng tõ nhµ n­íc ®èi víi nã cßn nhiÒu bÊt cËp. Tr­íc hÕt lµ viÖc thùc hiÖn c¸c luËt vµ chÝnh s¸ch cßn nhiÒu bÊt cËp vµ ch­a cã mét chiÕn l­îc träng t©m vµ lé tr×nh thÝch hîp cho chiÕn l­îc ®ã ®èi víi doanh nghiÖp võa vµ nhá. Sau ®ã lµ ®Õn tÖ quan liªu vµ tham nhòng còng nh­ sù thiÕu hôt vÒ thÞ truêng. Do vËy, ®Ó x©y dùng thµnh c«ng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë n­íc ta trong bèi c¶nh míi cña kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi ®ßi hái chóng ta ph¶i ®Ò ra chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh doanh hîp lý t¹o ®iÒu kiÖn h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cho doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam. Tr­íc t×nh h×nh ®ã víi sù h­íng dÉn cña thÇy gi¸o NguyÔn Quang Ch­¬ng em ®· chän ®Ò tµi “ChiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh doanh cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam”. KÕt cÊu cña tiÓu luËn gåm 3 phÇn : I : C¬ së lý luËn II : Thùc tr¹ng cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá vµ nguyªn nh©n III: ChiÕn l­îc ph¸t triÓn cho doanh nghiÖp võa vµ nhá §©y lµ mét ®Ò tµi nghiªn cøu réng nªn trong qu¸ tr×nh viÕt kh«ng tr¸nh khái thiÕu sãt, nªn rÊt mong ®­îc sù gãp ý, chØ b¶o cña thÇy ®Ó nh÷ng ®Ò tµi sau em viÕt tèt h¬n Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n. I) C¬ së lý luËn 1. Kh¸i niÖm doanh nghiÖp võa vµ nhá 1.1. Quan niÖm vÒ doanh nghiÖp võa vµ nhá trªn thÕ giíi Thùc tÕ trªn thÕ giíi, c¸c n­íc cã quan niÖm rÊt kh¸c nhau vÒ doanh nghiÖp võa vµ nhá, nguyªn nh©n c¬ b¶n dÉn ®Õn sù kh¸c nhau nµy tiªu thøc dïng ®Ó ph©n lo¹i quy m« doanh nghiÖp kh¸c nhau. Tuy nhiªn trong hµng lo¹t c¸c tiªu thøc ph©n lo¹i ®ã cã hai tiªu thøc ®­îc sö dông ë phÇn lín c¸c n­íc lµ quy m« vèn vµ sè l­îng lao ®éng. MÆt kh¸c viÖc l­îng ho¸ c¸c tiªu thøc ®Ó ph©n lo¹i quy m« doanh nghiÖp cßn tuú thuéc vµo nh÷ng yÕu tè nh­: + Tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña mçi n­íc vµ nh÷ng quy ®Þnh cô thÓ phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi trong tõng giai ®o¹n. + Trong ngµnh nghÒ kh¸c nhau th× chØ tiªu ®é lín cña c¸c tiªu thøc còng kh¸c nhau. §iÒu nµy ta cã thÓ thÊy râ th«ng qua sè liÖu ë B¶ng 1 B¶ng 1: Tiªu thøc x¸c ®Þnh doanh nghiÖp võa vµ nhá ë mét sè n­íc vµ vïng l·nh thæ N­íc Tiªu thøc ¸p dông Sè lao ®éng Tæng vèn hoÆc gi¸ trÞ tµi s¶n In®«nªxia Xingapo Th¸i Lan Hµn Quèc NhËt B¶n EU d­íi 100 d­íi 100 d­íi 100 d­íi 300 trong CN, XD d­íi 200 trong TM&DV d­íi 100 trong b¸n bu«n d­íi 50 trong b¸n lÎ d­íi 250 d­íi 0.6 tû Rupi d­íi 499 triÖu USD d­íi 200 Bath d­íi 0.6 triÖu USD d­íi 0,25 triÖu USD d­íi 10 triÖu yªn d­íi 100 triÖu yªn d­íi 27 triÖu ECU Nguån: Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá ViÖt Nam – NXVB CTQG, tr2. Theo c¸c tiªu chuÈn ng©n hµng thÕ giíi (WB) vµ IFC, c¸c doanh nghiÖp ®­îc ph©n chia theo qui m« nh­ sau : -Doanh nghiÖp v« cïng nhá(Micro-enterprise): Cã ®Õn 10 lao ®éng, tæng tµi s¶n kh«ng qu¸ 100.000 USD vµ tæng doanh thu hµng n¨m kh«ng qu¸ 100.000 USD. -Doanh nghiÖp nhá (Small-enterprise): Cã kh«ng qu¸ 50 lao ®éng, cã tæng tµi s¶n trÞ gi¸ kh«ng qu¸ 3 triÖu USD vµ tæng doanh thu hµng n¨m kh«ng qu¸ 3 triÖu USD -Doanh nghiÖp võa ( Medium-enteprise) : Cã kh«ng qu¸ 300 lao ®éng, tæng tµi s¶n trÞ gi¸ kh«ng qu¸ 15 triÖu USD vµ tæng doanh thu hµng n¨m kh«ng qu¸ 15 triÖu USD. 1.2. Kh¸i niÖm doanh nghiÖp võa vµ nhá t¹i ViÖt Nam ë n­íc ta hiÖn nay c¸c tiªu chuÈn ph©n lo¹i doanh nghiÖp võa vµ nhá vÉn ®ang ®­îc th¶o luËn ®Ó x¸c ®Þnh thèng nhÊt v× cßn cã nhiÒu ý kiÕn kh¸c nhau.Theo tiªu chuÈn cò ë n­íc ta th× quy ®Þnh doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ c¸c doanh nghiÖp cã sè lao ®éng nhá h¬n 200 ng­êi vµ cã sè vèn ph¸p ®Þnh nhá h¬n 5 tû ®ång. Tuy nhiªn theo NghÞ ®Þnh 90/2001/CP-N§ ngµy 23/11/2001 th× cã ®Þnh nghÜa chÝnh thøc : “Doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ nh÷ng cë së s¶n xuÊt; kinh doanh ®éc lËp, ®· ®¨ng ký kinh doanh theo ph¸p luËt hiÖn hµnh, cã sè vèn ®¨ng ký kh«ng qu¸ 10 tû ®ång hoÆc sè lao ®éng trung b×nh h»ng n¨m kh«ng qu¸ 300 ng­êi” Nh­ vËy, tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ cã ®¨ng ký kinh doanh vµ tho¶ m·n mét trong hai ®iÒu kiÖn trªn ®Òu ®­îc coi lµ doanh nghiÖp võa vµ nhá. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy ë ViÖt Nam cã kho¶ng 93% trong tæng sè doanh nghiÖp hiÖn cã lµ doanh nghiÖp võa vµ nhá, cô thÓ lµ 80% c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc thuéc nhãm doanh nghiÖp võa vµ nhá, trong khu vùc kinh tÕ t­ nh©n doanh nghiÖp võa vµ nhá chiÕm tû träng 97% xÐt vÒ vèn vµ 99% xÐt vÒ lao ®éng so víi tæng sè doanh nghiÖp cña c¶ n­íc. 2. §Æc ®iÓm cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá 2.1. TÝnh chÊt ho¹t ®éng kinh doanh Doanh nghiÖp võa vµ nhá th­êng tËp trung ë nhiÒu khu vùc chÕ biÕn vµ dÞch vô, tøc lµ gÇn víi ng­êi tiªu dïng h¬n. Trong ®ã cô thÓ lµ: + Doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ vÖ tinh, chÕ biÕn bé phËn chi tiÕt cho c¸c doanh nghiÖp lín víi t­ c¸ch lµ tham gia vµo c¸c s¶n phÈm ®Çu t­. + Doanh nghiÖp võa vµ nhá thùc hiÖn c¸c dÞch vô ®a d¹ng vµ phong phó trong nÒn kinh tÕ nh­ c¸c dÞch vô trong qu¸ tr×nh ph©n phèi vµ th­¬ng m¹i ho¸, dÞch vô sinh ho¹t vµ gi¶i trÝ, dÞch vô t­ vÊn vµ hç trî. + Trùc tiÕp tham gia chÕ biÕn c¸c s¶n phÈm cho ng­êi tiªu dïng cuèi cïng víi t­ c¸ch lµ nhµ s¶n xuÊt toµn bé. ChÝnh nhê tÝnh chÊt ho¹t ®éng kinh doanh nµy mµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cã lîi thÕ vÒ tÝnh linh ho¹t. Cã thÓ nãi tÝnh linh ho¹t lµ ®Æc tÝnh tréi cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, nhê cÊu tróc vµ quy m« nhá nªn kh¶ n¨ng thay ®æi mÆt hµng, chuyÓn h­íng kinh doanh thËm chÝ c¶ ®Þa ®iÓm kinh doanh ®­îc coi lµ mÆt m¹nh cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. 2.2. VÒ nguån lùc vËt chÊt Nh×n chung c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá bÞ h¹n chÕ bëi nguån vèn, tµi nguyªn, ®Êt ®ai vµ c«ng nghÖ. Sù h÷u h¹n vÒ nguån lùc nµy lµ do t«n chØ vµ nguån gèc h×nh thµnh doanh nghiÖp. MÆt kh¸c cßn do sù h¹n hÑp trong c¸c quan hÖ víi thÞ tr­êng tµi chÝnh – tiÒn tÖ, qu¸ tr×nh tù tÝch luü th­êng ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh cña tõng doanh nghiÖp võa vµ nhá. NhËn thøc vÒ vÊn ®Ò nµy c¸c quèc gia ®ang tÝch cùu hç trî c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ®Ó hä cã thÓ tham gia tèt h¬n trong c¸c tæ chøc hç trî ®Ó kh¾c phôc sù h¹n hÑp nµy. 2.3. VÒ n¨ng lùc qu¶n lý ®iÒu hµnh XuÊt ph¸t tõ nguån gèc h×nh thµnh, tÝnh chÊt, quy m«... c¸c qu¶n trÞ gia doanh nghiÖp võa vµ nhá th­êng n¾m b¾t, bao qu¸t vµ qu¸n xuyÕn hÇu hÕt c¸c mÆt cña ho¹t ®éng kinh doanh. Th«ng th­êng hä ®­îc coi lµ nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp h¬n lµ nhµ qu¶n lý chuyªn s©u.. ChÝnh v× vËy mµ nhiÒu kü n¨ng, nghiÖp vô qu¶n lý trong c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cßn rÊt thÊp so víi yªu cÇu. 2.4. VÒ tÝnh phô thuéc hay bÞ ®éng Do c¸c ®Æc tr­ng kÓ trªn nªn c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá bÞ thô ®éng nhiÒu h¬n ë thÞ tr­êng. C¬ héi “®¸nh thøc”, “dÉn d¾t” thÞ tr­êng cña hä rÊt nhá. Nguy c¬ “bÞ bá r¬i”, phã mÆc ®­îc minh chøng b»ng con sè doanh nghiÖp võa vµ nhá bÞ ph¸ s¶n ë c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ph¸t triÓn. Ch¼ng h¹n ë Mü, b×nh qu©n mçi ngµy cã tíi 100 doanh nghiÖp võa vµ nhá ph¸ s¶n (®­¬ng nhiªn l¹i cã sè doanh nghiÖp t­¬ng øng phï hîp c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá míi xuÊt hiÖn), nãi c¸ch kh¸c c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cã “tuæi thä” trung b×nh thÊp. 3. Vai trß vµ nh÷ng ®ãng gãp cña doanh nghiÖp võa vµ nhá cho nÒn kinh tÕ Doanh nghiÖp võa vµ nhá cã vÞ trÝ rÊt quan träng trong nÒn kinh tÕ mçi n­íc, kÓ c¶ c¸c n­íc cã tr×nh ®é ph¸t triÓn cao. Trong xu thÕ héi nhËp vµ toµn cÇu ho¸ nh­ hiÖn nay th× c¸c n­íc ®Òu chó ý hç trî c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá nh»m huy ®éng tèi ®a c¸c nguån lùc vµ hç trî cho CN lín, t¨ng søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm. §èi víi ViÖt Nam th× vÞ trÝ doanh nghiÖp võa vµ nhá l¹i cµng quan träng. §iÒu nµy thÓ hiÖn râ nÐt nhÊt trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Cô thÓ: 3.1. Vai trß trong chuyÓn dÞch c¬ cÊu ChuyÓn dÞch c¬ cÊu lµ mét trong 3 vÊn ®Ò cña ph¸t triÓn kinh tÕ. C¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cã vai trß to lín trong chuyÓn dÞch c¬ cÊu c¶ vÒ c¬ cÊu ngµnh vµ c¬ cÊu vïng. Vai trß nµy gãp phÇn tÝch cùc vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho nÒn kinh tÕ ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp. C¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ®a sè ho¹t ®éng trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp, dÞch vô, th­¬ng nghiÖp. Trong n¨m 2000, 32% doanh nghiÖp míi thµnh lËp trong lÜnh vùc s¶n xuÊt chÕ biÕn, 26% ho¹t ®éng trong lÜnh vùc th­¬ng m¹i, 21% ho¹t ®éng trong c¸c lo¹i h×nh dÞch vô kh¸c, 15% ho¹t ®éng trong lÜnh vùc x©y dùng vµ dÞch vô th­¬ng m¹i, 6% cßn l¹i ho¹t ®éng trong lÜnh vùc kinh doanh tæng hîp. MÆt kh¸c, viÖc c¸c doanh nghiÖp ®­îc h×nh thµnh ë c¸c vïng n«ng th«n, vïng s©u vïng xa sÏ lµm gi¶m tû träng ngµnh n«ng nghiÖp, t¨ng tû träng c«ng nghiÖp vµ dÞch vô. 3.2. Doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ n¬i t¹o ra viÖc lµm chñ yÕu ë ViÖt Nam Thùc tÕ nh÷ng n¨m qua cho thÊy toµn bé c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá mµ lµ nguån chñ yÕu t¹o ra hÇu hÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc. VÝ dô trong ngµnh c«ng nghiÖp ta cã BiÓu ®å : BiÓu ®å 1 : Ph©n bæ lao ®éng trong nghµnh c«ng nghiÖp theo qui m« DN Nguån : KÕt qu¶ ®iÒu tra toµn bé doanh nghiÖp n¨m 1998, NXB Thèng Kª Hµ Néi Cô thÓ tõ sè liÖu cña tæng côc thèng kª cho thÊy doanh nghiÖp võa vµ nhá tuyÓn dông gÇn 1 triÖu lao ®éng chiÕm 49% lùc l­îng lao ®éng trªn ph¹m vi c¶ n­íc, ë duyªn h¶i miÒn Trung sè lao ®éng lµm viÖc t¹i c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá so víi sè lao ®éng trong tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc chiÕm cao nhÊt trong c¶ n­íc (67%), §«ng Nam Bé cã tû lÖ thÊp nhÊt (44%) so víi møc trung b×nh cña c¶ n­íc. Cô thÓ tõ n¨m 1996 ®Õn nay sè lao ®éng lµm viÖc trong khu vùc kinh tÕ t­ nh©n chØ gi¶m trong n¨m 1997, cßn l¹i ®Òu t¨ng. So s¸nh víi tæng lao ®éng toµn x· héi th× khu vùc nµy chiÕm 11% qua c¸c n¨m, riªng n¨m 200 lµ 12%. N¨m 2000 sè l­îng lao ®éng lµm viÖc trong khu vùc kinh tÕ t­ nh©n lµ 463844 ng­êi, so víi n¨m 1999 t¨ng 778681 ng­êi (t¨ng 20.14%). Tõ n¨m 1996 ®Õn n¨m 2000, tèc ®é t¨ng lao ®éng ë doanh nghiÖp b×nh qu©n lµ 2.01%/n¨m, sè lao ®éng lµm viÖc trong doanh nghiÖp t¨ng thªm 48745 ng­êi (t¨ng 137.57%). Trong khu vùc kinh tÕ t­ nh©n, lao ®éng trong c«ng nghiÖp chiÕm tû träng cao nhÊt 2712228 ng­êi, chiÕm 45.67%, lao ®éng trong ngµnh khai th¸c 786792 ng­êi chiÕm 16.94%. Qua nh÷ng sè liÖu trªn ta cã thÓ thÊy c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cã vai trß hÕt søc quan träng trong viÖc t¹o ra c«ng ¨n viÖc lµm chñ yÕu ë ViÖt Nam, ®¸p øng nhu cÇu viÖc lµm cña ng­êi d©n, gãp phÇn t¹o ra thu nhËp vµ n©ng cao møc sèng cho ng­êi d©n. 3.3. H×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ®éi ngò c¸c nhµ kinh doanh n¨ng ®éng Sù xuÊt hiÖn vµ kh¶ n¨ng ph¸t triÓn cña mçi doanh nghiÖp phô thuéc rÊt nhiÒu vµo nh÷ng nhµ s¸ng lËp ra chóng. Do ®Æc thï lµ sè l­îng doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ rÊt lín vµ th­êng xuyªn ph¶i thay ®æi ®Ó thÝch nghi víi m«i tr­êng xung quanh, ph¶n øng víi nh÷ng t¸c ®éng bÊt lîi do sù ph¸t triÓn, xu h­íng tÝch tô vµ tËp trung ho¸ s¶n xuÊt. Sù s¸p nhËp, gi¶i thÓ vµ xuËt hiÖn c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá th­êng xuyªn diÔn ra trong mäi giai ®o¹n. §ã lµ søc Ðp lín buéc nh÷ng ng­êi qu¶n lý vµ s¸ng lËp ra chóng ph¶i cã tÝnh linh ho¹t cao trong qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh, d¸m nghÜ, d¸m lµm vµ chÊp nhËn sù m¹o hiÓm, sù cã mÆt cña ®éi ngò nh÷ng ng­êi qu¶n lý nµy cïng víi kh¶ n¨ng, tr×nh ®é, nhËn thøc cña hä vÒ t×nh h×nh thÞ tr­êng vµ kh¶ n¨ng n¾m b¾t c¬ héi kinh doanh sÏ t¸c ®éng lín ®Õn ho¹t ®éng cña tõng doanh nghiÖp võa vµ nhá. Hä lu«n lµ ng­êi ®i ®Çu trong ®æi míi, t×m kiÕm ph­¬ng thøc míi, ®Æt ra nhiÖm vô chuyÓn ®æi cho phï hîp víi m«i tr­êng kinh doanh. §èi víi mét quèc gia th× sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ phô thuéc rÊt lín vµo sù cã mÆt cña ®éi ngò nµy, vµ chÝnh ®éi ngò nµy sÏ t¹o ra mét c¬ cÊu kinh tÕ n¨ng ®éng, linh ho¹t phï hîp víi thÞ tr­êng. 3.4. Khai th¸c vµ ph¸t huy tèt c¸c nguån lùc t¹i chç Tõ c¸c ®Æc tr­ng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp võa vµ nhá ®· t¹o ra cho doanh nghiÖp lîi thÕ vÒ ®Þa ®iÓm ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Thùc tÕ ®· cho thÊy doanh nghiÖp võa vµ nhá ®· cã mÆt ë hÇu hÕt c¸c vïng, ®Þa ph­¬ng. ChÝnh ®iÒu nµy ®· gióp cho doanh nghiÖp tËn dông vµ khai th¸c tèt c¸c nguån lùc t¹i chç. Chóng ta cã thÓ chøng minh th«ng qua nguån lùc lao ®éng: doanh nghiÖp võa vµ nhá ®· sö dông gÇn 1/2 lùc l­îng s¶n xuÊt lao ®éng phi n«ng nghiÖp (49%) trong c¶ n­íc, vµ t¹i mét sè vïng nã ®· sö dông tuyÖt ®¹i ®a sè lùc l­îng s¶n xuÊt lao ®éng phi n«ng nghiÖp. Ngoµi lao ®éng ra doanh nghiÖp võa vµ nhá cßn sö dông nguån tµi chÝnh cña d©n c­ trong vïng, nguån nguyªn liÖu trong vïng ®Ó ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. II) Thùc tr¹ng c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam hiÖn nay 1. Qui m« cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá VÒ mÆt sè l­îng , c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá chiÕm tû lÖ ¸p ®¶o trong tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp ë ViÖt Nam - §èi víi khu vùc quèc doanh ë ViÖt Nam cã kho¶ng 80% DNNN thuéc lo¹i cã quy m« võa vµ nhá, chØ trõ 20% DNNN cã quy m« lín , ®ã lµ c¸c tæng c«ng ty vµ mét sè DNNN thuéc lo¹i lín trong khu vùc kinh tÕ t­ nh©n. - Cßn ®èi víi khu vùc ngoµi quèc doanh ta cã b¶ng: B¶ng 2: Sè c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ngoµi quèc doanh vµ sè lao ®éng t­¬ng øng Sè doanh nghiÖp Sè lao ®éng 1997 1998 Tû lÖ (98/97) 1997 1998 Tû lÖ (98/97) Tæng sè 5122 5620 9.7 39 47 20.8 MiÒn B¾c 657 713 8.5 46 67 44.6 MiÒn Trung 218 336 54.1 35 39 11.9 MiÒn Nam 4253 4571 7.5 38 36 -4.5 Nguån : VCCI, 6/1999 Theo b¶ng 2 ta thÊy sè doanh nghiÖp võa vµ nhá ngoµi quèc doanh lµ rÊt lín, nã chiÕm hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh. XÐt theo chØ tiªu vèn d­íi 5 tû ®ång( theo tiªu chÝ cò ) thuéc doanh nghiÖp võa vµ nhá, sè liÖu thèng kª ®Õn ®Çu n¨m 2000 ViÖt Nam cã 40.100 doanh nghiÖp võa vµ nhá ngoµi quèc doanh chiÕm 94.5% tæng sè doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh cña c¶ n­íc. XÐt theo chØ tiªu lao ®éng, d­íi 200 ng­êi th× doanh nghiÖp võa vµ nhá ngoµi quèc doanh lµ 41.234 doanh nghiÖp chiÕm 88,8% trong tæng sè doanh nghiÖp võa vµ nhá. Quy m« cña nã cßn ®­îc thÓ hiÖn ë sè doanh nghiÖp võa vµ nhá míi ®­îc thµnh lËp (sè liÖu ®­îc thÓ hiÖn ë b¶ng 3). B¶ng 3. Sè l­îng c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá míi ®­îc thµnh lËp. 1998 1999 2000 Tæng doanh nghiÖp Doanh nghiÖp võa vµ nhá Tæng doanh nghiÖp Doanh nghiÖp võa vµ nhá Tæng doanh nghiÖp Doanh nghiÖp võa vµ nhá DN t­ nh©n 2022 2019 2071 2069 5673 5616 C«ng ty TNHH 1049 1011 2386 2319 4974 4824 C«ng ty cæ phÇn 178 158 217 160 785 691 DN nhµ n­íc 356 226 215 136 1568 988 Tæng 3.605 3.414 4.889 4.684 13.000 12.119 Nguån: Vô doanh nghiÖp-Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t­. Chóng ta biÕt khèi doanh nghiÖp t­ nh©n (lo¹i h×nh chñ yÕu cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá) ë ViÖt Nam ®­îc tæ chøc d­íi 3 h×nh thøc hîp ph¸p: doanh nghiÖp t­ nh©n, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n vµ c¸c c«ng ty cæ phÇn ®ang t¨ng lªn m¹nh mÏ vÒ mÆt sè l­îng vµ quy m« vèn. V× vËy trong sè gÇn 41000 doanh nghiÖp míi thµnh lËp tõ n¨m 1991 – 1998 cã gÇn 34000 lµ doanh nghiÖp võa vµ nhá, trong ®ã doanh nghiÖp t­ nh©n lµ 26021, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n lµ 10000 chiÕm 83%. B¶ng 4: Sè l­îng c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ph©n theo ngµnh kinh tÕ 1993 1994 1995 1996 1997 1998 Tæng sè 6808 10881 15249 18894 25002 26021 %t¨ng so víi n¨m tr­íc - 59.8 40.1 23.9 32.2 4.1 TM 1835 3894 7645 12696 73639 12753 %t¨ng so víi n¨m tr­íc - 112.2 96.3 66.1 7.4 -65 SX 3322 4392 5006 5767 5122 5620 %t¨ng so víi n¨m tr­íc - 32.2 14.0 15.2 -11.2 9.7 XD 462 892 1294 - 1672 1672 %t¨ng so víi n¨m tr­íc - 93.1 45.14 - - 0 Nguån: Phßng th­¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp ViÖt Nam th¸ng 6/1999 Tõ b¶ng 4 ta thÊy sè l­îng c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá t¨ng lªn nhanh chãng sau khi chóng ®­îc tù do ho¸ nh­ng còng ph¸t triÓn chËm l¹i cïng tèc ®é Êy cµo nh÷ng n¨m 97 trë ®i. §¸ng chó ý h¬n tèc ®é t¨ng tr­ëng gi¶m tõ 60% n¨m 94 xuèng cßn 4.1% n¨m 97, nh­ng sau ®ã tèc ®é t¨ng cña doanh nghiÖp l¹i t¨ng lªn. §Æc biÖt lµ tõ n¨m 2000 ®Õn nay, khi luËt doanh nghiÖp ®­îc thÓ hiÖn, sè l­îng ®¨ng ký kinh doanh t¨ng lªn rÊt nhanh. TÝnh tõ n¨m 2000 ®Õn hÕt th¸nh 9 n¨m 2001 sè doanh nghiÖp ®¨ng ký kinh doanh lµ 24384, nhiÒu h¬n c¶ sè doanh nghiÖp ®¨ng ký kinh doanh cña 5 n¨m tr­íc céng l¹i (22747 DN). VÒ c¬ cÊu c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp ®­îc ®¨ng ký kinh doanh: Trong tæng sè 66777 doanh nghiÖp (30/09/91) th× sè l­îng DNTN chiÕm tû träng lín nhÊt 58.765 (39239 DN), c«ng ty TNHH chiÕm 31.68% (25835 DN), c«ng ty cæ phÇn chiÕm 2.55% (17000 DN), c«ng ty hîp doanh chiÕm 0.004% (3 DN) §¸ng chó ý lµ doanh nghiÖp võa vµ nhá míi thµnh lËp tËp trung chñ yÕu ë miÒn Nam (chiÕm 81%) trong ®ã TP HCM lµ n¬i tËp trung doanh nghiÖp võa vµ nhá nhiÒu nhÊt c¶ n­íc (25%), sè l­îng c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá tËp trung ë miÒn B¾c chØ chiÕm h¬n 12.6% tæng sè c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cña c¶ n­íc, trong ®ã sè l­îng c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ë Hµ Néi chiÕm h¬n 50% cña c¶ miÒn B¾c. T¹i miÒn Trung sè l­îng doanh nghiÖp võa vµ nhá chiÕm ch­a ®Çy 6%. Sù lín m¹nh cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®Æc biÖt lµ sau khi LuËt doanh nghiÖp ra ®êi ®· kh¼ng ®Þnh ®­êng lèi ph¸t triÓn lo¹i h×nh doanh nghiÖp nµy lµ ®óng ®¾n nhÊt lµ trong giai ®o¹n kinh tÕ hiÖn nay ë ViÖt Nam . 2. C¬ cÊu cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ngoµi quèc doanh ë ViÖt Nam 2.1 C¬ cÊu theo lo¹i h×nh Ta cã biÓu ®å : BiÓu ®å 2 : Doanh nghiÖp nhá vµ cùc nhá chia theo lo¹i h×nh doanh nghiÖp Nguån : VCCI, B¸o c¸o ®iÒu tra doanh nghiÖp nhá vµ cùc nhá n¨m 2001 Theo B¶ng 3 c¬ cÊu cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá míi ®­îc thµnh lËp ®­îc ph©n bæ vµo 3 lo¹i h×nh. XÐt n¨m 2000, ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá: - Doanh nghiÖp t­ nh©n : 5.616 doanh nghiÖp chiÕm 40,45%. - C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n: 4.824 doanh nghiÖp chiÕm 43,3%. - C«ng ty cæ phÇn t­ nh©n: 691 doanh nghiÖp chiÕm 6,25%. - Doanh nghiÖp nhµ n­íc : 988 doanh nghiÖp chiÕm 10%. Cßn tÝnh chung ®Õn thêi ®iÓm ®Çu n¨m 2000 tæng sè doanh nghiÖp võa vµ nhá ngoµi quèc doanh lµ 40.100 .Trong ®ã : - Doanh nghiÖp t­ nh©n : 23497 doanh nghiÖp chiÕm 58,6%. - C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n: 13.514 doanh nghiÖp chiÕm 33,7%. - C«ng ty cæ phÇn: 1002 doanh nghiÖp chiÕm 2,5%. - Hîp t¸c x· vµ hé gia ®×nh: 2087 . B­íc sang n¨m 2001, c¬ cÊu cã sù thay ®æi do sù ¶nh h­ëng cña LuËt doanh nghiÖp , thÓ hiÖn ë B¶ng 5: B¶ng 5 : Sè l­îng c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ngoµi quèc doanh míi thµnh lËp n¨m 2000-2001 2000 2001 DN T­ nh©n 5616 7496 Cty TNHH 4824 10993 Cty Cæ phÇn 691 1497 Cty Hîp danh 2 2 Ta thÊy c¸c Cty TNHH t¨ng lªn rÊt nhanh, chØ sau 1 n¨m ®· t¨ng lªn h¬n 2 lÇn trong khi ®ã sè l­îng doanh nghiÖp T­ nh©n t¨ng Ýt h¬n vµ Cty Hîp danh kh«ng t¨ng. Nh­ vËy c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cã xu thÕ chuyÓn sang khu vùc ngoµi quèc doanh. 2.2. C¬ cÊu nghµnh Xem B¶ng : B¶ng 6 : C¸c DNVVN ph©n theo nghµnh C¸c nghµnh c«ng nghiÖp 1995 1996 Tû lÖ (96/95) 1997 1998 Tû lÖ (98/97) Tæng sè 5006 5604 1.2 5122 5620 9.7 ChÕ biÕn n«ng s¶n vµ n­íc gi¶i kh¸t 2662 2692 1.1 2843 3105 9.2 DÖt may 311 314 1.1 377 224 -19 Da giÇy 46 47 2.2 74 6 -12.2 S¶n phÈm gç 426 428 0.5 470 407 -13.4 S¶n phÈm giÊy 93 95 2.2 113 126 11.5 Ho¸ chÊt 58 58 0.0 125 100 -20 Cao su vµ nhùa 94 95 1.1 161 149 -7.5 Phi kim lo¹i 647 654 1.1 687 657 -4.4 S¶n phÈm kh¸c 576 576 2.1 108 544 409.7 Nguån : VCCI. 6/1999 Trong n¨m 2000, cã 14.417 doanh nghiÖp thuéc khu vùc t­ nh©n ®­îc thµnh lËp, trong ®ã trªn 95% lµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, c¬ cÊu nghÒ nh­ sau: 31% doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc th­¬ng nghiÖp, söa ch÷a « t« xe m¸y ®å dïng gia ®×nh; 14% trong ngµnh x©y dùng; 20% trong lÜnh vùc dÞch vô; 15% trong lÜnh vùc chÕ biÕn; 4% trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp l©m nghiÖp. Trong c¸c ngµnh: nhµ hµng kh¸ch s¹n, s¶n xuÊt ph©n phèi ®iÖn n­íc, vËn t¶i b­u ®IÖn kho b·i mçi ngµnh chiÕm 3%; Thuû s¶n khai th¸c mçi ngµnh 2%; dÞch vô t­ vÊn, khoa häc-c«ng nghÖ mçi ngµnh 1%; cßn l¹i n»m ë c¸c ngµnh gi¸o dôc, trî cÊp x· héi.... Theo sè liÖu cña côc thèng kª: + C¸c doanh nghiÖp t­ nh©n ho¹t ®éng chñ yÕu trong c¸c ngµnh th­¬ng nghiÖp, söa ch÷a « t« xe m¸y chiÕm kho¶ng 43% tæng sè doanh nghiÖp t­ nh©n; tiÕp theo lµ hai ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ ®¸nh b¾t c¸, nu«i trång thuû s¶n mçi ngµnh chiÕm trªn 2% . + C¸c c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n: 50% ho¹t ®éng trong lÜnh vùc th­¬ng nghiÖp, söa ch÷a « t« xe m¸y; c«ng nghiÖp chÕ biÕn lµ 25%; ho¹t ®éng x©y dùng lµ 14%. + C«ng ty cæ phÇn: ho¹t ®éng trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp chÕ biÕn chiÕm trªn 30%; lÜnh vùc tµi chÝnh tÝn dông lµ 26%; th­¬ng nghiÖp vµ söa ch÷a nhá lµ 22%. Ngoµi ra, xÐt vÒ c¬ cÊu c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ngoµi quèc doanh ta cßn xÐt c¬ cÊu lao ®éng; ph©n bæ doanh nghiÖp theo vïng l·nh thæ; vÒ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu. 3. Vèn vµ kh¶ n¨ng huy ®éng vèn cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá 3.1. C¬ cÊu nguån vèn doanh nghiÖp míi thµnh lËp Trong doanh nghiÖp võa vµ nhá, tuy sè l­îng chiÕm tû träng lín trong c¸c doanh nghiÖp, nh­ng sè l­îng vèn ®¨ng ký cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá chØ chiÕm kho¶ng 11.2% sè l­îng vèn ®¨ng ký kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp míi thµnh lËp, trong khi ®ã c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá chiÕm 85.6% sè vèn ®¨ng ký cña c¸c doanh nghiÖp míi thµnh lËp. Nguyªn nh©n chÝnh cña ®iÒu nµy lµ do vèn thÊp lµ mét trong nh÷ng tiªu chÝ x¸c ®Þnh doanh nghiÖp võa vµ nhá v× thÕ xÐt vÒ mÆt gi¸ trÞ vèn ®¨ng ký th× tû lÖ vèn ®¨ng ký cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá chiÕm ­u thÕ h¬n. Còng chÝnh v× lý do nµy mµ quy m« vèn t­ b¶n cña c¸ doanh nghiÖp võa vµ nhá rÊt nhá bÐ, ®¬n cö quy m« vèn trung b×nh cña doanh nghiÖp t­ nh©n míi thµnh lËp lµ 184 triÖu VN§, c«ng ty TNHH lµ 920 triÖu, trong khi doanh nghiÖp Nhµ N­íc cã quy m« vèn trung b×nh lµ 15.9 tû ®ång (xem chi tiÕt b¶ng 7) B¶ng 7: Quy m« vèn trung b×nh cña c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp. (XÐt theo c«ng v¨n 681/CP-KTN) N¨m Tæng DNTN C«ng ty TNHH C«ng ty CF DNNN 1991 1080.73 174.74 753.92 19560 - 1992 1583.16 212.99 1416.17 16525 4359.38 1993 2947.81 185.36 417.49 14225.38 4070.17 1994 2323.57 159.46 789.29 49625.56 40103.46 1995 4796.52 203.85 810.10 19492.17 66895.05 1996 3301.78 178.54 817.9 10977.51 26856.05 1997 2017.00 182.27 1032.37 10412.09 11688.26 TB 2979.95 184.64 919.17 17525.9 15863.24 Nguån: B¸o c¸o ngiªn cøu hoµn thiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« vµ ®æi míi c¸c thñ tôc hµnh chÝnh nh»m thóc ®©û sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá t¹i ViÖt Nam . Th¸ng 9/1999 Cô thÓ lµ tæng vèn ®¨ng ký cña c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp tõ n¨m 1997 ®Õn hÕt th¸ng 9 n¨m 2001 ®¹t 50795.142 tû ®ång, trong ®ã DNNN chiÕm 11470.175 tû ®ång, chiÕm 22.58%, c«ng ty TNHH 29064.16 tû ®ång, chiÕm 57.21% vµ c«ng ty CF 10260.77 tû ®ång, chiÕm 20.20%. N¨m 2000 tæng vèn thùc tÕ sö dông cña DNTN lµ 110071.8 tû ®ång t¨ng 38.46% so víi n¨m 1999, trong ®ã c«ng ty TNHH t¨ng 40.07%, DNTN t¨ng 37.64%, c«ng ty CF t¨ng 36.79% 3.2. Thùc tr¹ng huy ®éng vèn cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá Vèn tù cã vµ nguån phi chÝnh thøc: Vèn tù cã cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá th­êng t¹o ra tõ nguån vèn riªng cña c¸c nghiÖp chñ, cña cæ ®«ng, b¹n bÌ, hä hµng.... Nguån vèn nµy th­êng chiÕm kho¶ng 5 – 10% vèn lu©n chuyÓn. Cßn nguån vèn phi chÝnh thøc th× theo nghiªn cøu cña viÖn nghiªn cøu vµ qu¶n lý kinh tÕ trung ­¬ng th× 75% doanh nghiÖp võa vµ nhá cã sè vèn d­íi 50 triÖu ®ång, chØ cã kho¶ng 1/3 sè doanh nghiÖp nhá vay ®­îc vèn, trong ®ã chØ cã 20% vay ®­îc tõ ng©n hµng cßn l¹i kho¶ng 80% lµ nguån vèn phi chÝnh thøc. Nguån vèn phi chÝnh thøc ®­îc t×m kiÕm tõ cho vay nÆng l·i, vay b¹n bÌ, vay ng­êi th©n.... Tuy nhiªn ph¹m vi vµ quy m« nguån vèn kh«ng lín, chñ doanh nghiÖp buéc ph¶i c©n nh¾c c¸c nhËn xÐt cña c¸ nh©n ng­êi gióp ®ì tµi chÝnh, g©y nªn mèi quan hÖ cã tÝnh chÊt c¸ nh©n, thËm chÝ cßn cã thÓ va ch¹m ®Õn sù ®éc lËp kinh doanh. Nguån tµi chÝnh chÝnh thøc: Nguån vèn nµy bao gåm: + Quü hç trî ph¸t triÓn; Ho¹t ®éng qua ng©n hµng phôc vô ng­êi nghÌo, quü tÝn dông nh©n d©n, quü ph¸t triÓn n«ng th«n, liªn hiÖp hîp t¸c x·, quü hç trî ®Çu t­ quèc gia.... §Õn th¸ng 9 – 2001 trong c¶ n­íc cã gÇn 7 tû USD nhµn rçi, hµng tû ®ång cña quü hç trî ®Çu t­ quèc gia ch­a ®­îc sö dông vµ hµng trôc ngh×n ha ®Êt vµ nhµ x­ëng ch­a ®­îc sö dông ®Õn. Nh×nh chung c¸c nguån vèn chÝnh thøc nµy ®¸p øng ®­îc 25.6% nhu cÇu vèn cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. N¨m 2001 ng©n hµng dµnh tíi 35% (45000 tû ®ång) tæng d­ nî cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá vay, nh­ng tû lÖ nµy cßn ë møc thÊp. + Nguån vèn chÝnh phñ vµ phi chÝnh phñ: HiÖn nay cã nhiÒu tæ chøc quèc tÕ ILO, UNIDO, ZDH, tæ chøc ph¸t triÓn Hµ Lan, viÖn Friedrich Erbut (§øc), ESCAP .... rÊt quan t©m ®Õn sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam. Dù ¸n VIE/91/MOL/SID gi÷a chÝnh phñ ViÖt Nam (qua VCCI – Phßng th­¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp ViÖt Nam) vµ chÝnh phñ Thuþ §iÓn cã gi¸ trÞ 1.7 triÖu USD dµnh cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. Trung t©m hç trî c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam cña VCCI (SMEPC) víi sù hîp t¸c cña ZDH (§øc) ®· lµ chiÕc cÇu nèi ®¸ng tin cËy cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá vÒ qu¶n lý, khëi sù, ph¸t triÓn vµ huy ®éng. C¸c nguån vèn chÝnh thøc nµy tuy kh«ng ph¶i lµ kh«ng cã song trªn thùc tÕ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá rÊt khã tiÕp cËn ®­îc víi nguån vèn nµy. Nguån vèn quèc tÕ th­êng dµnh cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cã ®ñ ®iÒu kiÖn vay vèn nh­: Møc vèn ®iÒu lÖ tèi thiÓu, sù cam kÕt thùc hiÖn hîp ®ång cña nghiÖp chñ, ph­¬ng ¸n kh¶ thi.... C¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ch­a cã ­u ®·i g× vÒ vay vèn ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá nhÊt lµ cho vay trung vµ dµi h¹n, ®iÒu kiÖn thÕ chÊp tµi s¶n chÆt chÏ, trong khi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ViÖt Nam Ýt cã ®ñ tµi s¶n ®Ó thÕ chÊp. C¸c doanh nghiÖp nhiÒu khi kh«ng cã ®ñ giÊy tê ph¸p lý cña bÊt ®éng s¶n ®em thÕ chÊp. B¶n th©n hä còng kh«ng ®ñ søc lËp kÕ ho¹ch kinh doanh dµi h¹n ®Ó thuyÕt phôc c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i cho vay. V× vËy thiÕu vèn lµ trë ng¹i ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. NghiÖp vô thu mua tµi chÝnh: Theo sè liÖu thèng kª cña MPDF cho ®Õn nay doanh nghiÖp võa vµ nhá vèn lµ ®èi t­îng chÝnh cña c¸c nghiÖp vô tµi chÝnh. Cô thÓ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ®· chiÕm 76% tæng sè hîp ®ång thuª tµi chÝnh ®· ký, vµ 66% tæng sè tiÒn cña hîp ®ång thuª tµi chÝnh (xem thªm sè liÖu trong b¶ng 8) B¶ng 8: Hîp ®ång thuª tµi chÝnh cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá §èi t­îng thô h­ëng Sè l­îng hîp ®ång Sè tiÒn trong hîp ®ång DNTN võa vµ nhá 54 7880000 DNNN 12 1960000 DN liªn doanh vµ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi 5 1950000 Tæng 71 11490000 Nguån: Nghiªn cøu chuyªn ®Ò sè 8 cña MPDF §èi víi nghiÖp vô nµy th× ph¹m vi cña hîp ®ång thuª kh¸ réng tõ 7000 USD ®Õn 1.5 triÖu USD, møc trung b×nh hÇu hÕt lµ 180000 USD. Quy m« hîp ®ång trung b×nh ®èi víi doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ 140000 USD - ®©y lµ con sè t­¬ng ®èi lín so víi l­îng vèn trung b×nh cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam (tõ 30000– 120000 USD). MÆt kh¸c thêi h¹n trung b×nh thuª lµ 38 th¸ng l©u h¬n so víi c¸c kho¶n vay ng©n hµng hiÖn nay, trong ®ã, thêi gian trung b×nh ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ 39 th¸ng. Ngoµi ra nghiÖp vô thuª mau tµi chÝnh nµy rÊt cã lîi vµ thiÕt thùc ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam hiÖn nay, thÓ hiÖn ë nh÷ng mÆt sau: + Tû lÖ ®æ vì cña c¸c hîp ®ång lµ rÊt thÊp. Trong sè 71 c¸c hîp ®ång thuª mua tµi chÝnh ®· ®­îc ký chØ cã mät hîp ®ång bÞ ®æ vì. + C¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá tham gia vµo c¸c hîp ®ång thuª mua ®ang tá ra lµ nh÷ng doanh nghiÖp cã ®é tin cËy cao, v× ®Õn nay trong sè 54 doanh nghiÖp chØ cã 5 doanh nghiÖp lµ thanh to¸n chËm. + Sau khi nhËn thøc ®­îc lîi Ých thuª mua tµi chÝnh rÊt nhiÒu doanh nghiÖp ®· tiÕn hµnh thuª mua tiÕp. + Thêi gian gi¶i quyÕt c¸c thñ tôc thuª mua tµi chÝnh th­êng chØ tõ 2 – 3 tuÇn, ®iÒu nµy ph¶n ¸nh râ møc ®é tiÖn lîi h¬n so víi c¸c kho¶n vay ng©n hµng. + NghiÖp chñ hiÓu ®­îc thuª mua tµi chÝnh lµ g×, vµ nghiÖp cô thuª mua tµi chÝnh ®­îc tiÕn hµnh nh­ thÕ nµo. 3.3. Nhu cÇu vÒ vèn cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. MÆc dï lµ nguån huy ®éng vèn cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ kh¸ phong phó, nh­ng trªn thùc tÕ nhu cÇu vÒ vèn cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá vÉn kh«ng ®­îc ®¸p øng ®ñ, v× sè doanh nghiÖp thµnh c«ng trong viÖc tiÕp cËn víi c¸c nguån vèn nµy lµ rÊt Ýt, ®iÒu nµy ®­îc thÓ hiÖn rÊt râ qua sè kiÖu ®iÒu tra cña VCCI vÒ nhu cÇu vµ kh¶ n¨ng tiÕp cËn c¸c nguån tµi chÝnh cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. B¶ng 9: Nhu cÇu vµ kh¶ n¨ng tiÕp cËn c¸c nguån tµi chÝnh Nguån tÝn dông Tû lÖ doanh nghiÖp võa vµ nhá thö tiÕp cËn víi nguån vèn (%) Tû lÖ thµnh c«ng khi tiÕp cËn (%) NHNN vµ t­ nh©n 24.7 20.2 Quü tÝn dông cña CP 8.7 7.1 Dù ¸n quèc tÕ 1.9 1.3 B¹n bÌ vµ gia ®×nh 38.8 38.5 C¸ nh©n cho vay l·i 11.2 10.6 C¸c nguån kh¸c 2.6 1.9 Nguån: Theo sè liÖu thèng kª cña VCCI n¨m 2001 Qua sè liÖu b¶ng 9 ta cã thÓ thÊy tû lÖ thµnh c«ng cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá khi tiÕp cËn víi nguån vèn tÝn dông tõ ng©n hµng rÊt thÊp kho¶ng 20.2% (tû lÖ thö tiªpa cËn 24.7%), tõ dù ¸n quèc tÕ lµ 1.3% (tû lÖ tiÕp cËn lµ 1.9%), cßn tõ phÝa b¹n bÌ vµ gia ®×nh l¹i rÊt cao 38.5% (trong khi ®ã tû lÖ thö tiÕt kiÖm lµ 38.8%). VËy nguyªn nh©n v× sao c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá l¹i muèn tiÕp cËn c¸c nguån vèn tõ gia ®×nh vµ b¹n bÌ (38.8%) trong khi ®ã chØ cã 24.7% (nhá h¬n rÊt nhiÒu so víi 38.8%) muèn tiÕp cËn tõ phÝa ng©n hµng Nhµ n­íc. C©u tr¶ lêi thËt ®¬n gi¶n, ®øng vÒ phÝa doanh nghiÖp võa vµ nhá th× c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá kh«ng hoµn toµn høng thó ®èi víi viÖc vay vèn tõ c¸c nguån tÝn dông cña Nhµ n­íc do nh÷ng chi phÝ, nh÷ng thñ tôc kh«ng râ rµng, nh÷ng quy ®Þnh ngÆt nghÌo cña chÝnh s¸ch tÝn dông. Nh÷ng chi phÝ ®ã cã thÓ lµ: + Chi phÝ c«ng chøng tµi s¶n thÕ chÊp. + Gi¸ trÞ tµi s¶n thÕ chÊp bÞ ng©n hµng ®¸nh gi¸ thÊp so víi gi¸ thÞ tr­êng. §iÒu nµy khiÕn cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá kh«ng cã ®ñ sè tiÒn c©n thiÕt vµ ph¶i t×m nguån vèn vay kh¸c, do ®ã ph¶i chi phÝ nhiÒu h¬n cho c¸c thñ tôc thªm nµy. Trong tr­êng hîp mÊt ._.