Các hình thức trả công lao động trong các doanh nghiệp hiện nay

Lêi më ®Çu Trong xu thÕ héi nhËp vµ toµn cÇu ho¸ hiÖn nay, sù c¹nh tranh gi÷a c¸c tæ chøc kh«ng chØ lµ sù c¹nh tranh vÒ nguyªn vËt liÖu, vÒ c«ng nghÖ, vÒ thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm mµ cßn lµ sù c¹nh tranh vÒ thÞ tr­êng søc lao ®éng. C¸c doanh nghiÖp lu«n muèn thu hót vµ së h÷u nh÷ng lao ®éng giái cã tr×nh ®é tay nghÒ cao ®Ó lµm viÖc cã chÊt l­îng vµ ®em l¹i n¨ng suÊt lao ®éng cao, n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. ChÝnh v× lÏ ®ã mµ c¸c doanh nghiÖp lu«n cè g¾ng x©y dùng nh÷ng h×nh thøc tr¶ c«ng ng­êi lao ®éng mét c¸ch hîp lý, ®¶m b¶o ®­îc sù c«ng b»ng ®Ó thu hót lao ®éng. §Ò tµi cña em lµ : “C¸c h×nh thøc tr¶ c«ng lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay” D­íi ®©y lµ nh÷ng h×nh thøc tr¶ c«ng ng­êi lao ®éng mµ c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay hay sö dông ®Ó tr¶ c«ng cho ng­êi lao ®éng . §Ò tµi gåm 3phÇn : PhÇn I : Lý thuyÕt vÒ tr¶ c«ng lao ®éng . PhÇn II : Thùc tr¹ng t×nh h×nh tr¶ c«ng trong c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay . PhÇn III: Gi¶i ph¸p vµ kÕt luËn . PhÇn 1: Lý thuyÕt vÒ tr¶ c«ng lao ®éng (I) C¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n : 1. TiÒn l­¬ng: Lµ kho¶n tiÒn mµ ng­êi sö dông lao ®éng tr¶ cho ng­êi lao ®éng khi ng­êi lao ®éng thùc hiÖn mét céng viÖc nhÊt ®Þnh ®­îc ng­êi sö dông lao ®éng giao cho . 2. TiÒn l­¬ng tè thiÓu : Lµ møc l­¬ng tèi thiÓu ®­îc Ên ®Þnh theo gi¸ sinh ho¹t, ®¶m b¶o cho ng­êi lao ®éng lµm c«ng viÖc gi¶n ®¬n nhÊt trong ®iÒu kiÖn b×nh th­êng bï ®¾p søc lao ®éng gi¶n ®¬n vµ mét phÇn tÝch luü t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng më réng . 3.TiÒn l­¬ng danh nghÜa : Lµ tiÒn tr¶ cho ng­êi lao ®éng d­íi h×nh thøc tiÒn tÖ . 4.TiÒn l­¬ng thùc tÕ : Là th­¬ng sè gi÷a tiÒn l­¬ng danh nghÜa vµ chØ sè gi¸ c¶ hµng ho¸ tiªu dïng vµ dÞch vô . 5.Phóc lîi : Lµ phÇn thï lao gi¸n tiÕp ®­îc tr¶ d­íi d¹ng c¸c hç trî vÒ cuéc sèng cho ng­êi lao ®éng bao gåm : BHXH, BHYT, h­u trÝ, nghØ phÐp, nghØ lÔ, trî cÊp cña doanh nghiÖp cho nh©n viªn ®«ng con, nh©n viªn cã hoµn c¶nh khã kh¨n… (II) Nguyªn t¾c vµ yªu cÇu trong tr¶ c«ng lao ®éng. 1. Nguyªn t¾c : - Tr¶ c«ng ngang nhau cho nh÷ng lao ®éng ngang nhau : theo nguyªn t¾c nµy nh÷ng ng­êi lao ®éng kh¸c nhau vÒ tuæi t¸c, tr×nh ®é, giíi tÝnh…nh­ng cïng thùc hiÖn mét c«ng viÖc nh­ nhau th× ®­îc h­ëng møc l­¬ng nh­ nhau. - §¶m b¶o n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng nhanh h¬n tiÒn l­¬ng b×nh qu©n : Khi tiÒn l­¬ng cña ng­êi lao ®éng t¨ng lªn dÉn ®Õn t¨ng chi phÝ s¶n xuÊt, trong khi ®ã n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng lªn l¹i lµm gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt mµ môc tiªu cña mét doanh nghiÖp lµ ®Æt lîi nhuËn lªn hµng ®Çu. Do vËy lu«n ph¶i ®¶m b¶o sao cho n¨ng suÊt lao ®éng b×nh qu©n t¨ng nhanh h¬n tiÒn l­¬ng b×nh qu©n . - §¶m b¶o mèi quan hÖ h¬p lÝ vÒ tiÒn l­¬ng gi÷a nh÷ng ng­êi lao ®éng lµm c¸c nghÒ kh¸c nhau trong nÒn kinh tÕ quèc d©n : Nguyªn t¾c nµy nh»m ®¶m b¶o sù c«ng b»ng vµ hîp lÝ cho ng­êi lao ®éng lµm c¸c c«ng viÖc kh¸c nhau víi ®iÒu kiÖn lµm viÖc kh¸c nhau ®­îc thÓ hiÖn ë : tr×nh ®é lµnh nghÒ b×nh qu©n cña ng­êi lao ®éng ë mçi ngµnh, ®iÒu kiÖn lµm viÖc, vÞ trÝ cña ngµnh trong nÒn kinh tÕ, vÞ trÝ ®Þa lÝ cña doanh nghiÖp … 2. Yªu cÇu : - §¶m b¶o t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng vµ kh«ng ngõng n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cho ng­êi lao ®éng : v× tiÒn l­¬ng lµ mét phÇn thu nhËp chñ yÕu cña ng­êi lµm c«ng ¨n l­¬ng do vËy yªu cÇu nµy ®Æt ra gióp ng­êi lao ®éng cã thÓ t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng vµ ®¸p øng yªu cÇu ngµy cµng cao trong cuéc sèng cña hä . - §¶m b¶o n¨ng suÊt lao ®éng kh«ng ngõng t¨ng lªn : §èi víi doanh nghiÖp hiÖu qu¶ kinh doanh lu«n ®­îc ®Æt lªn hµng ®Çu, do ®ã viÖc tr¶ l­¬ng cho ng­êi lao ®éng ph¶i ®¶m b¶o n¨ng suÊt lao ®éng kh«ng ngõng t¨ng lªn. V× vËy hÖ thèng tr¶ l­¬ng cña doanh nghiÖp ph¶i hîp ph¸p, ph¶i ®ñ lín ®Ó thu hót ng­êi lao ®éng tham gia tÝch cùc trong c«ng viÖc vµ g¾n bã víi doanh nghiÖp, ph¶i cã t¸c dông t¹o ®éng lùc cho ng­êi lao ®éng ®Ó hä lµm viÖc cã hiÖu qu¶ h¬n . - §¶m b¶o viÖc tÝnh l­¬ng ®¬n gi¶n, dÔ hiÓu vµ c«ng b»ng :®iÒu nµy sÏ gióp ng­êi lao ®éng vµ nhµ qu¶n lÝ cã thÓ tÝnh to¸n dÔ dµng tiÒn l­¬ng . (III) Môc tiªu cña hÖ thèng tr¶ c«ng lao ®éng . 1. Thu hót nh©n viªn : Mức lương của doanh nghiệp là một trong những yếu tố cơ bản nhất cho ứng viªn quyết định cã chấp nhận làm tại doanh nghiệp đã hay kh«ng. Thực tế cho thấy c¸c doanh nghiệp trả lương càng cao th× càng cã khả năng thu hót được những ứng viªn giỏi trªn thị trường vào làm việc.V× vậy cã một mức lương hợp lÝ sẽ là yếu tố thu hót ứng viªn vào làm việc cho doanh nghiệp. 2.Duy tr× những nh©n viªn giỏi : §Ó duy tr× nh÷ng nh©n viªn giái cho doanh nghiÖp, tr¶ l­¬ng cao ch­a ®ñ mµ cßn ph¶i thÓ hiÖn tÝnh c«ng b»ng trong néi bé doanh nghiÖp cã nh­ vËy nh©n viªn míi cã ®­îc mét t©m lÝ tho¶i m¸i ®Ó lµm viÖc vµ hä sÏ c¶m thÊy c«ng søc m×nh bá ra lµ tho¶ ®¸ng . 3.KÝch thÝch ®éng viªn nh©n viªn : tÊt c¶ c¸c yÕu tè cÊu thµnh trong thu nhËp cña ng­êi lao ®éng nh­ l­¬ng c¬ b¶n, th­ëng, phóc lîi, trî cÊp cÇn ph¶i ®­îc sö dông cã hiÖu qu¶ cã nh­ vËy míi t¹o ®­îc ®éng lùc, kÝch thÝch kh¶ n¨ng lµm viÖc cña nh©n viªn, ®Ó hä thÊy ®­îc sù cè g¾ng, nç lùc cña hä ®­îc ®Òn ®¸p xøng ®¸ng . 4.§¸p øng c¸c yªu cÇu cña luËt ph¸p : nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n cña luËt ph¸p liªn quan ®Õn tr¶ c«ng lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp th­êng chó träng ®Õn c¸c nh÷ng quy ®Þnh vÒ tiÒn l­¬ng tèi thiÓu, thêi gian vµ ®iÒu kiÖn lao ®éng, lao ®éng trÎ em, c¸c kho¶n phô cÊp trong l­¬ng, phóc lîi x· héi … (IV) C¸c h×nh thøc tr¶ c«ng lao ®éng : 1.H×nh thøc tr¶ l­¬ng theo thêi gian : Kh¸i niÖm : H×nh thøc tr¶ l­¬ng theo thêi gian lµ h×nh thøc tr¶ l­¬ng cho ng­êi lao ®éng dùa trªn c¬ së møc tiÒn l­¬ng ®­îc x¸c ®Þnh cho c«ng viÖc trªn mét ®¬n vÞ thêi gian vµ sè ®¬n vÞ thêi gian (ngµy hoÆc giê) thùc tÕ lµm viÖc theo tiªu chuÈn thùc hiÖn c«ng viÖc tèi thiÓu ®· ®­îc x©y dùng tr­íc . §iÒu kiÖn ¸p dông : H×nh thøc tr¶ l­¬ng theo thêi gian ®­îc ¸p dông chñ yÕu cho c¸c c«ng viÖc cã tÝnh chÊt sau : - §èi víi nh÷ng ng­êi lao ®éng lµm c«ng t¸c qu¶n lÝ v× tÝnh chÊt c«ng viÖc cña hä lµ khã ®Þnh møc . - §èi víi nh÷ng c«ng viÖc mµ kÕt qu¶ thùc hiÖn c«ng viÖc phô thuéc chñ yÕu vµo m¸y mãc thiÕt bÞ mµ Ýt phô thuéc vµo ng­êi lao ®éng. - §èi víi nh÷ng c«ng viÖc khã tiÕn hµnh ®Þnh møc ®Ó tr¶ l­¬ng cho ng­êi lao ®éng . - §èi víi nh÷ng c«ng viÖc ®ßi hái ®¶m b¶o s¶n phÈm ph¶i cã chÊt l­îng cao, c«ng viÖc s¶n xuÊt thö, t¹m thêi … ¦u, nh­îc ®iÓm cña h×nh thøc tr¶ l­¬ng theo thêi gian : H×nh thøc tr¶ l­¬ng theo thêi gian cã ­u ®iÓm lµ ®¬n gi¶n, dÔ hiÓu khi tÝnh to¸n. Ng­êi lao ®éng vµ nhµ qu¶n lÝ cã thÓ gi¶i thÝch ®­îc l­¬ng mµ ng­êi lao ®éng nhËn ®­îc v× tiÒn l­¬ng ë ®©y chØ x¸c ®Þnh dùa vµo hÖ sè l­¬ng vµ thêi gian lµm viÖc. Tuy nhiªn h×nh thøc tr¶ l­¬ng theo thêi gian còng cã nh÷ng nh­îc ®iÓm ®ã lµ ch­a thùc sù g¾n kÕt qu¶ thùc hiÖn c«ng viÖc víi thu nhËp mµ hä nhËn ®­îc . C¸c chÕ ®é tr¶ l­¬ng theo thêi gian : 1.1, ChÕ ®é tr¶ l­¬ng theo thêi gian ®¬n gi¶n : Lµ chÕ ®é tr¶ l­¬ng mµ trong ®ã tiÒn l­¬ng ng­êi lao ®éng nhËn ®­îc phô thuéc vµo møc l­¬ng cÊp bËc vµ thêi gian lµm viÖc thùc tÕ cña ng­êi lao ®éng . TiÒn l­¬ng tr¶ cho ng­êi lao ®éng ®­îc tÝnh nh­ sau : TLTGG§ =LCB x T Trong ®ã : - TLTGG§ : tiÒn l­¬ng thùc tÕ cña ng­êi lao ®éng. - LCB : tiÒn l­¬ng cÊp bËc tÝnh theo thêi gian. - T : thêi gian thùc tÕ lµm viÖc cña ng­êi lao ®éng. 1.2, ChÕ ®é tr¶ l­¬ng theo thêi gian cã th­ëng : Lµ chÕ ®é tr¶ l­¬ng cã sù kÕt hîp gi÷a chÕ ®é tr¶ l­¬ng theo thêi gian ®¬n gi¶n víi tiÒn th­ëng, ¸p dông khi ng­êi lao ®éng ®¹t vµ v­ît møc nh÷ng chØ tiªu sè l­îng vµ chÊt l­îng ®· quy ®Þnh . ChÕ ®é tr¶ l­¬ng nµy chñ yÕu ¸p dông cho nh÷ng c«ng nh©n phô vµ cho nh÷ng c«ng nh©n chÝnh lµm nh÷ng kh©u cã tr×nh ®é cao hoÆc s¶n phÈm ®ßi hái chÊt l­îng cao . C«ng thøc tÝnh tiÒn l­¬ng cho ng­êi lao ®éng : TLTGCT = TLTGG§ + tiÒn th­ëng = LCB x T + tiÒn th­ëng Trong ®ã : - TLTGCT : tiÒn l­¬ng theo thêi gian cã th­ëng - TLTGG§ : tiÒn l­¬ng theo thêi gian ®¬n gi¶n - LCB : l­¬ng cÊp bËc - T : thêi gian thùc tÕ lµm viÖc VÊn ®Ò trong viÖc ¸p dung chÕ ®é tr¶ l­¬ng theo thêi gian cã th­ëng lµ x¸c ®Þnh tiÒn th­ëng nh­ thÕ nµo ®Ó cã t¸c dông khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng quan t©m ®Õn tr¸ch nhiÖm vµ kÕt qu¶ thùc hiÖn c«ng viÖc. TiÒn th­ëng cã thÓ ®­îc tÝnh cho tÊt c¶ s¶n phÈm lµm ra hoÆc chØ cho nh÷ng s¶n phÈm v­ît møckÕ ho¹ch. Tuy nhiªn tiÒn th­ëng nªn ®­îc tÝnh trªn khèi l­îng c«ng viÖ hoµn thµnh v­ît møc quy ®Þnh. Nh­ vËy míi cã t¸c dông t¹o ®éng lùc cho ng­êi lao ®éng tham gia tÝch cùc vµo c«ng viÖc . 2.H×nh thøc tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm : Kh¸i niÖm: Tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm lµ h×nh thøc tr¶ l­¬ng cho ng­êi lao ®éng phô thuéc trùc tiÕp vµo sè l­îng vµ chÊt l­îng s¶n phÈm hay dÞch vô mµ hä hoµn thµnh . TiÒn l­¬ng tr¶ cho ng­êi lao ®éng ®­îc tÝnh nh­ sau : TLSP = §GTL x Q Trong ®ã : TLSP : TiÒn l­¬ng theo s¶n phÈm §GTL : §¬n gi¸ tiÒn l­¬ng Q : Sè l­îng s¶n phÈm lµm ra ®¹t tiªu chuÈn quy ®Þnh §iÒu kiÖn ¸p dông : §Ó ¸p dông h×nh thøc tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm cã hiÖu qu¶ vµ thùc sù t¹o ®éng lùc cho ng­êi lao ®éng th× c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i ®¶m b¶o ®­îc c¸c ®iÒu kiÖn sau : X¸c ®Þnh møc lao ®éng cã c¨n cø khoa häc b»ng ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu thêi gian vµ nghiªn cøu chuyÓn ®éng . Tæ chøc vµ phôc vô tèt n¬i lµm viÖc ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho ng­êi lao ®éng hoµn thµnh vµ v­ît møc lao ®éng . Thùc hiÖn tèt c«ng t¸c thèng kª vµ nghiÖm thu s¶n phÈm nh»m ®¶m b¶o ®­îc tÝnh chÝnh x¸c trong tr¶ l­¬ng cho ng­êi lao ®éng . §¶m b¶o chÊt l­îng s¶n phÈm . ¦u vµ nh­îc ®iÓm cña h×nh thøc tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm : ¦u ®iÓm : - KhuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng t¹o ra nhiÒu s¶n phÈm vµ lµm cho n¨ng suÊt lao ®éng ®éng cao, ®Æc biÖt ®èi víi nh÷ng ng­êi lao ®éng mµ thu nhËp chñ yÕu lµ tiÒn l­¬ng mµ doanh nghiÖp tr¶ cho hä . - T¹o ®éng lùc cho ng­êi lao ®éng n©ng cao tr×nh ®é, tÝch luü kinh nghiÖm, ph¸t huy tÝnh s¸ng t¹o … ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng lµm viÖc vµ t¹o ra nhiÒu s¶n phÈm h¬n . - N©ng cao ý thøc vµ tÝnh tù chñ trong c«ng viÖc, ®Ó tõ ®ã n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c qu¶n lý . Nh­îc ®iÓm : - X¶y ra hiÖn t­îng ng­êi lao ®éng chØ quan t©m ®Õn sè l­îng mµ kh«ng chó ý ®Õn chÊt l­îng s¶n phÈm, kh«ng chó ý ®Õn viÖc tiÕt kiÖm nguyªn vËt liÖu vµ sö dông hîp lý m¸y mãc thiÕt bÞ . TiÒn l­¬ng cña ng­êi lao ®éng sÏ bÞ ¶nh h­¬ng rÊt lín trong nh÷ng tr­êng hîp ho¹t ®éng s¶n xuÊt bÞ ngõng do nh÷ng lý do kh¸ch quan nh­ : hÕt nguyªn vËt liÖu, mÊt ®iÖn, m¸y mãc bÞ hang … X¶y ra hiÖn t­îng ng­êi lao ®éng kh«ng muèn lµm nh÷ng c«ng viÖc ®ßi hái tay nghÒ cao v× khã v­ît ®Þnh møc ®Ò ra . C¸c chÕ ®é tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm : ChÕ ®é tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm trùc tiÕp c¸ nh©n : §èi t­îng ¸p dông : ChÕ ®é tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm trùc tiÕp c¸ nh©n th­êng ®­îc ¸p dông cho c«ng nh©n s¶n xuÊt mµ trong ®ã c«ng viÖc cña hä mang tÝnh ®éc lËp, s¶n phÈm cã thÓ liÓm tra vµ nghiÖm thu mét c¸ch cô thÓ vµ riªng biÖt . C«ng thøc tÝnh : TLSPCNi = §GTL x QTTi Trong ®ã : - TLSPCNi : tiÒn l­¬ng s¶n phÈm c«ng nh©n i - §GTL : §¬n gi¸ tiÒn l­¬ng - QTTi : Sè l­îng s¶n phÈm thùc tÕ lµm ra ®¹t tiªu chuÈn quy ®Þnh cña c«ng nh©n i ¦u vµ nh­îc ®iÓm : chÕ ®é tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm trùc tiÕp c¸ nh©n cã ­u ®iÓm lµ sè l­îng s¶n phÈm c«ng nh©n ®ã s¶n xuÊt ra g¾n liÒn víi tiÒn l­¬ng mµ hä nhËn ®­îc, do ®ã kÝch thÝch hä n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng. ViÖc tÝnh to¸n tiÒn l­¬ng còng dÔ dµng. Tuy nhiªn chÕ ®é tr¶ l­¬ng nµy cã nh­îc ®iÓm lµ ng­êi lao ®éng kh«ng quan t©m ®Õn viÖc sö dông m¸y mãc thiÕt bÞ, kh«ng quan t©m ®Õn c«ng viÖc chung cña tËp thÓ . ChÕ ®é tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm tËp thÓ : §èi t­îng ¸p dông : chÕ ®é tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm tËp thÓ ¸p dông cho nh÷ng c«ng viÖc ®ßi hái ph¶i cã sù tham ga cña nhiÒu ng­êi lao ®éng míi ®¹t kÕt qu¶ cao. Nh÷ng c«ng viÖc nµy kh«ng thùc hiÖn ®­îc bëi mét ng­êi lao ®éng mµ ph¶i cÇn cã sù kÕt hîp cña c¸c c¸ nh©n trong nhãm . ¦u, nh­îc ®iÓm : ChÕ ®é tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm tËp thÓ cã ­u ®iÓm ®ã lµ khuyÕn khÝch ®­îc tÊt c¶ ng­êi lao ®«ng tham gia tÝch cùc vµo c«ng viÖc cña nhãm, n©ng cao tinh thÇn tr¸ch mhiÖm vµ sù hîp t¸c trong tËp thÓ nhãm. Tuy nhiªn chÕ ®é tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm cã nh­îc ®iÓm ®ã lµ kh«ng khuyÕn khÝch t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng c¸ nh©n, cã t×nh tr¹ng û l¹i trong nhãm vµ viÖc x¸c ®Þnh chÝnh x¸c tiÒn l­¬ng cho mçi c¸ nh©n trong nhãm lµ khã kh¨n, phøc t¹p . C¸ch tÝnh tiÒn l­¬ng cho ng­êi lao ®éng : + TiÒn l­¬ng cho tËp thÓ ng­êi lao ®éng tÝnh theo c«ng thøc : TLSPTT = §GTL x QTT Trong ®ã : - TLSPTT : TiÒn l­¬ng s¶n phÈm tËp thÓ §GTL : §¬n gi¸ tiÒn l­¬ng cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm QTT : Sè l­îng s¶n phÈm thùc tÕ mµ tËp thÓ ng­êi lao ®éng s¶n xuÊt ra ®¹t tiªu chuÈn quy ®Þnh Ph©n phèi tiÒn l­¬ng cho c¸ nh©n ng­êi lao ®éng trong tËp thÓ : cã hai c¸ch ®Ó ph©n phèi tiÒn l­¬ng cho c¸ nh©n nh­ sau : Ph­¬ng ph¸p chia l­¬ng theo hÖ sè ®iÒu chØnh Ph­¬ng ph¸p chia l­¬ng theo giê - hÖ sè ChÕ ®é tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm gi¸n tiÕp : §èi t­îng ¸p dông : ChÕ ®é tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm gi¸n tiÕp th­êng ®­îc ¸p dông cho c«ng nh©n phôc vô, hç trî cho ho¹t ®éng cña c«ng nh©n chÝnh. Trong tr­êng hîp nµy n¨ng suÊt lao ®éng cña c«ng nh©n phô tuú thuéc vµo n¨ng suÊt lao ®éng cña c«ng nh©n chÝnh . C«ng thøc tÝnh : LPV = §G x QTT Trong ®ã : - LPV : TiÒn l­¬ng thùc tÕ cña c«ng nh©n phô §G : §¬n gi¸ tiÒn l­¬ng cña c«ng nh©n phô QTT : Sè l­îng s¶n phÈm hoµn thµnh thùc tÕ cña c«ng nh©n chÝnh ChÕ ®é tr¶ l­¬ng s¶n phÈm kho¸n : §èi t­îng ¸p dông : ¸p dông cho c¸c c«ng viÖc cÇn thiÕt ph¶i giao kho¸n cho tËp thÓ c«ng nh©n, nh÷ng c«ng viÖc khã ®Þnh møc riªng rÏ hoÆc nh÷ng c«ng viÖc ®ßi hái hoµn thµnh víi møc ®é khÈn tr­¬ng … C«ng thøc tÝnh l­¬ng : TLGK = §GGK x QTT Trong ®ã : - TLGK : TiÒn l­¬ng cho ®¬n vÞ giao kho¸n §GGK: §¬n gi¸ kho¸n cho mét s¶n phÈm hay mét c«ng viÖc cô thÓ QTT : Sè l­îng s¶n phÈm thùc tÕ hoµn thµnh ¦u, nh­îc ®iÓm : khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng tham gia tÝch cùc vµo c«ng viÖc, ph¸t huy tÝnh s¸ng t¹o cña ng­êi lao ®éng. Tuy nhiªn nã còng tån t¹i nh÷ng nh­îc ®iÓm lµ gÆp khã kh¨n trong viÖc tr¶ l­¬ng vµ nhiÒu khi kh«ng chÝnh x¸c ChÕ ®é tr¶ l­¬ng s¶n phÈm cã th­ëng :Thùc chÊt lµ sù kÕt hîp gi÷a chÕ ®é tr¶ l­¬ng s¶n phÈm víi c¸c h×nh thøc tiÒn th­ëng. C¸ch tÝnh l­¬ng : Theo chÕ ®é tr¶ l­¬ng nµy toµn bé nh÷ng s¶n phÈm lµm ra ®­îc tÝnh theo ®¬n gi¸ cè ®Þnh, chØ nh÷ng s¶n phÈm lµm ra v­ît møc kÕ ho¹ch ®­îc giao th× ®­îc tÝnh thªm tiÒn th­ëng. C«ng thøc : LTH = L + L(mh) 100 Trong ®ã : - LTH : tiÒn l­¬ng s¶n phÈm cã th­ëng - L : tiÒn l­¬ng tr¶ theo s¶n phÈm víi ®¬n gi¸ cè ®Þnh - m : % tiÒn th­ëng cho 1% hoµn thµnh v­ît møc s¶n l­îng quy ®Þnh - h : % hoµn thµnh v­ît møc s¶n l­îng quy ®Þnh §Ó ¸p dông chÕ ®é tr¶ l­¬ng nµy cã hiÖu qu¶ th× ph¶i x¸c ®Þnh ®óng c¸c chØ tiªu, ®iÒu kiÖn th­ëng, vµ tû lÖ th­ëng cho phÇn v­ît kÕ ho¹ch ®Ò ra . ¦u, nh­îc ®iÓm : chÕ ®ä tr¶ l­¬ng nµy cã ­u ®iÓm lµ khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng tham gia tÝch cùc vµo c«ng viÖc ®Ó hoµn thµnh vµ v­ît møc kÕ ho¹ch ®Ò ra. Tuy nhiªn nã vÉn cã nh÷ng nh­îc ®iÓm lµ nÕu viÖc x¸c ®Þnh tû lÖ tiÒn th­ëng kh«ng hîp lý th× cã thÓ kh«ng g©y t¸c dông ®Õn viÖc khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng (nÕu tû lÖ th­ëng qu¸ nhá) hoÆc g©y ra hiÖn t­îng lµm t¨ng chi phÝ tiÒn l­¬ng (nÕu x¸c ®Þnh tû lÖ th­ëng qu¸ lín) PHẦN II : THỰC TRẠNG TÌNH HÌNH TRẢ CÔNG LAO ĐỘNG TRONG DOANHNGHIỆP HIỆN NAY (I) Quan điểm về trả công lao động của doanh nghiệp hiện nay: - Trên cơ sở dựa vào các Nghị định, Quyết định, Bộ luật của nuớc Việt Nam, đảm bảo phù hợp với quy định của nhà nuớc, phù hợp với mức sinh hoạt, đảm bảo cuộc sống cho người lao động, góp phần nâng cao trình độ cho người lao động . - Dựa vào đặc điểm tổ chức sản xuất, tổ chức lao động và kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh . - Là công cụ để doanh nghiệp tạo động lực cho người lao động nhằm tăng năng suất lao động, thúc đẩy hoạt đéng sản xuất kinh doanh cho doanh nghiệp . - Trả lương theo công việc và kết quả hoàn thành công việc của từng người, từng bộ phận. Những người thực hiện các công việc như nhau thì được hưởng lương như nhau. Những người thực hiện các công việc đòi hỏi trình độ chuyên môn kỹ thuật cao, tay nghề giỏi, đóng góp nhiều vào kết quả sản xuất kinh doanh của công ty thì được trả lương cao hơn, đảm bảo sự công bằng, hợp lí. (II) Các hình thức trả công thực tế tại doanh nghiệp hiện nay . Thực tế hiện nay các doanh nhiệp vẫn chủ yếu áp dụng hình thức trả công người lao động trên cơ sở dựa vào hai hình thức trả lương cơ bản đó là : Trả lương theo thời gian và trả lương theo sản phẩm . 1.Hình thức trả lương theo thời gian : - Gồm hai phần chính : + Tiền lương trả cho người lao động theo hệ số tiền lương tại nghị định số 205/NĐ-CP do nhà nước quy định được gọi là lương cơ bản(Phần lương do nhà nước quy định) Lương cơ bản phụ thuộc vào : Tiền lương tối thiểu . Hệ số lương cấp bậc, chức vụ của người lao động theo hệ thống thang bảng lương . Hệ số phụ cấp của người lao động . Số ngày công được thanh toán lương trong tháng của người lao động . Số ngày công làm việc thực tế của người lao động, số ngày công theo chế độ … + Tiền lương trả cho người lao động theo công việc được giao gắn với mức độ phức tạp của công việc và số ngày công làm việc thực tế phần này được gọi là lương chức danh . Lương chức danh phụ thuộc vào : Hệ số tiền lương chức danh của người lao động . Tiền lương chức danh trả cho những ngày làm việc thực tế . Hệ số hoàn thành công việc trong tháng của người lao động … - Ngoài hai phần lương chính mà người lao đông được nhận thì còn có khoản phụ cấp lương như phụ cấp trách nhiệm, phụ cấp độc hại, nguy hiểm, làm thêm giờ…được tính trên cơ sở đánh giá ảnh hưởng của môi trường làm việc không thuận lợi đến sức khoẻ, sự thoải mái của người lao động tại nơi làm việc. Đây là khoản tiền tiền có ý nghĩa kích thích người lao động thực hiện tốt công việc trong những điều kiện khó khăn, phức tạp hơn bình thường . Như vậy tiền lương của người lao động bao gồm : TLTT = Lương cơ bản + lương chức danh + phụ cấp … - Đối tượng áp dụng : các doanh nghiệp áp dụng hình thức lương này chủ yếu là đối với các cán bộ quản lí, lao động gián tiếp, lao động trực tiếp nhưng công việc khó định mức, nhân viên bán hàng … 2.Hình thức trả lương theo sản phẩm : Các doanh nghiệp chủ yếu áp dụng hai hình thức trả lương theo sản phẩm trực tiếp cá nhân và trả lương theo sản phẩm gián tiếp . 2.1> Trả lương theo sản phẩm trực tiếp cá nhân : Tiền lương của người lao động được tính dựa vào số lượng và chất lượng sản phẩm mình làm ra, dựa vào thời gian tiêu hao để hoàn thành công việc và đơn giá tiền lương của một đơn vị thời gian chuẩn . Đối với chế độ trả lương theo sản phẩm trực tiếp cách tính lương được tính thông qua : LSP; LCĐ; LCV; LK; LPC; bù lương … - Lương sản phẩm(LSP) : căn cứ vào thời gian quy chuẩn cho từng loại sản phẩm và số lượng sản phẩm làm ra trong kỳ . Lương chế độ(LCĐ) : gồm có lương phép, lương lễ tết, đi học, chăm sóc con nhỏ … Lương chờ việc(LCV) : phụ thuộc vào lỗi của người sử dụng lao động, nguyên nhân bất khả kháng như lũ lụt … Lương khác(LK) : 17%BHXH, BHYT, những ngày đi công tác, chế độ hưu… Lương phụ cấp(LPC) : lương làm thêm, phụ cấp độc hại … Hình thức trả lương này các doanh nghiệp áp dụng chủ yếu đối với những bộ phận trực tiếp sản xuất . 2.2> Chế độ trả lương theo sản phẩm gián tiếp : Doanh nghiệp tính tiền lương cho người lao động dụa vào lương cấp bậc công việc, lương chế độ, lương chờ việc, lương khác, lương phụ cấp … - Lương cấp bậc công việc(LCBCV) : phụ thuộc hệ số cấp bậc công việc được quy định cho từng nhóm công việc và được xây dựng dụa trên thang lương của Nhà nước. Ứng với mỗi đơn vị với hoạt động kinh doanh cụ thể mà có cách điều chỉnh hợp lý . - Lương chế độ(LCĐ) : gồm có lương phép, lương lễ tết, đi học, chăm sóc con nhỏ … Lương chờ việc(LCV) : phụ thuộc vào lỗi của người sử dụng lao động, nguyên nhân bất khả kháng như lũ lụt … Lương khác(LK) : 17%BHXH, BHYT, những ngày đi công tác, chế độ hưu… Lương phụ cấp(LPC) : lương làm thêm, phụ cấp độc hại … Ngoài hai hình thức trả công người lao động đã đề cập ở trên một số doanh nghiệp còn áp dụng các hình thức : trả công theo sản phẩm có thưởng và chế độ trả công khoán tuỳ thuộc vào từng doanh nghiệp với từng loại hình sản xuất . Chế độ trả lương theo sản phẩm gián tiếp thường được các doanh nghiệp sử dụng dể trả lương cho công nhân kỹ thuật làm việc độc lập, lao động quản lý, phục vụ … PHẦN III : GIẢI PHÁP VÀ KẾT LUẬN Nhận xét về các hình thức trả công lao động trong doanh nghiệp 1. Hình thức trả lương theo thời gian : 1.1> Ưu điểm : - Các doanh nghiệp đã áp dụng đúng và hợp lý cho những đối tượng như : lao động quản lý; lao động gián tiếp; lao động trực tiếp có công việc khó định mức trong thời gian một tháng … - Các doanh nghiệp đã đảm bảo được sư công bằng đối với người lao động, việc trả lương đã dựa vào thời gian làm việc thực tế, hệ số chất lượng lao động và hệ số lương. Như vậy những công việc ở vị trí cao hơn đòi hỏi trình độ lành nghề và trách nhiệm cao hơn thì được hưởng lương cao hơn. Điều này đã có tác dụng kích thích người lao động nâng cao trình độ và trách nhiệm đối với công việc . - Tuy là trả lương theo thời gian nhưng các doanh nghiệp cũng đã gắn với kết quả thực hiện công việc của người lao động. Tiền lương của người lao động đã phụ thuộc vào hệ số chất lượng lao động. Do vậy người lao động cũng đã cố gắng để đạt được các tiêu chuẩn quy định để có được hệ số chất lượng lao động cao hơn . - Đối với hình thức trả lương theo thời gian này các doanh nghiệp đã đảm bảo được tính rõ ràng và minh bạch trong cách trả lương . 1.2> Nhược điểm : - Một số doanh nghiệp chưa tránh khỏi được hiện tượng những bộ phận đáng lẽ ra nên áp dụng hình thức trả lương theo sản phẩm thì lại vẫn áp dụng hình thức trả lương theo thời gian. Như vậy việc xác định đối tượng để trả lương theo hình thức trả lương theo thời gian vẫn chưa thật hợp lý . - Một số doanh nghiệp chưa thực sự gắn kết quả thực hiện công việc với tiền lương. Mặc dù tiền lương của người lao động phụ thuộc vào số ngày làm việc thực tế nhưng việc quản lý thời gian làm việc của người lao động vẫn chưa chặt chẽ, vẫn còn xảy ra hiện tượng người lao động đi làm muộn và làm việc chưa hiệu quả . - Do doanh nghiệp trả lương gắn với xếp loại lao động nên phần nào làm ảnh hưởng đến tâm lý, động lực làm việc của người lao động . 2. Hình thức trả lương theo sản phẩm : 2.1> Hình thức trả lương theo sản phẩm trực tiếp cá nhân : - Đánh giá : + Các doanh nghiệp đã áp dụng một cách hợp lý và chính xác chế độ trả lương theo sản phẩm trực tiếp cá nhân . + Do hình thức trả lương này áp dụng cho các cá nhân hoạt động tương đối độc lập, kêtquả lao động của mỗi người dễ dàng xácđịnh được một cách chính xác nên đã quán triệt được nguyên tắc trả lương theo số lượng và chất lượng sản phẩm. Tiền lương đã căn cứ trực tiếp vào số lượng và chất lương sản phẩm , gắn chặt với kết quả lao động của mỗi người nên đã thúc đẩy công nhân làm việc nâng cao năng suất lao động . + Tuy nhiên doanh nghiệp mới chỉ căn cứ vào mức và số lượng sản phẩm sản xuất ra mà chưa tính đến thái độ làm việc, tinh thần trách nhiệm, ý thức bảo vệ điều kiện làm việc, tiết kiệm nguyên vật liệu. Cách tính lương có phần hơi khó hiểu di ngược lại nguyên tắc đơn giản, dễ hiểu của công tác tiền lương . 2.2> Hình thức trả lương theo sản phẩm gián tiếp : - Đánh giá : + Do hoạt động của lao đông quản lý, phục vụ, công nhân kỹ thuật làm việc độc lập… rất khó xác định, thường là không thể hiện được chất lượng công việc và nhiều khi cả số lượng công việc hoàn thành cũng không xác định được một cách chính xác nên việc trả lương cũng có phần thiếu chính xác. + Việc trả lương cho lao động quản lý căn cứ vào kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh đã phần nào khắc phục được yếu điểm làm cho người lao động quan tâm đến kết quả sản xuất kinh doanh của mình hơn . + Lương CBCV của công nhân viên quản lý, phục vụ được xác định căn cứ vào thang bảng lương theo quy định và số ngày công làm việc thực tế của người lao động nên thúc đẩy người lao động tích cực làm việc, đảm bảo số ngày công quy định và không ngừng học hỏi nâng cao trình độ tay nghề, nâng cao bậc lương để có thể nhận được mức tiền lương cao hơn . + Theo chế độ trả lương này tiền lương nhận được của người lao động do bậc lương cao hay thấp quyết định. Mức lươn cấp bậc lại phụ thuộc vào hệ số lương trong hệ thống thang bảng lương Nhà nước quy định. Do đó tiền lương người lao động nhận được còn phụ thuộc nhiều vào thâm niên công tác, trình độ đào tạo mà không hoàn toàn phụ thuộc vào kết quả thực hiện công việc . Kết luận : Xã hội ngày càng phát triển, nhu cầu con người ngày càng tăng lên đồng nghĩa với việc nhu nhập của con người phải tăng lên. Do đó đối với các doanh nghiệp việc xây dựng lên một hình thức trả công người lao động sao cho thật hợp lý để có thể thúc đẩy người lao đông trong công việc, nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh cho doanh nghiệp là vấn đề luôn rất được quan tâm. Được sự giúp đỡ của Thầy : Nguyễn Huy Trung em đã hoàn thành đề tài với nội dung:”Các hình thức trả công người lao động trong các doanh nghiệp hiện nay” .Trong đề tài không tránh khỏi những thiếu sót, em rất mong được sự quan tâm đóng góp ý kiến của Thầy. Em xin chân thành cảm ơn! Tài liệu tham khảo: 1.Giáo trình Quản Trị Nhân Lực . 2.Giáo trình quản lý nguồn nhân lực . 3.Luận văn : Một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác tổ chức tiền lương tại Nhà máy thuốc lá Thăng Long. 4Luật lao động . 5Hệ thống văn bản pháp luật Việt Nam . ._.