Các nhân tố ảnh hưởng đến hạnh phúc của người Việt Nam

- 1 - LÔØI MÔÛ ÑAÀU 1. Tính caáp thieát cuûa ñeà taøi : Coâng taùc thaåm ñònh cho vay ñoái vôùi DNVVN cuûa caùc NHTM voán dó ñaõ ñoùng moät vai troø quan troïng, trong boái caûnh hieän nay laïi caøng ñaëc bieät quan troïng hôn vì neàn kinh teá ñang khoù khaên, daãn ñeán vieäc cho vay seõ ruûi ro cao hôn. Luùc naøy, ñeå coù theå quyeát ñònh taøi trôï voán cho caùc DN ñoøi hoûi vieäc thaåm ñònh hoà sô vay phaûi chaët cheõ, kyõ caøng hôn vaø yeâu caàu ñaùp öùng ñöôïc caùc chæ tieâu cao hôn veà hieäu quaû taøi chính cuûa phöông aùn, naêng löïc, phaùp lyù vaø uy tín cuûa DN. Neáu coâng taùc thaåm ñònh khoâng toát, seõ deã daãn ñeán caùc quyeát ñònh cho vay khoâng hieäu quaû, daãn tôùi khoâng thu hoài ñöôïc voán vay vaø ñieàu naøy khoâng chæ aûnh höôûng xaáu ñeán hoaït ñoäng cuûa baûn thaân ngaân haøng ñoù maø coøn aûnh höôûng tôùi moïi maët cuûa neàn kinh teá noùi chung. Xuaát phaùt töø thöïc tieãn neâu treân, toâi ñaõ choïn ñeà taøi : “Naâng cao hieäu quaû thaåm ñònh cho vay DNVVN taïi caùc NHTM treân ñòa baøn TPHCM ”. 2. Muïc tieâu nghieân cöùu : Treân cô sôû quy ñònh, noäi dung thaåm ñònh tín duïng khaùch haøng DN, xaây döïng khung phaân tích vaø ñaùnh giaù hoà sô vay, heä thoáng caùc noäi dung thaåm ñònh phuïc vuï cho caùn boä thaåm ñònh taïi ngaân haøng coù chuaån möïc ñeå ñaùnh giaù caùc hoà sô vay. Ñoàng thôøi, caên cöù vaøo thöïc traïng coâng taùc thaåm ñònh cho vay DNVVN taïi caùc NHTM treân ñòa baøn TP.HCM hieän nay, luaän vaên ñöa ra moät soá giaûi phaùp goùp phaàn hoaøn thieän coâng taùc thaåm ñònh cho vay taïi caùc NHTM. 3. Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu : - Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa ñeà taøi laø tình hình thöïc teá cuûa coâng taùc thaåm ñònh cho vay DNVVN taïi caùc NHTM VN treân ñòa baøn TP.HCM - Phaïm vi nghieân cöùu : - 2 - Nghieân cöùu moät soá noäi dung cô baûn cuûa hoà sô vay voán, caùc chæ tieâu phaân tích ñònh tính, ñònh löôïng trong thaåm ñònh hoà sô vay voán cuûa NHTM VN taïi TPHCM, khoâng nghieân cöùu Ngaân haøng lieân doanh, Chi nhaùnh Ngaân haøng nöôùc ngoaøi vaø Ngaân haøng 100% voán nöôùc ngoaøi. Nghieân cöùu thöïc traïng coâng taùc thaåm ñònh cho vay DNVVN trong caùc NHTM hieän nay. Nghieân cöùu caùc giaûi phaùp goùp phaàn hoaøn thieän coâng taùc thaåm ñònh cho vay trong caùc NHTM. 4. Phöông phaùp nghieân cöùu : Luaän vaên ñöôïc nghieân cöùu treân cô sôû toång hôïp moät soá caùc phöông phaùp nghieân cöùu nhö : Phöông phaùp phaân tích, phöông phaùp ñaùnh giaù; ñoái chieáu vôùi coâng taùc thaåm ñònh cho vay DNVVN taïi caùc NHTM ñeå ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp goùp phaàn hoaøn thieän coâng taùc thaåm ñònh cho vay trong caùc Ngaân haøng Thöông maïi treân ñòa baøn TP.HCM. 5. Keát caáu luaän vaên : Ngoaøi phaàn môû ñaàu, keát luaän, luaän vaên goàm 3 chöông: - Chöông 1 : Toång quaùt veà thaåm ñònh cho vay DNVVN. - Chöông 2 : Thöïc traïng coâng taùc thaåm ñònh cho vay DNVVN taïi caùc NHTM treân ñòa baøn TP.HCM hieän nay. - Chöông 3 : Moät soá giaûi phaùp nhaèm naâng cao hieäu quaû thaåm ñònh cho vay DNVVN taïi caùc NHTM treân ñòa baøn TP.HCM hieän nay. Do thôøi gian vaø khaû naêng nghieân cöùu cuûa baûn thaân coøn haïn cheá, luaän vaên khoù traùnh khoûi moät soá sô soùt nhaát ñònh. Raát mong nhaän ñöôïc söï ñoùng goùp yù kieán cuûa quí thaày coâ, baïn beø, ñoàng thôøi xin ñöôïc traân troïng gôûi ñeán quí thaày, quí coâ lôøi caûm ôn chaân thaønh. - 3 - CHÖÔNG 1 TOÅNG QUAÙT VEÀ THAÅM ÑÒNH CHO VAY DOANH NGHIEÄP VÖØA VAØ NHOÛ 1.1 Toång quaùt veà DNVVN : 1.1 .1 Theá naøo laø DNVVN : Theo Wikipedia1, DNVVN laø nhöõng DN coù quy moâ nhoû beù veà maët voán, lao ñoäng hay doanh thu. Theo tieâu chí cuûa Nhoùm ngaân haøng theá giôùi, DNVVN coù theå chia thaønh 3 loaïi caên cöù vaøo soá löôïng lao ñoäng, ñoù laø DN sieâu nhoû neáu coù soá löôïng lao ñoäng döôùi 10 ngöôøi, DN nhoû neáu töø 10 ñeán döôùi 50 ngöôøi vaø DN vöøa neáu töø 50 ñeán 300 ngöôøi. Vieäc xaây döïng caùc tieâu chí ñeå phaân ñònh DNVVN coù yù nghóa quan troïng vì qua ñoù, laøm cô sôû theo doõi vaø phaân tích ñöôïc caùc soá lieäu thoáng keâ veà tình hình hoaït ñoäng cuûa DNVVN, laøm neàn taûng cho vieäc hoaïch ñònh chieán löôïc vaø tìm ra caùc giaûi phaùp nhaèm hoã trôï cho loaïi hình doanh nghieäp naøy hoaït ñoäng coù hieäu quaû. Tuy nhieân treân thöïc teá, khoâng coù moät khuoân maãu thoáng nhaát veà tieâu chí cuõng nhö tieâu chuaån giöõa caùc quoác gia, do coù söï khaùc nhau veà trình ñoä vaø ñieàu kieän kinh teá xaõ hoäi ôû töøng nöôùc. Ngay caû trong moãi nöôùc, vieäc phaân loaïi caùc DNVVN giöõa caùc thôøi kyø, caùc ngaønh ngheà, caùc ñòa phöông cuõng coù söï khaùc nhau. Thaäm chí, nhieàu döï aùn taøi trôï cho caùc DNVVN cuõng coù caùc hình thöùc phaân loaïi khaùc nhau, khaùc caû vôùi qui ñònh cuûa Chính phuû. Hieän nay, coù hai nhoùm tieâu chí phoå bieán duøng ñeå phaân loaïi caùc DNVVN: 1 Wikipedia laø baùch khoa toaøn thö noäi dung môû treân internet - 4 - Tieâu chí ñònh tính: tieâu chí naøy döïa treân caùc ñaëc tröng cô baûn cuûa DNVVN nhö trình ñoä chuyeân moân hoaù, möùc ñoä töï ñoäng hoùa... Öu ñieåm cuûa chæ tieâu naøy laø phaûn aùnh ñuùng thöïc chaát DNVVN nhöng laïi khoù xaùc ñònh chính xaùc treân thöïc teá. Do ñoù, tieâu chí naøy thöôøng ñöôïc söû duïng ñeå tham khaûo, boå sung cho tieâu chí ñònh löôïng, ít ñöôïc söû duïng laøm caên cöù ñeå phaân loaïi. Tieâu chí ñònh löôïng: thöôøng ñöôïc caên cöù vaøo caùc tieâu thöùc nhö soá löôïng lao ñoäng, voán hay taøi saûn, doanh thu, lôïi nhuaän ñeå phaân loaïi. Tuøy vaøo tình hình thöïc teá maø caùc tieâu thöùc seõ ñöôïc löïa choïn nhö: soá lao ñoäng coù theå laø lao ñoäng trung bình trong danh saùch, lao ñoäng thöïc teá, lao ñoäng thöôøng xuyeân. Voán hay taøi saûn coù theå laø voán hay giaù trò toång taøi saûn, taøi saûn coá ñònh hay giaù trò taøi saûn coøn laïi. Doanh thu coù theå laø doanh thu trong moät naêm, giaù trò gia taêng trong moät naêm. Treân theá giôùi caùc tieâu thöùc ñònh löôïng ñöôïc söû duïng raát ña daïng, soá löôïng tieâu thöùc ñöôïc duøng coù theå laø 1, hoaëc 2 vaø toái ña laø 3. Ña soá caùc quoác gia ñeàu söû duïng tieâu thöùc soá lao ñoäng. Tuy nhieân, vieäc phaân loaïi chæ mang tính töông ñoái, do quaù trình phaân loaïi coøn phuï thuoäc vaøo nhieàu yeáu toá: Trình ñoä phaùt trieån kinh teá cuûa moãi quoác gia. Caùc quoác gia caøng phaùt trieån, DN thöôøng coù trình ñoä kyõ thuaät chuyeân moân hoùa cao thì löôïng lao ñoäng coù xu höôùng ít, voán hay giaù trò taøi saûn laïi thöôøng cao hôn caùc DN taïi caùc nöôùc ít phaùt trieån. Tính chaát, ñaëc ñieåm cuûa ngaønh ngheà, trình ñoä phaùt trieån cuûa DN: coù nhöõng ngaønh thaâm duïng veà voán nhö ñieän töû, vaän taûi trong khi moät soá ngaønh laïi thaâm duïng veà lao ñoäng nhö may maëc, goám xöù... Tính phaân vuøng: do coù söï khaùc bieät giöõa caùc vuøng trong moät quoác gia nhö giöõa thaønh thò vaø noâng thoân, giöõa mieàn nuùi haûi ñaûo vaø ñoàng baèng.... - 5 - Muïc ñích cuûa vieäc phaân loaïi: do vieäc phaân loaïi ñeå coù chính saùch hoã trôï veà thueá (chuù troïng vaøo tieâu thöùc lôïi nhuaän) seõ khaùc vôùi vieäc phaân loaïi nhaèm muïc ñích khuyeán khích ñoåi môùi coâng ngheä ( chuù troïng tieâu thöùc soá lao ñoäng ), hay laø phuïc vuï cho moät muïc ñích mang tính xaõ hoäi cuûa Chính phuû nhö giaûi quyeát vieäc laøm. Töøng giai ñoaïn phaùt trieån cuûa neàn kinh teá: kinh teá caøng phaùt trieån, caùc tieâu chuaån veà DNVVN cuõng thay ñoåi theo cho phuø hôïp vôùi thöïc teá. Moãi moät yeáu toá ñeàu coù moät yù nghóa, tuøy theo quan ñieåm vaø ñieàu kieän cuï theå maø moãi quoác gia coù moät söï phaân loaïi rieâng. 1.1.2 DNVVN theo tieâu chí phaân loaïi taïi moät soá nöôùc treân theá giôùi: Baûng 1.1: Caùc tieâu thöùc aùp duïng ñeå xaùc ñònh DNVVN ôû moät soá quoác gia hieän nay. QUOÁC GIA CAÙC TIEÂU THÖÙC AÙP DUÏNG SOÁ LAO ÑOÄNG TOÅNG SOÁ VOÁN TAØI SAÛN DOANH THU UÙC < 500 trong CN & DV CANADA < 500 cho caû CN & DV < 20 trieäu CAD MÓ < 500 MEXICO < 250 < 7 trieäu USD EU < 250 NHAÄT < 300 trong ngaønh khaùc hoaëc < 100 trong baùn buoân hoaëc < 50 trong baùn leû hoaëc < 100 trieäu yeân < 30 trieäu yeân < 10 trieäu yeân - 6 - KOREA < 300 trong cheá taïo, khai thaùc, xaây döïng vaø < 20 trong thöông maïi vaø 0.6 trieäu USD < 0.5 trieäu USD/naêm (neáu baùn leû) vaø < 0.25 trieäu USD/naêm (neáu baùn buoân) HONGKONG < 100 trong DN vaø 50 trong DV PHILIPINE - DN nhoû : 10-99 -DN vöøa: 100 - 199 1.5-15trieäu Peso 15-60 trieäu Peso SINGAPORE < 100 < 500 trieäu SGD MYANMAR < 100 MALAYSIA <150 <25 trieäu Ringit THAILAND - DN nhoû :< 50 - DN vöøa :50-200 < 20 trieäu Bath 20-100 trieäu Bath INDONESIA < 100 CHINA - DN nhoû: 50-100; - DN vöøa : 101-500 - 7 - [Nguoàn: - Saùch taøi chính hoã trôï caùc DNVVN - APEC website me.or g ] Qua soá lieäu baûng treân ta thaáy, ña soá caùc nöôùc treân theá giôùi ñeàu choïn hai tieâu thöùc chuû yeáu laø soá löôïng lao ñoäng vaø löôïng voán saûn xuaát kinh doanh nhö laø hai thöôùc ño chính ñeå phaân bieät qui moâ DNVVN. Ñoä lôùn trong töøng tieâu thöùc cuûa moãi quoác gia cuõng khoâng gioáng nhau, tuøy thuoäc vaøo ñieàu kieän cuï theå vaø ñaëc ñieåm rieâng coù cuûa töøng nöôùc. 1.1.3 DNVVN taïi Vieät Nam: 1.1.3.1 Tieâu chí xaùc ñònh DNVVN taïi Vieät Nam : Theo Ñieàu 3, Nghò ñònh soá 90/2001/NÑ-CP veà vieäc trôï giuùp DNVVN ngaøy 23/11/2001 do Thuû töôùng Chính phuû ban haønh, ñaõ ñònh nghóa DNVVN nhö sau: “Doanh nghieäp nhoû vaø vöøa laø cô sôû saûn xuaát, kinh doanh ñoäc laäp, ñaõ ñaêng kyù kinh doanh theo phaùp luaät hieän haønh, coù voán ñaêng kyù khoâng quaù 10 tyû ñoàng hoaëc soá lao ñoäng bình quaân haøng naêm khoâng quaù 300 ngöôøi” . Ñaây chính laø cô sôû phaùp lyù chính thöùc hieän nay ñeå ta coù theå tieán haønh phaân loaïi DNVVN. 1.1.3.2 Ñaëc ñieåm caùc DNVVN taïi Vieät Nam : Töø khi Luaät DN coù hieäu löïc thi haønh (01/01/2000) cho tôùi nay thì soá DN noùi chung vaø DNVVN noùi rieâng taêng raát nhanh, cuï theå nhö sau : - 8 - Baûng 1.2 : Soá löôïng DN vaø DNVVN taïi Vieät Nam qua caùc naêm. Ñôn vò : doanh nghieäp 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Thaùng 6/2008 DNVVN theo tieâu chí veà voán (< 10 tyû ) 36.305 44.670 54.216 61.977 79.420 98.232 114.340 307.388 DNVVN theo tieâu chí veà soá lao ñoäng ( <300 lao ñoäng ) 39.897 49.062 59.853 68.687 88.222 109.336 127.600 328.207 Toång soá DN 42.288 51.680 62.908 72.012 91.756 112.950 131.332 349.305 ( Nguoàn : Baùo caùo thöôøng nieân DNVVN VN naêm 2008 cuûa Boä KH&ÑT ) Qua thoáng keâ treân cho thaáy, ñeán cuoái naêm 2006 soá DN taïi VN ñaõ taêng 311% so vôùi naêm 2000, DNVVN theo tieâu chí veà voán taêng 315% vaø theo tieâu chí veà soá lao ñoäng laø 320%. Ñoàng thôøi, soá löôïng DNVVN cuõng chieám tyû leä aùp ñaûo trong toång soá DN vôùi 97% ( neáu theo tieâu chí lao ñoäng ) vaø 87% ( theo tieâu chí veà voán). Môùi ñaây, theo soá lieäu baùo caùo cuûa NHNN göûi Thuû töôùng Chính phuû ngaøy 29/09/2008 thì tính ñeán thaùng 06/2008, ñaõ coù 349.305 DN ñaêng kyù kinh doanh vôùi toång soá voán ñaêng kyù treân 1.389.000 tyû ñoàng, trong ñoù, khoaûng 93,96% DN laø DNVVN ( theo tieâu chí lao ñoäng ), vaø 88% DN laø DNVVN ( theo tieâu chí veà voán). TPHCM tieáp tuïc laø ñòa phöông daãn ñaàu trong caû nöôùc coù soá löôïng DN ñaêng kyù kinh doanh nhieàu nhaát, chieám gaàn 30% toång soá DN ñaêng kyù kinh doanh trong caû nöôùc ñeán cuoái naêm 2007, vôùi 17.313 DN treân toång soá 58.196 DN vaø con - 9 - soá ñoù tieáp tuïc taêng cao trong quyù 1/2009 vôùi 4.050 DN thaønh laäp môùi, baát keå neàn kinh teá ñang trong giai ñoaïn suy thoaùi nhö hieän nay. Vieäc soá löôïng caùc DN ngaøy moät taêng laø moät tín hieäu ñaùng möøng, tuy nhieân beân caïnh ñoù, chaát löôïng cuûa DN vaãn coøn nhieàu haïn cheá, nhieàu DN ra ñôøi nhöng coù khaû naêng caïnh tranh raát thaáp, thaäm chí khoâng theå hoaït ñoäng. Trong boái caûnh VN hoäi nhaäp quoác teá ngaøy moät saâu roäng vaø tình hình kinh teá theá giôùi cuõng nhö VN ñang traûi qua giai ñoaïn khoù khaên, DNVVN VN ñang ñöùng tröôùc thaùch thöùc raát lôùn döôùi aùp löïc caïnh tranh cuûa caùc coâng ty, taäp ñoaøn xuyeân quoác gia. Trong khi ñoù, baûn thaân caùc DNVVN cuûa VN hieän nay tuy ñaõ coù nhöõng caûi tieán, ñoåi môùi nhaát ñònh ñeå ñaùp öùng vôùi tình hình môùi, nhöng vaãn ñang toàn taïi nhöõng haïn cheá voán coù cuûa mình. Caùc haïn cheá ñoù laø : - Haïn cheá veà voán: Voán luoân laø vaán ñeà quan taâm haøng ñaàu cuûa caùc DNVVN nöôùc ta, raát nhieàu doanh nghieäp hieän nay thieáu voán. Maëc duø ñaõ coù nhöõng chuyeån bieán lôùn veà voán cuûa DNVVN neáu nhö so soá voán ñaêng kyù kinh doanh bình quaân cuûa naêm 2006 laø 7 tyû ñoàng vôùi naêm 2000 laø 962 trieäu ñoàng, nhöng vôùi aùp löïc caïnh tranh ngaøy caøng cao, soá voán ñoù ( neáu thöïc teá DN goùp ñuùng nhö ñaêng kyù ) cuõng khoù coù theå ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu phaùt trieån cuûa ñôn vò. Do thieáu voán, daãn ñeán haøng loaït caùc khoù khaên aûnh höôûng ñeán hoaït ñoäng kinh doanh vaø söï toàn taïi cuûa DN nhö : khoâng coù ñieàu kieän môû roäng saûn xuaát kinh doanh, phaùt trieån vaø duy trì thò phaàn, khaû naêng ñaàu tö vaøo phöông tieän kyõ thuaät, trang bò, caûi tieán maùy moùc thieát bò hieän ñaïi ñeå naâng cao naêng suaát vaø chaát löôïng saûn phaåm bò haïn cheá, khoù thu huùt ñöôïc löïc löôïng lao ñoäng vaø nhaân söï coù trình ñoä, tay ngheà cao. - 10 - Maëc duø hieän nay caùc DNVVN coù theå khai thaùc vaø huy ñoäng voán töø ba nguoàn chính thöùc laø thò tröôøng chöùng khoaùn, ngaân haøng vaø caùc chöông trình hoã trôï phaùt trieån cuûa Chính phuû töø NSNN nhö Quyõ baûo laõnh tín duïng, Quyõ hoã trôï phaùt trieån, nhöng vieäc tieáp caän caùc nguoàn taøi chính treân ñeàu gaëp khoù khaên. Quyõ baûo laõnh tín duïng hieän coù 9 quyõ, nhöng chæ hoaït ñoäng coù 3 quyõ, vöøa yeáu laïi vöøa thieáu. Huy ñoäng töø thò tröôøng chöùng khoaùn thì ñoøi hoûi nhieàu ñieàu kieän maø nhieàu DN khoù coù theå ñaùp öùng nhö hoaït ñoäng coù laõi nhieàu naêm lieàn, coù uy tín treân thò tröôøng, baùo caùo taøi chính coù kieåm toaùn, phaûi laø coâng ty coå phaàn ñaïi chuùng coù quy moâ lôùn. Vay voán töø ngaân haøng thì yeâu caàu veà taøi saûn theá chaáp, thuû tuïc röôøm raø, soá tieàn vay vaø thôøi gian vay thöôøng khoâng ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu cuûa DN…Ñaëc bieät trong naêm 2008 vöøa qua, caùc DN coøn phaûi höùng chòu möùc laõi suaát cho vay raát cao vaø khoâng phaûi DN naøo cuõng ñöôïc vay do chính saùch thaét chaët tieàn teä cuûa Chính phuû ñeå phuïc vuï muïc tieâu kieàm cheá laïm phaùt. Chính vì vaäy, ñeå coù voán duy trì hoaït ñoäng kinh doanh, caùc DN buoäc phaûi vay möôïn töø keânh taøi chính phi chính thöùc, ñaëc bieät laø töø baïn beø, ngöôøi thaân vaø thaäm chí chaáp nhaän vay tín duïng naëng laõi vôùi laõi suaát raát cao. Theo ñieàu tra cuûa Cuïc Phaùt trieån DNVVN thuoäc Boä Keá hoaïch& Ñaàu tö naêm 2007, chæ coù 32,38% DNVVN coù khaû naêng tieáp caän ñöôïc caùc nguoàn voán cuûa caùc ngaân haøng; 35,24% DN khoù tieáp caän vaø 32,38% DN khoâng tieáp caän ñöôïc. Môùi ñaây nhaát, theo soá lieäu baùo caùo nhanh veà tình hình hoaït ñoäng cuûa caùc DNVVN 6 thaùng ñaàu naêm 2008 do Vieän Phaùt trieån DN thuoäc VCCI cuõng cho thaáy coù 90,2% DNVVN coù nhu caàu vay voán ngaân haøng, nhöng chæ coù 10,5% DN thoûa maõn ñöôïc 100% nhu caàu. Ñaây laø moät thöïc traïng traùi chieàu khi maø ngaøy caøng nhieàu ngaân haøng chuù troïng hôn trong vieäc cho vay DNVVN, nhöng caùc DNVVN vaãn khoù coù theå tieáp caän ñöôïc voán vay ngaân haøng do caùc haïn cheá voán coù cuûa mình. - 11 - - Trình ñoä lao ñoäng vaø quaûn lyù coøn thaáp : Trình ñoä vaø tay ngheà cuûa ngöôøi lao ñoäng vaø ñoäi nguõ quaûn lyù trong caùc DNVVN cuõng laø moät trong nhöõng vaán ñeà böùc xuùc hieän nay. Moät nghieân cöùu vaøo thaùng 03/2008 cuûa Boä KH&ÑT ñoái vôùi 63.000 DN treân caû nöôùc cho thaáy 43% chuû DN coù trình ñoä trung hoïc trôû xuoáng, 63% DN khoâng tuyeån duïng ñöôïc ngöôøi taøi, 55% DN gaëp khoù khaên trong vieäc giöõ chaân ngöôøi gioûi. Tình traïng treân laø do nguoàn voán haïn heïp, caùc DNVVN khoù coù theå chieâu moä ñöôïc löïc löôïng lao ñoäng vaø quaûn lyù gioûi, coù tay ngheà. Löïc löôïng lao ñoäng chuû yeáu laø lao ñoäng phoå thoâng, ít ñöôïc ñaøo taïo tay ngheà vaø thieáu kyõ naêng, ñoàng thôøi cuõng ít ñöôïc chuû doanh nghieäp quan taâm ñaøo taïo vaø ñaøo taïo laïi nhaèm naâng cao tay ngheà, trình ñoä cho lao ñoäng trong khi chaát löôïng nguoàn lao ñoäng coù yù nghóa quan troïng ñoái vôùi söï toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa DN. Baûn thaân caùc laõnh ñaïo cuûa DN cuõng coù trình ñoä raát haïn cheá. Ñoäi nguõ chuû DN, Giaùm ñoác, caùn boä quaûn lyù coøn nhieàu haïn cheá veà kieán thöùc vaø kyõ naêng quaûn lyù. Soá löôïng DNVVN coù chuû DN, giaùm ñoác gioûi, chuyeân moân cao vaø naêng löïc quaûn lyù toát chöa nhieàu. Moät boä phaän lôùn caùc chuû DN, Giaùm ñoác chöa ñöôïc ñaøo taïo baøi baûn veà kinh doanh vaø quaûn lyù, coøn thieáu kieán thöùc kinh teá xaõ hoäi vaø kyõ naêng quaûn trò kinh doanh, töø ñoù, daãn ñeán khuynh höôùng phoå bieán laø caùc DN hoaït ñoäng quaûn lyù chuû yeáu treân kinh nghieäm, thieáu taàm nhìn chieán löôïc, thieáu kieán thöùc daãn ñeán kinh doanh deã phaùt sinh ruûi ro. - Kyõ thuaät coâng ngheä coøn laïc haäu : Coâng ngheä laø yeáu toá quyeát ñònh ñeán naêng suaát, chaát löôïng cuûa saûn phaåm, giuùp caùc doanh nghieäp coù theå caïnh tranh ñöôïc treân thò tröôøng. Vôùi vieäc hoäi nhaäp ngaøy caøng saâu roäng vaøo kinh teá theá giôùi, nhìn chung, trong nhöõng naêm qua caùc DNVVN ôû nöôùc ta ñaõ coù söï ñoåi môùi coâng ngheä ôû möùc ñoä nhaát ñònh. Tuy nhieân, do - 12 - nguoàn voán taøi chính bò giôùi haïn vaø söï nhìn nhaän taàm quan troïng cuûa khoa hoïc coâng ngheä coøn haïn cheá, daãn ñeán caùc doanh nghieäp chöa theå töï mình ñoåi môùi cuõng nhö aùp duïng maïnh meõ coâng ngheä, kyõ thuaät tieân tieán. Theo baùo caùo môùi ñaây cuûa Cuïc phaùt trieån DN ( thuoäc Boä KH &ÑT ) thaùng 04/2009 cho thaáy, vaãn coøn 80% soá löôïng DNVVN khoâng coù chieán löôïc ñaàu tö cho khoa hoïc coâng ngheä, vaø haàu heát caùc DNVVN hieän ñang söû duïng coâng ngheä laïc haäu 3-4 thaäp kyû so vôùi theá giôùi, naêng löïc nghieân cöùu raát haïn cheá, chæ coù 0,1% doanh thu haèng naêm cuûa DN ñöôïc daønh ñeå ñoåi môùi coâng ngheä thieát bò. Ngoaøi ra, baùo caùo cuõng cho bieát vieäc nhaäp khaåu coâng ngheä haèng naêm cuûa caùc DN laø döôùi 10% toång kim ngaïch nhaäp khaåu, chæ baèng ¼ so vôùi caùc nöôùc phaùt trieån. Beân caïnh nguoàn voán ít neân ngaïi ñoåi môùi, nhieàu DN khoâng hieåu coâng ngheä naøo ñaõ coù vaø laøm theá naøo ñeå tieáp caän, aùp duïng coâng ngheä vaøo saûn xuaát do chöa thöïc söï xem yeáu toá coâng ngheä laø yeáu toá caïnh tranh, toàn taïi soáng coøn cuûa DN. - Thieáu thoâng tin thò tröôøng : Moät trong nhöõng yeáu toá laøm cho khaû naêng caïnh tranh cuûa DNVVN bò haïn cheá laø tình traïng thieáu thoâng tin thò tröôøng veà saûn phaåm, thò tröôøng coâng ngheä, maùy moùc thieát bò. Vì vaäy, saûn phaåm laøm ra coù maãu maõ, kieåu daùng khoâng thaät haáp daãn, chaát löôïng haïn cheá, daãn ñeán khoù caïnh tranh do khoâng ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu cuûa thò tröôøng vaø DN khoù coù theå chuû ñoäng thay ñoåi chieán löôïc kinh doanh khi thò tröôøng thay ñoåi. Vieäc thieáu thoâng tin thò tröôøng moät phaàn xuaát phaùt töø baûn thaân DN vaø moät phaàn do chöa nhaän ñöôïc söï hoã trôï tích cöïc töø caùc cô quan chöùc traùch cuûa Chính phuû. - 13 - Ngaøy nay, vieäc naém baét caùc thoâng tin thò tröôøng khoâng chæ döïa vaøo coâng ty tö vaán, nghieân cöùu tìm hieåu thò tröôøng maø coøn coù theå thöïc hieän döôùi nhieàu hình thöùc raát ña daïng thoâng qua CNTT. Tuy nhieân, caùc DNVVN taïi nöôùc ta vaãn chöa xem troïng vaø thaät söï khai thaùc heát tính naêng cuûa CNTT trong vieäc tìm hieåu thò tröôøng. Theo khaûo saùt cuûa VCCI naêm 2007, coù khoaûng 23% DN thöøa nhaän coù döôùi 40% nhaân vieân coù kyõ naêng söû duïng nhöõng chöông trình öùng duïng cô baûn trong khi gaàn 63%DN coù döôùi 20% nhaân vieân coù theå söû duïng caùc chöông trình öùng duïng chuyeân duøng hoã trôï kinh doanh. Beân caïnh ñoù, caùc DN chæ daønh 4,8% toång chi tieâu öùng duïng CNTT cho vieäc ñaøo taïo nhaân vieân. Cuõng theo keát quaû khaûo saùt naøy, 24% DN khoâng söû duïng baát cöù moät dòch vuï CNTT naøo, 76% soá DN söû duïng dòch vuï CNTT nhöng chuû yeáu taäp trung vaøo dòch vuï söûa chöõa, baûo trì, laép ñaët vaø ñaëc bieät coù ñeán 96,4% toång soá DN khoâng söû duïng dòch vuï tö vaán. Qua ñoù cho thaáy, moät phaàn do nguoàn voán kinh doanh coù haïn neân vieäc ñaàu tö vaøo coâng taùc tìm hieåu, thaêm doø, naém baét thoâng tin thò tröôøng trong vaø ngoaøi nöôùc coøn haïn cheá. Beân caïnh ñoù, moät boä phaän DN cuõng chöa xem troïng coâng taùc tìm hieåu thoâng tin thò tröôøng cho duø hoï coù ñuû naêng löïc taøi chính ñeå thöïc hieän vieäc ñoù. Caùc DN chæ quan taâm saûn xuaát nhöõng gì hoï coù theå maø ít quan taâm ñeán nhöõng gì thò tröôøng caàn. Ngoaøi lyù do veà baûn thaân DN, söï hoã trôï veà thoâng tin cuûa Chính phuû ñoái vôùi caùc DNVVN cuõng raát thaáp. Caùc cô quan ban ngaønh vaãn chöa laøm heát vai troø cuûa mình trong vieäc xuùc tieán ñaàu tö, cung caáp thoâng tin thò tröôøng cho DN, ñaëc bieät laø taïi caùc thò tröôøng xuaát khaåu. Coù raát nhieàu tröôøng hôïp saûn phaåm do caùc DN VN laøm ra, coù chaát löôïng toát, ñöôïc thò tröôøng nöôùc ngoaøi chaáp nhaän nhöng vaãn phaûi baùn haøng döôùi thöông hieäu khaùc do khoâng theå xaâm nhaäp vaøo thò tröôøng nöôùc - 14 - ngoaøi moät caùch tröïc tieáp. Vì vaäy, khaû naêng naém baét thò tröôøng, xaâm nhaäp vaø môû roäng thò tröôøng ñeå taêng cöôøng naêng löïc caïnh tranh cuûa DNVVN laø khoâng cao. 1.1.3.3 Vai troø cuûa DNVVN trong neàn kinh teá Vieät Nam : Maëc duø loaïi hình DNVVN coøn toàn taïi nhöõng haïn cheá nhaát ñònh, nhöng taàm quan troïng vaø söï ñoùng goùp cuûa DNVVN ñoái vôùi neàn kinh teá VN laø raát lôùn, theå hieän qua moät soá ñieåm sau : - Taïo theâm nhieàu vieäc laøm. Theo thoáng keâ cuûa Hoäi DNVVN VN naêm 2008, caùc DNVVN ñoùng goùp 40% ñeán 50% vieäc laøm môùi haèng naêm cho ngöôøi lao ñoäng. - Ñoùng goùp vaøo taêng tröôûng GDP. Theo Baùo caùo cuûa NHNN ngaøy 29/09/2008, möùc ñoùng goùp cuûa DNVVN haèng naêm khoaûng 40%GDP cuûa caû nöôùc, 33% giaù trò saûn löôïng coâng nghieäp. - Goùp phaàn taêng thu NSNN. Theo coång thoâng tin ñieän töû Chính phuû thaùng 10/2008, rieâng 7 thaùng ñaàu naêm 2008, caùc DNVVN noäp ngaân saùch laø 5.721 tyû ñoàng, bình quaân noäp ngaân saùch laø 48 trieäu ñoàng/DN. Coøn theo Baùo caùo cuûa NHNN ngaøy 29/09/2008, caùc DNVVN noäp ngaân saùch chieám 17,46%. Qua caùc soá lieäu treân cho thaáy DNVVN giuùp thu huùt coâng aên vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng, giaûm tyû leä thaát nghieäp goùp phaàn oån ñònh an sinh xaõ hoäi. Ngoaøi ra, vôùi vieäc huy ñoäng caùc nguoàn voán xaõ hoäi vaøo phaùt trieån kinh teá ñaát nöôùc, caùc DNVVN coøn goùp phaàn thuùc ñaåy söï taêng tröôûng kinh teá, gia taêng thu nhaäp quoác daân. 1.1.3.4 Caùc nhu caàu taøi chính caàn vay voán cuûa DNVVN : Vôùi aùp löïc caïnh tranh gay gaét nhö hieän nay, ñeå toàn taïi vaø phaùt trieån, nhu caàu taøi chính cuûa moät DNVVN cuõng ñoøi hoûi gia taêng khoâng ngöøng. Caùc nhu caàu chính veà voán vay cuûa DN bao goàm : - 15 - - Boå sung voán löu ñoäng saûn xuaát kinh doanh. Ñaây laø nhöõng nhu caàu caàn vay voán vôùi thôøi gian ngaén haïn ( töø 12 thaùng trôû laïi ), thöôøng ñöôïc söû duïng vôùi muïc ñích boå sung voán kinh doanh nhö : thanh toaùn tieàn haøng, nguyeân vaät lieäu, chi traû löông, thanh toaùn caùc chi phí ñieän nöôùc. - Ñaàu tö voán vaøo caùc döï aùn laøm taêng taøi saûn coá ñònh : nhu caàu vay voán coù thôøi gian trung daøi haïn ( töø moät naêm trôû leân ), thöôøng ñöôïc söû duïng ñeå ñaàu tö xaây döïng vaø môû roäng nhaø xöôûng , mua hoaëc caûi tieán maùy moùc thieát bò. 1.2 Thaåm ñònh cho vay DNVVN taïi caùc NHTM : 1.2.1 Khaùi nieäm coâng taùc thaåm ñònh cho vay : Coâng taùc thaåm ñònh cho vay baét ñaàu töø khi DN coù phaùt sinh nhu caàu caàn vay voán ngaân haøng vaø tieán haønh noäp hoà sô xin vay taïi ngaân haøng. Hoà sô xin vay voán cuûa khaùch haøng laø nhöõng taøi lieäu do khaùch haøng cung caáp, laøm cô sôû cho ngaân haøng xem xeùt thaåm ñònh cho vay. Nhö vaäy, coâng taùc thaåm ñònh cho vay cuûa ngaân haøng thöïc chaát laø thaåm ñònh boä hoà sô xin vay voán do khaùch haøng cung caáp. Treân cô sôû caùc quy ñònh, quy trình cho vay ñaõ ban haønh, ngaân haøng seõ toå chöùc xem xeùt moät caùch khaùch quan, toaøn dieän caùc vaán ñeà coù lieân quan ñeán DN vaø nhu caàu xin vay cuûa DN. Töø ñoù, ngaân haøng coù theå ñöa ra quyeát ñònh cho vay hay khoâng, cho vay vôùi caùc ñieàu kieän nhö theá naøo ñeå ñaûm baûo vöøa sinh lôïi vaø phaùt huy hieäu quaû hoaït ñoäng kinh doanh cho DN, vöøa an toaøn, hieäu quaû cho ngaân haøng vôùi möùc ñoä ruûi ro thaáp nhaát. 1.2.2 Vai troø cuûa coâng taùc thaåm ñònh cho vay : Tín duïng laø hoaït ñoäng kinh doanh chuû yeáu mang laïi lôïi nhuaän cho ngaân haøng khi chieám ít nhaát 70% toång lôïi nhuaän cuûa ngaân haøng, ñaëc bieät laø taïi caùc NHTM VN. Hoaït ñoäng tín duïng coù theå mang laïi lôïi nhuaän raát cao nhöng cuõng ñoàng thôøi laø nguyeân nhaân chính daãn ñeán söï suïp ñoå, phaù saûn cuûa moät ngaân haøng - 16 - do ñaây laø hoaït ñoäng kinh doanh chöùa ñöïng nhieàu yeáu toá ruûi ro. Vì vaäy, vieäc thaåm ñònh cho vay nhaèm giuùp ngaân haøng ñöa ra caùc quyeát ñònh cho vay ñuùng ñaén, ñuùng ñoái töôïng, vöøa hieäu quaû, vöøa an toaøn, traùnh ruûi ro, thieät haïi cho ngaân haøng khi ñaàu tö voán vaøo nhöõng khaùch haøng thieáu naêng löïc taøi chính, phöông aùn khoâng khaû thi. Ngoaøi ra, do nguoàn voán duøng ñeå cho vay cuûa moãi ngaân haøng laø höõu haïn, trong khi nhu caàu vay voán cuûa neàn kinh teá laø voâ haïn vôùi nhöõng nhu caàu söû duïng voán vay vaø hieäu quaû kinh doanh khaùc nhau. Do ñoù, thaåm ñònh cho vay coøn nhaèm muïc ñích laø taäp trung voán ñaàu tö vaøo nhöõng nôi an toaøn, hôïp phaùp vaø hieäu quaû nhaát, phuø hôïp vôùi ñònh höôùng phaùt trieån maø NHTM ñoù ñaõ ñaët ra. 1.2.3 Caùc noäi dung thaåm ñònh cho vay: Vieäc thaåm ñònh cho vay baét ñaàu khi CBTD tieáp nhaän hoà sô vay voán cuûa khaùch haøng. Coâng taùc thaåm ñònh bao goàm caùc böôùc sau : 1.2.3.1 Ñaùnh giaù caùc nguoàn thoâng tin theo hoà sô : Khi khaùch haøng göûi hoà sô vay voán cho ngaân haøng, CBTD seõ tieán haønh ñaùnh giaù möùc ñoä ñaày ñuû, thieáu xoùt cuõng nhö nhöõng yeáu toá cô baûn coù lieân quan ñeán hoà sô nhö hoà sô phaùp nhaân, phöông aùn vay voán, taøi saûn baûo ñaûm ñeå yeâu caàu khaùch haøng boå sung. 1.2.3.2 Thu thaäp thoâng tin coù lieân quan ñeán hoà sô vay khaùch haøng : Döïa treân hoà sô vay voán hoaøn chænh maø khaùch haøng ñaõ göûi, CBTD tieán haønh thu thaäp, toång hôïp caùc thoâng tin caàn thieát phuïc vuï cho quaù trình thaåm ñònh khaùch haøng. Trong tröôøng hôïp hoà sô vay voán khaùch haøng chöa theå cung caáp ñaày ñuû caùc thoâng tin caàn thieát, CBTD coù theå söû duïng caùc keânh thoâng tin sau ñeå khai thaùc : - 17 - - Thoâng tin töø caùc nhaø cung caáp haøng hoùa, thieát bò, nguyeân vaät lieäu ñaàu vaøo, dòch vuï, caùc nhaø tieâu thuï saûn phaåm cuûa döï aùn, qua ñoù coù theå ñaùnh giaù tình hình thò tröôøng ñaàu vaøo, ñaàu ra. - Thoâng tin töø caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng nhö baùo, maïng, ñaøi.., töø caùc cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc, quaûn lyù doanh nghieäp. - Thoâng tin ñöôïc tìm hieåu qua caùc baùo caùo, nghieân cöùu, hoäi thaûo, chuyeân ñeà. - Thoâng tin töø caùc phöông aùn, döï aùn töông töï. 1.2.3.3 Kieåm tra, xöû lyù thoâng tin: Sau khi ñaõ thu thaäp ñaày ñuû caùc thoâng tin, ñeå vieäc thaåm ñònh chính xaùc, hieäu quaû, ñoøi hoûi CBTD phaûi traûi qua quaù trình saøng loïc thoâng tin ñeå ñaûm baûo caùc thoâng tin coù ñöôïc laø ñaùng tin caäy. Vieäc kieåm tra thoâng tin ñöôïc döïa vaøo caùc nguoàn sau : - Hoà sô vay voán tröôùc ñaây ( neáu coù ) vaø hieän taïi cuûa khaùch haøng taïi ngaân haøng. - Trung taâm thoâng tin tín duïng NHNN ( CIC ). - Thaêm doø, ñoái chieáu vôùi caùc baïn haøng, ñoái taùc laøm aên nhö caùc nhaø cung caáp nguyeân vaät lieäu, thieát bò, dòch vuï cuõng nhö caùc khaùch haøng tieâu thuï saûn phaåm ñaàu ra cuûa doanh nghieäp. - Caùc cô quan quaûn lyù tröïc tieáp khaùch haøng xin vay nhö Sôû KH&ÑT.... 1.2.3.4 Thaåm ñònh phaùp lyù, quy moâ toå chöùc cuûa DN : Laø vieäc thaåm ñònh möùc ñoä hôïp leä, hôïp phaùp veà phaùp lyù cuõng nhö quy moâ toå chöùc cuûa DN, qua caùc noäi dung : - Khaùch haøng vay voán coù truï sôû taïi ñòa baøn nôi ngaân haøng ñoùng truï sôû hay khoâng vì moät soá ngaân haøng neáu cho vay ngoaøi ñòa baøn phaûi xin pheùp hoäi sôû nhö Vietinbank. - 18 - - Khaùch haøng vay voán coù naêng löïc phaùp luaät daân söï hay khoâng ñeå traùnh tröôøng hôïp khaùch haøng khoâng coøn hoaït ñoäng, bò phaù saûn. - Tö caùch phaùp lyù cuûa ngöôøi ñaïi dieän khaùch haøng vay voán trong giao dòch vôùi ngaân haøng: coù ñaày ñuû, hôïp phaùp khoâng. - Ñieàu leä, quy cheá toå chöùc, quy cheá quaûn lyù taøi chính cuûa khaùch haøng vay voán coù theå hieän roõ veà phöông thöùc toå chöùc, quaûn trò , ñieàu haønh, quaûn lyù taøi chính. - Giaáy pheùp ñaàu tö, chöùng nhaän ñaêng kyù kinh doanh, giaáy pheùp haønh ngheà coù coøn hieäu löïc trong thôøi haïn cho vay. - Neáu khaùch haøng vay voán laø coâng ty con vaø laø ñôn vò haïch toaùn phuï thuoäc, phaûi xem xeùt coù giaáy uûy quyeàn vay voán cuûa phaùp nhaân tröïc tieáp hay khoâng, coøn hieäu löïc hay ñaõ heát, noäi dung uyû quyeàn nhö theá naøo. - Ñaùnh giaù moâ hình toå chöùc, löïc löôïng lao ñoäng cuûa doanh nghieäp : laø vieäc xem xeùt quy moâ hoaït ñoäng cuûa DN ra sao, soá löôïng, trình ñoä, vaø tay ngheà cuûa ñoäi nguõ lao ñoäng ôû möùc ñoä naøo cuõng nhö caùc chính saùch ñoái xöû vôùi löïc löôïng lao ñoäng coù phuø hôïp hay khoâng. - Trình ñoä hoïc vaán cuûa ban laõnh ñaïo, trình ñoä kyõ thuaät coâng ngheä: laø vieäc xem xeùt trình ñoä hoïc vaán, kinh nghieäm cuûa caùc nhaân söï chuû choát trong doanh nghieäp cuõng nhö möùc ñoä ñaàu tö vaøo coâng taùc nghieân cöùu vaø phaùt trieån veà doanh soá vaø thieát bò, phaùt trieån caùc s._.aûn phaåm môùi, kieåu daùng, maãu maõ, hôïp taùc coâng ngheä, trình ñoä coâng ngheä cuûa ñoái thuû caïnh tranh. 1.2.3.5 Thaåm ñònh tình hình hoaït ñoäng, saûn xuaát kinh doanh cuûa DN : Laø vieäc ñaùnh giaù möùc ñoä hoaït ñoäng, saûn xuaát kinh doanh cuûa DN trong quaù khöù, hieän nay vaø döï ñoaùn tieàm naêng phaùt trieån trong töông lai. Tröôøng hôïp qua thaåm ñònh nhaän thaáy khaùch haøng ñang hoaït ñoäng xaáu, thieáu oån ñònh hoaëc coù xu - 19 - höôùng gaëp khoù khaên trong töông lai, caàn coù quyeát ñònh ñuùng ñaén ñeå haïn cheá ruûi ro. Vieäc thaåm ñònh döïa vaøo caùc noäi dung : - Saûn phaåm thieát yeáu cuûa doanh nghieäp vaø thò phaàn cuûa saûn phaåm treân thò tröôøng. Thò phaàn cuûa saûn phaåm coøn trieån voïng seõ aûnh höôûng ñeán khaû naêng phaùt trieån cuûa DN. - Maïng löôùi phaân phoái saûn phaåm : maïng löôùi caøng roäng, khaû naêng tieâu thuï saûn phaåm caøng lôùn. - Khaû naêng caïnh tranh cuûa saûn phaåm : phuï thuoäc vaøo chaát löôïng vaø caùc ñoái thuû caïnh tranh chuû yeáu treân thò tröôøng. Chaát löôïng caøng toát, ñoái thuû caïnh tranh ít, seõ taïo nhieàu öu theá veà caïnh tranh cho DN. - Chính saùch baùn haøng : coù linh hoaït vaø caïnh tranh hay khoâng. - Öu theá cuûa DN khi ñaøm phaùn vôùi caùc ñoái taùc lôùn : DN coù phuï thuoäc nhieàu vaøo caùc ñoái taùc chieán löôïc trong vieäc cung caáp ñaàu vaøo vaø ñaàu ra cuûa saûn phaåm hay khoâng. - Möùc ñoä taùc ñoäng cuûa caùc chính saùch vó moâ ñeán hoaït ñoäng cuûa ñôn vò : caàn xem xeùt möùc ñoä taùc ñoäng laø nhieàu hay ít, theo chieàu höôùng coù lôïi hay baát lôïi cho DN. Caùc thoâng tin phuïc vuï cho vieäc thaåm ñònh caùc noäi dung treân ñöôïc laáy töø caùc nguoàn : noäi boä khaùch haøng xin vay, töø internet, töø baùo chí, caùc chuû tröông phaùt trieån cuûa nhaø nöôùc hay cô quan chuû quaûn, töø caùc baùo caùo ngaønh… 1.2.3.6 Thaåm ñònh tình hình taøi chính cuûa DN : Vieäc thaåm ñònh nhaèm xaùc ñònh tình traïng naêng löïc taøi chính cuûa DN, thoâng qua caùc nhoùm chæ tieâu chính nhö sau : – Chæ tieâu veà thanh toaùn : - 20 - Heä soá thanh toaùn ngaén haïn : Heä soá naøy cho bieát khaû naêng thanh toaùn caùc khoaûn nôï ngaén haïn baèng caùc taøi saûn löu ñoäng cuûa DN. Tyû leä naøy ñöôïc ñaùnh giaù ôû möùc treân 1 laàn laø an toaøn. Heä soá thanh toaùn nhanh : Heä soá naøy ñaùnh giaù khaû naêng saün saøng thanh toaùn nôï ngaén haïn cao hôn so vôùi heä soá thanh toaùn ngaén haïn, vôùi möùc ñoä an toaøn ñöôïc ñaùnh giaù laù treân 0,5 laàn. Khaû naêng thanh toaùn laõi vay : Heä soá naøy cho bieát möùc ñoä lôïi nhuaän tröôùc khi traû laõi vay ñaûm baûo khaû naêng traû laõi haèng naêm. Möùc an toaøn toái thieåu cho heä soá naøy laø 2 laàn. Khaû naêng hoaøn traû nôï vay : + Tröôøng hôïp vay ngaén haïn : = Lôïi nhuaän tröôùc thueá + chi phí traû laõi vay Nôï goác vay ngaén haïn + Chi phí traû laõi vay + Tröôøng hôïp vay trung daøi haïn : = Lôïi nhuaän tröôùc thueá + khaáu hao cô baûn + chi phí traû laõi vay Nôï goác vay trung daøi haïn + Chi phí traû laõi vay = Taøi saûn ngaén haïn Nôï ngaén haïn = Tieàn vaø caùc khoaûn töông ñöông tieàn + Ñaàu tö TC ngaén haïn + phaûi thu ngaén haïn Nôï ngaén haïn = Lôïi nhuaän tröôùc thueá + Chi phí traû laõi vay Chi phí traû laõi vay - 21 - Heä soá naøy ñaùnh giaù khaû naêng DN traû nôï goác vaø laõi vay töø lôïi nhuaän vaø khaáu hao cô baûn ( ñoái vôùi nôï vay trung daøi haïn ).Chæ soá caøng cao, khaû naêng traû nôï goác vaø laõi caøng cao neân coù möùc an toaøn toái thieåu laø 1 laàn. - Chæ tieâu oån ñònh : Heä soá nôï treân voán chuû sôû höõu: Heä soá caøng thaáp, caøng ñöôïc ngaân haøng ñaùnh giaù cao do aùp löïc traû nôï thaáp. Heä soá töï taøi trôï : = Voán chuû sôû höõu Toång nguoàn voán Heä soá naøy cao theå hieän naêng löïc töï chuû taøi chính cuûa DN cao. - Chæ tieâu veà söùc taêng tröôûng : Tyû leä taêng tröôûng doanh thu (%) : Tyû leä naøy caàn döông, caøng cao caøng toát, cho thaáy taêng tröôûng doanh thu cuûa DN caøng cao. Tyû leä taêng tröôûng lôïi nhuaän kinh doanh (%) : = Lôïi nhuaän töø hoaït ñoäng kinh doanh kyø hieän taïi Lôïi nhuaän töø hoaït ñoäng kinh doanh kyø tröôùc -1 Tyû leä naøy caàn laø soá döông, caøng cao caøng toát, cho thaáy möùc ñoä taêng tröôûng lôïi nhuaän töø hoaït ñoäng kinh doanh cuûa DN caøng cao. = Nôï phaûi traû Voán chuû sôû höõu = Doanh thu thuaàn kyø hieän taïi Doanh thu thuaàn kyø tröôùc -1 - 22 - - Chæ tieâu veà tính hieäu quaû hoaït ñoäng : Heä soá voøng quay toång taøi saûn ( Soá laàn/naêm) : = Doanh thu thuaàn Toång taøi saûn bình quaân Heä soá naøy cho bieát toång taøi saûn ñöôïc chuyeån ñoåi bao nhieâu laàn thaønh doanh thu trong moät naêm. Tyû leä thaáp theå hieän taøi saûn ñang ñöôïc söû duïng khoâng hieäu quaû. Chu kyø haøng toàn kho : = Haøng toàn kho bình quaân Giaù voán haøng baùn x 360 Tyû soá naøy theå hieän hieäu quaû cuûa DN trong vieäc quaûn lyù haøng toàn kho. Tuøy töøng thôøi kyø cuï theå hoaït ñoäng cuûa DN maø tyû leä naøy daøi hay ngaén ñöôïc ñaùnh giaù laø hôïp lyù hay khoâng. Thôøi gian thu hoài coâng nôï ( Kyø thu tieàn bình quaân ) = Giaù trò caùc khoaûn phaûi thu thöông maïi bình quaân Doanh thu thuaàn x 360 Thôøi gian thanh toùan coâng nôï phaûi traû : = Giaù trò caùc khoaûn phaûi traû thöông maïi bình quaân Gía voán haøng baùn x 360 Thôøi gian thu hoài coâng nôï vaø thanh toaùn coâng nôï luoân tieàm aån tính hai maët. Caùc chæ tieâu naøy coù theå toát neáu khaùch haøng coù lôïi theá trong ñaøm phaùn vôùi ñoái taùc neân ñöôïc chaäm traû tieàn haøng ñaàu vaøo ( thôøi gian thu hoài coâng nôï daøi ) vaø ñaàu ra ñöôïc thanh toaùn nhanh choùng ( thôøi gian thu hoài coâng nôï nhanh ). Tuy nhieân, cuõng coù theå laø bieåu hieän xaáu trong tröôøng hôïp khaùch haøng coù khaû naêng taøi chính yeáu neân chính saùch baùn haøng khoâng ñöôïc linh hoaït ( phaûi thu tieàn nhanh ) hoaëc phaûi traû coâng nôï keùo daøi. - 23 - Voøng quay tieàn: = Chu kyø haøng toàn kho + Kyø thu tieàn bình quaân – Thôøi gian thanh toaùn coâng nôï phaûi traû . Chæ tieâu naøy cho bieát soá ngaøy DN caàn tieàn ñeå taøi trôï cho caùc khoaûn phaûi thu vaø haøng toàn kho, sau khi xem xeùt ñeán thôøi gian chieám duïng voán khi mua haøng. Ñaây laø chæ tieâu coù yù nghóa vôùi ngaân haøng trong vieäc xaùc ñònh thôøi haïn traû nôï khi thaåm ñònh cho vay boå sung voán löu ñoäng. Chæ tieâu naøy caøng nhoû caøng toát. - Chæ tieâu veà khaû naêng sinh lôøi : Tyû suaát lôïi nhuaän goäp: = Lôïi nhuaän goäp töø baùn haøng Doanh thu Tyû soá naøy caøng cao caøng toát , cho thaáy DN ñang hoaït ñoäng coù hieäu quaû. Tyû suaát sinh lôøi cuûa taøi saûn (ROA): = Lôïi nhuaän sau thueá Toång taøi saûn bình quaân Heä soá naøy cho bieát moät ñoàng taøi saûn taïo ra bao nhieâu ñoàng lôïi nhuaän roøng, neân heä soá caøng cao cho thaáy khaû naêng khai thaùc taøi saûn cuûa DN laø hieäu quaû. Tyû suaát sinh lôøi cuûa voán chuû sôû höõu (ROE): = Lôïi nhuaän sau thueá Voán chuû sôû höõu bình quaân ROE laø moät phöông trình theå hieän moái quan heä vaø taùc ñoäng cuûa caùc nhaân toá heä soá laõi roøng, voøng quay taøi saûn vaø ñoøn baåy taøi chính, qua ñoù, cho thaáy ñöôïc caùch maø DN söû duïng ñeå laøm taêng suaát sinh lôøi. ( ROE = Heä soá laõi roøng x Soá voøng quay taøi saûn x Heä soá ñoøn baåy taøi chính). - 24 - Ñaùnh giaù ROE theá naøo laø toát coøn phuï thuoäc vaøo caùch maø DN söû duïng ñeå ñaït ñöôïc noù vì neáu söû duïng ñoøn baåy taøi chính cao ñeå naâng cao ROE thì möùc ñoä ruûi ro seõ cao, döôùi giaùc ñoä ngaân haøng, coù theå chæ chaáp nhaän ROE thaáp hôn laïi an toaøn. 1.2.3.7 Thaåm ñònh phöông aùn vay voán Thaåm ñònh phöông aùn, döï aùn vay voán cuûa DN ñeå xem xeùt tính khaû thi vaø hieäu quaû cuûa döï aùn, khaû naêng traû nôï cuõng nhö nhöõng ruûi ro coù theå xaûy ra. Treân cô sôû ñoù, ngaân haøng coù theå quyeát ñònh neân cho vay hay khoâng vaø neáu cho vay thì soá tieàn cho vay, thôøi gian cho vay, tieán ñoä giaûi ngaân, möùc thu nôï theá naøo laø hôïp lyù, nhaèm ñaûm baûo khaùch haøng hoaït ñoäng coù hieäu quaû, haïn cheá ruûi ro cho ngaân haøng. Ñeå thaåm ñònh phöông aùn vay, ngaân haøng caàn tìm hieåu caùc thoâng tin nhö giaù caû, tình hình cung caàu treân thò tröôøng ñoái vôùi caùc yeáu toá ñaàu vaøo, ñaàu ra saûn phaåm cuûa phöông aùn, cuõng nhö caùc kinh nghieäm, naêng löïc trieån khai döï aùn, khaû naêng quaûn lyù vaø thöïc hieän cuûa chuû döï aùn. 1.2.3.8 Thaåm ñònh taøi saûn theá chaáp Taøi saûn theá chaáp laø phöông tieän cuoái cuøng ñaûm baûo cho quyeàn lôïi cuûa ngaân haøng neáu ruûi ro xaûy ra, vì vaäy, thaåm ñònh taøi saûn theá chaáp coù vai troø quan troïng. Noäi dung thaåm ñònh bao goàm : - Thaåm ñònh tính phaùp lyù giaáy tôø TSBÑ : ñaùnh giaù möùc ñoä ñaày ñuû, hôïp phaùp, hôïp leä cuûa caùc loaïi giaáy tôø TSBÑ. - Tình traïng sôû höõu, tranh chaáp, quy hoaïch : nhaèm ñaûm baûo khaùch haøng ñuùng laø chuû sôû höõu hôïp phaùp cuûa taøi saûn vaø taøi saûn theá chaáp hieän khoâng bò tranh chaáp, quy hoaïch giaûi toûa. - Taøi saûn coù ñöôïc pheùp giao dòch : vôùi caùc taøi saûn chuyeân duïng, caàn thaåm ñònh xem taøi saûn ñoù coù bò haïn cheá hay caám giao dòch khoâng, hoaëc trong tröôøng hôïp giao dòch, phaûi keøm theo caùc ñieàu kieän gì. - 25 - - Taøi saûn phaûi mua baûo hieåm : cần xaùc ñònh roõ TSBÑ coù thuoäc loaïi phaûi mua baûo hieåm hay khoâng, phaûi mua baûo hieåm loaïi gì ( toaøn phaàn hay moät phaàn ). - Tính thanh khoaûn cuûa TSTC : laø vieäc ñaùnh giaù taøi saûn coù deã thanh lyù khi caàn, vôùi möùc giaù maø ngaân haøng chaáp nhaän hay khoâng. - Giaù trò taøi saûn : döïa treân caùc quy ñònh veà nhaän TSTC cuûa ngaân haøng vaø vieäc thaåm ñònh thöïc teá taøi saûn, CB thaåm ñònh xaùc ñònh giaù trò taøi saûn, laøm cô sôû ñeå xeùt duyeät cho vay. Vieäc thaåm ñònh TSBÑ ñöôïc tieán haønh treân cô sôû caùc thoâng tin sau : - Caùc giaáy tôø, taøi lieäu do ñôn vò cung caáp. - Khaûo saùt thöïc teá. - Caùc cô quan coù thaåm quyeàn caáp caùc loaïi giaáy tôø lieân quan tôùi TSBÑ. - Caùc nguoàn khaùc : nhö coâng an , toaø aùn, uyû ban, haøng xoùm, baùo chí... 1.2.3.9 Chaám ñieåm, xeáp haïng tín duïng khaùch haøng - Khaùi nieäm : Heä thoáng chaám ñieåm tín duïng vaø xeáp haïng khaùch haøng laø quy trình ñaùnh giaù khaû naêng thöïc hieän caùc nghóa vuï taøi chính cuûa khaùch haøng ñoái vôùi ngaân haøng nhö traû laõi vaø voán vay khi ñeán haïn, nhaèm xaùc ñònh ruûi ro trong hoaït ñoäng caáp tín duïng cuûa ngaân haøng. Möùc ñoä ruûi ro tín duïng thay ñoåi theo töøng khaùch haøng, ñöôïc xaùc ñònh thoâng qua quaù trình ñaùnh giaù baèng thang ñieåm, döïa vaøo caùc thoâng tin taøi chính vaø phi taøi chính coù saün cuûa khaùch haøng taïi thôøi ñieåm chaám ñieåm tín duïng vaø xeáp haïng khaùch haøng. - Muïc ñích : Vieäc chaám ñieåm vaø xeáp haïng khaùch haøng nhaèm muïc ñích : - 26 - - Ra quyeát ñònh caáp tín duïng : laø cô sôû ñeå xaùc ñònh haïn möùc tín duïng cuûa moät khaùch haøng, soá tieàn cho vay, thôøi haïn, möùc laõi suaát, bieän phaùp baûo ñaûm cho khoaûn vay. - Giaùm saùt vaø ñaùnh giaù khaùch haøng : aùp duïng ñoái vôùi caùc khaùch haøng ñang coøn dö nôï taïi ngaân haøng, giuùp ngaân haøng phaùt hieän sôùm caùc daáu hieäu xaáu veà chaát löôïng khoaûn vay ñeå coù nhöõng bieän phaùp ñoái phoù kòp thôøi. - Giuùp ngaân haøng xaây döïng chieán löôïc thu huùt khaùch haøng ít ruûi ro hôn. - Öôùc löôïng möùc ñoä ruûi ro, laøm cô sôû trích laäp döï phoøng ruûi ro. 1.2.3.10 Thaåm ñònh ruûi ro tín duïng ñoäc laäp ñoái vôùi khoaûn vay Laø vieäc taùi thaåm ñònh khoaûn vay moät caùch ñoäc laäp, ñöôïc thöïc hieän bôûi moät boä phaän chuyeân traùch khoâng thuoäc caùc thaønh vieân ñaõ tham gia thaåm ñònh tín duïng laàn ñaàu. Boä phaän naøy coù traùch nhieäm tieán haønh raø soaùt, thaåm ñònh laïi toaøn boä caùc coâng vieäc maø boä phaän tín duïng tröôùc ñoù ñaõ thöïc hieän goàm : thaåm ñònh khaùch haøng, thaåm ñònh phöông aùn vay voán, thaåm ñònh taøi saûn baûo ñaûm, raø soaùt vieäc chaám ñieåm tín duïng vaø xeáp haïng khaùch haøng, sau ñoù, ñeà xuaát yù kieán ñoäc laäp veà khoaûn vay treân ñeå laõnh ñaïo cho vay xem xeùt quyeát ñònh. Do coâng taùc thaåm ñònh ruûi ro tín duïng ñoäc laäp laøm keùo daøi theâm thôøi gian xem xeùt moùn vay neân tuøy theo ñaëc ñieåm, quy ñònh cuûa moãi ngaân haøng, maø moùn vay ñoù phaûi thoâng qua thaåm ñònh ruûi ro tín duïng ñoäc laäp hay khoâng, nhöng thoâng thöôøng, ñöôïc aùp duïng ñoái vôùi caùc tröôøng hôïp sau : - Khaùch haøng laàn ñaàu tieân quan heä vay voán. - Ñoä lôùn vaø tính phöùc taïp cuûa khoaûn vay. - Caùc tröôøng hôïp phaûi trình qua Hoäi ñoàng tín duïng cuûa Chi nhaùnh. - Ngöôøi coù thaåm quyeàn quyeát ñònh cho vay yeâu caàu. - 27 - KEÁT LUAÄN CHÖÔNG 1 Trong Chöông 1, luaän vaên ñaõ giôùi thieäu toång quan veà DNVVN bao goàm caùc tieâu chí xaùc ñònh DNVVN taïi moät soá quoác gia vaø Vieät Nam. Taïi Vieät Nam, maëc duø coøn gaëp nhieàu haïn cheá nhö voán ít, trình ñoä lao ñoäng vaø quaûn lyù chöa cao, kyõ thuaät coâng ngheä laïc haäu, thieáu thoâng tin thò tröôøng nhöng DNVVN ngaøy caøng ñoùng vai troø quan troïng trong neàn kinh teá caû veà soá löôïng laãn möùc ñoä chi phoái. Trong boái caûnh nhö vaäy, caùc NHTM luoân xem troïng coâng taùc thaåm ñònh cho vay caùc DNVVN vôùi muïc tieâu vöøa ñaùp öùng caùc nhu caàu vay voán cuûa khaùch haøng, vöøa ñaûm baûo taêng tröôûng tín duïng an toaøn cho hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng. Ngoaøi ra, chöông naøy cuõng giôùi thieäu caùc böôùc thaåm ñònh khi tieáp nhaän moät hoà sô vay voán cuûa DNVVN, bao goàm : ñaùnh giaù thoâng tin theo hoà sô, thu thaäp thoâng tin vaø xöû lyù thoâng tin, thaåm ñònh phaùp lyù, quy moâ DN, thaåm ñònh tình hình hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa ñôn vò , thaåm ñònh taøi chính DN, thaåm ñònh phöông aùn vay voán, thaåm ñònh taøi saûn theá chaáp, chaám ñieåm vaø xeáp haïng tín duïng khaùch haøng, thaåm ñònh ruûi ro tín duïng ñoäc laäp. - 28 - CHÖÔNG 2 THÖÏC TRAÏNG COÂNG TAÙC THAÅM ÑÒNH CHO VAY DNVVN TAÏI CAÙC NHTM TREÂN ÑÒA BAØN TPHCM 2.1 Boái caûnh vaø tình hình thöïc teá taùc ñoäng ñeán coâng taùc thaåm ñònh cho vay DNVVN : 2.1.1 Tình hình kinh teá theá giôùi vaø VN trong thôøi gian qua : Kinh teá Theá giôùi ñang traûi qua moät giai ñoaïn cöïc kyø khoù khaên vaø ñöôïc ñaùnh giaù laø nghieâm troïng chöa töøng coù trong voøng 80 naêm laïi ñaây, keå töø sau cuoäc ñaïi khuûng hoaûng 1929-1933. Khôûi nguoàn laø khuûng hoaûng taøi chính taïi Myõ töø thaùng 07/2007 vaø ñaõ nhanh choùng lan sang caùc nöôùc Chaâu Aâu khaùc vôùi haøng loaït söï suïp ñoå vaø xaùo troän cuûa caùc ñònh cheá taøi chính lôùn nhö Lehman Brothers ( phaù saûn ), Merrill Lynch, Bear Stearns ( baùn cho JP Morgan Chase), AIG, Northern,Fortis (quoác höõu hoùa).. Töø söï khuûng hoaûng cuûa heä thoáng taøi chính ñaõ daãn ñeán caùc taùc ñoäng tieâu cöïc ñoái vôùi neàn kinh teá theá giôùi khieán GDP ôû haàu heát caùc nöôùc vaø toaøn caàu giaûm suùt, tyû leä thaát nghieäp gia taêng ñaùng baùo ñoäng, taêng tröôûng thöông maïi vaø xuaát khaåu cuõng giaûm ñaùng keå. Cuï theå, theo baùo caùo cuûa IMF thaùng 01/2009, taêng tröôûng GDP toaøn caàu, cuûa caùc nöôùc phaùt trieån vaø caùc neàn kinh teá môùi noåi ñaõ giaûm töông öùng töø 5,2%; 2,7% vaø 8,3% naêm 2007 xuoáng coøn 3,4%; 1%; vaø 6,3% naêm 2008; taêng tröôûng thöông maïi theá giôùi giaûm töø 7,2% naêm 2007 coøn 4,1% naêm 2008; xuaát khaåu cuûa caùc nöôùc phaùt trieån vaø caùc neàn kinh teá môùi noåi töø 5,9% vaø 9,6% naêm 2007 giaûm coøn 3,1% vaø 5,6% naêm 2008. - 29 - Maëc duø nhieàu quoác gia treân theá giôùi ñaõ ñöa ra caùc giaûi phaùp, caùc goùi chính saùch choáng ñôõ suy thoaùi raát quy moâ nhöng caùc döï baùo cuûa caùc toå chöùc quoác teá vaøo thaùng 3/2009 veà taêng tröôûng kinh teá theá giôùi naêm 2009 vaãn raát aûm ñaïm, cuï theå : Baûng 2.1 : Döï baùo taêng tröôûng kinh teá theá giôùi cuûa Ngaân haøng theá giôùi vaø IMF. Teân Quoác gia- Khu vöïc Ngaân haøng Theá Giôùi IMF Theá giôùi - 1,7 - 0,5% ñeán -1% Caùc neàn KT phaùt trieån - 2,9 - - OECD - 3, 0 - 3,1% - Myõ - 2,4 - 2,5% - Nhaät Baûn -5,3 - 5,7% Caùc neàn KT ñang phaùt trieån 2,1 - - Trung quoác 6,5 - ( Nguoàn : Caùc baùo caùo chính thöùc cuûa NH theá giôùi vaø IMF thaùng 03/2009 ) Trong boái caûnh tình hình kinh teá theá giôùi ñang traûi qua giai ñoaïn khoù khaên nhaát trong voøng maáy chuïc naêm qua thì Vieät Nam, vôùi möùc ñoä hoäi nhaäp ngaøy caøng saâu roäng vôùi kinh teá theá giôùi, cuõng khoâng theå thoaùt khoûi khuûng hoaûng treân. Bieåu hieän qua vieäc neàn kinh teá rôi vaøo laïm phaùt cao töø cuoái naêm 2007 vaø naêm 2008 maø ñænh ñieåm laø cuoäc gia taêng laõi suaát raát khoác lieät vaøo giöõa naêm 2008, ñeán cuoái naêm 2008 vaø ñaàu naêm 2009, neàn kinh teá laïi chuyeån sang suy giaûm. Nhöõng baát oån ñoù ñaõ gaây cho neàn kinh teá VN gaëp raát nhieàu khoù khaên, cuï theå : - Xuaát khaåu giaûm lieân tuïc töø thaùng 10/2008 vaø ôû möùc thaáp nhaát vaøo thaùng 01/2009, giaûm 24,27% so vôùi cuøng kyø naêm 2008 vaø giaûm 18,6% so vôùi thaùng 12/2008. - Giaù trò saûn xuaát coâng nghieäp giaûm lieân tuïc baét ñaàu töø cuoái quyù 3 vaø möùc giaûm thaáp nhaát vaøo thaùng 1/2009, giaûm 4,4% so vôùi cuøng kyø naêm 2008 vaø 8,6% so vôùi thaùng tröôùc ñoù. - 30 - - Löôïng kieàu hoái, voán ñaàu tö tröïc tieáp vaø giaùn tieáp nöôùc ngoaøi ñeàu giaûm, aûnh höôûng ñeán caùn caân thanh toaùn toång theå duø nhaäp sieâu cuõng giaûm maïnh. Trong quyù 1/2009, FDI ñaêng kyù ñaït 6 tyû USD, giaûm 40% so vôùi cuøng kyø naêm 2008. - Du lòch giaûm, löôïng khaùch nöôùc ngoaøi ñeán Vieät Nam giaûm 16,1% so vôùi cuøng kyø naêm tröôùc, trong ñoù khaùch du lòch giaûm 18,9%. - Tình traïng maát vieäc laøm taêng leân, ñaëc bieät taïi caùc DNVVN. Theo thoâng tin töø thaùng 02/2009 cuûa Boä Lao ñoäng Thöông binh xaõ hoäi thì ít nhaát coù khoaûng 40.000 lao ñoäng maát vieäc laøm. - Taêng tröôûng GDP cuûa VN trong naêm 2008 laø 6,2%, thaáp hôn muïc tieâu ñaõ ñöôïc ñieàu chænh laø 7%, vaø taêng tröôûng Quyù 1/2009 tieáp tuïc chæ ñaït 3,1%. Vôùi tình hình khoù khaên nhö treân thì Vieät Nam cuõng ñaõ ñöa ra goùi kích thích kinh teá khoaûng 6 tyû USD duøng ñeå hoã trôï laõi suaát vay voán löu ñoäng ( vaø môùi nhaát laø taêng cöôøng theâm hoã trôï laõi suaát aùp duïng cho ñaàu tö môùi ñoái vôùi trung daøi haïn), taêng ñaàu tö coâng, mieãn giaûm caùc loaïi thueá cho DN, taêng cöôøng caùc chính saùch an sinh xaõ hoäi. Taát caû caùc giaûi phaùp treân ñang ñöôïc Chính phuû trieån khai, caàn coù thôøi gian ñeå coù theå phaùt huy taùc duïng. Tuy nhieân, caùc toå chöùc taøi chính quoác teá cuõng ñaõ ñöa ra caùc döï baùo veà taêng tröôûng kinh teá VN naêm 2009 nhö sau: - 31 - Baûng 2.2 : Döï baùo taêng tröôûng kinh teá Vieät Nam naêm 2009 cuûa caùc toå chöùc taøi chính quoác teá. Teân toå chöùc Möùc taêng tröôûng cuûa VN (%) WB 5,5% Phoøng thöông maïi vaø coâng nghieäp Chaâu AÂu 4,3% IMF ( thaùng 03/2009 ) 4,8% ADB ( thaùng 02/2009 ) 4,5% CitiGroup ( thaùng 03/2009 ) 4,3% DeutscheBank ( thaùng 12/2008 ) 4% ANZ ( thaùng 01/2009 ) 5%-5,5% Chính phuû Vieät Nam ( thaùng 4/2009) Khoaûng 5% ( Nguoàn : Taùc giaû toång hôïp soá lieäu töø caùc toå chöùc treân ) Nhö vaäy coù theå thaáy, tình hình kinh teá VN ñöôïc döï baùo vaãn coøn chöùa ñöïng yeáu toá ruûi ro, baát oån trong thôøi gian saép tôùi, do ñoù, seõ coøn aûnh höôûng raát lôùn ñeán hoaït ñoäng cuûa caùc DNVVN nöôùc ta. 2.1.2 Tình hình phaùt trieån heä thoáng NHTM treân ñòa baøn TP.HCM : Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, moâi tröôøng hoaït ñoäng cuûa ngaønh ngaân haøng ñaõ coù raát nhieàu bieán ñoåi. Vôùi chuû tröông côûi môû, khuyeán khích söï caïnh tranh vaø phaùt trieån trong lónh vöïc taøi chính ngaân haøng, haøng loaït caùc NHTM môùi ñöôïc thaønh laäp, chöa keå söï môû roäng quy moâ cuûa caùc NH tröôùc ñoù vaø söï tham gia cuûa caùc Chi nhaùnh NH nöôùc ngoaøi, ngaân haøng lieân doanh ñaõ laøm cho söï caïnh tranh trong lónh vöïc ngaân haøng ngaøy caøng khoác lieät. Theo taøi lieäu baùo caùo cuûa NHNN Chi nhaùnh TPHCM thaùng 01/2008 veà hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng thì hieän nay treân ñòa baøn TP.HCM, coù toång coäng 917 ñôn vò giao dòch, trong ñoù, coù 01 ñôn vò giao dòch laø NHNN Chi nhaùnh TPHCM, 16 ñôn vò giao dòch laø caùc TCTD phi NH, 900 ñôn vò giao dòch coøn laïi laø caùc NHTM, cuï theå nhö sau : - 32 - Baûng 2.3 : Heä thoáng caùc loaïi hình NHTM ñang hoaït ñoäng treân ñòa baøn TPHCM. Loaïi hình Hoäi sôû SGD-CN PGD - ÑGD Toång coäng 1/ NHTM Nhaø nöôùc - 115 215 330 2/NHTM coå phaàn 18 189 308 515 3/CN NH nöôùc ngoaøi 27 4/NH lieân doanh 3 3 2 8 5/Quyõ tín duïng 17 1 2 20 Toång coäng 900 ( Nguoàn : Baùo caùo cuûa NHNN Chi nhaùnh TPHCM naêm 2008 ) 2.1.3 Xu höôùng phaùt trieån cuûa loaïi hình DNVVN: Töø sau khi nöôùc ta chuyeån sang neàn kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng XHCN cho ñeán nay, chính saùch kinh teá nhieàu thaønh phaàn luoân ñöôïc thöïc hieän moät caùch nhaát quaùn, Nhaø nöôùc ñaõ khoâng ngöøng ñaåy nhanh toác ñoä coå phaàn hoùa, töøng böôùc xoùa boû daàn vai troø quaûn lyù kinh teá cuûa caùc sôû ngaønh chuû quaûn, caûi tieán moâ hình hoaït ñoäng cuûa toång coâng ty, chuyeån doanh nghieäp nhaø nöôùc sang caùc doanh nghieäp höõu haïn moät thaønh vieân. Qua ñoù, ta thaáy trong quaûn lyù kinh teá, Nhaø nöôùc chuû yeáu giöõ vai troø chæ ñaïo, hoã trôï hôn laø vai troø ra leänh vaø kieåm soaùt, töø ñoù taïo saân chôi bình ñaúng cho taát caû moïi thaønh phaàn kinh teá, phaùt huy moïi nguoàn löïc, ñaåy nhanh toác ñoä phaùt trieån kinh teá cuûa ñaát nöôùc. Vôùi söï thay ñoåi chính saùch nhö treân cuøng vôùi ñaëc ñieåm rieâng coù cuûa VN, soá löôïng DNVVN luoân taêng tröôûng khoâng ngöøng vaø chieám tyû troïng raát cao trong toång soá DN, daãn ñeán vai troø vaø söï ñoùng goùp cuûa loaïi hình DN naøy ñoái vôùi neàn kinh teá nöôùc ta laø raát quan troïng. Vì vaäy, söï phaùt trieån cuûa DNVVN luoân ñöôïc Chính phuû quan taâm, vaø ñaõ ñöôïc theå hieän roõ qua Quyeát ñònh cuûa Thuû töôùng Chính phuû soá 236/2006/QÑ-TTg ngaøy 23/10/2006 veà pheâ duyeät keá hoaïch phaùt trieån DNVVN 5 naêm ( 2006-2010 ). Theo ñoù, muïc tieâu toång quaùt laø “ ñaåy nhanh toác ñoä - 33 - phaùt trieån doanh nghieäp nhoû vaø vöøa, taïo moâi tröôøng caïnh tranh laønh maïnh, naâng cao naêng löïc caïnh tranh quoác gia, caùc doanh nghieäp nhoû vaø vöøa ñoùng goùp ngaøy caøng cao vaøo taêng tröôûng cho neàn kinh teá “, keøm theo laø haøng loaït caùc giaûi phaùp nhaèm kích thích söï taêng tröôûng vaø phaùt trieån beàn vöõng cuûa loaïi hình DN naøy nhö : caûi caùch haønh chính, taïo moâi tröôøng kinh doanh bình ñaúng, caûi caùch chính saùch thueá, hoã trôï voán, kyõ thuaät, coâng ngheä vaø kieán thöùc cho DN. Vì theá, caùc DNVVN seõ coøn tieáp tuïc phaùt trieån maïnh vaø giöõ vai troø khoâng theå thieáu trong söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá VN trong töông lai. Vôùi boái caûnh vaø tình hình thöïc teá nhö treân, ñaõ coù söï taùc ñoäng vaø laøm thay ñoåi raát lôùn ñeán coâng taùc thaåm ñònh cho vay DNVVN taïi caùc NHTM, theå hieän ôû caùc ñieåm : - Neàn kinh teá nöôùc ta ñang traûi qua giai ñoaïn khoù khaên, aûnh höôûng raát lôùn ñeán söï toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa caùc DN, ñaëc bieät laø caùc DNVVN. Tuy nhieân, loaïi hình DN naøy vôùi ñònh höôùng phaùt trieån maø VN ñaõ ñeà ra, seõ vaãn laø loaïi hình DN chieám ña soá trong neàn kinh teá neân cuõng ñoàng thôøi laø ñoái töôïng phuïc vuï chính cuûa caùc ngaân haøng. - Khoái löôïng caùc chi nhaùnh, phoøng giao dòch NHTM ñöôïc phaùt trieån daøy ñaëc daãn ñeán caïnh tranh giöõa caùc NHTM ngaøy moät khoác lieät, trong khi löôïng DN hoaït ñoäng toát, coù hieäu quaû thì giôùi haïn, ñaëc bieät trong thôøi ñieåm khoù khaên nhö hieän nay. Vì vaäy, döôùi söùc eùp töø caïnh tranh giöõa caùc NHTM vôùi nhau, ñeå tieáp tuïc phaùt trieån, môû roäng vaø naâng cao naêng löïc caïnh tranh cuûa mình, caùc NHTM khoâng coù caùch gì khaùc hôn laø phaûi khoâng ngöøng taêng tröôûng cho vay DNVVN maø vaãn phaûi ñaûm baûo an toaøn ngay caû khi neàn kinh teá ñang traûi qua giai ñoaïn cöïc kyø khoù khaên, aån chöùa nhieàu ruûi ro. - 34 - Ñieàu naøy ñaët ra cho caùc NHTM phaûi khoâng ngöøng chuù troïng coâng taùc thaåm ñònh cho vay, vöøa ñaûm baûo nhanh choùng giaûi quyeát cho vay ñeå thu huùt khaùch haøng toát, taêng tröôûng dö nôï, vöøa coù theå haïn cheá ruûi ro, traùnh cho vay caùc khaùch haøng coù naêng löïc taøi chính yeáu keùm. 2.2 Thöïc traïng coâng taùc thaåm ñònh cho vay DNVVN taïi caùc ngaân haøng thöông maïi treân ñòa baøn TPHCM : 2.2.1 Tình hình cho vay DNVVN : TP.HCM laø moät thaønh phoá naêng ñoäng vaø laø moät trong nhöõng ñòa phöông coù soá löôïng DNVVN chieám tyû leä cao nhaát nöôùc. Theo Baùo caùo cuûa Cuïc Thoáng keâ TPHCM naêm 2007, soá löôïng DNVVN taïi TPHCM chieám 28% toång soá DNVVN cuûa caû nöôùc. Vì vaäy, taùc giaû xin laáy caùc soá lieäu thöïc traïng veà tín duïng DNVVN treân caû nöôùc laøm cô sôû xem xeùt vaø phaân tích do haïn cheá trong vieäc thu thaäp soá lieäu veà cho vay DNVVN treân ñòa baøn TPHCM. Ñoái töôïng cho vay laø DNVVN taïi caùc NHTM hieän nay khoâng ngöøng taêng qua caùc naêm, caû veà doanh soá laãn dö nôï cho vay, nhieàu NHTM Coå phaàn coù tyû leä cho vay DNVVN chieám treân 70% toång dö nôï, moät soá Chi nhaùnh cuûa NHTM Nhaø nöôùc coù dö nôï cho vay DNVVN ñaït treân 95%. Theo Baùo caùo cuûa Vuï Tín duïng _ NHNN ngaøy 29/09/2008 veà tình hình vay, traû nôï tín duïng cuûa caùc DNVVN thì toång soá DN ñang coøn quan heä tín duïng vôùi ngaân haøng laø 163.673 DN ( chieám treân 50% soá DNVVN ) vôùi toång nguoàn voán kinh doanh laø 482.092 tyû ñoàng; trong ñoù voán töï coù chieám tyû troïng laø 36,25%, voán vay ngaân haøng chieám tyû troïng 45,31%, coøn laïi voán khaùc chieám 18,44%. Voán töï coù bình quaân moät DN ñeán 31/07/2008 laø 1,33 tyû ñoàng, voán vay ngaân haøng bình quaân laø 1,79 tyû ñoàng. - 35 - Cuõng theo Baùo caùo treân, tình hình doanh soá, dö nôï cho vay cuûa caùc NHTM ñoái vôùi DNVVN ñeán 31/07/2008 nhö sau : Baûng 2.4: Tình hình doanh soá, dö nôï cho vay caùc DNVVN taïi caùc NHTM Loaïi hình NHTM Doanh soá cho vay ( tyû ñoàng ) Tyû leä ( % ) 1/ NHTM Nhaø nöôùc 141.816 49 2/NHTM Coå phaàn 139.837 48 3/NH lieân doanh,Chi Nhaùnh NH nöôùc ngoaøi 7.446 3 Toång coäng 289.099 100 Loaïi hình NHTM Dö nôï cho vay ( tyû ñoàng ) Tyû leä ( % ) 1/ NHTM Nhaø nöôùc 170.481 57 2/NHTM Coå phaàn 120.936 40 3/NH lieân doanh,Chi Nhaùnh NH nöôùc ngoaøi 8.053 3 Toång coäng 299.470 100 ( Nguoàn : Vuï tín duïng_ NHNN ngaøy 29/09/2008 ) Qua baûng treân ta thaáy, doanh soá cho vay cuûa caùc NHTM ñoái vôùi DNVVN laø 289.099 tyû ñoàng, trong ñoù, khoái NHTM Nhaø nöôùc laø 141.816 tyû ñoàng, khoái NHTM coå phaàn laø 139.837 tyû ñoàng, vaø khoái NH lieân doanh, chi nhaùnh NH nöôùc ngoaøi laø 7.446 tyû ñoàng. Tyû leä cho vay caùc DNVVN taïi caùc NHTM ñöôïc theå hieän qua bieåu ñoà sau ñaây : - 36 - Bieåu ñoà 2.1 : Tyû leä % doanh soá cho vay DNVVN taïi caùc NHTM TYÛ LEÄ % DOANH SOÁ CHO VAY DNVVN 49% 48% 3% 1 / N H T M Q uo ác do a n h 2 /N H T M C o å p h a àn 3 /N H lie ân do a n h ,C h i N h a ùn h N H n ö ô ùc n g o a øi ( Nguoàn : Vuï tín duïng_ NHNN ngaøy 29/09/2008 ) Qua bieåu ñoà, ta thaáy tyû leä ( % ) doanh soá cho vay DNVVN cuûa khoái NHTM Nhaø nöôùc vaø khoái NHTM Coå phaàn chieám tyû leä ña soá so vôùi Ngaân haøng lieân doanh, Chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi, vôùi caùc tyû leä laàn löôït laø : 49%, 48% vaø 3%. Dö nôï cho vay DNVVN ñeán 31/07/2008 cuûa caùc NHTM ñaït 299.470 tyû ñoàng, chieám 27,3% toång dö nôï cho vay neàn kinh teá, taêng 16,65% so vôùi 31/12/2007 vaø taêng 70,5% so vôùi 31/12/2006. Trong ñoù, cho vay ngaén haïn chieám 73,05%, cho vay daøi haïn chieám 26,95%. Dö nôï trong lónh vöïc noâng nghieäp chieám 5,1%, lónh vöïc coâng nghieäp vaø xaây döïng chieám 38,51%, lónh vöïc thöông maïi, dòch vuï chieám 56,39% treân toång dö nôï. Caùc NHTM Nhaø nöôùc ñi ñaàu trong cho vay caùc DNVVN, ñaït dö nôï 170.481 tyû ñoàng, chieám tyû troïng 57% toång dö nôï, tieáp ñeán laø caùc NHTM coå phaàn vôùi dö nôï ñaït 120.936 tyû ñoàng, chieám 40% toång dö nôï, caùc NH lieân doanh vaø chi - 37 - nhaùnh NH nöôùc ngoaøi ñaït dö nôï 8.053 tyû ñoàng, chieám 3%, ñöôïc theå hieän qua bieåu ñoà sau : Bieåu ñoà 2.2 : Tyû leä % dö nôï cho vay DNVVN taïi caùc NHTM TYÛ LEÄ % DÖ NÔÏ CHO VAY DNVVN 57% 40% 3% 1 / N H T M Q uo ác do a n h 2 /N H T M C o å p h a àn 3 /N H lie ân do a n h ,C h i N h a ùn h N H n ö ô ùc n g o a øi ( Nguoàn : Vuï tín duïng_ NHNN ngaøy 29/09/2008 ) Ngoaøi ra, cuõng theo baùo caùo cuûa Vuï tín duïng NHNN, ñeán 31/07/2008, tyû leä nôï xaáu cuûa toaøn heä thoáng NHTM laø 3,64% ( soá tuyeät ñoái laø 10.886 tyû ñoàng ), taêng 1% so vôùi naêm 2007 vaø giaûm 0,19% so vôùi naêm 2006. Trong ñoù, nôï coù khaû naêng maát voán ( nôï nhoùm 5 ) laø 4.064 tyû ñoàng, chieám 37,3% toång nôï xaáu cuûa caùc TCTD. Ngoaøi ra, khoái NHTM Nhaø nöôùc coù tyû leä nôï xaáu cao nhaát trong toaøn heä thoáng vôùi 4,59% toång dö nôï, NHTM Coå phaàn laø 2,44% vaø ngaân haøng lieân doanh, Chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi laø 1,45% toång dö nôï. Qua soá lieäu baùo caùo töø caùc NHTM cuõng cho thaáy, trong soá caùc DNVVN hieän ñang quan heä tín duïng coù 23%DN ñang hoaït ñoäng kinh doanh coù hieäu quaû, 73,2% DN hoaït ñoäng trung bình, 3,8%DN ñang gaëp khoù khaên trong ñoù coù 1,42%DN coù khaû naêng maát voán. - 38 - Thöïc teá cho thaáy, vôùi tình hình khoù khaên vaø nhieàu bieán ñoäng cuûa neàn kinh teá nhö hieän nay, khaû naêng phaù saûn cuûa caùc DNVVN vaãn coù theå cao, do ñoù, coâng taùc thaåm ñònh cho vay DNVVN ñöôïc ñaëc bieät quan taâm, nhaèm traùnh nhöõng ruûi ro tín duïng aûnh höôûng ñeán keát quaû hoaït ñoäng chung cuûa ngaân haøng. 2.2.2 Nhöõng keát quaû ñaït ñöôïc trong coâng taùc thaåm ñònh cho vay DNVVN cuûa NHTM treân ñò._.ính thöïc tieãn, sinh ñoäng nhaèm taïo söï tích cöïc, chuû ñoäng trong vieäc tieáp thu. Ngoaøi ra, caùc kieán thöùc ñöôïc boài döôõng cuõng caàn ñöôïc môû roäng hôn, khoâng chæ goùi goïn trong coâng taùc chuyeân moân veà thaåm ñònh tín duïng maø coøn lieân quan ñeán - 68 - nhöõng kyõ naêng hoã trôï khaùc khoâng keùm phaàn quan troïng trong quaù trình taùc nghieäp cuûa CBTD nhö : kieán thöùc veà phaùp luaät, khaû naêng giao tieáp öùng xöû vaø ñaøm phaùn vôùi khaùch haøng, khaû naêng nhaän ñònh, ñaùnh giaù khaùch haøng, tinh thaàn traùch nhieäm vaø ñaïo ñöùc ngheà nghieäp… Ngoaøi caùc yeâu caàu ñaùp öùng veà nghieäp vuï chuyeân moân, caùc NHTM cuõng caàn xaây döïng moät ñoäi nguõ nhaân vieân tín duïng coù tinh thaàn laøm vieäc toát, coù yù thöùc traùch nhieäm cao. Caùc NHTM caàn yeâu caàu moãi caùn boä ngaân haøng phaûi luoân töï tu döôõng veà phaåm chaát ñaïo ñöùc, neâu cao yù thöùc traùch nhieäm coâng vieäc. Caùn boä ôû cöông vò caøng cao, caøng phaûi göông maãu trong vieäc tuaân thuû caùc quy cheá cho vay, quy ñònh veà baûo ñaûm tieàn vay vaø caùc quy ñònh khaùc coù lieân quan ñeán cho vay. Song song vôùi yeâu caàu ñeà cao tinh thaàn traùch nhieäm cuûa moãi caùn boä, ñeå goùp phaàn naâng cao tinh thaàn traùch nhieäm cuûa ñoäi nguõ nhaân vieân laøm coâng taùc tín duïng, thaåm ñònh, khuyeán khích ñoäi nguõ nhaân vieân coù naêng löïc laøm vieäc toát, caùc NHTM cuõng caàn coù caùc quy ñònh, chính saùch tuyeån duïng, söû duïng, ñaõi ngoä, taïo ñieàu kieän cho nhaân vieân coù theå phaùt huy ñöôïc naêng löïc laøm vieäc cuûa mình. Muoán laøm ñöôïc ñieàu ñoù, ngaân haøng khoâng chæ chuù yù ñeán vaán ñeà tieàn löông, khen thöôûng, ñaõi ngoä, maø ñieàu quan troïng laø caàn taïo cho nhaân vieân moät moâi tröôøng laøm vieäc toát, taïo cho nhaân vieân quyeàn töï chuû trong nhöõng coâng vieäc ñöôïc giao phoù, coù nhö theá môùi phaùt huy ñöôïc tinh thaàn laøm vieäc vaø traùch nhieäm ñoái vôùi coâng vieäc. Ñoàng thôøi phaûi coù cheá ñoä thöôûng phaït phaân minh, caàn thieát phaûi coù hình thöùc xöû phaït thích ñaùng nhöõng caù nhaân ñeå xaûy ra ruûi ro do yeáu toá chuû quan laøm aûnh höôûng ñeán keát quaû kinh doanh vaø uy tín cuûa ngaân haøng. - 69 - 3.2.2.2 Taêng cöôøng khaû naêng thu thaäp, tieáp caän vaø xöû lyù thoâng tin : Ñeå khaû naêng thu thaäp vaø tieáp caän thoâng tin ñöôïc thuaän lôïi, caùc NHTM caàn : - Xaây döïng heä thoáng coâng ngheä thoâng tin hieän ñaïi giuùp cho vieäc chia seû thoâng tin trong noäi boä ngaân haøng ñöôïc deã daøng, nhanh choùng. Ñaây laø giaûi phaùp quan troïng vì hieän nay, caùc NHTM ñeàu coù nhieàu Chi nhaùnh, Phoøng giao dòch ôû nhieàu nôi, neân raát caàn coù söï chia seû thoâng tin ñeå toaøn boä heä thoáng coù theå caäp nhaät kòp thôøi caùc thay ñoåi quan troïng, coù lieân quan ñeán coâng taùc cho vay. - Thöôøng xuyeân kieåm tra, baûo trì, baûo döôõng, kòp thôøi thay theá, boå sung khi caàn thieát caùc thieát bò coâng ngheä bò hö hoûng. Muïc ñích ñeå ñaûm baûo vieäc thu thaäp, tieáp caän thoâng tin ñöôïc oån ñònh trong moïi tröôøng hôïp, traùnh tình traïng hö hoûng, daãn ñeán uøn taéc, aûnh höôûng ñeán vieäc thaåm ñònh cho vay nhö khoâng vaán tin ñöôïc CIC khaùch haøng, khoâng truy caäp ñöôïc thoâng tin tìm hieåu veà phöông aùn.. - Ngoaøi vieäc tieáp caän vaø thu thaäp thoâng tin qua caùc phöông tieän kyõ thuaät coâng ngheä hieän ñaïi, vieäc khai thaùc caùc nguoàn thoâng tin truyeàn thoáng nhö caùc cô quan ban ngaønh Nhaø nöôùc, töø ñieàu tra thaêm doø thò tröôøng..cuõng quan troïng khoâng keùm, nhaát laø khi chích saùch, quy ñònh ôû nöôùc ta veà coâng khai, minh baïch trong cung caáp thoâng tin coøn nhieàu haïn cheá. Vì vaäy, vieäc hình thaønh boä phaän chuyeân traùch thu thaäp caùc thoâng tin qua caùc keânh nhö vaäy laø raát caàn thieát, giuùp ngaân haøng nhanh choùng coù ñöôïc nhöõng thoâng tin môùi nhaát vaø ñaùng tin caäy ñeå phuïc vuï cho coâng taùc cho vay. - Trong tröôøng hôïp caàn thieát, caùc NHTM cuõng caàn maïnh daïn lieân keát hoaëc mua caùc thoâng tin quan troïng töø caùc coâng ty chuyeân khai thaùc thoâng tin nhö caùc coâng ty nghieân cöùu thò tröôøng..khi khaû naêng thu thaäp thoâng tin cuûa NHTM bò haïn cheá. - Beân caïnh vieäc chuù troïng coâng taùc thu thaäp vaø tieáp caän thoâng tin, caùc NHTM cuõng caàn thaønh laäp boä phaän chuyeân traùch saøng loïc, xöû lyù caùc thoâng tin thu thaäp, - 70 - ñeå coù ñöôïc nhöõng nhaän ñònh chính xaùc, töø ñoù, tö vaán goùp phaàn ñieàu chænh chính saùch, ñònh höôùng cho vay phuø hôïp vôùi tình hình môùi. 3.2.2.3 Caûi tieán cô cheá chính saùch phuø hôïp vôùi tình hình môùi : - Thöïc hieän trieät ñeå chuyeân moân hoùa boä phaän thaåm ñònh cho vay. Vôùi taàm quan troïng cuûa thaåm ñònh cho vay, vieäc phaân taùch boä phaän tín duïng thaønh caùc boä phaän chuyeân moân khaùc nhaèm giaûm thieåu tieâu cöïc, haïn cheá ruûi ro chuû quan laø giaûi phaùp caàn thieát vaø raát quan troïng. Tham khaûo moät soá ngaân haøng noåi tieáng Thaùi Lan nhö Bangkok Bank vaø Siam Commercial Bank, nhaän thaáy boä phaän cho vay ñöôïc phaân taùch raát chi tieát, goàm nhieàu khaâu nhö : tieáp xuùc khaùch haøng/ phaân tích tín duïng/thaåm ñònh tín duïng/ñaùnh giaù ruûi ro/ quyeát ñònh cho vay/thuû tuïc giaáy tôø hôïp ñoàng/ñaùnh giaù chaát löôïng, xem laïi khoaûn vay. Taïi Vieät Nam, coù theå thöïc hieän chuyeân moân hoùa boä phaän tín duïng thaønh caùc boä phaän nhö : + Boä phaän quan heä khaùch haøng : taäp trung chuû yeáu vaøo caùc hoaït ñoäng tieáp thò, tieáp xuùc khaùch haøng, khôûi taïo tín duïng. + Boä phaän quaûn lyù ruûi ro tín duïng : thöïc hieän thaåm ñònh tín duïng ñoäc laäp vaø ñöa ra caùc yù kieán veà caáp tín duïng, cuõng nhö giaùm saùt quaù trình thöïc hieän caùc quyeát ñònh tín duïng cuûa boä phaän quan heä khaùch haøng. + Boä phaän taùc nghieäp : thöïc hieän löu tröõ hoà sô, nhaäp heä thoáng maùy tính vaø quaûn lyù khoaûn vay. Vieäc thöïc hieän cô cheá treân cuõng seõ giuùp giaûm taûi cho CB thaåm ñònh cho vay, giuùp hoï coù theâm nhieàu thôøi gian ñeå chuyeân taâm vôùi coâng vieäc, nghieân cöùu vaø hoaøn thieän caùc kyõ naêng caàn thieát nhaèm thaåm ñònh cho vay ñaït chaát löôïng vaø hieäu quaû hôn. - 71 - - Hình thaønh boä phaän chuyeân gia haøng ñaàu veà caùc lónh vöïc kinh teá. Nhieäm vuï cuûa boä phaän naøy laø ñònh kyø ñöa ra caùc baùo caùo phaân tích, ñaùnh giaù toång quan veà neàn kinh teá theá giôùi cuõng nhö trong nöôùc, xu höôùng phaùt trieån cuõng nhö caùc taùc ñoäng cuûa noù ñeán hoaït ñoäng cho vay cuûa ngaân haøng, töø ñoù coù nhöõng tham möu kòp thôøi trong xaây döïng, ñieàu chænh chính saùch vaø ñònh höôùng chieán löôïc tín duïng phuø hôïp. - Khoâng ngöøng hoaøn thieän heä thoáng vaên baûn, cheá ñoä vaø caûi tieán coâng taùc trieån khai vaên baûn. Treân cô sôû caùc quy ñònh cuûa Nhaø nöôùc, cuûa NHNN VN, caùc NHTM caàn khoâng ngöøng hoaøn thieän heä thoáng vaên baûn cuûa mình, kòp thôøi ban haønh höôùng daãn caùc vaên baûn, cheá ñoä coù lieân quan ñeå aùp duïng thoáng nhaát trong toaøn heä thoáng. Ngoaøi ra, ñeå caùc chính saùch, quy ñònh ñöôïc thöïc hieän moät caùch ñoàng boä, ñaày ñuû, chính xaùc; caùc NHTM caàn xaây döïng quy trình höôùng daãn chi tieát vieäc trieån khai vaên baûn, traùnh giao phoù traùch nhieäm naøy cho caùc laõnh ñaïo phoøng ban, chi nhaùnh töï thöïc hieän, daãn ñeán tình traïng moãi ngöôøi trieån khai moãi kieåu, deã gaây ruûi ro cho ngaân haøng, ñaëc bieät laø caùc chuû tröông, chính saùch lôùn. Coù nhö vaäy, coâng taùc trieån khai vaên baûn môùi thaät söï khoa hoïc, chaát löôïng, saâu saùt, ñaûm baûo moïi caùn boä nghieäp vuï naém vöõng vaø thöïc hieän nhanh choùng. - Xaây döïng vaø hoaøn thieän boä phaän thaåm ñònh ruûi ro ñoäc laäp. Boä phaän thaåm ñònh ruûi ro ñoäc laäp caàn ñöôïc xaây döïng theo höôùng ñuû taâm vaø ñuû taàm, ñuùng vôùi vai troø laø choát chaën cuoái cuøng trong quaù trình thaåm ñònh. Muoán vaäy, boä phaän naøy phaûi ñöôïc ñaûm traùch bôûi caùc caù nhaân nhieàu kinh nghieäm, coù baûn lónh vaø chính kieán, coù taâm vôùi ngheà, gioûi nghieäp vuï chuyeân moân vaø coù tinh thaàn hoïc hoûi, thöôøng xuyeân caäp nhaät nhöõng kieán thöùc môùi nhaèm ñaùp öùng nhu caàu kieåm soaùt ruûi ro maø ngaân haøng ñaõ ñaët ra. - 72 - Beân caïnh ñoù, ñeå boä phaän naøy thöïc söï phaùt huy ñöôïc hieäu quaû, raát caàn coù cô cheá, chính saùch roõ raøng, phuø hôïp, ñuû maïnh nhaèm trao quyeàn nhieàu hôn cuõng nhö taùch bieät haún boä phaän naøy vôùi caùc boä phaän chuyeân moân khaùc, ngay caû vôùi caùc caáp laõnh ñaïo, coù nhö vaäy, coâng taùc thaåm ñònh ruûi ro ñoäc laäp môùi ñi vaøo thaät chaát, hieäu quaû hôn. 3.2.2.4 Chuù troïng thaåm ñònh naêng löïc, ñieàu haønh cuûa laõnh ñaïo DN : Ñeå vieäc thaåm ñònh naêng löïc, ñieàu haønh DN ñaït hieäu quaû cao, tröôùc tieân CB thaåm ñònh caàn thu thaäp, khai thaùc moïi thoâng tin veà DN thoâng qua caùc keânh: caùc ñoái taùc DN, CIC, caùc cô quan ban ngaønh, caùc moái quan heä caù nhaân.. Trong ñieàu kieän haïn heïp veà thoâng tin coù ñöôïc, vieäc CB thaåm ñònh tieáp caän thöïc teá ñôn vò coù yù nghóa voâ cuøng quan troïng, hoã trôï raát nhieàu cho coâng taùc thaåm ñònh naêng löïc ñieàu haønh DN. Vì vaäy, ñeå vieäc naøy ñaït hieäu quaû, CB thaåm ñònh caàn chuaån bò caùc noäi dung sau : - Tìm hieåu kinh nghieäm, trình ñoä chuyeân moân cuûa ban laõnh ñaïo DN. Kinh nghieäm caøng nhieàu cuøng vôùi trình ñoä chuyeân moân caøng cao thì khaû naêng laõnh ñaïo DN cuûa ñoäi nguõ laõnh ñaïo caøng toát. Trong giai ñoaïn caïnh tranh gay gaét nhö hieän nay, raát caàn nhaø laõnh ñaïo ngoaøi kinh nghieäm doài daøo, coøn phaûi coù tri thöùc, trình ñoä môùi coù theå quaûn lyù toát, naém baét vaø öùng phoù kòp thôøi vôùi caùc thay ñoåi cuûa thò tröôøng. - Caùch thöùc quaûn lyù cuûa ngöôøi laõnh ñaïo cao nhaát vaø ban ñieàu haønh coù khoa hoïc vaø ñöôïc söï uûng hoä cuûa taäp theå hay khoâng. Ñaây cuõng laø yeáu toá quan troïng vì vieäc quaûn lyù hôïp lyù seõ taïo ñöôïc söï oån ñònh trong nhaân söï, thoáng nhaát, ñoaøn keát cuûa caû taäp theå, kieàm cheá möùc taêng chi phí, quaûn lyù chaët cheõ caùc khoaûn nôï cuûa khaùch haøng, qua ñoù laøm taêng doanh thu, lôïi nhuaän, goùp phaàn cho DN hoaït ñoäng coù hieäu quaû, coù theå toàn taïi vaø phaùt trieån xa hôn. - 73 - - Nhöõng bieán ñoäng veà nhaân söï laõnh ñaïo cuûa DN. Vieäc caùc nhaân söï gioûi rôøi khoûi hoaëc vaøo laøm coâng ty cuõng giuùp CB thaåm ñònh coù theå ñaùnh giaù ñöôïc naêng löïc ñieàu haønh, quaûn lyù cuûa DN. - Moät yeáu toá caàn chuù yù khoâng keùm khi thaåm ñoù laø ñaùnh giaù tính thieän chí cuûa khaùch haøng. Yeáu toá naøy coù yù nghóa raát quan troïng vì khaùch haøng caøng thieän chí, hôïp taùc toát vôùi ngaân haøng thì quaù trình cho vay cuûa ngaân haøng seõ coù nhieàu thuaän lôïi thaäm chí khi DN ñang gaëp khoù khaên nhaát. Ngöôïc laïi, vieäc cho vay cuõng seõ raát khoù khaên cho ngaân haøng khi tình hình DN khoâng ñeán noãi xaáu nhöng DN thieáu thieän chí hôïp taùc vôùi ngaân haøng. Caùc CB thaåm ñònh thöôøng chæ chuù yù ñeán caùc DN ñang vaø ñaõ töøng bò nôï quaù haïn maø ít quan taâm ñeán caùc DN coù lòch söû traû nôï toát hoaëc chöa töøng quan heä vôùi ngaân haøng. Thöïc teá khoâng phaûi DN naøo coù lòch söû traû nôï xaáu cuõng khoâng coù thieän chí vaø DN traû nôï toát hoaëc chöa vay ngaân haøng thì tính thieän chí cao. Do ñoù, söï thieän chí naøy caàn phaûi ñöôïc CB thaåm ñònh ñeà cao, aùp duïng ñoái vôùi moïi khaùch haøng vaø ñoøi hoûi CB thaåm ñònh phaûi coù nhieàu kinh nghieäm, khaû naêng quan saùt, nhaän ñònh tinh teá, saâu saùt, nhaïy caûm khi tieáp xuùc khaùch haøng, vì khoâng chæ thaåm ñònh tröôùc vaø trong quaù trình cho vay ( thôøi ñieåm DN ñang caàn söï hoã trôï cuûa ngaân haøng ) maø nhaän ñònh söï thieän chí, hôïp taùc cuûa khaùch haøng trong tröôøng hôïp ruûi ro xaûy ra ( neáu coù ). 3.2.2.5 Naâng cao naêng löïc thaåm ñònh phöông aùn vaø TSÑB : - Naâng cao naêng löïc thaåm ñònh phöông aùn. Thaåm ñònh tín duïng laø khaâu quan troïng nhaát trong quy trình cho vay vì qua keát quaû thaåm ñònh tín duïng, caùc caáp laõnh ñaïo ngaân haøng coù theå ñöa ra quyeát ñònh cho vay hay khoâng treân cô sôû ñeà xuaát cuûa CBTD keát hôïp vôùi caân nhaéc möùc ñoä ruûi ro cuûa phöông aùn, cuõng nhö khaû naêng taøi chính vaø thieän chí cuûa khaùch haøng. - 74 - Ñeå naâng cao chaát löôïng thaåm ñònh phöông aùn, ngaân haøng caàn quan taâm ñuùng möùc ñeán coâng taùc thaåm ñònh, cuï theå : + Boá trí nhöõng caùn boä thaåm ñònh coù trình ñoä, kinh nghieäm, naêng löïc veà nghieäp vuï tín duïng. + Cung caáp, hoã trôï caùc trang thieát bò, phöông tieän ñeå CB thaåm ñònh coù theå truy caäp, tìm kieám vaø saøng loïc thoâng tin coù lieân quan ñeán döï aùn moät caùch deã daøng, thuaän lôïi. + Thöôøng xuyeân toå chöùc caùc buoåi hoïc, khoùa hoïc veà thaåm ñònh phöông aùn, döï aùn ñeå CB nghieäp vuï caäp nhaät kieán thöùc, thoâng tin, trau doài kyõ naêng thaåm ñònh. + Trong ñieàu kieän coù theå, caàn taùch chi tieát boä phaän thaåm ñònh theo caùc lónh vöïc lôùn maø ngaân haøng thöôøng cho vay, ví duï nhö boä phaän thaåm ñònh chuyeân veà lónh vöïc xaây laép, xaây döïng, hay boä phaän chuyeân veà thöông nghieäp, thuûy haûi saûn… vì thöïc teá khoâng phaûi CB thaåm ñònh naøo cuõng coù theå am hieåu moïi lónh vöïc kinh doanh. Do vaäy, vieäc chia taùch nhö treân seõ giuùp CB thaåm ñònh coù ñieàu kieän chuyeân saâu hôn nghieäp vuï thaåm ñònh cuûa mình. + Thieát laäp vaø khoâng ngöøng hoaøn thieän quy trình, höôùng daãn thaåm ñònh phöông aùn, caøng chi tieát caøng toát, ñeå chaát löôïng thaåm ñònh ñöôïc ñoàng boä, naâng cao, traùnh söï cheânh leäch, khaäp khieãng veà trình ñoä giöõa caùc CB thaåm ñònh seõ aûnh höôûng nhaát ñònh ñeán hieäu quaû thaåm ñònh. + Ngoaøi ra, ngaân haøng cuõng caàn aùp duïng coâng ngheä phaàn meàm veà thaåm ñònh döï aùn nhaèm nhanh choùng xöû lyù caùc thoâng soá coù lieân quan ñeå ra caùc keát quaû chính xaùc. Ñoái vôùi CB thaåm ñònh, ñeå coâng taùc thaåm ñònh döï aùn ñaït hieäu quaû, cuõng caàn chuù yù caùc vaán ñeà sau : - 75 - + Khi thaåm ñònh döï aùn ôû caùc lónh vöïc khaùc nhau, caùn boä caàn tích cöïc tham khaûo, tìm hieåu caùc thoâng tin coù lieân quan ñeå coù caùc nhaän ñònh toång quan veà phöông aùn vay voán khaùch haøng. Vieäc phaân tích ngaønh coù vai troø quan troïng vì noù cho thaáy trieån voïng phaùt trieån trong töông lai vaø tính khaû thi cuûa döï aùn. Caùc noäi dung caàn quan taâm khi phaân tích ngaønh :  Xu höôùng phaùt trieån cuûa ngaønh : xaùc ñònh nhu caàu thò tröôøng veà lónh vöïc naøy hieän giôø ra sao, toác ñoä taêng tröôûng trong quaù khöù, hieän taïi vaø töông lai.  Tình hình thò phaàn cuûa caùc ñoái thuû caïnh tranh cuõng nhö cuûa khaùch haøng: xem xeùt vò theá , khaû naêng caïnh tranh, öu nhöôïc ñieåm cuûa khaùch haøng treân thò tröôøng hieän nay, tieàm löïc cuûa caùc ñoái thuû caïnh tranh.  Chuû tröông, chính saùch cuûa chính phuû ñoái vôùi ngaønh ngheà naøy : nhaän ñònh caùc yeáu toá, xu höôùng thuaän lôïi hay baát lôïi cho hoaït ñoäng cuûa khaùch haøng trong töông lai. + Hieäu quaû cuûa phöông aùn laø nguoàn thu chính traû nôï ngaân haøng neân khi phaân tích, caàn traùnh taâm lyù chuû quan do quaù quan taâm vaøo taøi saûn baûo ñaûm, daãn ñeán boû qua caùc yeáu toá quan troïng cuûa phöông aùn nhö : tính khaû thi, nguoàn traû nôï. + Xaùc ñònh kyø haïn traû nôï vay phuø hôïp. Ñaây laø yeáu toá raát quan troïng, vì neáu xaùc ñònh voøng quay voán cuûa phöông aùn khoâng ñuùng vôùi kyø haïn traû nôï seõ laøm maát ñi tính hieäu quaû cuûa phöông aùn vaø aûnh höôûng raát nhieàu ñeán khaû naêng traû nôï cuûa khaùch haøng. Vì vaäy, CB thaåm ñònh caàn xaùc ñònh chính xaùc voøng quay voán cuûa DN, theo ñoù, voøng quay voán baét ñaàu töø thôøi ñieåm DN coù tieàn maët – mua nguyeân vaät lieäu – saûn phaåm dôû dang – thaønh phaåm – baùn haøng – caùc khoaûn phaûi thu – tieàn maët, taát caû keùo daøi trong bao laâu, nhaèm ñaûm baûo khi DN thu ñöôïc tieàn haøng veà cuõng laø luùc thanh toaùn nôï cho ngaân haøng. - 76 - Ngoaøi ra, CB thaåm ñònh cuõng caàn maïnh daïn tö vaán, thuyeát phuïc khaùch haøng chaáp nhaän vay vôùi thôøi haïn vay töông öùng vôùi voøng quay voán cuûa phöông aùn, ñaëc bieät trong caùc tröôøng hôïp voøng quay voán cuûa khaùch haøng nhanh, ñeå ñaûm baûo voán vay ñöôïc söû duïng ñuùng muïc ñích vaø phaùt huy hieäu quaû. Bôûi leõ, khaùch haøng thöôøng coù xu höôùng thích vay thôøi gian daøi hôn voøng quay voán caøng laâu caøng toát ñeå chieám duïng voán nhöng nhö vaäy seõ raát ruûi ro cho ngaân haøng. - Naâng cao khaû naêng thaåm ñònh TSÑB. Ñeå coâng taùc thaåm ñònh TSBÑ ñaït chaát löôïng, vöøa ñaûm baûo quyeàn lôïi cho khaùch haøng, vöøa khoâng gaây thieät haïi cho ngaân haøng, caùc NHTM caàn thöïc hieän caùc giaûi phaùp sau : Trong ñieàu kieän coù theå, caùc NHTM neân thaønh laäp coâng ty tröïc thuoäc chuyeân traùch thaåm ñònh giaù. Vieäc ra ñôøi coâng ty naøy seõ giuùp cho coâng taùc thaåm ñònh taøi saûn ñöôïc chaët cheõ hôn bôûi söï raøng buoäc cuûa caùc quy trình, quy ñònh chi phoái, chuyeân nghieäp hôn do ñöôïc trang bò caùc coâng ngheä, kyõ thuaät hieän ñaïi giuùp cho vieäc thaåm ñònh chính xaùc hôn. Beân caïnh ñoù, CB thaåm ñònh cuõng coù ñieàu kieän ñöôïc ñaøo taïo, taêng cöôøng caùc kyõ naêng thaåm ñònh caàn thieát nhaèm ñaùp öùng cho caùc nhu caàu ñònh giaù taøi saûn coù yeáu toá phöùc taïp, giaù trò cao. Ngoaøi ra, vieäc ngaân haøng coù coâng ty thaåm ñònh chuyeân traùch cuõng giuùp cho vieäc thaåm ñònh ñöôïc tieán haønh nhanh hôn do CB thaåm ñònh khoâng phaûi thöïc hieän caùc coâng vieäc khaùc, ñoàng thôøi cuõng taïo ñöôïc nieàm tin nôi khaùch haøng bôûi tính chuyeân nghieäp, chính xaùc vaø khaùch quan. Trong tröôøng hôïp chöa coù ñieàu kieän thaønh laäp coâng ty chuyeân traùch thaåm ñònh giaù, caùc NHTM caàn taùch haún rieâng bieät boä phaän tín duïng vaø thaåm ñònh taøi saûn. Theo moâ hình ñoù, CBTD khoâng thöïc hieän coâng vieäc thaåm ñònh taøi saûn vaø ngöôïc laïi, CB thaåm ñònh taøi saûn cuõng khoâng laøm coâng taùc cho vay ñeå traùnh tình - 77 - traïng choàng cheùo, phuï thuoäc laãn nhau trong quaù trình taùc nghieäp, deã daãn ñeán söï caáu keát, thoûa hieäp veà giaù trò ñònh giaù, aûnh höôûng ñeán keát quaû thaåm ñònh taøi saûn nhö ôû Vietinbank vaø Agribank hieän nay. Vieäc taùch haún thaønh hai boä phaän nhö treân cuõng giuùp cho CB thaåm ñònh coù thôøi gian ñeå nghieân cöùu, tham khaûo giaù thò tröôøng, töø ñoù, thöïc hieän coâng taùc thaåm ñònh ñöôïc nhanh hôn, chính xaùc vaø hieäu quaû hôn. + Caùc NHTM cuõng caàn quan taâm vaø khoâng ngöøng ñaøo taïo, naâng cao naêng löïc chuyeân moân thaåm ñònh taøi saûn, ñaëc bieät laø kieán thöùc veà phaùp luaät cho CB thaåm ñònh baèng caùc khoùa ñaøo taïo thöôøng xuyeân, ngaén vaø daøi haïn, ñaûm baûo cho CB thaåm ñònh ñöôïc caäp nhaät vaø taêng cöôøng kieán thöùc coù lieân quan nhaèm ñaùp öùng cho nhu caàu thaåm ñònh taøi saûn ngaøy caøng cao, phöùc taïp vaø ña daïng. + Beân caïnh ñoù, ngaân haøng caàn xaây döïng caùc quy ñònh, quy trình höôùng daãn nhaän vaø thaåm ñònh taøi saûn chi tieát, chaët cheõ ñeå giuùp cho CB thaåm ñònh coù cô sôû thöïc hieän, traùnh taâm lyù laøm vieäc qua loa, sô saøi, luùng tuùng, chuû quan, deã daãn ñeán ruûi ro, thieät haïi cho ngaân haøng. Veà phía caùc CB thaåm ñònh, khi tieán haønh thaåm ñònh taøi saûn, caàn chuù yù nhöõng ñieåm sau : + Chuù yù tính hôïp phaùp cuûa taøi saûn, xem taøi saûn coù bò tranh chaáp, kieän tuïng hay naèm trong quy hoaïch gì khoâng. Chæ vôùi vieäc thaåm ñònh thoâng qua giaáy tôø vaø thöïc teá xem xeùt, trong ñieàu kieän hieän nay, CB thaåm ñònh khoù coù theå thöïc hieän thaåm ñònh yeáu toá naøy moät caùch an toaøn hieäu quaû, hay döïa treân cam keát cuûa khaùch haøng maø phaûi coá gaéng thuyeát phuïc khaùch haøng chaáp nhaän laäp thuû tuïc xaùc minh thoâng tin taøi saûn taïi Phoøng TN&MT Quaän. Coù nhö vaäy môùi ñaûm baûo tính phaùp lyù cuûa taøi saûn, baûo veä quyeàn lôïi cho ngaân haøng. - 78 - + Ngoaøi ra, khaû naêng phaùt maõi taøi saûn cuõng laø yeáu toá maø CB thaåm ñònh caàn quan taâm. Ñoái vôùi taøi saûn chuyeân duøng nhö maùy moùc kyõ thuaät cao chæ coù theå duøng cho moät soá ngaønh, hay haøng hoùa, vaät tö ñaëc bieät ít ngöôøi duøng, seõ coù khaáu hao voâ hình cao neân duø coù giaù trò cao cuõng khoù coù theå ñònh giaù cao do khaû naêng phaùt maïi thaáp. Ñaëc bieät ñoái vôùi taøi saûn theá chaáp laø nhaø, ñaát, khoâng phaûi taøi saûn naøo cuõng ñeàu coù tính deã chuyeån nhöôïng. Tính khaû maïi cuûa taøi saûn cao hay thaáp phuï thuoäc nhieàu vaøo caùc yeáu toá nhö vò trí ( heûm lôùn, heûm nhoû, gaàn chôï hay trung taâm gì khoâng, coù rôi vaøo caùc vò trí xaáu nhö ngaõ ba, hoá ga…), dieän tích ( lôùn, nhoû), keát caáu ( ñaàu voi ñuoâi chuoät hay nôû haäu, dieän tích beà ngang roäng hay nhoû, chieàu ngang vaø daøi coù caân ñoái hay khoâng ), giaù trò ( raát cao, cao hay vöøa.. ). + Ñoái vôùi nhöõng taøi saûn coù giaù trò lôùn, phöùc taïp, vaø coù tính chuyeân duøng cao, CB thaåm ñònh caàn yeâu caàu thueâ nhöõng cô quan chuyeân moân ñaùnh giaù taøi saûn ñeå laøm cô sôû phaùp lyù ñònh giaù, vöøa baûo veä quyeàn lôïi cho baûn thaân , vöøa haïn cheá caùc ruûi ro coù theå xaûy ra cho ngaân haøng. + Ngoaøi ra, ñoái vôùi moät soá taøi saûn ñaëc bieät chuyeân duïng, quyù hieám, caàn thaåm ñònh xem taøi saûn coù ñöôïc pheùp giao dòch hay khoâng, baèng caùch ñoái chieáu vôùi danh muïc taøi saûn bò haïn cheá vaø caám giao dòch cuûa Nhaø nöôùc, hoaëc yeâu caàu beân baûo ñaûm xuaát trình boå sung caùc loaïi vaên baûn cuûa phaùp luaät neâu roõ taøi saûn ñoù ñöôïc pheùp giao dòch bình thöôøng. 3.2.2.6 Chuù troïng coâng taùc chaám ñieåm, xeáp haïng tín duïng DN : Vieäc nhaän dieän vaø haïn cheá cho vay ngay töø ñaàu ñoái vôùi caùc khaùch haøng keùm naêng löïc vaãn toát hôn laø phaùt hieän khaùch haøng keùm naêng löïc sau khi ñaõ giaûi ngaân cho vay.Vì vaäy, raát caàn xem troïng coâng taùc chaám ñieåm, xeáp haïng tín duïng DN tröôùc khi quyeát ñònh cho vay ñoái vôùi khaùch haøng. - 79 - Ñeå coâng taùc chaám ñieåm, xeáp haïng tín duïng DN ñaït hieäu quaû, caùc NHTM caàn thöïc hieän caùc coâng taùc sau : + Hoaøn thieän heä thoáng chaám ñieåm xeáp haïng tín duïng DN theo höôùng boå sung ñaày ñuû caùc chæ tieâu taøi chính, vôùi caùc thang ñieåm coù khoaûng caùch ngaén nhaèm chaám ñieåm vaø xeáp haïng DN ñuùng thöïc traïng, traùnh cho ra keát quaû xeáp haïng truøng khôùp giöõa caùc ñôn vò coù tình hình taøi chính khaùc nhau töông ñoái. Veà phöông dieän ñaùnh giaù phi taøi chính, caàn ñöa ra caùc chæ tieâu cuï theå, deã hieåu, deã ño löôøng vaø ñaùnh giaù, ñeå coâng taùc chaám ñieåm ñöôïc chính xaùc, traùnh tình traïng sô saøi, qua loa, öôùc löôïng khi thöïc hieän. + Naâng cao tinh thaàn traùch nhieäm cuûa CB khi thöïc hieän coâng taùc chaám ñieåm vaø xeáp haïng tín duïng DN. Muoán vaäy, caàn coù caùc quy ñònh, cheá taøi nghieâm khaéc ñeå buoäc caùc caù nhaân coù traùch nhieäm thöïc hieän coâng taùc chaám ñieåm, xeáp haïng DN phaûi tuaân thuû ñuùng quy trình chaám ñieåm, ñaûm baûo tính khaùch quan, trung thöïc cuûa keát quaû chaám ñieåm. Ngoaøi ra, caàn thieát phaûi xaây döïng chöông trình chaám ñieåm vaø xeáp haïng tín duïng mang tính chuyeân nghieäp cao theo höôùng töï ñoäng hoaù, lieân keát vôùi heä thoáng quaûn lyù maïng cuûa ngaân haøng, traùnh tình traïng thöïc hieän vaø löu tröõ thuû coâng nhö hieän nay, ñeå coâng taùc kieåm tra, giaùm saùt thöïc hieän ñöôïc phaùt huy hieäu quaû. 3.2.3 Caùc giaûi phaùp aùp duïng taïi DNVVN : 3.2.3.1 Caàn xem troïng coâng taùc thöïc hieän BCTC : Ñeå giuùp ngaân haøng coù theå thaåm ñònh taøi chính thuaän lôïi vaø naâng cao söï tin töôûng ñoái vôùi DN, caùc DNVVN caàn naâng cao chaát löôïng coâng taùc cung caáp soá lieäu taøi chính cho ngaân haøng. Muoán vaäy, laõnh ñaïo DN phaûi laø nhöõng ngöôøi ñaàu tieân nhaän thöùc ñöôïc taàm quan troïng cuûa coâng taùc naøy baèng caùc bieän phaùp: - 80 - - Caùc chuû DN VN caàn phaûi töï trang bò kieán thöùc veà taøi chính ñeå tröôùc tieân coù theå hieåu veà noù vaø sau laø thay ñoåi caùch nhìn nhaän trong vieäc laäp BCTC. - Hoaøn thieän boä phaän keá toaùn theo höôùng chuyeân nghieäp hoùa, coù ñuû naêng löïc trình ñoä chuyeân moân ñeå coù theå giaûi quyeát toát caùc coâng vieäc thuoäc phaïm vi traùch nhieäm cuûa mình nhö : laäp caùc BCTC moät caùch chính xaùc treân cô sôû phaùp lyù, chöùng töø vöõng vaøng; tö vaán cho laõnh ñaïo DN trong quaù trình hoaït ñoäng kinh doanh sao cho baøi baûn, hôïp phaùp. Ñoàng thôøi, boä phaän keá toaùn cuõng caàn coù khaû naêng giaûi trình caùc thaéc maéc cuûa NHTM veà soá lieäu BCTC moät caùch troâi chaûy, thuyeát phuïc. - Tuaân thuû caùc quy ñònh veà haïch toaùn, keá toaùn thu chi trong hoaït ñoäng kinh doanh moät caùch minh baïch, roõ raøng. Coâng taùc laäp BCTC chæ coù theå ñöôïc caûi thieän neáu caùc soá lieäu ñaàu vaøo laø chính xaùc treân cô sôû caùc hoùa ñôn, chöùng töø hôïp phaùp. Do ñoù, beân caïnh söï tö vaán, hoã trôï cuûa boä phaän keá toaøn, thì vai troø vaø nhaän thöùc cuûa laõnh ñaïo DN coù yù nghóa quyeát ñònh. 3.2.3.2 Naâng cao trình ñoä, kieán thöùc quaûn lyù : Ñeå coù theå tieáp caän nguoàn voán vay ngaân haøng thuaän lôïi hôn, caùc DN VN caàn taêng cöôøng khaû naêng thuyeát phuïc ngaân haøng baèng caùch laäp phöông aùn vay mang tính khaû thi cao vaø khaû naêng trình baøy, dieãn giaûi vaán ñeà moät caùch troâi chaûy, coù cô sôû. Muoán vaäy, caùc DN caàn thöïc hieän caùc giaûi phaùp sau : - Naâng cao trình ñoä kieán thöùc chuyeân moân, kieán thöùc toång quaùt cuûa ñoäi nguõ laõnh ñaïo DN ñeå coù theå trao ñoåi, thuyeát trình vôùi ngaân haøng, nhaèm taêng cöôøng khaû naêng thuyeát phuïc ngaân haøng trong vieäc thaåm ñònh cho vay DN. - Xaây döïng ñoäi nguõ chuyeân moân gioûi nghieäp vuï ñeå vieäc laäp phöông aùn mang tính khaû thi cao, saùt vôùi hoaïch ñònh kinh doanh thöïc teá maø ñôn vò ñaõ laäp ra. - 81 - KEÁT LUAÄN CHÖÔNG 3 Vôùi phöông höôùng môû roäng vaø phaùt trieån cuûa ngaønh ngaân haøng trong thôøi gian saép tôùi, heä thoáng NHTM VN noùi chung vaø treân ñòa baøn TP.HCM noùi rieâng seõ tieáp tuïc ñaåy maïnh coâng taùc cho vay, ñaëc bieät ñoái vôùi DNVVN. Ñeå hoaït ñoäng beàn vöõng vaø an toaøn trong boái caûnh kinh teá coøn khoù khaên, chöùa ñöïng nhieàu ruûi ro, caùc NHTM caàn khoâng ngöøng khaéc phuïc caùc haïn cheá ñang toàn taïi trong coâng taùc tín duïng cuûa mình baèng caùc giaûi phaùp nhaèm naâng cao hieäu quaû thaåm ñònh cho vay nhö : naâng cao naêng löïc trình ñoä chuyeân moân, ñaïo ñöùc cuûa ñoäi nguõ CB laøm coâng taùc tín duïng, taêng cöôøng khaû naêng thu thaäp, xöû lyù thoâng tin phuïc vuï cho vieäc thaåm ñònh vaø caûi tieán cô cheá chính saùch, quy trình, quy ñònh theo höôùng chaët cheõ, chuyeân nghieäp, nhaïy beùn nhaèm ñaùp öùng vôùi yeâu caàu cuûa tình hình môùi. Beân caïnh noã löïc töï hoaøn thieän cuûa ngaân haøng, ñeå hoaït ñoäng cho vay DNVVN ñaït hieäu quaû cao, haïn cheá toái ña caùc ruûi ro xaûy ra, raát caàn coù söï thay ñoåi, chuyeån mình veà chaát, naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng hôn nöõa töø phía caùc cô quan, ban ngaønh chính phuû vaø ñòa phöông vaø baûn thaân caùc DNVVN. Ñoái vôùi caùc DNVVN, ñoù laø söï naâng cao veà trình ñoä chuyeân moân, kieán thöùc quaûn lyù cuûa ñoäi nguõ laõnh ñaïo DN ñeå phöông aùn ñöôïc laäp coù tính khaû thi cao, coù theå thuyeát phuïc ñöôïc ngaân haøng. Ngoaøi ra, caùc DN cuõng caàn naâng cao hieåu bieát veà taàm quan troïng cuûa BCTC ñeå taïo nieàm tin cho ngaân haøng vaø qua ñoù, giuùp cho vieäc tieáp caän voán vay ñöôïc thuaän lôïi hôn. Ñoái vôùi caùc cô quan ban ngaønh chính phuû vaø ñòa phöông, caàn thieát phaûi coù söï thay ñoåi veà cô cheá, chính saùch nhaèm taïo ra khung phaùp lyù oån ñònh, chaët cheõ cuøng vôùi cung caáp thoâng tin minh baïch, nhanh choùng, ña daïng, ñaùng tin caäy. Coù - 82 - nhö vaäy, coâng taùc thaåm ñònh cho vay DNVVN môùi thaät söï caûi tieán, hoaøn chænh vaø ñaït hieäu quaû cao. - 83 - KEÁT LUAÄN P.Volker, cöïu Chuû tòch Cuïc döï tröõ lieân bang Myõ ( FED ) ñaõ töøng noùi : “ Neáu ngaân haøng khoâng coù nhöõng khoaûn nôï xaáu thì ñoù khoâng phaûi laø hoaït ñoäng kinh doanh “. Ñieàu ñoù cho thaáy, ruûi ro tín duïng laø thöïc teá khoâng theå traùnh khoûi, coù theå xaûy ra ôû baát cöù ngaân haøng naøo, keå caû caùc ngaân haøng haøng ñaàu treân theá giôùi bôûi hoaït ñoäng cho vay luoân chöùa ñöïng caùc ruûi ro ngoaøi taàm kieåm soaùt cuûa con ngöôøi. Vì vaäy, muïc tieâu chính maø caùc NHTM höôùng ñeán laø laøm sao haïn cheá ñöôïc nhöõng ruûi ro mang tính chuû quan töø yeáu toá con ngöôøi vaø nhöõng ruûi ro coù theå kieåm soaùt ñöôïc, töø ñoù khoáng cheá ruûi ro tín duïng ôû möùc ñoä thaáp nhaát coù theå. Muoán vaäy, beân caïnh söï noå löïc töø phía ngaân haøng trong vieäc xaây döïng vaø khoâng ngöøng hoaøn thieän heä thoáng quaûn lyù, thaåm ñònh cho vay phuø hôïp vaø thöïc hieän caùc quy ñònh ñoù moät caùch chaët cheõ, raát caàn coù söï thay ñoåi trong cung caùch hoaït ñoäng cuûa DN cuõng nhö khoâng theå thieáu söï hoã trôï, giuùp ñôõ , ñoåi môùi tö duy töø caùc cô quan, ban ngaønh thuoäc chính phuû vaø ñòa phöông coù lieân quan. Ñoù cuõng laø muïc tieâu vaø mong muoán maø luaän vaên höôùng ñeán, nhaèm laøm cho coâng taùc thaåm ñònh tín duïng ñoái vôùi DNVVN taïi caùc NHTM VN ngaøy moät hieäu quaû hôn, ñoùng goùp vaøo söï phaùt trieån chung cuûa kinh teá ñaát nöôùc. Maëc duø vaäy, do ñieàu kieän coøn haïn cheá veà thôøi gian vaø naêng löïc, luaän vaên khoù traùnh khoûi thieáu soùt vaø haïn cheá nhaát ñònh. Do ñoù, toâi thaønh thaät mong quí thaày coâ vaø caùc baïn quan taâm, ñoùng goùp boå sung ñeå luaän vaên theâm hoaøn chænh. Toâi cuõng xin ñöôïc chaân thaønh baøy toû söï bieát ôn ñoái vôùi Tieán só Tröông Thò Hoàng ñaõ taän tình höôùng daãn toâi hoaøn thaønh luaän vaên naøy. - 84 - ._.