Cam kết dịch vụ tài chính trong Hiệp định Thương mại Việt - Mỹ và các giải pháp nhằm thực hiện có hiệu quả của Việt Nam
Tài liệu Cam kết dịch vụ tài chính trong Hiệp định Thương mại Việt - Mỹ và các giải pháp nhằm thực hiện có hiệu quả của Việt Nam: ... Ebook Cam kết dịch vụ tài chính trong Hiệp định Thương mại Việt - Mỹ và các giải pháp nhằm thực hiện có hiệu quả của Việt Nam
Tóm tắt tài liệu Cam kết dịch vụ tài chính trong Hiệp định Thương mại Việt - Mỹ và các giải pháp nhằm thực hiện có hiệu quả của Việt Nam, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Lêi më ®Çu
Mét nhµ sö häc ngêi Anh ®· tõng nãi “LÞch sö lµ mét chuçi nh÷ng th¸ch thøc vµ ®¸p l¹i th¸ch thøc”. Trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ hiÖn nay, mét trong nh÷ng th¸ch thøc lín mµ ViÖt Nam ph¶i ®èi mÆt, chÊp nhËn vµ gi¶i quyÕt mét c¸ch tèt nhÊt ®Ó tån t¹i ®ã lµ më cöa ngµnh dÞch vô tµi chÝnh, mét ngµnh c¬ së h¹ tÇng thiÕt yÕu cña nÒn kinh tÕ quèc d©n.
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, mÆc dï bèi c¶nh tµi chÝnh- kinh tÕ thÕ giíi nãi chung vµ khu vùc ch©u ¸ nãi riªng cã nhiÒu biÕn ®éng kh«ng thuËn lîi, ngµnh dÞch vô tµi chÝnh níc ta vÉn cã nh÷ng bíc ph¸t triÓn kh¸ m¹nh mÏ, khai th¸c vµ lu©n chuyÓn cã hiÖu qu¶ h¬n c¸c nguån lùc tµi chÝnh phôc vô ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ - x· héi. Vµ nh lµ mét bíc ph¸t triÓn tÊt yÕu, chóng ta ®· chñ ®éng tham gia héi nhËp vµ më cöa thÞ trêng trêng dÞch vô tµi chÝnh quèc gia, tríc tiªn lµ thùc hiÖn c¸c cam kÕt vÒ dÞch vô tµi chÝnh trong HiÖp ®Þnh Th¬ng m¹i ViÖt – Mü.
HiÖp ®Þnh Th¬ng m¹i ViÖt – Mü më ra nhiÒu c¬ héi míi cho ngµnh dÞch vô tµi chÝnh ViÖt Nam, nhng ®ång thêi còng ®Æt ngµnh dÞch vô tµi chÝnh ViÖt Nam tríc nh÷ng th¸ch thøc míi, vµ b¶n th©n viÖc cã thÓ thùc hiÖn hiÖu qu¶ c¸c cam kÕt vÒ dÞch vô tµi chÝnh trong HiÖp ®Þnh hay kh«ng còng lµ mét th¸ch thøc ®èi víi ViÖt Nam.
XuÊt ph¸t tõ mong muèn t×m kiÕm c¸c gi¶i ph¸p nh»m thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ c¸c cam kÕt cña ViÖt Nam vÒ dÞch vô tµi chÝnh trong HiÖp ®Þnh Th¬ng m¹i ViÖt – Mü trªn c¬ së lý gi¶i, ph©n tÝch nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n còng nh nguyªn nh©n ph¸t sinh c¸c khã kh¨n ®ã, em ®· lùa chän ®Ò tµi “Cam kÕt vÒ dÞch vô tµi chÝnh trong HiÖp ®Þnh Th¬ng m¹i ViÖt – Mü vµ c¸c gi¶i ph¸p nh»m thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ cña ViÖt Nam” cho bµi luËn v¨n tèt nghiÖp cña m×nh. Do dÞch vô tµi chÝnh lµ mét lÜnh vùc hÕt søc réng nªn träng t©m ph©n tÝch vµ gi¶i ph¸p ®a ra trong ®Ò tµi sÏ lµ hai lo¹i h×nh dÞch vô tµi chÝnh chñ yÕu vµ quan träng ®èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam hiÖn nay ®ã lµ dÞch vô b¶o hiÓm vµ dÞch vô ng©n hµng.
KÕt cÊu cña §Ò tµi gåm ba ch¬ng sau:
Ch¬ng I – Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ dÞch vô tµi chÝnh vµ dÞch vô tµi chÝnh trong HiÖp ®Þnh Th¬ng m¹i ViÖt – Mü
Ch¬ng II – Thùc tr¹ng thÞ trêng dÞch vô tµi chÝnh ViÖt Nam vµ mét sè vÊn ®Ò trong viÖc thùc hiÖn c¸c kÕt vÒ dÞch vô tµi chÝnh theo hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt – Mü cña ViÖt Nam
Ch¬ng III – §Þnh híng vµ mét sè gi¶i ph¸p nh»m thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ c¸c cam kÕt cña ViÖt Nam vÒ dÞch vô tµi chÝnh trong hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt – Mü
Do nh÷ng h¹n chÕ vÒ thêi gian, tµi liÖu vµ kh¶ n¨ng cña ngêi viÕt, néi dung khãa luËn khã tr¸nh khái nh÷ng sai sãt vµ khiÕm khuyÕt, em rÊt mong nhËn ®îc sù chØ dÉn tËn t×nh cña c¸c thÇy c« gi¸o trong trêng vµ gãp ý cña ®«ng ®¶o ®éc gi¶. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n.
Ch¬ng i
Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ dÞch vô tµi chÝnh vµ dÞch vô tµi chÝnh trong hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i viÖt – mü
1. Tæng quan vÒ dÞch vô tµi chÝnh vµ tÇm quan träng cña nã ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n
Kh¸i niÖm dÞch vô tµi chÝnh vµ c¸c lo¹i h×nh dÞch vô tµi chÝnh
a) Kh¸i niÖm
Theo Tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi (WTO) “DÞch vô tµi chÝnh lµ bÊt kú dÞch vô nµo cã tÝnh chÊt tµi chÝnh, ®îc mét nhµ cung cÊp dÞch vô tµi chÝnh cung cÊp. DÞch vô tµi chÝnh bao gåm mäi dÞch vô b¶o hiÓm vµ dÞch vô liªn quan tíi b¶o hiÓm, mäi dÞch vô ng©n hµng vµ dÞch vô tµi chÝnh kh¸c”.
Theo Phô lôc GATS vÒ dÞch vô tµi chÝnh, ngêi cung cÊp dÞch vô tµi chÝnh lµ ph¸p nh©n hoÆc thÓ nh©n cña mét Thµnh viªn muèn cung cÊp hoÆc ®ang cung cÊp nh÷ng dÞch vô tµi chÝnh nhng thuËt ng÷ ’’ngêi cung cÊp dÞch vô tµi chÝnh’’ kh«ng bao gåm ph¸p nh©n c«ng céng lµ :
chÝnh phñ, ng©n hµng trung ¬ng hoÆc mét tæ chøc tµi chÝnh cña mét Thµnh viªn, hoÆc mét thùc thÓ do mét Thµnh viªn së h÷u hoÆc kiÓm so¸t, chñ yÕu tiÕn hµnh chøc n¨ng chÝnh phñ hoÆc c¸c ho¹t ®éng v× môc ®Ých cña chÝnh phñ, kh«ng bao gåm ph¸p nh©n chñ yÕu cung cÊp nh÷ng dÞch vô tµi chÝnh trªn c¬ së nh÷ng ®iÒu kiÖn th¬ng m¹i; hoÆc
mét ph¸p nh©n t nh©n, thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng mµ th«ng thêng vÉn do mét Ng©n hµng trung ¬ng hoÆc tæ chøc tiÒn tÖ, khi thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng nµy.
b) C¸c lo¹i h×nh dÞch vô tµi chÝnh
Trong vßng ®µm ph¸n Uruguay (cã hiÖu lùc tõ 1-1-1995), c¸c bªn tham gia ®· nhÊt trÝ coi c¸c ho¹t ®éng sau lµ dÞch vô tµi chÝnh trong GATS (Phô lôc GATS vÒ DÞch vô tµi chÝnh):
B¶o hiÓm vµ c¸c dÞch vô liªn quan tíi b¶o hiÓm:
B¶o hiÓm trùc tiÕp (kÓ c¶ ®ång b¶o hiÓm) :
nh©n thä
phi nh©n thä
T¸i b¶o hiÓm vµ t¸i nhîng b¶o hiÓm ;
B¶o hiÓm cho trung gian, nh lµ m«i giíi vµ ®¹i lý ;
DÞch vô phô trî b¶o hiÓm, nh lµ t vÊn, dÞch vô ®¸nh gi¸ x¸c xuÊt vµ rñi ro vµ dÞch vô gi¶i quyÕt khiÕu n¹i.
Ng©n hµng vµ c¸c dÞch vô tµi chÝnh kh¸c (ngo¹i trõ b¶o hiÓm):
ChÊp nhËn tiÒn göi hoÆc ®Æt cäc vµ c¸c kho¶n quü cã thÓ thanh to¸n kh¸c cña c«ng chóng ;
Mäi lo¹i h×nh cho vay, kÓ c¶ tÝn dông ngêi tiªu dïng, tÝn dông cÇm ®å, cÇm cè, dÞch vô vÒ hãa ®¬n vµ tµi trî c¸c giao dÞch th¬ng m¹i ;
Thuª mua tµi chÝnh ;
Mäi dÞch vô thanh to¸n vµ chuyÓn tiÒn, kÓ c¶ thÎ tÝn dông, thÎ thanh to¸n vµ t¬ng tù, sÐc du lÞch vµ hèi phiÕu ng©n hµng ;
B¶o l·nh vµ cam kÕt ;
Th¬ng vô tiÕn hµnh tù chÞu chi phÝ hoÆc nh©n danh kh¸ch hµng, dï t¹i së giao dÞch vµ trªn thÞ trêng kh«ng chÝnh thøc, hoÆc c¸c giao dÞch kh¸c vÒ :
c«ng cô thÞ trêng tiÒn tÖ (kÓ c¶ sÐc, ho¸ ®¬n, giÊy chøng nhËn tiÒn göi) ;
ngo¹i hèi ;
c¸c c«ng cô dÉn xuÊt nhng kh«ng h¹n chÕ bëi c¸c giao dÞch kú h¹n hoÆc quyÒn giao dÞch ;
tû gi¸ ngo¹i hèi vµ c¸c c«ng cô vÒ l·i suÊt kÓ c¶ c¸c c«ng cô nh lµ giao dÞch swap, tho¶ thuËn tû gi¸ kú h¹n ;
chøng tõ cã thÓ chuyÓn nhîng ;
c¸c c«ng cô cã thÓ chuyÓn nhîng kh¸c vµ c¸c tµi s¶n tµi chÝnh, kÓ c¶ kim khÝ quý ;
Tham gia vµo viÖc ph¸t hµnh mäi lo¹i chøng kho¸n, kÓ c¶ viÖc b¶o hiÓm ph¸t hµnh vµ víi ho¹t ®éng ®¹i lý (dï theo c¸ch c«ng hoÆc t nh©n) vµ cung cÊp dÞch vô liªn quan tíi nh÷ng vÊn ®Ò trªn ;
M«i giíi tiÒn tÖ ;
Qu¶n lý tµi s¶n cã, nh lµ tiÒn mÆt hoÆc qu¶n lý danh môc ®Çu t gi¸n tiÕp, mäi h×nh thøc qu¶n lý ®Çu t tËp thÓ, qu¶n lý hu trÝ, hïn vèn, gãp vèn vµ dÞch vô tÝn th¸c ;
DÞch vô thanh to¸n hoÆc thanh to¸n bï trõ vÒ tµi s¶n tµi chÝnh, kÓ c¶ chøng kho¸n, c¸c c«ng cô dÉn xuÊt vµ c¸c c«ng cô cã thÓ chuyÓn nhîng kh¸c ;
Cung cÊp vµ chuyÓn th«ng tin vÒ tµi chÝnh, vµ xö lý d÷ liÖu tµi chÝnh vµ phÇn mÒm liªn quan do c¸c ngêi cung cÊp dÞch vô tµi chÝnh thùc hiÖn ;
C¸c dÞch vô vÒ t vÊn, trung gian vµ bæ trî vÒ tµi chÝnh vÒ mäi mÆt ho¹t ®éng nªu t¹i ®iÓm (v) cho tíi (xv), kÓ c¶ tham chiÕu vµ ph©n tÝch tÝn dông, nghiªn cøu vµ t vÊn vÒ ®Çu t vµ ®Çu t gi¸n tiÕp, t vÊn mua s¾m vµ vÒ c¬ cÊu l¹i hoÆc chiÕn lîc doanh nghiÖp.
KÓ tõ khi GATS ra ®êi tíi nay, hÇu hÕt c¸c cam kÕt song ph¬ng vµ ®a ph¬ng cña c¸c quèc gia trong lÜnh vùc dÞch vô tµi chÝnh ®Òu sö dông kh¸i niÖm vµ c¸ch ph©n lo¹i nh trªn.
TÇm quan träng cña dÞch vô tµi chÝnh trong nÒn kinh tÕ quèc d©n
Nh×n tõ gãc ®é kinh tÕ, ho¹t ®éng th¬ng m¹i dÞch vô tµi chÝnh còng gièng nh c¸c ho¹t ®éng trao ®æi mua b¸n c¸c hµng hãa vµ dÞch vô kh¸c, cã thÓ cã nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn thu nhËp vµ sù t¨ng trëng cña tÊt c¶ c¸c ®èi t¸c tham gia. Tuy nhiªn, ®iÓm kh¸c biÖt lµ ë chç th¬ng m¹i dÞch vô tµi chÝnh lµ mét ngµnh h¹ tÇng c¬ së cho nÒn kinh tÕ ®ång thêi lµ mét c«ng cô thùc hiÖn chÝnh s¸ch x· héi cña nhµ níc. Kh«ng thÓ cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn cao vµ æn ®Þnh l¹i thiÕu c¸c dÞch vô tµi chÝnh chÊt lîng cao.
Trong cuèn ²Tµi chÝnh cho t¨ng trëng² do Ng©n hµng thÕ giíi (World Bank) biªn so¹n, hÖ thèng dÞch vô tµi chÝnh thêng thùc hiÖn bèn chøc n¨ng kinh tÕ c¬ b¶n sau:
Huy ®éng tiÒn tiÕt kiÖm
Ph©n bæ vèn ®Çu t, nhÊt lµ ®Ó tµi trî cho nh÷ng dù ¸n ®Çu t hiÖu qu¶
Gi¸m s¸t ho¹t ®éng qu¶n lý, sao cho kinh phÝ ®· ph©n bæ ®îc chi tiªu ®óng kÕ ho¹ch
ChuyÓn dÞch vµ ph©n bæ rñi ro th«ng qua sù tÝch tô vµ cho phÐp nh÷ng ngêi s½n sµng chÊp nhËn rñi ro h¬n ®îc g¸nh chÞu.
Víi bèn chøc n¨ng kinh tÕ c¬ b¶n nh trªn, ngµnh dÞch vô tµi chÝnh ®ãng mét vai trß hÕt søc quan träng ®èi víi c¸c ho¹t ®éng trong nÒn kinh tÕ.
Tríc hÕt, hiÖu qu¶ cña ngµnh dÞch vô tµi chÝnh gãp phÇn kh«ng nhá trong viÖc x¸c lËp vÞ thÕ c¹nh tranh vÒ gi¸ c¶ cña c¸c s¶n phÈm hµng ho¸ vµ dÞch vô trong nÒn kinh tÕ. Theo íc tÝnh, tû lÖ gi¸ trÞ dÞch vô tµi chÝnh trong c¸c gi¸ thµnh c¸c s¶n phÈm thuéc ngµnh s¶n xuÊt chiÕm kho¶ng 3 - 7%. Nh vËy nÕu nh ngµnh dÞch vô tµi chÝnh cã hiÖu qu¶ th× c¸c chi phÝ mµ mét c«ng ty s¶n xuÊt ph¶i bá ra cho c¸c dÞch vô tµi chÝnh sÏ gi¶m ®i t¬ng ®èi (t¬ng ®èi theo nghÜa tû lÖ Ých lîi thu so víi chi phÝ bá ra sÏ t¨ng lªn), vµ nh vËy lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm còng sÏ gi¶m ®i t¬ng øng, gãp phÇn t¨ng n¨ng lùc c¹nh tranh.
Ngoµi ra, ngµnh dÞch vô tµi chÝnh cßn lµm cho c¸c kho¶n tiÕt kiÖm ®îc ®Þnh híng vµ ph©n phèi hiÖu qu¶ cho nh÷ng kho¶n ®Çu t hay tiªu thô cÇn hç trî tµi chÝnh. ViÖc sö dông kh«ng hiÖu qu¶ nguån vèn khan hiÕm trong mét sè ngµnh cã thÓ g©y ra t×nh tr¹ng thiÕu vèn trÇm träng ë mét sè ngµnh kh¸c. Do ®ã, mét sè kho¶n ®Çu t cã tiÒm n¨ng ®em l¹i lîi nhuËn l¹i kh«ng ®îc tiÕn hµnh. Lóc nµy, nhµ ®Çu t cã thÓ t×m kiÕm tµi trî tõ nÒn kinh tÕ ngÇm kh«ng qua hÖ thèng dÞch vô tµi chÝnh chÝnh thèng, ®iÒu thêng g©y tèn kÐm vµ h¹n chÕ nhiÒu ph¹m vi ®Çu t. Mét ngµnh dÞch vô tµi chÝnh hiÖu qu¶ víi c¬ chÕ ho¹t ®éng cña m×nh sÏ ®Þnh híng vµ ph©n bè nguån vèn ®Çu t mét c¸ch hîp lý.
Bªn c¹nh ®ã, hÖ thèng dÞch vô tµi chÝnh còng cã vai trß lµm gi¶m bít rñi ro, ®ãng gãp cho sù ho¹t ®éng æn ®Þnh cña nÒn kinh tÕ nãi chung. §¬n cö mét vÝ dô, c¸c s¶n phÈm ph¸i sinh trªn thÞ trêng dÞch vô tµi chÝnh cho phÐp c¸c th¬ng nh©n tù b¶o hiÓm trãc nh÷ng rñi ro vÒ l·i suÊt vµ tû gi¸. HÖ thèng b¶o hiÓm x· héi t¹o ra sù æn ®Þnh kh«ng chØ vÒ mÆt kinh tÕ mµ cßn c¶ vÒ chÝnh trÞ.
Trong thêi ®¹i ngµy nay, dÞch vô tµi chÝnh ngµy cµng thÓ hiÖn lµ mét ngµnh quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. TÇm quan träng cña ngµnh dÞch vô tµi chÝnh ®îc ph¶n ¸nh b»ng tû lÖ t¹o viÖc lµm vµ tû lÖ ®ãng gãp vµo GDP.
Tõ B¶ng 1 díi ®©y ta cã thÓ thÊy r»ng trong nh÷ng giai ®o¹n 1970-2000, tû lÖ lao ®éng trong ngµnh dÞch vô tµi chÝnh trong tæng lao ®éng t¨ng kho¶ng 25% ë nhiÒu níc. Cho ®Õn n¨m 2000, lao ®éng trong ngµnh dÞch vô tµi chÝnh chiÕm tõ kho¶ng 3% tæng lùc lîng lao ®éng t¹i Ph¸p, Cana®a vµ NhËt B¶n tíi 5% nh t¹i Singapore, Thôy Sü vµ Hoa Kú. B¶ng 1 còng cho thÊy mét quèc gia cµng ph¸t triÓn th× quy m« lùc lîng lao ®éng trong ngµnh dÞch vô tµi chÝnh cµng lín.
B¶ng 1: Tû träng lùc lîng lao ®éng lµm viÖc trong lÜnh vùc dÞch vô tµi chÝnh
(§¬n vÞ: % trªn tæng lao ®éng)
Quèc gia
1970
1980
1985
1990
1995
2000
Canada
2.4
2.7
2.9
3.0
3.2
3.5
Ph¸p
1.8
2.6
2.9
2.8
2.7
3.1
§øc
2.2
2.8
3.0
3.1
3.2
3.4
NhËt B¶n
2.4
3.0
3.2
3.3
3.1
3.4
Singapore
…
2.7
…
…
5.0
5.8
Thôy SÜ
…
…
4.6
4.8
4.7
5.1
Anh
…
3.0
3.5
4.6
4.3
4.9
Mü
3.8
4.4
4.7
4.8
4.7
5.2
Nguån: WTO (2001a); OECD (2001a)
Tû lÖ lîng gi¸ trÞ gia t¨ng do khu vùc dÞch vô tµi chÝnh trªn tæng GDP t¹i c¸c quèc gia ®îc thÓ hiÖn trªn B¶ng 2 díi ®©y còng t¨ng lªn ®¸ng kÓ trong giai ®o¹n 1970-2000. Trong n¨m 1970, tû lÖ lîng gi¸ trÞ gia t¨ng cña khu vùc dÞch vô tµi chÝnh trªn GDP cña c¸c quèc gia ph¸t triÓn nªu trong B¶ng 2 vµo kho¶ng tõ 2-4%, nhng ®Õn n¨m 2000 th× tû lÖ nµy vµo kho¶ng tõ 3 - 15%. T¹i c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn, cho ®Õn n¨m 2000, lîng gi¸ trÞ gia t¨ng cña khu vùc dÞch vô tµi chÝnh còng chiÕm tõ 3 – 10% GDP cña tõng quèc gia. Trong c¸c quèc gia trong B¶ng 2, Hång K«ng vµ Singapore lµ hai quèc gia mµ ë ®ã dÞch vô tµi chÝnh cã vai trß quan träng nhÊt. Nh vËy, còng cã thÓ ®a ra nhËn ®Þnh r»ng mét quèc gia cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn hiÖn ®¹i sÏ cã ngµnh dÞch vô tµi chÝnh ®ãng gãp nhiÒu gi¸ trÞ gia t¨ng cho GDP cña quèc gia ®ã.
B¶ng 2: Gi¸ trÞ gia t¨ng t¹o ra tõ khu vùc dÞch vô tµi chÝnh
(§¬n vÞ: % trªn GDP)
Quèc gia
1970
1980
1985
1990
1995
2000
C¸c quèc gia c«ng nghiÖp:
Canada
2.2
1.8
2.0
2.8
2.5
2.9
Ph¸p
3.5
4.4
4.8
4.4
4.6
4.7
§øc
3.2
4.5
5.5
4.8
5.8
6.2
NhËt B¶n
4.3
4.5
5.5
4.8
5.8
6.0
Thôy SÜ
…
…
10.4
10.3
13.3
15.2
Singapore
…
5.0
…
…
12.0
14.0
Hång K«ng
…
6.9
6.1
6.6
9.4
10.0
Mü
4.0
4.8
5.5
6.1
7.3
8.1
C¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn:
Columbia
…
…
…
2.9
2.9
3.1
Ghana
5.5
…
8.7
9.2
…
9.3
Mauritus
…
…
…
4.4
5.2
5.5
Sri Lanka
…
…
…
4.6
6.8
6.9
Th¸i Lan
…
…
…
4.0
7.8
8.2
Nguån: WTO (2001a); OECD (20001a)
TÇm quan träng cña ngµnh dÞch vô tµi chÝnh ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n còng cã thÓ ®îc ph¶n ¸nh th«ng qua hai chØ sè kh¸c: tæng tµi s¶n ng©n hµng vµ tû lÖ tæng phÝ b¶o hiÓm trªn GDP.
BiÓu ®å 1 díi ®©y cho thÊy quy m« tµi s¶n cña khu vùc ng©n hµng t¹i mét sè nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, ®ang ph¸t triÓn vµ chuyÓn ®æi. Tæng tµi s¶n trong ngµnh ng©n hµng t¹i NhËt B¶n, Liªn minh Ch©u ¢u vµ Hoa Kú trong n¨m 2002 lªn tíi 10 ngh×n tû ®«la Mü cho mçi khu vùc. NÕu tÝnh gép c¶ ba khu vùc nµy l¹i th× tæng tµi s¶n cña ngµnh ng©n hµng chiÕm tíi ba phÇn t tæng tµi s¶n trong ngµnh ng©n hµng cña toµn cÇu. Thªm vµo ®ã, t¹i mét sè quèc gia nh Thôy SÜ, tæng tµi s¶n trong ngµnh ng©n hµng lªn tíi gÇn 1.000 tû ®«la Mü, tøc lµ vît xa GDP cña quèc gia nµy. T¹i c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn, quy m« tµi s¶n cña khu vùc ng©n hµng vµo kho¶ng tõ 10 tû cho ®Õn 100 tû ®«la Mü, ngo¹i trõ t¹i c¸c quèc gia nh Brazil, Hµn Quèc, Mªxic«, Th¸i Lan, quy m« tµi s¶n cña khu vùc ng©n hµng vµo kho¶ng tõ 100 cho ®Õn 1000 tû ®«la Mü. Nh vËy cã thÓ thÊy r»ng xu híng chung lµ quy m« tµi s¶n cña khu vùc ng©n hµng tû lÖ thuËn víi møc ®é ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ.
BiÓu ®å 1: Tæng tµi s¶n ng©n hµng, n¨m 2002
(§¬n vÞ: tû ®«la Mü)
Nguån: IMF (2003)
BiÓu ®å 2 díi ®©y cho thÊy quy m« cña ngµnh b¶o hiÓm t¹i c¸c nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. Trong giai ®o¹n 1994 – 2000, t¹i c¸c quèc gia OECD, tæng møc phÝ b¶o hiÓm b×nh qu©n chiÕm kho¶ng 10% GDP. T¹i Anh, cø 9 b¶ng Anh th× cã 1 b¶ng ®îc chi tiªu vµo dÞch vô b¶o hiÓm nh©n thä hoÆc phi nh©n thä. Con sè nµy t¹i c¸c quèc gia nh Mü, Ireland, NhËt B¶n hay Thôy SÜ chØ thÊp h¬n ®«i chót.
BiÓu ®å 2: Tû lÖ phÝ b¶o hiÓm trªn GDP, b×nh qu©n giai ®o¹n 1994 – 2000
(§¬n vÞ: % trªn GDP)
Nguån: OECD (2001)
Nh vËy cã thÓ thÊy th¬ng m¹i dÞch vô tµi chÝnh trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· ®¹t ®îc møc t¨ng trëng nhanh chãng cïng víi sù chuyªn s©u cña c¸c ho¹t ®éng trong ngµnh tµi chÝnh quèc tÕ. Sù t¨ng trëng nµy lµ do nh÷ng nh©n tè sau: Thø nhÊt, tiÕn bé vÒ mÆt c«ng nghÖ ®· lµm t¨ng ph¹m vi ho¹t ®éng cña dÞch vô tµi chÝnh, víi sù xuÊt hiÖn cña c«ng nghÖ xö lý vµ chuyÓn giao sè liÖu ®iÖn tö, c«ng nghÖ m¸y tÝnh ®îc n©ng cao, c¸c m¸y rót tiÒn tù ®éng vµ nghiÖp vô ng©n hµng tõ xa. Thªm vµo ®ã, mét kû nguyªn dÞch vô internet ®· b¾t ®Çu, c¸c c«ng nghÖ nµy ®· t¹o ra mét søc bËt míi cho ho¹t ®éng cña ngµnh tµi chÝnh. Chóng t¹o ra c¬ héi míi ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ vµ ®¹t ra nh÷ng th¸ch thøc míi vÒ mÆt chÝnh s¸ch vµ quy ®Þnh. Nh÷ng lîi Ých tiÒm tµng ®i cïng víi c¸c c«ng nghÖ míi nµy cã thÓ ®îc khai th¸c trong mét c¬ chÕ dÞch vô tµi chÝnh th«ng tho¸ng. Thø hai, sù më cöa cña c¸c nÒn kinh tÕ ®ang chuyÓn ®æi cïng víi sù ph¸t triÓn cña th¬ng m¹i thÕ giíi ®· më réng thÞ trêng vµ lµm t¨ng nhu cÇu vÒ ho¹t ®éng tµi trî quèc tÕ cho ho¹t ®éng th¬ng m¹i vµ ®Çu t. Thø ba, tù do ho¸ th¬ng m¹i dÞch vô tµi chÝnh vµ qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ ®· cñng cè søc m¹nh cho nhau v× mét m«i trêng c¹nh tranh gay g¾t h¬n ®· buéc c¸c c«ng ty ph¶i t×m ra c¸ch thøc rÎ h¬n vµ hiÖu qu¶ h¬n ®Ó tµi trî cho c¸c ho¹t ®éng cña m×nh.
Cã thÓ nãi r»ng ngµy nay ngµnh dÞch vô tµi chÝnh lµ x¬ng sèng cña mét nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i. C¸c dÞch vô tµi chÝnh trªn thùc tÕ chÝnh lµ c¸c c«ng cô hç trî ®a d¹ng hãa ®Çu t vµ ph©n t¸n rñi ro kinh doanh, mét ®éng lùc chÝnh thóc ®Èy sù t¨ng trëng kinh tÕ nhanh chãng.
DÞch vô tµi chÝnh trong hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt – Mü
Tæng quan vÒ Th¬ng m¹i dÞch vô trong HiÖp ®Þnh Th¬ng m¹i ViÖt – Mü
Tõ tríc tíi nay, trong sè trªn 70 HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i mµ níc ta ®· tham gia ký kÕt, cha cã HiÖp ®Þnh nµo ®Ò cËp ®Õn m¶ng th¬ng m¹i dÞch vô réng vµ chi tiÕt nh HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt Nam – Hoa Kú.
Trong HiÖp ®Þnh Th¬ng m¹i ViÖt – Mü, Hoa Kú dµnh cho c¸c c«ng d©n vµ c«ng ty cña ViÖt Nam sù tiÕp cËn nh Hoa Kú dµnh cho c¸c thµnh viªn cña Tæ chøc Th¬ng m¹i ThÕ giíi (WTO) nh ®îc thÓ hiÖn trong lé tr×nh cña HiÖp ®Þnh GATS. ViÖt Nam lÇn ®Çu tiªn ®ång ý tù do hãa mét lo¹t c¸c ngµnh dÞch vô trong ®ã bao gåm, cïng víi c¸c ngµnh dÞch vô kh¸c, c¸c dÞch vô viÔn th«ng, kÕ to¸n, ng©n hµng vµ ph©n phèi. Nh÷ng cam kÕt nµy thÓ hiÖn viÖc ViÖt Nam cam kÕt héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ quèc tÕ vµ ®Ých cuèi cïng lµ WTO.
Ch¬ng Th¬ng m¹i DÞch vô trong HiÖp ®Þnh (Ch¬ng III) ®îc thiÕt kÕ theo m« h×nh cña HiÖp ®Þnh vÒ th¬ng m¹i vµ dÞch vô cña WTO (GATS), bao gåm 11 ®iÒu cïng víi Phô lôc F, Phô lôc G ViÖt Nam vµ Phô lôc G Hoa Kú, trong ®ã quy ®Þnh vÒ c¬ b¶n c¸c vÊn ®Ò th¬ng m¹i dÞch vô gi÷a hai níc. C¸c quy ®Þnh ®ã tËp trung quy ®Þnh mét sè vÊn ®Ò chÝnh sau:
+ §Þnh nghÜa vÒ th¬ng m¹i dÞch vô;
+ BiÖn ph¸p cña c¸c bªn;
+ §èi tîng cho lÜnh vùc th¬ng m¹i dÞch vô;
+ Nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n cña ho¹t ®éng th¬ng m¹i dÞch vô;
+ C¸c quy ®Þnh vÒ héi nhËp kinh tÕ;
+ C¸c quy ®Þnh vÒ Ph¸p luËt quèc gia;
+ C¸c quy ®Þnh vÒ ®éc quyÒn trong th¬ng m¹i dÞch vô;
+ Lé tr×nh cam kÕt cô thÓ cho th¬ng m¹i dÞch vô (®îc quy ®Þnh t¹i hai phô lôc F vµ G).
Gièng nh HiÖp ®Þnh GATS, HiÖp ®Þnh nµy ®Þnh nghÜa th¬ng m¹i dÞch vô theo bèn “h×nh thøc cung cÊp” (modes of supply) mµ dÞch vô ®îc cung cÊp nh sau:
“Cung cÊp dÞch vô qua biªn giíi” (Cross-border supply) diÔn ra khi mét nhµ cung cÊp dÞch vô ë mét níc cung cÊp dÞch vô cho mét kh¸ch hµng ë mét níc kh¸c, vÝ dô nh mét luËt s ë thñ ®« Washington D.C göi ý kiÕn b»ng th ®iÖn tö cho mét kh¸ch hµng ë Hµ Néi.
“Tiªu thô dÞch vô ë níc ngoµi” (Consumption abroad) diÔn ra khi mét c«ng d©n cña mét níc ®i ®Õn mét níc kh¸c n¬i mµ ë ®ã anh a ®îc cung cÊp mét dÞch vô, vÝ dô nh mét sinh viªn ViÖt Nam ®Õn häc t¹i Hoa Kú.
“HiÖn diÖn th¬ng m¹i” (Commercial presence) lµ ph¬ng thøc cho phÐp c¸c c«ng ty cña mét quèc gia thµnh viªn thµnh lËp mét chi nh¸nh hoÆc c«ng ty con hay v¨n phßng ë mét níc kh¸c ®Ó cung cÊp mét dÞch vô ë ®ã, vÝ dô nh mét ng©n hµng Hoa Kú më mét chi nh¸nh t¹i Hµ Néi.
“HiÖn diÖn thÓ nh©n” (Presence of a natural person) lµ ph¬ng thøc cho phÐp c«ng d©n cña mét quèc gia thµnh viªn ®îc vµo l·nh thæ cña mét quèc gia kh¸c ®Ó thùc hiÖn cung cÊp dÞch vô, vÝ dô nh c¸c luËt s níc ngoµi ®Õn Hµ Néi ®Ó thùc hiÖn cung cÊp dÞch vô tµi chÝnh.
Côm tõ “C¸c dÞch vô” theo quy ®Þnh cña HiÖp ®Þnh bao gåm bÊt kú dÞch vô nµo trong bÊt kú lÜnh vùc nµo, trõ c¸c dÞch vô ®îc cung cÊp khi thi hµnh thÈm quyÒn cña ChÝnh phñ (a service supplied in the exercise of governmental authority). Mét dÞch vô ®îc xem lµ “dÞch vô cung cÊp khi thi hµnh thÈm quyÒn cña chÝnh phñ” lµ nh÷ng dÞch vô ®îc cung cÊp kh«ng dùa trªn mét c¬ së Th¬ng m¹i, còng kh«ng cã c¹nh tranh víi mét hay nhiÒu nhµ cung cÊp dÞch vô kh¸c.
Trong lé tr×nh cam kÕt cô thÓ cña m×nh (Phô lôc G – HiÖp ®Þnh Th¬ng m¹i ViÖt – Mü), hai bªn ®· cam kÕt më cöa thÞ trêng còng nh thùc hiÖn nguyªn t¾c §èi xö quèc gia cho tõng lÜnh vùc, ngµnh dÞch vô, víi c¸c ®iÒu kiÖn, h¹n chÕ nÕu cã. Cam kÕt cña Hoa Kú chÝnh lµ Lé tr×nh cam kÕt cô thÓ cña Hoa Kú trong HiÖp ®Þnh chung vÒ Th¬ng m¹i dÞch vô (GATS) cña WTO, ®îc coi lµ cam kÕt th«ng tho¸ng nhÊt trong c¸c níc WTO. Nh vËy Hoa Kú cam kÕt më cöa thÞ 103 ph©n ngµnh dÞch vô, kh«ng kÌm theo ®iÒu kiÖn, h¹n chÕ g×. Nh vËy, c¸c nhµ cung cÊp dÞch vô thuéc hÇu hÕt c¸c lÜnh vùc cña ViÖt Nam ®Òu cã thÓ cung cÊp dÞch vô cho phÝa Hoa Kú, ngay tõ khi HiÖp ®Þnh cã hiÖu lùc, theo c¶ 4 ph¬ng thøc mµ kh«ng bÞ h¹n chÕ hay bÞ ph©n biÖt ®èi xö so víi dÞch vô vµ nhµ cung cÊp dÞch vô t¬ng tù ë Hoa Kú.
VÒ phÝa ViÖt Nam, theo phô lôc G, ViÖt Nam cam kÕt më cöa cho Hoa Kú tham gia tõng bíc vµo kinh doanh 53 ph©n ngµnh dÞch vô trong sè 155 ph©n ngµnh dÞch vô theo ph©n lo¹i cña WTO. Ngoµi c¸c cam kÕt chung ¸p dông cho tÊt c¶ c¸c ngµnh, lÜnh vùc dÞch vô trong Lé tr×nh, ta cßn cam kÕt vÒ më cöa thÞ trêng vµ thùc hiÖn ®èi xö quèc gia cho tõng lÜnh vùc, ngµnh, ph©n ngµnh dÞch vô theo tõng ph¬ng thøc cung cÊp dÞch vô (1, 2, 4 hay 4) nhÊt ®Þnh. Nh cã thÓ thÊy trong b¶ng Lé tr×nh cam kÕt cô thÓ cña ViÖt Nam, trong c¸c cét C¸c giíi h¹n vÒ tiÕp cËn thÞ trêng vµ C¸c giíi h¹n vÒ ®èi xö quèc gia, cã chç chóng ta ghi lµ cha cam kÕt, cã chç ghi lµ kh«ng h¹n chÕ, cã chç l¹i ®a ra mét sè ®iÒu kiÖn, h¹n chÕ hay thêi h¹n cho phÐp. Cha cam kÕt cã nghÜa lµ ngµnh ®ã, theo ph¬ng thøc ®ã ta cha “më cöa”. Kh«ng h¹n chÕ lµ ngµnh ®ã theo ph¬ng thøc ®ã ta kh«ng h¹n chÕ vÒ më cöa thÞ trêng hay ®èi xö quèc gia (thêng lµ theo ph¬ng thøc 1 hoÆc 2). Ngoµi ra, theo mét ph¬ng thøc nµo ®ã cña mét ngµnh dÞch vô nµo ®ã ta vÉn më cöa hay vÉn thùc hiÖn ®èi xö quèc gia nhng kÌm theo nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh hay sau mét thêi gian nhÊt ®Þnh (thêng lµ ph¬ng thøc 3 vµ 4).
Nh vËy c¸c kh¸i niÖm vµ néi dung cam kÕt vÒ th¬ng m¹i dÞch vô tµi chÝnh trong HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt Nam – Hoa Kú nh×n chung c¬ b¶n lµ dùa vµo vµ g¾n víi c¸c kh¸i niÖm vµ néi dung vÒ th¬ng m¹i dÞch vô tµi chÝnh mµ Tæ chøc Th¬ng m¹i ThÕ giíi WTO ®a ra.
. DÞch vô tµi chÝnh trong HiÖp ®Þnh Th¬ng m¹i ViÖt – Mü
Trong HiÖp ®Þnh, lÜnh vùc dÞch vô tµi chÝnh ®îc liÖt kª bao gåm c¸c lÜnh vùc dÞch vô sau:
C¸c dÞch vô b¶o hiÓm, bao gåm:
B¶o hiÓm nh©n thä vµ b¶o hiÓm tai n¹n
B¶o hiÓm phi nh©n thä
T¸i vµ nhîng t¸i b¶o hiÓm
C¸c dÞch vô hç trî cho ho¹t ®éng b¶o hiÓm (bao gåm c¸c dÞch vô m«i giíi vµ ®¹i lý)
C¸c dÞch vô ng©n hµng vµ c¸c dÞch vô tµi chÝnh kh¸c, bao gåm:
NhËn tiÒn göi vµ c¸c kho¶n tiÒn tõ c«ng chóng
Cho vay díi c¸c h×nh thøc, bao gåm tÝn dông tiªu dïng, tÝn dông thÕ chÊp, bao tiªu vµ c¸c giao dÞch th¬ng m¹i kh¸c
Thuª mua tµi chÝnh
Mäi giao dÞch thanh to¸n vµ chuyÓn tiÒn, bao gåm c¸c thÎ tÝn dông, ghi nî, b¸o nî, sÐc du lÞch vµ hèi phiÕu ng©n hµng
B¶o l·nh vµ cam kÕt
M«i giíi tiÒn tÖ
Qu¶n lý tµi s¶n nh qu¶n lý tiÒn mÆt, qu¶n lý danh môc ®Çu t, mäi h×nh thøc qu¶n lý ®Çu t tËp thÓ, qu¶n lý quü hu trÝ, c¸c dÞch vô trong coi b¶o qu¶n, lu gi÷ vµ uû th¸c
C¸c dÞch vô thanh to¸n vµ quyÕt to¸n c¸c tµi s¶n tµi chÝnh
Cung cÊp vµ chuyÓn th«ng tin tµi chÝnh vµ xö lý d÷ liÖu tµi chÝnh vµ c¸c phÇn mÒm cña c¸c nhµ cung cÊp c¸c dÞch vô kh¸c
T vÊn, trung gian m«i giíi vµ c¸c dÞch vô tµi chÝnh kh¸c liªn quan ®Õn c¸c ho¹t ®éng nªu trªn
Bu«n b¸n cho tµi kho¶n cña m×nh hay tµi kho¶n cña kh¸ch hµng t¹i së giao dÞch chøng kho¸n, trªn thÞ trêng chøng kho¸n kh«ng chÝnh thøc OTC hay trªn c¸c thÞ trêng kh¸c nh÷ng tµi s¶n sau:
C¸c s¶n phÈm thÞ trêng tiÒn tÖ
Ngo¹i hèi
C¸c s¶n phÈm tµi chÝnh ph¸i sinh
C¸c s¶n phÈm dùa trªn tû gi¸ hèi ®o¸i vµ l·i suÊt
C¸c chøng kho¸n cã thÓ chuyÓn nhîng
C¸c c«ng cô cã thÓ thanh to¸n vµ tµi s¶n tµi chÝnh kh¸c, kÓ c¶ vµng nÐn
Tham gia vµo viÖc ph¸t hµnh mäi lo¹i chøng kho¸n, kÓ c¶ b¶o l·nh ph¸t hµnh vµ chµo b¸n nh ®¹i lý vµ cung cÊp c¸c dÞch vô liªn quan ®Õn viÖc ph¸t hµnh ®ã.
C¸c nguyªn t¾c vµ nghÜa vô chung cña c¶ hai phÝa ViÖt Nam vµ Hoa Kú lµ:
§èi xö tèi hÖ quèc (MFN): Hoa Kú vµ ViÖt Nam ®ång ý dµnh ®èi xö Tèi hÖ quèc cho dÞch vô vµ nhµ cung cÊp dÞch vô cña Bªn kia. §iÒu nµy cã nghÜa lµ c¸c Bªn dµnh cho dÞch vô vµ nhµ cung cÊp dÞch vô cña Bªn kia sù ®èi xö t¬ng tù hoÆc tèt h¬n sù ®èi xö hä dµnh cho dÞch vô vµ nh÷ng nhµ cung cÊp dÞch vô ®Æt t¹i hoÆc cung cÊp tõ c¸c níc kh¸c mµ c¸c Bªn cã quan hÖ Tèi huÖ quèc. NghÜa vô nµy ¸p dông cho tÊt c¶ c¸c ngµnh dÞch vô vµ tÊt c¶ c¸c h×nh thøc cung cÊp trõ nh÷ng trêng hîp mµ mét Bªn coi lµ ngo¹i lÖ. Nh÷ng ngo¹i lÖ nµy ®îc liÖt kª trong nh÷ng B¶ng cam kÕt riªng cña hai Bªn.
TiÕp cËn thÞ trêng: Trong mçi ngµnh dÞch vô ®îc x¸c ®Þnh trong Lé tr×nh, mét Bªn ph¶i b¶o ®¶m chung cÊp cho bªn kia sù tiÕp cËn thÞ trêng ®èi víi c¸c thÞ trêng mµ mét Bªn kh«ng ®îc duy tr× hoÆc th«ng qua trong c¸c ngµnh ®ã. Cïng víi c¸c h¹n chÕ kh¸c, c¸c h¹n chÕ nµy bao gåm c¸c h¹n chÕ vÒ sè lîng nhµ cung cÊp dÞch vô, c¸c h¹n chÕ vÒ h×nh thøc ph¸p nh©n hoÆc liªn doanh mµ th«ng qua ®ã mét dÞch vô cã thÓ ®îc cung cÊp.
§èi xö quèc gia: HiÖp ®Þnh yªu cÇu ViÖt Nam vµ Hoa Kú, phï hîp víi c¸c cam kÕt t¹i mçi ngµnh dÞch vô ®îc x¸c ®Þnh trong Lé tr×nh cña m×nh, ph¶i dµnh ®èi xö quèc gia cho c¸c nhµ cung cÊp dÞch vô cña Bªn kia. §iÒu nµy cã nghÜa lµ c¸c Bªn ®ång ý ®èi xö víi c¸c dÞch vô vµ nhµ cung cÊp dÞch vô cña Bªn kia mét c¸ch t¬ng tù hoÆc tèt h¬n sù ®èi xö hä dµnh cho c¸c dÞch vô cung cÊp bëi c«ng d©n cña hä hoÆc nhµ cung cÊp dÞch vô do c«ng d©n cña hä ®iÒu hµnh.
Ph¸p luËt quèc gia: Mçi Bªn sÏ ®iÒu hµnh c¸c luËt vµ quy ®Þnh ¶nh hëng ®Õn th¬ng m¹i trong c¸c ngµnh dÞch vô x¸c ®Þnh t¹i Phô lôc mét c¸ch hîp lý, kh¸ch quan vµ v« t.
§¬n xin cÊp phÐp ®Ó cung cÊp dÞch vô cô thÓ ph¶i ®îc xem xÐt trong mét kho¶ng thêi gian hîp lý. Nh÷ng quyÕt ®Þnh liªn quan ®Õn nh÷ng ®¬n ®ã cã thÓ ®îc xem xÐt l¹i bëi c¸c c¬ quan tµi ph¸n trong níc. Nh÷ng yªu cÇu vÒ cÊp phÐp hoÆc tiªu chuÈn nghÒ nghiÖp vµ tiªu chuÈn kü thuËt cÇn ®¸p øng ®Ó ®îc cung cÊp mét dÞch vô ph¶i dùa trªn tiªu chÝ kh¸ch quan, kh«ng phiÒn hµ h¬n møc cÇn thiÕt, vµ b¶n th©n nh÷ng yªu cÇu nµy kh«ng t¹o ra sù h¹n chÕ ®èi víi viÖc cung cÊp dÞch vô.
§éc quyÒn vµ nhµ cung cÊp dÞch vô ®éc quyÒn: Mçi Bªn b¶o ®¶m r»ng c¸c nhµ cung cÊp dÞch vô ®éc quyÒn khi c¹nh tranh ë nh÷ng ngµnh kinh doanh n»m ngoµi ph¹m vi ®éc quyÒn cña m×nh sÏ hµnh ®éng phï hîp víi c¸c cam kÕt vÒ ®èi xö Tèi huÖ quèc hoÆc theo c¸c ngµnh cô thÓ cña Bªn ®ã vµ kh«ng l¹m dông vÞ trÝ ®éc quyÒn cña m×nh.
Phô lôc vÒ C¸c dÞch vô Tµi chÝnh cña GATS: HiÖp ®Þnh ®a vµo, b»ng c¸ch dÉn chiÕu, Phô lôc vÒ c¸c dÞch vô tµi chÝnh cña GATS.
Nh vËy nÒn t¶ng cho c¸c quy ®Þnh vÒ dÞch vô tµi chÝnh trong HiÖp ®Þnh Th¬ng m¹i ViÖt – Mü chÝnh lµ c¸c quy ®Þnh vÒ dÞch vô tµi chÝnh trong GATS vµ còng tu©n theo c¸c nguyªn t¾c, nghÜa vô cèt lâi cña WTO.
Kinh nghiÖm c¸c níc trong viÖc cam kÕt vµ thùc hiÖn c¸c cam kÕt vÒ dÞch vô tµi chÝnh
N¨m 2000, mét nhµ nghiªn cøu (Yang Qian) ®· ph©n tÝch møc ®é cam kÕt më cöa thÞ trêng cña c¸c níc thµnh viªn WTO trong khu«n khæ hiÖp ®Þnh GATT. Mét trong nh÷ng kÕt luËn ®¸ng chó ý ®îc rót ra lµ: Møc ®é cam kÕt më cöa thÞ trêng dÞch vô tµi chÝnh viÖc thùc hiÖn c¸c cam kÕt nh×n chung kh«ng phô thuéc vµo tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c níc thµnh viªn. Mét sè níc ph¸t triÓn ®a ra nh÷ng cam kÕt kh«ng ®îc cëi më l¾m, trong khi ®ã cã nh÷ng níc ®ang ph¸t triÓn hoÆc kÐm ph¸t triÓn vÉn cam kÕt më cöa thÞ trêng réng r·i h¬n. QuyÕt s¸ch ®Ó ®a ra møc ®é më cöa thÞ trêng dêng nh phô thuéc nhiÒu h¬n vµo nh÷ng lîi Ých tiÒm n¨ng cã thÓ mang l¹i vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hÖ thèng dÞch vô tµi chÝnh néi ®Þa. Hay nãi ®óng h¬n lµ nã phô thuéc vµo tÝnh hiÖu qu¶ vµ nh÷ng thµnh tùu ®· ®¹t ®îc cña c«ng cnéc c¶i c¸ch hÖ thèng tµi chÝnh ng©n hµng cña mét níc thµnh viªn theo híng héi nhËp. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ sÏ kh«ng cã mét c«ng thøc chung chuÈn x¸c nµo ¸p dông cho tÊt c¶ c¸c níc khi tiÕn hµnh më cöa kinh tÕ. Tuy nhiªn, ë mét chõng mùc nhÊt ®Þnh, viÖc tham kh¶o kinh nghiÖm vµ nh÷ng bµi häc thùc tÕ vÒ viÖc më cöa thÞ trêng ë mét sè níc lµ cÇn thiÕt cho nh÷ng níc ®i sau.
3.1. Trung Quèc
Trung Quèc b¾t ®Çu chÝnh s¸ch më cöa kinh tÕ vµo n¨m 1979. Tuy nhiªn, trong 5 n¨m ®Çu tiªn cña thêi kú më cöa, c«ng cuéc c¶i c¸ch dêng nh cha ch¹m ®Õn hÖ thèng tµi chÝnh ng©n hµng. DÊu hiÖu c¶i c¸ch trong hÖ thèng tµi chÝnh thùc sù míi xuÊt hiÖn vµo n¨m 1984 khi hÖ thèng ng©n hµng t¸ch thµnh hai cÊp: Ng©n hµng Nhµ níc (Ng©n hµng Nh©n d©n Trung Quèc) vµ Ng©n hµng Th¬ng m¹i. KÓ tõ ®ã míi xuÊt hiÖn dÊu hiÖu c¹nh tranh gi÷a c¸c ng©n hµng vµ ë mét møc ®é thËn träng, c¸c ng©n hµng níc ngoµi b¾t ®Çu ®îc phÐp thµnh lËp vµ ho¹t ®éng ë Trung Quèc.
Nh×n chung cho ®Õn tríc khi chÝnh thøc gia nhËp WTO, hÖ thèng dÞch vô tµi chÝnh ë Trung Quèc vÉn bÞ chÝnh phñ khèng chÕ vµ kiÓm so¸t chÆt chÏ. Møc ®é më cöa cho c¸c ng©n hµng níc ngoµi ho¹t ®éng cßn rÊt h¹n chÕ. Gia nhËp WTO, Trung Quèc ph¶i thùc hiÖn hµng lo¹t c¸c cam kÕt vÒ dì bá thÞ trêng dÞch vô tµi chÝnh.
DÞch vô b¶o hiÓm
Cho ®Õn tríc khi chÝnh thøc gia nhËp WTO, thÞ trêng b¶o hiÓm cßn nhá bÐ vµ thèng trÞ bëi c¸c c«ng ty b¶o hiÓm nhµ níc. Nhµ níc quyÕt ®Þnh tû lÖ hoa hång b¶o hiÓm. §a sè tiÒn b¶o hiÓm thu ®îc ®îc göi t¹i tµi kho¶n cã tÝnh l·i. C«ng ty b¶o hiÓm níc ngoµi muèn ®îc cÊp phÐp ho¹t ®éng ®Çy ®ñ ph¶i chê ®îi trong kho¶ng thêi gian 3 n¨m thÈm ®Þnh. Së h÷u vèn níc ngoµi trong c¸c c«ng ty liªn doanh chØ giíi h¹n ®Õn 49%. ViÖc håi h¬ng vèn bÞ h¹n chÕ nghiªm ngÆt. C¸c h·ng b¶o hiÓm níc ngoµi bÞ h¹n chÕ trong viÖc c¹nh tranh víi c¸c c«ng ty b¶o hiÓm th¬ng m¹i cña Nhµ níc.
Trong cam kÕt gia nhËp WTO, Trung Quèc ®ång ý tõng bíc lo¹i bá c¸c h¹n chÕ vÒ ®Þa lý ®èi víi c¸c nhµ cung cÊp dÞch vô níc ngoµi trong tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc b¶o hiÓm trong vßng 03 kÓ tõ khi chÝnh thøc gia nhËp. VÒ vÊn ®Ò hiÖn diÖn th¬ng m¹i, c¸c nhµ cung cÊp dÞch vô b¶o hiÓm níc ngoµi ®îc phÐp thµnh lËp liªn doanh víi sè cæ phÇn tèi ®a 50% ngay sau khi Trung Quèc chÝnh thøc gia nhËp WTO. §èi víi c¸c dÞch vô b¶o hiÓm tµi s¶n ngêi níc ngoµi, b¶o hiÓm tæn thÊt hay c¸c lo¹i b¶o hiÓm phi nh©n thä kh¸c, c¸c nhµ cung cÊp dÞch vô níc ngoµi ®îc phÐp n¾m gi÷ tíi 51% cæ phÇn trong liªn doanh ngay sau khi Trung Quèc gia nhËp, vµ sau ®ã hai n¨m th× cã thÓ thµnh lËp c«ng ty 100% vèn níc ngoµi. §èi víi c¸c nghiÖp vô b¶o hiÓm th¬ng m¹i cã gi¸ trÞ lín, b¶o hiÓm hµng h¶i, hµng kh«ng, vËn t¶i vµ t¸i b¶o hiÓm, c¸c nhµ cung cÊp dÞch vô níc ngoµi ®îc phÐp thµnh lËp liªn doanh víi tèi ®a 50% cæ phÇn n¾m gi÷ ngay sau khi gia nhËp, 51% sau ®ã 3 n¨m vµ 100% sau ®ã 5 n¨m.Trung Quèc còng cam kÕt cho phÐp c¸c nhµ cung cÊp dÞch vô níc ngoµi b¸n c¸c dÞch vô b¶o hiÓm søc khoÎ vµ hu trÝ 5 n¨m sau khi gia nhËp.
§Ó thùc hiÖn c¸c cam kÕt cña m×nh, Trung Quèc ®· cã nh÷ng c¶i tæ mµ theo nh ®¸nh gi¸ cña Phßng Th¬ng m¹i Hoa Kú lµ hÕt søc ®¸ng khÝch lÖ. Ngay sau khi chÝnh thøc gia nhËp WTO, ñy ban Qu¶n lý B¶o hiÓm Trung Quèc (CIRC – China Insurance Regulatory Commission) ®· ®a ra mét vµi quy ®Þnh vÒ kinh doanh b¶o hiÓm míi nh»m thùc hiÖn c¸c cam kÕt cña Trung Quèc. Ngay ®Çu n¨m 2002, Trung Quèc ®· b·i bá nh÷ng h¹n chÕ ®Þa lý ®èi víi c¸c nhµ cung cÊp dÞch vô b¶o hiÓm níc ngoµi t¹i c¸c thµnh phè nh B¾c Kinh, Qu¶ng §«ng, Thiªn T©n.Trung Quèc míi ®©y trong B¶n söa ®æi LuËt Kinh doanh B¶o hiÓm, ®· cho phÐp c¸c c«ng ty b¶o hiÓm phi nh©n thä cña níc ngoµi ®îc phÐp cung cÊp dÞch vô b¶o hiÓm tai n¹n vµ b¶o hiÓm y tÕ. Nh vËy lµ trong nhiÒu lÜnh vùc Trung Quèc ®· thùc hiÖn sím h¬n c¸c cam kÕt cña m×nh.
MÆc dï nhanh chãng triÓn khai viÖc thùc hiÖn c¸c cam kÕt ®Ó më cöa thÞ trêng dÞch vô tµi chÝnh, Trung Quèc vÉn t×m c¸ch b¶o hé c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm trong níc nh»m n©ng cao søc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp nµy tríc khi më cöa thÞ trêng ._.hoµn toµn. HiÖn nay, Trung Quèc vÉn ¸p ®Æt mét tû lÖ vèn ®¨ng ký cao ®èi víi c¸c liªn doanh cã yÕu tè níc ngoµi, ®iÒu nµy lµm h¹n chÕ kh¶ n¨ng thµnh lËp liªn doanh vµ do ®ã h¹n chÕ sù tham gia cña c¸c nhµ cung cÊp dÞch vô níc ngoµi t¹i thÞ trêng trong níc.
DÞch vô ng©n hµng
Tríc khi gia nhËp WTO, bèn ng©n hµng thuéc së h÷u nhµ níc kiÓm so¸t trªn 80% thÞ phÇn vµ thùc hiÖn viÖc ph©n phèi tÝn dông dùa trªn kÕ ho¹ch tÝn dông cña trung ¬ng. Nh÷ng ng©n hµng nµy gi÷ mét phÇn lín c¸c kho¶n tiÒn göi n»m ngoµi kªnh göi tiÒn chÝnh thøc nh»m môc ®Ých ®Çu c¬. C¸c ng©n hµng th¬ng m¹i thùc hiÖn ho¹t ®éng cho vay ngÇm nhiÒu h¬n ho¹t ®éng cho vay chÝnh thøc. Tû lÖ ®äng vèn, kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n t¹i c¸c doanh nghiÖp nhµ níc lín. C¸c ng©n hµng níc ngoµi chØ ®îc phÐp ho¹t ®éng ë mét sè vïng kinh tÕ ®Æc biÖt. ChÝnh phñ Trung Quèc kh«ng cho phÐp c¸c ng©n hµng ®Çu t níc ngoµi më chi nh¸nh. Ng©n hµng níc ngoµi cã thÓ ho¹t ®éng díi d¹ng liªn doanh hoÆc 100% vèn níc ngoµi nÕu ®îc c¬ quan cã thÈm quyÒn cho phÐp vµ ph¶i göi 30% vèn tèi thiÓu vµo Ng©n hµng Nh©n d©n Trung Quèc. Ho¹t ®éng giao dÞch cña ng©n hµng níc ngoµi chñ yÕu h¹n chÕ trong khu«n khæ c¸c ngo¹i tÖ m¹nh (gÇn ®©y cã cÊp phÐp cho mét sè Ýt ng©n hµng níc ngoµi ®îc thùc hiÖn giao dÞch b»ng ®ång nh©n d©n tÖ). Ng©n hµng níc ngoµi chØ ®îc thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng dÞch vô b¸n bu«n (wholesale banking). Tríc khi më chi nh¸nh, ng©n hµng níc ngoµi ph¶i cã Ýt nhÊt 3 n¨m ho¹t ®éng díi d¹ng v¨n phßng ®¹i diÖn v× ph¶i cã sè vèn Ýt nhÊt 100 triÖu nh©n d©n tÖ (NDT). Cho ®Õn n¨m 2000 Trung Quèc cã vµo kho¶ng 540 v¨n phßng ®¹i diÖn, 130 chi nh¸nh, 6 liªn doanh vµ 5 ng©n hµng 100% vèn níc ngoµi. Tuy nhiªn, chØ cã 9 ng©n hµng ®îc phÐp kinh doanh b»ng ®ång Nh©n d©n tÖ vµ ho¹t ®éng kinh doanh dÞch vô còng chØ ®îc phÐp thùc hiÖn t¹i Thîng H¶i vµ Qu¶ng Ch©u Financial Services in Industry in China. US Trade Policy Review 3/2002.
.
Khi gia nhËp WTO, Trung Quèc cam kÕt mét lÞch tr×nh 05 n¨m cho viÖc më cöa thÞ trêng ng©n hµng cña m×nh cho c¸c nhµ cung cÊp níc ngoµi. Ngay sau khi gia nhËp, Trung Quèc cho phÐp ng©n hµng níc ngoµi ®îc thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng kinh doanh b»ng ngo¹i tÖ ®èi víi doanh nghiÖp vµ c¸ nh©n trªn c¶ níc. Trong vßng 05 n¨m sau khi gia nhËp, t¹i mét sè khu vùc ®Þa lý h¹n chÕ, nhµ cung cÊp dÞch vô níc ngoµi cã thÓ thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng kinh doanh b»ng ®ång néi tÖ vµ sau thêi gian 05 n¨m th× tÊt c¶ c¸c h¹n chÕ vÒ ®Þa lý sÏ bÞ dì bá. Ng©n hµng níc ngoµi còng ®îc phÐp cung cÊp dÞch vô cho thuª tµi chÝnh ngay khi c¸c ng©n hµng Trung Quèc ®îc phÐp.
§Ó thùc hiÖn c¸c cam kÕt cña m×nh, ngay sau khi gia nhËp WTO, Trung Quèc ®· ®a ra mét sè v¨n b¶n míi quy ®Þnh ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh cã vèn níc ngoµi ho¹t ®éng trªn ®Êt níc Trung Quèc. MÆc dï Trung Quèc lu«n thùc hiÖn viÖc më cöa thÞ trêng theo ®óng lÞch tr×nh cam kÕt nhng viÖc thùc hiÖn ®ã lu«n ®îc thÓ hiÖn mét c¸ch cÈn träng. §Æc biÖt, Trung Quèc Ên ®Þnh yªu cÇu vÒ vèn lu ®éng rÊt cao so víi tËp qu¸n quèc tÕ ®èi víi c¶ trô së chÝnh vµ chi nh¸nh cña c¸c ng©n hµng níc ngoµi, do ®ã h¹n chÕ n¨ng lùc më réng ho¹t ®éng t¹i thÞ trêng Trung Quèc cña c¸c ng©n hµng níc ngoµi. Thªm vµo ®ã, viÖc cÊp phÐp ho¹t ®éng kinh doanh b»ng ngo¹i tÖ cho c¸c ng©n hµng níc ngoµi cßn diÔn ra hÕt søc chËm, ®©y chÝnh lµ mét biÖn ph¸p c¶n trë gia nhËp thÞ trêng hîp lÖ cña Trung Quèc.
Cã thÓ thÊy r»ng Trung Quèc ®· kh«ng hy sinh nh÷ng lîi Ých c¨n b¶n cña m×nh khi thùc hiÖn c¸c cam kÕt cña m×nh vµ coi sù æn ®Þnh cña m×nh lµ môc ®Ých lín nhÊt khi tham gia héi nhËp.
3.2. Canada
Canada lµ mét trong nh÷ng níc cã tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cao nhÊt thÕ giíi (lµ thµnh viªn cña khèi G7) víi t c¸ch thµnh viªn l©u ®êi cña OECD, GATT, vµ gÇn ®©y lµ NAFTA. V× vËy, lÜnh vùc dÞch vô tµi chÝnh kh«ng nh÷ng ph¸t triÓn vµ cã vai trß hÕt søc quan träng ®èi víi nÒn kinh tÕ Canada, mµ cßn cã tÝnh c¹nh tranh cao trªn thÞ trêng quèc tÕ. N¨m 2000, khu vùc dÞch vô tµi chÝnh ë Canada chiÕm tíi 6,2% GDP vµ thu n¹p 5,5% lao ®éng cña toµn bé nÒn kinh tÕ. Do viÖc më cöa thÞ trêng nªn ho¹t ®éng dÞch vô tµi chÝnh ë Canada mang tÝnh quèc tÕ hãa cao, nhiÒu tæ chøc, c«ng ty níc ngoµi thùc hiÖn ho¹t ®éng kinh doanh t¹i Canada vµ ngîc l¹i, nhiÒu tæ chøc, c«ng ty cña Canada thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng kinh doanh ë níc ngoµi. Hoa Kú lµ ®èi t¸c kinh doanh lín nhÊt chiÕm tíi h¬n 50% gi¸ trÞ dÞch vô kÓ c¶ nhËp khÈu vµ xuÊt khÈu. Tuy møc ®é më cöa thÞ trêng ngµy cµng trë nªn th«ng tho¸ng trong thêi gian gÇn ®©y (®Æc biÖt kÓ tõ khi ký kÕt hiÖp ®Þnh chung vÒ th¬ng m¹i dÞch vô GATS nãi chung vµ hiÖp ®Þnh vÒ dÞch vô tµi chÝnh FSA – Financial Services Agreement – nãi riªng), song viÖc më cöa thÞ trêng dÞch vô tµi chÝnh ë Canada còng kh«ng cã nghÜa lµ tù do hãa hoµn toµn WTO Agreements on Financial Services. Financial Canada, 2000.
.
DÞch vô b¶o hiÓm
Møc ®é më cöa thÞ trêng b¶o hiÓm ë Canada tá ra th«ng tho¸ng nhÊt so víi c¸c lÜnh vùc kh¸c trong ho¹t ®éng dÞch vô tµi chÝnh. C¸c h·ng b¶o hiÓm níc ngoµi chiÕm thÞ phÇn ®¸ng kÓ. Ch¼ng h¹n, theo sè liÖu b¸o c¸o cña WTO, tæng sè phÝ b¶o hiÓm y tÕ vµ nh©n thä cña c¸c h·ng níc ngoµi chiÕm tíi 27%. Tû lÖ nµy trong ho¹t ®éng b¶o hiÓm th¬ng tËt vµ b¶o hiÓm tµi s¶n lµ 65%. Trong tæng sè 132 c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä vµ y tÕ, 55 c«ng ty lµ chi nh¸nh cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm níc ngoµi. Trong tæng sè 196 c«ng ty b¶o hiÓm tµi s¶n vµ b¶o hiÓm th¬ng tËt ®îc thµnh lËp theo luËt liªn bang th× 122 c«ng ty lµ chi nh¸nh cña c¸c h·ng níc ngoµi.
MÆc dï viÖc më cöa thÞ trêng b¶o hiÓm ®· ë møc cao song vÉn cã nh÷ng h¹n ®Þnh rµng buéc nhÊt ®Þnh khi cam kÕt tham gia hiÖp ®Þnh FSA. Nh÷ng rµng buéc nµy chñ yÕu lµ nh÷ng quy ®Þnh vÒ h×nh thøc cung øng dÞch vô, quyÒn së h÷u vèn hoÆc quyÒn ®iÒu hµnh. Ch¼ng h¹n, Canada ®ßi hái tÊt c¶ c¸c dÞch vô b¶o hiÓm ph¶i ®îc thùc hiÖn th«ng qua h×nh thøc hiÖn diÖn th¬ng m¹i (Commercial presence). Mét sè bang (nh Quebec) quy ®Þnh ngêi kh«ng ph¶i lµ c d©n Canada kh«ng ®îc phÐp së h÷u (gi¸n tiÕp hay trùc tiÕp) qu¸ 30% cæ phiÕu cã quyÒn bÇu cö nÕu kh«ng cã sù chÊp thuËn cña cÊp bé trëng (Ministerial Approval). Mét sè bang kh¸c kh«ng cÊp giÊy phÐp ho¹t ®éng ®¹i lý b¶o hiÓm cho nh÷ng ngêi kh«ng ph¶i lµ c d©n thuéc bang ®ã, hoÆc mét kho¶n thuÕ ®Æc biÖt sÏ ®îc ¸p dông ®èi víi kho¶n hoa hång b¶o hiÓm thuÇn tr¶ cho ngêi kh«ng ph¶i lµ ®èi tîng c tró ë Canada. Quebec cßn yªu cÇu ba phÇn t thµnh viªn cña héi ®ång qu¶n trÞ ph¶i lµ c«ng d©n Canada vµ phÇn lín ph¶i ®Þnh c t¹i Quebec...
DÞch vô ng©n hµng
Tríc khi tham gia ký kÕt hiÖp ®Þnh vÒ th¬ng m¹i dÞch vô tµi chÝnh gi÷a c¸c níc thµnh viªn WTO (n¨m 1997), c¶ mét thêi kú dµi Canada ¸p dông luËt 10/25 trong lÜnh vùc ng©n hµng. LuËt nµy quy ®Þnh c¸ nh©n (tæ chøc) níc ngoµi kh«ng ®îc phÐp së h÷u qu¸ 10% (25%) bÊt kú lo¹i cæ phiÕu nµo cña mét ng©n hµng nhÊt ®Þnh ®îc thµnh lËp theo mét ®iÒu kho¶n riªng (Schedule I). Bªn c¹nh ®ã, viÖc më chi nh¸nh hoÆc v¨n phßng ®¹i diÖn trùc tiÕp tõ c¸c ng©n hµng níc ngoµi lµ ®iÒu kh«ng thÓ. C¸c ng©n hµng níc ngoµi muèn ho¹t ®éng t¹i Canada ph¶i thµnh lËp díi h×nh thøc c«ng ty con ho¹t ®éng b»ng vèn ®éc lËp cña chÝnh c«ng ty con ®ã theo mét ®iÒu kho¶n riªng (Schedule II) vµ kh«ng ®îc tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng dÞch vô b¸n lÎ. Nh÷ng h¹n chÕ nµy lµ nh÷ng trë ng¹i ®¸ng kÓ ®èi víi sù th©m nhËp cña c¸c ng©n hµng níc ngoµi, nhng ®ång thêi l¹i ®îc coi lµ nh÷ng biÖn ph¸p an toµn cho sù ho¹t ®éng cña c¸c ng©n hµng néi ®Þa tr¸nh ®îc sù c¹nh tranh vµ ®¶m b¶o tÝnh chñ quyÒn ®iÒu hµnh cña ChÝnh phñ trong mét chõng mùc nhÊt ®Þnh.
C¸c ng©n hµng ®îc thµnh lËp theo Schedule I ®Òu lµ nh÷ng ng©n hµng lín cã m¹ng líi toµn quèc víi h¬n 8000 chi nh¸nh, n¾m gi÷ trªn 90% tµi s¶n cña toµn bé ngµnh ng©n hµng vµ chñ yÕu do ngêi Canada së h÷u. Nh÷ng c«ng ty con cña c¸c ng©n hµng níc ngoµi ®îc thµnh lËp theo Schedule II chØ chiÕm mét thÞ phÇn nhá vµ chuyªn biÖt trong mét sè lÜnh vùc nh dÞch vô ®Çu t, dÞch vô vay tr¶, thanh to¸n ®èi víi c¸c doanh nghiÖp kinh doanh.
Sau hiÖp ®Þnh FSA, mét sè h¹n chÕ dèi víi ho¹t ®éng cña c¸c ng©n hµng níc ngoµi ®· ®îc lo¹i bá. Ch¼ng h¹n luËt së h÷u kh«ng qu¸ 10% cæ phÇn nay ®îc ¸p dông chung cho c¶ c¸ nh©n trong níc vµ níc ngoµi, luËt së h÷u kh«ng qu¸ 25% cæ phÇn (®èi víi tæ chøc hoÆc nhãm c¸ nh©n) ®îc lo¹i bá, c¸c ng©n hµng níc ngoµi ®îc phÐp më chi nh¸nh trùc tiÕp t¹i Canada... Tuy nhiªn mét sè h¹n chÕ cÇn thiÕt vÉn ®îc gi÷ nguyªn. Ch¼ng h¹n: chi nh¸nh cña ng©n hµng níc ngoµi (ng©n hµng cho vay hoÆc dÞch vô) kh«ng ®îc phÐp thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng thuéc vÒ chøc n¨ng chuyªn biÖt cña c¸c c«ng ty tµi chÝnh ®îc quy ®Þnh trong luËt ng©n hµng. Chi nh¸nh cña ng©n hµng níc ngoµi thùc hiÖn chøc n¨ng dÞch vô chØ ®îc phÐp nhËn nh÷ng kho¶n tiÒn göi díi 150.000 ®«la Canada... Mét sè bang cßn ®ßi hái ®a sè thµnh viªn cña héi ®ång qu¶n trÞ ph¶i lµ c d©n Canada hoÆc quy ®Þnh ngêi níc ngoµi cã thÓ kh«ng ®îc hëng quyÒn bÇu cö khi hä n¾m gi÷ cæ phiÕu cña ng©n hµng Canada trong mét sè trêng hîp nhÊt ®Þnh.
Tãm l¹i, viÖc cam kÕt vµ thùc hiÖn c¸c cam kÕt vÒ më cöa thÞ trêng dÞch vô tµi chÝnh ë Canada ®· cã lÞch sö l©u dµi vµ ®îc coi lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng lµm cho hÖ thèng dÞch vô tµi chÝnh cña Canada cã tÝnh c¹nh tranh cao. Canada kh«ng cã trë ng¹i g× ®¸ng kÓ trong viÖc thùc hiÖn nh÷ng cam kÕt më cöa thÞ trêng dÞch vô tµi chÝnh trong khu«n khæ FSA cña WTO. Ngîc l¹i, viÖc tham gia FSA lµ c¬ héi lín cho c¸c ngµnh dÞch vô tµi chÝnh cña Canada cã ®iÒu kiÖn më réng c¸c ho¹t ®éng ®ã ra níc ngoµi. Tuy vËy vÉn cã thÓ thÊy r»ng viÖc thùc hiÖn c¸c cam kÕt më cöa thÞ trêng dÞch vô tµi chÝnh cña Canada vÉn cßn t¬ng ®èi thËn träng (so víi vÞ thÕ cña mét níc ph¸t triÓn). Nh÷ng h¹n chÕ ®îc quan t©m nhÊt ®èi víi viÖc më cöa thÞ trêng lµ nh÷ng h¹n chÕ vÒ tû lÖ së h÷u vèn, h×nh thøc cung cÊp dÞch vô, vµ tÝnh chÊt c tró cña nh÷ng ngêi n¾m gi÷ quyÒn quyÕt ®Þnh ®èi víi c¸c tæ chøc tµi chÝnh ®îc phÐp thµnh lËp vµ ho¹t ®éng t¹i Canada. TÊt c¶ nh÷ng h¹n chÕ vÒ mÆt ®èi xö quèc gia vµ quèc tÕ nÕu trªn ®îc coi lµ cÇn thiÕt nh»m ®¶m b¶o mét chÕ ®é gi¸m s¸t, kiÓm tra cã hiÖu qu¶, duy tr× sù khèng chÕ cña ChÝnh phñ ®èi víi toµn bé hÖ thèng tµi chÝnh vµ do ®ã ®¶m b¶o sù æn ®Þnh bÒn v÷ng cña nÒn kinh tÕ Canada.
3.3. C¸c bµi häc kinh nghiÖm rót ra cho ViÖt Nam
Dùa trªn nh÷ng ph©n tÝch vÒ qu¸ tr×nh cam kÕt vµ thùc hiÖn c¸c cam kÕt vÒ dÞch vô tµi chÝnh cña Trung Quèc vµ Canada, nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm cã thÓ rót ra lµ :
Thø nhÊt, ViÖt Nam cÇn tiÕp tôc thóc ®Èy h¬n n÷a viÖc më cöa thÞ trêng dÞch vô tµi chÝnh th«ng qua viÖc cam kÕt vµ thùc hiÖn c¸c cam kÕt song ph¬ng còng nh ®a ph¬ng víi mét ph¹m vi thÝch hîp vµ mét tr×nh tù hîp lý sao cho võa ®¶m b¶o n©ng dÇn n¨ng lùc c¹nh tranh võa thÝch nghi vµ tiÕn gÇn h¬n ®Õn nh÷ng tiªu chuÈn vµ th«ng lÖ quèc tÕ. ViÖc cho phÐp sù tham gia cña ho¹t ®éng ®Çu t níc ngoµi trong lÜnh vùc dÞch vô tµi chÝnh sÏ ®em l¹i nh÷ng lîi Ých ®¸ng kÓ nh t¨ng cêng sù c¹nh tranh, h¹ thÊp chi phÝ, n©ng cao chÊt lîng dÞch vô, t¨ng cêng chuyÓn giao c«ng nghÖ, kinh nghiÖm qu¶n lý vµ t¨ng thªm tÝch lòy vèn cho nÒn kinh tÕ. Kinh nghiÖm cña Trung Quèc còng cho thÊy do cã sù b¶o hé qu¸ l©u nªn hÖ thèng dÞch vô tµi chÝnh ë Trung Quèc vÉn kÐm ph¸t triÓn vµ cã tÝnh c¹nh tranh thÊp. §iÒu nµy ®· g©y rÊt nhiÒu khã kh¨n cho Trung Quèc trong viÖc thùc hiÖn c¸c cam kÕt khi gia nhËp WTO.
Thø hai, viÖc thùc hiÖn c¸c cam kÕt vÒ dÞch vô tµi chÝnh døt kho¸t ph¶i ®îc hç trî bëi qu¸ tr×nh hoµn thiÖn hÖ thèng luËt ph¸p, nh»m t¹o ra mét hµnh lang ph¸p lý æn ®Þnh, hiÖu qu¶ vµ minh b¹ch, t¹o ra s©n ch¬i b×nh ®¼ng cho c¸c doanh nghiÖp trong níc víi c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi theo híng ®èi xö quèc gia (National Treatment). Trong ®ã, ®Æc biÖt chó ý ®Õn nh÷ng c¬ së ph¸p lý ®¶m b¶o quyÒn gi¸m s¸t kiÓm tra cña ChÝnh phñ vµ c¸c c¬ quan b¶o vÖ ph¸p luËt ®èi víi c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ cña c¸c doanh nghiÖp, kÓ c¶ c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi nh»m ®¶m b¶o sù kh«ng chÕ cña Nhµ níc trong viÖc duy tr× sù æn ®Þnh vµ sù lµnh m¹nh cña thÞ trêng dÞch vô tµi chÝnh.
Thø ba, viÖc thùc hiÖn c¸c cam kÕt vÒ dÞch vô tµi chÝnh kh«ng thÓ kh«ng g¾n víi mét tiÕn tr×nh c¶i c¸ch liªn tôc nh»m n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña hÖ thèng dÞch vô tµi chÝnh trong níc. Më cöa thÞ trêng dÞch vô tµi chÝnh cho sù tham gia cña ho¹t ®éng ®Çu t níc ngoµi khi hÖ thèng dÞch vô tµi chÝnh néi ®Þa yÕu kÐm sÏ rÊt dÔ dÉn ®Õn viÖc mÊt kh¶ n¨ng kiÓm so¸t cña ChÝnh phñ ®èi víi lÜnh vùc dÞch vô tµi chÝnh, g©y ra sù hçn lo¹n. §©y còng chÝnh lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n c¨n b¶n dÉn ®Õn c¸c cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ gÇn ®©y t¹i mét sè quèc gia.
Cuèi cïng, HiÖp ®Þnh Th¬ng m¹i ViÖt – Mü míi chØ lµ mét trong c¸c bíc ®Ó ViÖt Nam tiÕn tíi gia nhËp WTO, do ®ã tríc m¾t chóng ta sÏ cßn nhiÒu cuéc ®µm ph¸n song ph¬ng vµ ®a ph¬ng ®Ó më cöa thÞ trêng. V× vËy, ViÖt Nam cÇn tËn dông tèi ®a vÞ thÕ cña mét níc ®ang ph¸t triÓn trong c¸c cuéc ®µm ph¸n song ph¬ng vµ ®a ph¬ng ®Ó ®îc hëng nh÷ng u ®·i hoÆc nhîng bé trong viÖc thùc hiÖn c¸c nghÜa vô víi t c¸ch thµnh viªn, ®Æc biÖt lµ trong thêi gian chuyÓn ®æi (Phase-in Period). Nh÷ng nhîng bé vµ u ®·i nµy sÏ lµ ®iÒu kiÖn tèt ®Ó c¬ cÊu, c¶i tæ l¹i vµ t¨ng cêng tiÒm lùc c¹nh tranh sao cho cã thÓ ®øng v÷ng tríc sù du nhËp cña c¸c thÕ lùc c¹nh tranh quèc tÕ.
Ch¬ng ii
Thùc tr¹ng thÞ trêng dÞch vô tµi chÝnh viÖt nam vµ mét sè vÊn ®Ò trong viÖc thùc hiÖn c¸c kÕt vÒ dÞch vô tµi chÝnh theo hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i viÖt – mü cña viÖt nam
Thùc tr¹ng thÞ trêng dÞch vô tµi chÝnh ViÖt Nam
Cuèi nh÷ng n¨m 1980, khi ViÖt Nam b¾t ®Çu thùc hiÖn c«ng cuéc c¶i tæ nÒn kinh tÕ - x· héi theo ®Þnh híng cña §¹i héi §¶ng VI, thÞ trêng dÞch vô tµi chÝnh ViÖt Nam hÇu nh cha ph¸t triÓn. DÞch vô ng©n hµng chØ thùc hiÖn mét sè nghiÖp vô nh tiÒn göi tiÕt kiÖm, më tµi kho¶n vµ dÞch vô thanh to¸n b»ng sÐc cho c¸c doanh nghiÖp quèc doanh, tÝn dông ®èi víi khu vùc doanh nghiÖp quèc doanh. DÞch vô b¶o hiÓm chØ thùc hiÖn mét sè Ýt nghiÖp vô b¶o hiÓm (kho¶ng gÇn 20 nghiÖp vô b¶o hiÓm) ®¬n thuÇn, kh«ng cã dÞch vô ®Çu t tõ nguån quü b¶o hiÓm thu ®îc; ®ång thêi, c¸c kh¸ch hµng cña c¸c dÞch vô tµi chÝnh chñ yÕu thuéc khu vùc quèc doanh, chØ mét phÇn nhá thuéc khu vùc hîp t¸c x·; t¹i thêi ®iÓm ®ã chóng ta cha cã dÞch vô kÕ to¸n, kiÓm to¸n, t vÊn tµi chÝnh...
Trong nh÷ng n¨m qua dÞch vô tµi chÝnh cã bíc ph¸t triÓn kh¸ m¹nh mÏ, khai th¸c vµ lu©n chuyÓn cã hiÖu qu¶ h¬n c¸c nguån lùc tµi chÝnh phôc vô ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ - x· héi. Trªn ph¬ng diÖn c¸c lo¹i dÞch vô tµi chÝnh, tõ chç chØ cã mét sè Ýt c¸c dÞch vô ng©n hµng vµ b¶o hiÓm, ®Õn nay thÞ trêng ®· cã nhiÒu dÞch vô tµi chÝnh c¬ b¶n vµ dÞch vô kÕ to¸n, kiÓm to¸n vµ t vÊn tµi chÝnh. Møc ®é ph¸t triÓn hiÖn nay cña c¸c dÞch vô c¬ b¶n trong ngµnh tµi chÝnh lµ dÞch vô b¶o hiÓm, dÞch vô ng©n hµng vµ dÞch vô chøng kho¸n nh sau:
DÞch vô b¶o hiÓm
Ngµnh b¶o hiÓm ViÖt Nam h×nh thµnh vµo ®Çu thËp niªn 60 víi sù ra ®êi cña Tæng C«ng ty B¶o hiÓm ViÖt Nam (n¨m 1964). Cho ®Õn n¨m 1992, Tæng C«ng ty B¶o hiÓm ViÖt Nam lµ nhµ cung cÊp dÞch vô ®éc quyÒn víi kho¶ng gÇn 20 lo¹i s¶n phÈm nh b¶o hiÓm hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu, b¶o hiÓm tµu biÓn, b¶o hiÓm tai n¹n hµnh kh¸ch... vµ míi chØ dõng l¹i ë chøc n¨ng b¶o vÖ tµi s¶n mµ cha thùc hiÖn ®îc chøc n¨ng tiÕt kiÖm vµ ®Çu t. Tuy nhiªn, thÞ trêng b¶o hiÓm ViÖt Nam b¾t ®Çu s«i ®éng vµ gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo thÞ trêng vèn kÓ tõ khi ban hµnh NghÞ ®Þnh 100/CP ngµy 18-12-1993 vÒ kinh doanh b¶o hiÓm, t¹o m«i trêng ph¸p lý thóc ®Èy thÞ trêng b¶o hiÓm ph¸t triÓn, gãp phÇn t¹o lËp m«i trêng ®Çu t vµ n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý Nhµ níc vÒ ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm. Tõ n¨m 1995 trë l¹i ®©y, khi ViÖt Nam thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ thÞ trêng b¶o hiÓm, cho phÐp thµnh lËp thªm nhiÒu doanh nghiÖp b¶o hiÓm míi thuéc nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ, ngµnh b¶o hiÓm ®· ph¸t triÓn m¹nh trªn nhiÒu mÆt nh quy m« thÞ trêng, sè lîng doanh nghiÖp b¶o hiÓm, sè lao ®éng, sù ®a d¹ng vÒ s¶n phÈm vµ viÖc hoµn thiÖn dÇn c¬ chÕ chÝnh s¸ch. C¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm còng ®· nhanh chãng ph¸t triÓn vµ thÝch øng víi m«i trêng c¹nh tranh míi.
TÝnh ®Õn hÕt n¨m 2002, thÞ trêng b¶o hiÓm ViÖt Nam cã 18 doanh nghiÖp kinh doanh trong lÜnh vùc b¶o hiÓm víi h×nh thøc së h÷u rÊt ®a d¹ng, bao gåm së h÷u nhµ níc, c«ng ty cæ phÇn, liªn doanh, 100% vèn níc ngoµi trong c¶ hai lÜnh vùc lµ b¶o hiÓm nh©n thä vµ phi nh©n thä. Trong 18 doanh nghiÖp kinh doanh b¶o hiÓm cã 10 c«ng ty b¶o hiÓm gèc phi nh©n thä, 5 c«ng ty b¶o hiÓm gèc nh©n thä, 1 c«ng ty chuyªn doanh t¸i b¶o hiÓm vµ 1 c«ng ty m«i giíi b¶o hiÓm víi 30 v¨n phßng ®¹i diÖn b¶o hiÓm níc ngoµi vµ 3 v¨n phßng ®¹i diÖn m«i giíi níc ngoµi Thêi b¸o Tµi chÝnh ViÖt Nam, 3/2003.
.
HiÖn nay trªn thÞ trêng dÞch vô b¶o hiÓm cã tíi gÇn 90 lo¹i s¶n phÈm b¶o hiÓm kh¸c nhau cho ba nhãm ®èi tîng: (i) b¶o hiÓm con ngêi (ii) b¶o hiÓm tµi s¶n vµ (ii) b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm, ®¸p øng c¸c nhu cÇu ®a d¹ng cña nÒn kinh tÕ vµ d©n c. C¸c lo¹i dÞch vô liªn quan ®Õn b¶o hiÓm nh t¸i b¶o hiÓm, ®¹i lý b¶o hiÓm, t vÊn b¶o hiÓm... ®ang ngµy cµng ph¸t triÓn. Do vËy, nguån tµi chÝnh trªn thÞ trêng dÞch vô b¶o hiÓm t¨ng lªn kh¸ m¹nh, tèc ®é t¨ng trëng b×nh qu©n doanh thu phÝ b¶o hiÓm cña toµn hÖ thèng ®¹t h¬n 111,67%/n¨m trong giai ®o¹n 1996-2002. §Æc biÖt, dÞch vô b¶o hiÓm ®· dÇn kh¼ng ®Þnh lµ mét trong nh÷ng dÞch vô tµi chÝnh quan träng thÓ hiÖn trªn khÝa c¹nh nguån quü b¶o hiÓm ®îc ®Çu t trë l¹i nÒn kinh tÕ-x· héi díi c¸c h×nh thøc gãp vèn liªn doanh, ®Çu t tr¸i phiÕu ®¹t tèc ®é t¨ng trëng b×nh qu©n ®¹t 194%/n¨m giai ®o¹n 1996 - 2002.
BiÒu ®æ 3: T¨ng trëng doanh thu phÝ b¶o hiÓm 1996-2002
(ngh×n tû)
Nguån: Bé Tµi chÝnh, 2003
So víi n¨m 1996, tæng doanh thu trªn thÞ trêng b¶o hiÓm ®· t¨ng lªn h¬n 7 lÇn, ®¹t 7,7 ngh×n tû ®ång. Tèc ®é t¨ng trëng phÝ b¶o hiÓm cao h¬n rÊt nhiÒu so víi tèc ®é t¨ng trëng GDP. Tèc ®é t¨ng trëng doanh thu ®ét biÕn chñ yÕu do sù ph¸t triÓn cña b¶o hiÓm nh©n thä, lo¹i h×nh b¶o hiÓm míi ®îc ph¸t triÓn vµ cßn nhiÒu tiÒm n¨ng, víi tèc ®é t¨ng trëng trong thêi gian qua ®¹t trªn 100%/n¨m. B¶o hiÓm phi nh©n thä còng ®ang trªn ®µ ph¸t triÓn kh¸ cao víi tèc ®é t¨ng trëng trung b×nh trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y trªn 15%/n¨m.
Tuy nhiªn, quy m« thÞ trêng b¶o hiÓm ViÖt Nam vÉn cßn rÊt nhá bÐ so víi tiÒm n¨ng vµ nhÊt lµ trong t¬ng quan so s¸nh víi c¸c níc trong khu vùc. §iÒu nµy thÓ hiÖn ë nh÷ng ®iÓm sau:
Tæng doanh thu phÝ b¶o hiÓm/GDP cßn rÊt thÊp. N¨m 2002, b×nh qu©n mçi ngêi d©n ViÖt Nam chØ chi 6,5 USD cho b¶o hiÓm (c¶ b¶o hiÓm phi nh©n thä vµ b¶o hiÓm nh©n thä) trong khi ®ã con sè nµy ë NhËt B¶n lµ gÇn 3.000 USD. Bªn c¹nh ®ã cã thÓ thÊy râ, nhËn thøc cña c¸c tæ chøc, c¸ nh©n ViÖt Nam vÒ b¶o hiÓm cßn thÊp; phÇn lín ngêi d©n ViÖt Nam cha quen víi tËp qu¸n tham gia b¶o hiÓm www.baoviet.org.vn, 2003.
.
§Õn nay, ngµnh b¶o hiÓm míi ®¸p øng ®îc mét phÇn nhu cÇu vÒ b¶o hiÓm vµ míi khai th¸c ®îc mét phÇn thÞ trêng. Ch¼ng h¹n víi b¶o hiÓm xe m« t«, hiÖn nay c¸c c«ng ty b¶o hiÓm míi chØ b¸n b¶o hiÓm ®îc cho kho¶ng 30% sè lîng xe lu hµnh; víi b¶o hiÓm hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu míi chØ b¶o hiÓm ®îc trªn 30%, b¶o hiÓm hµng ho¸ néi ®Þa hÇu nh cha ®îc khai th¸c; víi b¶o hiÓm con ngêi míi chØ cã kho¶ng 30% d©n sè ViÖt nam ®îc b¶o hiÓm theo tÊt c¶ c¸c lo¹i h×nh b¶o hiÓm con ngêi (kÕt hîp con ngêi, tai n¹n häc sinh...). Bªn c¹nh ®ã, c¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm phi nh©n thä hiÖn nay chñ yÕu míi chØ híng tíi c¸c doanh nghiÖp, c¸c tæ chøc; nh÷ng n¨m gÇn ®©y míi b¾t ®Çu v¬n tíi c¸c hé gia ®×nh nhng kÕt qu¶ cßn rÊt h¹n chÕ www.vneconomy.com.vn, 2003.
.
DÞch vô ng©n hµng
DÞch vô ng©n hµng cho ®Õn nay lµ dÞch vô tµi chÝnh quan träng vµ ph¸t triÓn nhÊt trªn thÞ trêng dÞch vô tµi chÝnh cña ViÖt Nam, ®¶m nhiÖm vai trß chñ ®¹o trong ho¹t ®éng lu©n chuyÓn c¸c nguån tµi chÝnh.
Tríc khi thùc hiÖn c«ng cuéc §æi míi ngµnh ng©n hµng ViÖt Nam chØ cã c¸c ng©n hµng cña Nhµ níc. HiÖn nay, sè lîng c¸c tæ chøc cung øng dÞch vô ng©n hµng ë ViÖt Nam rÊt ®a d¹ng víi nhiÒu h×nh thøc së h÷u kh¸c nhau, tÝnh ®Õn n¨m 2003 ®· cã 6 ng©n hµng th¬ng m¹i quèc doanh (kÓ c¶ Ng©n hµng phôc vô ngêi nghÌo vµ Ng©n hµng ph¸t triÓn nhµ §ång b»ng S«ng Cöu Long), 47 ng©n hµng th¬ng m¹i cæ phÇn, 8 c«ng ty cho thuª tµi chÝnh. HÖ thèng quü tÝn dông bao gåm Quü tÝn dông Trung ¬ng, 12 quü tÝn dông khu vùc vµ gÇn 1000 quü tÝn dông nh©n d©n c¬ së, hÖ thèng Quü tÝn dông bu ®iÖn HÖ thèng Quü Hç trî ph¸t triÓn vµ 4 quü ®Çu t ph¸t triÓn t¹i ®Þa ph¬ng, c¸c Quü hç trî xuÊt khÈu, Quü hç trî doanh nghiÖp võa vµ nhá, Quü hç trî doanh nghiÖp chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu, 6 c«ng ty chøng kho¸n cæ phÇn...
Ngoµi ra, tÝnh ®Õn 30/6/2003, trªn l·nh thæ ViÖt Nam cßn cã 4 ng©n hµng liªn doanh níc ngoµi, 31 chi nh¸nh cña 26 ng©n hµng níc ngoµi, kho¶ng 12 c«ng ty tµi chÝnh vµ c«ng ty thuª mua tµi chÝnh, C«ng ty tµi chÝnh quèc tÕ (IFC), 77 v¨n phßng ®¹i diÖn níc ngoµi cña 47 ng©n hµng vµ c«ng ty tµi chÝnh cña 21 quèc gia, 3 v¨n phßng ®¹i ®iÖn cña WB, ADB, IMF, gÇn 10 quü ®Çu t níc ngoµi...
Mét ®iÒu dÔ nhËn thÊy lµ dÞch vô ng©n hµng tuy thêi gian qua ph¸t triÓn rÇm ré nhng chñ yÕu vÉn tËp trung vµo ba lo¹i h×nh chÝnh, ®ã lµ: dÞch vô nhËn tiÒn göi, dÞch vô tÝn dông vµ dÞch vô thanh to¸n.
DÞch vô nhËn tiÒn göi tiÕt kiÖm do c¸c ng©n hµng, c¸c tæ chøc tÝn dông cung cÊp th«ng qua c¸c c«ng cô (i) nhËn tiÒn göi tiÕt kiÖm ®èi víi mäi tæ chøc, c¸ nh©n trong nÒn kinh tÕ víi c¸c lo¹i kú h¹n kh¸c nhau, tiÕt kiÖm b»ng ngo¹i tÖ, tiÕt kiÖm cã ®¶m b¶o b»ng vµng, tiÕt kiÖm phôc vô môc ®Ých mua nhµ, cho con ®i häc níc ngoµi... (ii) tiÒn göi cña c¸c tæ chøc kinh tÕ (iii) mua tr¸i phiÕu kho b¹c.
TÝnh ®Õn n¨m 2002, huy ®éng vèn ®¹t 22,5% so víi n¨m 2001, thÊp h¬n so víi tèc ®é t¨ng trëng vèn 25,3% cña n¨m 2001. Trong nhiÒu n¨m qua, c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i nhµ níc vÉn chiÕm gÇn 80% thÞ phÇn huy ®éng vèn trong níc; c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i cæ phÇn cã thÞ phÇn huy ®éng vèn chiÕm kho¶ng 10%; khèi ng©n hµng níc ngoµi chiÕm thÞ phÇn huy ®éng kho¶ng 11%. §iÒu ®¸ng chó ý lµ tõ n¨m 2002 thÞ phÇn cña khèi chi nh¸nh ng©n hµng níc ngoµi cã xu híng gi¶m ®i cïng víi gi¶m quy m« vÒ tµi s¶n cã T¹p chÝ Ng©n hµng, 2/2003.
.
MÆc dï ®· cã nh÷ng bíc ph¸t triÓn m¹nh mÏ nh÷ng nãi chung h×nh thøc huy ®éng vèn trong hÖ thèng ng©n hµng th¬ng m¹i ViÖt Nam cßn ®¬n ®iÖu, cha cã nhiÒu h×nh thøc huy ®éng vµ nhËn tiÒn göi míi, phï hîp víi nhu cÇu cña ngêi d©n vµ c¸c doanh nghiÖp. Doanh sè c¸c lo¹i h×nh dÞch vô tÝn dông míi nh: cho thuª tµi chÝnh, kinh doanh ngo¹i hèi, cho vay ®ång tµi trî, cho vay b¶o l·nh cßn thÊp.
DÞch vô tÝn dông do c¸c ng©n hµng, c¸c tæ chøc tÝn dông, c¸c c«ng ty thuª mua tµi chÝnh, c¸c quü ®Çu t vµ quü hç trî cung cÊp bao gåm c¸c nghiÖp vô cho vay tÝn dông, thuª mua tµi chÝnh, cho vay thÕ chÊp, cho vay cÇm cè, b¶o l·nh L/C, chiÕt khÊu giÊy tê cã gi¸. Trong h¬n 10 n¨m qua, ho¹t ®éng ®Çu t vµ thuª mua cña c¸c tæ chøc tÝn dông ë níc ta cha ph¸t triÓn, nªn cho vay vµ b¶o l·nh vÉn lµ nghiÖp vô chñ yÕu cña ho¹t ®éng tÝn dông.
Trong n¨m 2002, tÝn dông ®èi víi nÒn kinh tÕ tiÕp tôc t¨ng theo híng chuyÓn dÞch c¬ cÊu n«ng nghiÖp, chÕ biÕn n«ng l©m s¶n vµ ngµnh nghÒ thñ c«ng, chó träng ®Çu t ph¸t triÓn khu vùc n«ng nghiÖp, n«ng th«n, phï hîp víi ®Þnh híng cña ChÝnh phñ vÒ chuyÓn ®æi c¬ cÊu nÒn kinh tÕ. V× vËy, tÝn dông cho lÜnh vùc n«ng l©m ng nghiÖp vÉn chiÕm tû träng cao nhÊt (26,8%) trong tæng tÝn dông ®èi víi nÒn kinh tÕ, cao h¬n tû träng cña c¸c n¨m tríc (2001: 26,7%; 2000: 26,6%) T¹p chÝ ng©n hµng, 5/2003.
.
HiÖn nay, c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa, doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh cha sö dông hoÆc sö dông rÊt h¹n chÕ c¸c dÞch vô ng©n hµng trong c¸c giao dÞch mua b¸n, thanh to¸n do thãi quen sö dông tiÒn mÆt trong thanh to¸n. C¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh Ýt cã c¬ héi vµ ®iÒu kiÖn vay vèn tõ hÖ thèng ng©n hµng th¬ng m¹i quèc doanh (chiÕm h¬n 80% thÞ phÇn hÖ thèng ng©n hµng). Bªn c¹nh ®ã, tån t¹i sù bÊt b×nh ®¼ng gi÷a c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh so víi c¸c doanh nghiÖp nhµ níc trong viÖc tiÕp cËn c¸c nguån vèn tÝn dông, ®Æc biÖt lµ c¸c nguån vèn dµi h¹n cña ng©n hµng, cô thÓ:
C¸c DNNN cã thÓ vay vèn kh«ng cÇn thÕ chÊp, trong khi, c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh buéc ph¶i cã thÕ chÊp khi vay vèn ng©n hµng;
VÒ khu«n khæ ph¸p lý, trong khi luËt ph¸p qui ®Þnh kh¸ chi tiÕt chÝnh s¸ch tÝn dông dµnh cho c¸c DNNN, hîp t¸c x·... nhng riªng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh cßn bá ngá;
C¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh khã cã thÓ ®îc Nhµ níc b¶o l·nh vay vèn.
C¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh khã vay ®îc vèn tÝn dông dµi h¹n cña c¸c ng©n hµng, do ®ã, hä buéc ph¶i vay vèn ng¾n h¹n ®Ó ®Çu t dµi h¹n, vi ph¹m nguyªn t¾c sö dông vèn.
DÞch vô thanh to¸n bao gåm c¸c nghiÖp vô thanh to¸n b»ng sÐc, chuyÓn kho¶n vµ mét sè dÞch vô thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt míi nh b»ng thÎ tÝn dông, thÎ thanh to¸n. C¸c ng©n hµng ViÖt Nam, ®Æc biÖt lµ Ng©n hµng Ngo¹i th¬ng ViÖt Nam (VCB), ®· thiÕt lËp ®îc mèi quan hÖ ®èi ngo¹i víi nhiÒu ng©n hµng vµ c¸c tæ chøc tµi chÝnh trªn thÕ giíi, trong ®ã, thµnh c«ng nhÊt lµ Ng©n hµng Ngo¹i th¬ng ViÖt Nam (VCB). C¸c ng©n hµng ViÖt Nam ®· tiÕn hµnh nhiÒu lo¹i nghiÖp vô ng©n hµng ®èi ngo¹i nh ho¹t ®éng ngo¹i hèi, kinh doanh mua b¸n ngo¹i tÖ trong vµ ngoµi níc, b¶o l·nh quèc tÕ, qu¶n lý vµ thanh to¸n c¸c kho¶n vay quèc tÕ vµ ®Æc biÖt lµ dÞch vô thanh to¸n qua ng©n hµng ë ViÖt Nam hiÖn nay ®· ®îc chó träng víi c¸c c«ng nghÖ míi ®îc ¸p dông. Nh×n chung c¸c nghiÖp vô trong thanh to¸n quèc tÕ t¹i c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i ViÖt Nam ®· b¾t ®Çu hoµ nhËp ®îc víi mét sè th«ng lÖ vµ chuÈn mùc quèc tÕ.
B¶ng 3: ThÞ phÇn thanh to¸n quèc tÕ cña c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
Tæng doanh sè XNK c¶ níc (triÖu USD)
9.879
12.731
18.398
20.155
20.741
23.162
25.800
Ng©n hµng ngo¹i th¬ng ViÖt Nam
6.823
8.415
9.161
9.479
9.151
9.512
10.244
Ng©n hµng c«ng th¬ng ViÖt Nam
680
1.146
9.416
1.801
1.080
1.066
1.190
Ng©n hµng §T&PTVN
170
250
391
452
667
1.045
1.465
Ng©n hµng NHNo
262
637
1.223
1.641
1.708
2.686
2.701
C¸c NH th¬ng m¹i kh¸c
1.907
2.291
6.207
6.812
8.135
8.853
10.200
Tæng thÞ phÇn (%)
100
100
100
100
100
100
100
C¸c NH th¬ng m¹i quèc doanh
80,7
82,0
66,2
66,2
60,7
61,7
60,.4
NHNT ViÖt Nam
69,0
66,1
49,8
47,0
44,1
41
39,7
NH C«ng th¬ng ViÖt Nam
7,0
9,0
7,7
8,9
5,2
4,6
4,6
NH §T&PTVN
1,7
1,9
2,1
2,2
3,2
4,5
5,7
NH NHNo
3,0
5,0
6,6
8,1
8,2
11,6
10,4
C¸c NH th¬ng m¹i kh¸c
19,3
18,0
33,8
33,8
39,3
38,3
39,6
Nguån: B¸o c¸o thêng niªn vµ b¸o c¸o nghiÖp vô thanh to¸n quèc tÕ, Ng©n hµng §T & PT ViÖt Nam, Ng©n hµng C«ng th¬ng ViÖt Nam (1994, 1995, 1996, 1997, 1998, 1999, 2000). Hµ Néi.
Bªn c¹nh viÖc thanh to¸n b»ng chøng tõ giÊy, thanh to¸n b»ng chøng tõ ®iÖn tö ngµy cµng ®îc chó träng ¸p dông trong hÖ thèng ng©n hµng th¬ng m¹i (NHTM) còng nh ng©n hµng Nhµ níc (NHNN). Tuy nhiªn, h×nh thøc chuyÓn tiÒn b»ng c«ng cô ®iÖn tö míi chØ ®îc ¸p dông thanh to¸n trong tõng hÖ thèng ng©n hµng, cßn gi÷a c¸c ng©n hµng vÉn ph¶i thanh to¸n bï trõ qua NHNN b»ng c¸c giao nhËn chøng tõ trùc tiÕp. C¸c ng©n hµng ViÖt Nam ®· chó träng ®Õn viÖc hiÖn ®¹i ho¸ vµ tham gia vµo c¸c m¹ng líi thanh to¸n hiÖn ®¹i nh SWIFT, triÓn khai nhiÒu h×nh thøc thanh to¸n tiªn tiÕn b»ng sÐc, thÎ tÝn dông trong níc vµ quèc tÕ (nh MASTER Card, VISA Card, VCB Card, ICB Card).
DÞch vô chøng kho¸n
HiÖn nay, hÕt c¸c c«ng ty chøng kho¸n lµ cña c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i, v× vËy, m« h×nh tæ chøc kinh doanh ban ®Çu cña c«ng ty cßn mang nÆng ®Æc ®iÓm cña ngµnh ng©n hµng mµ cha chó träng ®Õn ®Æc ®iÓm kinh doanh cña lÜnh vùc chøng kho¸n, cha phï hîp vµ cha t¹o ra hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c«ng ty.
Tuy ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh c«ng nhÊt ®Þnh trong thêi gian ®Çu, nhng hiÖn t¹i viÖc ph¸t triÓn dÞch vô chøng kho¸n vÉn cßn rÊt nhiÒu khã kh¨n nh:
HÇu hÕt c¸c c«ng ty chøng kho¸n vÉn cha triÓn khai ®îc hÕt c¸c nghiÖp vô cña m×nh;
HiÖu qu¶ kinh doanh cña c¸c c«ng ty chøng kho¸n cha cao. Do phÇn lín sè vèn cña c¸c c«ng ty cha ®îc bá vµo kinh doanh mµ vÉn n»m t¹i tµi kho¶n cña c«ng ty t¹i ng©n hµng. Tõ ®ã dÉn ®Õn tû suÊt lîi nhuËn kh«ng cao;
§éi ngò nh©n viªn kinh doanh cña c¸c c«ng ty chøng kho¸n cßn thiÕu vÒ sè lîng vµ c¶ chÊt lîng, ®Æc biÖt lµ thiÕu c¸c chuyªn gia ph©n tÝch ®Ó cã thÓ triÓn khai hiÖu qu¶ nghiÖp vô t vÊn ®Çu t, b¶o l·nh vµ qu¶n lý danh môc ®Çu t;
B¶n th©n thÞ trêng hiÖn nay cã lîng hµng hãa giao dÞch rÊt thÊp g©y ¶nh hëng kh«ng nhá ®Õn ho¹t ®éng m«i giíi vµ tù doanh cña c¸c c«ng ty chøng kho¸n;
Khung ph¸p lý cho ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty chøng kho¸n nãi riªng vµ TTCK nãi chung vÉn cßn nhiÒu víng m¾c vµ cha hoµn chØnh.
B¶ng 4: Danh s¸ch c¸c c«ng ty chøng kho¸n ViÖt Nam
STT
Tªn c«ng ty CK
Trô së chÝnh
Vèn ®iÒu lÖ
(Tû ®ång)
C¸c lo¹i h×nh kinh doanh ®îc phÐp
1
C«ng ty cæ phÇn chøng kho¸n B¶o ViÖt
Hµ Néi
43
M«i giíi, Tù doanh, Qu¶n lý danh môc ®Çu t, B¶o l·nh ph¸t hµnh, T vÊn ®Çu t CK
2
C«ng ty TNHH chøng kho¸n Ng©n hµng ®Çu t & ph¸t triÓn
Hµ Néi
55
M«i giíi, Tù doanh, Qu¶n lý danh môc ®Çu t, B¶o l·nh ph¸t hµnh, T vÊn ®Çu t CK
3
C«ng ty cæ phÇn chøng kho¸n Sµi Gßn
Tp. HCM
9
M«i giíi, T vÊn ®Çu t CK
4
C«ng ty cæ phÇn chøng kho¸n §Ö nhÊt
B×nh D¬ng
43
M«i giíi, Tù doanh, Qu¶n lý danh môc ®Çu t, B¶o l·nh ph¸t hµnh, T vÊn ®Çu t CK
5
C«ng ty TNHH chøng kho¸n Th¨ng Long
Hµ Néi
9
M«i giíi, Qu¶n lý danh môc ®Çu t, T vÊn ®Çu t chøng kho¸n
6
C«ng ty TNHH chøng kho¸n ACB
Tp. HCM
43
M«i giíi, Tù doanh, Qu¶n lý danh môc ®Çu t, B¶o l·nh ph¸t hµnh, T vÊn ®Çu t CK
7
C«ng ty TNHH chøng kho¸n ng©n hµng C«ng th¬ng
Hµ Néi
55
M«i giíi, Tù doanh, Qu¶n lý danh môc ®Çu t, B¶o l·nh ph¸t hµnh, T vÊn ®Çu t CK
8
C«ng ty TNHH chøng kho¸n ng©n hµng n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n
Hµ Néi
60
M«i giíi, Tù doanh, Qu¶n lý danh môc ®Çu t, B¶o l·nh ph¸t hµnh, T vÊn ®Çu t CK
Nguån: Bé Tµi chÝnh
C¸c cam kÕt vÒ dÞch vô tµi chÝnh cña ViÖt Nam trong HiÖp ®Þnh Th¬ng m¹i ViÖt – Mü
Lé tr×nh cam kÕt cô thÓ cña ViÖt Nam trong lÜnh vùc dÞch vô tµi chÝnh ®îc quy ®Þnh cô thÓ trong phô lôc G cña HiÖp ®Þnh Th¬ng m¹i ViÖt – Mü. Phô lôc nµy gåm hai phÇn: cam kÕt chung hay cßn gäi lµ cam kÕt nÒn chung vµ c¸c cam kÕt vÒ tõng ngµnh/ph©n ngµnh dÞch vô cô thÓ.
C¸c ca._.h ng©n hµng
T¨ng søc m¹nh tµi s¶n
VÊn ®Ò cÊp thiÕt tríc m¾t lµ lµm sao sím nhÊt lµnh m¹nh hãa ®îc t×nh h×nh tµi chÝnh cña c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i. HiÖn t¹i rÊt nhiÒu ng©n hµng th¬ng m¹i mµ tríc hÕt lµ ng©n hµng th¬ng m¹i nhµ níc cã tû lÖ sinh lêi rÊt thÊp do c¬ cÊu tµi s¶n cã ®ãng b¨ng kh«ng sinh lêi cßn chiÕm tû träng lín. Thêi gian qua vÊn ®Ò ph¸t m¹i tµi s¶n thu håi nî ®îc ng©n hµng th¬ng m¹i tÝch cùc chñ ®éng xö lý vµ ®¹t ®îc kÕt qu¶ ®¸ng khÝch lÖ, song viÖc nµy vÉn lµ vÊn ®Ò khã kh¨n phøc t¹p bëi ngµnh ng©n hµng cha nhËn ®îc sù hç trî, phèi hîp cÇn thiÕt cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng liªn quan. Râ rµng ë ®©y ®ßi hái cã sù chØ ®¹o kiªn quyÕt vµ triÖt ®Ó h¬n tõ phÝa ChÝnh phñ cho viÖc xö lý tµi s¶n thÕ chÊp cña ng©n hµng th¬ng m¹i.
§èi víi hÖ thèng ng©n hµng th¬ng m¹i nhµ níc, ChÝnh phñ ph¶i sö dông mét sè c«ng cô ®Æc biÖt ®Ó gi¶i cøu bµi to¸n t×nh thÕ vÒ vèn ®iÒu lÖ nh ph¸t hµnh tr¸i phiÕu chÝnh phñ, tµi trî tõ nguån vay nî níc ngoµi. DÜ nhiªn còng ph¶i nãi r»ng, viÖc sö dông c«ng cô tr¸i phiÕu chÝnh phñ chØ cã ý nghÜa t¨ng vèn ®iÒu lÖ thùc trong trung h¹n (sau 5 n¨m) chø cha lµm t¨ng ®îc søc m¹nh thùc tÕ cña ng©n hµng th¬ng m¹i nhµ níc hiÖn nay. Giê ®©y, nhµ níc cã thÓ tÝnh ®Õn bµi to¸n m¹nh d¹n h¬n lµ dïng nguån vay nî níc ngoµi cña chÝnh phñ ®Ó tµi trî lµm t¨ng vèn ®iÒu lÖ cho c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i nhµ níc. NhiÒu chuyªn gia cho r»ng gi¶ ®Þnh trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay nÕu ChÝnh phñ cã trong tay 1 tû USD cho viÖc nµy th× ch¾c ch¾n hÖ thèng ng©n hµng thíng m¹i níc ta ®ñ søc vÒ tµi s¶n vµ cã thÓ chÊp nhËn canh tranh víi c¸c ng©n hµng níc ngoµi trong qu¸ tr×nh më cöa héi nhËp. Tuy nhiªn, viÖc sö dông c«ng cô ®Æc biÖt Êy ph¶i cã sù tÝnh to¸n ®Çy ®ñ, ®¸p øng yªu cÇu c©n ®èi vÜ m« cña nÒn kinh tÕ tõ c¸n c©n thanh to¸n, c¸n c©n vèn, ngo¹i tÖ vµ tû gi¸, c©n ®èi ng©n s¸ch nhµ níc.
§èi víi hÖ thèng ng©n hµng th¬ng m¹i cæ phÇn, ChÝnh phñ cÇn cã sù chØ ®¹o quyÕt liÖt h¬n n÷a trong viÖc cñng cè l¹i hÖ thèng ng©n hµng nµy. CÇn kiªn quyÕt sö dông c¸c c¬ chÕ, quy ®Þnh cÇn thiÕt ®Ó buéc ng©n hµng th¬ng m¹i cæ phÇn bæ sung vèn ®iÒu lÖ ®¹t møc tèi thiÓu 150 tû ®ång, t¬ng ®¬ng víi quy ®Þnh cho c¸c ng©n hµng liªn doanh trong thùc hiÖn HiÖp ®Þnh Th¬ng m¹i ViÖt – Mü.
§a d¹ng hãa, hiÖn ®¹i ho¸ vµ n©ng cao chÊt lîng dÞch vô ng©n hµng
Kh¸ch hµng võa lµ ®èi t¸c võa lµ ngêi quyÕt ®Þnh sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña ng©n hµng. §Æc biÖt hiÖn nay khi nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, vai trß cña kh¸ch hµng ®îc chuyÓn dÇn tõ vÞ trÝ ph¶i t×m ®Õn ng©n hµng (kh¸ch hµng) sang thµnh thîng ®Õ (c¸c «ng chñ) ®ßi hái c¸c ng©n hµng t×m ®Õn. §¸p øng yªu cÇu ngµy cµng cao cña kh¸ch hµng, c¸c ng©n hµng ViÖt Nam cÇn thùc hiÖn ®a d¹ng hãa s¶n phÈm phôc vô kh¸ch hµng th«ng qua viÖc øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo c¸c s¶n phÈm dÞch vô, c¸c nghiÖp vô ng©n hµng nh»m t¹o ra c¸c s¶n phÈm míi cã tÝnh ®ét ph¸ ®Æc biÖt trong lÜnh vùc ng©n hµng. CÇn ph¶i thùc hiÖn chiÕn lîc hiÖn ®¹i hãa c«ng nghÖ vµ ®ång thêi tiÕn hµng x©y dùng vµ ®a vµo triÓn khai c¸c nghiÖp vô ng©n hµng vµ qu¶n lý ng©n hµng hiÖn ®¹i. Chó träng c¸c dÞch vô thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt, ng©n hµng b¸n lÎ, c¸c øng dông th¬ng m¹i ®iÖn tö trong ho¹t ®éng ng©n hµng. TriÓn khai réng r·i c¸c ch¬ng tr×nh qu¶n lý tµi kho¶n tËp trung, lµm c¬ së ph¸t triÓn c¸c dÞch vô thanh to¸n ATM, gi÷ tiÒn mét n¬i rót tiÒn nhiÒu n¬i, … §Èy m¹nh viÖc triÓn khai øng dông c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµo qu¶n lý, n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng.
§Ó cã thÓ n©ng cao chÊt lîng dÞch vô, cÇn híng c¸c ho¹t ®éng cña ng©n hµng tíi kh¸ch hµng theo c¸ch thay ®æi l¹i tiªu thøc ph©n ®Þnh c¸c phßng ban tõ theo lo¹i h×nh nghiÖp vô sang theo ®èi tîng kh¸ch hµng – s¶n phÈm, nh»m ®¸p øng tèt h¬n c¸c yªu cÇu cña kh¸ch hµng. Bªn c¹nh ®ã, ho¹t ®éng cña ng©n hµng th¬ng m¹i dùa trªn nguyªn t¾c kinh doanh ph¶i cã lîi nhuËn nhng hiÖn nay viÖc triÓn khai c¸c dÞch vô ng©n hµng hiÖn ®¹i ®ang cßn rÊt h¹n hÑp thÞ trêng bëi kh¸ch hµng trong níc cha cã thãi quen sö dông. §iÒu nµy mét mÆt ®ang ®ßi hái c¸c ng©n hµng ®Èy m¹nh c«ng t¸c tiÕp thÞ, song mÆt kh¸c còng ph¶i t×m c¸ch c©n ®èi c¸c nguån thu tõ dÞch vô kh¸c ®Ó bï lç chÐo.
N©ng cao chÊt lîng vµ hiÖu qu¶ nguån nh©n lùc
C¸c ng©n hµng cÇn tæ chøc ®µo t¹o l¹i vµ båi dìng cho ®éi ngò c¸n bé qu¶n trÞ ng©n hµng vµ nh©n viªn nghiÖp vô. §©y lµ yªu cÇu cÊp b¸ch, thêng xuyªn, liªn tôc. C«ng t¸c ®µo t¹o c¸n bé ®îc x¸c ®Þnh lµ mét trong 3 nÒn t¶ng trong chiÕn lîc ph¸t triÓn ng©n hµng. V× vËy ph¶i ®Çu t thÝch ®¸ng cho c«ng t¸c ®µo t¹o c¸n bé, x©y dùng kÕt ho¹ch ®µo t¹o c¸n bé ngay tõ khi míi ®îc tuyÓn dông, chó träng ®µo t¹o c¶ chuyªn m«n lÉn ®¹o ®øc. Cã kÕ ho¹ch ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i, ®µo t¹o ng¾n h¹n vµ dµi h¹n, cö c¸n bé ®i ®µo t¹o trong vµ ngoµi níc ®Ó cã ®îc mét ®éi ngò c¸n bé ®ñ m¹nh chuÈn bÞ cho cuéc c¹nh tranh khã kh¨n víi c¸c ng©n hµng níc ngoµi. Më trung t©m th«ng tin th viÖn ®Ó c¸n bé cã ®iÒu kiÖn nghiªn cøu, trong ®ã lu tr÷ c¬ së d÷ liÖu ngµnh, c¸c ®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc, b¸o, t¹p chÝ, trang bÞ c¸c ph¬ng tiÖn tra cøu b»ng phÇn mÒm m¸y tÝnh, c¸c ®Þa chØ truy cËp m¹ng. Tæ chøc c¸c ®Ò tµi khoa häc mang tÝnh thùc tiÔn øng dông. Tuy nhiªn viÖc ®µo t¹o nµy sÏ ®øng tríc khã kh¨n, kh«ng ph¶i lµ ch¬ng tr×nh ®µo t¹o vµ còng kh«ng ph¶i lµ gi¶ng viªn mµ chÝnh lµ kh¶ n¨ng tiÕp cËn bÞ h¹n chÕ cña ngêi häc. §a phÇn nguån nh©n lùc thuéc ®èi tîng nµy hiÖn t¹i ngo¹i ng÷ kh«ng cã hoÆc rÊt thÊp, c«ng nghÖ th«ng tin kh«ng cã hoÆc biÕt ®¹i kh¸i, céng thªm vµo ®ã lµ lèi t duy b¶o thñ, bao cÊp nªn qu¸ tr×nh ®µo t¹o l¹i vµ båi dìng nghiÖp vô cho hä sÏ hÕt søc khã kh¨n.
Bªn c¹nh ®ã, cÇn thiÕt ph¶i tuyÓn dông nguån nh©n lùc trÎ, cã tr×nh ®é cao. Tuy nhiªn, ®Ó thu hót ®îc lo¹i nh©n lùc nµy th× mçi ng©n hµng th¬ng m¹i ph¶i gi¶i quyÕt tèt hai vÊn ®Ò: mét lµ cã c¬ chÕ thi tuyÓn bµi b¶n; hai lµ cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch nh©n tµi tháa ®¸ng.
Còng cÇn ph¶i cã chÝnh s¸ch sµng läc, sö dông hiÖu qu¶ nguån nh©n lùc cã chÊt x¸m ®ang lµm viÖc trong tõng ng©n hµng th¬ng m¹i. §Ó thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®ã ng©n hµng th¬ng m¹i cÇn gi¶i quyÕt tèt c¸c vÊn ®Ò sau:
Thùc hiÖn ph©n lo¹i chÊt lîng, tiªu chuÈn nh©n viªn th«ng qua hÖ thèng chÊm ®iÓm;
Tiªu chuÈn hãa tr×nh ®é nh©n viªn theo c¸c vÞ trÝ lµm viÖc;
Tiªu chuÈn hãa nh©n viªn g¾n liÒn víi tiªu chuÈn hãa thu nhËp t¬ng øng;
¸p dông c¬ chÕ u ®·i ®èi víi ®èi tîng nh©n lùc cã tr×nh ®é cao.
Cuèi cïng, cÇn tõng bíc t¹o lËp “V¨n hãa c«ng ty”, t¹o ra phong c¸ch n¨ng ®éng, tù tin, lÞch thiÖp. Mäi c¸n bé ®Òu cã lßng tù hµo vÒ ng©n hµng cña m×nh lµ ng©n hµng tèt nhÊt, coi ng©n hµng nh ng«i nhµ chung ®Ó vun ®¾p vµ cã tr¸ch nhiÖm víi nã. Khi ®ã, mçi c¸n bé nh©n viªn tù b¶n th©n hoµn thiÖn m×nh lµm viÖc vµ phÊn ®Êu tèt h¬n.
Liªn kÕt, hîp t¸c gi÷a c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i
C¸c ng©n hµng th¬ng m¹i trong níc cÇn cã sù liªn kÕt hîp t¸c chÆt chÏ ®Ó cã thÓ ph¸t huy ®îc hiÖu qu¶ cña hÖ thèng m¸y mãc thiÕt bÞ, c«ng nghÖ, n©ng cao søc m¹nh c¹nh tranh, tiÕt kiÖm chi phÝ… Cô thÓ lµ tríc m¾t c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i cÇn hîp t¸c chÆt chÏ vµ réng r·i trong viÖc liªn kÕt m¹ng ATM cña tng ng©n hµng thµnh mét m¹ng ATM thèng nhÊt, qua ®ã kh¸ch hµng víi thÎ ATM do mét ng©n hµng nµy ph¸t hµnh cã thÓ rót tiÒn tõ m¸y ATM cña mét ng©n hµng kh¸c. §©y chÝnh lµ mét biÖn ph¸p ®ång thêi ph¸t huy ®îc tÝnh hiÖu qu¶ cña m¸y mãc c«ng nghÖ, gi¶m chi phÝ ®Çu t vµ n©ng cao søc m¹nh c¹nh tranh.
ViÖc liªn kÕt hîp t¸c gi÷a c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i cÇn ph¶i lu«n ®îc duy tr× th«ng qua c¸c h×nh thøc trao ®æi th«ng tin vµ tho¶ thuËn tríc khi ra quyÕt ®Þnh. ViÖc liªn kÕt nh vËy cã thÓ tr¸nh ®îc nh÷ng t×nh huèng xÊu nh cuéc c¹nh tranh vÒ ®Èy l·i suÊt huy ®éng vèn qu¸ cao nh võa qua.
Nhãm gi¶i ph¸p ph¸t triÓn c¸c ngµnh h¹ tÇng
§èi víi hai ngµnh viÔn th«ng vµ m¸y tÝnh, ®iÒu cÇn lµm tríc m¾t trong giai ®o¹n ph¸t triÓn hiÖn nay ®ã lµ ph¶i kh«ng ngõng c¶i thiÖn chÊt lîng dÞch vô, c¸c h×nh thøc phôc vô kh¸ch hµng tiÖn lîi. §Ó lµm ®îc ®iÒu nµy, cÇn thiÕt ph¶i ®Çu t vµo hai yÕu tè ®Çu vµo quan träng ®ã lµ nh©n lùc vµ c«ng nghÖ. §èi víi hai ngµnh nµy, vÊn ®Ò nh©n lùc vµ c«ng nghÖ cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh ®Õn chÊt lîng s¶n phÈm cung cÊp cho kh¸ch hµng. Bªn c¹nh ®ã, ChÝnh phñ cÇn ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn cho mäi thµnh phÇn kinh tÕ tham gia c¸c ho¹t ®éng kinh doanh dÞch vô bu chÝnh viÔn th«ng, Internet, v.v… ®Ó t¹o ra sù c¹nh tranh trªn thÞ trêng, thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña toµn ngµnh vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm cung cÊp. Trªn thùc tÕ, c¸c biÖn ph¸p nµy ®ang ®îc tiÕn hµnh trong thêi gian qua. Sau bèn th¸ng ®Çu n¨m 2003, cíc dÞch vô viÔn th«ng ®· ®îc gi¶m liªn tôc vµ trong t¬ng l¹i gÇn cíc dÞch vô viÔn th«ng t¹i ViÖt Nam tÝnh trung b×nh sÏ ë møc b»ng hoÆc thÊp h¬n c¸c níc kh¸c trong khu vùc.
§èi víi ngµnh dÞch vô kiÓm to¸n, kÕ to¸n, ®Ó thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña ngµnh, chóng ta cÇn ph¶i triÓn khai mét sè gi¶i ph¸p sau ®©y:
Sím ban hµnh LuËt kÕ to¸n, nh»m hoµn tÊt khu«n khæ ph¸p lý vµ nh÷ng quy ®Þnh liªn quan, ®¶m b¶o cho h¹ch to¸n kÕ to¸n ë ViÖt Nam phï hîp víi nh÷ng tiªu chuÈn h¹ch to¸n kÕ to¸n quèc tÕ;
TiÕp tôc ban hµnh vµ c«ng bè c¸c chuÈn mùc kÕ to¸n, chuÈn mùc kiÓm to¸n riªng cña ViÖt Nam ®Ó h×nh thµnh mét hÖ thèng chuÈn mùc ®Çy ®ñ;
N©ng cao søc m¹nh c¹nh tranh cña c¸c c«ng ty dÞch vô kÕ to¸n, kiÓm to¸n trong níc nh»m chiÕm lÜnh thÞ phÇn, cho phÐp thµnh lËp thªm (kh«ng h¹n chÕ) c¸c c«ng ty dÞch vô kÕ to¸n, kiÓm to¸n cña ViÖt Nam; më réng vµ ph¸t triÓn dÞch vô kÕ to¸n – kiÓm to¸n vµ hÖ thèng t vÊn tµi chÝnh – kÕ to¸n.
Cã thÓ nãi r»ng viÖc thùc hiÖn thµnh c«ng c¸c cam kÕt vÒ dÞch vô tµi chÝnh theo HiÖp ®Þnh Th¬ng m¹i ViÖt – Mü ®ßi hái quyÕt t©m cao vµ sù phèi hîp cña c¸c ngµnh, c¸c cÊp tõ trung ¬ng tíi ®Þa ph¬ng; gi÷a c¸c c¬ quan qu¶n lý vµ c¸c doanh nghiÖp trong níc vµ c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi t¹i ViÖt Nam.
KÕt luËn
Trong thêi ®¹i ngµy nay, viÖc ph¸t triÓn ngµnh dÞch vô tµi chÝnh lµ yªu cÇu cÊp thiÕt ®èi víi mäi nÒn kinh tÕ quèc d©n trong viÖc huy ®éng c¸c nguån lùc tµi chÝnh trong vµ ngoµi níc ®Ó ®¶m b¶o an ninh tµi chÝnh, n©ng cao lùc canh tranh cña toµn bé nÒn kinh tÕ nãi chung vµ cña tõng mÆt hµng, s¶n phÈm trong níc nãi riªng.
HiÖp ®Þnh Th¬ng m¹i song ph¬ng ViÖt Nam – Hoa Kú lÞch sö ®îc ký kÕt ngµy 13 th¸ng 7 n¨m 2000 vµ b¾t ®Çu cã hiÖu lùc tõ ngµy 10 th¸ng 12 n¨m 2001. Víi nh÷ng cam kÕt trong HiÖp ®Þnh, thÞ trêng dÞch vô tµi chÝnh cña ViÖt Nam sÏ tõng bíc ®îc më ra cho c¸c nhµ ®Çu t cña Hoa Kú. §iÒu nµy sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy ph¸t triÓn ngµnh dÞch vô tµi chÝnh ë níc ta, gãp phÇn n©ng cao chÊt lîng dÞch vô ®ång thêi gi¶m gi¸ thµnh c¹nh tranh.
Tuy nhiªn viÖc thùc hiÖn c¸c néi dung cam kÕt vÒ dÞch vô tµi chÝnh trong HiÖp ®Þnh ®· ®Æt ra kh«ng Ýt c¸c th¸ch thøc, ®ßi hái nç lùc lín cña ngµnh Tµi chÝnh nãi riªng còng nh c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ níc nãi chung, ®Æc biÖt trong bèi c¶nh hÖ thèng ph¸p luËt, chÝnh s¸ch chÕ ®é qu¶n lý trong níc cßn cha t¬ng thÝch víi c¸c quy ®Þnh trong HiÖp ®Þnh vµ n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c nhµ cung cÊp dÞch vô tµi chÝnh trong níc cßn rÊt yÕu kÐm so víi c¸c nhµ cung cÊp dÞch vô Hoa Kú.
HiÖp ®Þnh Th¬ng m¹i ViÖt – Mü míi chØ lµ bíc tiÕn thø hai, sau Ch¬ng tr×nh thuÕ quan u ®·i chung cña ASEAN (CEPT), trong qu¸ tr×nh héi nhËp cña ViÖt Nam vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi, mµ bíc ®i ®¸ng kÓ kÕ tiÕp lµ gia nhËp Tæ chøc Th¬ng m¹i ThÕ giíi (WTO). Trong bèi c¶nh ®ã, kÕt qu¶ triÓn khai thùc tÕ c¸c cam kÕt vÒ dÞch vô tµi chÝnh nãi riªng vµ cña toµn bé HiÖp ®Þnh nãi chung lµ sÏ gióp gi¶i ®¸p cho c©u hái vÒ c¸i ®îc còng nh c¸i cha ®îc ®Ó chóng ta rót ra nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm quý gi¸.
Tµi liÖu tham kh¶o
Cai W.: China’s Accession to the WTO at the Turn of the 21st Century: Prospects, Opportunities, and Chanllenges, Documents Prepared for Training Course Organized by the World Bank and Beijing University, 1999.
Dobson W., Jaquet P.: Financial Services Liberalization in the WTO, Institute for International Economics, 1998.
Financial Canda: WTO Agreements on Financial Services, Questions and Answers, 2000.
Frederic S. Mishkin: The Economics of Money, Banking and Financial Markets, fifth Edition, Addison – Wesley, 1997.
Hanson James A., Honohan Patrick & Majnoni Giovanni: Globalization and National Financial Systems, 2003.
United States Trade Representative: 2002 Report to Congress on China’s WTO Compliance, 2003.
WTO: Trade in Services – Canada: Schedule of Specific Commitments Supplement 4., 2000.
World Trade Policy Review, Canada, 1999.
WTO: Opening Markets in Financial Services and the Role of GATS, 2001.
Ying Quan: Financial Services Liberalization and GATS, 2000.
HiÖp ®Þnh Th¬ng m¹i ViÖt Nam – Hoa Kú, www.ustr.gov.
Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t: Ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn thÞ trêng vèn vµ thÞ trêng tiÒn tÖ ë ViÖt Nam, 2002.
Bé Tµi chÝnh, Nh×n l¹i n¨m ®Çu tiªn vÒ thùc hiÖn HiÖp ®Þnh Th¬ng m¹i ViÖt Nam – Hoa Kú, 3/2003.
Bé T ph¸p, KÕt qu¶ rµ so¸t, ®èi chiÕu HiÖp ®Þnh Th¬ng m¹i ViÖt Nam – Hoa Kú víi c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt ViÖt Nam hiÖn hµnh, 10/2002.
§inh Trung Tông, HÖ thèng ph¸p luËt vµ t ph¸p ViÖt Nam liªn quan ®Õn HiÖp ®Þnh Th¬ng m¹i ViÖt Nam – Hoa Kú, 2002.
Hµ Huy TuÊn, BTA: Cam kÕt tµi chÝnh phi ng©n hµng, thuËn lîi vµ th¸ch thøc ®èi víi c¶i c¸ch thÞ trêng tµi chÝnh, Héi th¶o “HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt Nam – Hoa Kú vµ nh÷ng vÊn ®Ò cÇn quan t©m”, 9/2003.
NguyÔn S¬n Têng, Tù dã ho¸ ngµnh dÞch vô tµi chÝnh, Héi th¶o “Nh÷ng th¸ch thøc cña ng©n hµng th¬ng m¹i ViÖt Nam trong c¹nh tranh vµ héi nhËp quèc tÕ”, 9/2003.
Vò ThÕ VËc, Th¬ng m¹i dÞch vô trong lÜnh vùc ng©n hµng vµ nh÷ng cam kÕt trong BTA, Héi th¶o “HiÖp ®Þnh Th¬ng m¹i ViÖt Nam – Hoa Kú vµ nh÷ng vÊn ®Ò cÇn quan t©m”, 9/2003.
Vò §øc Long, Néi dung c¬ b¶n cña th¬ng m¹i dÞch vô trong HiÖp ®Þnh Th¬ng m¹i ViÖt Nam – Hoa Kú vµ vÊn ®Ò hoµn thiÖn ph¸p luËt ViÖt Nam ®Ó ®¶m b¶o thùc thi, Héi th¶o “HiÖp ®Þnh Th¬ng m¹i ViÖt Nam – Hoa Kú”, 11/2002.
Vò Hoµi Anh, ChiÕn lîc cña hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam trong bèi c¶nh héi nhËp quèc tÕ vµ khu vùc vÒ ng©n hµng, Héi th¶o “Nh÷ng th¸ch thøc cña ng©n hµng th¬ng m¹i ViÖt Nam trong c¹nh tranh vµ héi nhËp quèc tÕ”, 9/2003.
T¹p chÝ ThÞ trêng Tµi chÝnh TiÒn tÖ c¸c sè n¨m 2002, 2003.
T¹p chÝ Ng©n hµng c¸c sè n¨m 2003.
T¹p chÝ B¶o hiÓm c¸c sè n¨m 2003.
Thêi b¸o Tµi chÝnh ViÖt Nam c¸c sè n¨m 2003.
www.vneconomy.com.vn, 2003.
Phô lôc a
HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i viÖt – mü
Ch¬ng iii – th¬ng m¹i dÞch vô
Ðiều 1: Phạm vi và Ðịnh nghĩa
1. Chương này áp dụng đối với các biện pháp của các Bên tác động đến thương mại dịch vụ.
2. Theo Chương này, thương mại dịch vụ được định nghĩa là việc cung cấp một dịch vụ:
A. từ lãnh thổ của một Bên vào lãnh thổ của Bên kia;
B. tại lãnh thổ của một Bên cho người sử dụng dịch vụ của Bên kia;
C. bởi một nhà cung cấp dịch vụ của một Bên, thông qua sự hiện diện thương mại tại lãnh thổ của Bên kia;
D. bởi một nhà cung cấp dịch vụ của một Bên, thông qua sự hiện diện của các thể nhân của một Bên tại lãnh thổ của Bên kia.
3. Trong phạm vi điều chỉnh của Chương này:
A. "các biện pháp của một Bên" là các biện pháp được tiến hành bởi:
(i) các cơ quan chính phủ và chính quyền ở cấp trung ương, vùng và địa phương; và
(ii) các cơ quan phi chính phủ khi thi hành các chức năng theo sự uỷ quyền của các cơ quan chính phủ và chính quyền ở cấp trung ương, vùng và địa phương.
Khi thi hành các nghĩa vụ và cam kết của mình theo Chương này, mỗi Bên tiến hành các biện pháp hợp lý sẵn có nhằm bảo đảm rằng, các cơ quan chính phủ và chính quyền ở cấp vùng và địa phương và các cơ quan phi chính phủ tuân thủ các nghĩa vụ và cam kết đó trong phạm vi lãnh thổ của mình;
B. "các dịch vụ" bao gồm bất kỳ dịch vụ nào trong bất kỳ lĩnh vực nào, trừ các dịch vụ được cung cấp khi thi hành thẩm quyền của chính phủ;
C. "một dịch vụ được cung cấp khi thi hành thẩm quyền của chính phủ" là mọi dịch vụ được cung cấp không trên cơ sở thương mại cũng như không có cạnh tranh với một hay nhiều nhà cung cấp dịch vụ.
Ðiều 2: Ðối xử Tối huệ quốc
1. Ðối với bất kỳ biện pháp nào được Chương này điều chỉnh, mỗi Bên dành ngay lập tức và vô điều kiện cho các dịch vụ và nhà cung cấp dịch vụ của Bên kia sự đối xử không kém thuận lợi hơn sự đối xử mà Bên đó dành cho các dịch vụ và nhà cung cấp dịch vụ tương tự của bất kỳ nước nào khác.
2. Một Bên có thể duy trì một biện pháp trái với khoản 1, với điều kiện là biện pháp như vậy được liệt kê trong Danh mục các Ngoại lệ của Ðiều 2 trong Phụ lục G.
3. Các qui định của Chương này không được hiểu là để cản trở bất kỳ Bên nào trao hay dành các ưu đãi cho các nước láng giềng nhằm thúc đẩy sự lưu thông thương mại dịch vụ được cung cấp và tiêu thụ tại chỗ trong các vùng tiếp giáp biên giới.
Ðiều 3: Hội nhập Kinh tế
1. Chương này không áp dụng đối với các ưu đãi do một Bên đưa ra do việc Bên đó là thành viên hoặc tham gia vào một hiệp định tự do hoá thương mại dịch vụ giữa các bên trong các hiệp định đó, với điều kiện là hiệp định đó:
A. có phạm vi bao quát nhiều lĩnh vực dịch vụ; và
B. có quy định việc không có hoặc loại bỏ hầu hết mọi phân biệt đối xử giữa các bên, theo tinh thần của Ðiều 7, trong những lĩnh vực dịch vụ thuộc diện điều chỉnh của mục (A), thông qua:
(i) việc loại bỏ các biện pháp phân biệt đối xử hiện có; và/hoặc
(ii) việc cấm các biện pháp phân biệt đối xử mới hoặc cao hơn,
tại thời điểm hiệp định đó có hiệu lực hoặc trên cơ sở một khoảng thời gian nhất định, trừ những biện pháp được phép theo các Ðiều 1, 2 và 3 của Chương VII.
2. Một nhà cung cấp dịch vụ của bất kỳ Bên nào là một pháp nhân được thành lập theo luật pháp của một bên trong một hiệp định được dẫn chiếu tại khoản 1 sẽ được hưởng sự đối xử theo quy định của hiệp định đó, với điều kiện là nhà cung cấp dịch vụ đó có các hoạt động kinh doanh đáng kể trên lãnh thổ của các bên trong hiệp định đó.
Ðiều 4: Pháp luật Quốc gia
1. Trong các lĩnh vực mà các cam kết cụ thể được đưa ra, mỗi Bên bảo đảm rằng, tất cả các biện pháp áp dụng chung có ảnh hưởng đến thương mại dịch vụ được quản lý một cách hợp lý, khách quan và vô tư.
2.
A. Ngay khi thực tiễn cho phép, mỗi Bên duy trì hay thiết lập các cơ quan tài phán hay thủ tục tư pháp, trọng tài hay hành chính để bảo đảm nhanh chóng xem xét lại các quyết định hành chính ảnh hưởng đến thương mại dịch vụ theo đề nghị của người cung cấp dịch vụ bị ảnh hưởng và trong trường hợp chính đáng, có các biện pháp khắc phục thích hợp. Trong trường hợp các thủ tục đó không độc lập với cơ quan đã đưa ra quyết định hành chính có liên quan, Bên này bảo đảm trên thực tế rằng các thủ tục này cho phép xem xét lại một cách vô tư và khách quan.
B. Các qui định trong mục (A) không được hiểu là yêu cầu một Bên thiết lập các cơ quan tài phán hay thủ tục như vậy nếu như việc đó trái với cơ cấu hiến pháp hay đặc điểm của hệ thống pháp luật của Bên đó.
3. Khi đưa ra yêu cầu cấp phép đối với việc cung cấp một dịch vụ mà một cam kết cụ thể về dịch vụ đó đã được đưa ra, các cơ quan có thẩm quyền của một Bên sẽ, trong khoảng thời gian hợp lý sau khi hồ sơ được coi là hoàn chỉnh theo luật và qui định quốc gia đã được nộp, thông báo cho người nộp đơn về quyết định liên quan đến đơn. Theo đề nghị của người nộp đơn, các cơ quan có thẩm quyền của một Bên sẽ cung cấp không chậm trễ hoặc nếu chậm trễ phải có lý do hợp lý, các thông tin liên quan đến tình trạng giải quyết của đơn.
4. A. Một Bên không đưa ra các đòi hỏi về cấp phép và tiêu chuẩn nghề nghiệp, và tiêu chuẩn kỹ thuật làm vô hiệu hoá hay phương hại đến các cam kết cụ thể mà theo cách thức đó sẽ:
(i) không tuân thủ những tiêu chí sau:
các yêu cầu hay tiêu chuẩn đó dựa trên các tiêu chí khách quan và minh bạch, chẳng hạn như năng lực và khả năng cung cấp dịch vụ;
các yêu cầu hay tiêu chuẩn đó không nặng nề hơn mức cần thiết để bảo đảm chất lượng dịch vụ;
đối với các thủ tục cấp phép, bản thân chúng không tạo ra sự hạn chế đối với việc cung cấp dịch vụ.
(ii) không được mong đợi một cách hợp lý bởi Bên đó tại thời điểm các cam kết về các lĩnh vực đó được đưa ra.
B. Khi quyết định việc một Bên có tuân thủ các nghĩa vụ của mục 4.A hay không, sẽ tính đến các tiêu chuẩn quốc tế của các tổ chức quốc tế liên quan được Bên đó áp dụng.
5. Trong các lĩnh vực mà các cam kết cụ thể đối với các dịch vụ nghề nghiệp đã được đưa ra, mỗi Bên quy định đầy đủ các thủ tục để kiểm tra năng lực của các nhà chuyên môn của Bên kia.
Ðiều 5: Ðộc quyền và nhà cung cấp dịch vụ độc quyền
1. Mỗi Bên bảo đảm rằng, bất kỳ nhà cung cấp dịch vụ độc quyền nào trên lãnh thổ nước mình, khi cung cấp dịch vụ độc quyền tại thị trường liên quan, không hành động trái với các nghĩa vụ của Bên đó theo Ðiều 2 và các cam kết cụ thể.
2. Khi một nhà cung cấp dịch vụ độc quyền của một Bên cạnh tranh một cách trực tiếp hay thông qua một công ty phụ thuộc, trong việc cung cấp một dịch vụ nằm ngoài phạm vi độc quyền được phép của mình và thuộc diện điều chỉnh của các cam kết cụ thể đã được Bên đó đưa ra, Bên này bảo đảm rằng, nhà cung cấp dịch vụ đó không lạm dụng vị trí độc quyền của mình để hoạt động trên lãnh thổ của Bên đó một cách không phù hợp với các cam kết đó.
3. Các qui định của Ðiều này cũng áp dụng đối với trường hợp các nhà cung cấp dịch vụ độc quyền, khi một Bên, về hình thức hay trên thực tế, (a) cho phép hay thành lập một số lượng nhỏ các nhà cung cấp dịch vụ và (b) cản trở một cách đáng kể sự cạnh tranh giữa các nhà cung cấp dịch vụ đó trên lãnh thổ của mình.
Ðiều 6: Tiếp cận thị trường
1. Ðối với sự tiếp cận thị trường thông qua các phương thức cung cấp dịch vụ qui định tại Ðiều 1, mỗi Bên dành cho các dịch vụ và nhà cung cấp dịch vụ của Bên kia sự đối xử không kém thuận lợi hơn sự đối xử đã được qui định theo các quy định, hạn chế và điều kiện đã được thoả thuận và chỉ rõ trong Lộ trình Cam kết cụ thể của mình tại Phụ lục G.
2. Trong các lĩnh vực mà các cam kết về tiếp cận thị trường đã được đưa ra, các biện pháp mà một Bên không duy trì hoặc áp dụng trên một phần hay toàn bộ lãnh thổ của mình, trừ khi được qui định khác trong Lộ trình Cam kết cụ thể của mình, được xác định là:
A. các hạn chế về số lượng nhà cung cấp dịch vụ dưới các hình thức hạn ngạch số lượng, độc quyền, các nhà cung cấp dịch vụ độc quyền hay các đòi hỏi kiểm định nhu cầu kinh tế cần thiết;
B. các hạn chế về tổng trị giá của các giao dịch dịch vụ hay tài sản dưới các hình thức hạn ngạch số lượng hay các đòi hỏi kiểm định nhu cầu kinh tế cần thiết;
C. các hạn chế về tổng số các giao dịch dịch vụ hay tổng số lượng đầu ra của dịch vụ thông qua các đơn vị số lượng đã được các định dưới hình thức hạn ngạch hay đòi hỏi kiểm định nhu cầu kinh tế cần thiết;
D. các hạn chế về tổng số thể nhân mà có thể được thuê trong một lĩnh vực dịch vụ cụ thể hay một nhà cung cấp dịch vụ có thể thuê và họ là những người cần thiết, và liên quan trực tiếp tới việc cung cấp một dịch vụ nhất định dưới hình thức hạn ngạch số lượng hay đòi hỏi kiểm định nhu cầu kinh tế cần thiết;
E. các biện pháp hạn chế hay đòi hỏi phải theo các hình thức thực thể pháp lý nhất định hay liên doanh thông qua đó một nhà cung cấp dịch vụ có thể cung cấp một dịch vụ; và
F. các hạn chế về sự tham gia góp vốn nước ngoài như hạn chế tỷ lệ tối đa đối với phần nắm giữ vốn của bên nước ngoài hay tổng trị giá của từng dự án hay tổng số dự án đầu tư nước ngoài.
Ðiều 7: Ðối xử Quốc gia
1. Trong các lĩnh vực dịch vụ nêu trong Lộ trình Cam kết của mình trong Phụ lục G, phù hợp với các điều kiện và các chuẩn mực được đưa ra tại đó, mỗi Bên dành cho các dịch vụ và nhà cung cấp dịch vụ của Bên kia, đối với tất cả các biện pháp ảnh hưởng đến việc cung cấp các dịch vụ, sự đối xử không kém thuận lợi hơn sự đối xử mà Bên đó dành cho các dịch vụ và người cung cấp dịch vụ tương tự của mình.
2. Một Bên có thể đáp ứng yêu cầu của khoản 1 thông qua việc dành cho các dịch vụ và nhà cung cấp dịch vụ của Bên kia sự đối xử tương đồng hay khác biệt về hình thức so với sự đối xử mà Bên đó dành cho các dịch vụ hay nhà cung cấp dịch vụ tương tự của mình.
3. Sự đối xử tương đồng hay khác biệt về hình thức được coi là kém thuận lợi hơn nếu nó làm thay đổi các điều kiện cạnh tranh có lợi hơn cho các dịch vụ và nhà cung cấp dịch vụ của Bên này so với các dịch vụ và nhà cung cấp dịch vụ tương tự của Bên kia.
Ðiều 8: Các cam kết bổ sung
Các Bên có thể đàm phán các cam kết đối với các biện pháp ảnh hưởng đến thương mại dịch vụ không phải là đối tượng điều chỉnh của Ðiều 6 hoặc 7, bao gồm các cam kết về chuẩn mực, tiêu chuẩn hay các vấn đề về cấp phép. Các cam kết này sẽ được đưa vào Lộ trình cam kết của mỗi Bên.
Ðiều 9: Lộ trình cam kết cụ thể
1. Mỗi Bên quy định rõ trong Phụ lục G các cam kết cụ thể mà Bên đó đưa ra theo Ðiều 6 và 7 của Chương này. Ðối với các lĩnh vực mà các cam kết này được đưa ra, Phụ lục đó sẽ chỉ rõ:
A. các qui định, hạn chế và điều kiện về tiếp cận thị trường;
B. các điều kiện và chuẩn mực về đối xử quốc gia;
C. các nghĩa vụ liên quan đến các cam kết bổ sung;
D. lịch trình thực hiện các cam kết đó nếu cần; và
E. thời điểm các cam kết đó có hiệu lực.
2. Các biện pháp không phù hợp với cả Ðiều 6 và Ðiều 7 sẽ được liệt kê trong cột liên quan đến Ðiều 6. Trong trường hợp này, việc liệt kê sẽ được coi là sự qui định một điều kiện hay chuẩn mực đối với cả Ðiều 7.
3. Lộ trình cam kết cụ thể sẽ là phụ lục của Chương này và là bộ phận không thể tách rời của Chương này.
Ðiều 10: Khước từ Lợi ích
Một Bên có thể từ chối các lợi ích của Chương này:
1. đối với việc cung cấp một dịch vụ, nếu Bên này xác định rằng dịch vụ đó được cung cấp từ hoặc tại lãnh thổ của một nước không phải là một Bên của Hiệp định này;
2. đối với việc cung cấp một dịch vụ vận tải đường biển, trường hợp có thể áp dụng, nếu Bên này xác định rằng dịch vụ đó được cung cấp bởi:
A. một tàu được đăng ký theo luật của một nước không phải là một Bên của Hiệp định này, và
B. một người điều hành hay sử dụng toàn bộ hay một phần tàu đó nhưng của một nước không phải là một Bên của Hiệp định này;
3. đối với một nhà cung cấp dịch vụ là một pháp nhân, nếu Bên đó xác định rằng đó không phải là nhà cung cấp dịch vụ của Bên kia.
Ðiều 11: Các định nghĩa
Trong phạm vi điều chỉnh của Chương này và Phụ lục G:
1. "biện pháp" là bất kỳ biện pháp nào của một Bên, dưới hình thức luật, qui định, thể lệ, thủ tục, quyết định, hành vi hành chính, hay dưới bất kỳ một hình thức nào khác;
2. "cung cấp một dịch vụ" bao gồm việc sản xuất, phân phối, tiếp thị, bán và cung ứng một dịch vụ;
3. "các biện pháp của các Bên ảnh hưởng đến thương mại dịch vụ" bao gồm các biện pháp đối với:
A. việc mua, thanh toán hay sử dụng một dịch vụ;
B. việc tiếp cận và sử dụng các dịch vụ mà một Bên yêu cầu phải chào cho công chúng cùng với việc cung cấp một dịch vụ;
C. sự hiện diện, bao gồm cả sự hiện diện thương mại, của các thể nhân của một Bên để cung cấp một dịch vụ tại lãnh thổ của Bên kia.
4. "sự hiện diện thương mại" là một hình thức tổ chức kinh doanh hay ngành nghề bất kỳ, kể cả thông qua:
A. việc thiết lập, mua lại hay duy trì một pháp nhân, hay
B. việc thiết lập hay duy trì một chi nhánh hay văn phòng đại diện, tại lãnh thổ của một Bên nhằm mục đích cung cấp một dịch vụ;
5. "lĩnh vực" của một dịch vụ là:
A. một hay nhiều, hay tất cả, các ngành của dịch vụ đó khi dẫn chiếu đến một cam kết cụ thể, như đã được chỉ rõ trong Lộ trình cam kết của một Bên,
B. toàn bộ lĩnh vực dịch vụ đó, bao gồm tất cả các ngành dịch vụ của nó nếu không dẫn chiếu tới một cam kết cụ thể;
6. "dịch vụ của Bên kia" là một dịch vụ được cung cấp:
A. từ hay tại lãnh thổ của Bên kia, hay đối với dịch vụ vận tải hàng hải, bởi tàu được đăng ký theo luật của Bên kia, hay bởi một thể nhân của Bên đó cung cấp dịch vụ thông qua vận hành hay sử dụng một phần hay toàn bộ tàu đó; hay
B. trong trường hợp cung cấp dịch vụ thông qua sự hiện diện thương mại, hay sự hiện diện của thể nhân, bởi nhà cung cấp dịch vụ của Bên kia;
7. "nhà cung cấp dịch vụ" là bất kỳ người cung cấp một dịch vụ nào;
8. "nhà cung cấp dịch vụ độc quyền" là bất kỳ người nào, thuộc nhà nước hay tư nhân, được một Bên cho phép hay thành lập một cách chính thức hay trên thực tế như là một nhà cung cấp duy nhất dịch vụ đó tại thị trường liên quan trên lãnh thổ của Bên đó;
9. "người tiêu dùng dịch vụ" là bất kỳ người nào tiếp nhận hay sử dụng một dịch vụ;
10. "người" là một thể nhân hoặc pháp nhân;
11. "thể nhân của Bên kia" là một thể nhân cư trú tại lãnh thổ của Bên kia, và theo luật của Bên kia:
A. là công dân của Bên kia; hay
B. có quyền cư trú dài hạn tại Bên kia, trong trường hợp một Bên mà:
i) không có công dân; hoặc
ii) dành cho người cư trú dài hạn của mình sự đối xử về cơ bản giống hệt như sự đối xử dành cho công dân của mình liên quan đến các biện pháp có ảnh hưởng đến thương mại dịch vụ;
12. "pháp nhân" là một thực thể pháp lý bất kỳ được thiết lập hay tổ chức một cách hợp pháp theo luật áp dụng, bất kể vì mục đích lợi nhuận hay phi lợi nhuận, và dưới hình thức sở hữu tư nhân hay Nhà nước, bao gồm mọi công ty, công ty tín thác, công ty hợp danh, liên doanh, doanh nghiệp một chủ hay hiệp hội;
13. "pháp nhân của Bên kia" là một pháp nhân:
A. được thiết lập hay tổ chức theo luật của Bên kia và tiến hành hoạt động kinh doanh một cách đáng kể tại lãnh thổ của Bên kia; hay
B. trong trường hợp cung cấp một dịch vụ thông qua sự hiện diện thương mại, được sở hữu hay kiểm soát bởi:
i) các thể nhân của Bên kia; hay
ii) các pháp nhân của Bên kia được xác định theo mục (i).
14. một pháp nhân được coi là:
A. "thuộc sở hữu" của những người của một Bên nếu những người đó sở hữu hơn 50% vốn cổ phần của pháp nhân đó;
B. "bị kiểm soát" bởi những người của một Bên nếu những người đó có quyền chỉ định đa số các giám đốc của pháp nhân hay chỉ đạo một cách hợp pháp các hoạt động của pháp nhân này;
C. "phụ thuộc" với một người khác khi pháp nhân kiểm soát hay bị kiểm soát bởi người khác này; hoặc khi pháp nhân và người khác này nằm dưới sự kiểm soát của cùng một người;
15. "công ty" là bất kỳ thực thể nào được thiết lập hay tổ chức theo luật áp dụng, bất kỳ vì mục đích lợi nhuận hay phi lợi nhuận, và do chính phủ hay tư nhân sở hữu hay kiểm soát, và bao gồm một công ty, công ty tín thác, công ty hợp danh, doanh nghiệp một chủ, chi nhánh, liên doanh, hiệp hội hay tổ chức khác;
16. "doanh nghiệp" là một công ty.
._.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
NOIDUNG.DOC- BIA.DOC
- MUCLUC.DOC
- PHULUCB.DOC
