Các giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn vốn nhàn rỗi tại Công ty bảo hiểm nhân thọ Bảo Việt

1 MUÏC LUÏC MÔÛ ÑAÀU……………………………………………………………………………………………………………………………………. 1 CHÖÔNG I : CÔ SÔÛ LUAÄN CUÛA SÖÏ HÌNH THAØNH VAØ SÖÛ DUÏNG NGUOÀN VOÁN NHAØN ROÃI TRONG CAÙC DOANH NGHIEÄP BAÛO HIEÅM NHAÂN THOÏ. 1.1. Cô sôû luaän veà baûo hieåm……………………………………………………4 1.1.1. Caùc ñònh nghóa veà baûo hieåm……………………………………….. 4 1.1.2. Baûn chaát cuûa baûo hieåm……………………………………………..5 1.1.3. Taùc duïng cuûa baûo hieåm…………………………………………… 5 1.1.4. Caùc nguyeân taéc hoaït ñoäng cuûa baûo hieåm…………………………. 6 1.1.5. Phaân loaïi nghieäp vuï baûo hieåm…………………………………….. 8 1.2. Cô sôû luaän veà baûo hieåm nhaân thoï………………………………………… 10 1.2.1. Ñaëc tröng baûo hieåm nhaân thoï……………………………………… 11 1.2.2. Caùc loaïi hình baûo hieåm nhaân thoï…………………………………. 12 1.2.3. Moät soá cô sôû kyõ thuaät quan troïng trong baûo hieåm nhaân thoï……… 14 1.2.3.1. Phí baûo hieåm vaø caên cöù tính phí…………………………...14 1.2.3.2. Döï phoøng nghieäp vuï………………………………………. 17 1.2.3.3. Giaù trò giaûi öôùc……………………………………………. 19 1.3. Cô sôû luaän veà söï hình thaønh nguoàn voán nhaøn roãi trong caùc DNBHNT….. 20 1.3.1. Hôïp ñoàng baûo hieåm nhaân thoï vaø vieäc taïo ra nguoàn voán nhaøn roãi trong caùc DNBH nhaân thoï…………………………... 20 1.3.2. Quyõ döï phoøng nghieäp vuï - nguoàn voán nhaøn roãi cô baûn cuûa DNBHNT……………………………………………… 22 1.4. Cô sôû luaän veà vieäc söû duïng nguoàn voán nhaøn roãi trong caùc DNBHNT…... 23 1.4.1. Tính taát yeáu khaùch quan cuûa vieäc ñaàu tö nguoàn voán nhaøn roãi 2 trong caùc DNBH nhaân thoï…………………………………………. 23 1.4.2. Nguyeân taéc söû duïng nguoàn voán nhaøn roãi trong caùc DNBHNT…... 24 1.4.3. Danh muïc ñaàu tö trong caùc DNBH nhaân thoï……………………... 25 1.5. Kinh nghieäm söû duïng voán nhaøn roãi baûo hieåm nhaân thoï caùc nöôùc……….. 29 CHÖÔNG II : THÖÏC TRAÏNG HÌNH THAØNH VAØ SÖÛ DUÏNG NGUOÀN VOÁN NHAØN ROÃI TAÏI COÂNG TY BAÛO HIEÅM NHAÂN THOÏ BAÛO VIEÄT. 2.1. Khaùi quaùt veà Coâng ty baûo hieåm nhaân thoï Baûo Vieät……………………… 33 2.1.1. Quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa CTBH nhaân thoï Baûo Vieät..33 2.1.2. Tình hình hoaït ñoäng kinh doanh cuûa CTBH nhaân thoï Baûo Vieät…. 35 2.2. Thöïc traïng ñaàu tö taïi thò tröôøng baûo hieåm nhaân thoïVieät Nam…………... 36 2.2.1. Söï phaùt trieån……………………………………………………….. 37 2.2.2. Khaû naêng huy ñoäng vaø söû duïng voán………………………………. 39 2.3. Thöïc traïng hình thaønh vaø söû duïng nguoàn voán nhaøn roãi taïi CTBH nhaân thoï Baûo Vieät………………………………………………… 41 2.3.1. Caùc quy ñònh phaùp lyù lieân quan ñeán ñaàu tö voán cuûa caùc DNBHNT 41 2.3.2. Thöïc traïng huy ñoäng vaø söû duïng nguoàn voán nhaøn roãi taïi Coâng ty baûo hieåm nhaân thoï Baûo Vieät…………………………….. 47 2.3.2.1. Nguoàn voán nhaøn roãi coù theå söû duïng ñaàu tö taïi CTBHNT Baûo Vieät……………………………………….. 47 2.3.2.2. Phaân boå cô caáu ñaàu tö……………………………………. 49 2.3.2.3. Hieäu quaû ñaàu tö…………………………………………... 51 3 CHÖÔNG III : NHÖÕNG GIAÛI PHAÙP NAÂNG CAO HIEÄU QUAÛ SÖÛ DUÏNG NGUOÀN VOÁN NHAØN ROÃI TAÏI COÂNG TY BAÛO HIEÅM NHAÂN THOÏ BAÛO VIEÄT. 3.1. Muïc tieâu phaùt trieån…………………………………………………………... 56 3.2. Nhöõng cô hoäi vaø thaùch thöùc…………………………………………………. 57 3.3. Caùc giaûi phaùp naâng cao hieäu quaû söû duïng nguoàn voán nhaøn roãi taïi Coâng ty baûo hieåm nhaân thoï Baûo Vieät………………………………………. 60 3.3.1.Nhoùm giaûi phaùp veà phía Nhaø nöôùc…………………………………. 60 3.3.2. Nhoùm giaûi phaùp veà phía CTBHNTBV…………………………….. 70 3.3.3. Nhoùm giaûi phaùp hoã trôï khaùc……………………………………….. 77 KEÁT LUAÄN………………………………………………………………………………………………………………………. 82 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO PHUÏ LUÏC 4 MÔÛ ÑAÀU 1. TÍNH CAÁP THIEÁT CUÛA ÑEÀ TAØI. Kinh doanh baûo hieåm (BH) laø moät hoaït ñoäng kinh doanh mang tính ñaëc thuø. Ñoù laø moät trong nhöõng lónh vöïc ñaõ coù töø laâu treân theá giôùi nhöng thöïc söï chæ môùi phaùt trieån maïnh meõ ôû VN trong 10 naêm trôû laïi ñaây. Cuøng vôùi quaù trình phaùt trieån vaø hoäi nhaäp cuûa neàn kinh teá, tieàm naêng thò tröôøng baûo hieåm vaãn coøn roäng lôùn vaø coù nhieàu cô hoäi phaùt trieån. Doanh thu phí baûo hieåm treân toaøn thò tröôøng luoân coù toác ñoä taêng tröôûng cao treân 25% trong voøng 5 naêm gaàn ñaây. Toång doanh thu phí baûo hieåm treân toaøn thò tröôøng naêm 2004 öôùc chieám khoaûng 1,9% cuûa GDP, trong khi tyû leä naøy taïi caùc nöôùc trong khu vöïc laø töø 4% ñeán 6%. Toác ñoä taêng tröôûng cao vaø tyû leä doanh thu phí treân GDP cuûa VN coøn thaáp cho thaáy tieàm naêng phaùt trieån thò tröôøng coøn lôùn. Tuy nhieân treân thò tröôøng baûo hieåm VN hieän nay maø ñaëc bieät laø thò tröôøng baûo hieåm nhaân thoï (TTBHNT) ñöôïc ñaùnh giaù laø khaù soâi ñoäng vôùi söï caïnh tranh ngaøy caøng gay gaét vaø toaøn dieän do söï goùp maët töø cuoái naêm 1999 cuûa 4 doanh nghieäp baûo hieåm nhaân thoï (DNBHNT) coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi laø Coâng ty lieân doanh traùch nhieäm höõu haïn (TNHH) baûo hieåm Baûo Minh-CMG, Coâng ty TNHH baûo hieåm Manulife, Coâng ty TNHH baûo hieåm Prudential VN vaø Coâng ty TNHH baûo hieåm quoác teá Myõ (AIA) cuøng vôùi Coâng ty baûo hieåm nhaân thoï Baûo Vieät (CTBHNTBV) ñaõ böôùc vaøo giai ñoaïn môùi – giai ñoaïn caïnh tranh quyeát lieät vaø phaùt trieån vôùi toác ñoä cao. Tính caïnh tranh maïnh meõ theå hieän treân taát caû caùc maët nhö thu huùt khaùch haøng, tuyeån duïng ñaïi lyù, ñöa ra saûn phaåm môùi, môû roäng ñòa baøn hoaït ñoäng, khuyeách tröông quaûng caùo,…Chính nhôø hoaït ñoäng caïnh tranh maø coâng chuùng 5 nhaän thöùc roõ hôn veà baûo hieåm nhaân thoï (BHNT), chaát löôïng dòch vuï, chaát löôïng khai thaùc ñöôïc naâng leân, saûn phaåm theâm ña daïng ñoàng thôøi caùc doanh nghieäp hoaøn thieän theâm ñieàu khoaûn, quy trình nghieäp vuï, boå sung caùc nghieäp vuï gia taêng giaù trò, hoaøn thieän moâ hình toå chöùc vaø quaûn lyù, cheá ñoä thuø lao cho ñaïi lyù theo höôùng hieäu quaû cao hôn, phuø hôïp hôn vôùi ñaëc ñieåm cuûa kinh doanh BHNT. Tröôùc thaùch thöùc caïnh tranh nhö theá thì hôn ai heát, Coâng ty baûo hieåm nhaân thoï Baûo Vieät nhaän thöùc ñöôïc, neáu muoán tieáp tuïc toàn taïi, môû roäng vaø phaùt trieån thì beân caïnh vieäc taäp trung vaøo phaùt trieån nhöõng saûn phaåm môùi coù khaû naêng sinh lôøi cao, ñoä ruûi ro thaáp thì Baûo Vieät caàn phaûi chuù troïng ñeán vieäc söû duïng coù hieäu quaû nguoàn voán nhaøn roãi to lôùn ñöôïc taïo ra töø phí BH thu ñöôïc cuûa khaùch haøng, nhaèm baûo ñaûm löïa choïn ñöôïc nhöõng danh muïc ñaàu tö thích hôïp, an toaøn cho nguoàn voán vaø mang laïi hieäu quaû kinh teá (KT) cao. Ñaây laø vaán ñeà soáng coøn ñoái vôùi Baûo Vieät trong giai ñoaïn hieän nay bôûi thöïc teá cho thaáy chính hoaït ñoäng ñaàu tö taøi chính seõ hình thaønh phaàn lôùn lôïi nhuaän cho doanh nghieäp baûo hieåm (DNBH) vaø trôû thaønh xöông soáng naâng ñôõ cho doanh nghieäp (DN). Do aûnh höôûng to lôùn cuûa vaán ñeà söû duïng voán nhaøn roãi ñoái vôùi söï toàn taïi cuûa Baûo Vieät nhö theá ñaõ thoâi thuùc toâi choïn ñeà taøi “Caùc giaûi phaùp naâng cao hieäu quaû söû duïng nguoàn voán nhaøn roãi taïi Coâng ty baûo hieåm nhaân thoï Baûo Vieät”. 2. MUÏC ÑÍCH CUÛA ÑEÀ TAØI. Nhöõng muïc ñích cô baûn cuûa ñeà taøi nghieân cöùu laø : • Xaùc ñònh baûn chaát cuûa voán nhaøn roãi trong DNBHNT. • Cô sôû lyù luaän cuûa vieäc ñaàu tö nguoàn voán nhaøn roãi trong caùc DNBHNT. • Söï caàn thieát cuûa vieäc ñaàu tö nguoàn voán nhaøn roãi trong caùc DNBHNT. • Ñaùnh giaù thöïc traïng hình thaønh vaø söû duïng voán nhaøn roãi taïi Coâng ty BHNT Baûo Vieät. • Xaây döïng caùc giaûi phaùp vaø ñeà xuaát moät soá kieán nghò nhaèm hoaøn thieän vaø naâng cao hieäu quaû söû duïng voán nhaøn roãi taïi Coâng ty BHNT Baûo Vieät. 6 3. ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHAÏM VI NGHIEÂN CÖÙU. Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa luaän vaên ñöôïc giôùi haïn trong phaïm vi sau ñaây : • Nghieân cöùu thöïc tieãn hoaït ñoäng cuûa Coâng ty BHNT Baûo Vieät töø khi thaønh laäp ñeán naêm 2004. • Caùc quy ñònh phaùp lyù chi phoái tröïc tieáp ñeán söï hình thaønh vaø söû duïng nguoàn voán nhaøn roãi taïi Coâng ty BHNT Baûo Vieät. 4. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU. • Trong quaù trình phaân tích lyù luaän vaø thöïc tieãn caùc vaán ñeà veà BH, luaän vaên ñaõ söû duïng phöông phaùp duy vaät bieän chöùng. • Trong quaù trình ñaùnh giaù hoaït ñoäng BHNT trong thöïc tieãn, luaän vaên ñaõ söû duïng phöông phaùp phaân tích toång hôïp, thoáng keâ, ñoái chieáu vaø so saùnh. Töø ñoù, ñöa ra caùc kieán giaûi veà nhöõng vaán ñeà maø luaän vaên ñaët ra. 5. KEÁT CAÁU CUÛA LUAÄN VAÊN. Ngoaøi phaàn môû ñaàu vaø keát luaän, caùc baûng, bieåu ñoà, phuï luïc vaø danh muïc caùc taøi lieäu tham khaûo, noäi dung chính cuûa luaän vaên ñöôïc trình baøy trong ba chöông sau ñaây : • Chöông I : Cô sôû luaän cuûa söï hình thaønh vaø söû duïng nguoàn voán nhaøn roãi trong caùc DNBHNT. • Chöông II : Thöïc traïng hình thaønh vaø söû duïng nguoàn voán nhaøn roãi taïi Coâng ty BHNT Baûo Vieät. • Chöông III : Nhöõng giaûi phaùp naâng cao hieäu quaû söû duïng nguoàn voán nhaøn roãi taïi Coâng ty BHNT Baûo Vieät. 7 CHÖÔNG I : CÔ SÔÛ LUAÄN CUÛA SÖÏ HÌNH THAØNH VAØ SÖÛ DUÏNG NGUOÀN VOÁN NHAØN ROÃI TRONG CAÙC DNBHNT. 1.1. CÔ SÔÛ LUAÄN VEÀ BAÛO HIEÅM. 1.1.1. Caùc ñònh nghóa veà baûo hieåm. “Baûo hieåm laø moät hoaït ñoäng qua ñoù moät caù nhaân coù quyeàn ñöôïc höôûng trôï caáp nhôø vaøo moät khoaûn ñoùng goùp cho mình hoaëc cho ngöôøi thöù ba trong tröôøng hôïp xaûy ra ruûi ro. Khoaûn trôï caáp naøy do moät toå chöùc traû. Toå chöùc naøy coù traùch nhieäm ñoái vôùi toaøn boä caùc ruûi ro vaø ñeàn buø caùc thieät haïi theo caùc phöông phaùp cuûa thoáng keâ”â.(1) Baûo hieåm laø hoaït ñoäng theo ñoù doanh nghieäp baûo hieåm chaáp nhaän ruûi ro cuûa ngöôøi ñöôïc baûo hieåm, treân cô sôû beân mua baûo hieåm ñoùng phí baûo hieåm ñeå doanh nghieäp baûo hieåm traû tieàn cho ngöôøi thuï höôûng hoaëc boài thöôøng cho ngöôøi ñöôïc baûo hieåm khi xaûy ra söï kieän baûo hieåm. Hoaëc coù theå noùi BH laø söï ñoùng goùp cuûa soá ñoâng vaøo söï baát haïnh cuûa soá ít. Hieän nay hoaït ñoäng BH toàn taïi döôùi daïng 2 daïng : hoaït ñoäng BH khoâng mang tính kinh doanh vaø hoaït ñoäng BH mang tính kinh doanh. Khaùc vôùi baûo hieåm xaõ hoäi (XH) vaø BH y teá nhaèm baûo ñaûm caùc quyeàn lôïi XH toái thieåu cho ngöôøi lao ñoäng, BH mang tính kinh doanh baûo ñaûm söï oån ñònh taøi chính cho neàn kinh teá choáng laïi caùc nguy cô ruûi ro, huy ñoäng nguoàn löïc taøi chính ñaùp öùng nhu caàu voán ñaàu tö daøi haïn cho neàn kinh teá, giaûi quyeát caùc vaán ñeà xaõ hoäi nhö taïo theâm coâng aên vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng, naâng cao nhaän thöùc cuûa ngöôøi daân veà vai troø vaø yù nghóa cuûa BH. Ñoái töôïng tham gia BH mang tính kinh doanh laø toå chöùc, caù nhaân thuoäc moïi thaønh phaàn kinh teá theo nguyeân taéc töï nguyeän. Ñoái töôïng ñöôïc BH laø con ngöôøi, taøi saûn vaø traùch nhieäm daân söï; chuû theå thöïc hieän (1) Lyù thuyeát baûo hieåm – TS. Nguyeãn Ngoïc Ñònh 8 hoaït ñoäng kinh doanh BH laø caùc DNBH hoaït ñoäng theo nguyeân taéc töï chuû taøi chính vaø noäp thueá cho nhaø nöôùc. 1.1.2. Baûn chaát cuûa baûo hieåm : • Muïc ñích chuû yeáu cuûa BH laø goùp phaàn oån ñònh kinh teá cho ngöôøi tham gia töø ñoù khoâi phuïc vaø phaùt trieån saûn xuaát, ñôøi soáng, ñoàng thôøi taïo nguoàn voán cho phaùt trieån kinh teá vaø xaõ hoäi cuûa ñaát nöôùc. • Thöïc chaát cuûa hoaït ñoäng BH laø quaù trình phaân phoái laïi toång saûn phaåm trong nöôùc giöõa nhöõng ngöôøi tham gia nhaèm ñaùp öùng nhu caàu taøi chính phaùt sinh khi tai naïn, ruûi ro baát ngôø xaûy ra gaây toån thaát ñoái vôùi ngöôøi tham gia BH. Phaân phoái trong BH laø phaân phoái khoâng ñeàu, khoâng baèng nhau nghóa laø khoâng phaûi ai tham gia cuõng ñöôïc phaân phoái vaø phaân phoái vôùi soá tieàn nhö nhau. Phaân phoái trong BH laø phaân phoái cho soá ít ngöôøi tham gia BH khoâng may gaëp ruûi ro baát ngôø gaây thieät haïi ñeán saûn xuaát vaø ñôøi soáng treân cô sôû möùc thieät haïi thöïc teá vaø ñieàu kieän BH. Ñieàu ñoù cuõng coù nghóa, phaân phoái trong BH khoâng mang tính boài hoaøn, töùc laø duø coù tham gia ñoùng goùp vaøo quyõ BH nhöng khoâng toån thaát thì khoâng ñöôïc phaân phoái ( tröø moät soá saûn phaåm BHNT, BH höu trí). 1.1.3. Taùc duïng cuûa baûo hieåm : • Goùp phaàn oån ñònh taøi chính cho ngöôøi tham gia tröôùc toån thaát do ruûi ro gaây ra. Toån thaát seõ ñöôïc BH trôï caáp hoaëc boài thöôøng veà taøi chính ñeå ngöôøi tham gia nhanh choùng khaéc phuïc haäu quaû, oån ñònh ñôøi soáng, saûn xuaát kinh doanh. • Goùp phaàn ñeà phoøng vaø haïn cheá toån thaát, giuùp cho cuoäc soáng con ngöôøi an toaøn hôn, xaõ hoäi traät töï hôn, giaûm bôùt noãi lo cho moãi caù nhaân, moãi doanh nghieäp. Khi tham gia BH, coâng ty BH seõ cuøng vôùi ngöôøi tham gia thöïc hieän caùc bieän phaùp ñeà phoøng vaø haïn cheá toån thaát ruûi ro xaûy ra nhö ñoùng goùp taøi chính ñeå thöïc hieän tuyeân truyeàn, höôùng daãn phoøng traùnh ruûi ro. 9 • Goùp phaàn oån ñònh chi tieâu cuûa ngaân saùch nhaø nöôùc. Vôùi quyõ BH do caùc thaønh vieân tham gia ñoùng goùp, coâng ty BH seõ trôï caáp hoaëc boài thöôøng toån thaát thuoäc phaïm vi BH cho ngöôøi tham gia. Nhö vaäy, ngaân saùch nhaø nöôùc khoâng phaûi chi ra ñeå trôï caáp cho caùc thaønh vieân khi gaëp ruûi ro. Maët khaùc, BH coøn laøm taêng thu cho ngaân saùch thoâng qua traùch nhieäm ñoùng goùp caùc loaïi thueá. • Baûo hieåm laø phöông thöùc huy ñoäng voán ñeå ñaàu tö phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi. Döôùi hình thöùc phí BH, ngaønh BH ñaõ huy ñoäng ñöôïc moät soá löôïng voán khaù lôùn töø caùc ñoái töôïng tham gia. Soá voán ñoù ngoaøi chi traû trôï caáp hay boài thöôøng thieät haïi coøn laø nguoàn voán ñeå ñaàu tö phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi. Ñaëc bieät ñoái vôùi BHNT, nguoàn voán huy ñoäng ñöôïc tích luyõ qua thôøi gian daøi môùi söû duïng ñeå chi traû. Do ñoù, caùc coâng ty BH coù theå söû duïng ñeå kinh doanh baát ñoäng saûn, mua traùi phieáu,…nghóa laø duøng ñeå ñaàu tö vaø hoaït ñoäng kinh teá nhaèm sinh lôøi. Vaø nhö vaäy goùp phaàn taêng nguoàn voán cho neàn kinh teá, laøm cho heä thoáng taøi chính soâi ñoäng hôn. • Goùp phaàn thuùc ñaåy phaùt trieån quan heä kinh teá thoâng qua hoaït ñoäng taùi BH. Thò tröôøng BH noäi ñòa vaø thò tröôøng BH quoác teá coù moái quan heä qua laïi, thuùc ñaåy nhau phaùt trieån thoâng qua hình thöùc phaân taùn vaø chaáp nhaän ruûi ro – hình thöùc taùi BH giöõa caùc coâng ty cuûa caùc nöôùc. • Thu huùt moät soá löôïng lao ñoäng nhaát ñònh cuûa xaõ hoäi, goùp phaàn giaûm bôùt tình traïng thaát nghieäp cho xaõ hoäi. 1.1.4. Caùc nguyeân taéc hoaït ñoäng cuûa baûo hieåm : Cô cheá hoaït ñoäng cuûa BH döïa treân caùc nguyeân taéc sau : • Nguyeân taéc 1: Hoaït ñoäng theo quy luaät soá ñoâng Nhö ñaõ bieát, hoaït ñoäng baûo hieåm taïo ra ñöôïc moät "söï ñoùng goùp cuûa soá ñoâng vaøo söï baát haïnh cuûa soá ít" treân cô sôû quy tuï nhieàu ngöôøi coù cuøng ruûi ro thaønh coäng ñoàng nhaèm phaân taùn haäu quaû taøi chính cuûa nhöõng vuï toån thaát. Soá ngöôøi tham gia caøng ñoâng, toån thaát caøng phaân taùn moûng, ruûi ro caøng giaûm thieåu 10 ôû möùc ñoä thaáp nhaát theå hieän ôû möùc phí baûo hieåm phaûi ñoùng laø nhoû nhaát ñuû ñeå moãi ngöôøi ñoù khoâng aûnh höôûng gì quan troïng ñeán hoaït ñoäng sinh hoaït saûn xuaát cuûa mình. * Heä quaû : ¾ Nguyeân taéc daøn traûi ruûi ro : theå hieän ôû vieäc daøn traûi veà khoâng gian, thôøi gian vaø veà giaù trò ñeå phaân taùn ruûi ro. ¾ Nguyeân taéc löïa choïn : trong thöïc teá caùc ruûi ro do moãi khaùch haøng mang ñeán laø khoâng gioáng nhau. Do ñoù, nhaø BH seõ khoâng chaáp nhaän ñaûm baûo cho taát caû caùc ruûi ro ñoù maø phaûi löïa choïn vaø töø choái nhöõng tröôøng hôïp maø ñoä traàm troïng cuûa ruûi ro quaù lôùn vì khi xaûy ra toån thaát, phí BH thu ñöôïc khoâng ñuû ñeå buø ñaép vaø coù theå ñe doïa caû coäng ñoàng. ¾ Nguyeân taéc phaân chia ruûi ro : ñeå giaûm nheï bôùt traùch nhieäm BH, DNBH caàn phaûi tìm caùch chia seõ ruûi ro maø hoï ñaõ nhaän cho caùc nhaø BH khaùc, traùnh taäp trung ruûi ro quaù möùc baèng caùch thöïc hieän caùc kyõ thuaät phaân chia ruûi ro qua hình thöùc ñoàng BH vaø taùi BH. ƒ Ñoàng BH : laø söï phaân chia theo tyû leä cuøng moät ruûi ro giöõa nhieàu nhaø BH vôùi nhau. Moãi nhaø ñoàng BH chaáp nhaän moät phaàn traêm naøo ñoù cuûa ruûi ro, ñoåi laïi hoï cuõng chæ nhaän ñöôïc moät tyû leä töông öùng veà phí vaø cuõng phaûi chæ traû moät tyû leä boài thöôøng nhö theá. ƒ Taùi BH : laø moät nghieäp vuï maø qua ñoù moät coâng ty BH goác (ngöôøi nhöôïng) chuyeån cho moät coâng ty BH khaùc (ngöôøi nhaän taùi) moät phaàn ruûi ro maø coâng ty BH goác chaáp nhaän ñaûm baûo. Ngöôøi ñöôïc BH chæ caàn bieát coâng ty BH goác laø ngöôiø duy nhaát chòu traùch nhieäm ñaûm baûo cho ruûi ro cuûa mình chöù hoï khoâng caàn bieát ñeán ngöôøi nhaän taùi BH. • Nguyeân taéc 2 : trung thöïc toái ña. Trong BH thöông maïi coù söï hoaùn chuyeån ruûi ro töø ngöôøi ñöôïc BH sang ngöôøi BH treân cô sôû moät hôïp ñoàng BH. Ñieàu naøy taïo ra ruûi ro môùi ñe doïa moái 11 quan heä giöõa hai beân hôïp ñoàng. Ñoù laø khi söï kieän BH xaûy ra, coù theå ngöôøi BH khoâng thöïc hieän hoaëc thöïc hieän khoâng ñaày ñuû cam keát cuûa mình. Coøn ñoái vôùi ngöôøi ñöôïc BH, coù theå hoï khoâng trung thöïc khi keâ khai trong giaáy yeâu caàu BH. Do ñoù, moái quan heä giöõa hai beân trong hôïp ñoàng BH caàn phaûi ñöôïc xaây döïng treân cô sôû tin töôûng laãn nhau, baûo ñaûm moïi thoâng tin phaûi ñöôïc cung caáp cho nhau ñaày ñuû, chính xaùc, kòp thôøi. 1.1.5. Phaân loaïi nghieäp vuï baûo hieåm : Caùc nghieäp vuï baûo hieåm maø doanh nghieäp baûo hieåm cung caáp cho ngöôøi ñöôïc baûo hieåm treân thò tröôøng baûo hieåm thöông maïi coù theå saép xeáp theo nhieàu tieâu thöùc khaùc nhau tuøy thuoäc vaøo muïc ñích quaûn lyù cuûa nhaø laäp phaùp vaø cuûa doanh nghieäp baûo hieåm. Lieân quan maät thieát ñeán ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa luaän vaên naøy laø caùch phaân loaïi theo kyõ thuaät baûo hieåm vaø theo ñoái töôïng baûo hieåm. • Phaân loaïi theo kyõ thuaät baûo hieåm : ¾ Ñaây laø caùch phaân loaïi cuûa caùc chuyeân gia baûo hieåm Phaùp vaø chaâu AÂu, coù nghóa laø luoân thieân veà maët kyõ thuaät. Theo caùch phaân loaïi naøy caùc loaïi hình baûo hieåm ñöôïc chia ra laøm 2 loaïi: loaïi döïa treân kyõ thuaät "phaân boå" vaø loaïi döïa treân kyõ thuaät “doàn tích voán". (1) Caùc loaïi baûo hieåm döïa treân kyõ thuaät phaân boå: laø caùc loaïi baûo hieåm ñaûm baûo cho caùc ruûi ro coù tính chaát oån ñònh (töông ñoái) theo thôøi gian vaø thöôøng ñoäc laäp vôùi tuoåi thoï con ngöôøi (neân goïi laø baûo hieåm phi nhaân thoï). Hôïp ñoàng baûo hieåm loaïi naøy thöôøng laø ngaén haïn (moät naêm). (2) Caùc loaïi baûo hieåm döïa treân kyõ thuaät doàn tích voán: laø caùc loaïi baûo hieåm ñaûm baûo cho caùc ruûi ro coù tính chaát thay ñoåi (roõ reät) theo thôøi gian vaø ñoái töôïng, thöôøng gaén lieàn vôùi tuoåi thoï con ngöôøi (neân goïi laø baûo hieåm nhaân thoï). Caùc hôïp ñoàng loaïi naøy thöôøng laø trung vaø daøi haïn (10 naêm, 20 naêm...). 12 ¾ Cuõng döïa treân kyõ thuaät, nghieäp vuï baûo hieåm, nhöng caùc nhaø baûo hieåm Anh - Myõ laïi nhìn ôû khía caïnh khaùc: Tính chaát cuûa khoaûn boài thöôøng, theo ñoù, caùc loaïi hình baûo hieåm ñöôïc chia ra laøm 2 loaïi: (1) Caùc loaïi baûo hieåm coù soá tieàn baûo hieåm traû theo nguyeân taéc boài thöôøng: Theo nguyeân taéc naøy, soá tieàn maø ngöôøi baûo hieåm traû cho ngöôøi ñöôïc baûo hieåm khoâng bao giôø vöôït quaù giaù trò thieät haïi thöïc teá maø anh ta ñaõ phaûi gaùnh chòu. Caùc loaïi baûo hieåm naøy goàm coù: baûo hieåm taøi saûn vaø baûo hieåm traùch nhieäm daân söï (goïi chung laø baûo hieåm thieät haïi). Tuy nhieân, ngaøy nay ngöôøi ta coù xu höôùng ñöa caû baûo hieåm tai naïn vaø beänh taät vaøo loaïi naøy. (2) Caùc loaïi baûo hieåm coù soá tieàn baûo hieåm traû theo nguyeân taéc khoaùn: Ngöôøi ñöôïc baûo hieåm seõ nhaän ñöôïc soá tieàn khoaùn theo ñuùng möùc maø hoï ñaõ thoûa thuaän tröôùc treân hôïp ñoàng baûo hieåm vôùi ngöôøi baûo hieåm tuøy thuoäc vaø phuø hôïp vôùi nhu caàu cuõng nhö khaû naêng ñoùng phí. Ñaây chính laø caùc loaïi baûo hieåm nhaân thoï vaø moät soá tröôøng hôïp cuûa baûo hieåm tai naïn, beänh taät. • Phaân loaïi theo ñoái töôïng baûo hieåm : Caên cöù vaøo ñoái töôïng baûo hieåm thì toaøn boä caùc loaïi hình nghieäp vuï baûo hieåm ñöôïc chia thaønh ba nhoùm: baûo hieåm taøi saûn, baûo hieåm traùch nhieäm daân söï vaø baûo hieåm con ngöôøi. (1) Baûo hieåm taøi saûn: Laø loaïi baûo hieåm laáy taøi saûn laøm ñoái töôïng baûo hieåm. Khi xaûy ra ruûi ro toån thaát veà taøi saûn nhö maát maùt, huûy hoaïi veà vaät chaát, ngöôøi baûo hieåm coù traùch nhieäm boài thöôøng cho ngöôøi ñöôïc baûo hieåm caên cöù vaøo giaù trò thieät haïi thöïc teá vaø möùc ñoä ñaûm baûo thoaû thuaän treân hôïp ñoàng. Ví duï nhö: baûo hieåm haøng hoùa, baûo hieåm thaân taøu, baûo hieåm caây troàng, baûo hieåm thieät haïi maùy moùc,…. (2) Baûo hieåm traùch nhieäm daân söï : Ñoái töôïng baûo hieåm laø traùch nhieäm phaùt sinh do raøng buoäc cuûa caùc quy ñònh trong luaät daân söï, theo ñoù, ngöôøi ñöôïc 13 baûo hieåm phaûi boài thöôøng baèng tieàn cho ngöôøi thöù 3 nhöõng thieät haïi gaây ra do haønh vi cuûa mình hoaëc do söï vaän haønh cuûa taøi saûn thuoäc sôû höõu cuûa chính mình. Ví duï nhö: baûo hieåm traùch nhieäm daân söï chuû xe, baûo hieåm traùch nhieäm daân söï chuû taøu, baûo hieåm traùch nhieäm ngöôøi söû duïng lao ñoäng,… (3) Baûo hieåm con ngöôøi : ñoái töôïng cuûa caùc loaïi hình naøy, chính laø tính maïng, thaân theå, söùc khoûe cuûa con ngöôøi. Ngöôøi kyù keát hôïp ñoàng baûo hieåm, noäp phí baûo hieåm ñeå thöïc hieän mong muoán neáu nhö ruûi ro xaûy ra laøm aûnh höôûng tính maïng, söùc khoûe cuûa ngöôøi ñöôïc baûo hieåm thì hoï hoaëc moät ngöôøi thuï höôûng hôïp phaùp khaùc seõ nhaän ñöôïc khoaûn tieàn do ngöôøi baûo hieåm traû. Baûo hieåm con ngöôøi bao goàm baûo hieåm tai naïn caù nhaân, baûo hieåm söùc khoûe vaø baûo hieåm nhaân thoï. 1.2. CÔ SÔÛ LUAÄN VEÀ BAÛO HIEÅM NHAÂN THOÏ. Trong xaõ hoäi hieän ñaïi ngaøy nay, cuøng vôùi söï phaùt trieån maïnh meõ cuûa khoa hoïc – coâng ngheä, ñôøi soáng con ngöôøi ngaøy caøng ñöôïc quan taâm vaø naâng cao hôn thì baûo hieåm nhaân thoï thöïc söï ñaõ trôû thaønh moät nhu caàu khoâng theå thieáu taïi haàu heát caùc nöôùc treân theá giôùi trong ñoù coù nöôùc ta. BHNT laø moät hôïp ñoàng giöõa ngöôøi tham gia vaø coâng ty BH, theo ñoù ngöôøi tham gia ñoùng moät khoaûn tieàn (phí BH) coøn nhaø BH cam keát seõ traû cho moät hoaëc nhieàu ngöôøi ñöôïc höôûng moät khoaûn tieàn aán ñònh (soá tieàn BH) trong tröôøng hôïp ngöôøi ñöôïc BH cheát, thöông taät hoaëc coøn soáng ñeán moät thôøi ñieåm chæ roõ trong hôïp ñoàng. Trong khi caùc loaïi hình BH khaùc coù muïc ñích ñôn giaûn laø boài thöôøng cho caùc haäu quaû xaáu cuûa moät söï coá (ruûi ro), thì BHNT khoâng chæ coù chi traû khi coù haäu quaû xaáu maø coøn coù nhieàu muïc ñích khaùc nhau nhö tích luõy taøi chính. 1.2.1. Ñaëc tröng baûo hieåm nhaân thoï : • BHNT vöøa mang tính tieát kieäm, vöøa mang tính baûo veä. Thaät vaäy, moãi ngöôøi mua BHNT ñònh kyø seõ noäp moät khoaûn tieàn goïi laø phí BH cho coâng ty BH, 14 ngöôïc laïi coâng ty BH coù traùch nhieäm traû moät soá tieàn goïi laø soá tieàn BH cho ngöôøi ñöôïc höôûng quyeàn lôïi BH nhö ñaõ thoûa thuaän töø tröôùc khi coù caùc söï kieän BH xaûy ra. Soá tieàn BH ñöôïc traû khi ngöôøi ñöôïc BH ñaït ñeán moät ñoä tuoåi nhaát ñònh vaø ñöôïc aán ñònh trong hôïp ñoàng. Hoaëc soá tieàn naøy ñöôïc traû cho thaân nhaân vaø gia ñình ngöôøi ñöôïc BH khi ngöôøi naøy khoâng may bò cheát sôùm ngay caû khi hoï môùi tieát kieäm ñöôïc moät khoaûn tieàn raát nhoû qua vieäc ñoùng phí BH. Soá tieàn naøy giuùp nhöõng ngöôøi coøn soáng trang traûi nhöõng khoaûn chi phí caàn thieát nhö thuoác men, mai taùng, chi phí giaùo duïc con caùi,…Chính vì vaäy, BHNT vöøa mang tính tieát kieäm vöøa mang tính baûo veä. • BHNT ñaùp öùng ñöôïc raát nhieàu muïc ñích khaùc nhau cuûa ngöôøi tham gia BH. Trong khi caùc nghieäp vuï BH phi nhaân thoï chæ ñaùp öùng ñöôïc moät muïc ñích laø goùp phaàn khaéc phuïc haäu quaû khi ñoái töôïng tham gia BH gaëp söï coá, töø ñoù goùp phaàn oån ñònh taøi chính cho ngöôøi tham gia thì BHNT ñaõ ñaùp öùng ñöôïc nhieàu muïc ñích. Moãi muïc ñích ñöôïc theå hieän khaù roõ trong töøng loaïi hôïp ñoàng. Chaúng haïn, HÑBH höu trí seõ ñaùp öùng yeâu caàu cuûa ngöôøi tham gia nhöõng khoaûn trôï caáp ñeàu ñaën haøng thaùng, töø ñoù oån ñònh cuoäc soáng cuûa hoï khi giaø yeáu. HÑBH töû vong seõ giuùp ngöôøi ñöôïc BH ñeå laïi cho gia ñình moät soá tieàn BH khi hoï bò töû vong. Soá tieàn naøy ñaùp öùng ñöôïc raát nhieàu muïc ñích cuûa ngöôøi quaù coá nhö trang traûi nôï naàn, giaùo duïc con caùi, phuïng döôõng boá meï giaø,…HÑBHNT ñoâi khi coøn coù taùc duïng nhö moät vaät theá chaáp ñeå vay voán, baùn cho caùc ñoái töôïng ñi vay ñeå hoï mua xe hôi, ñoà duøng gia ñình hoaëc duøng cho caùc muïc ñích caù nhaân khaùc,… • Hôïp ñoàng BHNT theå hieän tính chaát ña daïng vaø phöùc taïp. Trong moãi HÑBHNT coù theå coù 4 beân tham gia goàm ngöôøi BH, ngöôøi ñöôïc BH, ngöôøi tham gia BH vaø ngöôøi thuï höôûng quyeàn lôïi BH. HÑBHNT laø moät loaïi HÑ daøi haïn vôùi möùc phí khoâng thay ñoåi trong suoát thôøi gian BH. Ñaëc ñieåm naøy khaùc hoaøn toaøn vôùi BH phi nhaân thoï. Neáu nhö moät khaùch haøng tham gia BH phi 15 nhaân thoï, hoï thöôøng chæ kyù HÑ trong thôøi haïn moät naêm roài sau ñoù laïi taùi tuïc vôùi möùc phí seõ thay ñoåi qua caùc naêm. Nguôïc laïi, trong BHNT khaùch haøng vöøa kyù keát moät HÑ daøi haïn ñoàng thôøi vöøa coù theå ñöôïc höôûng laõi töø ñaàu tö cuøng vôùi coâng ty BH trong thôøi haïn ñoù. Ngoaøi ra, trong HÑBHNT coøn theå hieän : ¾ Möùc ñoä ruûi ro ñöôïc BH taêng theo ñoä tuoåi cuûa ngöôøi ñöôïc BH. ¾ Khi ngöôøi ñöôïc BH khoâng may gaëp ruûi ro cheát, hôïp ñoàng ñöôïc giaûi quyeát quyeàn lôïi vaø ñoàng thôøi chaám döùt luoân hieäu löïc. Ñieàu naøy khaùc vôùi BH phi nhaân thoï, trong 1 naêm HÑ ñöôïc kyù keát, ngöôøi ñöôïc BH coù theå ñöôïc boài thöôøng nhieàu laàn khi caùc ruûi ro ñöôïc BH xaûy ra gaây toån thaát thieät haïi. 1.2.2. Caùc loaïi hình baûo hieåm nhaân thoï. • Baûo hieåm nhaân thoï töû kyø : Baûo hieåm nhaân thoï töû kyø laø nhöõng saûn phaåm baûo hieåm maø trong ñieàu khoaûn cuûa hôïp ñoàng baûo hieåm quy ñònh doanh nghieäp baûo hieåm coù nghóa vuï thanh toaùn soá tieàn baûo hieåm ñaõ ghi trong hôïp ñoàng cho ngöôøi thuï höôûng khi ngöôøi ñöôïc baûo hieåm bò töû vong. • Baûo hieåm nhaân thoï sinh kyø : Baûo hieåm nhaân thoï sinh kyø laø loaïi hình baûo hieåm maø trong ñieàu khoaûn cuûa hôïp ñoàng baûo hieåm quy ñònh coâng ty baûo hieåm phaùt sinh traùch nhieäm thanh toaùn soá tieàn baûo hieåm ghi treân hôïp ñoàng cho ngöôøi ñöôïc baûo hieåm neáu ngöôøi ñöôïc baûo hieåm coøn soáng ñeán khi heát haïn hôïp ñoàng (ñaùo haïn hôïp ñoàng). Ngöôïc laïi, neáu ngöôøi ñöôïc baûo hieåm cheát trong thôøi haïn hôïp ñoàng coù hieäu löïc thì hôïp ñoàng seõ chaám döùt hieäu löïc maø coâng ty baûo hieåm khoâng phaùt sinh baát kyø traùch nhieäm thanh toaùn naøo.Thöïc chaát, hôïp ñoàng baûo hieåm loaïi naøy khoâng cung caáp dòch vuï “baûo veä” maø chæ cung caáp moät hình thöùc tieát kieäm cho ngöôøi ñöôïc baûo hieåm ñeå coù ñöôïc moät khoaûn tieàn lôùn sau moät thôøi gian nhaát ñònh ñaùp öùng vieäc thöïc hieän moät döï aùn cho nhu caàu rieâng cuûa baûn thaân hoï. 16 • Baûo hieåm nhaân thoï hoãn hôïp : Baûo hieåm nhaân thoï hoãn hôïp laø loaïi hình keát hôïp caû hai loaïi baûo hieåm töû kyø vaø sinh kyø. Coù nghóa laø, trong hôïp ñoàng baûo hieåm coù quy ñònh coâng ty baûo hieåm coù traùch nhieäm thanh toaùn soá tieàn baûo hieåm cho ngöôøi thuï höôûng hoaëc cho ngöôøi ñöôïc baûo hieåm ngay caû khi ngöôøi ñöôïc baûo hieåm cheát trong thôøi haïn hieäu löïc cuûa hôïp ñoàng laãn khi ngöôøi ñöôïc baûo hieåm coøn soáng ñeán khi hôïp ñoàng baûo hieåm ñaùo haïn. Thoâng thöôøng, caùc coâng ty baûo hieåm coøn keát hôïp trong hôïp ñoàng naøy caùc ñaûm baûo cho tröôøng hôïp thöông taät vaø nhöõng chi phí chaêm soùc y teá phaùt sinh coù lieân quan ñeán baûn thaân ngöôøi ñöôïc baûo hieåm • Nieân kim nhaân thoï : Nieân kim nhaân thoï hay coøn goïi laø saûn phaåm baûo hieåm nhaân thoï traû tieàn ñònh kyø laø loaïi hình baûo hieåm maø coâng ty baûo hieåm cam keát seõ thanh toaùn cho ngöôøi ñöôïc baûo hieåm nhöõng khoaûn trôï caáp ñònh kyø ñeàu ñaën (haøng naêm, coù khi laø haøng thaùng, haøng quyù,...) keå töø khi ngöôøi ñöôïc baûo hieåm soáng ñeán moät ñoä tuoåi nhaát ñònh ñaõ ñöôïc hai beân thoûa thuaän treân hôïp ñoàng. • Caùc nghieäp vuï toàn tích voán : Ngoaøi caùc saûn phaåm baûo hieåm nhaân thoï chính noùi treân, caùc coâng ty baûo hieåm nhaân thoï ôû chaâu Aâu coøn cung caáp cho khaùch haøng cuûa mình nhöõng saûn phaåm coù ñaëc tính tieát kieäm nhö moät coâng ty quaûn lyù quyõ. Ñoù laø caùc nghieäp vuï toàn tích voán ñöôïc coi nhö laø nghieäp vuï baûo hieåm vaø bò ñieàu chænh bôûi phaùp luaät veà baûo hieåm. Nghieäp vuï toàn tích voán laø moät baûn hôïp ñoàng, theo ñoù, ngöôøi tham gia ñoùng goùp phí ñònh kyø cho moät coâng ty baûo hieåm tieát kieäm, ñoåi laïi vieäc coâng ty naøy treân cô sôû ñaûm baûo cho ngöôøi tham gia moät laõi suaát ñaàu tö aán ñònh, cam keát seõ traû cho ngöôøi goùp voán moät soá tieàn aán ñònh treân hôïp ñoàng vaøo thôøi ñieåm ñaùo haïn hôïp ñoàng (coù theå 20 hoaëc 25 naêm) hoaëc thoâng qua vieäc ruùt laõi ñònh kyø. 17 1.2.3. Moät soá cô sôû kyõ thuaät quan troïng trong baûo hieåm nhaân thoï. 1.2.3.1. Phí baûo hieåm vaø caên cöù tính phí. A. Khaùi nieäm : phí baûo hieåm laø khoaûn tieàn maø ngöôøi tham gia BH phaûi traû ñeå ñoåi laáy söï ñaûm baûo tröôùc caùc ruûi ro ñaõ ñöôïc ngöôøi BH chaáp nhaän. Yeâu caàu chuû yeáu ñoái vôùi phí BH laø phaûi ñaûm baûo tính thoûa ñaùng vaø coâng baèng. Möùc phí thoaû ñaùng nghóa laø phaûi ñuû ñeå coâng ty BH coù theå trang traûi caùc quyeàn lôïi cho khaùch haøng khi xaûy ra söï kieän BH. Coøn coâng baèng coù nghóa laø phí BH phaûi phaûn aùnh ñuùng möùc ñoä ruûi ro cuûa khaùch haøng khi tham gia BH. B. Caên cöù tính phí : trong quaù trình tính phí cho HÑBHNT, chuyeân vieân tính phí phaûi._. ñaùnh giaù ñöôïc xaùc suaát töû vong cuûa ngöôøi ñöôïc BH trong thôøi haïn hôïp ñoàng (BH töû vong), hoaëc xaùc suaát soáng ñeán heát haïn HÑ (BH soáng). Beân caïnh ñoù, nhaø BH coøn phaûi tính ñeán caùc khoaûn thu nhaäp coù ñöôïc töø vieäc ñaàu tö phí BH cuõng nhö caùc chi phí phaùt sinh khi phaùt haønh HÑ môùi vaø trong suoát thôøi gian quaûn lyù HÑ. Noùi caùch khaùc, phí BH ñöôïc xaây döïng treân nhöõng caên cöù chuû yeáu laø tyû leä töû vong, tyû leä sinh toàn, thu nhaäp ñaàu tö vaø chi phí. B1.Tyû leä töû vong vaø Baûng tyû leä töû vong. • Tyû leä töû vong : laø tyû leä giöõa soá ngöôøi cheát trong moät khoaûn thôøi gian nhaát ñònh treân toång soá ngöôøi soáng luùc khôûi ñaàu thôøi gian ñoù (thoâng thöôøng ñöôïc tính trong töøng naêm) ¾ Tyû leä soáng laø tyû leä giöõa soá ngöôøi soáng sau moät khoaûn thôøi gian nhaát ñònh treân toång soá ngöôøi soáng luùc khôûi ñaàu thôøi gian ñoù. ¾ Moái quan heä : Tyû leä töû vong + tyû leä soáng = 1 • Baûng tyû leä töû vong : laø baûng thoáng keâ veà nhaân khaåu noùi leân soá löôïng ngöôøi soáng ôû caùc löùa tuoåi vaø soá löôïng ngöôøi cheát ñi giöõa caùc löùa tuoåi. ¾ Ñoä tuoåi ñaàu tieân ñöôïc ñöa vaøo Baûng tyû leä töû vong laø 0 vaø soá ngöôøi khôûi ñaàu thöôøng laø moät soá chaün lôùn ( nhö 100.000 ngöôøi hay 1.000.000 ngöôøi). Ñoä tuoåi 18 cuoái cuøng cuûa baûng laø ñoä tuoåi maø sau tuoåi naøy, khoâng coøn ngöôøi naøo soáng (thöôøng laø tuoåi 99 hoaëc 100). ¾ Baûng tyû leä töû vong ñöôïc coâng ty BH duøng ñeå tính toaùn phí thuaàn cho caùc HÑBHNT. B2. Thu nhaäp ñaàu tö : ñaây laø khoaûn thu coù ñöôïc khi ñaàu tö caùc khoaûn tieàn nhaøn roãi taïm thôøi hình thaønh bôûi phí thu cuûa khaùch haøng. Neáu thu nhaäp ñaàu tö cao thì nhaø BH kinh doanh ñaït hieäu quaû cao, töø ñoù coù cô hoäi ñeå giaûm chí phí BH. Nguôïc laïi neáu thu nhaäp ñaàu tö thaáp thì phí BH phaûi noäp seõ cao hôn. Thu nhaäp ñaàu tö ñöôïc hình thaønh treân cô sôû voán ñaàu tö ban ñaàu vaø tyû leä laõi suaát. • Laõi vaø laõi suaát. ¾ Laõi laø khoaûn thu nhaäp coù ñöôïc töø vieäc ñaàu tö moät khoaûn voán trong moät ñôn vò thôøi gian. ¾ Laõi suaát laø tyû leä giöõa laõi thu ñöôïc trong moät khoaûng thôøi gian nhaát ñònh so vôùi voán goác boû ra ban ñaàu, thöôøng tính baèng tyû leä phaàn traêm. ¾ Treân cô sôû giaû ñònh moät möùc laõi suaát xaùc ñònh naøo ñoù trong suoát thôøi gian hieäu löïc cuûa hôïp ñoàng, nhaø BH seõ coù cô sôû ñeå giaûm phí BH so vôùi vieäc chæ tính phí treân caên cöù duy nhaát laø tyû leä töû vong. Möùc laõi suaát giaû ñònh ñoù ñöôïc goïi laø laõi suaát kyõ thuaät. • Laõi suaát kyõ thuaät : laø laõi suaát ñaàu tö döï kieán ñöôïc nhaø BH duøng ñeå tính toaùn phí BH. Ñeå ñaûm baûo nguyeân taéc an toaøn, nhaø BH phaûi tính toaùn soá phí treân cô sôû noù chæ ñöôïc ñaàu tö vôùi moät möùc laõi suaát kyõ thuaät nhoû hôn so vôùi laõi suaát chaéc chaén cuûa caùc khoaûn ñaàu tö. ¾ Laõi suaát kyõ thuaät coù theå xaùc ñònh baèng laõi suaát bình quaân cuûa caùc danh muïc ñaàu tö maø DNBH ñaõ vaø ñang thöïc hieän. Hoaëc xaùc ñònh baèng laõi suaát bình quaân caùc khoaûn vay cuûa Nhaø nöôùc, laõi suaát tieàn göûi cuûa caùc ngaân haøng, lôïi nhuaän bình quaân cuûa toaøn xaõ hoäi. 19 ¾ Treân cô sôû caùc yeáu toá goàm tyû leä töû vong vaø thu nhaäp ñaàu tö ñöôïc trình baøy ôû treân ñoàng thôøi döïa vaøo caùc döõ lieäu veà tyû leä huûy hôïp ñoàng, nhaø BH seõ tính ñöôïc moät khoaûn phí goïi laø phí thuaàn. Ñaây laø boä phaän caáu thaønh quan troïng nhaát cuûa phí BH. Nhö vaäy, phí thuaàn laø khoaûn phí ñöôïc DNBH söû duïng ñeå chi traû tieàn BH cho caùc traùch nhieäm trong hôïp ñoàng. B3. Chi phí : caùc chi phí phaùt sinh trong BHNT ñöôïc phaân thaønh hai loaïi chuû yeáu sau : • Caùc chi phí veà quaûn lyù : ña soá caùc chi phí quaûn lyù töông ñöông vôùi khoaûn chi tieâu töông lai cuûa nhaø BH vaø thöôøng daøn traûi theo thôøi gian. Caùc chi phí veà quaûn lyù bao goàm : ¾ Chi phí quaûn lyù trong thôøi gian thu phí BH (coäng caû chi phí thu phí). ¾ Chi phí quaûn lyù trong thôøi gian khoâng thu phí. ¾ Chi phí thanh toaùn tieàn BH. • Caùc chi phí ñeå coù hôïp ñoàng (chi phí kyù keát hôïp ñoàng) ¾ Ñoù laø khoaûn chi phí phaûi traû cho ngöôøi ñem laïi hôïp ñoàng cho coâng ty BH (nhö ñaïi lyù, coäng taùc vieân,…) hay chi quaûng caùo. Khoaûn chi naøy phaûi traû ngay moät laàn vaøo naêm nghieäp vuï ñaàu tieân hoaëc cuõng coù theå daøn traûi theo thôøi gian tuøy theo töøng ñoái töôïng cuï theå. Vì theá vieäc xaùc ñònh vaø phaân boå moät caùch chính xaùc chi phí kyù keát hôïp ñoàng cuûa coâng ty BH thöôøng gaëp nhieàu khoù khaên. • Sau khi döï kieán ñöôïc caùc yeáu toá nhö tyû leä töû vong, thu nhaäp ñaàu tö, tyû leä huûy hôïp ñoàng vaø chi phí, nhaø BH seõ ñöa ra möùc phí thöông maïi (phí toaøn phaàn) ñoái vôùi saûn phaåm BH. Phí thöông maïi Chi phí quaûn lyù Phí thuaàn Chi phí kyù keát hôïp ñoàng = + + 20 Nhö vaäy, phí thöông maïi hay phí toaøn phaàn laø khoaûn phí maø khaùch haøng thöïc noäp cho coâng ty BH. Noùi caùch khaùc, ñaây chính laø giaù caû cuûa saûn phaåm BH. C. Chia laõi : vieäc ñònh phí cuûa caùc chuyeân vieân tính phí baèng phöông phaùp ñöa ra caùc giaû ñònh nhö vöøa neâu seõ daãn tôùi keát quaû laø coù khoaûng caùch nhaát ñònh giöõa giaû ñònh vaø thöïc teá kinh doanh. Thoâng thöôøng thöïc teá kinh doanh seõ toát hôn so vôùi döï kieán nghóa laø caùc DNBH trong quaù trình tính phí thöôøng ñöa ra moät bieân an toaøn ñeå ñaûm baûo khoâng bò thaâm huït ngaân quyõ khi chi traû cho caùc traùch nhieäm trong HÑ. Trong tröôøng hôïp ñoù, DNBH seõ tieán haønh chia laõi cho caùc chuû HÑ. Vaäy, chia laõi laø vieäc DNBH taêng khoaûn tieàn BH cho nhöõng ngöôøi tham gia BH baèng caùch chia caùc khoaûn lôïi nhuaän thu ñöôïc. • Nguoàn cuûa laõi chia : ¾ Töø söï thaän troïng trong xaùc ñònh laõi suaát kyõ thuaät vaø xaùc ñònh xaùc suaát töû vong, xaùc suaát sinh toàn. ¾ Töø hieäu quaû kinh doanh cuûa coâng ty. ¾ Töø tieát kieäm chi phí quaûn lyù. 1.2.3.2. Döï phoøng nghieäp vuï. Trong kinh doanh BHNT, ñeå ñaûm baûo nguyeân taéc an toaøn veà maët taøi chính cuõng nhö ñaûm baûo khaû naêng chi traû cho khaùch haøng, nhaø baûo hieåm caàn phaûi laäp ra nhieàu quyõ döï phoøng khaùc nhau. Cuï theå, DNBHNT caàn phaûi laäp caùc quyõ sau : A. Döï phoøng toaùn hoïc. Chuùng ta bieát raèng ôû moïi thôøi ñieåm trong thôøi haïn hieäu löïc cuûa hôïp ñoàng, nhaø baûo hieåm luoân laø con nôï cuûa nhöõng ngöôøi ñöôïc BH. Nhaø BH thu phí BH ngay töø luùc khaùch haøng tham gia nhöng chöa thöïc hieän ngay caùc cam keát cuûa mình. Phí BH maø nhaø BH thu töø khaùch haøng thöôøng laø phí san baèng (moät möùc phí ñöôïc aán ñònh khoâng ñoåi töø khi tham gia BH cho ñeán luùc keát thuùc hôïp ñoàng). Do ñoù, nhaø BH caàn phaûi trích laäp quyõ döï phoøng ñeå chi traû khi hôïp ñoàng BH ñeán 21 kyø haïn hoaëc khi xaûy ra ruûi ro. Döï phoøng naøy ñöôïc tính toaùn treân cô sôû xaùc suaát tuoåi thoï vaø toaùn taøi chính neân goïi laø döï phoøng toaùn hoïc. • Khaùi nieäm : döï phoøng toaùn hoïc laø khoaûn cheânh leäch giöõa giaù trò hieän taïi cuûa soá tieàn BH vaø giaù trò hieän taïi cuûa phí BH seõ thu ñöôïc trong töông lai, ñöôïc söû duïng ñeå traû tieàn BH ñoái vôùi nhöõng traùch nhieäm ñaõ cam keát khi xaûy ra söï kieän BH. • Caùch tính : ¾ Ñoái vôùi döï phoøng phí thuaàn : Döïï phoøng phí thuaàn Giaù trò hieän taïi cuûa toång traùch nhieäm baûo hieåm seõ phaûi traû trong töông lai Giaù trò hieän taïi cuûa toång soá phí baûo hieåm thuaàn seõ thu trong töông lai = - ¾ Ñoái vôùi döï phoøng phí toaøn phaàn : Giaù trò hieän taïi cuûa toång chi phí döï kieán trong töông lai Döïï phoøng phí toaøn phaàn Giaù trò hieän taïi cuûa toång traùch nhieäm baûo hieåm seõ phaûi traû trong töông lai Giaù trò hieän taïi cuûa toång soá phí baûo hieåm toaøn phaàn seõ thu trong töông lai = + - B. Döï phoøng phí chöa ñöôïc höôûng : aùp duïng ñoái vôùi caùc HÑBHNT coù thôøi haïn duôùi moät naêm, ñöôïc söû duïng ñeå traû tieàn baûo hieåm seõ phaùt sinh trong thôøi gian coøn hieäu löïc cuûa hôïp ñoàng BH trong naêm tieáp theo. Döï phoøng naøy chæ aùp duïng ñoái vôùi caùc hôïp ñoàng ñoùng phí ñònh kyø vaø ñöôïc tính theo coâng thöùc : Thôøi gian coøn laïi cuûa ñònh kyø noäp phí Toång thôøi gian cuûa ñònh kyø noäp phí Döïï phoøng = Phí ñònh kyø X 22 C. Döï phoøng boài thöôøng : ñöôïc trích theo phöông phaùp töøng hoà sô vôùi möùc trích laäp ñöôïc tính treân cô sôû thoáng keâ soá tieàn BH phaûi traû cho töøng hoà sô ñaõ khieáu naïi DNBH nhöng ñeán cuoái naêm taøi chính chöa ñöôïc giaûi quyeát. D. Döï phoøng chia laõi : ñöôïc söû duïng ñeå traû laõi maø DNBH ñaõ thoûa thuaän vôùi beân mua BH trong hôïp ñoàng BH. Chæ aùp duïng ñoái vôùi nhöõng hôïp ñoàng coù laõi chia ñöôïc tích luõy qua caùc naêm hôïp ñoàng BH vaø ñöôïc tính theo coâng thöùc sau : Döïï phoøng chia laõi Toång laõi chia cho chuû hôïp ñoàng trong naêm taøi chính Giaù trò tích luõy cuûa laõi ñaõ chia cho chuû hôïp ñoàng trong caùc naêm taøi chính tröôùc nhöng chöa chi traû = + E. Döï phoøng baûo ñaûm caân ñoái : ñöôïc söû duïng ñeå traû tieàn BH khi xaûy ra söï kieän BH do coù bieán ñoäng lôùn veà tyû leä töû vong, laõi suaát kyõ thuaät. Döï phoøng baûo ñaûm caân ñoái ñöôïc trích laäp haøng naêm cho ñeán khi khoaûn döï phoøng naøy baèng 5% phí baûo hieåm thu ñöôïc trong naêm taøi chính cuûa DNBH. Möùc trích laäp haøng naêm laø 1% töø lôïi nhuaän tröôùc thueá cuûa DNBH. 1.2.3.3. Giaù trò giaûi öôùc . Khi khaùch haøng huûy boû hôïp ñoàng, DNBH seõ coù theå thanh toaùn cho ngöôøi tham gia BH moät khoaûn tieàn goïi laø giaù trò giaûi öôùc hay coøn goïi laø giaù trò hoaøn laïi. Giaù trò giaûi öôùc coù theå laø toaøn boä hoaëc moät phaàn cuûa döï phoøng toaùn hoïc (thoâng thöôøng laø baèng moät phaàn cuûa döï phoøng toaùn hoïc). Giaù trò giaûi öôùc = Döï phoøng toaùn hoïc – Phí giaûi öôùc Phí giaûi öôùc thöôøng ñöôïc DNBH xaùc ñònh baèng chi phí kyù keát hôïp ñoàng môùi hoaëc tyû leä phaàn traêm treân soá tieàn BH. Nhö vaäy, hôïp ñoàng chæ coù giaù trò giaûi öôùc khi ñaõ coù döï phoøng toaùn hoïc vaø döï phoøng toaùn hoïc lôùn hôn phí giaûi öôùc. Do ñoù, ôû nhöõng naêm thöù nhaát vaø thöù hai cuûa hôïp ñoàng thöôøng khoâng coù giaù trò giaûi öôùc (tröø hôïp ñoàng ñoùng phí moät laàn). Neáu sau khi tính ra giaù trò giaûi öôùc coù giaù trò aâm thì ñöôïc quy ñònh laø baèng 0. 23 1.3. CÔ SÔÛ LUAÄN VEÀ SÖÏ HÌNH THAØNH NGUOÀN VOÁN NHAØN ROÃI TRONG CAÙC DNBHNT. 1.3.1. Hôïp ñoàng BHNT vaø vieäc taïo ra nguoàn voán nhaøn roãi trong caùc DNBHNT. Hôïp ñoàng baûo hieåm nhaân thoï (HÑBHNT) laø moät söï thoûa thuaän baèng vaên baûn giöõa ngöôøi mua baûo hieåm vaø DNBH ( hay ngöôøi BH). Ngöôøi mua BH seõ phaûi ñoùng phí BH cho ngöôøi BH, coøn ngöôøi BH coù nghóa vuï boài thöôøng hoaëc chi traû tieàn BH khi xaûy ra caùc söï kieän BH ñaõ ñöôïc qui ñònh tröôùc trong hôïp ñoàng. Tính chaát may ruûi theå hieän ôû choã hôïp ñoàng BH chæ ñöôïc thieát laäp ñeå BH cho nhöõng söï kieän khoâng chaéc chaén. DNBH coù theå seõ phaûi chi traû neáu ruûi ro xaûy ra hoaëc cuõng coù theå khoâng phaûi chi traû neáu ruûi ra khoâng xaûy ra. Chính ñaëc tröng naøy cuûa hôïp ñoàng BH ñaõ laøm cho thôøi ñieåm thöïc hieän nghóa vuï cuûa hai beân khoâng ñoàng thôøi xaûy ra. Ngöôøi mua BH khi hôïp ñoàng ñöôïc kyù keát seõ phaûi ñoùng ngay khoaûn phí BH, coøn DNBH chæ thöïc hieän vieäc chi traû tieàn khi naøo ruûi ro xuaát hieän. Chu trình taøi chính cuûa BH laø DNBH thu tieàn tröôùc traû tieàn sau, goïi laø chu trình saûn xuaát nghòch ñaûo. HÑBH nhaân thoï laø HÑBH khoâng chæ nhaèm muïc ñích choáng laïi caùc söï coá khoâng may maø coøn laø moät HÑ tieát kieäm. Khi moät HÑ ñöôïc kyù keát seõ taïo ra nguoàn phí BH cho DNBH. Nhöng do ñaëc thuø cuûa chu trình saûn xuaát nghòch ñaûo nhö ñaõ noùi ôû treân ñaõ taïo ra tính chaát nhaøn roãi cuûa nguoàn thu naøy. Do ñoù, DNBHNT thu phí BH roài tieán haønh ñaàu tö chuùng vaø thöïc hieän vieäc chi traû tieàn khi xaûy ra söï coá BH hoaëc ñeán kyø haïn chi traû tieàn tieát kieäm ñaõ ñöôïc thoûa thuaän. Nhö vaäy, neáu khoâng xaûy ra söï coá ñoái vôùi ngöôøi ñoùng BH thì khoaûn tieàn maø DNBH traû cho hoï chính laø khoaûn tieàn göûi, coøn neáu xaûy ra söï coá thì caùc khoaûn tieàn maø DNBH chi traû chính laø khoaûn tieàn BH. Ta coù theå noùi trong söï vaän haønh cuûa BHNT, cam keát baûo ñaûm cuûa DNBH luoân luoân bao goàm 2 nghieäp vuï laø BH vaø ñaàu tö taøi chính. Baây giôø ta haõy xeùt ñeán caáu truùc cuûa phí BHNT. Phí BHNT 24 ñöôïc xaùc ñònh döïa treân 2 yeáu toá laø xaùc suaát tuoåi thoï vaø ñaàu tö. Moái töông quan giöõa hai yeáu toá naøy ñöôïc theå hieän qua coâng thöùc sau ñaây : Phí BHNT = Soá tieàn BH x Xaùc suaát tuoåi thoï x Chieát khaáu taøi chính. Ñaây chæ laø khoaûn phí thuaàn ñeå ñaûm baûo chi traû cho caùc cam keát. Ñeå xaùc ñònh toaøn boä khoaûn phí thì chuùng ta phaûi coäng theâm vaøo khoaûn phí hoaït ñoäng nhaèm ñaûm baûo cho vieäc kyù keát hôïp ñoàng, quaûn lyù HÑ vaø thu phí BH. Phí BH thu ñöôïc haøng naêm ñöôïc chia laøm hai phaàn : • Phí ruûi ro daønh ñeå ñaûm baûo cho vieäc chi traû BH haøng naêm. • Phí tieát kieäm daønh ñeå ñöa vaøo döï tröõ vaø ñaàu tö taøi chính. Noù seõ ñöôïc traû laïi cho ngöôøi ñöôïc BH caû voán laãn laõi theo laõi suaát kyõ thuaät cuûa DNBH. Vôùi nhöõng gì phaân tích ôû treân, ta thaáy caùc HÑBHNT thöïc hieän chöùc naêng tích tuï taøi chính. Nhôø ñoù maø caùc DNBHNT trôû thaønh moät trong nhöõng toå chöùc thu huùt tieát kieäm quan troïng vaø caïnh tranh maïnh vôùi nhöõng trung gian taøi chính khaùc trong neàn kinh teá. Ngoaøi ra, do caùc HÑBHNT laø loaïi hôïp ñoàng daøi haïn neân ñaõ taïo ra nguoàn voán daøi haïn cho DNBH ñaàu tö vaøo neàn KT. Do ñoù, coù theå noùi raèng : quaù trình hình thaønh nguoàn voán nhaøn roãi cuûa caùc DNBH ñöôïc thöïc hieän thoâng qua vieäc kyù keát caùc HÑBH. 1.3.2. Quyõ döï phoøng nghieäp vuï – nguoàn voán nhaøn roãi cô baûn cuûa DNBHNT. Do söï sai bieät veà thôøi ñieåm thu phí BH vaø thôøi ñieåm chi traû khieáu naïi neân DNBH phaûi luoân duy trì caùc khoaûn döï phoøng ñeå thöïc hieän cam keát vôùi ngöôøi ñoùng BH vaøo baát cöù thôøi ñieåm naøo. Haèng naêm, khi keát thuùc naêm taøi chính, töø caùc HÑ maø DNBH ñaõ kyù keát coù theå xaûy ra nhöõng söï kieän khoâng theå bieát tröôùc moät caùch chính xaùc nhö : • Xaûy ra ruûi ro töø caùc HÑ maø thôøi haïn hieäu löïc chöa keát thuùc vaøo ngaøy cuoái naêm taøi chính. 25 • Caùc vuï toån thaát ñaõ xaûy ra töø caùc HÑ thuoäc naêm taøi chính hieän haønh vaø naêm taøi chính tröôùc nhöng chöa ñöôïc DNBH chi traû. • Ngoaøi ra, trong quaù trình kinh doanh caùc nghieäp vuï BH, caùc DNBH coøn phaûi trích laäp caùc döï phoøng naûy sinh töø quy trình kyõ thuaät nghieäp vuï BH. Ñoù laø caùc khoaûn tieàn maø DNBH ñaõ cam keát phaûi traû cho ngöôøi ñoùng BH, khoaûn tieàn cho pheùp DNBH coù theå ñoái maët vôùi nhöõng ñoät bieán trong kinh doanh. Chu trình saûn xuaát nghòch ñaûo cuûa BH ñaõ buoäc caùc DNBH phaûi döï tröõ caùc khoaûn phí BH thu ñöôïc töø caùc HÑBH ñeå ñaûm baûo thöïc hieän caùc cam keát trong töông lai vôùi ngöôøi ñoùng BH. Caùc khoaûn döï tröõ BH ñöôïc goïi laø caùc quyõ döï phoøng nghieäp vuï. Nhö vaäy, vì muïc ñích boài thöôøng vaøo baát kyø thôøi ñieåm naøo cho nhöõng toån thaát chöa xaûy ra khi HÑ ñang coù hieäu löïc, DNBH baét buoäc phaûi laäp caùc quyõ döï phoøng nghieäp vuï. Muïc ñích cuûa caùc quyõ döï phoøng nghieäp vuï laø ñeå thöïc hieän cam keát boài thöôøng vaø chi traû tieàn BH cuûa DNBH. Nhöng do tính chaát vaän haønh ñaëc thuø cuûa caùc DNBH ñaõ taïo ra söï nhaøn roãi cho caùc khoaûn döï tröõ naøy. Chuùng trôû thaønh nguoàn voán nhaøn roãi quan troïng vaø coù qui moâ lôùn nhaát trong DNBH. Trích laäp caùc quyõ döï phoøng nghieäp vuï khoâng chæ laø yeâu caàu cuûa nghieäp vuï BH maø coøn laø söï baét buoäc cuûa phaùp luaät. Hay coù theå noùi, DNBH phaûi theå hieän ñöôïc khaû naêng thanh toaùn cuûa mình tröôùc luaäât phaùp vaø DNBH ñöôïc coi laø ñuû khaû naêng thanh toaùn khi ñaõ trích laäp ñaày ñuû döï phoøng nghieäp vuï. Caùc quyõ döï phoøng nghieäp vuï luoân laø ñoái töôïng kieåm tra, giaùm saùt cuûa Nhaø nöôùc ñoái vôùi DNBH. Kieåm tra vieäc trích laäp ñuùng, ñuû döï phoøng nghieäp vuï seõ cho thaáy DNBH coù toân troïng caùc cam keát vôùi ngöôøi ñoùng BH hay khoâng? Giaùm saùt chaët cheõ quaù trình laäp vaø söû duïng caùc quyõ döï phoøng nghieäp vuï laø moät bieän phaùp höõu hieäu nhaèm baûo veä quyeàn lôïi cuûa ngöôøi ñoùng BH ñoàng thôøi taïo ñieàu kieän thuùc ñaåy DNBH taäp trung nguoàn voán ñaàu tö tham gia taøi trôï cho neàn kinh teá. 26 1.4. CÔ SÔÛ LUAÄN VEÀ VIEÄC SÖÛ DUÏNG NGUOÀN VOÁN NHAØN ROÃI TRONG CAÙC DNBHNT. 1.4.1. Tính taát yeáu khaùch quan cuûa vieäc ñaàu tö nguoàn voán nhaøn roãi trong caùc DNBHNT. Trong neàn kinh teá thò tröôøng, ñaàu tö nguoàn voán nhaøn roãi laø caàn thieát vaø coù taàm quan troïng ñaëc bieät bôûi vì noù khoâng chæ aûnh höôûng ñeán söï toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa moät DNBH maø coøn ñem laïi lôïi ích cho söï phaùt trieån kinh teá. Muïc ñích cuûa söï thieát laäp caùc döï phoøng nghieäp vuï laø nhaèm duy trì söï caân baèng nghieäp vuï trong daøi haïn, töùc laø nhaèm ñaûm baûo cho vieäc thanh toaùn tieàn BH trong töông lai daøi. Do tính chaát cuûa HÑBHNT laø moät hôïp ñoàng tieát kieäm neân DNBH cam keát seõ traû cho ngöôøi ñoùng BH caùc khoaûn tieàn vôùi laõi suaát ñaõ döï kieán khi tính phí BH goïi laø laõi suaát kyõ thuaät. Neáu DNBH khoâng ñaàu tö nguoàn phí BH thu ñöôïc vôùi keát quaû baèng hoaëc cao hôn laõi suaát kyõ thuaät thì DNBH seõ bò loã vaø coù theå daãn ñeán phaù saûn. Do ñoù, theo yeâu caàu kyõ thuaät caùc DNBHNT baét buoäc phaûi ñaàu tö caùc quyõ döï phoøng nghieäp vuï vôùi hieäu quaû ñaït ñöôïc phaûi ít nhaát ngang baèng vôùi laõi suaát maø DNBH ñaõ cam keát thöïc hieän cho ngöôøi ñoùng BH. Neáu keát quaû ñaàu tö toát hôn mong ñôïi, DNBH seõ coù ñieàu kieän ñeå ñaûm baûo thöïc hieän ñaày ñuû caùc cam keát ñoàng thôøi coù theå chia laõi cho ngöôøi ñoùng BH moät phaàn keát quaû phuï troäi thoâng qua caùc ñieàu khoaûn laõi chia theâm treân HÑBH. Ñieàu naøy seõ laøm taêng theâm tính haáp daãn cho caùc saûn phaåm BH cuûa DN. Ñoái vôùi neàn kinh teá, baát kyø giai ñoaïn phaùt trieån naøo cuõng caàn voán. Chính hoaït ñoäng ñaàu tö voán cuûa caùc DNBH seõ taïo ra moät keânh huy ñoäng voán quan troïng ñeå phaùt trieån KT-XH. Vai troø naøy caøng coù yù nghóa ñoái vôùi nhöõng nöôùc ñang trong giai ñoaïn caàn ñeán voán nhö nöôùc ta, nhaát laø voán ñöôïc huy ñoäng töø noäi 27 boä neàn kinh teá. Do ñoù, vôùi vai troø cung caáp voán cho neàn kinh teá, caùc DNBH trôû thaønh nhöõng toå chöùc trung gian taøi chính quan troïng. 1.4.2. Nguyeân taéc söû duïng nguoàn voán nhaøn roãi trong caùc DNBHNT. Theo Ñieàu 98 Khoaûn 1 cuûa Luaät kinh doanh BH ban haønh vaøo ngaøy 09/12/2000 quy ñònh roõ nguyeân taéc söû duïng nguoàn voán nhaøn roãi cuûa DNBH laø : “ vieäc ñaàu tö voán cuûa DNBH phaûi baûo ñaûm an toaøn, hieäu quaû vaø ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu chi traû thöôøng xuyeân cho caùc cam keát theo HÑBH ” . Nguyeân taéc an toaøn laø nguyeân taéc haøng ñaàu trong vieäc söû duïng quyõ döï phoøng nghieäp vuï ñoái vôùi DNBH. Noù yeâu caàu DNBH phaûi ñaàu tö voán moät caùch chaéc chaén ñeå luoân luoân thöïc hieän ñöôïc cam keát vôùi ngöôøi ñoùng BH khi caùc söï kieän BH xaûy ra. Nguyeân taéc hieäu quaû yeâu caàu ñaàu tö voán cuûa DNBH phaûi mang laïi lôïi nhuaän toái ña. Lôïi nhuaän thu ñöôïc töø hoaït ñoäng ñaàu tö seõ cho pheùp DNBH buø ñaép caùc khoaûn chi phí lôùn trong kinh doanh tröïc tieáp, coù ñieàu kieän ñeå giaûm phí BH. Ñoái vôùi kinh doanh BHNT, thu nhaäp ñaàu tö laø moät söï baét buoäc ñeå ñaùp öùng yeâu caàu traû lôïi töùc treân caùc khoaûn tieát kieäm cuûa ngöôøi ñoùng BH. Nguyeân taéc khaû naêng thanh toaùn thöôøng xuyeân ñoøi hoûi DNBH coù theå thanh toaùn tieàn chi traû cho ngöôøi ñöôïc BH ôû baát cöù thôøi ñieåm naøo. Muoán theá, caùc DNBH phaûi ñaàu tö vaøo nhöõng taøi saûn coù khaû naêng chuyeån thaønh tieàn moät caùch deã daøng. 1.4.3. Danh muïc ñaàu tö trong caùc DNBHNT. 28 Theo quy ñònh cuûa Luaät kinh doanh BH, DNBH chæ ñöôïc söû duïng voán nhaøn roãi cuûa mình ñeå ñaàu tö ôû VN trong caùc lónh vöïc sau ñaây : • Mua traùi phieáu chính phuû. • Mua coå phieáu, traùi phieáu doanh nghieäp. • Kinh doanh baát ñoäng saûn. • Goùp voán vaøo caùc doanh nghieäp khaùc. • Cho vay theo quy ñònh cuûa Luaät caùc toå chöùc tín duïng. • Göûi tieàn taïi caùc toå chöùc tín duïng. * Nhöõng öu nhöôïc ñieåm cuûa caùc danh muïc ñaàu tö maø DNBH coù theå choïn löïa : a. Chöùng khoaùn : caùc saûn phaåm ñöôïc giao dòch, mua baùn treân thò tröôøng taøi chính noùi chung vaø thò tröôøng chöùng khoaùn noùi rieâng goïi laø chöùng khoaùn. Chöùng khoaùn bao goàm caùc chöùng khoaùn voán goïi laø coå phieáu vaø chöùng khoaùn nôï goïi laø traùi phieáu. ¾ Coå phieáu : do caùc coâng ty coå phaàn phaùt haønh. ƒ Öu ñieåm : ™ Mang laïi thu nhaäp döôùi daïng coå töùc, coù theå taùi ñaàu tö ñeå toái ña hoaù lôïi nhuaän. ™ Coù khaû naêng taêng voán trong daøi haïn cho pheùp nhaø ñaàu tö choáng laïi laïm phaùt. 29 ™ Do caùc coå phaàn ñaõ noäp thueá thu nhaäp tröôùc khi chia coå töùc neân ñaàu tö vaøo coå phieáu khoâng chòu aûnh höôûng bôûi thueá. ƒ Nhöôïc ñieåm : ™ Do söï baát oån vaø deã bieán ñoäng veà giaù caû coå phieáu laøm cho vieäc ñaàu tö vaøo lónh vöïc naøy khoâng phaûi laø giaûi phaùp toái öu ñoái vôùi vieäc söû duïng nguoàn voán nhaøn roãi cuûa nhöõng toå chöùc caàn ñaàu tö vôùi moät lôïi suaát chaéc chaén nhö caùc DNBHNT. ™ Aûnh höôûng ñeán nguyeân taéc an toaøn bôûi thu nhaäp cuûa coå phieáu mang tính khoâng chaéc chaén. Noù coù theå khoâng ñöôïc thanh toaùn neáu coâng ty laøm aên khoâng coù laõi hoaëc löïa choïn phöông aùn khoâng phaân chia lôïi nhuaän. ™ Ñeå giaûm thieåu ruûi ro khi ñaàu tö vaøo moät loaïi coå phieáu naøo ñoù, nhaø ñaàu tö seõ phaûi boû ra chi phí ñeå tìm hieåu veà tình hình hoaït ñoäng cuûa coâng ty phaùt haønh coå phieáu nhaát laø nhöõng coâng ty môùi thaønh laäp vaø nhöõng coâng ty nhoû laøm phaùt sinh chi phí thoâng tin cao, laøm giaûm lôïi suaát kyø voïng cuûa coå phieáu. ¾ Traùi phieáu : do chính phuû hoaëc coâng ty phaùt haønh nhaèm huy ñoäng voán daøi haïn. Traùi phieáu do chính phuû phaùt haønh goïi laø traùi phieáu chính phuû vaø traùi phieáu do coâng ty phaùt haønh goïi laø traùi phieáu coâng ty. ƒ Öu ñieåm : ™ Thu nhaäp thöôøng xuyeân cao vaø ñöôïc baûo ñaûm do tæ leä laõi suaát thöôøng ñöôïc aán ñònh töø ñaàu neân nhaø ñaàu tö bieát ñöôïc doøng thu nhaäp döï kieán trong töông lai. 30 ™ An toaøn voán cao do traùi phieáu thöôøng do chính phuû hoaëc caùc coâng ty lôùn coù uy tín phaùt haønh neân vieäc thanh toaùn traùi töùc vaø voán khi ñaùo haïn coù söï ñaûm baûo töông ñoái chaéc chaén so vôùi caùc loaïi hình cho vay khaùc. ƒ Nhöôïc ñieåm : ™ Giaù traùi phieáu bieán ñoäng vaø chòu söï taùc ñoäng raát lôùn cuûa laõi suaát. Ñieàu naøy laøm cho vieäc ñaàu tö voán nhaøn roãi ngaén haïn gaëp khoù khaên. Neáu sau khi mua traùi phieáu chæ caàn laõi suaát taêng laø nhaø ñaàu tö seõ bò loã. ™ Thu nhaäp töø traùi phieáu khoâng traùnh ñöôïc thueá thu nhaäp nhö coå töùc vì ñoái vôùi ngöôøi ñi vay vieäc traû traùi töùc ñöôïc tính vaøo chi phí söû duïng voán vaø chöa noäp thueá thu nhaäp. ™ Khoâng choáng ñöôïc laïm phaùt vì neáu tæ leä laïm phaùt dieãn ra khoâng theo döï kieán coù theå laøm cho vieäc ñaàu tö traùi phieáu bò thieät haïi veà giaù trò voán do laõi suaát thöïc aâm. Nhö vaäy, ñaàu tö vaøo traùi phieáu laø ñaàu tö vaøo taøi saûn taøi chính sinh lôøi thöôøng xuyeân, oån ñònh, ruûi ro thaáp, coù tính thanh khoaûn cao neân vôùi nguoàn voán daøi haïn huy ñoäng töø caùc khoaûn tieát kieäm cuûa caùc hôïp ñoàng BHNT, traùi phieáu laø taøi saûn ñaàu tö phuø hôïp nhaát. b. Baát ñoäng saûn : ¾ Öu ñieåm : ƒ Taïo ra caùc khoaûn thu nhaäp thöôøng xuyeân mang tính chaát daøi haïn laø caùc khoaûn thu nhaäp tieàn cho thueâ nhaø ôû hoaëc vaên phoøng. 31 ƒ Ñoái vôùi nhöõng DNBHNT laø nhöõng DN ít chòu söùc eùp veà tieàn maët trong ngaén haïn thì ñaàu tö vaøo baát ñoäng saûn coù theå laøm taêng voán, coù khaû naêng choáng laïi laïm phaùt do vieäc taêng giaù baát ñoäng saûn. ¾ Nhöôïc ñieåm : ƒ Do söï leân xuoáng cuûa giaù caû thò tröôøng baát ñoäng saûn raát thaát thöôøng, phuï thuoäc vaøo nhieàu yeáu toá nhö söï phaùt trieån kinh teá, laõi suaát, söï phaùt trieån cuûa thò tröôøng taøi chính, daân soá, taâm lyù,… neân ñaàu tö vaøo baát ñoäng saûn thì töông ñoái maïo hieåm. ƒ Vieäc mua baùn cuõng nhö chuyeån ñoåi baát ñoäng saûn thaønh tieàn maët chaäm hôn so vôùi caùc loaïi taøi saûn taøi chính khaùc. c. Cho vay : nhöõng ñoái töôïng coù theå cho vay laø caùc DN, caùc toå chöùc thieáu voán, caùc caù nhaân. Ñeå ñaûm baûo an toaøn thì vieäc cho vay phaûi ñöôïc tieán haønh theo hình thöùc cho vay coù theá chaáp baèng taøi saûn hoaëc theá chaáp baèng hôïp ñoàng BHNT, töùc laø ngöôøi ñi vay laø chuû hôïp ñoàng coù theå theá chaáp khoaûn tieát kieäm ñöôïc tích luõy treân HÑBHNT ñeå vay moät moät soá tieàn nhaát ñònh töø DNBH. Thoâng thöôøng laõi suaát cho vay baèng laõi suaát cho vay ngaân haøng coäng theâm moät tæ leä chi phí quaûn lyù. ¾ Öu ñieåm : coù theå thu ñöôïc laõi suaát cao, an toaøn voán cao vaø thôøi gian ñaàu tö daøi. ¾ Nhöôïc ñieåm : khoù caïnh tranh vôùi caùc ngaân haøng thöông maïi. 32 d. Gôûi tieàn taïi caùc toå chöùc tín duïng : laø hình thöùc ñaàu tö ngaén haïn vaø ñôn giaûn nhaát vôùi vieäc DNBH kyù thaùc nguoàn ngaân quyõ cuûa mình vaøo caùc toå chöùc tín duïng vaø höôûng laõi suaát. ¾ Öu ñieåm : ƒ DNBH coù theå tính toaùn chính xaùc caùc khoaûn thu nhaäp trong töông lai. ƒ Möùc ñoä an toaøn cao do ña phaàn caùc DNBH thöôøng choïn caùc ngaân haøng thöông maïi coù uy tín, coù tieàm löïc taøi chính maïnh vaø hoaït ñoäng cuûa caùc ngaân haøng naøy luoân luoân chòu söï giaùm saùt chaët cheõ cuûa nhaø nöôùc neân khaû naêng khoâng traû nôï laø raát hieám xaûy ra. ¾ Nhöôïc ñieåm : ƒ Laõi suaát tieàn gôûi khoâng oån ñònh do phaûi chòu söï ñieàu chænh vó moâ neàn kinh teá baèng chính saùch tieàn teä cuûa ngaân haøng thöông maïi. ƒ Thôøi gian ñaàu tö ngaén do laõi suaát treân thò tröôøng luoân luoân bieán ñoäng neân caùc ngaân haøng thöông maïi chæ thöïc hieän vieäc huy ñoäng caùc loaïi tieàn gôûi ngaén haïn coù kyø haïn hoaëc khoâng kyø haïn ñeå kòp thôøi ñieàu chænh laõi suaát huy ñoäng cho phuø hôïp vôùi laõi suaát thò tröôøng. Nhö vaäy, moãi loaïi taøi saûn ñaàu tö ñeàu coù nhöõng lôïi theá vaø baát lôïi rieâng. Do ñoù, ñeå phaùt huy hieäu quaû, giaûm ruûi ro trong ñaàu tö thì tuøy thuoäc vaøo söï phaùt trieån, möùc ñoä ruûi ro cuûa töøng loaïi thò tröôøng maø DNBH neân xaây döïng caùc chính saùch, chieán löôïc ñaàu tö cho phuø hôïp. 1.5. KINH NGHIEÄM SÖÛ DUÏNG VOÁN NHAØN ROÃI BAÛO HIEÅM NHAÂN THOÏ CAÙC NÖÔÙC. 33 Ôû caùc quoác gia phaùt trieån, maëc duø ôû ñoù heä thoáng an sinh giaùo duïc xaõ hoäi – baûo hieåm xaõ hoäi hình thaønh raát sôùm, hoaøn thieän vaø ñaëc bieät laø ñöôïc quaûn lyù theo moâ hình taäp trung ñoái vôùi toaøn daân, nhöng lónh vöïc BHNT khoâng phaûi vì vaäy maát vai troø maø coøn phaùt trieån raát maïnh chieám vò trí ñaùng keå trong ñôøi soáng KT-XH. Quan saùt phuï luïc 1 veà tình hình BHNT taïi moät soá nöôùc coâng nghieäp phaùt trieån naêm 2003, chuùng ta thaáy raèng : chæ 10 quoác gia coâng nghieäp phaùt trieån ñaõ chieám ñeán hôn 80% thò phaàn BHNT toaøn caàu. Ñieàu naøy coù nghóa laø ôû nhöõng quoác gia naøy, ngöôøi daân ngoaøi vieäc ñöôïc höôûng caùc ñaûm baûo y teá, xaõ hoäi thì heä thoáng ñaûm baûo cho caùc ruûi ro con ngöôøi cuûa BH thöông maïi cuõng raát phaùt trieån, thò tröôøng baûo hieåm nhaân thoï thöôøng lôùn hôn thò tröôøng baûo hieåm phi nhaân thoï. Coù moät soá nguyeân nhaân daãn ñeán keát quaû treân : • Do kinh teá phaùt trieån neân chính phuû coù ngaân saùch ñeå giaûi quyeát vaán ñeà ruûi ro xaõ hoäi thoâng qua heä thoáng baûo hieåm XH, daân chuùng coù thu nhaäp cao neân deã daøng tieáp caän vôùi caùc dòch vuï baûo hieåm. • Veà phöông dieän ñòa lyù, baûo hieåm tieáp caän treân dieän roäng töø caùc khu vöïc ñoâ thò ñeán daân cö noâng thoân. • Vieäc naém baét caùc thuû tuïc, caùc quy ñònh veà baûo hieåm cuûa daân cö ñöôïc thöïc hieän töông ñoái toát. Cuõng nhö VN, caùc coâng ty BHNT taïi caùc nöôùc treân theá giôùi cuõng quaûn lyù moät nguoàn voán nhaøn roãi raát lôùn ñöôïc hình thaønh töø phí BH thu ñöôïc cuûa khaùch haøng. Tuøy thuoäc vaøo ñaëc ñieåm KT-XH cuûa moãi nöôùc maø chính phuû cuûa nöôùc ñoù ban haønh nhöõng quy ñònh phaùp lyù phuø hôïp nhaèm baûo veä quyeàn lôïi cuûa ngöôøi tham gia BH, naâng cao hieäu quaû söû duïng voán cuûa DN vaø treân heát laø oån ñònh vaø phaùt trieån thò tröôøng BHNT cuûa nöôùc hoï. Coù theå toùm löôïc nhöõng ñieåm cô baûn cuûa nhöõng quy ñònh naøy nhö sau : 34 • Caùc DNBH phaûi trích laäp döï phoøng ñaày ñuû baûo ñaûm chi traû kòp thôøi cho nhöõng cam keát cuûa mình ñoái vôùi ngöôøi tham gia BH. • Vieäc ñaàu tö voán töø quyõ döï phoøng phaûi döïa treân nguyeân taéc : an toaøn, hieäu quaû vaø tính thanh khoaûn cao. • Quy ñònh tyû leä toái ña vaø toái thieåu cuûa döï phoøng nghieäp vuï cho töøng loaïi taøi saûn ñaàu tö trong danh muïc ñaàu tö cuûa DN. Ví duï Luaät baûo hieåm Phaùp quy ñònh khoâng ñöôïc ñaàu tö quaù 10% döï phoøng nghieäp vuï vaøo moät taøi saûn. Veà xu höôùng ñaàu tö cuûa caùc CTBHNT caùc nöôùc : • Quan saùt soá lieäu veà cô caáu ñaàu tö voán cuûa caùc nöôùc theo baûng 1 döôùi ñaây thì chuùng ta thaáy chöùng khoaùn bao goàm traùi phieáu vaø._.g phaùt trieån, nhu caàu voán trong giai ñoaïn naøy taêng vaø laøm cho laõi suaát thò tröôøng taêng cao. Ngöôïc laïi, GDP taêng tröôûng chaäm, nhu caàu voán giaûm xuoáng seõ laøm laõi suaát giaûm. o Tyû leä laïm phaùt : laïm phaùt cao töùc laø nhu caàu veà saûn phaåm vaø dòch vuï ñang vöôït xa naêng löïc saûn xuaát. Tình traïng naøy seõ laøm cho laõi suaát thöïc giaûm gaây baát lôïi cho caùc khoaûn tieàn gôûi cuûa DN. Tuy nhieân, neáu laõi suaát vöøa phaûi seõ kích thích ñaàu tö vaø laøm taêng nhu caàu voán daãn ñeán laõi suaát taêng leân. Neáu laõi suaát ôû möùc quaù thaáp, nhaát laø giaûm phaùt thì laõi suaát seõ giaûm xuoáng vì caùc nhaø ñaàu tö khoâng muoán boû voán. o Thaâm huït ngaân saùch : thaâm huït ngaân saùch cuûa chính phuû seõ phaûi ñöôïc buø ñaép baèng caùc khoaûn vay, nhöõng khoaûn vay lôùn cuûa Nhaø nöôùc coù theå laøm cho laõi suaát taêng leân. o Laõi suaát : quyeát ñònh ñaàu tö ñuùng ñaén phaûi döïa treân quaù trình döï baùo laõi suaát khoa hoïc vaø tin caäy cho neân nhaø ñaàu tö caàn naém ñöôïc nhöõng yeáu toá cô baûn quyeát ñònh möùc laõi suaát laø nguoàn tieàn göûi tieát kieäm cuûa caùc hoä gia ñình, nhu caàu voán ñeå ñaàu tö vaät chaát cuûa caùc 77 DN, cung caàu voán cuûa chính phuû theo söï ñieàu chænh baèng haønh ñoäng cuûa ngaân haøng. o Chính saùch tieàn teä : chính saùch tieàn teä lieân quan ñeán vieäc huy ñoäng caùc nguoàn cung tieàn teä ñeå taùc ñoäng ñeán neàn KT vó moâ. Nôùi loûng tieàn teä seõ laøm cho laõi suaát haï, daãn ñeán khuyeán khích ñaàu tö vaø nhu caàu tieâu duøng. Thôøi kyø naøy ñaàu tö vaøo caùc khoaûn tieàn göûi seõ gaëp baát lôïi. Nhöng neáu baùn ra caùc chöùng khoaùn thì coù theå thu ñöôïc giaù cao. Khi thaét chaët tieàn teä, voán laïi chaûy vaøo ngaân haøng, seõ laøm laõi suaát thò tröôøng taêng. Caùc cô hoäi ñaàu tö seõ vaän ñoäng ngöôïc laïi khi giai ñoaïn laõi suaát haï. ¾ Löïa choïn danh muïc ñaàu tö traùi phieáu taïo doøng tieàn oån ñònh : ñoái vôùi nhöõng cam keát BH nieân kim NT, DN raát caàn moät doøng tieàn oån ñònh ñeå chi traû cho caùc khoaûn trôï caáp haøng naêm. DN coù theå keát hôïp nhieàu traùi phieáu coù laõi suaát traû thöôûng vaø thôøi haïn khaùc nhau ñeå thöïc hieän muïc ñích naøy. Danh muïc traùi phieáu ñöôïc löïa choïn seõ taïo ra moät doøng tieàn caân baèng vôùi nghóa vuï chaéc chaén phaûi thöïc hieän cuûa hôïp ñoàng BH. Nhö vaäy, chieán löôïc taïo doøng tieàn oån ñònh chæ thuaàn tuùy laø vieäc mua vaø giöõ traùi phieáu. Ñeå thanh toaùn cho moät cam keát daøi haïn, DN coù theå taïo ra moät caùch lieân tieáp caùc danh muïc traùi phieáu. • Ñaàu tö vaøo caùc coå phieáu cuûa caùc coâng ty coù uy tín vaø coù tieàm naêng thu lôïi nhuaän cao töø söï taêng giaù treân thò tröôøng. Lòch söû cuûa thò tröôøng chöùng khoaùn (TTCK) cho thaáy TTCK laø nôi mang ñeán nhieàu cô hoäi ñaàu tö nhöng cuõng laø nôi tieàm aån nhieàu ruûi ro nhaát. Muïc tieâu cuûa ñaàu tö laø sinh lôïi nhöng töï baûn thaân nguoàn lôïi khoâng sinh ra voâ haïn maø chuû yeáu laø töø vieäc taêng giaù cuûa taøi saûn ñaàu tö treân thò tröôøng. Khi nhaø ñaàu tö muoán taêng theâm lôïi suaát kyø voïng thì phaûi traû giaù baèng möùc ñoä ruûi ro coù theå taêng theo. Do ñoù, lôïi nhuaän luoân gaén lieàn vôùi ruûi ro trong ñaàu tö. Maëc duø coå phieáu chöùa nhieàu ruûi ro nhöng chuùng ta khoâng nhaát thieát phaûi ñaàu tö toaøn boä voán nhaøn roãi 78 vaøo caùc loaïi traùi phieáu. Trong giai ñoaïn caïnh tranh khoác lieät giöõa caùc CTBHNT nhö hieän nay, ñeå taêng theâm lôïi nhuaän töø hoaït ñoäng ñaàu tö nhaèm giaûm phí BH, thu huùt theâm khaùch haøng, chuùng ta caàn phaûi ñaàu tö vaøo caùc coå phieáu coù uy tín treân thò tröôøng. Ñieàu ñoù coù nghóa laø chuùng ta phaûi chaáp nhaän ruûi ro ôû möùc ñoä cho pheùp. Vaán ñeà coøn laïi laø ngöôøi quaûn lyù ñaàu tö cuûa DN caàn phaûi naém baét ñöôïc nhöõng nguy cô cuûa thò tröôøng trong töøng giai ñoaïn ñeå coù nhöõng quyeát ñònh ñaàu tö ñuùng ñaén bôûi vì ñaàu tö chöùng khoaùn vöøa laø khoa hoïc vöøa laø ngheä thuaät. B. Môû roäng hình thöùc cho vay ñoái vôùi caùc chuû hôïp ñoàng baûo hieåm nhaân thoï. Sau khi thu ñöôïc phí BH töø khaùch haøng, DN ñöa vaøo trích laäp döï phoøng nghieäp vuï ñeå trôû thaønh nguoàn voán nhaøn roãi söû duïng cho hoaït ñoäng ñaàu tö. Veà baûn chaát khoaûn tieàn naøy thuoäc quyeàn sôû höõu cuûa khaùch haøng. Do ñoù, DN coù theå cho pheùp chuû hôïp ñoàng söû duïng hôïp ñoàng BH nhö laø taøi saûn theá chaáp ñeå vay voán khi coù nhu caàu vôùi laõi suaát cao hôn laõi suaát kyõ thuaät. Ñaây laø phöông thöùc cho vay ít ruûi ro ñoàng thôøi taêng khaû naêng duy trì HÑBHNT, goùp phaàn naâng cao uy tín vaø danh tieáng cuûa coâng ty. Hieän nay, Baûo Vieät nhaân thoï ñaõ coù cho khaùch haøng vay nhöng chæ laø ñeå ñoùng phí vaø soá tieàn cho vay chæ giôùi haïn ôû möùc toái ña laø 80% giaù trò giaûi öôùc cuûa HÑBH. Vieäc cho vay theo HÑBHNT khaùc cho vay phí töï ñoäng ôû choã laø cho vay phí töï ñoäng laø chæ cho vay ñeå ñoùng phí coøn cho vay theo HÑ thì ngoaøi vieäc cho vay ñeå ñoùng phí thì khaùch haøng coøn coù theå vay ñeå söû duïng vaøo nhieàu muïc ñích nhö kinh doanh, tieâu duøng,… Tuy nhieân, muoán ñaûm baûo tính khaû thi cuûa giaûi phaùp naøy thì Baûo Vieät caàn phaûi coù söï hôïp taùc toaøn dieän ôû möùc chaát löôïng cao vaø chaët cheõ vôùi caùc ngaân haøng thöông maïi veà caùc lónh vöïc tieàn göûi, tín duïng, dòch vuï ngaân haøng, theû tín duïng vaø phaùt trieån baûo hieåm. 79 Veà tieàn göûi vaø vay voán, Baûo Vieät seõ môû taøi khoaûn tieàn göûi thanh toaùn taïi ngaân haøng ñeå ngaân haøng cung öùng caùc dòch vuï ñaùp öùng nhu caàu cuûa Baûo Vieät. Veà dòch vuï, ngaân haøng nhaän laøm ñaïi lyù thu phí, nhaän tieàn noäp BH töø khaùch haøng, thöïc hieän caùc dòch vuï thu hoä, chi hoä, thanh toaùn chi traû, tö vaán dòch vuï chuyeån tieàn khaùc. Khaùch haøng tham gia BH coù theå duøng theû tín duïng ñeå thanh toaùn phí ñònh kyø, nhaän tieàn BH khi ñaùo haïn hôïp ñoàng, vay voán. C. Thaønh laäp ngaân haøng thuoäc taäp ñoaøn Baûo Vieät. Theo kinh nghieäm thöïc tieãn töø caùc nöôùc nhö Anh, Phaùp vaø ñaëc bieät laø Nhaät Baûn thì thoâng thöôøng taäp ñoaøn taøi chính-BH ôû caùc nöôùc naøy bao goàm Coâng ty baûo hieåm coù tö caùch phaùp nhaân rieâng vaø Ngaân haøng coù tö caùch phaùp nhaân rieâng. Vieäc thaønh laäp moät ngaân haøng coù phaùp nhaân rieâng trong taäp ñoaøn taøi chính laø nhaèm cung caáp dòch vuï thanh toaùn chuû yeáu cho caùc ñoái töôïng laø chuû cuûa caùc HÑBH ñoàng thôøi kinh doanh tieàn teä lieân quan ñeán nguoàn voán nhaøn roãi cuûa DNBH. • Ñoái vôùi khaùch haøng baûo hieåm : ngaân haøng cho vay ñeå coù theå giaûi quyeát khoù khaên taïm thôøi cho khaùch haøng khoâng coù khaû naêng ñoùng phí. • Ñoái vôùi vieäc kinh doanh treân nguoàn voán nhaøn roãi thì HÑBH ñöôïc söû duïng nhö moät theá chaáp ñeå ñaûm baûo cho khoaûn vay maø ngaân haøng cung öùng cho khaùch haøng. Ngoaøi ra, ngaân haøng coøn coù theå phuïc vuï nhieàu ñoái töôïng khaùch haøng khaùc ngoaøi khaùch haøng BH. Sôû dó phaûi thaønh laäp ngaân haøng rieâng laø vì ñeå ñoäc laäp traùch nhieäm phaùp lyù giöõa moät beân laø ngaân haøng ñoái ñaàu vôùi nhöõng ruûi ro trong ngaân haøng vaø moät beân laø coâng ty BH ñoái ñaàu vôùi ruûi ro trong BH. Nhö chuùng ta bieát hieän nay, Coâng ty Baûo Vieät ñang coù voán goùp trong Ngaân haøng thöông maïi coå phaàn AÙ Chaâu, Ngaân haøng thöông maïi coå phaàn haøng haûi (MSB) ñoàng thôøi trong nhöõng naêm qua, tieàn gôûi ngaân haøng loaïi ngaén haïn vaø khoâng kyø haïn chieám tyû troïng khaù cao trong voán ñaàu tö cuûa Baûo Vieät nhöng hieäu 80 quaû ñaàu tö chöa cao. Do ñoù, thay vì hôïp taùc vôùi caùc ngaân haøng thöông maïi khaùc nhö ñaõ noùi ôû treân thì vieäc thaønh laäp ngaân haøng thuoäc taäp ñoaøn Baûo Vieät seõ coù ñieàu kieän thöïc hieän ñöôïc giaûi phaùp “Môû roäng hình thöùc cho vay ñoái vôùi caùc chuû HÑBHNT” vöøa giaûi quyeát kòp thôøi baøi toaùn ñaàu ra cuûa voán nhaøn roãi trong tình hình thò tröôøng chöùng khoaùn bò trì treä vaø thò tröôøng baát ñoäng saûn bò ñoùng baêng nhö hieän nay ñoàng thôøi naâng cao hieäu quaû ñaàu tö cuûa DN, goùp phaàn cung öùng nguoàn voán trung daøi haïn cho neàn KT. Ñaây laø moät höôùng ñi môùi theå hieän chieán löôïc höôùng maïnh vaøo phaùt trieån caùc dòch vuï taøi chính ña daïng, söï nhanh nhaïy naém baét cô hoäi kinh doanh cuõng nhö söï ñoùng goùp cuûa DNBH ñoái vôùi coäng ñoàng bôûi noù khoâng chæ ñaùp öùng nhu caàu ñaàu tö cuûa chính mình maø coøn ñaùp öùng nhu caàu ñaàu tö cuûa daân cö vaø caùc DN khaùc. D. Naâng cao naêng löïc hoaït ñoäng kinh doanh. Naêng löïc cuûa DNBH ñoùng vai troø quyeát ñònh ñoái vôùi vieäc thöïc hieän caùc muïc tieâu phaùt trieån thò tröôøng. Khaû naêng taøi chính to lôùn giuùp cho DN naâng cao khaû naêng nhaän BH vaø möùc giöõ laïi maø vaãn ñaùp öùng ñöôïc traùch nhieäm ñoái vôùi ngöôøi tham gia BH. Nhö vaäy, coù theå noùi vieäc phaùt trieån quy moâ cuûa thò tröôøng phuï thuoäc vaøo naêng löïc taøi chính cuûa DNBH. Tuy nhieân, ñeå goùp phaàn vaøo söï vaän haønh an toaøn vaø hieäu quaû cuûa thò tröôøng BH noùi chung vaø cuûa DNBH noùi rieâng thì khoâng chæ naâng cao khaû naêng taøi chính, naêng löïc ñaàu tö cuûa DN maø coøn phaûi naâng cao naêng löïc kinh doanh cuûa DN. Caùc giaûi phaùp cuï theå bao goàm : • Hieän ñaïi hoaù coâng ngheä thoâng tin, trình ñoä quaûn lyù : tin hoïc hoaù coâng taùc quaûn lyù hôïp ñoàng töø khaâu thaåm ñònh ruûi ro, khai thaùc, quaûn lyù hôïp ñoàng ñeán caùc khaâu boài thöôøng, traû tieàn BH. Xaây döïng chöông trình phaùt trieån heä thoáng phaàn meàm tính phí BH, trích laäp döï phoøng nghieäp vuï. Heä thoáng thoâng tin baùo caùo taøi chính coù noái maïng vôùi cô quan quaûn lyù Nhaø nöôùc veà kinh doanh BH. Xaây döïng heä thoáng giao dòch treân maïng, laäp ñòa chæ web sites, öùng duïng heä 81 thoáng thoâng tin quaûn lyù trong noäi boä DN, baûo ñaûm thu thaäp thoâng tin caäp nhaät trong ngaønh, xöû lyù kòp thôøi caùc dieãn bieán cuûa thò tröôøng. • Naâng cao trình ñoä chuyeân moân cuûa ñoäi nguõ caùn boä nhaân vieân ñaëc bieät laø trong lónh vöïc ñaàu tö taøi chính. ¾ Xaây döïng vaø trieån khai keá hoaïch boài döôõng, ñaøo taïo naâng cao trình ñoä caùn boä DN, trong ñoù taäp trung vaøo moät soá lónh vöïc chuû yeáu nhö chuyeân gia quaûn lyù ruûi ro, chuyeân gia thaåm ñònh BH, chuyeân gia ñònh phí, trích laäp döï phoøng nghieäp vuï vaø chuyeân gia ñaàu tö taøi chính. ¾ Ñoái vôùi moät soá lónh vöïc quan troïng nhö ñònh phí, trích laäp döï phoøng nghieäp vuï maø ñaëc bieät laø ñaàu tö taøi chính, DN neân thueâ chuyeân gia trong nöôùc vaø nöôùc ngoaøi vôùi möùc thuø lao thoaû ñaùng vaø ñieàu kieän laøm vieäc toát ñeå phaùt huy toái ña söï saùng taïo vaø kinh nghieäm cuûa hoï phuïc vuï cho chieán löôïc ñaàu tö cuûa DN. Ngoaøi ra, DN neân coù chính saùch thu huùt caùc sinh vieân gioûi ngaønh taøi chính töø caùc tröôøng ñaïi hoïc nhö hoã trôï chi phí hoïc taäp, caáp hoïc boång, gôûi ñi huaán luyeän vaø ñaøo taïo ôû nöôùc ngoaøi ñeå sau ñoù veà laøm vieäc cho DN nhöng ñoàng thôøi tröôùc maét laø phaûi taêng cöôøng ñaøo taïo ñoäi nguõ caùn boä tröïc tieáp taïi DN. 3.3.3. Nhoùm giaûi phaùp hoã trôï khaùc. A. Coù caùc chính saùch phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi nhaèm taïo neàn taûng thuùc ñaåy söï phaùt trieån cuûa thò tröôøng taøi chính, thò tröôøng baûo hieåm. Vôùi caùc coâng cuï taøi chính nhö thueá, ngaân saùch,… Nhaø nöôùc hoaøn toaøn coù theå taùc ñoäng ñeå taïo söï phaùt trieån tích cöïc cuûa thò tröôøng taøi chính, thò tröôøng voán, thò tröôøng baûo hieåm, kích thích caùc thaønh phaàn kinh teá, caùc taàng lôùp daân cö ñoùng goùp nhaân löïc, taøi löïc tham gia xaây döïng ñaát nöôùc. Bôûi khi kinh teá phaùt trieån thì thu nhaäp cuûa ngöôøi daân taêng leân, ñôøi soáng vaät chaát vaø tinh thaàn cuûa daân cö õ ñöôïc naâng cao seõ keùo theo nhu caàu veà baûo hieåm vaø ñaàu tö taøi chính trong daân chuùng 82 taêng theo. Do ñoù, noù seõ thuùc ñaåy söï phaùt trieån cuûa thò tröôøng taøi chính vaø thò tröôøng voán. B. Taïo ñieàu kieän ñeå ngöôøi daân tieáp caän vaø tham gia BHNT. • Nghieân cöùu xaây döïng, söûa ñoåi chính saùch thueá theo höôùng : ñoái vôùi ngöôøi lao ñoäng tham gia BHNT ñöôïc khaáu tröø chi phí hôïp lyù khi tính thu nhaäp chòu thueá thu nhaäp caù nhaân phaàn phí BHNT hoaëc chæ phaûi noäp thueá thu nhaäp khi ñöôïc nhaän tieàn BHNT ñeå taêng tyû leä ngöôøi tham gia BHNT töø 2% treân daân soá naêm 2002 leân 10% daân soá naêm 2010. • Ñôn giaûn hoaù vaø coâng khai hoaù cô cheá giaùm saùt, pheâ chuaån caùc saûn phaåm BH môùi. Baûo ñaûm ngöôøi tham gia BH coù ñöôïc caùc saûn phaåm BH vôùi giaù phí BH hôïp lyù, möùc traùch nhieäm vaø phaïm vi BH phuø hôïp, giuùp caùc caù nhaân vaø gia ñình oån ñònh tình hình taøi chính trong tröôøng hôïp xaûy ra caùc toån thaát veà kinh teá. C. Naâng cao nhaän thöùc cuûa ngöôøi daân veà BHNT. Do thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi coøn thaáp vaø söï hieåu bieát cuûa ngöôøi daân veà BH vaãn coøn haïn cheá laøm cho vieäc tham gia BH chöa trôû thaønh thoùi quen cuûa ngöôøi daân. Do ñoù, chuùng ta caàn phaûi naâng cao nhaän thöùc cuûa ngöôøi daân veà BH noùi chung vaø BHNT noùi rieâng baèng caùch phoå bieán kieán thöùc BH ñeán moïi ngöôøi moät caùch roäng raõi hôn nöõa thoâng qua vieäc phoái hôïp vaø taïo ñieàu kieän cho caùc coâng ty BH thöïc hieän caùc chöông trình chuyeân ñeà veà BH treân caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng. Hôn theá nöõa, Nhaø nöôùc neân ñöa moân giaùo duïc BH vaøo giaûng daïy töø baäc phoå thoâng thay vì chæ baét ñaàu daïy ôû baäc ñaïi hoïc taïi moät soá chuyeân ngaønh cuûa khoái kinh teá nhö hieän nay. D. Phaùt trieån vaø naâng cao chaát löôïng saûn phaåm BH. • BHNT coù chöùc naêng huy ñoäng caùc nguoàn voán nhoû cuûa daân cö taïo thaønh caùc quyõ lôùn cho ñaàu tö phaùt trieån. Vì vaäy, phaùt trieån vaø môû roäng caùc saûn phaåm BHNT ñoùng vai troø quan troïng trong vieäc hình thaønh thò tröôøng voán, thuùc ñaåy 83 hoaït ñoäng ñaàu tö goùp phaàn taêng tyû leä tieát kieäm cuûa daân cö taïo ra nhaân toá thaønh coâng cho söï nghieäp phaùt trieån KT. • Vieäc phaùt trieån caùc saûn phaåm BHNT nhö saûn phaåm BH höu trí, BH trôï caáp y teá, BHNT tieát kieäm,…ngöôøi daân coù theå ñöôïc höôûng theâm nhieàu quyeàn lôïi nhö coù tieàn trang traûi khi oám ñau, tai naïn, gaëp hoaøn caûnh khoù khaên do thieân tai, coù kinh phí cho treû em ñi hoïc, taêng theâm thu nhaäp khi veà höu hoaëc baûo ñaûm coù thu nhaäp trong tröôøng hôïp lao ñoäng chính trong gia ñình khoâng may bò cheát sôùm hoaëc bò taøn pheá. Caùc quyeàn lôïi naøy seõ boå sung caùc quyeàn lôïi BHXH vaø cheá ñoä phuùc lôïi maø ngöôøi lao ñoäng ñang höôûng, ñoàng thôøi goùp phaàn giaûm chi tieâu ngaân saùch Nhaø nöôùc cho caùc hoaït ñoäng hoã trôï trong tröôøng hôïp xaûy ra caùc thaûm hoïa lôùn do thieân tai, tai naïn baát ngôø xaûy ra. • Thöïc hieän vieäc phaùt trieån ña daïng hoaù saûn phaåm : tieáp tuïc chuù troïng phaùt trieån caùc loaïi hình saûn phaåm tieát kieäm, thieát keá caùc saûn phaåm nhoùm loaïi naøy, ñaåy nhanh quaù trình ña daïng hoaù saûn phaåm. Caù nhaân hoaù saûn phaåm vaø dòch vuï BH nhö : boå sung caùc ñieàu khoaûn rieâng, taêng tính haáp daãn cuûa saûn phaåm, taïo cô cheá keát hôïp caùc quyeàn lôïi linh hoaït ñaùp öùng yeâu caàu cuûa khaùch haøng. Tung ra saûn phaåm BH hoãn hôïp vôùi thôøi haïn daøi hôn, BH hoãn hôïp nhoùm, BH coù soá tieàn BH taêng daàn (haïn cheá taâm lyù lo sôï laïm phaùt), baét ñaàu thöû nghieäm saûn phaåm BH coù tính ñaàu tö. Tieâu chuaån hoaù saûn phaåm phuø hôïp vôùi taäp quaùn quoác teá vôùi noäi dung, hình thöùc caùc taøi lieäu, ñôn BH seõ ñöôïc chuù troïng söûa ñoåi vôùi phöông chaâm toân troïng khaùch haøng. E. Caàn coù chieán löôïc tieáp caän thò tröôøng moät caùch maïnh meõ vaø mang tính xaõ hoäi nhieàu hôn. • Ñaåy maïnh hoaït ñoäng quaûng caùo tieáp thò. Saûn phaåm BHNT laø saûn phaåm ñaëc bieät, khaùc vôùi caùc saûn phaåm khaùc do tính chaát ñaëc thuø cuûa noù. Ñoù laø saûn phaåm “khi caàn thì khoâng mua ñöôïc, khi mua ñöôïc thì chöa chaéc coù nhu caàu” vaø noù theå hieän ra ngoaøi khoâng phaûi laø moät loaïi haøng hoaù mang tính hieän vaät 84 thoâng thöôøng maø laø moät loaïi hình dòch vuï ñaëc bieät. Trong khi vôùi caùc loaïi dòch vuï khaùc, khaùch haøng nhaän ñöôïc söï phuïc vuï ngay sau khi traû tieàn coøn ñoái vôùi dòch vuï BH, khaùch haøng seõ nhaän ñöôïc cam keát boài thöôøng hoaëc traû tieàn BH theo nhöõng ñieàu khoaûn cuï theå ñöôïc theå hieän treân giaáy chöùng nhaän BH coù taùc duïng nhö moät hôïp ñoàng khi khoâng may gaëp ruûi ro. Do ñoù, chæ coù moät soá khaùch haøng mua BH chöù khoâng phaûi laø toaøn boä nhaän ñöôïc söï phuïc vuï naøy theo xaùc suaát ruûi ro naøo ñoù. Vaø thaät söï laø soá khaùch haøng naøy khoâng heà mong muoán nhaän ñöôïc söï phuïc vuï ñoù bôûi ai laïi mong muoán ñieàu khoâng may xaûy ra ñoái vôùi hoï. Chính vì theá, vieäc tieâu thuï caùc saûn phaåm BH seõ gaëp khoù khaên hôn so vôùi vieäc tieâu thuï caùc saûn phaåm thoâng thöôøng khaùc. Theá neân hoaït ñoäng quaûng caùo tuyeân truyeàn tieáp thò laø thaät söï caàn thieát ñeå ñöa hình aûnh coâng ty BH ñeán vôùi ngöôøi daân. Baèng vieäc quaûng caùo qua baùo chí, ñaøi phaùt thanh, truyeàn hình; taøi trôï cho caùc hoaït ñoäng theå thao, vaên hoaù, ngheä thuaät; toå chöùc caùc hoäi nghò khaùch haøng ñeå xaây döïng caùc moái quan heä tích cöïc giöõa coâng ty vôùi giôùi truyeàn thoâng, coâng chuùng; tham gia caùc hoaït ñoäng xaõ hoäi vaø nhaân ñaïo laøm taêng theâm loøng tin vaø thieän caûm cuûa ngöôøi daân ñoái vôùi coâng ty nhaèm truyeàn taûi toái ña thoâng tin veà coâng ty, veà caùc saûn phaåm BH cuûa coâng ty ñeán vôùi ngöôøi tieâu duøng nhieàu hôn nöõa. • Tuy nhieân, ñaây chæ laø ñieàu kieän caàn coøn ñieàu kieän ñuû laø phaûi naâng cao chaát löôïng phuïc vuï vôùi phöông chaâm : phuïc vuï khaùch haøng moät caùch nhanh choùng, kòp thôøi vaø chu ñaùo khi söï coá ruûi ro khoâng may xaûy ra ñoái vôùi hoï. Ñeán luùc naøy, coâng ty caàn phaûi theå hieän tinh thaàn traùch nhieäm trong vieäc giaûi quyeát quyeàn lôïi cuûa khaùch haøng moät caùch thoaû ñaùng baèng vieäc nhanh choùng xaùc ñònh möùc ñoä thieät haïi maø khaùch haøng ñang gaùnh chòu ñeå töø ñoù coù cô sôû chuyeån soá tieàn boài thöôøng ñeán hoï moät caùch sôùm nhaát, goùp phaàn haïn cheá ñeán möùc toái ña thieät haïi veà vaät chaát vaø tinh thaàn cuûa hoï. Chæ coù nhö vaäy, uy tín 85 cuûa coâng ty môùi ñöôïc naâng cao vaø saûn phaåm BH do coâng ty baùn ra môùi caøng gia taêng veà doanh thu vaø lôïi nhuaän. KEÁT LUAÄN CHÖÔNG III Ñeå giaûi quyeát vaán ñeà ñaàu ra cho nguoàn voán nhaøn roãi cuûa caùc coâng ty BH thì ngoaøi noã löïc töø phía caùc DNBHNT ( cuï theå ôû ñaây laø Coâng ty BHNT Baûo Vieät) thì caàn söï hoã trôï raát lôùn töø phía Nhaø nöôùc thoâng qua “ñoøn baãy” laø caùc cô cheá, chính saùch coù lieân quan ñeán ñaàu tö cuûa DNBH noùi rieâng vaø söï phaùt trieån cuûa thò tröôøng BH noùi chung ñöôïc ñoåi môùi vaø hoaøn thieän moät caùch ñoàng boä. Laáy ví duï laø vôùi vieäc ñoåi môùi Luaät kinh doanh BÑS nhö ñaõ phaân tích ôû treân ñaõ keùo theo “söï tham gia” cuûa raát nhieàu lónh vöïc khaùc, goùp phaàn naâng cao hieäu quaû söû duïng voán khoâng chæ cuûa caùc DNBH maø coøn thuùc ñaåy söï phaùt trieån cuûa caùc coâng ty chöùng khoaùn, ngaân haøng,…voán laø nhöõng nôi coù aûnh höôûng raát lôùn ñeán hoaït ñoäng ñaàu tö cuûa DNBH. Thöïc hieän ñoàng boä caùc giaûi phaùp noùi treân seõ taïo neân söùc maïnh toång hôïp phaùt huy ñöôïc moïi tieàm naêng voán coù cuûa caùc doanh nghieäp BHNT, taïo ra böôùc phaùt trieån môùi veà chaát trong thò tröôøng baûo hieåm nhaân thoï Vieät Nam. 86 KEÁT LUAÄN Naâng cao hieäu quaû söû duïng nguoàn voán nhaøn roãi coù theå ñöôïc xem laø quaù trình toå chöùc, khai thaùc nguoàn löïc taøi chính (phí BHNT thu ñöôïc töø khaùch haøng) ñöa vaøo phuïc vuï cho hoaït ñoäng ñaàu tö nhaèm mang laïi lôïi nhuaän, ñaûm baûo khaû naêng thanh toaùn boài thöôøng nhöõng ruûi ro hoaëc toån thaát khoâng may xaûy ra ñoái vôùi khaùch haøng, naâng cao naêng löïc taøi chính cuûa DNBH ñoàng thôøi goùp phaàn kích thích söï taêng tröôûng vaø phaùt trieån KT-XH. Moät nghòch lyù chính xaûy ra trong thò tröôøng taøi chính VN hieän nay laø söï phaùt trieån khoâng töông xöùng cuûa heä thoáng tín duïng phi ngaân haøng trong neàn KT. Trong moät neàn KT phaùt trieån, caùc toå chöùc tín duïng phi ngaân haøng nhö caùc coâng ty baûo hieåm,…leõ ra phaûi laø nôi cung öùng nguoàn voán trung daøi haïn chuû yeáu cho neàn kinh teá nhöng hieän nay ôû nöôùc ta caùc coâng ty BH laïi söû duïng nguoàn voán nhaøn roãi ñaàu tö chuû yeáu vaøo vieäc gôûi tieàn ôû caùc ngaân haøng döôùi daïng tieát kieäm ngaén haïn vaø khoâng kyø haïn. Vaø vieäc huy ñoäng voán trung daøi haïn chuû yeáu cho neàn KT laïi laø caùc ngaân haøng thöông maïi. Tuy nhieân, caùc ngaân haøng thöông maïi do khoâng cung öùng ñuû voán trung daøi haïn neân phaûi söû duïng moät phaàn voán ngaén haïn ñeå cho vay trung daøi haïn vaø löôïng voán naøy chieám khoaûng 50% toång löôïng voán trung daøi haïn cung öùng cho neàn kinh teá. Ñieàu naøy ñaõ laøm gia taêng tính ruûi ro cho caùc ngaân haøng TM trong hoaït ñoäng ngaân haøng ñoàng thôøi laøm môø nhaït chöùc naêng chính cuûa caùc ngaân haøng hieän nay laø chöùc naêng thanh toaùn. Vaø neáu tình traïng naøy vaãn tieáp dieãn thì tröôùc maét nhu caàu veà voán coù theå ñöôïc ñaùp öùng nhöng veà laâu daøi thì möùc ñoä an toaøn trong phaùt trieån cuûa neàn KT seõ bò ñe doïa neáu nhö moät ngaân haøng naøo ñoù trong heä thoáng ngaân haøng bò “truïc traëc”. Khi ñoù, noù aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán söï an toaøn veà voán ñaàu tö cuûa caùc DNBH vaø quyeàn lôïi cuûa khaùch haøng tham gia BH. 87 Chính vì vaäy, vieäc ña daïng hoaù caùc lónh vöïc ñaàu tö ñeå baûo toaøn vaø naâng cao hieäu quaû söû duïng nguoàn voán nhaøn roãi taïi CTBHNT Baûo Vieät nhö phaân tích ôû treân seõ goùp phaàn hoaù giaûi ñöôïc nghòch lyù treân. Tuy nhieân, ñeå thöïc hieän ñöôïc ñieàu ñoù thì caàn phaûi coù caùc ñieàu kieän cô baûn caàn thieát nhö phaûi coù moâi tröôøng KT phaùt trieån, thò tröôøng taøi chính tieàn teä oån ñònh, coù moâi tröôøng phaùp lyù thuaän lôïi cho hoaït ñoäng kinh doanh cuûa BHNT. Theo ñoù, laø caùc giaûi phaùp ñaåy nhanh coå phaàn hoaù doanh nghieäp Nhaø nöôùc gaén keát vôùi vieäc phaùt trieån thò tröôøng chöùng khoaùn, phaùt trieån caùc nhaø ñaàu tö coù toå chöùc (nhö caùc coâng ty chöùng khoaùn,…), môû roäng söï tham gia cuûa caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaøo TTCK,…Chaéc chaén trong thôøi gian tôùi ñoái vôùi CTBHNTBV seõ laø thôøi kyø phaùt trieån trong hoäi nhaäp kinh teá quoác teá vôùi nhieàu söùc eùp caïnh tranh gay gaét töø nhieàu phía nhöng nhöõng gì maø coâng ty ñaõ, ñang vaø seõ laøm trong lónh vöïc ñaàu tö ñaõ chöùng toû raèng thöông hieäu BAÛO VIEÄT NHAÂN THOÏ seõ vaãn laø moät thöông hieäu maïnh cuûa ngaønh dòch vuï taøi chính VN. Vôùi trình ñoä vaø kieán thöùc coøn haïn cheá, trong khuoân khoå moät baûn luaän vaên, toâi khoâng heà coù tham voïng giaûi quyeát moïi vaán ñeà maø chæ döøng laïi ôû nhöõng giaûi phaùp coù tính chaát ñònh höôùng. Khi vaän duïng vaøo hoaït ñoäng thöïc tieãn caàn phaûi tieáp tuïc nghieân cöùu moät caùch cuï theå hôn, saâu saéc hôn. Do ñoù, toâi raát mong nhaän ñöôïc söï giuùp ñôõ vaø ñoùng goùp yù kieán chaân thaønh cuûa Quyù thaày coâ, Hoäi ñoàng giaùm khaûo vaø caùc anh chò quan taâm ñeán ñeà taøi naøy ñeå luaän vaên ñöôïc hoaøn hieän hôn./. 88 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 1. Lyù thuyeát baûo hieåm, TS.Nguyeãn Ngoïc Ñònh chuû bieân, Nhaø xuaát baûn taøi chính - 1999. 2. Giaùo trình baûo hieåm, TS.Nguyeãn Vaên Ñònh chuû bieân, Nhaø xuaát baûn thoáng keâ - Haø Noäi, 2004. 3. Moät soá vaán ñeà cô baûn veà kinh teá baûo hieåm, PGS.PTS.Buøi Tieán Quyù chuû bieân, Nhaø xuaát baûn Chính trò quoác gia - Haø Noäi, 1997. 4. Keá toaùn vaø taøi chính doanh nghieäp baûo hieåm, TS.Nguyeãn Ñaêng Dôøn chuû bieân, Nhaø xuaát baûn thoáng keâ - TP.HCM, 2000. 5. Hoaït ñoäng kinh doanh baûo hieåm ôû Vieät Nam, Th.S.Nguyeãn Tieán Huøng chuû bieân, Nhaø xuaát baûn taøi chính - 2005. 6. Taøi chính doanh nghieäp hieän ñaïi, TS.Traàn Ngoïc Thô chuû bieân, Nhaø xuaát baûn thoáng keâ - 2003. 7. Thò tröôøng baûo hieåm Vieät Nam naêm 2004, Boä Taøi chính, Nhaø xuaát baûn taøi chính - Haø Noäi, 2005. 8. Baûo Vieät 40 naêm xaây döïng vaø phaùt trieån 15/01/1965 – 15/01/2005, GS.TSKH.Tröông Moäc Laâm chæ ñaïo noäi dung, Nhaø xuaát baûn vaên hoaù thoâng tin - 2005. 9. Baûo Vieät – phaùt trieån, Trung taâm ñaøo taïo Baûo Vieät, Nhaø xuaát baûn thoáng keâ - Haø Noäi, 2005. 10. Baûo Vieät – thaønh coâng, Trung taâm ñaøo taïo Baûo Vieät, Nhaø xuaát baûn thoáng keâ - Haø Noäi, 2005. 11. Baûo Vieät – laäp nghieäp, Trung taâm ñaøo taïo Baûo Vieät, Nhaø xuaát baûn thoáng keâ - Haø Noäi, 2005. 89 12. Saûn phaåm baûo hieåm nhaân thoï vaø quy trình phaùt haønh hôïp ñoàng, Trung taâm ñaøo taïo Baûo Vieät, Nhaø xuaát baûn thoáng keâ - Haø Noäi, 2005. 13. Baùo caùo keát quaû hoaït ñoäng cuûa Toång coâng ty baûo hieåm Vieät Nam ( Baûo Vieät) qua caùc naêm. 14. Keá hoaïch taøi chính cuûa Coâng ty baûo hieåm nhaân thoï Baûo Vieät ñeán 2010. 15. Luaät kinh doanh baûo hieåm ngaøy 09 thaùng 12 naêm 2000. 16. Nghò ñònh soá 42/2001/NÑ-CP ngaøy 01/08/2001 cuûa Chính phuû quy ñònh chi tieát thi haønh moät soá ñieàu cuûa Luaät kinh doanh baûo hieåm. 17. Thoâng tö soá 71/2001/TT-BTC ngaøy 28/08/2001 cuûa Boä Taøi chính höôùng daãn thi haønh Nghò ñònh soá 42/2001/NÑ-CP ngaøy 01/08/2001 cuûa Chính phuû quy ñònh chi tieát thi haønh moät soá ñieàu cuûa Luaät kinh doanh baûo hieåm. 18. Nghò ñònh soá 43/2001/NÑ-CP ngaøy 01/08/2001 cuûa Chính phuû quy ñònh cheá ñoä taøi chính ñoái vôùi doanh nghieäp baûo hieåm vaø doanh nghieäp moâi giôùi baûo hieåm. 19. Thoâng tö soá 72/2001/TT-BTC ngaøy 28/08/2001 cuûa Boä Taøi chính höôùng daãn thöïc hieän Nghò ñònh soá 43/2001/NÑ-CP ngaøy 01/08/2001 cuûa Chính phuû quy ñònh cheá ñoä taøi chính ñoái vôùi doanh nghieäp baûo hieåm vaø doanh nghieäp moâi giôùi baûo hieåm. 20. Quyeát ñònh 175/2003/QÑ-Ttg ngaøy 29/08/2003 cuûa Thuû töôùng Chính phuû veà pheâ duyeät “Chieán löôïc phaùt trieån thò tröôøng baûo hieåm Vieät Nam töø naêm 2003 ñeán naêm 2010”. 21. Nguoàn tö lieäu töø taïp chí, caùc baùo : Taïp chí coäng saûn, Kinh teá phaùt trieån, Thôøi baùo kinh teá Saøi Goøn, Ñaàu tö, baùo Saøi Goøn Giaûi Phoùng. 90 Phuï luïc 1 : Tình hình baûo hieåm nhaân thoï taïi moät soá nöôùc naêm 2003 Nhaân thoï Nöôùc Toång phí BH (Tr.USD) Phí BH (Tr.USD) Tyû troïng (%) Phí BHNT/ngöôøi (USD) Tyû troïng trong GDP (%) Hoa Kyø 904.021 443.413 49,05 1.602 4,4 Anh 218.380 152.717 70,00 2.568 10,73 Phaùp 113.596 75.146 66,15 1.268 5,73 Ñöùc 123.682 55.631 45,00 674 3,0 Nhaät Baûn 445.845 356.731 80,00 2.806 8,85 YÙ 68.988 41.481 60,13 720 3,81 Haøn Quoác 50.537 36.392 72,00 763 8,69 Canada 45.312 20.970 46,28 676 2,97 Haø Lan 37.209 21.534 54,87 1.345 5,7 Taây Ban Nha 36.441 19.661 53,95 491 3,32 (Nguoàn : SwissRe Sigma no 06/2004) Phuï luïc 2 : Cô caáu voán cuûa töøng doanh nghieäp baûo hieåm nhaân thoï treân thò tröôøng BHVN naêm 2004 Doanh nghieäp Khoái doanh nghieäp Voán ñieàu leä (Trieäu USD) Cô caáu (%) Coâng ty BHNT Baûo Vieät Nhaø nöôùc 95* 47,15% Coâng ty traùch nhieäm höõu haïn BHNT Prudential 100% voán nöôùc ngoaøi 75 37,22% Coâng ty traùch nhieäm höõu haïn BHNT Manulife 100% voán nöôùc ngoaøi 10 4,96% Coâng ty traùch nhieäm höõu haïn BHNT AIA 100% voán nöôùc ngoaøi 11,5 5,71% Coâng ty traùch nhieäm höõu haïn BHNT Baûo Minh-CMG Lieân doanh 10 4,96% Toång coäng 201.5 100% ( * Voán ñieàu leä cuûa Coâng ty baûo hieåm nhaân thoï Baûo Vieät laø 1.500 tyû ñoàng # 95 trieäu USD). 91 AIA 6% Baûo Minh-CMG 5% Prudential 37% Manulife 5% (Nguoàn soá lieäu töø ñaùnh giaù thò tröôøng BHVN naêm 2004 cuûa Boä Taøi chính) Phuï luïc 3 CAÙC COÂNG TY COÙ VOÁN GOÙP CUÛA COÂNG TY BAÛO VIEÄT 1. Coâng ty coå phaàn Baûo hieåm Nhaø Roàng. 2. Coâng ty coå phaàn Khaùch saïn Saøi Goøn Haï Long. 3. Coâng ty lieân doanh Baûo hieåm quoác teá Vieät Nam (VIA). 4. Coâng ty coå phaàn Caùp treo Vuõng Taøu. 5. Ngaân haøng thöông maïi coå phaàn AÙ Chaâu. 6. Ngaân haøng thöông maïi coå phaàn Haøng Haûi (MSB). 7. Coâng ty coå phaàn Xe khaùch Khaùnh Hoaø. 8. Coâng ty coå phaàn Xe khaùch vaø Dòch vuï thöông maïi Ñaø Naüng. 9. Coâng ty coå phaàn Giao thoâng Vaän taûi Quaûng Nam. 92 10. Coâng ty coå phaàn Caùp treo Nuùi Baø Taây Ninh. 11. Coâng ty coå phaàn Giaûi trí Haø Noäi (HASECO). 12. Coâng ty coå phaàn Xi maêng Bæm Sôn. 13. Coâng ty coå phaàn Vaên hoaù phaåm Phöông Nam. 14. Coâng ty coå phaàn Vaän taûi Taây Ninh. 15. Coâng ty coå phaàn Chöùng khoaùn Baûo Vieät. 16. Coâng ty TNHH Ñaàu tö vaø Xaây döïng Long Vieät. 17. Coâng ty coå phaàn Saøi Goøn Phuù Quoác. 18. Coâng ty TNHH Bao bì nhöïa Saøi Goøn. 19. Coâng ty Vaän taûi bieån Haûi Aâu. 20. Coâng ty coå phaàn Ñaàu tö xaây döïng Quoác teá. 21. Coâng ty coå phaàn Nhieät ñieän Haûi Phoøng. Phuï luïc 4 : Doanh thu phí BH cuûa caùc doanh nghieäp baûo hieåm nhaân thoï töø naêm 2000-2004 (Ñôn vò tính : tyû ñoàng.) Doanh nghieäp 2000 2001 2002 2003 2004 Baûo Vieät 920 1.510 2.165 2.769 3.090 Prudential 258 829 1.538 2.212 2.985 AIA 14 113 150 350 630 Manulife 97 302 450 750 950 Baûo Minh-CMG 9 40 102 214 265 Toång coäng 1.298 2.794 4.405 6.295 7.920 (Nguoàn soá lieäu töø ñònh höôùng phaùt trieån thò tröôøng BHVN cuûa Boä Taøi chính) 93 - 500 1,000 1,500 2,000 2,500 3,000 3,500 Y2000 Y2001 Y2002 Y2003 Y2004 Baûo Vieät Prudential AIA Manulife Baûo Minh-CMG ._.