Câu bị động và nghĩa bị động trong tiếng Việt

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM TP. HOÀ CHÍ MINH NGUYEÃN HOAØNG TUAÁN “CAÂU BÒ ÑOÄNG” VAØ “NGHÓA BÒ ÑOÄNG” TRONG TIEÁNG VIEÄT Chuyeân ngaønh: NGOÂN NGÖÕ HOÏC Maõ soá: 60 22 01 LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ NGOÂN NGÖÕ HOÏC NGÖÔØI HÖÔÙNG DAÃN KHOA HOÏC: PGS.TS. NGUYEÃN THÒ HAI Thaønh phoá Hoà Chí Minh – 2006 LÔØI CAÛM ÔN Luaän vaên ñöôïc hoaøn thaønh taïi tröôøng Ñaïi hoïc Sö phaïm TP. Hoà Chí Minh theo chöông trình ñaøo taïo Thaïc só heä chính qui taäp trung, töø 2003 ñeán 2006. Baèng taát caû tình caûm chaân thaønh cuûa mình, toâi xin baøy toû loøng bieát ôn ñeán Ban giaùm hieäu tröôøng Ñaïi hoïc, Ban chuû nhieäm khoa Ngöõ vaên vaø Phoøng KHCN sau Ñaïi hoïc cuûa nhaø tröôøng ñaõ taän tình giuùp ñôõ dìu daét toâi trong suoát quaù trình hoïc taäp. Trong quaù trình laøm luaän vaên toát nghieäp, toâi nhaän ñöôïc söï höôùng daãn taän tình cuûa Phoù Giaùo sö – Tieán só Nguyeãn Thò Hai, ngöôøi giuùp ñôõ toâi trong thôøi gian laøm ñeà taøi. Toâi xin baøy toû loøng tri aân chaân thaønh cuøng vôùi taát caû söï kính troïng saâu saéc nhaát. Nhaân dòp naøy, toâi xin toû loøng bieát ôn ñeán PGS. Cao Xuaân Haïo vaø caùc thaày coâ, ñoàng nghieäp ñaõ quan taâm, ñoäng vieân, giuùp ñôõ toâi khi thöïc hieän ñeà taøi naøy. Cuoái cuøng vôùi tình caûm noàng thaém, xin göûi ñeán nhöõng ngöôøi thaân yeâu nhaát ñaõ heát loøng ñoäng vieân vaø giuùp ñôõ toâi hoaøn thaønh luaän vaên. TP. Hoà Chí Minh , ngaøy 1 9 th aùng 8 naêm 200 6 Ng öôøi thöïc hieän ñe à taøi NGUYEÃN HOAØNG TUAÁN MÔÛ ÑAÀU 1. LYÙ DO CHOÏN ÑEÀ TAØI VAØ MUÏC ÑÍCH NGHIEÂN CÖÙU Trong tieáng Vieät, tha ùi b ò ñoäng (passive voice) vaø cuøn g vôùi noù laø kh aùi nieäm caâu bò ñoän g (passive sentence) hay “ngh óa bò ño äng” (“pa ssive meaning”) ñöô ïc giôùi V ieät ngö õ hoïc raát qua n taâm. Vaán ñe à naøy ña õ ñ öôïc baøn ñeán k haù nhieàu nhön g cho ñeán na y caùc yù kieán vaãn coøn phaân taùn , thaäm chí ngay caû ñoái vô ùi vieäc caâu bò ñoäng coù toàn taïi tron g tieáng Vieät hay kho âng va ãn chö a co ù ñöôïc sö ï nhaát trí. Moät so á nh aø V ieät ngöõ hoïc cho raèng tieán g V ieät khoâng coù thaùi bò ñoäng hay caâu bò ñoän g vì tieáng Vie ät, vo án thuoäc loaïi hình Ñeà-Thuye át, kh oâng coù Ch uû ngöõ ng öõ phaùp chæ ngö ôøi haønh ñ oäng hay chuû theå mang traïng thaùi. Moät so á k haùc cho raèng maëc duø tieán g Vieät kho âng coù daïng bò ñ oäng vô ùi tö caùch laø moät p haïm truø ngö õ phaùp cuûa ño än g töø, nhö ng va ãn coù theå no ùi ñeán keát caáu caâu bò ñoäng tron g tieáng V ieät, caên cöù vaøo söï toàn taïi cuûa caùc caáu truùc coù vò ngö õ goàm ñöôïc, bò keát h ôïp vôùi moät ñoäng töø ngoa ïi ñoäng. Ñö ùng tröôùc vaán ñeà n aøy, moät ngöôøi bình thöôøng, coù theå cha ún g quan taâm laø maáy. Nh öng chính hoï khi bieát raèng v aán ñeà chö a ñöôïc n haát quaùn a áy laïi ñ öôïc nha ø tröô øn g phoå thoâng ñ öa vaøo b oä saùch giaùo khoa ñeå giaûng daïy cho con em mình thì cha éc hoï se õ kh oâng ma áy haøi loøng! Coøn vôùi moät soá ngö ôøi khaùc, nhö õn g ngöô øi ñaõ coù ít nhieàu kieán thöùc veà N goân ngö õ h oïc, khi caàm treân tay cuoán saùch gia ùo khoa N göõ vaên 7 taäp II ñöô ïc Bo ä G iaùo Du ïc vaø Ña øo Taïo cho phe ùp thöïc hieän chính thöùc tron g phaïm vi toaøn quoác töø naêm hoïc 2 002 – 20 03 ñeán na y – vaø ô û ñaáy ñaõ daønh troïn ha i tie át ho ïc cho no äi du ng “Chuyeån ñoåi caâu chuû ñoäng thaønh caâu bò ñoäng” [37, tr. 5 7-58; 64-65] thì se õ ng hó sao ? Co ù phaûi chaêng ñ aây laø thoâng ñieäp töø b oä saùch giaùo kh oa ñaõ chính thöùc coâng nhaän raèng tro ng ngöõ ph aùp tieáng V ieät coù moät q uy taéc b aét buoäc phaûi ph aân bieät caâu bò ñoän g vaø caâu chu û ñ oäng nhö tro ng tieáng Phaùp, ñoàn g thôøi qua ñoù maø khaúng ñ ònh raèng p haïm truø thaùi laø moät pha ïm truø ngöõ pha ùp cuûa tieáng Vie ät? Moät vaán ñeà chöa ñöô ïc thoáng nhaát trieät ñeå, moät vaán ñ eà gaây nh ieàu sö ï tra nh caõi nhaát trong giôùi V ieät ngöõ ho ïc, vaãn ñang toàn taïi ha i quan ñ ieåm tra ùi ngöôïc nhau ve à n où n hö ñaõ neâu tre ân , nhön g laïi ñöô ïc chöông trình pho å thoâng ñö a vaøo giaûng d aïy. N eáu vaäy hoïc sinh seõ kho âng bao giôø d aùm vieát caâu : Côm ñaõ doïn leân - ma ø seõ vieát Côm ñaõ ñöôïc doïn leân. Cuõng töôn g töï nhö va äy, hoï seõ söûa caùc caâu Tieàn ñaõ caát chöa; Baùo môùi ñoïc chöa…thaønh Tieàn ñaõ ñöô ïc caát chöa, Baùo môùi ñöô ïc ñoïc chöa... V aäy thöû hoûi caùch noùi naøo töï nhieân hôn , caùch noùi naøo thoân g duïng hôn ñoái vôùi ngöôøi daïy cuõng nhö ngöô øi ho ïc tieáng Vieät? Chính vì theá, chuùng toâi, trong phaïm v i cuûa moät luaän vaên cao hoïc, theo hö ôùng Ngöõ phaùp chöùc naêng, seõ coá g aéng gia ûi q uyeát trieät ñeå, mon g roïi moät aùnh saùng coù söùc thuyeát minh vaøo mo ät vaán ñeà ñan g chöa coù ñöôïc söï nhaát trí hoaøn toa øn , coù lieân qua n ñeán caùch hieåu n göõ pha ùp tieáng Vieät, cuõng nhö ñeán v ò trí cuûa tieáng V ieät trong caùc loaïi hình ngo ân ngöõ cuûa nhaân loa ïi, cuûa cha âu AÙ vaø cuûa vu øn g Ñoâng Döô ng. Treân cô sôû ño ù, chuùng toâi muo án chöùng minh raèng noäi dun g baøi gia ûn g Chuyeån ñoåi caâu chuû ñoäng thaønh caâu bò ñoäng hieän na y ñöôïc trieån khai tro ng sa ùch gia ùo khoa baäc Tru ng hoïc cô sô û (lôùp 7 taäp II) laø moät vaán ñeà ca àn pha ûi ñöôïc xem x eùt laïi. 2. LÒCH SÖÛ NGHIEÂN CÖÙU VAÁN ÑEÀ Nhö ñ aõ neâu, vaán ñeà daïng bò ñ oäng no ùi chun g vaø caâu bò ño än g trong tie áng Vie ät noùi rieâng ñöô ïc nhieàu taùc giaû ñeà ca äp ñeán. Ñoù cuõng laø maët thua än lôïi ño ái vôùi chuùng toâi khi baét tay thöïc hieän luaän va ên naøy. Quan ñieåm cuûa nhöõng n göôøi ñi trö ôùc (xem töø [1] ñeán [22 ]) coù theå kha ùc nhau, thaäm chí ño ái laäp v ôùi n hau, song du ø coù theá n aøo noù cuõng g iuùp cho chuùng toâi pha ùt hieän ra va án ñeà vaø coù moät caùi nhìn k haùch quan h ôn ñoái v ôùi ñoái töôïng ñang khaûo saùt. Sau ñaây chuùng toâi xin ñö ôïc toång löôïc noäi du ng caùc coâng trình cuûa caùc n haø ng öõ phaùp tieáng Vie ät. Nh ìn chung coù the å xem x eùt hai q uan ñieåm sau: - Quan ñieåm thöù nha át cho ra èng tieáng Vieät khoâng coù daïng bò ñoäng hay caâu bò ñoäng. - Quan ñieåm thöù hai cho raèng tieáng Vieät khoâng coù daïng bò ñoäng vôùi tö caùch laø moät phaïm truø ngöõ phaùp cuûa ñoäng töø, nhöng vaãn coù theå noùi ñeán keát caáu caâu bò ñoäng trong tieáng Vieät. 2.1. Quan ñieåm cho raèng tieáng Vieät khoâng c où daïng bò ño äng hay caâu bò ñoäng 1. Beân caïnh tieâu chí hình thaùi hoïc khi nh aän ñònh tieáng V ieät khoâng toàn taïi caâu bò ñoän g1, moät soá taùc giaû coøn döïa vaøo ña ëc ñieåm tieáng V ieät laø moät n goân ng öõ thieân chuû ñe à chöù kho âng thieân chuû ngöõ, caùc ngoân ngöõ thie ân chuû ñe à thì k hoâng theå x uaát hieän bò ño äng bôûi bò ñoän g laø ñ aëc tröng cuûa caùc ngoân ng öõ thieân chuû n göõ. YÙ kieán na øy xuaát pha ùt töø luaän ñieåm cuûa Ch .N. Li vaø S.A.Thompson (1 976) ve à söï ñoái laäp giöõa ha i loaïi hình ngoân ngöõ “Thieân chuû ñeà” vaø “Thieân chuû ngö õ”. Döïa vaøo yù k ieán cuûa Ch .N. Li va ø S. A.Thom pson, Cao X uaân Ha ïo (19 91, 2001 ) kh aúng ñònh döùt kho aùt ra èn g tieáng Vieät khoâng coù thaùi bò ñ oäng, do ñoù kho âng coù caâu bò ño än g. Th eo oâng, tieáng Anh vaø caùc thöù tieáng Cha âu AÂu khaùc laø nh öõng ngo ân n göõ ''Thieân chuû ngöõ'' (Subject-prom inent Lang uage s), thì tieáng Vie ät coù ñ uû nh öõng thuo äc tính cuûa moät ngoân ngö õ ''Thieân chuû ñeà'' (Topic-prominen t Lan guag es). K eát caáu bò ñoäng laø moät tron g n höõng ñaëc tröng cuûa caùc n goân ngöõ ''Th ieân chuû ngöõ'', coøn trong caùc ngo ân ngöõ ''Thieân chuû ñeà'', Thaùi bò ñoäng ñöôïc coi laø moät hieän töôïn g ngo aïi bieân - haïn höõu, kho âng ma áy khi th aáy coù. Cao X uaân Haïo khaúng ñ ònh: Caâu bò ñoäng laø loaïi caâu trong ñoù chuû ngöõ khoâng ñaûm ñöông vai ngöôøi haønh ñoäng, ngöôøi mang tính chaát hay ngöôøi coù caûm xuùc, maø laø moät vai nghóa khaùc, thöôøng laø vai ñoái töôïng cuûa haønh ñoäng, cuûa tình caûm, hay laø vai ngöôøi nhaän, trong khi caùc vai thöôøng do chuû ngöõ ñaûm ñöông coù theå ñöôïc chæ roõ ra moät caùch hieån ngoân hay khoâng. Nghóa bò ñoäng chính laø nghóa cuûa loaïi caâu vöøa noùi treân. Coøn Ng uyeãn Thò AÛnh [1, tr. 36-47], d öïa treân qu an nieäm cuûa Ngöõ phaùp chöùc naêng , vaø tieáp thu quan ñieåm cuûa Cao Xuaân Haïo, cuõn g coù k eát luaän töông töï. K hi chöùng minh trong tieáng V ieät khoâng coù “tha ùi bò ño äng” hai ta ùc giaû neâu treân ña õ ñe à caäp ñeán caùc vaán ñ eà nhö sau: - Thöïc ra, baát ky ø n goân ngöõ na øo cuõng coù khaû na êng dieãn taû yù ngh óa bò ñoäng. So ng, vôùi moät ngoân ngö õ ''Thieân chuû ngöõ'', Thaùi bò ñoäng ñö ôïc ngöõ phaùp hoùa tha ønh moät phaïm tru ø v ôùi moät hình thöùc bieåu ñaït rieâng coù tín h baét buoäc tuyeät ño ái, tron g khi tieáng Vieät, 1 Tieáng Vieät l aø moät ngoân ngöõ thuoäc loaïi hình ñôn laäp, phaân tích tính, vò töø tieáng Vieät khoâng coù caùc chæ toá ñaùnh daáu veà ngoâi, thôøi, thöùc, daïng…, neân khoâng toàn taïi caâu bò ñoäng nhö caùc ngoân ngöõ bieán hình (tieáng Anh, tieáng Phaùp,v.v.). Ñeå chuyeån ñöôïc moät caâu töø daïng chuû ñoäng sang daïng bò ñoäng thì caùc ngoân ngöõ bieán hình phaûi duøng ñeán söï bieán ñoåi hì nh t haùi cuûa vò töø. T ieáng Vieät voán laø moät ngoân ngöõ khoâng coù hieän töôïng bieán hình töø neân tieáng Vi eät khoâng coù daïng bò ñoäng vôùi tö caùch laø moät phaïm truø ngöõ phaùp. moät ngo ân ngöõ ''Thieân chuû ñe à'' thì yù ngh óa bò ñ oäng kh oâng he à coù mo ät hình thöùc bieåu ñaït naøo nh ö theá. Nhöõng taùc giaû ña õ coâng n haän ke át caáu ñöôïc, bò thöôøng ñöôïc d uøng ñeå dòch caùc k eát caáu bò ño äng cuûa tie án g AÂu Chaâu laø nhö õng keát caáu bò ñoäng, khoâng nha än thaáy ra èng hai v ò töø naøy laø nhöõng v ò töø ngoaïi ñoäng chính d anh tron g ngo ân ngöõ na øo cuõng coù, vaø ngoân ngöõ naøo cuõng duøng chuùng ôû hình thaùi chuû ñ oäng ñeå bieåu ñ aït nhöõng yù nghóa maø caùc taùc giaû a áy goïi la ø bò ñoäng. - Tro ng tieáng V ieät khoâng coù mo ät vai ngh óa naøo coù theå do nghóa cuûa vò töø phaân cho caùc thaønh phaàn caâu n hö trong caùc thöù tieán g Chaâu AÂu. Va äy chæ moät ai muoán a ùp ñaët caùc phaïm truø ngöõ pha ùp cuûa caùc thöù tieáng Chaâu AÂu v aøo tieáng Vieät, moät ngoân ngö õ kh aùc haün loa ïi hình, môùi coù theå no ùi ra èng tieáng Vieät coù Thaùi bò ñoäng. - Veà noäi dung, yù nghóa tình thaùi cuûa bò laø b ình luaän v eà caùi söï tình do v ò töø boå ngöõ bieåu thò nhö moät söï tình ''baát lôïi'' cho chuû theå ha y cho caùi ñoái töôïng ñö ôïc choïn laøm chuû ñe à. N göôïc laïi, yù nghóa tình thaùi cuûa ñöôïc laø bình lua än veà sö ï tìn h aáy nhö moät söï tình ''coù lôïi'' cho chuû theå hay cho sôû chæ cuûa chuû ñeà. - Hôn nöõa, ñöôïc va ø bò tro ng tieáng V ieät chöa ba o giôø maát chuùt yù ngh óa töø vöïng naøo ñeå ta coù theå no ùi ra èng noù ñ aõ ''hö hoùa '' (töùc ngöõ phaùp ho ùa) vaø bieán thaønh nhöõng ''trôï tö ø'', duø khi bo å ngöõ cuûa noù laø ng öõ danh töø hay n göõ vò töø. N ghóa tình thaùi cuûa ñöôïc (''coù lôïi, ñaùng möøng'') vaø cuûa bò (''ba át 1ôïi, ña ùng tieác'') kh oâng bao giôø suy suyeån. Nh öõng ñieàu neâu treân caøng cho thaáy bò, ñöôïc khoâng theå ñöôïc coi laø mo ät tieâu chí ngöõ pha ùp ñeå nhaän d ieän Caâu bò ñoäng, v aø söï pha ân bieät yù nghóa bò ñoäng vaø yù ngh óa chuû ñoäng trong tie áng Vieät laø va án ñeà ngo ân caûnh (duïng pha ùp ), chöù kho ân g phaûi laø vaán ñeà ngö õ p haùp. Chính vì theá, coù theå kha ún g ñònh tieán g Vieät kho ân g coù Thaùi bò ñoäng nh ö laø moät phaïm truø ngö õ phaùp. Ño àng tình vôùi quan ñieåm thöù nh aát naøy coøn coù ha i taùc giaû Hoaøng D uõng vaø Buøi Maïnh Hu øng. Tro ng Nhöõng tri thöùc vaø kyõ naêng veà tieáng Vieät caàn ñöôïc daïy vaø hoïc ôû nhaø tröôøng phoå thoâng [8, tr. 6 6-67], khi baøn veà vò töø, hai taùc giaû ñ aõ nhaän ñònh : bò v aø ñöôïc thöôøng ñöô ïc coi laø "chæ toá cuûa thaùi bò ñoäng". Nhöng tieáng V ieät khoâng coù "thaùi b ò ñ oäng", vì vai ngh óa cuûa Ñeà khoâng bò g iôùi haïn n hö chuû ngöõ trong caùc thöù tieáng Cha âu AÂu. H ai vò töø naøy ñeàu g iöõ nguye ân nghóa töø v öïng, ne ân khoâng theå xeáp vaøo loaïi hö töø ("chæ toá"). Boå ngö õ cuûa noù coù theå laø da nh ngö õ hay laø vò n göõ. Kh i boå ngö õ cuûa bò hay ñöôïc laø vò n göõ, hai v ò töø naøy coù theå ñöôïc coi laø moät thöù vò töø tình thaùi, d uø chuû theå cuûa n où khoâng truøng vôùi chuû theå cuûa vò n göõ laøm boå ngöõ trö ïc tieáp cho n où. 2. N höõng taùc g iaû u ûng hoä quan n ieäm tieáng Vie ät k hoâng coù da ïng bò ñoäng va ø caâu bò ñoän g coøn dö ïa treân quan nieäm raèng caùc ño äng töø bò vaø ñöôïc laø n höõng ño äng töø ngoaïi ñoäng chính danh, neân kho âng theå coi chuùng laø da áu hieäu ngö õ ph aùp bieåu hieän quan he ä b ò ñ oäng. Ng uyeãn K im Thaûn (1977 ) cho raèng ñ oäng töø bò, ñöôïc laø nhö õn g ñoäng töø ño äc laäp ño ùn g vai troø chính trong boä pha än vò ngö õ cuûa caâu chöù kh oâng ph aûi laø hö töø bieåu thò d aïng b ò ñoäng cuûa ñoän g töø. Daïng ch uû ñoäng vaø daïng bò ñoän g laø phaïm truø ngöõ phaùp cuûa tieåu loaïi ñoäng töø ngo aïi ñoäng . Ñoäng töø tieáng V ieät khoâng coù ph aïm truø daïng theo khaùi nieäm tru yeàn tho án g. YÙ ngh óa bò ñ oäng cuûa caâu noùi ñöôïc bieåu thò baèng hai caùch. a) Ca ùch thöù nhaát laø ñaûo traät töï cuûa ñoäng töø ngoa ïi ño än g vaø danh töø bieåu thò ñoái töôïng chi phoái cuûa ño äng töø a áy . Ví duï: Song nhöõng veát th öông ñang haøn gaén d aàn da àn . (TD T, 58) b) Caùch bieåu thò thöù ha i cuûa yù nghóa bò ñoäng laø duøng nhöõng ñ oäng töø chòu ñöïng may ruûi phaûi, chòu, maéc, bò va ø ñöôïc ñaët lieàn ñoäng töø ngoa ïi ñoäng. V í duï: Choàng vaãn bò ñaùnh bò troùi suoát ñeâm. (NTT, 95) Caùch bieåu thò baèng phöông tieän töø vö ïn g naøy coøn coù sa éc thaùi may ruûi. Ñöôïc bieåu thò söï ma y maén cho chuû th eå. Ñöôïc coù nghóa laø ''tieáp n haän mo ät caùch ma y maén' ' ''co ù dòp toát ñeå laøm caùi gì'', ''ñöôïc pheùp (may ma én) laøm caùi gì'', ví d uï: - Toâi sung söô ùng ñöôïc la õn h ca ùi traùch n hieäm k eát thuùc leã khai maïc. (HCT, II,78). bò b ieåu thò söï ruûi ro cho chuû the å. Coù khi noù coù ng hóa laø “khoâng may maén...'', v í duï: - Toâi bò g aõy chaân. Kh oâng theå coi ña ây laø nhöõng töø toá bieåu thò daïng bò ñoäng, bôûi vì daïng bò ñoäng cuûa ñoäng töø chæ coù theå do ñoäng töø ngoaïi ñoäng ñöôïc hình thöùc hoùa taïo thaønh, khaùch theå phaûi chi phoái laïi chuû theå vaø ta coù the å giaûi bieán caâu theo d aïng chuû ñoäng. To ùm laïi, bò, ñöôïc vaãn ñö ôïc duøng nhö ñoäng töø ñoäc laäp; boå ngöõ cuûa noù coù theå laø: danh töø, ñ oäng töø, tính töø hay mo ät töø toå [16, tr. 237-241]. Quan ñieåm cuûa Nguyeãn K im Thaûn ñö ôïc N guyeãn Min h Thuyeát (1986, 1998) u ûn g hoä laøm saùng toû theâm. Tuy n hieân, duø kho âng thöøa nhaän tieáng Vieät coù daïng bò ño äng nhö caùc ngo ân n göõ Ch aâu AÂu, nhö ng ca û ha i taùc giaû ñeàu cho ra èng tieáng Vieät coù caùch bieåu hieän yù ngh óa bò ño än g rieâng cuûa mình, ñoù laø caùch bieåu hieän ba èng caáu truùc cuù phaùp (N guyeãn Kim Thaûn) h ay ph öông tieän töø vö ïng (Ng uyeãn Min h Thuyeát). 3. Ñ inh V aên Ñ öùc [6, tr. 139-141] thì ch o raèng hai töø bò vaø ñöôïc chöa ñöôïc xem laø hö töø thöïc sö ï, taùc gia û x eáp vaøo n hoùm caùc ño äng töø tình thaùi ngöõ phaùp, laø nhöõng ñoän g töø troáng ngh óa. ÔÛ chuùng caùc yù nghóa töø vöïng laø raát ít, chuùng ñ aõ ñöôïc ngöõ ph aùp hoa ù nhön g laïi chöa trôû tha øn h nhö õn g hö töø thöïc söï, n höõng ñ oäng töø n aøy coù noäi ha øm raát heïp n eân ngoaïi dieân phaûi roäng- chuùng luoân luoân coù thaønh toá phuï, ví duï: - Kh oâng caàn giaûi quye át tieáp. - Chöa coù theå laøm x ong. - Ña ng muoán gaëp tha ày giaùo. - Cuõng ñònh ñe án thaêm anh. - Ña õ toan ghi cheùp laïi. - Chaúng daùm laøm phieàn baïn. - Coøn ñöôïc thö ôûng nö õa. - Ña õ bò cheâ traùch nhieàu. Theo o ân g, xeùt treân phö ông dieän n göõ nghóa , caùc ñoäng töø na øy coù hai ma ët, moät maët chuùng ma ng yù nghóa ngöõ phaùp vôùi tín h caùch laø m oät trung taâm ngö õ phaùp tron g toå hô ïp vôùi tha ønh toá kha ùc, coù theå ñ oùng vai troø cuûa tieâu chí ng öõ p haùp, trong q uan heä vô ùi y ù ng hóa tieáp thuï- bò ñoän g. Nh öng moät maët khaùc, chuùng coøn mang yù nghóa tình thaùi tham gia dieãn ñaït caùc n haän xeùt ñ aùnh g iaù chu û quan cuûa ngöô øi noùi, tính muïc ñích cuûa phaùt ngoân. Kh i dieãn ñaït caùc yù ngh óa caùc töø ñöôïc, bò moät ma ët laø p höông tie än dieãn ñaït yù nghóa ngö õ p haùp tieáp thuï nhön g tieáp thuï ô û ñ aây co ù theå ñöôïc hieåu the o sa éc thaùi “may” ha y “ruûi”, ma ø “may” ha y “ruûi” laø theo nha än thöùc vaø ñaùnh giaù cuûa ngö ôøi noùi- do ño ù bò vaø ñöôïc cuõng laâm thôøi trôû thaønh nhöõng töø tình thaùi. Tình h ình ño ái vôùi ca ùc ñoäng töø kha ùc trong nhoùm n aøy, treân nguy eân taéc cuõng nhö vaäy, ñieàu ñoù khieán chuùng trô û tha ønh nhöõng ñoäng töø tình thaùi- ngö õ phaùp. 4. Tho ân g qua v ieäc so saùnh ng öõ nghóa , ngöõ ph aùp cuûa ñöôïc, bò, phaûi trong tie áng Vieät vôùi ban, t’raân trong tie án g Khmer, Vuõ Ñ öùc N ghieäu [11 , tr. 13-24] cuõng coù caùch nhìn n haän nhö sa u: - YÙ n ghóa b ò ñoäng cuûa caùc töø ñöôïc, bò laø do ngh óa “töï noù” chöù kho âng phaûi laø yù ng hóa bò ño äng do söï caáu taïo daïng bò ñ oäng (passive vo ice) ñem ñeán. V ì vaäy, ñoù laø nhöõng töø coù yù nghóa thuï ñoäng chöù khoâng phaûi laø nhöõng töø ôû daïng bò ñoäng hay yeáu toá taïo daïng bò ñoäng cho ñoäng töø khaùc. - Tro ng tieáng Vieät, caùc caáu truùc cuù phaùp bò ñoäng coù theå ñö ôïc taïo laäp nhôø nhöõng töø coù yù ng hóa thuï ñoäng h oaëc v ôùi caáu truùc coù töø mang ngh óa thuï ñoäng .Vaø nhö õng töø naøy laïi hoa øn toaøn kho âng phaûi laø nh öõng töø ñöôïc bieán hình ñ eå theå hieän daïng bò ñoäng (ñöô ïc hieåu vôùi tö caùch laø moät phaïm truø ngöõ phaùp), cho neân coù theå noùi caùch khaùc raèng: ñ eå theå hieän caùi yù nghóa töông ñöông vôùi y ù nghóa cuûa daïng b ò ñoäng tro ng caùc ng oân ngö õ bieán hình Chaâu AÂu , tieáng V ieät (ngoân ng öõ ñôn laäp , khoâng bieán hình) ñaõ söû duïng caùc p höông thöùc töø v öïng chöù khoân g pha ûi laø nhö õng phö ông thöùc thuoäc v eà ngöõ p haùp. 2.2. Quan ñieåm cho raèng tieáng Vieät khoâng c où daïn g bò ñoäng vô ùi tö caùc h laø moät phaïm truø ngöõ phaùp cuûa ñoäng töø, nhön g vaãn c où theå noùi ñeán keát caáu caâu bò ñoäng trong tieáng Vieät. Ng öôïc v ôùi quan nieäm treân, moät soá nhaø n ghieân cöùu kha ùc laïi cho raèng tro ng tieáng Vieät ma ëc duø kho âng coù p haïm truø bò ñ oäng vôùi tö caùch laø moät ph aïm truø hình thaùi hoïc nhöng vaãn coù caáu tru ùc bò ñ oäng ha y ca âu bò ñ oäng. 1. Nguye ãn Phuù Phong (1976) thöøa nhaän “bò ñoäng ” nhö moät ph aïm truø ngö õ phaùp taùch bieät tron g tieáng V ieät. OÂng bieän lua än raèng coù theå xaùc laäp mo ät caëp caâu chuû ñoäng - bò ñ oäng tieáng V ieät töông öùng veà maët chuyeån dòch v ôùi caëp caâu chuû ñoäng - b ò ño äng tro ng tieáng Pha ùp , vaø chæ roõ moái qua n heä hình thöùc giöõa caùc thaønh phaàn cuûa moãi caëp ca âu trong nh öõng thua ät ngöõ chung . OÂng cuõng cho ñöôïc, bò, do laø n höõng trô ï töø bò ñoän g. 2. H oaøng Troïng Ph ieán (1980) qu an nieäm “tro ng tieáng V ieät phöông thöùc ñoái laäp bò ñoän g vaø chuû ñoäng khoâng phaûi b aèng con ñö ôøng ng öõ phaùp thuaàn tuyù maø ba èng con ñöôøng töø vöïn g - ngöõ phaùp”. Theo taùc giaû, quan heä cuù phaùp tron g caâu bò ñoäng tieáng V ieät ñöôïc bieåu hieän nhö sau: - Boå n göõ ñoái töôïng trong caâu chuû ñoän g trôû thaønh chuû n göõ trong caâu bò ñ oäng töông öùng. - Vò ngö õ bao goàm caùc tö ø bò, ñöôïc, do keøm theo ñoäng töø ngoaïi ñoäng. - Chu û theå ôû caâu chuû ñ oäng kh oâng baét b uoäc p haûi xua át hieän trong caâu b ò ñoäng töông öùng. 3. Coøn N .V. Stankev ich (1982) khi ño ái chieáu tieáng V ieät vôùi ba loaïi hình tieáng Haùn, taùc giaû ña õ nhaän ñònh v eà keát caáu bò ñoäng vaø yù nghóa bò ñoäng tron g tieáng Vieät n hö sau: ÔÛ tieáng V ieät hieän ñaïi co ù 6 kieåu caâu b ò ñoäng : V1 : Ñ + V : Thö vieát xong. V2 : Ñ + Tt + V: Chöõ Haùn khoù vieát. V3 : V + Ñ : (Tre ân töôøng ) tre o moät b öùc tran h. V4 : Ñ + thuï ñoäng + C + V: Toâi bò thaày phaït. V5 : Ñ + laø do + C + V : Tranh naøy laø do An veõ. V6 : Ñ + V + C: AÙo thaém nöôùc. Theo taùc gia û k ieåu ca âu bò ñoän g ñöôïc duøng roän g raõi nhaát tron g tieáng V ieät laø V4 coù ñoäng töø thuï ñ oäng laøm vò ngöõ. Baø nhaän ñònh tieáng V ieät coù maáy ña ëc ñieåm nhö sau veà caùch die ãn ñaït yù ng hóa bò ñoäng: - Kie åu ca âu coù ñ oäng tö ø thuï ñoäng laø kieåu phoå b ieán khaù ro äng; - Trong kh i trình ba øy yù nghóa bò ñoäng , coù söï pha ân bieät roõ giöõa trö ôøng hô ïp “may , toát” vaø trö ôøng hô ïp “ruûi, xa áu ”; - Caùi maø ngöô øi ta go ïi laø “caâu bò ñoäng ” chæ laø moät tröôøng h ôïp caù bieät trong nh öõng bieán theå coù theå coù cuûa kieåu caâu coù ñoäng töø thuï ñ oäng; - Va i tro ø cuûa hö töø trong caâu bò ñoäng laø moät va i troø kho âng roõ n eùt laém.[14, tr. 174- 185 ] 4. Leâ X uaân Tha ïi (19 89) cuõn g taùn ño àng moät q uan ñieåm töông töï, khi cho raèng tieáng Vie ät maëc du ø k hoâng coù caùc caâu b ò ñ oäng ho aøn toaøn g ioáng nhö caâu b ò ñoäng trong caùc n goân ngö õ Cha âu AÂu nhöng cuõng coù loaïi caâu coù theå goïi laø caâu bò ñoäng vôùi n höõng ñ aëc ñ ieåm sau: - Chu û n göõ cuûa caâu b ieåu thò ñoái töôïng haønh ñoäng chöù kho ân g phaûi laø chuû theå h aønh ñoäng. - Vò ngö õ cuûa caâu bò ñoäng do ta ùc ñoäng ca ùc ñoäng töø bò, ñöôïc ñaûm n hieäm. - Sau vò ngöõ laø moät cuïm chu û vò. Ví duï: Em hoïc sinh naøy ñöôïc coâ giaùo khen. Thaønh phoá Vinh bò maùy bay giaëc taøn phaù. Ng oaøi ra, ta ùc giaû cuõng thöøa n haän caùc caâu b ò ñoäng coù nh öõng b ieán theå v aéng bò, ñöôïc, kieåu: Böõa côm ñaõ doïn ra. Ngoâi nhaø naøy xaây baèng gaïch. [5, tr. 8-18 ] 5. Hai taùc giaû D ieäp Quang Ban vaø N guye ãn Thò Thuaän (20 00) cuõn g beânh vöïc cho sö ï toàn taïi cuûa caâu bò ñoäng tron g tieáng V ieät. Theo hai taùc giaû, da ïng (thaùi) bò ñ oäng trong tieáng Vie ät khoâng phaûi laø daïng cuûa ñ oäng töø ma ø laø daïng cuûa moät kieán truùc rieâng vô ùi n höõng ñaëc tröng n göõ pha ùp vaø ngöõ nghóa xaùc ñ ònh. Caùc taùc gia û naøy laäp luaän raèng ñ oäng töø trong tieáng Vie ät khoâng bieán h ình töø, tron g luùc ñoù phaïm truø daïng bò ñoän g, theo caùch hieåu cuûa caùc nhaø ngh ieân cöùu ngoân n göõ AÁn- AÂu, thì ga én lieàn vôùi daïng thöùc bieán h ình cuûa ñoäng töø trong caùc ngo ân ngöõ coù bieán hình töø. Ke át luaän hieån nhieân laø ñ oäng töø tieáng Vieät, ne áu theo caùch nhìn hình thaùi hoïc ño ù, thì k hoâng theå coù daïng bò ño än g. Tuy nhieân , h ai taùc gia û na øy löu yù raèng vieäc x em xeùt daïng b ò ñ oäng nhö va äy môùi chæ laø keát luaän veà hình thaùi cuûa ñoäng töø, chöù kho âng pha ûi noùi ve à phaïm truø y ù nghóa cuûa thaùi bò ñ oäng va ø caùch bieåu hieän ng öõ pha ùp tính cuûa noù trong tie án g Vieät. Pha ïm tru ø da ïng bò ñoäng cuûa tieáng V ieät, theo hoï, va ãn coù ñuû tö caùch moät p haïm truø ngö õ phaùp v ôùi ñieàu kieän “baét b uoäc” cuûa ngöõ phaùp laø sö ï coù maët cuûa yù ng hóa ngö õ p haùp pha ûi ñö ôïc theå hieän (ña ùnh daáu) baèn g phöông tieän hình thö ùc theo loái ngöõ p haùp ngh óa laø hoaëc ba èn g phuï toá, hoaëc ba èng hö töø, tra ät töï töø hay caùc phöông thöùc ng öõ p haùp kha ùc, vaø nhö õng phöông thöùc ng öõ phaùp ño ù coù theå ñ öôïc du øn g taùch rieâng h oaëc du øng phoái hôïp vôùi nhau . Theo ño ù, caùc taùc gia û ñaõ xaùc ñ ònh ña ëc ñieåm cuûa ke át caáu bò ñ oäng tieáng Vieät nhö sa u: - Phöông thöùc ngöõ pha ùp thích hôïp vôùi vieäc d ieãn ñaït yù n ghóa ngö õ ph aùp bò ñ oäng tro ng tieáng Vieät la ø hö töø vaø traät töï töø. - Tính chaát cuûa ñoäng töø tham gia keát caáu bò ñoäng laø ñoäng töø ngoaïi ñoäng vaø coù quan heä nghóa vôùi thöïc theå ne âu ôû danh töø laøm chuû ngö õ cuûa toaøn caâu, ñöùng trö ôùc töø bò, ñöôïc. - Caáu tru ùc ngh óa cuûa caâu bò ñoäng:  Caùc vai n ghóa coù kha û naêng tham gia vaøo chöùc vuï ngö õ p haùp cuûa caâu bò ño äng laø theå ñoái töôïng, theå tieáp nhaän, theå ñích, theå ñöôïc lôïi, theå bò haïi, theå vò trí.  Lo aïi hình söï theå cuûa caâu bò ño äng laø haønh ñoäng v ôùi hai ñaëc trö ng [+ñoäng] vaø [+chuû y ù]. - Xeùt veà ma ët cuù pha ùp, caâu b ò ñoäng laø caâu coù h ai keát caáu chuû v ò, kieåu: C – V [C- V]. No ùi chung , theo ha i taùc giaû naøy, d aïng bò ño än g tro ng tieáng V ieät khoâng p haûi laø daïng cuûa ñoän g töø, maø laø d aïng cuûa mo ät k ieán truùc rieâng vôùi nhö õn g ñaëc trö ng ngö õ phaùp v aø ngöõ ng hóa xaùc ñònh . Tröôùc ñaây, D ieäp Qua ng Ban [2, tr. 149-153 ], cho ra èng yù ng hóa bò ñoäng cuûa caâu tieáng Vieät ñ öôïc ta ïo ra bôûi hai ñieàu kieän sau : - Söï coù maët cuûa m oät trong hai töø bò, ñöôïc ñaõ hö hoùa; - Sau caùc töø bò, ñöôïc coù maët moät keát caáu chuû– vò, trong ñoù yeáu toá chín h trong v ò ngö õ laø ñoäng töø n goaïi ñoäng , chuû ngö õ cuûa ñoäng töø p haûi khaùc v ôùi chuû ng öõ cuûa toaøn caâu (töùc laø chuû n göõ ñöùng tröôùc bò, ñöôïc), vaø chuû ngö õ cuûa ñ oäng töø coù theå v aéng ma ët trong ví d uï sau ña ây . Ví duï: (1) Giaùp ñöôïc (thaày) khen. Va ät n eâu ôû chuû ng öõ tro ng caâu b ò ñ oäng thöô øng giöõ vai ño ái töôïng tröïc tieáp cuûa haønh ñ oäng neâu ô û ño än g töø ñöùng sau bò, ñöôïc, nhöng cuõng coù theå giöõ n höõng va i k haùc. Duø laø vai ñoái töôïng tröïc tieáp hay vai khaùc, nhö õng vaät neâu ôû chuû ng öõ b ò ñ oäng nha át thie át phaûi coù maët trong caâu khoâng b ò ñ oäng töôn g öùng. Ch aúng haïn, caâu bò ñoäng (1) coù caâu khoâng b ò ñ oäng töôn g öùng, trong ñoù Giaùp laø yeáu toá baét buoäc, n hö trong ví du ï sau ñaây: (2) Thaày khen Giaùp. Theo caùch h ieåu vöøa ne âu , coù theå keát lua än ra èng trong tieáng V ieät coù kieåu caâu bò ñoäng ñoái laäp v ôùi kieåu caâu khoâng bò ñoäng, maëc duø kho ân g coù söï ph aân bieät ñoäng töø ôû daïng bò ñoäng vaø ñoäng töø ôû daïng chuû ñoäng. 6. N guye ãn Th ò Vieät Thanh (2002) cuõng ñoàn g quan nieäm raèng tie án g Vie ät coù toàn taïi caâu bò ño äng. Taùc giaû ña õ neâu moät so á nhaän xeùt cuûa mình veà loa ïi caâu bò ñoäng cuûa tieáng N haät vaø tie áng Vie ät [1 5, tr. 25-30]: “ …vaán ñe à caâu bò ñoäng cuûa tieáng Vieät cho ñe án nay v aãn chöa daønh ñöôïc söï qua n taâm thích ñaùng töø phía caùc nha ø n goân ngö õ. Ngöô øi ta chæ môùi ba øn ñeán nhö õng caâu bò ñoäng “ñieån hình ”, coøn ra át nhieàu tröôøn g hôïp khoâng ñieån h ình thì chöa ñö ôïc baøn tôùi. Do vaäy, ng öôøi söû duïng môùi chæ b ieát duøng caùc töø bò, ñöôïc… moät caùch töï nhieân chöù chöa coù yù thö ùc pha ân bieät k hi naøo thì ca ùc töø n aøy bieåu thò ngh óa bò ñoäng, khi naøo khoâng ”. 7. Tho ân g qua cuoán saùch giaùo k hoa N göõ va ên 7 - taäp II (2 003) ta tha áy ca ùc taùc g iaû ña õ coâng nha än trong tieáng Vieät coù caâu bò ñoäng neân töø ña áy môùi daønh troïn hai tie át daïy cho noäi dun g Chuyeån ñoåi caâu chuû ñoäng thaønh caâu bò ñoäng. Noäi d ung ba øi giaûng ôû tieát thöù nhaát ñö ôïc trình b aøy nh ö sa u: - Caâu chuû ñoäng laø caâu coù chuû ngöõ chæ ngöô øi, vaät thöïc hieän mo ät h oaït ñoän g höôùng vaøo ngö ôøi, vaät k haùc (chæ chuû theå cuûa hoaït ñoän g). - Caâu bò ñoäng laø caâu coù chuû ng öõ chæ ngö ôøi, vaät ñöôïc hoaït ñoän g cuûa ng öôøi, vaät kh aùc höô ùng va øo (chæ ñ oái töôïng cuûa hoaït ño äng). - Muïc ñích cuûa vieäc chuyeån ñoåi caâu chuû ñoäng thaønh caâu bò ñoäng: Vieäc chuy eån ñoåi caâu chuû ñoäng thaønh ca âu b ò ñ oäng (vaø ngöôïc laïi, chuy eån ñoåi caâu bò ñoäng thaønh ca âu chuû ñoän g) ô û moãi ñoaïn vaên ñe àu nhaèm lie ân keát caùc ca âu tro ng ño aïn thaønh moät maïch vaên thoáng nha át [37, tr. 57 -5 8; 64-65 ]. Tieåu keát: N hìn chung, vaán ñeà p haân bieät giöõa ngöõ phaùp vaø töø vöïng laø chuyeän raát quan troïng, b aây giôø ne áu phaân b ieät caâu chuû ñoän g vôùi caâu bò ñoäng , nghóa chuû ño än g vôùi ngh óa bò ñoän g thì thöû xe m nhöõng sö ï p haân bieät aáy ñaõ ng öõ phaùp h oùa chöa? Ngöõ phaùp hoùa laø töø moät thöïc töø bieán thaønh moät hö töø, moät töø coâng cuï. Ví du ï: töø “cho” laø v ò töø (ño än g töø) coù ng hóa chæ hoaït ño än g - chuyeån q uyeàn sôû höõu cuûa mình sa ng quyeàn sôû höõu cuûa ngöôøi k haùc. Nhöng maø “cho” coøn ñöô ïc duøng nhö laø moät giôùi töø. Ví d uï: Meï côûi aùo cho. thì “cho ” khoân g coøn ng hóa laø chuyeån q uyeàn sôû höõu cuûa meï sang con, m aø söï xua át hieän cuûa “cho” laøm vò ngöõ na øy coù n ghóa “côûi a ùo giuùp con”. Coøn hai töø bò vaø ñöôïc khoâng phaûi laø moät coâng cuï ngöõ phaùp, ñoù laø nhöõng v ò töø (laø ñoän g töø) raát bình thöôøng coù theå x eáp vaøo vò töø tình thaùi (bò laø g aëp moät chuye än khoâng may- ñöôïc laø g aëp mo ät chuy eän ma y maén), khoâng coù tröô øn g hôïp naøo chuùng maát ngh óa töø vöïng. 3. ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHAÏM VI NGHIEÂN CÖÙU Ng öôøi vieát lua än vaên chæ taäp trung vaøo vieäc kha ûo saùt nhöõng vaán ñeà coù lieân qua n ñeán “Caâu b ò ñoäng” vaø “N ghóa bò ñoäng ” trong tieáng V ieät. Vie äc kha ûo sa ùt veà caùch d uøng ha i töø bò vaø ñöôïc tron g caâu tie áng Vie ät n haèm xaùc ñònh nhöõng “chæ toá” cuûa “caâu bò ñoäng“ vaø “nghóa bò ñoäng” v aø nhöõng caùch khaùc ñeå dieãn ñaït yù nghóa bò ñoäng trong tieáng Vieät. Töø ño ù, xaùc ñònh roõ laø tron g tieáng Vieät coù toàn taïi hay k hoâng toàn taïi “thaùi bò ñ oäng” cuõng nhö “caâu b ò ñoäng”. D ó nhieân , trong khuoân khoå moät luaän va ên Cao hoïc, coøn nhieàu ñ ieàu chuùng toâi chöa laøm ñöô ïc, ví duï kh où coù theå thoáng keâ heát taát caû caùc maãu caâu coù sö û duïng caùc töø bò vaø ñöôïc ôû moät soá va ên baûn thuoäc nhöõng theå loa ïi khaùc nhau vôùi caùc p hong caùch khaùc nha u, ñoàn g thôøi kho âng theå trích daãn he át nhöõng quan ñ ieåm veà tha ùi bò ñoäng tron g tieáng V ieät cuûa nhöõng taùc gia û trong v aø ngoa øi nö ôùc; cuõng nhö kh où coù theå thoáng k eâ tro ïn v eïn caùc kieåu caâu theå hieän “ng hóa bò ñoäng” trong lôøi a ên tie án g noùi haèng nga øy cuûa ngöô øi V ieät... Ch uùng toâi hi v oïng raèng ñaây cuõng laø vaán ñ eà daønh ñöôïc sö._.ï quan taâm vaø chuù yù cuûa nhieàu n göôøi. Trong töông lai, neáu coù ñieàu k ieän chuùng to âi seõ tieáp tuïc trieån khai vaø ngh ieân cöùu moät caùch ñaày ñuû hôn. 4. NGUOÀN TAØI LIEÄU THAM KHAÛO VAØ NGÖÕ LIEÄU Ñe å hoaøn thaønh ñö ôïc lua än vaên n aøy, nhö õng taøi lieäu höõu qu an ña õ ñöôïc söû du ïn g. Ng uoàn taøi lieäu naøy ñ öôïc chia thaønh hai loa ïi: taøi lieäu tham khaûo va ø ngöõ lie äu . Taøi lieäu tha m kha ûo chu û y eáu laø caùc coâng trình ng hieân cöùu cuûa caùc nhaø ng oân ngö õ h oïc trong n öôùc ve à vaán ñeà ngö õ p haùp tieán g Vieät, trong ñoù coù ba øn ñeán caâu chuû ñ oäng vaø caâu bò ñoän g trong tieáng Vieät, ñöôïc in tron g sa ùch vaø taïp chí chuyeân ngaønh . Ng uoàn ngö õ lie äu b ao goàm caùc trích daãn töø caùc tieåu thuyeát, truyeän ngaén, kyù va ên hoïc cuûa caùc taùc giaû teân tuoåi nh ö:  Ho aøng Ngoïc Phaùch (Toá Taâm)  Ho à Bieåu Chaùnh (Boùng ngöôøi qua; Ngoïn coû gioù ñuøa)  Ng oâ Taát Toá (Taét ñeøn)  Na m Cao (Chí Pheøo; Soáng moøn)  Ho à Chí Minh (vaên Hoà Chuû Tòch)  Thaïch Lam, Nguy eãn Coâng Hoan, Ngu yeân H oàng (Vaên chöông Töï löïc vaên ñoaøn)  Ng uyeãn Min h Chaâu (Daáu chaân ngöôøi lính)  Ma V aên K haùng (Ñaùm cöôùi khoâng giaù thuù; Traêng non)  Ng uyeãn Khaéc Töôøng (Maûnh ñaát laém ngöôøi nhieàu ma) Ño àng thôøiø thoâng qu a töï ñieån tieáng V ieät [43, tr. 7- 911], chuùng toâi taäp hô ïp danh sa ùch ta át ca û nhö õng töø laøm boå ngö õ cho ñöôïc vaø bò, ñ aëc bieät laø nhö õn g ca âu thoaïi g iao tie áp haøng n gaøy cuûa ngö ôøi Vieät. Chính nguoàn ngöõ lieäu na øy giuùp chuùng toâi coù ca ùi nhìn khaùch q uan ñ oái vôùi ñoái töôïng caàn khaûo sa ùt. Tuy n hieân do thôøi gia n vaø ñ ieàu kieän coù haïn neân chuùng toâi kho âng theå tham khaûo ñö ôïc taát caû caùc coâng trình vieát veà va án ñ eà naøy. Hy v oïng trong thôøi gian tôùi, chuùng toâi seõ tìm theâm ñ öôïc nh ieàu coâng trình nghieân cöùu cuûa nhö õn g ngöô øi ñi tröô ùc ñeå môû roäng taàm nhìn cuûa mình. 5. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU Theo phöông phaùp p haân loa ïi cuûa h ai nha ø n göõ hoïc chöùc naêng Cha rles Li vaø Sa ndra A. Thompson (1 976) thì caùc ngoân n göõ cuûa nha ân loaïi ra thaønh boán loaïi hình khaùc nhau : - Ngoân ngöõ thieân chuû ngöõ; - Ngoân ngöõ thieân chuû ñeà; - Ngoân ngöõ thieân chuû ñeà va ø thieân chuû ng öõ; - Ngoân ngöõ kh oâng th ieân chuû ñeà va ø cuõng khoân g thieân chuû ngöõ. Trong ngoân ngöõ ho ïc Vieät Nam döô øng nhö coù moät thoùi quen ñoàn g nhaát tieáng Vieät, moät n goân ng öõ ñôn laäp tieâu bieåu vaø ñieån hình, vô ùi tieáng Pha ùp , moät ng oân ngö õ b ieán hình ña aâm tie át v aø ña hình vò ñieån h ình. Chính v ì vaäy caùc taùc giaû theo xu höô ùn g naøy thöôøng chia tieáng Vieät ra laøm hai thaùi: thaùi chuû ñ oäng va ø thaùi bò ñoäng . Tro ng khi ñoù taát caû caùc taùc giaû ñi theo h öôùng ng öõ p haùp chöùc naên g ñeàu tuyeân b oá ra èn g nhöõng thöù tie áng “Thieân chuû ñeà” (trong ñoù coù tieáng Vieät) kho âng coù söï phaân bieät a áy . Ñieàu na øy coù nghóa laø caùc taùc giaû ñi theo höôùng ngöõ pha ùp chöùc naêng chuû tröông tieáng V ieät thuoäc ngoân ng öõ thie ân v eà Ñ eà - Thuye át chö ù khoâng thieân ve à Ch uû ngöõ - V ò ngö õ. Treân cô sôû ñ où, ta coù theå nhìn nhaän raèng ngoân ngöõ hoïc laø mo ät khoa h oïc thöïc ngh ieäm, mo ät k hoa h oïc kinh nghieäm, töùc laø n où caên cöù vaøo moät söï thaät kha ùch qu an, kh oâng aùp ña ët b aát cöù mo ät tie àn ñeà gì khoâng coù baèng chöùng tro ng tieáng n oùi h aøng ng aøy cuûa n göôøi baûn ngöõ. Trong qua ù trình tieáp caän, k haûo sa ùt, p haân tích va ø lyù giaûi ñoái töôïng , chuùng toâi coá gaéng tìm ñoïc caùc coâng trình coù lieân quan ñ eán vaán ñeà caâu chuû ño än g vaø caâu bò ñoäng trong tieáng V ieät; quan saùt vaø söu taàm caùch sö û d uïng ngoân ngöõ tro ng giao tieáp ha øng nga øy cuûa ngö ôøi Vieät. Beân caïnh ñ où, chuùng toâi tìm hieåu caùch söû duïng caâu coù töø bò vaø ñöôïc trong caùc tieåu thuyeát, tru yeän ng aén, kyù vaên ho ïc cu ûa ca ùc taùc giaû tie âu bieåu q ua töøng thôøi ky ø. Ñoàn g thôøi thoâng qua töï ñieån tie áng Vieät, chuùn g toâi taäp hôïp da nh saùch taát ca û nhöõng töø laøm b oå ngöõ cho ñöôïc va ø bò. Treân cô sôû ñ où, chuùng toâi thoáng keâ, phaân tích, lyù giaûi vaø ruùt ra caùc ñaëc ñieåm phoå quaùt veà caùch nh ìn nha än caâu chuû ñoäng va ø caâu bò ñoäng tro ng tieáng Vieät. Chu ùn g toâi hy v oïng raèng ph öông p haùp thoáng keâ vaø caùch vaän d uïng maùy v i tính seõ trô ï löïc chuùn g toâi ít n hieàu trong vieäc tìm ra nhöõng caâu traû lôøi töông ñoái chính xa ùc, giuùp ích cho ngöôøi hoïc vaø söû duïn g ngoân n göõ. N goaøi ra, chuùng toâi kieåm tra tö lieäu ñaõ thoáng keâ ñöôïc baèng phöông p haùp pho ûng vaán trö ïc tieáp ngöôøi baûn ngö õ. Bôûi v ì vaên noùi thöôøn g sinh ñoäng , phong phu ù, ña d aïng, ma øu sa éc hôn vaên vieát. 6. CAÁÂU TRUÙC NOÄI DUNG CUÛA LUAÄN VAÊN N goaøi “Mô û ñaàu” vaø “Keát luaän ”, lua än vaên ñ öôïc trieån khai thaønh ba chöông : CHÖ ÔNG 1: NHÖÕNG TIEÀN Ñ EÀ LYÙ THUYEÁT Go àm 33 tra ng, töø tran g 21 ñeán trang 53 CHÖ ÔNG 2: NHÖÕNG “CHÆ TOÁ” CUÛA “CAÂU BÒ Ñ OÄNG” V AØ “NGH ÓA BÒ ÑO ÄNG” Go àm 33 tra ng, töø tran g 54 ñeán trang 86 CHÖ ÔNG 3: NHÖÕNG CAÙCH KH AÙC ÑEÅ D IEÃN Ñ AÏT “NGH ÓA BÒ Ñ OÄNG ” TRON G TIEÁN G V IEÄT Go àm 14 tra ng, töø tran g 87 ñeán trang 100 Cuoái cuøng laø ta øi lieäu tha m khaûo vaø ngöõ lieäu trích da ãn vôùi 47 danh muïc vaø ph uï luïc: Phuï luïc I: N höõng nhaän xe ùt veà noäi dung baøi gia ûn g Chuyeån ñoåi caâu chuû ñoäng thaønh caâu bò ñoäng (Ngö õ vaên 7 taäp II) Phuï luïc II: Th oáng keâ da nh saùch caùc vò töø coù “nghóa chuû ñ oäng”(N CÑ ) v aø “ngh óa bò ño äng” (NBÑ) kh i ñaët sau bò vaø ñöôïc -oOo - Chöông 1 NHÖÕNG TIEÀN ÑEÀ LYÙ THUYEÁT 1.1 Chuû ñeà vaø Chuû ngöõ Trong maáy naêm gaàn ñaây, “Chuû ñe à” (topic hay theme), “Chuû n göõ”, “Tính thieân chuû ñeà” vaø “Tính thieân chuû ngöõ” ñaõ trôû thaønh n höõng k haùi nieäm tru ng taâm trong caùc cuoäc thaûo lua än veà loaïi h ình ho ïc ngo ân ngöõ. Coù ha i vaán ñ eà ñöôïc baøn b aïc trong nhöõng cuoäc thaûo luaän naøy. Vaán ñeà thöù nh aát coù tính chaát kha ùi nieäm; vaán ñeà thöù ha i coù tính chaát kinh ng hieäm. Tröôùc tieân, ta coù theå ho ûi x em laøm theá naøo ñeå phaân bieät ha i khaùi nieäm “Chuû ñeà” vaø “Chuû ngö õ” ñeå coù theå cho ta moät caùch p haân loaïi höõu hieäu ñe án toái ña. Thöù ñeán, ta co ù theå hoûi xem hai phaïm truø na øy ñöôïc phaân b oá nhö theá naøo trong caùc ngoân n göõ cuûa nhaân loaïi, vaø nh öõng thuo äc tính n göõ phaùp n aøo coù xu theá laøm cho beân naøy troäi hôn b eân kia. Hai vaán ñ eà naøy leä thuo äc vaøo nhau, nh öng khu bieät vôùi nha u. Va án ñ eà thöù nha át, lie ân ñôùi tôùi v ieäc hieån ngoân hoa ù moät caùch chua ån möïc caùc thua ät ng öõ phoå quaùt; va án ñeà thöù hai, lieân ñô ùi tôùi vieäc traéc ngh ieäm nhö õng gia û thieát coù tính kinh nghieäm veà nhö õn g xu theá phoå quaùt vaø nhöõng caùch caét ngh óa caùc gia û thieát aáy. Charles N. Li vaø S.A. Th ompson (197 6) ñeà nghò mo ät caùch phaân loa ïi h ình ngo ân ngöõ môùi döïa treân sö ï phaân bieät g iöõa tính chaát “Thieân chuû ngöõ” (“subject p ro minence”) vaø “Thieân chuû ñe à” (“topic prominen ce”). Hai taùc giaû ba ét ñ aàu baèng vieäc trình baøy moät d anh saùch nhöõng thuoäc tính cho pheùp “vaïch roõ söï khaùc n hau giöõa chuû n göõ va ø chu û ñeà” (1976 :461ss.). Danh saùch a áy co ù theå toùm löôïc n hö sau: 1) (a ) Chu û ñeà pha ûi coù tính xaùc ñònh (v eà nghóa); Ch uû ngöõ thì khoâng caàn coù tính naøy. (b ) Chuû ñeà khoâng caàn coù moät moái quan heä tuyeån löïa vôùi b aát kyø vò töø naøo trong caâu; Chuû ngöõ bao giôø cuõn g coù mo ät q uan he ä tuyeån löïa he át söùc h aïn cheá vôùi vò töø maø noù laøm chuû n göõ. (c) Vò töø chín h cuûa caâu quy ñònh chuû ngöõ cuûa no ù: noù quyeát ñònh v ieäc phaân cho ch uû ngö õ moät va i n ghóa nh aát ñ ònh (vai “ng öôøi taùc ño än g” chaúng haïn); Chuû ñeà khoâng bò quy ñònh nhö vaäy (ña ây laø moät heä luaän cuûa (b )). (d ) Chuû ñeà coù moät vai chöùc na êng coá ñònh x uyeân q ua caùc caâu, cuï theå laø chöùc naêng “giôùi haïn khaû n aêng öùn g duïng cuûa keát ca áu Chuû - Vò chính cuûa caâu tron g moät phaïm vi nhaát ñònh ” (1976: 4 64; theo Cha fe ); va ø chöùc naêng na øy lieân qua n ñeán caáu truùc cuûa dieãn ngo ân. Vai troø chöùc naêng cuûa chuû ngöõ, ne áu coù, ñö ôïc quy ñònh trong phaïm v i noäi bo ä cuûa caâu . (e ) Vò töø raát ít khi cho thaáy coù söï phuø öùng vôùi chuû ñeà, tron g khi ñ où thì trong nhieàu n goân ngö õ söï phuø öùng (hình thaùi hoïc) g iöõa vò töø vaø chuû ngö õ cuûa noù laø baét buoäc. (f) Chuû ñeà thöôøng xuaát hieän ôû ñaàu ca âu ; Ch uû ngöõ k hoâng b ò goø eùp vaøo v ò trí naøy. (g ) Chuû ng öõ ñoùng moät vai troø noåi ba ät tro ng caùc “quaù trình ngöõ phaùp” nhö phaûn ho ài hoaù (reflexivization ), b ò ñoäng hoaù (passiviza tion), tænh löôïc danh ngöõ ñoàn g sô û chæ (Equi- NP d eletion), ke át chuoãi vò töø (ve rb serialization ) v aø meänh leänh hoaù (impe ra tiviza tion); Chuû ñeà k hoâng ñ oùng moät vai troø n oåi baät nhö va äy . Keá theo, Li vaø Tho mpson ñöa ra da nh saùch caùc ñaëc trön g sau ña ây , ñöôïc hoï coi laø tieâu bieåu cho caùc ngoân ngöõ “ Th ieân chuû ñeà”: 2) (a ) Trong caâu, chuû ñeà ñöôïc maõ hoa ù baèng moät ngöõ ñoaïn xua át hieän treân be à maët, nhöng chuû n göõ thì khoâng n haát thieát. (b ) Ke át caáu bò ño äng kho ân g thaáy coù, hoa ëc chæ coù trong nhöõng tröôøng h ôïp haõn hö õu , coù tính cha át ngoaïi b ieân. (c) Kh oâng coù chuû ngöõ “buø nhìn ” hay chuû ngöõ “zero” (Th ere a re no “dummy” or “empty” sub jects). (d ) Coù loaïi keát caáu “Chuû ngö õõ keùp” (“double subject”) (hay noùi theo moät caùch p haân tích khaùc, loaïi keát caáu “Chuû ñe à+ Chuû ngöõ” hay “Chuû ñeà keùp hai baäc”) voán kh oâng tha áy coù tron g ca ùc ngoân ngö õ “Thieân chuû ng öõ”. (e ) Chuû ñeà, chöù kho ân g phaûi chuû ngö õ, g iöõ quye àn kieåm ñònh vieäc tæn h löôïc caùc thaønh toá ñoàn g sô û chæ. (f) Caùc n goân ng öõ “Thieân chuû ñ eà” coù xu höôùng ñ aët thoâng tin môùi ôû cuo ái caâu. (g ) Kh oâng coù söï goø bo ù na øo gaây trôû nga ïi cho vieäc laáy thaøn h toá naøy hay thaønh toá kh aùc cuûa caâu laøm chuû ñe à. (h ) Caùc caâu coù caáu tru ùc [Ñeà+ Thu yeát] laø kie åu caâu cô ba ûn, ngh óa laø kh oâng theå phaân tích nhö ñöôïc pha ùi sinh ra töø baát cöù k ieåu ca âu naøo khaùc. Cuõng tro ng [25, tr. 3 05-333], Edwa rd L.K eenan coá tìm ra moät caùch ñònh ngh óa phoå qua ùt cho “Chu û n göõ” caên cöù vaøo vieäc nghieân cöùu mo ät soá ngo ân ngöõ ña daïng. K eát qua û cuûa vieäc nghieân cöùu naøy laø moät danh sa ùch khaù daøi g oàm nhö õn g “thu oäc tính cuûa chuû ng öõ”. Caàn neâu roõ raèng coù moät soá thuoäc tín h trong da nh saùch na øy tru øng vôùi nhö õng thuo äc tính ma ø Li vaø Tho mpson tìm thaáy trong chuû ñe à, vaø do ñ où khoâng theå duøng ñeå pha ân bieät hai phaïm truø ñöô ïc. Da nh sa ùch cuûa E. Keenan qua ù daøi ñeå coù theå sao laïi ña ày ñ uû; sau ñaây taùc g iaû luaän vaên chæ choïn neâu moät soá thuoäc tính caàn thieát. Theo K eenan xaùc ñònh, moät chuû ngöõ tieâu bieåu (basic) coù nhöõng thuoäc tính sau: 3) (a ) Chæ mo ät thöïc theå toàn taïi ñoäc laäp vôùi ca ùi q uaù trình (söï tình, bieán coá v.v.) do vò ngöõ bieåu thò; (b ) Thöôøng kho ân g theå thieáu vaéng trong caáu tru ùc cu ù phaùp; (c) Bao giôø cuõng naèm trong so á n höõng thaønh p haàn caâu coù quyeàn kieåm ñònh ñoàng sôû chæ, chaúng ha ïn nhö vôùi nhöõng trö ôøng hô ïp phaøn chæ, ho ài chæ zero, vaø ña ïi töø hoaù (so saùnh vôùi (1g ), nhön g xem theâm (2e )); (d ) Na èm trong soá caùc danh ngöõ kieåm ñònh söï p huø öùng cuûa vò töø (neáu coù) (ss. (1e)); (e ) Thöôøng coù “sôû chæ tuyeät ñoái” töùc thöôøng mang moät tieàn gia û ñònh laø coù toàn taïi (existentia l presupposition ); (f) Thöôøng laø chuû ñeà cuûa ca âu, vì va ät sôû chæ cuûa noù thöôøng laø “ñaõ bieát saün”, töùc laø naèm trong soá n höõng thoâng tin cuõ. (g ) Laøm thaøn h caùi ñích (target – muïc tieâu) töï nhieân n haát cuûa söï “ñeà ba ït” (nh ö trong tröôøng hôïp cuûa tha ùi bò ñoän g); (h ) Coù taàm taùc duïng logic ro äng hô n caùc thaøn h toá kha ùc cuûa caâu; thöô øn g laø da nh ngöõ ñaët phía ngoa øi cuøng (leftmost) trong nh öõng caâu cô ba ûn ; (ss. vô ùi (1 f )); (i) Kh oâng ñöô ïc ñaùnh d aáu “ca ùch” ne áu tro ng caâu cuûa ng oân ngöõ ñan g xeùt coù mo ät h aïng dan h ngö õ khoâng ñöôïc ñaùnh daáu caùch. (j) Coù moät v ai ngh óa co ù theå bieát trö ôùc nhôø hình thaùi cuûa vò töø chính (ss. vôùi (1c)); (k ) Thöôøng chæ ngöôøi haønh ñoäng neâu vò töø chính laø vò töø haønh ñ oäng; (l) Laøm caáp döôùi tröïc tieáp cuûa maét go ác (root node) cuûa caâu (ng hóa laø laøm tha ønh moät trong caùc thaønh toá tröïc tieáp döôùi caâu). Nh öõng coâng trình ng hieân cöùu cuûa Li, Th ompson va ø Keenan cung caáp cho chuùng ta nhö õng taøi lieäu coù giaù trò, ñem laïi moät kích thích toá maïnh meõ coù söùc khích leä nh öõng cuoäc tìm toøi tie áp theo, nhöng noù cuõng laøm naûy sinh moät so á v aán ñeà ph öông p haùp luaän. Kh i baøn veà nh öõng chuaån taéc do mình ñö a ra, Li vaø Thom pson cho raèng ho ï “khoâng coù yù ñònh thieát laäp moät caùch ñònh nghóa “Chuû ñe à” hay “Chu û ng öõ”, ma ø chæ muo án phaùc ra nhöõng tie âu chí coù theå d uøng ñeå höô ùn g daãn vieäc phaân bieät chuû ñeà vôùi chuû ng öõ” (1 976;46 6). Nhön g neáu caùc giaû thieát ve à nhöõng thuoäc tính töô ng lieân vôùi tính thieân chuû ñeà hay thieân chuû ngöõ m uoán coù moät noäi dung k inh ngh ieäm phaûi chaêng va ø do ñoù maø coù theå tra éc nghieäm ñöôïc, thì caùi ma ø ta caàn chính laø nhöõng ñònh nghóa , n höõng taäp hô ïp thuoäc tính caàn vaø ñu û ñe å ba ûo ñaûm raèng chuû ngöõ va ø chuû ñeà la ø n höõng khaùi nieäm coù theå nhaän dieän ñöôïc moät caùch khoân g mô hoà (khoâng coù nhöõng ñieåm löôõng kha û) trong caùc ngo ân n göõ khaùc n hau, va ø ha i thuaät ngöõ “Chuû ñ eà” vaø “Ch uû ngöõ” seõ k hoâng th ay ñoåi nghóa khi ñö ôïc ñe m öùng duïng cho n höõng n goân ngö õ khaùc nhau . Trong caùc thuo äc tính cuûa chuû ñe à va ø chuû ngö õ ñöôïc Li, Thomp son vaø Keenan keâ ra trong danh saùch cuûa h oï, roõ ra øng laø coù nhieàu thuoäc tính neân coi laø nhöõng giaû thieát coù tính kinh n ghieäm ve à chuû ñeà va ø chuû ngöõ thì töï nhie ân h ôn laø coi ñ où n hö nhö õng tieâu chuaån ñeå nha än dieän ha i thaønh p haàn na øy. Trong soá ñoù, ña ùng chuù y ù ñaëc bieät laø nhöõng thuoäc tính ma ø caùc taùc giaû naøy cho laø “th öôøng thöôøng” thaáy coù ôû chuû ñeà ha y chu û n göõ. Quaû tình hai chöõ “th öôøng thöôøng” na øy khoâng nhaát thieát laø laøm giaûm gia ù trò tieâu chuaån cuûa caùc thuo äc tính höõu quan vì ôû ña ây co ù bao h aøm mo ät söï m ô hoà tuøy theo caùi b ình dieän maø caùc caùc taùc giaû aáy coù yù ñònh noùi ñeán khi duøng ca ùc traïng ngöõ kia. Noùi raèng chu û ngöõ “th öôøng laø” caùi danh ngöõ ñaët n goaøi cuøng ôû beân traùi caâu chaúng ha ïn, coù theå coù ngh óa laø “tình hình thöôøng thöôøng laø nhö theá trong taát caû caùc thöù tieáng coù chu û ngöõ, maø cuõng coù theå coù ngh óa laø ña soá ca ùc thöù tieáng coù chuû ngöõ ñeàu coù thuo äc tính na øy”. Hieåu theo caùch thöù nhaát, thì ñaây coù theå laø moät thuo äc tính ñònh n ghóa, tuy ch aúng p haûi laø m oät thuoäc tính ñ ònh ng hóa thoûa ñaùng laém, v ì noù laø moät thuoäc tính thuoäc v eà caùch maõ hoaù, vaø vì va äy phaûi linh ñoäng cho phe ùp coù söï dò bieät ít nhie àu giöõa caùc n goân ng öõ – möùc ñoä linh ñoäng ñe án möùc naøo va ãn coøn laø moät va án ñeà coù tín h kinh n ghieäm. N hìn chung, n höõng thuo äc tính thuoäc veà phö ông thöùc maõõ hoaù nh ö vò trí, söï phu ø öùng , caùch ñ aùnh daáu “caùch”, v.v., toát hôn caû laø neân gaït ra ngoa øi nhöõng ñònh ng hóa kha ùi quaùt. Ca ùc ñònh ngh óa coù theå töï giôùi haïn trong vieäc neâu leân moät caùch maõ hoa ù (voõ ñoa ùn) treân be à maët n aøo ñoù cuûa n höõng thuoäc tính toa ùt ra töø vieäc hieån ngoân h oaù caùi chöùc naêng, hay ca ùi noäi dung, cu ûa “Chuû ñe à” hay “Chuû ngö õ”. Sau n höõng ñ ieàu nha än xeùt sô boä treân ña ây, ta ña õ coù theå baét tay va øo vieäc xaùc ñònh moät taäp hôïp nh öõng thu oäc tín h nhö vaäy. 1.1.1 Chuû ñeà Ta thöôøng tha áy noùi raèng chu û ñeà laø tha ønh pha àn neâu roõ caâu ñang x eùt “noùi v eà caùi g ì, veà ñeà taøi n aøo”. Moät caùch laäp thöùc höõu ích hôn laø caùch cuûa Cha fe : “Nh ieäm vuï cuûa chuû ñeà laø giôùi h aïn khaûø naêng ö ùng duïn g cuûa keát caáu vò n göõ chính (töùc phaàn Thu yeát) vaøo moät lónh vöïc höõu haïn.” (Cha fe 1976 ; 50). Chöùc naêng naøy bao ha øm hai loaïi thuo äc tính: nhöõng thuoäc tính coù lieân qua n ñeán n goân caûnh v aø nhöõng thuoäc tính coù lieân qu an ñe án sô û chæ trong noäi boä cuûa caâu. Moät thuoäc tính coù lieân q uan ñe án ngoân caûnh thöôøng ñ öôïc ga ùn cho chuû ñ eà laø tính cho saün (give n). Li vaø Thompson laïi coøn ñoøi hoûi chuû ñeà ph aûi xaùc ñònh v eà ngöõ nghóa (xem(1a), tr. 22). Coù tính xa ùc ñònh coù ng hóa laø coù moät sôû chæ duy nha át, töùc laø tie àn g iaû ñ ònh raèng ngö ôøi nghe coù theå xa ùc ñònh ñöôïc caên cöôùc ñô n nhaát cuûa va ät sôû chæ. Li vaø Thompson ñ öa caû sôû chæ to ån g loaïi (ge neric referen ce – chaúng haïn n hö Hoå laø gioáng aên thòt ) vaøo p haïm truø xaùc ñònh, nhöng duø coù nhö vaäy thì caùi yeâu caàu cuûa hoï hình nhö cuõng quaù “maïnh”. Ta thöû xeùt caùc ngöõ ñoaïn ga ïch döôùi (1)B vaø (2)B, laø nhö õn g n göõ ñoaïn mang nhöõng thuoäc tính “Chuû ñ eà” raát roõ: (1) A: Do y ou sell spirits and tobacco here? (ÔÛ ña ây co ù baùn röôïu maïnh vôùi laïi thuoác la ù khoâng ?) B: Sp irits w e are no t allowed to sell he re , unfortuna tely. As for tobacco, w e only stock cig ar. (Rö ôïu maïnh thì raát tieác laø ô û ña ây chuùng toâi k hoâng ñöô c phe ùp baùn; coøn thuoác laù thì chuùng toâi chæ coù moãi xì-g aø thoâi.) (2) A: How about a swim and a gam e of ten nis? (Ta bôi moät voøng roài laøm moät vaùn quaàn vôït nhe ù, anh thaáy th eá naøo?) B: A game of tennis I might consider; b ut as for a swim, I don’t fe el quite up to it this morning. (Moät vaùn qu aàn vôït thì may ra cuõn g ñöôïc; chöù mo ät v oøng bôi thì saùn g nay toâi k hoâng caûm thaáy mình ñ uû söùc laém.) Caùc ng öõ ñoaïn g aïch d öôùi cha éc chaén laø chöùa ñöïng thoâng tin cho saün, n höng ñ où tuyeät nhie ân khoân g pha ûi laø nhö õn g ngö õ ñoaïn x aùc ñ ònh duø coù hieåu hai chöõ na øy theo caùch naøo trong nhö õng ca ùch hieåu hieän coù. Ñieàu naøy cho thaáy raèng ta pha ûi p haân bieät maáy loaïi tính cho saün kha ùc nha u. Moät loaïi thöù b a coù theå ñoàng nh aát hoùa vô ùi caùi goïi laø “thoâng tin cuõ” hieåu theo moät n ghóa ñu û heïp cuûa thuaät ngö õ naøy. W.Chafe (1976;30) coù chæ roõ ra èng tính xaùc ñònh coù theå ñ i ñoâi vô ùi thoâng tin môùi tron g moät v í duï nh ö: I sa w yo ur father ye sterda y (Hoâm qua toâi gaëp boá ca äu ) trong ñoù kho ù loøng coù theå cho raèng “ngöô øi noùi giaû ñ ònh laø n göôøi ng he khoâng bieát gì veà cha mình”, maëc daàu ngöõ ñoaïn ñang x eùt coù chöùa ñöïng moät thoân g tin môùi. Chafe gôïi yù raèng vaán ñe à “th oâng tin môùi” hay “tho ân g tin cuõ” laø ô û choã tri thöùc cuûa n göôøi nghe coù ñö ôïc “ña ùnh thöùc trôû daäy” (hay “taùi h uy ñoäng”) trong cuoäc giao tie áp hay khoâng (“môùi ñö ôïc ñaùnh thöùc trô û daäy” coù theå ñi ñoâi vôùi “bieát sa ün töø tröôùc”). Ñ ieàu na øy khoâng ñöôïc minh xaùc cho laém, vì ôû ña ây ta khoâng roõ “ môùi ñöô ïc ña ùn h thöùc trôû daäy” ca àn ñöôïc hieåu nhö theá naøo. Noùi goïn laïi, kh i noùi ñeán “thoâng tin ñ aõ bieát saün”, ta caàn phaân bieät ha i y ù n ghóa q uen thuo äc kha ùc nh au cuûa “bieát”: “bieát1”= tieáng Ñ öùc wissen, tieáng Na-uy vite, (gaàn vôùi bieát cuûa tieáng Vieät) vaø “bieát2”= tieáng Ñ öùc kennen, tieáng N a-uy kjenne.(gaàn vôùi quen cuûa tie án g Vie ät) “Tho ân g tin cuõ” lieân quan ñeán “tri thöùc meänh ñe à’, töùc laø “bieát1”. Ch aúng haïn n göôøi hoûi caâu “Con choù laøm g ì” bieát1 ra èng con choù coù tham gia va øo haønh ñoäng caàn ñöô ïc noùi roõ laø ha ønh ñoäng gì trong caâu traû lôøi, va ø do ño ù ñ oái vôùi ngö ôøi hoûi ñaây laø thoâng tin cuõ. Traùi laïi trong caâu “Ho âm qua toâi gaëp bo á caäu”, thì kh oâng pha ûi laø “caäu” bieát1 boá caäu , maø laø caäu bieát2 boá caäu. Ñeå sô keát laïi, coù theå noùi raèng ta ña õ phaân bieät ñöô ïc ba thöù “tín h cho sa ün” khaùc n hau: (a ) “Tính cho saün sôû chæ”, tro ng ño ù coù tieàn giaû ñònh raèng vaät sôû chæ laø duy nhaát. (b) “Tính cho saün veà noäi du ng”, nhö trong hai tröô øn g hôïp (1) vaø (2) khi no äi dung hay ngh óa cuûa caùc k yù hieäu ngo ân ngöõ ñöô ïc ngo ân caûnh laøm ro õ vaø nhôø ño ù maø trô û thaønh “cho sa ün”, tuy khoâng heà coù sôû chæ ñöôïc tie àn giaû ñònh. Caàn löu y ù raèng (a ) kh oâng keùo theo (b) : – Have y ou se en John ? (Anh ña õ ga ëp Jo hn chö a?) – No , I haven’t seen the bastard. (Chöa , toâi chöa g aëp caùi thaèng voâ laïi aáy). (c) “Tính cho saün lieân quan” bo å sun g theâm cho (a) vaø/ hay (b), kh i moät yeáu toá ñö ôïc cho sa ün nhôø mo ái q uan he ä v ôùi moät tình h uoáng (ñöô ïc neâu roõ moät caùch chính x aùc ít nhie àu ñöôïc bieåu thò baèng moät ky ù hieäu cuøng x uaát hie än , thöôøn g laø mo ät vò töø). “Tính cho saün lieân quan” coù taàm qua n troïng ñoái vôùi vieäc hieån ngoân hoùa khaùi nieäm “tieâu ñieåm”: k haùi nieäm n aøy loa ïi tröø thöù “tính cho saün” ño ù. Maët khaùc, noù kho ân g theå ñö ôïc ñöa vaøo laøm tieâu chuaån pha ân ñònh chuû ñeà (nhö ng ta seõ coù dòp trô û v eà vôùi noù nha ân noùi veà nhö õng ch uyeän khaùc trong khi baøn veà tieáng V ieät). Nhö vaäy, thöù tín h cho saün coù taàm qu an yeáu ñoái vôùi vieäc hieån ngoân ho ùa “Chuû ñeà” khoâng ñöôïc phaân ñ ònh roõ giöõa hai loa ïi hình (a) vaø (b) (va ø rieâng ôû ñaây laø (c)). Chöùc naêng “baøy b ieän saân khaáu” cuûa chuû ñe à tro ng noäi boä cuûa caâu coù theå ñöôïc mieâu taû nhö laø theá öu tieân veà sôû chæ so vôùi caùc thaønh phaàn khaùc cuûa caâu. (so saùnh caùc thuoäc tính (3a , c, e, h) cuûa chuû ngöõ do Ke enan ñ eà ra ). Nghóa laø ne áu sôû chæ cuûa moät soá thaønh pha àn leä thuo äc vaøo sôû chæ cuûa caùc thaønh phaàn khaùc, thì sôû chæ cuûa ca ùc thaønh phaàn khaùc seõ leä thuo äc vaøo sôû chæ cuûa chu û ñe à, chöù kho ân g bao giôø ngöôïc laïi. N eáu bieát chaéc raèng v ò trí ñaàu caâu laø moät caùch ñ eà hoùa cuûa tie án g An h, ta coù theå nhaän ra thuoäc tính naøy tron g hai caâu sau ña ây ôû ví d uï(3): (3) (a) Eve ry day five thou sand peo ple pa ss through tha t door. (Haøng ngaøy coù naêm ngaøn ngö ôøi ñi qu a cö ûa aáy) (b) Five thousand people pass through that d oor eve ry day. (Coù naêm ngaøn ngöôøi n gaøy na øo cu õn g ñi q ua cöûa aáøy.) Caâu (3a ) chæ cho bieát soá ngöô øi haøng ngaøy ñi qua cöûa aáy, ma ø khoâng n guï yù raèng n gaøy naøo cuõng chính nhöõng ng öôøi aáy ñi q ua cöûa, coøn caâu (3b) ít ra cuõng coù theå hieåu nhö vaäy. No ùi mo ät caùch khaùc, trong (3a) sôû chæ cuûa na êm ngaøn ngö ôøi b ò b où h eïp laïi d o sôû ch æ cuûa tha øn h phaàn caâu ha øng nga øy ñöôïc chuû ñe à h oaù. (Maët khaùc, xin löu y ù raèng thaønh phaàn ñö ôïc “ñe à hoùa” naøy k hoâng h eà gôïi cho ta caùi caûm g iaùc la ø noù ñöô ïc “cho saün” tro ng caâu (3a)). Trong nhö õng caùch bieåu hieän tính toaùn vò ngö õ tieâu chuaån du øng cho caâu (3) (the standa rd pred icate calcu lus representa tions o f (3)), söï khu bieät quan y eáu seõ laø moät söï kha ùc nhau veà taàm taùc ñoäng cuûa löôïng töø. Ta coù theå duøng khaùi nieäm “ta àm taùc ñoän g” ñeå kha ùi quaùt ho ùa thuoäc tính “th eá öu tieân v eà sôû chæ” ra ng oaøi sôû chæ h ieåu theo n ghóa heïp moät chuùt. Kh oâng phaûi ch æ coù caùc löôïng töø, maø caû caùc taùc töû cuù p haùp cuõng coù theå coù nhöõ ng taàm taùc ñoäng choàng cheùo leân nh au. Sôû chæ “thöùc” (mood ) vaø “thì”(ten se) cuûa caùc caâu coù theå chuyeån moät caùch töï nh ieân tha øn h nhö õn g taùc töû cuù p haùp cuûa caâu; nhöõn g taùc töû naøy b ieán ñoåi caùc thuyeát minh caùc danh ngöõ. Vaäy coù theå kh aùi qua ùt hoùa ra thaønh: kh i caùc chuû ñeà coù hình thöùc caâu, thì taàm taùc ñoäng cuûa caùc taùc töû caâu cuûa no ù roän g hôn taàm taùc ño än g cuûa caùc taùc töû caâu khaùc tron g keát caáu. Ñeå keát lua än , ta coù theå taäp h ôïp caùc thuoäc tín h cuûa chuû ñeà laïi thaøn h moät ñònh ng hóa kha ùi quaùt cuûa phaïm truø naøy: Moät loaïi thaønh phaàn caâu la øm thaønh moät phaïm tru ø n göõ pha ùp coù theå p haân xu aát trong ngo ân ngöõ seõ ñöôïc g oïi laø CH UÛ ÑEÀ neáu nh öõng tröôøng hôïp tieâu bieåu cho tha áy caû tính cho saün laãn taàm taùc ño äng roäng hieåu theo nh öõng yù ng hóa ña õ baøn treân, sao cho moãi tröôøn g hôïp tieâu bieåu ñe àu cho thaáy hoaëc tính cho saün, hoaëc taàm taùc ño än g roän g, hoaëc caû h ai, trong chöøng mö ïc coù lieân qu an ñe án ca ùc taàm taùc ñ oäng choàng cheùo leân nha u. X in löu y ù raèng tuy noùi “hoaëc…hoaëc…”, ñaây k hoâng phaûi laø moät ñònh nghóa disjunctive nhö k ieåu cuûa K eena n, vì noù yeâu caàu cho thaáy caû h ai thuoäc tính trong caùi p haïm truø ngöõ pha ùp vôùi tính caùch laø moät toaøn theå trong töøng ng oân ngöõ. Lyù do cho tính disjunctive ôû beân trong moät ngoân ngöõ laø n höõng tröô øn g hôïp nhö (3a ), tron g ñoù tín h cho sa ün khoâng ñöôïc bieåu ñaït, vaø nhö õn g ví du ï töông töï trong caùc ngoân ngö õ khaùc, trong ño ù coù khaû naêng laø moät thaønh pha àn caâu ñöôïc “ñeà h oùa” coù theå ñ öôïc thuyeát minh hai caùch, hoa ëc laø coù taàm taùc ñoän g roäng, hoa ëc laø coù tính cho sa ün ñöôïc quy naïp, trong ñoù coù moät thuoäc tính laø baét buo äc. 1.1.2 Chuû ngöõ Hai kha ùi nieäm “Chu û ngöõ” v aø “Chuû ñe à” voán coù lieân q uan g aàn guõi vôùi nha u; hai thöïc theå ñö ôïc goïi teân b aèng hai thuaät ngöõ na øy voán coù moät soá thuoäc tính chung. N oùi moät caùch kha ùi quaùt, ta coù theå mieâu taû söï kh aùc nhau g iöõa hai khaùi nieäm naøy b aèng caùch noùi raèng chuû ngö õ tham g ia caáu truùc cuûa caâu mo ät caùch höõu cô hô n chuû ñeà. Chuû ngöõ cho thaáy moät söï ngö õ pha ùp hoaù ña ëc thuø ñoái vô ùi moät soá thuoäc tính n haát ñònh cuûa chuû ñeà. Ñie àu naøy coù theå hieån ngo ân hoa ù moät caùch chính xaùc hôn nh ö sau. Nh öõng thuo äc tính cuûa ch uû ñ eà coù lieân quan ñeán n goân caûnh khoâng laøm thaøn h moät boä pha än cuûa caùch ñònh nghóa khaùi q uaùt cuûa chu û ngöõ; phaïm truø chuû ngöõ töï n où khoân g bao haøm tính cho saün (xem (1a ) tr. 22 , nhöng caàn so vôùi (3f) tr. 24). So saùnh chuû ngöõ trong (4 (a )) vôùi caùi ng öõ ñoaïn gioáng nhö chuû ñe à tro ng (4(b)): (4 ) (a) An elephant is walking down the main street. (Coù moät con voi ñang ñi doïc phoá chính) (b) As for elephants, h ere is one walking dow n the main stree t. (Co øn noùi v eà voi th ì coù moät con ñang ñi treân p hoá ch ính.) Kh oâng coù g ì cho phe ùp ta nghó raèng tron g caâu (4a) ta coù moät caùi gì coù tín h cho saün quy naïp, tro ng khi caâu (4b) tieàn gia û ñònh moät ngoân caûnh tro ng ño ù coù no ùi ñeán vo i. Dó nhieân ñieàu naøy khoâng loaïi tröø ca ùi khaû na êng laø coù mo ät öu theá veà tyû leä thoáng ke â cuûa caùc danh ngöõ xaùc ñònh, nghóa laø caùc dan h ngö õ bao ha øm tính cho saõn tron g baûn thaân, ñö ôïc du øng laøm chuû ngö õ trong caùc thöù tie án g khaùc n hau; ña ây trö ôùc sa u cuõng v aãn laø moät vaán ñeà coù tín h kinh ngh ieäm. Maët khaùc, caùi thuo äc tính “co ù taàm taùc ñoäng roäng” (voán thu oäc caáu truùc n oäi b oä cuûa caâu) coù maët tron g chuû n göõ cuõng nhö trong chuû ñ eà, nhö ta coù theå thaáy roõ qua raát nh ieàu ví duï tron g saùch vôû; chaúng h aïn, so saùnh hai caâu kho âng ñoàn g ngh óa sau ña ây: (5 ) (a) Every b oy lov es at least one girl. (Moãi anh con tra i ñeàu yeâu ít n haát mo ät coâ con ga ùi.) (b) At least one girl is loved by ev ery boy . (Ít nhaát coù mo ät coâ con ga ùi ñöôïc taát ca û caùc caäu con trai yeâu.) Kh i moät ngo ân ngöõ cho phe ùp ñeà hoa ù moät caùch tuyø y ù (nh ö trong (3a )), chuû ngö õ coù theå “ñö ôïc loùt theâm”moät phöôn g tieän b ieåu thò “taàm taùc ñoäng roäng ” baèng moät ph öông tieän tröïc tieáp h ôn, va ø do ñoù caùi thuoäc tính ch uû ngöõ na øy coù theå b ò trieät tieâu trong nh öõng tröôøn g hôïp nhö theá. Söï ñe à hoaù trôû tha øn h “tröïc tieáp hôn ” hieåu theo ng hóa laø no ù coù tính tuøy yù va ø do ñoù quy eàn löïa choïn cuûa ng öôøi noùi coù taùc duïng nhieàu hôn so v ôùi chu û ngöõ, voán laø moät bo ä p haän gaén boù sa âu hôn vôùi caáu tru ùc cuù phaùp – thaäm chí laø moät thaøn h phaàn baét buo äc cuûa caâu n hö trong tieáng Anh. Baây giôø , khi ta q uay sang nhöõng thuoäc tính khu bieät “Chuû n göõ” vôùi “Ch uû ñeà”, ta coù theå baét ñaàu ba èn g v ieäc nhaän xe ùt raèng mo ät Chuû n göõ phaûi laø moät thaønh phaàn da nh tính (nominal). Moät thaønh pha àn danh tính laø mo ät thaønh pha àn maø töï n où k hoâng bieåu h ieän vai ngh óa beân ngo aøi (hình thöùc) cuûa n où (n hö vai “ta ùc theå”, “ng öôøi höôûng lôïi”, “nôi choán”, v.v .); n ghóa la ø khoâng coù ca ùch gì dieãn dòch vai n ghóa cuûa no ù ra töø nhö thuoäc tín h hình thöùc cuûa noù. Caùc tra ïng töø, caùc g iôùi ngöõ, caùc tieåu cuù chæ thôøi gian thì bình thöôøng k hoâng phaûi laø nhö õng thaønh phaàn coù danh tính, maø laø nhöõng phuï ngö õ, tuy coù theå coù da nh tính tron g moät soá h oaøn caûnh cuù phaùp nhaát ñònh – khoâng bò ñònh n ghóa loa ïi tröø (cha úng haïn nhö tieåu cuù trong caâu I remember when we were in Italy “Toâi nhôù laïi hoài chuùng ta ña ng ôû YÙ”). Ñ aëc bieät laø chuû ngöõ coù saün mo ät vai ng hóa rieâng, hay mo ät soá raát haïn cheá nhöng vai ng hóa choïn ._.àu ngöôøi yeâu me án. 1 61 x 1 967 Caùi tröôøng hoï ñ oà soä toát ñeïp naøy ñ öôïc dö ïng leân laø n hô ø tie àn cuûa ng öô øi An Nam. 1 76 x 1 968 Nhöõng b aøi ñöôïc an h em khen hay, chu ùng toâi ñöa ñ aên g b aùo . 1 94 x (1) (2) (3) (4) (5) (6) 1 969 Nguyeân n aêm 1920 , tröôøng Cao ñaúng sö ph aïm ñöôïc dô øi sang tröôøng n öõ hoïc Ño àng Kh aùnh. 1 95 x 1 970 Tröôøng Ñoàng Kh aùn h ñ öôïc dôøi leân tröô øng nö õ ho ïc Phaùp ô û phoá Pheâ-lix Pho â-rô. 1 95 x 1 971 Nhöng chuùng toâi coù h ai ñieàu tie än: moät laø quen bie át nhieàu, h ai laø cö ông vò "sin h vieân cao ñaúng " maø hoài ñ où ng öô øi ta raát ch uo äng, ne ân v aøo ñ aâu cu õng de ã daøng , deã ñ öôïc "ñoái töô ïng" quyù troïng. 2 01 x 1 972 Moät o ân g Ñoác ho ïc cuõn g ñ öôïc môøi, cu õng coù ñöa caâu ño ái, n höng caàu n aøy traøo p hu ùng ch ua cay h ôn. 2 03 x 1 973 Laâu la n aøy seõ ñöôïc g aû cho nh öõn g "oâng chu û qu an Taây " nh ieàu tieàn vaø laém th eá lö ïc. 2 05 x 1 974 OÂng La Pho âng -ten (La Fon taine) taû con coø moû d aøi, co å n gaúng , ch aân cao b aèng moät n eùt buùt, ñ aõ ñ öôïc nhieàu thi nhaân bình phaåm ca tuïn g laø moät böùc tran h ho aït h oïa cu ûa Taàu , töô ûng k ho âng hôn gì caâu thô cuûa Xuaân Höông treân naøy vaäy. 2 31 x 2 975 Nhieàu cuo án v oâ g iaù t rò th ì ñ öôïc t aâng b oác. 11 x 2 976 Thì ra chaøng ñöôïc Moäng Huøng khe n. 15 x 2 977 Moïi laàn ch aøn g ñ aõ ñöôïc Thu ûy v aø Sinh cuøng caùc b aïn kh aùc khen, nhöng ch aøng chö a tin. 15 x 2 978 Neân chaøng ñ ònh ch æ bao g iôø chaøng ñaùn g ñ öôïc thöô ûng môùi d uøn g no ù maø tho âi. 55 x 2 979 Ngöô øi aáy ñ aõ ra moät q uy eån, ñöôïc co âng chu ùng raát ho an ng heânh, ro ài d ieãn thuyeát ô û n haø haùt laøy, ñ öô ïc taát caû th ính giaû khen ngô ïi. 82 x 2 980 Nhöng anh ñ öôïc h oan ng heânh nhieät lieät. 1 12 x 2 981 Loãi ñ aõ thu ù se õ ñ öôïc t ha thö ù. 1 15 x 2 982 Taát caû taùc p haåm cuûa ch aøn g ñ aõ ñöôïc ho an ng he ânh , nhöng ho ûng mo ät q uy eån sau cuøng n aøy laø ho ûng he át. 2 09 x 2 983 Toâi mong thaø ñöôïc coân g k ích cuõng haøi loøn g. 2 22 x 4 984 Moãi tieáng "thaùch naøy" tö ø mieäng oân g cai ñaõ ñöa ra, chi Daäu laïi ñöôïc h ai qu aû t hu ïi vaøo n gö ïc. 23 x 5 985 Ch ính ng ay ly ù Kieán, tuy ho ài aáy ñaõ co ù ñeán ba vô ï, cuõng khoâng n ôõ bo û h oaøi caùi cuûa kho âng dö ng ñöôïc trôøi cho , vaø kh oâng bo û h oaøi, o âng coøn ñ öô ïc lôïi. 17 x 5 986 Co ù nhöõng caùi ñ öôïc döïng leân, n hö ng dö ïng leân roài cuõn g che át, bô ûi gioù ñ aõ lay du õ quaù, laøm ñ öùt reã. 1 05 x 5 987 Taïo sao nhö õng ke û hay n hòn , h ay nh öô øng thì thöôøng th öô øng laïi ch aúng ñ öôïc ai nh òn, nhöô øng mình. 1 14 x 5 988 Noù giöõ qu yeàn thu , quyeàn b oå trong nh aø, th ì thaèng anh noù ñ öøn g h oøng laáy caép moät ñ oàng xu , th aèn g ôû thoåi quaù mo ät baùt gaïo laø ñöôïc vô õ maët n gay, ngöô øi laøm coù leä chæ co ù mo ät ñóa nho äng, hay moät ñóa teùp k ho , aên h eát thì cö ù maém te ùp maø aên, kh oân g aên thì aên nh aït ! 1 16 x (1) (2) (3) (4) (5) (6) 5 989 Töø ho âm aáy , bo án caùi ghe á maây ñöôïc treo leân boán caùi mo moùc bu oäc n go aøi ñaáu chaùi. 1 32 x 5 990 Ngaøy ho âm sau, caùi chö ôn g trình aáy ñ öôïc ñem ra thi haønh . 1 80 x 7 991 Naøng bu oàn raàu nghó ñe án caùi caûnh e âm ñeàm tro ng gia ñ ình caùc baïn, kh i ñ i laøm ve à ñöôïc cho àng con ch aêm soùc ñeán. x 7 992 Laãn vaøo b oïn ñoù co ù maáy ngöôøi v eû n haø queâ, quy k eå thöïc bö ïc ch uù baùc, n hö ng vì ng he øo vaø vay möôïn tieàn baø Hai luo ân, n eân kh oân g ñ öôïc k ính troïng laém. 3 92 x 7 993 Ri eâng coù o âng Cöûu ñöôïc moïi ng öôøi kính troïng v aø ch uù y ù nh aát. 3 92 x 7 994 Vaø khoâng b ieát taïi sao , Tröôøn g n haän th aáy raèng Xuaân k ho âng ñöôïc meï y eâu baèng mình vaø e m Lan . 4 04 x 7 995 Nhöng daàn d aàn , Tröô øng nhaän thaáy n aøn g kho ân g ñ öôïc meï mình quy ù meán . 4 38 x 8 996 Caùi loø cuûa Gam-be se õ ñöôïc baùn ñi, caùi ho øm cuûa Heâ-r Myeác-tan seõ ñ öôïc thuû tie âu, vuï aùn ve à n gö ôøi ñaøn o âng b ò ch aët ra töøng khuùc, coâng ch uùng seõ khong chu ù yù tôùi nöõa, vaø kh o chuyeän giaûi trí cu ûa chu ùng ta seõ caïn n hö BIC, caùc b aùo haøng ng aøy cuûa ch uùn g t a se õ khoâng coøn gì ñe å no ùi n öõa. 53 x 8 997 Nhöõng ñ oàn ñieàn aáy phaàn n hieàu ñöôïc laäp ra baèng loái aên caép hôïp ph aùp h oùa. 1 02 x 8 998 Nhöõng chu ye än ñaùng bu oàn n hö the á, chuùng to âi coù the û ke å maõi khoâng b ao giôø he át ñöô ïc, nh öng chuùn g toâi hy voïng raèng maáy vie äc keåû treân cu õn g ñ uû laøm cho caùc chò e m ô û chính quo ác n hìn thaáy n göô øi phuï nöõ Vieät Nam soán g q uaèn quaïi trong caûnh laàm than v aø b ò aùp bö ùc nhö theá n aøo roài. 1 07 x 8 999 Bö ùc thö aáy ñ aõ ñ öôïc ñaêng treân tôø baùo Dieãn ñ aøn ph öô ng Ñoân g. 1 14 x 8 1 00 0 Pho øng ño ïc saùch ñöôïc sinh v ieân trang trí raát coù myõ th uaät v aø coù ñ aày ñu û b aùo chí. 1 15 x 8 1 00 1 Co n vaät, k hoâng ñ öôïc buoäc chaët, ñaõ lôïi d uïng lu ùc o âng xaõ khoán kh oå nhaø ta q uay ñi ñeå chuo àn maát. 1 20 x 8 1 00 2 Ch uùn g ta thaønh taâm mong raèng qu an he ä hö õu n ghò g iöõa nöôùc ta vaø caùc n öô ùc laùn g g ieàng, tröôùc heát laø Cam-pu-ch ia vaø Laøo , ñ öôïc x aây dö ïng vaø p haùt trieån. 1 51 x 8 1 00 3 "Ba xaây" ph aùt trieån maïnh me õ thì ñ oái töôïn g "ba cho áng" seõ ñ öôïc xoùa b oû taän go ác. 2 03 x 8 1 00 4 Laàn ñaàu tieân b aøi mình ñöôïc ñaêng baùo, co ù theå no ùi laø söô ùng nh aát trong ñ ôøi ngöôøi . 2 15 x 8 1 00 5 Ñöôïc n haân daân k ín h meán , ñ öïôc caùc b aïn hö õu k haâm p hu ïc, ñöôïc ke û thu ø toân troïn g, Ngöô øi laø mo ät trong nhöõng n haân v aät hoaït ñ oäng chính trò vaø laõn h tu ï nh aân daân cao quy ù nhaát cuûa the á ky û naøy. 2 55 x (1) (2) (3) (4) (5) (6) 9 1 00 6 Caùc baûn thaûo vaên thô Haùn Noâm sö u taäp raát k yø coâng, laø coâng sö ùc cuûa n hieàu theá heä, khoâng roõ b aèn g caùch n aøo , taäp trung ôû ñ aây so á löô ïng leân tôùi g aàn traêm, trong ño ù co ù caû nhöõng v aên baûn chöa h eà ñ öôïc ai no ùi tô ùi, ch öa ñö ôïc kh ai th aùc vaø coâng boá. 22 x 9 1 00 7 Ch un g quy o âng giaùo ch aúng coøn ñöôïc to ân l eân haøng qu aân , sö, ph uï… 54 x 9 1 00 8 Tran g traïi cuûa mo ät gia ñình ngöô øi HMoân g roãng theânh thang , ñöôïc b ao b oïc baèng moät v oøn g v aây ñao gie àng mu øa naøy ñ aâm ho a ño û ch oùt. 4 54 x 9 1 00 9 Co n traâu maên g ñ öôïc thaùo aùch ñ öùn g ñang nghe ânh ng aùo h ai caùi söøng d aøi, bo ãng no ù e he ï mo ät tieáng . 4 65 x 9 1 01 0 Gaõ con trai caàm c aùi kìm saét daøi, caëp, nh aát caùi löôõi caøy, raûo bö ôùc leân b eáp nh aø, ô û ño ù, ch ieác lö ôõi caøy seõ ñöôïc u û tro b a n gaøy ba ñe âm v aø qua caùc t hu û thu aät bí t ruyeàn khaùc nö õa t röôùc k hi giao ch o khaùch haøng . 5 06 x 1 0 1 01 1 Moät caùi tu ùp maùi co ng chæ cao ñeán bu ïng ñöôïc d öïng le ân beân b ôø suoái. 16 x 1 0 1 01 2 Töø trong vuõng maùu , ng oïn löûa môû ñ aàu cuoäc kh aùng ch ie án choáng Myõ ñ aõ ñ öôïc nh en daäy b ôûi b aøn tay nh öõn g con ngöô øi b ình thö ôøn g v aø trung k ieân nhaát. 18 x 1 0 1 01 3 Suùn g tröô øng , tieåu lieân baùn g g aäp, tieåu lieân cöïc nh an h cuûa Myõ, löïu ñ aïn , th uo ác no å, caùc thö ù ñ öôïc b aøy bieän thö ù tö ï treân nhöõng taám vaùn n aèm. 22 x 1 0 1 01 4 Nhaän xe ùt cuûa Löô ïng hoaøn to aøn ñöôïc x aùc nh aän laø ñu ùng . 27 x 1 0 1 01 5 Seõ coù moät ng öô øi con gaùi chö a h eà b ie át maët trao ch o anh moät n aém côm u û trong taøu laù chuoái rö øng ñaõ ñöôïc h ô meàm, v aø anh seõ trao laïi moät caâu k hieán ngöôøi con g aùi p haûi n aém laáy tay an h ñe å h oûi voà vaäp: "Thaèng Khue â h aû anh ? Toâi laø ch ò ruo ät no ù. Anh laø ngöô øi baïn thaân thieát cuøng ñ ôn v ò vô ùi n où ñ aáy ö?" 33 x 1 0 1 01 6 Toâi ñeà ngh ò ñ öôïc thuû tröôûng giuùp ñôõ. 37 x 1 0 1 01 7 Yeâu caàu ch o boä ñ oäi aên côm n oùng laø ye âu caàu do ch ính be ân caùc ñ oàng ch í binh traïm ñaõ ñe à ra, vaø ch uùn g toâi chæ laø nhöõng ngöô øi ñöôïc pho å b ieán . 41 x 1 0 1 01 8 Toâi so saùnh v í du ï tinh thaàn cuûa ho ï n hö mo ät caùi be áp kho âng b ao giôø ñ öôïc taét löûa. 43 x 1 0 1 01 9 Nhöõng kh uùc g oã ñöôïc ghim chaët b aèn g hai thanh goã kh aùc caém saâu x uo áng . 45 x 1 0 1 02 0 Nhöõng chie ác taêng ny loâng maøu laù maï raõi kh aép röøn g suo ái trong p hu ùt ch oác ñöôïc xe áp laïi, nhö moät ñ aøn böôùm ñ aäu ch aäp chôøn roài ke ùo nhau ñ i n ôi kh aùc. 51 x 1 0 1 02 1 Caùi do ác mang teân Baø Ñònh do moät an h lính v oâ danh ñi q ua töø thuô û n aøo ñaët cho , lu ùc Khue â qu ay trôû laïi ch æ th aáy toaøn daáu g iaøy vaø daáu gaäy in chi ch ít treân lô ùp buøn ôû caùc b aäc, con ñö ôøn g ñ aõ n haõo ra ñe å ñöôïc leøn ch aët h ôn . 51 x 1 0 1 02 2 Laùt sau Caän quay trôû veà, con vaät ñaõ ñöôïc t aém saïch se õ. 69 x 1 0 1 02 3 Phaûi töø giaõ he át, taát caû moïi thöù saùch vô û vaø baûn th aân nh öõn g thaèng h oïc troø nhö mình cu õng caàn ph aûi ñöôïc ne ùm vaøo lö ûa 73 x (1) (2) (3) (4) (5) (6) 1 0 1 02 4 Khoâng ph aûi chu ùn g mình tôùi cho ã n aøo cuõng ñe àu ñöôïc ngöô øi ta tieáp n haän vaø tin caäy caû ñaâu. 74 x 1 0 1 02 5 Sau gaàn moät thaùng laën lo äi ch un g qu anh Taø ôn vaø k haép th un g luõng , Nhaãn ñaõ ve õ xong sô ño à ph ía n am v aø v ò trí, moät phaàn cô the å cu ûa con v aät kh oång lo à ñaõ ñ öôïc Nh aãn xe m xe ùt vaø gi aûi p haãu 1 09 x 1 0 1 02 6 Ro ài n ay mai laøng baûn ñöôïc giaûi p hoùn g thì b aø co n ñ aõ coù h aït gioáng luùa maø træa, n öông raãy kh oâng coøn bo å ho ang nö õa. 1 15 x 1 0 1 02 7 Toäi aùc aáy caân phaûi ñ öôïc xö û ! 1 17 x 1 0 1 02 8 Sau maët kính phoùn g ñ aïi, laàn ñ aàu tieân Kinh troâng thaáy caùi xo ùm Taø Cô n ñ öôïc gh i treân baûn ñ oà b aèng moät caùi chaám maøu xanh maï non b aây g iôø ñ aõ ñ oåi k haùc h aún , ch aún g coøn daáu tích cu ûa moät caùi b aûn ño àng b aøo Vaân Kieàu maø mo ät laàn Kinh co ù dòp ñ i qua. 1 21 x 1 0 1 02 9 Nhöõng ve ät moøn môùi ñöôïc mô û töø h oàm trun g ño aøn tie án qu aân vaøo caùc k hu röøng ho an g v aén g nhö n hö õng khu röøn g nguy eân thu ûy chaún g maáy ch oác ñaõ bieán thaønh ñö ôøn g saù caû. 1 30 x 1 0 1 03 0 Moät anh caáu tieáng n gh eâu ngao mo ät caâu h aùt vui cu ûa caùc chieán só vaän taûi ñ an g ñöôïc ph oå b ie án ro äng raõi. 1 31 x 1 0 1 03 1 Trong h aøng q uaân laïi ñ öôïc bo å sung theâm nhöõn g t ay suùng. 1 43 x 1 0 1 03 2 Nhöõng chieác n uï xo øe hình troøn x inh xaén nh ö n hö õng chieác con qu ay ñ eõo baèng go ã ñ aõ ñ öôïc p haân phaùt, ñ em g aén vaøo ñ aàu caùc o án g vaø go ùi bo ät p haù ñ aõ laép kín saün. 1 44 x 1 0 1 03 3 Xaùc teân lính Myõ maëc aùo giaùp maáy x aï thuû ÑK laên xuo áng ho á bo m b an n aõy ñang n aèm co qu aép treân thaøn h moät hoá bo m môùi, y nh ö laïi vöøa ñ öôïc ñaøo leân. 1 64 x 1 0 1 03 4 Töø ng aøy phaùo b inh cu ûa caùc o âng thöôøng xuye ân ng aøy naøo cu õng baén v aøo , laù cô ø ch æ ñöôïc ke ùo leân ô û döô ùi thaáp, ke ùo leân moät caùch chieáu leä v aø thieáu h aún nghi thö ùc caàn thie át. 1 67 x 1 0 1 03 5 Vaø mo ãi ng öôøi lính Myõ che át, sau kh i ñöïôc bo û vaøo bao ny lo âng mua cu ûa To âky oâ th ì ñ öô ïc phu û le ân moät laù cô ø, du ø laø mo ät laù côø raùch … 1 68 x 1 0 1 03 6 Trong moät laàn laáy cung , h aén ñaõ khai raèng : Caùi ñe âm h aén ñöôïc daãn tö ø treân maët traän v eà l aømoät ñ eâm ñ aùng g hi nhô ù. 1 77 x 1 0 1 03 7 OÂng cu ï Phan vaø Xieâm laøm sao q ueân ñöô ïc nhöõn g ng aøy ñ aàu muøa x uaân, mo ät vu øng röøng n uùi Khe Sanh tie áp g iaùp vô ùi bieân g iô ùi Laøo ñöôïc g iaûi phoùng. 1 78 x 1 0 1 03 8 Ch æ v aøi n gaøy sau k hi ñöôïc giaûi p ho ùng, ai cu õng mu oán ñe án ngo ù laïi baûn cu õ. 1 80 x 1 0 1 03 9 Trong nieàm v ui ñ öôïc g iaûi p ho ùng , tron g n ieàm vu i chung heát söùc lôùn lao aáy coøn co ù nieàm vu i cuûa tö øng ngöôøi, tö øng gia ñ ình. 1 80 x 1 0 1 04 0 Cu õng trong nhö õng ng aøy naøy, bie át bao veát thö ôn g do keû thuø gaây ra cô ch öøng laïi ñ öôïc k hô i saâu theâm. 1 80 x (1) (2) (3) (4) (5) (6) 1 0 1 04 1 Bo m ñaïn ñaøo xôùi leân taát caû vaäy maø coù moät gioáng co û ñöôïc caù c chieán só goïi laø coû vaïn thoï v aãn moïc töôi to át, muøa xuaân ñ eán vaãn kh oe mo ät saéc vaøn g saãm nhö ngh eä. 1 84 x 1 0 1 04 2 Ngay töø hoài Xieâm thoaùn g g aëp Löô ïm laàn ñaàu, caùch ñaây ñ aõ maáy n aêm, Xieâm ñ aõ ñ öôïc o âng cu ï Phang no ùi cho b ieát Löôïng laø mo ät an h b oä ño äi Giaûi p ho ùng. 1 84 x 1 0 1 04 3 Ch ò tin chaéc raèn g vuõng thun g luõn g n aøy seõ ñ öôïc giaûi p hoùng. 1 85 x 1 0 1 04 4 Baøn tay Xieâm caàm co n d ao thoaên thoaét kh ía nhö õng v oøn g troøn treân thaân nhöõng cuû saén coøn laám ñaát, nh öõn g khuùc saén ñ öôïc loät vo û traéng n oõn naø xoay x oûa tro ng hai b aøn tay cuûa Xieâm. 1 89 x 1 0 1 04 5 Vuõ laø mo ät caùn bo ä qu aân söï ñ öôïc ch ieán só raát yeâu me án. 1 95 x 1 0 1 04 6 Co n yeâu bo á nh ö yeâu d aõy nu ùi Hoàn g sau nh aø, ch æ kh i ñ öôïc meï b eá cao treân tay vaø meï ch æ cho co n mô ùi nh ìn thaáy! 2 02 x 1 0 1 04 7 Vaøo giöõa thaùng g ieâng, to å ñaøi trinh saùt ph aùo bin h cuûa Löõ ñang laøm n hieäm vuï giöõ ñ aøi Q.4, mo ät ñ aøi qu an saùt ñöôïc ñ aët ra caên cö ù theo p hö ôn g aùn cuûa treân ñe à pho øng ñòch co ù the å ñoå quaân töø ph ía beân söôøn b oä ñoäi. 2 03 x 1 0 1 04 8 Xaùc n hö õng teân Myõ ñ öôïc ñaët vaøo nhöõn g chieác qu an taøi b aèng n y loâng co ù ph eùc mô tuya maø ch uùng ñ aõ v aát laïi. 2 31 x 1 0 1 04 9 Laàn ñ où, caû Nh aãn vaø Kinh ñe àu ñöôïc trie äu taäp ñ i nh aän leänh treân Maët traäân. 2 51 x 1 0 1 05 0 Ñaëc b ieät laàn n aøy n go aøi soá caùc ch ieán só töø haäu p hö ông vö øa môùi boå su ng v aøo co øn coù nh ieàu thanh n ieân ñòa phöông v uøn g mô ùi ñöôïc giaûi p ho ùng vaø vuøng caên cö ù du kích. 2 87 x 1 0 1 05 1 Moan caûm th aáy ng ay söï g aàn gu õi vaø thaân thuoäc kh i anh ñöôïc daãn ñeán tröôùc moät n go âi nh aø saøn ñö ùng giöõa moät k hu röøng ñ aày caây coái v aø h oa co û xanh to át. 2 89 x 1 0 1 05 2 Ñeâm h oâm aáy , Moan ñ öôïc Baùc Hoà d aãn ñi xem caùc chaùu thieáu n hi cuûa tröôøng aâm nh aïc b ieåu dieãn. 2 89 x 1 0 1 05 3 Trong soá caùc coâ, Hieàn bao g iôø cuõn g laø "nh aân vaät" ñöôïc moïi ngöôøi ñ i ñ öô øng ch uù yù nh ieàu ôn caû, moät p haàn vì Hieàn tre û v aø xinh ñ eïp , mo ät p haàn n öõa, con veït luùc n aøo cuõng ñaäu treân vai coâ, g iöõa nh öõn g tu ùm laù töô i nguïy trang ba lo â. 2 97 x 1 0 1 05 4 Taát caû ba loâ cuøn g ñ oà ñaïc n aën g ñ öôïc goùi ky õ vaøo moät go ùi mang gö ûi k ho ñ aïi ñoäi. 2 99 x 1 0 1 05 5 Laàn naøy Löõ ñöôïc giao nh ieäm v uï thay Khoâi laøm h ieäu thính v ieân ch ính. 3 01 x 1 0 1 05 6 Giöõa cuo äc taán co âng v aøo caùc ñ oâ thò, tieåu ñ oaøn cuûa Hoaït ñang laøm n hieäm vuï g iöõ cho át treân mo ät qu aû ñoài phía Taây Baéc Taø Cô n thì nh aän ñ öôïc leänh caáp to ác ñieàu ñ i taêng vie än cho moät ch ieán tröô øng kh aùc ô û mo ät v uøn g ñoâ thò. 3 05 x 1 0 1 05 7 Hoaït ñeán b an ñaàu k ho âng ñöôïc th u nhaän vaøo trung ño äi. 3 07 x (1) (2) (3) (4) (5) (6) 1 0 1 05 8 Cu oái cu øng anh ñöôïc nh aän vaøo mo ät kh aåu ño äi, l aøm xaï th uû phu ï. 3 07 x 1 0 1 05 9 Co n ñö ôøng cuûa B.5 2 ñ aõ ñ öôïc vaïch saün töø treân ño ä cao mö ôøi caây soá. 3 11 x 1 0 1 06 0 HÌnh chieác thuye àn th on th on in b aät treân caùt, maø u go à mô ùi coøn ño û töô i cu ûa ñ oà nghe à, lö ng thuye àn ñaõ ñöôïc x oâng khoùi, co n th uy eàn naèm ñ ieàm tónh höôùng veà b ie ån caû. 3 18 x 1 0 1 06 1 Ch uùn g ñ aäp tay leân v ai oâng cuï goïi rieâng ra moät goùc saân , h ai thaèng xæa v aøo giö õa ban tay o âng giaø mo ät ñoàn g h aøo traéng roài chaúng noùi chaúng raèng , d aét tôùi b eân moät t oa taøu vöøa ñöôïc caét rô øi ra. 3 25 x 1 0 1 06 2 Töø ng aøy thò traán Khe Sanh ñ öôïc g iaûi phoùng , oâng cuï Phang ñöôïc UÛy b an Giaûi ph oùn g huye än giao n hie äm vu ï v aän ñ oän g nh aân d aân caùc aáp ch ieán löô ïc ra n go aøi vu øng giaûi phoùn g. 3 27 x 1 0 1 06 3 Vaøo g iöõa thaùng ba, ôû moät b aûn trong v uøn g Cô Plang co ù moät teân lính n gu ïy ñöôïc b oä ño äi p ho ùng thích ñeán trìn h dieän tröôùc UÛy ban giaûi p ho ùng . 3 29 x 1 0 1 06 4 Laàn ñoù, ch ính teân ngu ïy binh ñöôïc phoùng thích vöøa ñe án trình d ieän ñaõ ch o o âng cu ï Phang bie át nh ieàu 3 29 x 1 0 1 06 5 Laùt sau t eân tuø b in h theo le änh cu ûa ñoàng ch í ñ aïi ñ oäi phoù ñ öôïc d aãn tô ùi. 3 34 x 1 0 1 06 6 Khi lính My õ ke ùo v aøo vuøn g ñöô øng 9 th ì ñö ùa con gaùi soáng lang thang ñ aõ n go aøi 20 tuoåi, ñöôïc n haän v aøo laøm coâng vieäc tieáp teá röôïu vaø nöôùc n go ït cho caùc ñ ôn vò v ie ãn chinh Myõ vaø bo ïn lín h b ieät kích n gö ôøi Vieät ñ oùn g t reân ñaát Laøo . 3 69 x 1 0 1 06 7 Noù ñaù töøng p haûn bo äi bao nhieâu thaèng khaùc, co ù thaèng laø só quan haún h oi ñeå ñem cuo äc ñ ôøi g aén vôùi thaèng Kieám, mo ät th aèng Kieám ñöôïc noù ñ öa ñ i aên uoáng n haûy nho ùt vaø xem xineâma. 3 69 x 1 0 1 06 8 Rö øng ñaõ ñ öôïc maùy b ay phun thuo ác ñ oäc h oùa ho ïc l aøm truïi laù hay chö a? 3 70 x 1 0 1 06 9 Co n gaùi ôû chieán tröô øng ñöôïc bo ä ño äi quyù v aø ch ieàu chuo äng nhö em, ño ù laø n hö õng co â vaên co âng . 3 82 x 1 0 1 07 0 Maáy naêm veà sau laøm caáp döô õng , Neát ñöôïc chuyeån sang che á ño ä qu aân n haân vaø ñöôïc ke át n aïp Ñaûng . 3 87 x 1 0 1 07 1 Ngon lö ûa ñ öôïc aáp uû trong lo øng ngöô øi con gaùi ñoàng b aèng . 3 87 x 1 0 1 07 2 Suo át ng aøy ñeâm anh p haûi nö ûa n aèm nö ûa ngo ài, nö ûa p haàn tre ân ñöôïc ke â cao ñ eå co ù the å thôû d eã d aøng. 3 94 x 1 0 1 07 3 Taát caû mo ïi söï v ieäc cuøng y ù nghó saùng toû aáy hieän ra nh ö moät taám p him ñ öôïc ñ em chie áu treân maøn aûnh roài laïi cuoán laïi, caát thaät kín ñaùo caån thaän. 3 97 x 1 0 1 07 4 Neát ñaõ co ù kinh ngh ieäm töø h oài b eù, moãi k hi ñ au ye áu heã ñöôïc meï ñaët b aøn tay leân ngöïc thì coâ th aáy loøng mình ye ân tónh v aø côn ñau ñ ôùn dòu b ôùt ñi. 4 01 x 1 0 1 07 5 Hoài naøy caùc an h kho âng ñöôïc phaùt th öù th uo ác laù töø "ng oaøi mình" ñöa v aøo ö ? 4 18 x (1) (2) (3) (4) (5) (6) 1 0 1 07 6 Baùc só Lan vö øa b aûo n gaøy mai toâi ñ aõ ñ öôïc chuye ån xuo áng döô ùi tu ye án ñ ieàu trò, ñ oàng chí Ne át aï, ch aéc chæ kho aûng n öûa thaùng nöõa toâi se õ ñöôïc v eà ñôn v ò. 4 19 x 1 0 1 07 7 Caùi moái quan h eä chö a ñ öôïc ñ aët teân aáy laøm cho Löõ ñoâi lu ùc thaéc maéc v aø baên kho aên. 4 27 x 1 0 1 07 8 Löõ ñ öôïc l eänh goïi b aén . 4 64 x 1 0 1 07 9 Khi Khueâ ñöôïc go ïi tôùi thì anh ñö ùng sö õng ho ài laâu : Tröôùc maët Kh ue â, Löõ ñang ngo ài oâm ch ie ác ñ aøi, ñaàu g uïc xu oáng , y nh ö sau moät ng aøy laøm v ieäc meät mo ûi nguû thie áp ñ i. 4 70 x 1 0 1 08 0 Luùa caét b aèng dao ho aëc thanh n öùa caät raát saéc, caét x on g, luùa ñöôïc chaá t v aøo g uøi ñeo treân löng ñe m ve à xe áp 4 74 x 1 0 1 08 1 Bo ù rôm ñöôïc tun g le ân cao veà p hía sau , rôi x uo áng giöõa nh öõn g ñ oáng löûa ch aùy bu øng bu øng hai beân go ùc choøi. 4 75 x 1 0 1 08 2 Rô m thaûi ra ñe án ñaâu ñ öôïc v öùt tieáp cho ño áng löûa ñeán ñaáy. 4 75 x 1 0 1 08 3 Ch ò caùn bo ä keâu go ïi caùc ch ò e m p haûi tìm caùch goïi cho àng co n trôû ve à, n gö ôøi ñaõ co ù choàn g quay trôû veà kho âng ñöôïc xa laùnh haét huûi, ph aûi g iaùo d uïc v aø g iuùp ñô õ taän t ình, taïo ñ ieàu k ieän cho hoï caûi taïo t haønh ngöô øi toát. 4 78 x 1 0 1 08 4 Ch æ sau ñ où ít laâu , n hö õng kh u röøng mô ùi ñ aõ ñ öôïc ñoát xong, maøu tro ñ en loang loå, nh öõng veät ñöô øn g thu ù röøng h ay ñi, nh öõng con ñöôøn g moøn b o ä ñ oäi vaän taûi môùi môû ñöô øng lôø môø cu ûa thaùm baùo ñ eå laïi töø naêm ngoaùi, n hö õng con ñ öô øng treân maët ñaát ñan x uy eân n hau, tröôùc k ia heát sö ùc b í maät, baây g iôø n aèm phôi ra, ch aïy ngoaèn ngoe øo töø ñaùm nöông nhaø naøy sang ñaùm nöông nhaø kh aùc. 4 84 x 1 0 1 08 5 Vaø Kinh k hoâng t he û naøo ngô ø trong bu oåi tröa ño ù, kh i o âng ñang ng oài caét toùc ô û ñaây th ì taïi sôû chæ h uy daõ ch ieán cu ûa trung ñ oaøn, chæ caùch ñ aáy d aêm traêm thöô ùc, caùi tin ñau b uoàn cuûa o âng ñang ñöôïc Khueâ baùo caùo laïi v ôùi Nh aãn . 4 89 x 1 0 1 08 6 Vaøi ngoïn ñe øn b aõo ñaët trong nhöõng chieác ho äp laøm b aèng beï chuoái haét aùnh saùng leân k ho aûng bôø ñ aát ñaõ ñöôïc san ph aún g, ch ung quanh che kín b aèn g vaûi du ø vaø caém caøn h caây nguïy trang . 5 04 x 1 0 1 08 7 Moät h aõn g Phaùp bình luaän : Taát caû mo ïi thöù ôû caùi caên cöù chieám ñ oùng n oåi tieáng naøy ñ aõ ñ öôïc xe uûi ñaát vaø caùc ño äi p haù ho aïi san baèng ñòa. 5 09 x 1 0 1 08 8 San g th aùn g baûy, moät h aønh laøng vaän chu ye ån tie áp teá qu an troïn g ña õ ñ öôïc mô û ra. 5 09 x 1 0 1 08 9 Co n ñöô øng mô ùi ñ öôïc ñ aùn h thoâng n aèm giö õa moät vu øng ñoài nu ùi ño û loe ùt n hö saéc maùu . 5 10 x 1 0 1 09 0 Moät k hu v öïc kho h aøng tieáp teá cuõng vöøa ñöôïc thieát laäp treân ñö ôøn g 9 , ñ oaïn giö õa th ò traán Kh e San h vaø Lao Baûo. 5 10 x 1 1 1 09 1 Ñaùm trai traùn g n aøy ñ öôïc chu û nhieäm h ôïp taùc xaõ g oïi ñ eán ñ eå ñi ñ aøo h uy eät ch o o âng cuï Co á hoï Vuõ mô ùi che át ñe âm qua. 22 x 1 1 1 09 2 AÊn giô û mieäng , con tì con v ò ñöôïc ñaùnh thö ùc, caùi ñ oùi caøn g taêng th eâm, b uïn g caøng the øm cô m ñeán coàn caøo. 23 x (1) (2) (3) (4) (5) (6) 1 1 1 09 3 Luùc aáy anh th an h n ieân teân Phuùc ñang laøm bí th ö ño aøn thanh n ieân toaøn xaõ, v ì Phuùc ñaõ ñöôïc ke át naïp Ñaûn g töø maáy naêm tröôùc kh i coøn ô û d u kích. 24 x 1 1 1 09 4 Maëc duø teân Ñaïi cu õng h ai b öõa côm ñe án, laøm qu aàn q uaät nhö traâu , n hö ng ñaáy ch ính laø aâm möu cu ûa noù, ta khoâng ñöôïc mô h oà laãn loäm, v ì n où laøm ñeå o áp nhö õng ngöôøi voâ saûn k ho âng co ù tö lie äu saûn xuaát ph aûi ñ i laøm thueâ laøm möôùn k ieám aên , n hö ng ñaõ bò nhö õng teân cö ôøng haøo n hö n hö õng caùi voøi cu ûa con baïch tuo äc b oùc lo ät ñ eán taän xöông t uûy. 26 x 1 1 1 09 5 Cu oäc ñ aáu toá ñöôïc toå chöùc ôû ngay saân nh aø Vu õ Ñình Ñaïi. 26 x 1 1 1 09 6 Hai vô ï cho àng Ñaïi cuøng maáy n göô øi con, töùc nhöõn g ng öô øi em cuûa Phu ùc chö a v ôï chö a ch oàng , vaãn ô û vô ùi bo á me ï, taát caû ñöôïc luøa ra g iuõa saân n hö moät ñ aùm haønh khaát, ngo ài beät x uo áng giö õa vo øng trong voøng n go aøi saân laøng. 26 x 1 1 1 09 7 Ñuùng n hö n hieàu n gö ôøi nghó, caû ñeán laøo Queành cuõng d aùm ch aéc laø ñ aùm tang cu ï Coá chi h oï Vu õ Ñình se õ ñöôïc toå chöùc raát long troïn g, quaû laø k ho âng ngoa. 32 x 1 1 1 09 8 Khi ñaùm thanh nie ân ñöôïc ch uû nhieäm g oïi ke ùo nh au ñi roài, v aø laõo Queành ñ aõ h uùp he át caû noài rau khoai maø vaän ñoùi meo, laõo ngoài ngaån ra k ho âng bieát laøm gì. 35 x 1 1 1 09 9 Taát caû ch ieác thuye àn ñ öôïc daùn b aèng giaáy ño û, ño ù laø maøu b ieåu h ieän ñ ieàm laønh , ñ ieàm phuùc cuûa ñ aïo Phaät. 37 x 1 1 1 10 0 Ch ieác aùo quan ñöôïc naâng baät d aäy . 58 x 1 1 1 10 1 Theo tuoåi cu ûa cuï co á, lu ùc naøy môùi ñöôïc haï huyeät. 63 x 1 1 1 10 2 Hoaëc laø co ù ho ï haøng , ho aëc laø ñöôïc oân g Phu ùc b ao che daïo o âng aáy laøm ch uû n hie äm. 68 x 1 1 1 10 3 Khi caùi bo ïc chieáu töø t öø ñ öôïc l oâi leân, mo ät luoàng khí laïn h cuøng mo ät thöù muøi khaêm k haêm cuûa töû thi maø chæ caàn ng öûi thaáy moät laàn cuõng ñuû k inh sôï haøng n aêm trôøi, töø döôùi lo øng h oá phaû len, k hieán taát caû ruøng mình ô ùn l aïnh. 71 x 1 1 1 10 4 Co â th oáng Bie äu ñeán cö ùng , x in ñuû aâm döông ngu õ haønh vaø thö a baùo cho n gaøi b ieát roõ söï tinh taïi sao phaûi taùi ho ïa ch aân dung ng aøi, xo ng ñaâu ñaáy roài môùi ñöôïc treo le ân. 77 x 1 1 1 10 5 Vôùi laïi ñ öôïc ngöôøi nhö oâng Haøm tin , tröô ùc k hi ñ i b ao giôø cu õng "lo ùt mieäng" v aøi choaùc cho aám bu ïng, kh i veà laïi cuøng oân g cuo än chaân n go ài x eáp baèng treân chi eáu hoa côm röôïu b í tæ, the á laø Tho ù th oaùt. 86 x 1 1 1 10 6 Löôït chôï n öõa mô ùi ñöôïc gaët, theá maø hoâm qu a b aø Quaûn g ñ aõ san g b aûo h oâm naøy g aët, ñaäp xong roài ch o b aø laáy th oùc töô i luoân chöù khoân g caàn ch ôø k ho â. 90 x 1 1 1 10 7 Nhöõng b où ñuo ác ñöôïc ño át theâm, ngöôøi ñ oå ra th eâm. 1 32 x 1 1 1 10 8 Khi Thuû g aät ñ aàu ño àng yù v aø ñ öùn g d aäy co i nhö xong , thì anh thaáy maáy n gö ôøi ñ eàu toû ra möøn g rô õ, nh ö laø ñöôïc g iaûi tho aùt moät kho âng kh í naëng n eà. 2 14 x (1) (2) (3) (4) (5) (6) 1 1 1 10 9 Xuaân Töôi ngo ài xu oán g ghe á cö ôøi vui ve û, b oû qua ph aàn bieåu quy eát, go ïi n gay ng öô øi quen ñöôïc hoäi n gh ò b aàu laøm thö ky ù vì vaên h ay chöõ toát. 2 30 x 1 1 1 11 0 Ñaáy laø nhö õng ng öôøi hoï h aøng gaân xa, hoaëc ñöôïc lie ät vaøo haøng ngu õ thaân tín cu ûa Thuû ñ eàu ngoài im n eân p haùt suùng khai ho ûa cuûa oân g Ph uùc n hö ñ aõ noå v aøo choã khoâng n gö ôøi. 2 36 x 1 1 1 11 1 Ngöô øi naøy hoaøn toaøn k ho âng bieát ñ öôïc ngöôøi kia n gh ó gì ve à mình . 2 40 x 1 1 1 11 2 Neáu baây g iôø oân g aáy vaãn ñ öôïc baø con tín nh ieäm nhö ng aøy baàu ho äi ñ oàn g nhaân d aân , thì ne ân caân nh aéc xe áp o âng aáy ô û moät v ò trí xöùng ñaùng n aøo ñ où! 2 84 x 1 1 1 11 3 Gia toäc Co â tho áng Bie äu ô û laøng n aøy ch æ laø loaïi nho û vaø töø xöa tôùi n ay cu õn g chæ ñ uû aên ñu û maëc, nh ön g laïi ñöôïc caû l aøng ne å theo mo ät caùch rieâng , chính laø v ì h oï ngh ó coâ n aém ñöôïc nhöõng taø pheùp cuûa quyû thaàn , n eân to át nh aát ch ôù coù daây v aøo ! 2 89 x 1 1 1 11 4 Vöøa chæ gheá cho Tuøng ngo ài, o ân g Phu ùc noùi ngay raèn g cuo äc ñ aáu kh aåu , ñ aáu trí ngaøy mai chæ caàn b oán ngöô øi n aøy laø ñuû, chöù kho âng troân g ch ôø g ì v aøo hai anh chaøng Bình vaø Löông laø hai n gö ôøi hoï h aøng b eân ngoaïi ñaõ ñ öôïc ch ính o âng Phuùc dìu d aét v aø Ñaûng tö ø ho ài oâng co øn tí ch öùc tí quye àn . 3 29 x 1 1 1 11 5 Trong ph uùt g iaây cu oái cuøn , oâng nh ìn huùt v aøo k hu oân maët tröông phu ø ñ an g x aùm laïi raát n hanh , vaø ñoâi maét ñ aõ ñöôïc ng öô øi ñaøn haøng xoùm v uo át xuoâi x uo áng, nh ön g kh oân g k he ùp laïi ñö ôïc, vaãn môû lom lo m nhö co øn ñ aày ai oaùn nuo ái tieác. 3 47 x 1 1 1 11 6 Nhan h choùng k haâm lieäm, ro ài aùo qu an ñ öôïc ñ aët leân cho õng. 3 52 x 1 1 1 11 7 Ñaøo h ai maét v aãn söng moïng, b ön g b aùt cô m vaø qu aû tröùng luo äc töø d öô ùi b eáp leân ñaët vaøo moät goùc baøn thôø tröôùc taám aûn h cuõ cuûa baø Son mô ùi ñ öôïc phoùng v oäi. 3 55 x 1 1 1 11 8 Phaûi! Tröôùc maët baø Caû v aø boá con oân g Haøm ñ ích th ò laø ngöôøi ñaøn baø laøm thueâ laøm mö ôùn , v aãn bo ä qu aàn aùo taøng taøng , n hö ng ñöôïc g iaët saïch se õ. 3 56 x 1 1 1 11 9 An h chaøng thôï h uùi ñaàu coù caëp maét h ieáng h ieáng nhö b aùn h xe sang v aøn h, ch uû chie ác lieàu o û ng aõ b a tröôùc coång uûy ban, v ì nô ï hô ïp taùc nhö ch uùa ch oåm, p haûi leân vu øng kinh teá môùi cu ûa huyeän ñe å ñöôïc x í xo ùa h ôn taán tho ùc vay laõi lai rai hôn hai n aêm, toái hoâm qu a ñaõ chôû ve à. 3 63 x 1 1 1 12 0 Taùm baûo sau maáy th aùn g ñ i tha ph öô ng caàu thöïc, Taùm ñ aï thaám thía moät ñie àu l aø muo án ñ öôïc ne å troïng ô û laøng naøy th ì phaûi maïn h tieàn, maïnh caùnh, coøn ne áu traéng tay moùc ñít b aûy ng aøy kh oân g thoái thì ph aûi lieàu ! 3 66 x 1 1 1 12 1 Ro ài caû ngöôøi Taùm ñöôïc n haát boång le ân, qu aêng ñ aùnh u øm x uo áng ao ! 3 68 x 1 1 1 12 2 Maáy thaèng, maáy ñöùa trong ho ï ñöôïc ch uù cho vaøo Ñaûn g th ì ch æ quen thaáy aên chaïy ñeán , x un xun xoe xoe , n hö ng thaáy vie äc kho ù laø lænh! 3 77 x 1 1 1 12 3 Ch ôït böùc maøn h boãng tan ra, bay laû taû nh ö tro taøn h aøn g maõ ñöôïc "hoùa v aøn g" sau le ã cuùng, vaø baø So n h ieän ra öô ùt ñaãm töø ch aân leân ñaàu. 3 86 x (1) (2) (3) (4) (5) (6) 1 1 1 12 4 Vôùi Coâ th oán g, mo ãi baùt hö ôn g laø moät v ò thaàn ñöôïc sinh ra töø ñ aát, b aây g iôø caùc v ò seõ taém röûa bu ïi traàn, roài do øng nöôùc maùt se õ ñö a caùc v ò qu ay trôû laïi vôùi ñ aát, trôû veà ng uo àn cuûa mình! 4 05 x 1 1 1 12 5 Minh ñ öôïc g oïi laø con chim "b eù nho û". 4 44 x 1 1 1 12 6 Ngöô ïc h aún vô ùi nhöõn g k hi chun g ñ un g v ôùi baø Son , ô û ñaây o âng Haøm cöù n aèm ñöôøn ng öô øi moät caùch cao g iaù v aø toû ra raát th ích th uù k hi ñ öôïc ch ò n aân g n iu "höôùng d aãn " k ieåu cu ûa moät g aõ trai tô loït vaøo tay moät aû naï d oøn g. 4 55 x 1 1 1 12 7 Giöõa luùc Tuøng ñ ang ñ öôïc ngöôøi ta so át saéng ñöa ra tính toaùn nhö v aäy , thì b aây giôø Tu øng môùi che ánh cho aùng v eà ñeán nh aø. 4 61 x C. PHAÀN THOÁNG KEÂ SOÁ LIEÄU VAØ BIEÅU ÑOÀ 1. DANH SAÙCH CAÙC CAÂU COÙ TÖØ BÒ Caâu coù tö ø bò d ieãn ñaït “yù nghóa ch uû ño äng” 376 34 % Caâu coù tö ø bò d ieãn ñaït “yù nghóa bò ñoäng ” 715 66 % Toån g coäng 1091 100% 3 4% 6 6 % Caâ u c où t öø bò “ ng hó a c hu û ño ä ng ” Caâ u c où t öø bò ‘ng hó a b ò û ño ä ng ” 2. DANH SAÙCH CAÙC CAÂU COÙ TÖØ ÑÖÔÏC Caâu coù tö ø ñöôïc d ieãn ñaït “yù n ghóa chuû ñ oäng ” 96 2 85 % Caâu coù tö ø ñöôïc d ieãn ñaït “yù n ghóa bò ñoäng ” 16 5 15 % Toån g coäng 1127 100% 8 5% 15 % Caâ u c où t öø ñ öô ï c “ ng hó a c h uû ño ä ng ” Caâ u c où t öø ñ öô ï c “ ng hó a b ò ño ä ng ” Caâu coù töø ñöôïc d ieãn ñaït “yù ngh óa chuû ñoäng” Caâu coù töø ñöôïc d ieãn ñaït “yù ngh óa bò ño äng” Caâu coù töø bò d ieãn ñaït “yù ngh óa chuû ñoän g” Caâu coù töø bò d ieãn ñaït “yù ngh óa bò ñ oän g” ._.