Các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của công cụ chính sách tiền tệ ở Việt Nam

Lêi nãi ®Çu ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ lµ mét trong nh÷ng chÝnh s¸ch vÜ m« quan träng nhÊt ®èi víi mçi quèc gia bëi v× nã cã t¸c ®éng s©u ®Õn mäi mÆt kinh tÕ. ë ViÖt Nam diÔn biÕn gi¸ c¶ thÞ tr­êng theo chiÒu h­íng bÊt lîi cho nÒn kinh tÕ: Gi¶m ph¸t kÐo dµi trong suèt c¸c n¨m 1999, 2000 vµ ®Çu n¨m 2001 ®· buéc chóng ta ph¶i ®Æt ra c©u hái: M« h×nh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ víi hÖ thèng c¸c c«ng cô ®iÒu tiÕt mµ chóng ta ¸p dông tõ tr­íc tíi nay thùc sù cã hiÖu qña hay ch­a? NÒn kinh tÕ ®· cã rÊt nhiÒu sù chuyÓn ®æi, viÖc duy tr× hÖ thèng c¸c c«ng cô thiªn vÒ h­íng ®iÒu tiÕt trùc tiÕp cã cßn phï hîp hay kh«ng? Vµ nÕu kh«ng phï hîp chóng ta nªn thay ®æi theo h­íng nµo? Môc tiªu cña ®Ò ¸n nµy chÝnh lµ gãp phÇn t×m ra h­íng ®i cho viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò ®ã. VÒ ph­¬ng diÖn lÝ luËn ®Ò ¸n sÏ cè g¾ng ®­a ra nh÷ng kh¸i niÖm chung nhÊt vÒ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ vµ hÖ thèng c¸c c«ng cô cña nã. VÒ mÆt thùc tiÔn, ®Ò ¸n sÏ xem xÐt c¸c c«ng cô cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña ng©n hµng trung ­¬ng ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, tõ ®ã ®­a ra nh÷ng gi¶i ph¸p c¬ b¶n cho nh÷ng vÊn ®Ò nµy. C¸c ph­¬ng ph¸p ®­îc sö dông lµ: Ph­¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng, Ph­¬ng ph¸p duy vËt lÞch sö, ph­¬ng ph¸p so s¸nh vµ mét sè ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch cña kinh tÕ häc hiÖn ®¹i. Víi nh÷ng ý t­ëng ®ã, kÕt cÊu ®Ò tµi bao gåm: Ch­¬ng I: Lý luËn chung vÒ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, c¸c c«ng cô cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ. Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng viÖc sö dông c¸c c«ng cô cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ë ViÖt Nam. Ch­¬ng III: C¸c gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ cña c«ng cô chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ë ViÖt Nam. Néi dung Ch­¬ng I LÝ luËn chung vÒ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, c¸c c«ng cô cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ: I.ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ: Kh¸i niÖm chÝnh s¸ch tiÒn tÖ: Trong thêi k× s¬ khai cña c¸c nÒn kinh tÕ, khi c¸c ng©n hµng ph¸t hµnh míi ra ®êi, nhiÖm vô chñ yÕu cña chóng lµ ph¸t hµnh ra tiÒn. C¸c kho¶n tiÒn ph¸t hµnh ra nh»m môc ®Ých chñ yÕu nh»m bï ®¾p cho nh÷ng kho¶n chi tiªu v­ît qu¸ cña chÝnh phñ. Kinh tÕ suy tho¸i, ng©n s¸ch l©m vµo t×nh tr¹ng bÞ th©m hôt lín, ng©n hµng buéc ph¶i ph¸t hµnh ra nh÷ng kho¶n tiÒn khæng lå ®Ó bï ®¾p cho nh÷ng kho¶n th©m hôt nµy. §iÒu dã lµ nguyªn nh©n trùc tiÕp g©y nªn t×nh tr¹ng l¹m ph¸t cao, do vËy kh«ng thÓ duy tr× m·i c¬ chÕ nµy. H¬n n÷a tµi chÝnh – tiÒn tÖ lµ lÜnh vùc hÕt søc quan träng cña nÒn kinh tÕ. Nhµ n­íc víi vai trß chØ ®¹o, qu¶n lÝ vÜ m« nÒn kinh tÕ kh«ng thÓ kh«ng x©y dùng mét chÝnh s¸ch vÜ m« cô thÓ cho lÜnh vùc nµy. ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ ®· ra ®êi nh­ vËy vµ c¬ quan thùc hiÖn nã chÝnh lµ ng©n hµng trung ­¬ng. ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ cã thÓ ®­îc thÓ hiÖn theo nghÜa réng vµ nghÜa th«ng th­êng. Theo nghÜa réng chÝnh s¸ch tiÒn tÖ lµ chÝnh s¸ch ®iÒu hµnh toµn bé khèi l­îng tiÒn trong nÒn kinh tÕ quèc d©n nh»m t¸c ®éng ®Õn c¸c môc tiªu lín cña nÒn kinh tÕ vÜ m«, trªn c¬ së ®ã ®¹t ®­îc môc tªu c¬ b¶n lµ æn ®Þnh tiÒn tÖ, gi÷ v÷ng søc mua cña ®ång tiÒn. Theo nghÜa th«ng th­êng lµ chÝnh s¸ch chØ quan t©m ®Õn khèi l­îng tiÒn cung øng t¨ng thªm trong thêi k× tíi ( th­êng lµ mét n¨m) phï hîp víi møc t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ chØ sè l¹m ph¸t dù kiÕn nh»m æn ®Þnh gi¸ c¶ vµ hµng ho¸. C¸c chøc n¨ng cña tiÒn tÖ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng hiÖn ®¹i ®· vµ ®ang ph¸t huy m¹nh mÏ theo trµo l­u hiÖn ®¹I, thËm chÝ cã nh÷ng chøc n¨ng cña tiÒn tÖ ®­îc thùc hiÖn theo nh÷ng ph­¬ng thøc hoµn toµn kh¸c so víi tr­íc ®©y. V× vËy so víi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia hiÓu theo nghÜa réng hay nghÜa hÑp kh«ng chØ cã ý nghÜa vÒ mÆt lÝ luËn mµ cßn cã ý nghÜa thùc tiÔn trong viÖc ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch còng nh­ thiÕt lËp hÖ hèng chÝnh s¸ch c«ng cô ®Ó thùc hiÖn chÝnh s¸ch tiÒn tÖ. Tuy nhiªn trong khu«n khæ ®Ò ¸n nµy, chÝnh s¸ch tiÒn tÖ lu«n ®­îc hiÓu theo nghÜa hÑp, nã chØ bao hµm viÖc ng©n hµng trung ­¬ng th«ng qua c¸c c«ng cô cña m×nh thùc hiªn viÖc kiÓm so¸t vµ ®iÒu tiÕt l­îng tiÒn cung øng nh»m ®¹t ®­îc c¸c môc tiªu kinh tÕ vÜ m« nh­ ®· nªu ë trªn. ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ trong mét qu·ng thêi gian nµo ®ã cña mét quèc gia cã thÓ ®­îc x¸c ®Þnh theo hai h­íng: Më réng hay th¾t chÆt. Trong tõng tr­êng hîp khi nÒn kinh tÕ cã dÊu hiÖu cña sù suy tho¸i, ng©n hµng trung ­¬ng sÏ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ theo h­íng më réng nh»m khuyÕn khÝch ®Çu t­, më réng s¶n xuÊt, t¹o thªm c«ng ¨n viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng. ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ th¾t chÆt sÏ ®­îc ¸p dông khi l¹m ph¸t t¨ng cao, môc tiªu ®­îc h­íng tíi lµ h¹n chÕ ®Çu t­, k×m chÕ sù t¨ng tr­ëng qu¸ møc cña nÒn cña nÒn kinh tÕ. Vai trß, môc tiªu cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ: Vai trß cña cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ: Cïng víi chÝnh s¸ch tµi chÝnh, chÝnh s¸ch thu nhËp, chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i,… chÝnh s¸ch tiÒn tÖ xuÊt hiÖn trong tr­¬ng tr×nh hµnh ®éng cña chÝnh phñ c¸c quèc gia nh­ mét ®ßi hái tÊt yÕu kh¸ch quan tr­íc nh÷ng th¨ng trÇm cña nÒn kinh tÕ c¸c n­íc trong nh÷ng thËp kØ, thÕ kØ võa qua. Trong suèt kho¶ng thêi gian ®Çy rÉy nh÷ng th¨ng trÇm ®ã, nh©n lo¹i ®· chøng kiÕn ®Çy ®ñ nh÷ng khuyÕt tËt cña thÞ trõ¬ng, vÝ dô nh­: ch¹y theo lîi nhuËn tèi ®a ®Õn lõa ®¶o, téi ¸c, vi ph¹m ph¸p luËt; ®ång tiÒn chi phèi c¸c quan hÖ x· héi, quan hÖ chÝnh trÞ; ph©n ho¸ giµu nghÌo ngµy cµng t¨ng, bÊt c«ng x· héi ph¸t triÓn; ph¸ huû m«i tr­êng sinh th¸i; c¹n kiÖt tµi nguyªn thiªn nhiªn,…ThÕ giíi v¨n minh ngµy nay cµng thÊy râ h¬n bao giê c¸c khiÕm khuyÕt ®ã, v× vËy Nhµ n­íc ®· kh«ng thÓ ®øng ngoµi cuéc, nã ph¶i sö dông “ bµn tay h÷u h×nh”, tøc lµ hÖ thèng c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ cña m×nh ®Ó t¸c ®éng vµo nÒn kinh tÕ vµ chÝnh s¸ch tiÒn quèc gia lµ mét trong nh÷ng c«ng cô qu¶n lý vÜ m« mang tÝnh then chèt ®èi víi mäi nhµ n­íc. Nh­ vËy vai trß cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ lµ rÊt lín, nh­ Samuelson ®· nãi” ChÝnh phñ ph¶i biÕt c¸ch dïng chÝnh s¸ch tiÒn tÖ vµ c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ kh¸c ®Ó ng¨n chÆn bÊt cø cuéc suy tho¸i nµo næ ra, kh«ng cho chóng ph¸t triÓn lªn thµnh nh÷ng cuéc khñng ho¶ng mang tÝnh kÐo dµi” Cã thÓ nãi sø mÖnh mµ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ®­îc giao phã lµ hÕt søc cao c¶, ®ã lµ ®­a nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ph¸t triÓn kh«ng ngõng phôc vô nhu cÇu cuéc sèng cña con ng­êi. b. Môc tiªu cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ: Tuú theo c¸ch ph©n chia còng nh­ ®Æc ®iÓm kinh tÕ tõng thêi k× cña mçi quèc gia mµ hä x¸c ®Þnh cho m×nh môc tiªu cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ sao cho phï hîp, Tuy nhiªn môc tiªu chÝnh s¸ch tiÒn tÖ hµu nh­ thèng nhÊt ë c¸c quèc gia, ®ã lµ kiÓm so¸t vµ ®IÒu tiÕt l­îng tiÒn cung øng nh»m môc tiªu cuèi cïng lµ æn ®Þnh gi¸ trÞ cña ®ång tiÒn, trªn c¬ së ®ã t¹o c«ng ¨n viÖc lµm, thóc ®Èy nÒn kinh tÕ. b.1. æn ®Þnh gi¸ trÞ ®ång tiÒn: §©y lµ môc tiªu hµng ®Çu cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ. æn ®Þnh gi¸ trÞ trÞ tiÒn tÖ chÝnh lµ viÖc æn ®Þnh søc mua cña ®ång tiÒn, nã bao gåm viÖc æn ®Þnh søc mua ®èi néi vµ æn ®Þnh søc mua ®èi ngo¹i cña ®ång tiÒn . b.1.1. æn ®Þnh søc mua ®èi néi cu¶ ®ång tiÒn. Trong ®IÒu kiÖn l­u th«ng c¸c dÊu hiÖu gi¸ trÞ th× l¹m ph¸t lu«n lµ kh¶ n¨ng tiÒm tµng,t hËm chÝ khã tr¸nh khái .V× vËy khi mµ chÕ ®é b¶n vÞ vµng còng nh­ tiÒn tÝn dông chuyÓn ®æi ra vµng kh«ng cßn n÷a th× ng©n hµng trung ­¬ng lu«n coi viÖc kiÓm so¸t l¹m ph¸t, æn ®Þnh tiÒn tÖ lµ môc tiªu hµng ®Çu trong chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña m×nh. KiÓm so¸t l¹m ph¸t nh»m æn ®Þnh gi¸ c¶ hµng ho¸ lµ tiÒn ®Ò cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn b×nh th­êng, b¶o ®¶m ®êi sèng cho ng­êi d©n. Gi¸ trÞ ®èi néi cña ®ång tiÒn lµ søc mua cña nã ®èi víi hµng ho¸ vµ dÞch vô .Søc mua cña ®ång tiÒn biÕn ®æi tû lÖ nghÞch víi gi¸ c¶ cña hµng ho¸ vµ dÞch vô. Søc mua cña ®ång tiÒn æn ®Þnh sÏ t¹o nªn m«i tr­êng ®Çu t­ æn ®Þnh, thóc ®Èy nhu cÇu ®Çu t­ - nÒn t¶ng cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ æn ®Þnh. Søc mua cña ®ång tiÒn lµ mét ®¹i l­îng t­¬ng ®èi, nã biÕn ®éng xung quanh mét biªn ®é cho phÐp, th­êng lµ d­íi 10%. b.1.2.æn ®Þnh søc mua ®èi ngo¹i cña ®ång tiÒn Gi¸ trÞ ®èi ngo¹i cña ®ång tiÒn ®­îc ®o b»ng tû gi¸ hèi ®o¸i th¶ næi .Tû gi¸ hèi ®o¸i lµ mét ®¹i l­îng so s¸nh gi¸ trÞ gi÷a néi tÖ vµ ngo¹i tÖ , v× vËy tû gi¸ hèi ®o¸i cã liªn quan ®Õn rÊt nhiÒu yÕu tè : gi¸ thµnh xuÊt nhËp khÈu, l¹m ph¸t, c¸n c©n thanh to¸n, t©m lý ng­êi d©n , chÝnh s¸ch s¸ch can thiÖp vµo tØ gi¸ cña nhµ n­íc,…Tû gi¸ h«Ý ®o¸i lµ mét mét tÝn hiÖu hÕt søc nh¹y c¶m. Tû gi¸ t¨ng nªn hay h¹ xuèng qu¸ søc mua thùc tÕ cña ®ång tiÒn trong n­íc ®Òu kÐo theo nh÷ng hÖ qu¶ tÝch cùc hoÆc tiªu cùc cho nÒn kinh tÕ. Do ®ã ®­êng nèi kinh tÕ xuyªn suèt trong ®IÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ lµ æn ®Þnh tû gi¸ hèi ®o¸i.Nh­ vËy gi¸ trÞ ®èi néi vµ ®èi ngo¹i cña ®ång tiÒn cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau. Muèn æn ®Þnh gi¸ c¶ trong n­íc th× còng ph¶i æn ®Þnh tû gi¸ hèi ®o¸i. b.2. T¨ng tr­ëng kinh tÕ: ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ ph¶i ®¶m b¶o sù t¨ng lªn cña GDP thùc tÕ, ®ã lµ tû lÖ t¨ng tr­ëng cã ®­îc sau khi trõ ®i tû lÖ l¹m ph¸t cïng thêi k×.ViÖc t¨ng gi¶m l­îng tiÒn cung øng cã ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ. Khi l­îng tiÒn cung øng t¨ng nªn, l·i suÊt tÝn dông th­êng gi¶m xuèng. §ång tiÒn “rΔ ®i sÏ kÝch thÝch ®Çu t­, t¨ng tæng s¶n phÈm quèc néi. MÆt kh¸c t¨ng khèi l­îng tiÒn tÖ lµm t¨ng møc cÇu tøc lµ t¨ng tiªu dïng, khuyÕn khÝch s¶n xuÊt. Ng­îc l¹i khi l­îng tiÒn cung øng gi¶m, l·i suÊt sÏ t¨ng, lµm gi¶m ®Çu t­ vµ do ®ã tæng s¶n phÈm quèc néi gi¶m. Trong giai ®o¹n tr­íc ®©y khi c¸c c¬ chÕ ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ch­a nh¹y c¶m, ng­êi ta th­êng sö dông ph­¬ng ph¸p Ên ®Þnh vµ ®iÒu chØnh l­îng tiÒn cung øng trùc tiÕp, chñ yÕu b»ng c«ng cô h¹n møc tÝn dông. Ngµy nay trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ng©n hµng trung ­¬ng c¸c n­íc cã xu h­íng chuyÓn sang sö dông chñ yÕu c¸c c«ng cô gi¸n tiÕp v× nh÷ng ­u ®iÓm cña chóng. b.3. T¹o c«ng ¨n viÖc lµm: Cïng víi æn ®Þnh gi¸ trÞ ®ång tiÒn vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ, chÝnh s¸ch tiÒn tÖ còng h­íng tíi môc tiªu t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng, nhÊt lµ ®æi víi c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn, nh÷ng n¬i ph¶i chÞu søc Ðp lín vÒ d©n sè. ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ tao ra c«ng ¨n viÖc lµm th«ng qua c¸c t¸c ®«ng nh»m më réng ®Çu t­, më réng ho¹t ®éng kinh tÕ, chèng suy tho¸i, duy tr× møc t¨ng tr­ëng æn ®Þnh. Ngoµi c¸c môc tiªu nªu trªn, tuú ®Æc ®IÓm kinh tÕ cña m×nh mµ c¸c quèc gia cßn cã thÓ tËp trung vµo c¸c môc tiªu cô thÓ kh¸c, vÝ dô: hÖ thèng dù tr÷ liªn bang Mü cßn ®Æt ra c¸c môc tiªu æn ®Þnh thÞ tr­êng tµi chÝnh, æn ®Þnh l·i suÊt, h¹n chÕ nh÷ng th¨ng trÇm, biÕn ®éng cña chu k× kinh tÕ. VÒ ng¾n h¹n, c¸c môc tiªu cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cã thÓ phï hîp nh­ng còng cã thÓ kh«ng phï häp thËm chÝ ®èi nghÞch nhau. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ Ng©n hµng trung ­¬ng ph¶i t×m ra ®­îc c¸c biÖn ph¸p dung hoµ c¸c môc tiªu ®Ó võa kiÒm chÕ ®­îc l¹m ph¸t võa t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ ®¹t ®­îc møc nh©n dông cao. HÖ thèng c¸c c«ng cô cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ChÝnh s¸ch chiÕt khÊu, t¸i chiÕt khÊu: §©y lµ c«ng cô cæ ®iÓn, truyÒn thèng trong ho¹t ®éng cña Ng©n hµng trung ­¬ng. Nã lµ viÖc Ng©n hµng trung ­¬ng cÊp tÝn dông cho c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i b»ng c¸ch chiÕt khÊu, t¸i chiÕt khÊu c¸c th­¬ng phiÕu vµ c¸c giÊy tê cã gi¸ trÞ ng¾n h¹n kh¸c. ChÝnh s¸ch chiÕt khÊu, t¸i chiÕt khÊu bao gåm c¸c quy ®Þnh vµ c¸c ®iÒu kiÖn cho vay cña Ng©n hµng trung ­¬ng ®èi víi c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i. C¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ®i vay l¹i Ng©n hµng trung ­¬ng nh»m bï ®¾p hoÆc ®Ó bæ sung nhu cÇu vèn kh¶ dông ®¸p øng cho nÒn kinh tÕ, gióp cho hÖ thèng ng©n hµng ho¹t ®éng mét c¸ch b×nh th­êng, ng¨n chÆn nguy c¬ bÞ ph¸ s¶n. §Ó vËn hµnh c«ng cô nµy Ng©n hµng trung ­¬ng sö dông c¸c quy ®Þnh vÒ l·i suÊt chiÕt khÊu, t¸i chiÕt khÊu, h¹n møc chiÕt khÊu, t¸i chiÕt khÊu, c¸c ®iÒu kiÖn ®­îc chiÕt khÊu, t¸i chiÕt khÊu. Sù thay ®æi l·i suÊt chiÕt khÊu, t¸i chiÕt khÊu tr­íc hÕt t¸c ®éng vµo l·i suÊt huy ®éng vèn vµ cho vay cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i, ¶nh h­ëng ®Õn nhu cµu tÝn dông cña nÒn kinh tÕ. Bªn c¹nh ®ã l·i suÊt chiÕt khÊu, t¸i chiÕt khÊu thay ®æi còng t¸c ®éng ®Õn kh¶ n¨ng ®i vay cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i t¹i Ng©n hµng trung ­¬ng vµ ¶nh h­ëng ®Õn kh¶ n¨ng cung øng tÝn dông cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i cho nÒn kinh tÕ.C¶ hai t¸c ®éng ®Òu cã ¶nh h­ëng ®Õn viÖc t¨ng hay gi¶m l­îng tiÒn cung øng. Cô thÓ: khi Ng©n hµng trung ­¬ng t¨ng l·i suÊt chiÕt khÊu, t¸i chiÕt khÊu sÏ cã t¸c ®éng lµm t¨ng l·i suÊt cho vay cña ng©n hµng th­¬ng m¹i do ®ã lµm gi¶m nhu cÇu tÝn dông cña nÒn kinh tÕ. MÆt kh¸c kh¶ n¨ng ®i vay cña ng©n hµng th­¬ng m¹i t¹i Ng©n hµng trung ­¬ng gi¶m xuèng buéc c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ph¶i gi¶m bít l­îng cho vay cña m×nh, h¹n chÕ l­îng tÝn dông cung øng cho nÒn kinh tÕ. T¸c ®éng kÐp trªn cã ¶nh h­ëng lµm gi¶m kh¶ n¨ng t¹o tiÒn cña hÖ thèng ng©n hµng th­¬ng m¹i, tõ ®ã lµm gi¶m l­îng tiÒn cung øng cho l­u th«ng. Khi Ng©n hµng trung ­¬ng gi¶m l·i suÊti cung cÊp vèn sÏ cã t¸c ®éng ng­îc l¹i, lµm t¨ng l­îng tiÒn cung øng. Sù thay ®æi h¹n møc chiÕt khÊu, t¸i chiÕt khÊu sÏ t¸c ®éng ®Õn kh¶ n¨ng bæ sung vèn kh¶ dông cña ng©n hµng th­¬ng m¹i, ¶nh h­ëng ®Õn l­îng vèn tÝn dông mµ ng©n hµng th­¬ng m¹i cã thÓ cung øng cho nÒn kinh tÕ, tõ ®ã ¶nh h­ëng ®Õn l­îng tiÒn cung øng. Cô thÓ khi ng©n hµng th­¬ng m¹i t¨ng h¹n møc chiÕt khÊu, t¸i chiÕt khÊu th× viÖc ®i vay cña ng©n hµng th­¬ng m¹I t¹i Ng©n hµng trung ­¬ng trë nªn dÔ dµng h¬n víi khèi l­îng nhiÒu h¬n, lµm t¨ng kh¶ n¨ng cung øng vèn tÝn dông cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹I cho nÒn kinh tÕ, dÉn ®Õn t¨ng kh¶ n¨ng t¹o tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng vµ lµm t¨ng l­îng tiÒn cung øng. §©y lµ mét c«ng cô cã tÝnh chÊt linh ho¹t, t«n träng sù c¹nh tranh gi÷a c¸c ng©n hµng. Th«ng qua sù ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng liªn ng©n hµng, Ng©n hµng trung ­¬ng cã thÓ t¸c ®éng vµ ¶nh h­ëng mét c¸ch th­êng xuyªn møc l·i suÊt cña thÞ tr­êng liªn ng©n hµng theo ý muèn cña m×nh. Tuy nhiªn ®iÒu nµy chØ cã hiÖu qu¶ khi l·i suÊt chiÕt khÊu phï hîp víi l·i suÊt thÞ tr­êng. C«ng cô nµy cßn gióp Ng©n hµng trung ­¬ng trong viÖc thùc hiÖn vai trß cña ng­êi cho vay cuèi cïng cña m×nh. Th«ng qua viÖc quy ®Þnh c¸c ®iÒu kiÖn ®­îc chiÕt khÊu, t¸i chiÕt khÊu gióp cho Ng©n hµng trung ­¬ng kiÓm so¸t ®­îc chÊt l­îng tÝn dông cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ ®iÒu chØnh c¬ cÊu ®Çu t­ ®èi víi nÒn kinh tÕ. Tuy nhiªn møc ®é ph¸t huy hiÖu qu¶ cña c¸c c«ng cô nµy phô thuéc vµo quan hÖ vèn cña Ng©n hµng trung ­¬ng víi c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i. Ng©n hµng trung ­¬ng cã thÓ t¨ng gi¶m l·i suÊt chiÕt khÊu, t¸i chiÕt khÊu, nh­ng viÖc cã vay hay kh«ng lµ do c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i quyÕt ®Þnh. V× vËy ®«i khi chÝnh s¸ch chiÕt khÊu tá ra kÐm chñ ®éng. T¸c ®éng cña nã kh«ng ph¶i lóc nµo còng theo chiÒu h­íng mµ Ng©n hµng trung ­¬ng mong muèn. Dù tr÷ b¾t buéc Dù tr÷ b¾t buéc lµ sè tiÒn mµ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ph¶i göi t¹i Ng©n hµng trung ­¬ng, kh«ng ®­îc h­ëng l·i, kh«ng ®­îc phÐp sö dông ( trõ nh÷ng tr­êng hîp ®Æc biÖt, vÝ dô c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ®ang ®øng tr­íc kh¶ n¨ng ph¸ s¶n). Dù tr÷ b¾t buéc th­êng ®­îc tÝnh b»ng tØ lÖ phÇn tr¨m gi÷a sè tiÒn dù tr÷ b¾t buéc vµ tæng sè tiÒn göi. Tû lÖ nµy ®­îc gäi lµ tØ lÖ dù tr÷ b¾t buéc. Tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc ®­îc Ng©n hµng trung ­¬ng x¸c ®Þnh cho tõng lo¹i tiÒn göi, tuú theo tÝnh chÊt vµ thêi h¹n mµ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i huy ®éng ®­îc. TiÒn göi tiÕt kiÖm cã tØ lÖ dù tr÷ b¾t buéc thÊp nhÊt, ssu ®ã lµ tiÒn göi cã k× h¹n vµ cuèi cïng lµ tiÒn göi kh«ng k× h¹n. Mét kho¶n tiÒn ®­îc göi vµo hÖ thèng ng©n hµng, sau khi ®­îc trÝch ra mét kho¶n nhÊt ®Þnh dïng lµm dù tr÷ b¾t buéc, toµn bé sè tiÒn cßn l¹I sÏ ®­îc cho vay vµo nÒn kinh tÕ. Qua nhiÒu vãng quay sè tiÒn ®ã sÏ quay trë l¹i hÖ thèng ng©n hµng d­íi d¹ng mét kho¶n tiÒn göi míi, ng©n hµng l¹I trÝch dù tr÷ b¾t buéc vµ cho vay vµo nÒn kinh tÕ. Qu¸ tr×nh ®ã cø tiÕp diÔn vµ cuèi cïng, hÖ thèng ng©n hµng t¹o ra mét kho¶n tiÒn ®óng b»ng kho¶n tiÒn huy ®éng ban ®Çu nh©n v¬Ý nghÞch ®¶o cña tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc (cßn gäi lµ sè nh©n tiÒn tÖ). 1 Kh¶ n¨ng më réng = Sè tiÒn huy ®éng x ----------------------- (*) tèi ®a tiÒn göi ng©n hµng ban ®Çu tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc VÝ dô, Ng©n hµng trung ­¬ng quy ®Þnh tØ lÖ dù tr÷ b¾t buéc lµ 10% trªn tæng sè tiÒn göi, suy ra sè nh©n tiÒn tÖ = 1/10% = 10 lÇn. Tõ mét kho¶n tiÒn ban ®Çu lµ 1.000.000® hÖ thèng ng©n hµng sÏ t¹o ra mét l­îng tiÒn cung øng gÊp 10 lÇn tøc lµ: 10 x 1.000.000®=10.000.000®. C«ng thøc (*) cho thÊy: nÕu Ng©n hµng trung ­¬ng n©ng tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc, kh¶ n¨ng cho vay vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i sÏ bÞ thu hÑp, khèi l­îng tÝn dông( l­îng tiÒn cung øng ) trong nÒn kinh tÕ sÏ gi¶m. Ng­îc l¹i nÕu Ng©n hµng trung ­¬ng h¹ thÊp tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc, tøc t¨ng kh¶ n¨ng t¹o tiÒn th× kh¶ n¨ng cung tiÒn cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i còng t¨ng lªn , khèi l­îng tÝn dông vµ khèi l­îng thanh to¸n còng cã xu h­íng t¨ng ®ång thêi lµm t¨ng l­îng cung tiÒn. VÝ dô: khi Ng©n hµng trung ­¬ng quy ®Þnh møc dù tr÷ b¾t buéc lµ 5% hay 20% th× møc cung tiÒn tõ10.000.000® sÏ thay ®æi t­ong øng lµ: 1.000.000 x 1/5% = 20.000.000®vµ: 1.000.000 x 1/20% = 5.000.000® §©y lµ c«ng cô cã t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn l­îng tiÒn cung øng, gióp Ng©n hµng trung ­¬ng thùc hiÖn viÖc th¾t chÆt hay më réng tiÒn tÖ mét c¸ch nhanh chãng. ChØ cÇn nh÷ng thay ®æi rÊt nhá trong tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc còng sÏ dÉn ®Õn nh÷ng thay ®æi lín trong l­îng tiÒn cung øng. ChÝnh v× vËy mµ c«ng cô dù tr÷ b¾t buéc tá ra kÐm linh ho¹t, kh«ng thÝch hîp cho viÖc ®iÒu chØnh mét khèi l­äng tiÒn cung øng nhá. MÆt kh¸c viÖc t¨ng tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc ¶nh h­ëng ngay ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò vÒ kh¶ n¨ng thanh kho¶n ®èi víi nh÷ng ng©n hµng cã tØ lÖ dù tr÷ v­ît møc qu¸ thÊp; chi phÝ thùc hiÖn viÖc ®iÒu chØnh tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc l¹i rÊt tèn kÐm. V× nh÷ng nh­îc ®iÓm ®ã mµ tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc chØ cã thÓ coi lµ biÖn ph¸p ®Ó kiÓm so¸t cung øng tiÒn tÖ chø kh«ng ph¶i lµ ph­¬ng thøc tèt ®Ó duy tr× sù æn ®Þnh cña tiÒn tÖ. NghiÖp vô thÞ tr­êng më: NghiÖp vô thÞ tr­êng më lµ nghiÖp vô b¸n c¸c giÊy tê cã gi¸ ng¾n h¹n, do Ng©n hµng trung ­¬ng thùc hiÖn trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ nh»m thùc thi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia. C¸c giÊy tê cã gi¸ ng¾n h¹n ®­îc mua b¸n ë nghiÖp vô nµy chñ yÕu lµ tÝn phiÕu kho b¹c nhµ nøoc v× chóng cã quy m« lín, rñi ro thÊp, thêi h¹n ng¾n vµ tÝnh láng cao. Ng©n hµng trung ­¬ng trôc tiÕp ®øng ra mua b¸n c¸c giÊy tê cã gi¸ trÞ ng¾n h¹n nh»m tr­íc hÕt t¸c ®éng ®Õn khèi l­îng tiÒn dù tr÷ trong khèi dù tr÷ cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ c¸c tæ chøc tµI chÝnh, ®Õn l·i suÊt cho vay vµ huy ®éng vèn cña chóng, lµm h¹n chÕ hay më réng tiÒm n¨ng tÝn dông vµ thanh to¸n cña c¸c tæ chøc nµy, qua ®ã ®iÒu khiÓn l­îng tiÒn cung øng. Th«ng th­êng trong ®IÒu kiÖn kinh tÕ thÞ tr­êng ph¸t triÓn, nghiÖp vô thÞ tr­êng më ®­îc chØ ®¹o s¸t sao tõng giê. ViÖc mua b¸n liªn tôc c¸c lo¹i tr¸i phiÕu sÏ ¶nh h­ëng th­êng xuyªn ®Õn l­îng dù tr÷ cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ c¸c tæ chøc tµi chÝnh kh¸c, lµm h×nh thµnh nªn l·i suÊt vèn trong toµn quèc. L·i suÊt vèn ®ã sÏ ¶nh h­ëng chØ ®¹o, quy chiÕu cho l·i suÊt tÝn dông vµ t¸c ®éng lªn c¸c l·i suÊt thÞ tr­êng vèn. M«i tr­êng ho¹t ®éng tèt nhÊt cho nghiÖp vô thÞ tr­êng më lµ thÞ tr­êng chøng kho¸n. Tuy nhiªn nÕu ch­a cã thÞ tr­êng chøng kho¸n th× Ng©n hµng trung ­¬ng còng cã thÓ thùc hiÖn ®­îc viÖc mua b¸n trªn thÞ tr­êng vèn. Víi c«ng cô nµy Ng©n hµng trung ­¬ng cã thÓ thùc hiÑn viÖc ®IÒu tiÕt ë bÊt k× møc ®é nµo. NghiÖp vô thÞ tr­êng më còng lµ c«ng cô cã tÝnh linh häat cao thÓ hiÖn ë viÖc Ng©n hµng trung ­¬ng cã thÓ dÔ dµng thay ®æi vÞ trÝ cña m×nh trªn thi tr­êng. VÝ dô khi Ng©n hµng trung ­¬ng ®ang lµ ng­êi b¸n chøng kho¸n trªn thÞ tr­êng nÕu thÊy M1 bÞ sôt gi¶m qu¸ nhiÒu, Ng©n hµng trung ­¬ng cã thÓ tõ viÖc b¸n lËp tøc chuyÓn sang mua chøng kho¸n ®Ó b¬m tiÒn vµo nÒn kinh tÕ. ViÖc thùc hiÖn nghiÖp vô thÞ tr­êng më còng kh¸ ®¬n gi¶n nhanh chãng, Ýt tèn kÐm vÒ mÆt chi phÝ. Tuy nhiªn viªc mua b¸n c¸c chøng kho¸n cßn phô thuéc vµo c¸c ng©n hµng vµ c¸c tæ chøc tµI chÝnh kh¸c. ChÝnh hä lµ ng­êi quyÕt ®Þnh cã mua, b¸n c¸c chøng kho¸n kh«ng vµ mua b¸n víi khèi l­îng bao nhiªu, møc gi¸ thÕ nµo. NghiÖp vô thÞ tr­êng më chØ ®­îc sö dông cã hiÖu qu¶ khi thÞ tr­êng tiÒn tÖ ®· ph¸t triÓn ®Õn mét møc ®é nhÊt ®Þnh vµ Ng©n hµng trung ­¬ng dù ®o¸n ®­îc chÝnh x¸c sù biÕn ®éng cña l­îng vèn kh¶ dông trong hÖ thèng ng©n hµng. H¹n møc tÝn dông ®èi víi c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i : H¹n møc tÝn dông ®èi víi c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i lµ khèi l­îng tÝn dông tèi ®a mµ c¸c Ng©n hµng trung ­¬ng cã thÓ cung øng cho hÖ thèng c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i trong mét thêi k× nhÊt ®Þnh ( n¨m, quý ) phï hîp víi møc t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña thêi k× ®ã. §©y lµ mét chØ tiªu cã quan hÖ trùc tiÕp ®Õn l­îng tiÒn ®­îc cung øng thªm ( hay gi¶m bít ) ®èi víi c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i . Khi Ên ®Þnh h¹n møc tÝn dông cho c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i mçi thêi k×, Ng©n hµng trung ­¬ng th­êng c¨n cø vµo kÕ ho¹ch t¨ng tr­ëng kinh tÕ céng víi chØ sè l¹m ph¸t cho phÐp trong thêi k× ®ã. H¹n møc nµy kh«ng ph¶I lµ chØ tiªu khèng chÕ h¹n møc tÝn dông cho nÒn kinh tÕ mµ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i Ên ®Þnh ®èi víi c¸c doanh nghiÖp. C¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i cã thÓ thùc hiÖn møc tÝn dông cña m×nh lín h¬n h¹n møc mµ Ng©n hµng trung ­¬ng Ên ®Þnh cho ng©n hµng m×nh, nÕu nã cã kh¶ n¨ng huy ®éng ®­îc l­îng vèn lín h¬n. Së dÜ nh­ vËy lµ v× vèn do c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i huy ®éng vµ cho vay cho dï lín gÊp nhiÒu lÇn h¹n møc tÝn dông mµ Ng©n hµng trung ­¬ng cung øng còng kh«ng ¶nh h­ëng ®Õn l­îng tiÒn ®­a thªm hay rót khái l­u th«ng. Tuy nhiªn viÖc ®IÒu hµnh c«ng cô nµy chØ cã hiÖu qu¶ khi hÖ thèng ng©n hµng th­¬ng m¹i quèc doanh cã thÓ chiÕm lÜnh phÇn lín thÞ tr­êng tiÒn tÖ, ®ång thêi cã sù phèi hîp chÆt chÏ gi÷a c¸c c«ng cô cïng c¸c biÖn ph¸p hµnh chÝnh kh¸c. Khi c¸c thÞ tr­êng tiÒn tÖ, vèn ph¸t triÓn vµ khi hÖ thèng c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i, c¸c tæ chøc tµi chÝnh ph¸t triÓn ®a d¹ng, phong phó th× viÖc ®iÒu hµnh b»ng c«ng cô nµy kh«ng cßn thÝch hîp. H¹n møc tÝn dông ®èi víi nÒn kinh tÕ: H¹n møc tÝn dông ®èi víi nÒn kinh tÕ ®­îc c¨n cø vµo c¸c chØ tiªu: tèc ®é t¨ng tr­áng nÒn kinh tÕ, biÕn ®éng cña chØ sè gi¸ c¶ ( l¹m ph¸t ), biÕn ®éng cña tû gi¸, tØ lÖ thÊt nghiÖp vµ béi chi ng©n s¸ch. VÝ dô : l¹m ph¸t 10%, GDP dù tÝnh t¨ng 10%, suy ra M1 ph¶I t¨ng 20%, h¹n møc cho vay cã thÓ t¨ng 20%. Sau khi x¸c ®Þnh h¹n møc chung, Ng©n hµng trung ­¬ng sÏ tiÕn hµnh ph©n bæ cho c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i tuú theo kh¶ n¨ng cña tõng ng©n hµng. §©y lµ c«ng cô t¸c ®éng trùc tiÕp vµo khèi l­îng tiÒn trong l­u th«ng. ViÖc Ng©n hµng trung ­¬ng quy ®Þnh h¹n møc tÝn dông sÏ t¸c ®éng ®Õn viÖc cung øng vèn tÝn dông cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ tõ ®ã ¶nh h­ëng ®Õn l­îng tiÒn cung øng. Cô thÓ: khi Ng©n hµng trung ­¬ng t¨ng h¹n møc tÝn dông sÏ dÉn ®Õn kh¶ n¨ng t¨ng vèn tÝn dông cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i cho nÒn kinh tÕ, t¨ng kh¶ n¨ng t¹o tiÒn, tõ ®ã lµm t¨ng l­îng tiÒn cung øng. Ng­îc l¹i khi Ng©n hµng trung ­¬ng gi¶m h¹n møc tÝn dông sÏ khèng chÕ kh¶ n¨ng cung øng tÝn dông cña hÖ thèng ng©n hµng cho nÒn kinh tÕ, gi¶m kh¶ n¨ng t¹o tiÒn qua hÖ thèng nµy, do ®ã lµm gi¶m l­îng tiÒn cung øng.C«ng cô nµy gióp cho Ng©n hµng trung ­¬ng qu¶n lý ®IÒu chØnh ®­îc l­îng tiÒn cung øng khi c¸c c«ng cô kh¸c tá ra kÐm hiÖu qu¶, ®Æc biÖt trong tr­êng hîp l¹m ph¸t cao. Tuy nhiªn c«ng cô nµy cã rÊt nhiÒu nh­îc ®iÓm nªn trong thùc tÕ Ýt ®­îc sö dông. Bëi v× nã triÖt tiªu ®éng lùc c¹nh tranh gi÷a c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i, ®¸nh ®ång c¸c ng©n hµng ho¹t ®éng hiÖu qu¶ vµ kh«ng hiÖu qu¶. Khi h¹n møc qu¸ thÊp mµ nhu cÇu vèn qu¸ cao sÏ dÉn tíi l·i suÊt t¨ng, ¶nh h­ëng tíi ®Çu t­, viÖc lµm, ®ång thêi lµm ph¸t sinh c¸c h×nh thøc tÝn dông n»m ngoµi kh¶ n¨ng kiÓm so¸t cña Ng©n hµng trung ­¬ng nh­: hôi, héi, vay nãng,…NÕu h¹n møc qu¸ cao th× sÏ cã ng©n hµng kh«ng thÓ sö dông h¹n møc cña m×nh, ®Æc biÖt trong tr­êng hîp hÖ thèng liªn ng©n hµng ho¹t ®éng ch­a hiÖu qu¶, tõ ®ã dÉn ®Õn lµm gi¶m hoÆc v« hiÖu ho¸ vai trß qu¶n lÝ cña Ng©n hµng trung ­¬ng. H¹n møc tÝn dông còng cã thÓ lµm sai c¬ cÊu ®Çu t­, bëi v× víi h¹n møc ®· ®­îc x¸c ®Þnh, c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i bao giê còng t×m ®Õn nh÷ng dù ¸n ®Çu t­ lín, lÜnh vùc ®Çu t­ dÔ sinh lêi, bá mÆc c¸c lÜnh vùc kh¸c, g©y khã kh¨n cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. 6.Qu¶n lý l·i suÊt: Khi ®· sö dông mäi c«ng cô mµ kh«ng thÓ ®iÒu khiÓn vµ chi phèi l·i suÊt tÝn dông trong nÒn kinh tÕ, Ng©n hµng trung ­¬ng sÏ sö dông c«ng cô qu¶n lÝ l·I suÊt. ë c«ng cô nµy, Ng©n hµng trung ­¬ng trùc tiÕp qui ®Þnh møc l·i suÊt cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i, cã thÓ c¶ ®Çu vµo lÉn ®Çu ra. Thø nhÊt, Ng©n hµng trung ­¬ng cã thÓ ®­a ra khung l·i suÊt vµ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i chØ ®­îc phÐp ®iÒu chØnh l·i suÊt cña m×nh trong khu«n khæ ®ã. Tuú theo môc ®Ých mµ c¸c khung l·i suÊt cña c¸c Ng©n hµng trung ­¬ng cã thÓ lµ l·i suÊt tiÒn göi tèi ®a - l·i suÊt cho vay tèi thiÓu ( b¶o ®¶m lîi Ých cña c¸c ng©n hµng ) hoÆc l·i suÊt tiÒn göi tèi thiÓu - l·i suÊt cho vay tèi ®a ( b¶o ®¶m lîi Ých cho kh¸ch hµng cña ng©n hµng ). Thø hai, Ng©n hµng trung ­¬ng cã thÓ ®­a ra trÇn l·I suÊt hoÆc sµn l·i suÊt, tøc lµ møc l·i suÊt tèi ®a, hoÆc tèi thiÓu mµ c¸c Ng©n hµng trung ­¬ng ®­îc phÐp cho vay hoÆc huy ®éng vèn. C«ng cô nµy chØ thùc sù cã hiÖu qu¶ nÕu nã ®­îc kÕt hîp chÆt chÏ víi c«ng cô tû gi¸. ViÖc l¹m dông qu¶n lý l·i suÊt còng sÏ lµm triÖt tiªu ®éng lùc c¹nh tranh gi÷a c¸c ng©n hµng trong viÖc h¹ l·i suÊt thu hót kh¸ch hµng vµ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i còng sÏ rÊt bÞ ®éng trong viÖc huy ®éng vèn vµ cho vay. 7.Can thiÖp vµo tû gi¸ hèi ®o¸i: Tû gi¸ hèi ®o¸i lµ quan hÖ so s¸nh gi÷a hai ®ång tiÒn hay gi¸ c¶ mét ®¬n vÞ tiÒn n­íc nµy b»ng bao nhiªu ®¬n vÞ tiÒn n­íc kh¸c. Theo LuËt Ng©n hµng nhµ n­íc ViÖt Nam th× tû gi¸ hèi ®o¸i lµ tû lÖ giòa gi¸ trÞ ®ång tiÒn ViÖt Nam so víi gi¸ trÞ ®ång tiÒn cña n­íc ngoµi. Gi¶ Sö: Gi¸ tÝnh theo ViÖt Nam ®ång lµ P1. Gi¸ tÝnh theo §« la Mü lµ P2. NÕu mét mÆt hµng cã gi¸ trÞ lµ P2 = 100USD, tû gi¸ e = 14000 th× quy ra VND mÆt hµng ®ã cã gi¸ P1 = 14600 x 100 = 1.460.000VND. Tû gi¸ thay ®æi ¶nh h­ëng ®Õn gi¸ trÞ ®ång tiÒn. Khi tû gi¸ t¨ng ®ång tiÒn néi tÖ mÊt gi¸, khi tØ gi¸ gi¶m ®ång tiÒn néi tÖ t¨ng gi¸.VÒ mÆt dµi h¹n tû gi¸ do thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ mçi n­íc quyÕt ®Þnh. VÒ mÆt ng¾n h¹n tû gi¸ chÞu sù ¶nh h­ëng bëi l­îng tiÒn cung øng cña Ng©n hµng trung ­¬ng. Quan hÖ cung cÇu hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu c©n b»ng gãp phÇn lµm c©n b»ng cung cÇu ngo¹i tÖ vµ cã liªn quan ®Õn l­îng tiÒn cung øng trong n­íc, ®Õn t¨ng tr­ëng kinh tÕ.ViÖc Ng©n hµng trung ­¬ng mua ngo¹i tÖ trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi lµm t¨ng l­îng tiÒn cung øng vµ dÉn ®Õn tû gi¸ t¨ng. Ng­îc l¹i khi Ng©n hµng trung ­¬ng b¸n ngo¹i tÖ trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi, thu néi tÖ vÒ th× trªn thÞ tr­êng, l­îng tiÒn cung øng sÏ gi¶m xuèng lµm cho tû gi¸ gi¶m. Tû gi¸ lµ mét c«ng cô rÊt quan träng, nã gãp phÇn ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng ho¸ nhËp khÈu, më réng thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. B»ng viÖc t¸c ®éng vµo tû gi¸, Ng©n hµng trung ­¬ng thùc hiÖn chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch xuÊt khÈu hay nhËp khÈu tuú theo môc tiªu tõng thêi k×. Tuy nhiªn viÖc sö dông c«ng cô nµy ®ßi hái Ng©n hµng trung ­¬ng ph¶i c©n nh¾c mét c¸ch kÜ l­ìng v× nã ¶nh h­ëng ®Õn quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ, ®Õn hÖ thèng kinh doanh ngo¹i hèi cña hÖ thèng ng©n hµng th­¬ng m¹i. Muèn chÝnh s¸ch can thiÖp tû gi¸ thùc sù trë thµnh c«ng cô trung gian, hç trî ®¾c lùc cho c¸c c«ng cô kh¸c cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, Ng©n hµng trung ­¬ng ph¶i cã nh÷ng ®IÒu kiÖn nhÊt ®Þnh. ®ã lµ khèi l­îng dù tr÷ quèc gia vµ ngo¹i tÖ dµnh cho quÜ b×nh æn ph¶i ®ñ lín, c¸c biÖn ph¸p hµnh chÝnh vµ hÖ thèng ph¸p luËt ph¶i thËt ®ång bé vµ ph¶i thùc sù cã hiÖu lùc. MÆt kh¸c b¶n th©n ®ång tiÒn ph¶i t­¬ng ®èi æn ®Þnh, kh«ng cßn l¹m ph¸t ë møc ®é cao. Ch­¬ng II Thùc tr¹ng viÖc sö dông c¸c c«ng cô cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ë ViÖt Nam Nh­ ®· tr×nh bµy ë trªn, chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cã thÓ ®­îc ®IÒu hµnh th«ng qua mét hÖ thèng kh¸ phong phó c¸c c«ng cô. C¸c c«ng cô nµy cã ph­¬ng thøc ®èi t­îng, quy m«, t¸c ®éng kh¸c nhau.Tuú theo ®Æc ®iÓm kinh tÕ tõng quèc gia ë tõng thêi k× mµ Ng©n hµng trung ­¬ng c¸c n­íc cã thÓ quyÕt ®Þnh sö dông c«ng cô nµo, ®iÒu ®ã còng cã nghÜa lµ cã nh÷ng quèc gia thiªn h¼n vÒ phÝa chØ sö dông mét sè c«ng cô nµo ®ã. VÝ dô ë NhËt B¶n, Ng©n hµng trung ­¬ng kh«ng hÒ quy ®Þnh dù tr÷ b¾t buéc mµ ®Ó cho c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i tù quyÕt ®Þnh lÊy møc dù tr÷ cña m×nh, tr¸i l¹i nghiÖp vô thÞ tr­êng më l¹i ®­îc sö dông kh¸ th­êng xuyªn. ë nh÷ng n­íc ph¸t triÓn, n¬i mµ thÞ tr­êng tiÒn tÖ ®· ph¸t triÓn ®Õn tr×nh ®é cao, c¸c quan hÖ trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ ®· ®ñ kh¶ n¨ng ®Þnh h­íng cho ho¹t ®éng ña c¸c tæ chøc tÝn dông ®i vµo hiÖu qña, th× nhµ n­íc cã xu h­íng gi¶m bít sù ®iÒu tiÕt cña m×nh vµ më réng quyÒn tù do kinh doanh cho c¸c tæ chøc tÝn dông. Khi ®ã Ng©n hµng trung ­¬ng sÏ chuyÓn sang sö dông c¸c c«ng cô diÒu tiÕt gi¸n tiÕp, bao gåm: nghiÖp vô thÞ tr­êng më, chÝnh s¸ch chiÕt khÊu vµ dù tr÷ b¾t buéc. Cßn ë nh÷ng n­íc kÐm ph¸t triÓn nh­ n­íc ta, n¬i mµ ho¹t ®éng liªn ng©n hµng cßn ch­a hiÖu qu¶, Ng©n hµng trung ­¬ng b¾t buéc ph¶i sö dông c¸c c«ng cô ®iÒu tiÕt trùc tiÕp, bao gåm h¹n møc tÝn dông vµ khung l·i suÊt. Tuy nhiªn theo xu h­íng cña thêi ®¹i, ng©n hµng NhÇ N­íc ViÖt Nam ®ang cè g¾ng h¹n chÕ viÖc sö dông c¸c c«ng cô ®IÒutiÕt trùc tiÕp vµ chuyÓn sang c¬ chÕ ®iÒu tiÕt gi¸n tiÕp. I.§iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ë ViÖt Nam giai ®o¹n tõ 1996 ®Õn nay. NÐt næi bËt trong thêi k× nµy lµ n­íc ta ®· dµnh ®­îc nh÷ng th¾ng lîi hÕt søc to lín trªn mÆt trËn kinh tÕ, kÕt thóc qu¸ tr×nh t¹o tiÒn ®Ò vËt chÊt cho c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, b­íc sang giai ®o¹n míi: giai ®o¹n ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, tiÕp tôc ®i lªn Chñ NghÜa X· Héi. Môc tiªu c¬ b¶n cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ n­íc ta giai ®o¹n nµy lµ: æn ®Þnh søc mua trong n­íc cña ®ång b¶n tÖ, duy tr× gi¸ trÞ hîp lÝ ®èi víi ngo¹i tÖ trong c¸c giao dÞch ®èi ngo¹i, t¹o m«i tr­êng thuËn lîi cho c¸c ho¹t ®éng tµi chÝnh trong nÒn kinh tÕ, kiÒm chÕ l¹m ph¸t ë møc hîp lÝ, gãp phÇn t¹o ra møc t¨ng tr­ëng cao vµ v÷ng ch¾c.C¸c c«ng cô chÝnh s¸ch tiÒn tÖ trong thêi k× nµy ®­îc diÒu hµnh cô thÓ nh­ sau: H¹n møc tÝn dông: C«ng cô nµy ®­îc Ng©n hµng nhµ n­íc ¸p dung ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tõ n¨m 1994, ®· cã t¸c ®éng hiÖu qu¶ ®Õn viÖc h¹n chÕ tèc ®é t¨ng tæng ph­¬ng tiÖn thanh to¸n trong nh÷ng n¨m 1995-1997 vµ qua ®ã kiÒm chÕ l¹m ph¸t. Tuy nhiªn tõ cuèi n¨m 1997 vµ ®Çu n¨m 1998 c«ng cô h¹n møc tÝn dông ®· dÇn mÊt vai trß cña nã trong viÖc h¹n chÕ viÖc gia t¨ng cña tæng ph­¬ng tiÖn thanh to¸n. H¬n n÷a viÖc më réng ph­¬ng tiÖn thanh to¸n trong giai do¹n nµy lµ cÇn thiÕt ®Ó thóc ®Èy t¨ng tr­ëngkinh tÕ, nÕu tiÕp tôc thùc hiÖn h¹n møc tÝn dông sÏ t¹o ra khã kh¨n cho c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i trong viÖc më réng tÝn dông. Do vËy tõ quý II n¨m 1998, Ng©n hµng nhµ n­íc ®· kh«ng ¸p dông c«ng cô h¹n møc tÝn dông nh­ lµ mét c«ng cô th­êng xuyªn trong ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ . MÆc dï vËy møc t¨ng tr­ëng tÝn dông vÉn ®­îc tiÕp tôc theo dâi ®Ó cã nh÷ng gi¶i ph¸p kÞp thêi nh»m h¹n chÕ sù gia t¨ng khi nã cã xu h­íng t¨ng cao. Dù tr÷ b¾t buéc: Dù tr÷ b¾t buéc ®­îc thùc hiÖn theo qui chÕ dù tr÷ b¾t buéc ®­îc ban hµnh theo quyÕt ®Þnh sè 396/1997/Q§-NHNN ngµy 1/12/1997 cña thèng ®èc Ng©n hµng nhµ n­íc vµ cã hiÖu lùc kÓ tõ th¸ng 1.1998 dÕn nay. Qui chÕ dù tr÷ b¾t buéc lÇn nµy ®­îc qui ®Þnh cô thÓ h¬n thÓ hiÖn ë viÖc quy ®Þnh tiÒn göi dù tr÷ b¾t buéc tai Ng©n hµng nhµ n­íc ®­îc tÝnh b×nh qu©n trong c¶ k× duy tr×. ._.