Các giải pháp hạn chế rủi ro tín dụng và nâng cao chất lượng tín dụng của hệ thống ngân hàng thương mại trên địa bàn tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu

Trang 1 MUÏC LUÏC Trang CHÖÔNG I LYÙ LUAÄN CHUNG VEÀ NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI VAØ RUÛI RO TÍN DUÏNG CUÛA NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI 1.1 Khaùi quaùt veà hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng thöông maïi ................................ 1 1.1.1 Khaùi nieäm veà ngaân haøng thöông maïi ..................................................1 1.1.2 Caùc nghieäp vuï cuûa NHTM ..................................................................1 1.1.2.1.Nghieäp vuï nguoàn voán ....................................................................1 1.1.2.2.Nghieäp vuï söû duïng voán..................................................................2 1.1.2.3.Nghieäp vuï trung gian (cung caáp caùc dòch vuï NHTM) ...................3 1.2 Khaùi quaùt veà tín duïng Ngaân haøng thöông maïi............................................4 1.2.1 Khaùi nieäm vaø baûn chaát cuûa tín duïng ...................................................4 1.2.2 Tín duïng NH........................................................................................5 1.2.2.1 Ñaëc ñieåm cuûa tín duïng NH ............................................................5 1.2.2.2 Coâng cuï hoaït ñoäng cuûa tín duïng NH .............................................5 1.3 Ruûi ro trong hoaït ñoäng NHTM.....................................................................5 1.3.1 Caùc loaïi ruûi ro trong hoaït ñoäng Ngaân haøng thöông maïi lieân quan ñeán ruûi ro tín duïng .......................................................................................6 1.3.1.1 Ruûi ro laõi suaát................................................................................6 1.3.1.2 Ruûi ro tyû giaù hoái ñoaùi ....................................................................8 1.3.1.3 Ruûi ro nguoàn voán ..........................................................................9 1.3.2 Ruûi do tín duïng ..................................................................................11 1.3.2.1 Khaùi nieäm veà ruûi ro tín duïng ......................................................11 1.3.2.2 Caùc ñaëc ñieåm cuûa ruûi ro tín duïng ...............................................12 1.3.2.3 Phaân loaïi ruûi ro tín duïng .............................................................12 1.3.2.4 Nguyeân nhaân cuûa ruûi ro tín duïng ................................................15 1.3.2.5 Haäu quaû cuûa ruûi ro tín duïng ........................................................15 1.3.3 Caùc bieän phaùp phoøng ngöøa, haïn cheá ruûi ro vaø naâng cao chaát löôïng tín duïng......................................................................................................16 1.3.3.1. Caùc bieän phaùp cô baûn .................................................................16 1.3.3.2 AÙp duïng caùc chuaån möïc quoác teá veà phoøng ngöøa, haïn cheá ruûi ro vaø naâng cao chaát löôïng tín duïng ......................................21 Trang 2 CHÖÔNG II THÖÏC TRAÏNG RUÛI RO TÍN DUÏNG CUÛA HEÄ THOÁNG NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI TREÂN ÑÒA BAØN TÆNH BAØ RÒA – VUÕNG TAØU 2.1 Khaùi quaùt ñieàu kieän kinh teá cuûa ñòa baøn hoaït ñoäng tín duïng ..................25 2.1.1 Sô löôïc tình hình kinh teá - xaõ hoäi tænh Baø ròa –Vuõng taøu .................25 2.1.2 Ñaëc ñieåm hoaït ñoäng heä thoáng Ngaân haøng treân ñòa baøn Tænh Baø ròa –Vuõng taøu giai ñoaïn 2001-2005......................................................27 2.2 Thöïc traïng hoaït ñoäng cuûa NHTM treân ñòa baøn.......................................29 2.2.1 Thöïc traïng nguoàn voán huy ñoäng .......................................................30 2.2.1.1 Tình hình huy ñoäng voán caùc NHTM treân ñòa baøn.......................30 2.2.1.2 Cô caáu voán huy ñoäng ..................................................................31 2.2.2 Thöïc traïng veà tín duïng ......................................................................33 2.2.2.1 Tình hình cho vay cuûa caùc NHTM treân ñòa baøn ................... ......33 2.2.2.2 Cô caáu tín duïng caùc NHTM treân ñòa baøn............................... .....35 2.2.2.3 Hieäu quaû cuûa hoaït ñoäng tín duïng caùc NHTM treân ñòa baøn... ......38 2.2.3 Caùc saûn phaåm, dòch vuï khaùc ...................................................... ......40 2.3 Thöïc traïng ruûi ro tín duïng...........................................................................40 2.3.1 Tình hình nôï xaáu cuûa caùc NHTM treân ñòa baøn..................................40 2.3.2 Nguyeân nhaân vaø haäu quaû ruûi ro tín duïng cuûa caùc NHTM treân ñòa baøn 2.3.2.1 Caùc nguyeân nhaân ruûi ro tín duïng cuûa caùc NHTM treân ñòa baøn ...42 2.3.2.2 Haäu quaû ruûi ro tín duïng cuûa caùc NHTM treân ñòa baøn..................49 2.3.3 Tình hình quaûn trò ruûi ro tín duïng vaø xöû lyù ruûi ro cuûa caùc NHTM treân ñòa baøn....................................................................................50 2.3.3.1 Quaûn trò ruûi ro tín duïng treân ñòa baøn............................................50 2.3.3.2 Xöû lyù ruûi ro tín duïng vaø caùc haïn cheá trong xöû lyù ruûi ro tín duïng cuûa caùc NHTM treân ñòa baøn ...........................................................50 Trang 3 PHAÀN MÔÛ ÑAÀU 1.-Söï caàn thieát cuûa ñeà taøi Ñoái vôùi neàn kinh teá thò tröôøng, ruûi ro kinh doanh cuûa caùc doanh nghieäp laø khoâng theå traùnh khoûi. Ngaân haøng Thöông maïi laø moät loaïi hình doanh nghieäp ñaëc bieät kinh doanh trong lónh vöïc tieàn teä – tín duïng neân caøng tieàm aån nhieàu ruûi ro hôn. Trong caùc hoaït ñoäng kinh doanh cuûa Ngaân haøng Thöông maïi Vieät Nam hoaït ñoäng tín duïng mang laïi nguoàn lôïi nhuaän lôùn nhaát vaø cuõng laø hoaït ñoäng coù nhieàu ruûi ro nhaát. Cho ñeán nay ruûi ro tín duïng vaãn laø ruûi ro chính yeáu, noù chieám ñeán 80% toång soá nhöõng ruûi ro maø caùc ngaân haøng phaûi gaùnh chòu. Lòch söû ñaõ cho thaáy nhieàu NHTM thaát baïi, suïp ñoå laø do ruûi ro tín duïng. Do ñoù, hoaït ñoäng tín duïng xöùng ñaùng nhaän ñöôïc söï chuù yù ñaëc bieät trong quaûn trò NH cuõng nhö trong coâng taùc giaùm saùt, ñieàu chænh hoaït ñoäng NH cuûa NH Trung öông (ôû nöôùc ta laø Ngaân haøng Nhaø nöôùc). Chaát löôïng tín duïng coù hieäu quaû hay khoâng? Ruûi ro tín duïng ôû möùc ñoä nhö theá naøo? Laø nhöõng caâu hoûi maø caâu traû lôøi coù theå ñaùnh giaù söï thaønh coâng hay thaát baïi cuûa moät NHTM. Cuøng vôùi söï chuyeån ñoåi cuûa neàn kinh teá trong quaù trình hoäi nhaäp, quan ñieåm veà ruûi ro tín duïng cuûa heä thoáng NH Vieät Nam trong thôøi gian qua coù nhieàu thay ñoåi ñaùng keå: • Töø khoâng chaáp nhaän ruûi ro tín duïng – (trong neàn kinh teá keá hoaïch hoaù taäp trung - moïi thieät haïi (neáu coù) cuûa tín duïng theo keá hoaïch seõ ñöôïc nhaø nöôùc xem xeùt caáp buø) ñeán chaáp nhaän coù ruûi ro tín duïng - (trong neàn kinh teá chuyeån ñoåi). Trang 4 • Töø vieäc chæ trích döï phoøng ruûi ro caùc khoaûn tín duïng ñaõ quaù haïn ñeán trích döï phoøng ruûi ro treân toång dö nôï...v.v Caùc thay ñoåi naøy caøng theå hieän roõ neùt qua vieäc trong quyù II/2005 NHNN Vieät Nam ñaõ ban haønh haøng loaït caùc quyeát ñònh veà quaûn lyù chaát löôïng tín duïng, phaân loaïi nôï, trích laäp vaø söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro tín duïng. Vì vaäy, vaán ñeà ruûi ro tín duïng vaø chaát löôïng tín duïng ñang laø moät ñeà taøi mang tính thôøi söï raát cao. Vôùi lyù do treân toâi löïa choïn nghieân cöùu ñeà taøi “ Caùc giaûi phaùp haïn cheá ruûi ro tín duïng vaø naâng cao chaát löôïng tín duïng cuûa heä thoáng Ngaân haøng thöông maïi treân ñòa baøn tænh Baø Ròa- Vuõng Taøu” 2.-Muïc tieâu cuûa ñeà taøi Ñeà taøi nghieân cöùu nhaèm ñaït ñöôïc ba muïc tieâu -Thöù nhaát: Nhaän thöùc caùc vaán ñeà lyù luaän veà tín duïng, ruûi ro tín duïng, nguyeân nhaân, bieän phaùp phoøng ngöøa vaø haïn cheá ruûi ro tín duïng. -Thöù hai: Phaân tích thöïc traïng ruûi ro tín duïng, chaát löôïng tín duïng cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi treân ñòa baøn tænh Baø Ròa –Vuõng Taøu. -Thöù ba: Ñeà xuaát nhöõng giaûi phaùp haïn cheá ruûi ro ñeå naâng cao chaát löôïng tín duïng trong hoaït ñoäng heä thoáng Ngaân haøng thöông maïi treân ñòa baøn tænh BR -VT. 3.- Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa ñeà taøi laø ruûi ro tín duïng, caùc bieän phaùp phoøng ngöøa haïn cheá ruûi ro vaø naâng cao chaát löôïng tín duïng. Phaïm vi nghieân cöùu cuûa ñeà taøi laø hoaït ñoäng tín duïng cuûa caùc chi nhaùnh Ngaân haøng Thöông maïi treân ñòa baøn tænh BR-VT töø naêm 2001 ñeán thaùng 6 naêm 2005. Trang 5 4.- Phöông phaùp nghieân cöùu Phöông phaùp nghieân cöùu ñöôïc söû duïng chuû yeáu trong luaän vaên laø phöông phaùp duy vaät bieän chöùng. Ngoaøi ra, luaän vaên coøn keát hôïp vaø vaän duïng caùc phöông phaùp phaân tích, phöông phaùp toång hôïp, phöông phaùp so saùnh, phöông phaùp thoáng keâ …. 5.- Caáu truùc noäi dung nghieân cöùu Ngoaøi phaàn môû ñaàu vaø keát luaän, ñeà taøi nghieân cöùu ñöôïc trình baøy goàm ba phaàn lôùn : Chöông I: Lyù luaän chung veà Ngaân haøng thöông maïi vaø ruûi ro tín duïng cuûa Ngaân haøng thöông maïi Chöông II: Thöïc traïng ruûi ro tín duïng cuûa heä thoáng Ngaân haøng thöông maïi treân ñòa baøn tænh Baø Ròa –Vuõng Taøu. Chöông III: Caùc giaûi phaùp haïn cheá ruûi ro tín duïng vaø naâng cao chaát löôïng tín duïng cuûa heä thoáng Ngaân haøng thöông maïi treân ñòa baøn tænh Baø Ròa–Vuõng Taøu. Trang 6 CHÖÔNG I LYÙ LUAÄN CHUNG VEÀ NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI VAØ RUÛI RO TÍN DUÏNG CUÛA NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI 1.4 Khaùi quaùt veà hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng thöông maïi 1.1.1 Khaùi nieäm veà ngaân haøng thöông maïi Ngaân haøng thöông maïi (NHTM ) laø moät trong nhöõng ñònh cheá taøi chính quan troïng nhaát cuûa neàn kinh teá thò tröôøng. Nhôø heä thoáng ñònh cheá taøi chính trung gian naøy maø caùc nguoàn tieàn nhaøn roãi trong xaõ hoäi seõ ñöôïc huy ñoäng, taäp trung laïi, ñoàng thôøi söû duïng soá voán ñoù ñeå caáp tín duïng cho caùc toå chöùc kinh teá, caù nhaân ñeå phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi. Theo luaät toå chöùc tín duïng ñöôïc Quoác hoäi Vieät Nam thoâng qua ngaøy 12/12/97 thì “NH laø loaïi hình toå chöùc tín duïng ñöôïc thöïc hieän toaøn boä hoaït ñoäng NH vaø caùc hoaït ñoäng kinh doanh khaùc coù lieân quan. Theo tính chaát vaø muïc tieâu hoaït ñoäng caùc loaïi hình NH goàm NHTM, NH phaùt trieån, NH chính saùch, NH hôïp taùc vaø caùc loaïi hình NH khaùc”. 1.1.2 Caùc nghieäp vuï cuûa NHTM NHTM kinh doanh vôùi 3 maûng nghieäp vuï chính: nghieäp vuï nguoàn voán, nghieäp vuï söû duïng voán vaø nghieäp vuï trung gian (cung caáp caùc dòch vuï NHTM) vôùi muïc tieâu chung laø ñaùp öùng ngaøy caøng ñaày ñuû nhu caàu cuûa khaùch haøng vaø thu lôïi nhuaän. 1.1.2.1.Nghieäp vuï nguoàn voán Nghieäp vuï nguoàn voán theå hieän treân taøi saûn nôï cuûa baûng caân ñoái keá toaùn coøn ñöïôc goïi laø nghieäp vuï Nôï, bao goàm: * Voán chuû sôû höõu: laø voán rieâng coù cuûa NHTM khi ñöôïc taïo laäp vaø boå sung trong quaù trình kinh doanh, bao goàm: voán ñieàu leä vaø caùc quyõ ngaân haøng. Nguoàn Trang 7 voán chuû sôû höõu tuy khoâng chieám tyû leä lôùn, nhöng coù yù nghóa raát quan troïng vaø quyeát ñònh naêng löïc taøi chính, quy moâ hoaït ñoäng cuûa NHTM. * Voán huy ñoäng: laø taøi saûn baèng tieàn cuûa khaùch haøng maø NHTM ñang taïm thôøi quaûn lyù vaø söû duïng. Ñaây laø nguoàn voán chuû yeáu vaø chieám tyû troïng lôùn nhaát trong toång nguoàn voán cuûa caùc NHTM. Voán huy ñoäng bao goàm:- tieàn gôûi khoâng kyø haïn - tieàn göûi coù kyø haïn vaø tieát kieäm - tieàn phaùt haønh kyø phieáu, traùi phieáu. * Voán tieáp nhaän: voán tieáp nhaän laø nguoàn voán tieáp nhaän töø caùc nhaø taøi trôï cuûa Chính phuû, toå chöùc taøi chính hoaëc tö nhaân ñeå taøi trôï theo caùc chöông trình döï aùn veà phaùt trieån Kinh teá – Xaõ hoäi … * Voán khaùc: voán phaùt sinh trong quaù trình hoaït ñoäng khoâng thuoäc caùc nguoàn noùi treân nhö voán phaùt sinh khi laøm ñaïi lyù chuyeån tieàn, thanh toaùn, coâng nôï chöa ñeán haïn phaûi traû… 1.1.2.2. Nghieäp vuï söû duïng voán Nghieäp vuï söû duïng voán theå hieän treân taøi saûn coù cuûa baûng caân ñoái keá toaùn coøn ñöôïc goïi laø nghieäp vuï coù, bao goàm: * Döï tröõ: tröôùc tieân caùc NHTM phaûi daønh moät phaàn nguoàn voán döï tröõ döôùi hình thöùc tieàn maët taïi NHTM, tieàn göûi taïi NHTW, tieàn göûi taïi caùc TCTD khaùc, chöùng töø coù giaù ngaén haïn. Döï tröõ cuûa NHTM nhaèm saün saøng ñaûm baûo khaû naêng thanh toaùn nhôø ñoù maø giöõ vöõng ñöôïc loøng tin cuûa khaùch haøng ñoái vôùi NH. * Tín duïng: Nghieäp vuï cô baûn haøng ñaàu cuûa NHTM. Ñaây laø nghieäp vuï trong ñoù NHTM thoaû thuaän vôùi khaùch haøng (qua hôïp ñoàng tín duïng) ñeå khaùch haøng söû duïng moät khoaûn tieàn nhaát ñònh, coù laõi suaát vaø phaûi hoaøn traû. * Ñaàu tö: ñaây laø kyõ thuaät giuùp NHTM phaân taùn ruûi ro ñoàng thôøi taïo ra thu nhaäp. Ñaàu tö cuûa NHTM coù theå ñöôïc phaân chia thaønh 2 nhoùm lôùn: Ñaàu tö tröïc tieáp vaø Ñaàu tö taøi chính. Trang 8 Ñaàu tö tröïc tieáp laø hình thöùc NH boû voán ñaàu tö tröïc tieáp quaûn lyù vaø söû duïng phaàn voán cuûa mình, ñeå taïo ra lôïi nhuaän. Ñaàu tö taøi chính ñöôïc theå hieän baèng caùch: - Ñaàu tö vaøo traùi phieáu chính phuû vaø traùi phieáu kho baïc, vôùi heä soá ruûi ro baèng khoâng - Ñaàu tö vaøo traùi phieáu coâng ty coù laõi suaát cao hôn song tyû leä ruûi ro cao. * Taøi saûn Coù khaùc: söû duïng voán ñeå mua saém taøi saûn, xaây döïng cô sôû vaät chaát ñeå cho hoaït ñoäng kinh doanh cuûa NHTM. 1.1.2.3. Nghieäp vuï trung gian (cung caáp caùc dòch vuï NHTM) Kinh doanh dòch vuï NH taïo ra moät phaàn thu nhaäp khaù lôùn. Trong ñieàu kieän hoäi nhaäp quoác teá, xu höôùng thaønh laäp nhöõng NHTM quy moâ lôùn neân caùc dòch vuï NH khoâng ngöøng hoaøn thieän vaø ngaøy caøng ña daïng, bao goàm caùc nghieäp vuï sau: - Caùc dòch vuï thanh toaùn thu, chi hoä cho khaùch haøng (chuyeån tieàn, thu hoä seùc, dòch vuï cung caáp theû tín duïng, theû thanh toaùn…) - Nhaän baûo quaûn caùc taøi saûn quyù giaù, caùc giaáy tôø, chöùng thö quan troïng. - Kinh doanh mua baùn ngoaïi leä, vaøng, baïc , ñaù quyù. - Baûo quaûn, mua baùn hoä chöùng khoaùn theo uûy nhieäm cuûa khaùch haøng. - Tö vaán taøi chính, giuùp ñôõ caùc Coâng ty, xí nghieäp phaùt haønh caùc chöùng khoaùn. - Dòch vuï ngaân quyõ : bao goàm caùc dòch vuï lieân quan ñeán kieåm, ñeám, phaân loaïi, coâng vieäc, baûo quaûn thu phaùt tieàn maët… - Moät soá caùc dòch vuï khaùc theo söï uûy thaùc cuûa khaùch haøng. Cuøng vôùi söï phaùt trieån kinh teá, yeâu caàu ngaøy caøng cao cuûa KH vaø söï caïnh tranh ngaøy caøng gay gaét giöõa caùc toå chöùc tín duïng, danh muïc caùc saûn phaåm cuûa caùc NH treân theá giôùi noùi chung vaø NHTM Vieät Nam noùi rieâng ñaõ ngaøy caøng ña daïng. Caùc NHTM ôû Vieät Nam hieän nay ñaõ cung caáp nhieàu dòch vuï môùi so vôùi Trang 9 tröôùc ñaây nhö : cho vay tieâu duøng, theû tín duïng, cho vay du hoïc, cho vay traû goùp, tö vaán taøi chính, quaûn lyù tieàn maët, dòch vuï cho thueâ taøi chính, taøi trôï döï aùn ñaàu tö, phaùt haønh baûo laõnh, taøi trôï thöông maïi, cung caáp caùc coâng cuï phoøng ngöøa ruûi ro (mua baùn ngoaïi teä coù kyø haïn, quyeàn choïn, giao sau .v.v.), dòch vuï NH toång theå, ngaân haøng ñieän töû (e-banking), ngaân haøng töï ñoäng… 1.2 Khaùi quaùt veà tín duïng Ngaân haøng 1.2.1- Khaùi nieäm vaø baûn chaát cuûa tín duïng * Tín duïng laø quan heä vay möôïn, quan heä söû duïng voán laãn nhau giöõa ngöôøi ñi vay vaø ngöôøi cho vay döïa treân nguyeân taéc hoaøn traû. Tín duïng laø moät phaïm truø cuûa kinh teá haøng hoùa, coù quaù trình ra ñôøi toàn taïi vaø phaùt trieån cuøng vôùi söï phaùt trieån cuûa kinh teá haøng hoùa. Maëc duø tín duïng coù moät quaù trình toàn taïi vaø phaùt trieån laâu daøi qua nhieàu hình thaùi kinh teá xaõ hoäi, vôùi nhieàu hình thöùc khaùc nhau song ñeàu coù caùc tính chaát quan troïng sau: - Tín duïng chæ laø söï chuyeån giao quyeàn söû duïng moät soá tieàn (hieän kim) hoaëc taøi saûn (hieän vaät) töø chuû theå naøy sang chuû theå khaùc, chöù khoâng laøm thay ñoåi quyeàn sôû höõu cuûa chuùng. - Tín duïng bao giôø cuõng coù thôøi haïn vaø phaûi ñöôïc “hoaøn traû”. - Giaù trò cuûa tín duïng khoâng nhöõng ñöôïc baûo toàn maø coøn ñöôïc naâng cao nhôø lôïi töùc tín duïng. * Baûn chaát cuûa tín duïng laø heä thoáng quan heä kinh teá phaùt sinh giöõa ngöôøi ñi vay vaø ngöôøi cho vay, nhôø quan heä aáy maø voán tieàn teä ñöôïc vaän ñoäng töø chuû theå naøy sang chuû theå khaùc ñeå söû duïng cho caùc nhu caàu khaùc nhau trong neàn kinh teá xaõ hoäi. Trang 10 1.2.2 Tín duïng NH 1.2.2.1 Ñaëc ñieåm cuûa tín duïng NH Tín duïng NH laø quan heä tín duïng giöõa caùc NH vôùi caùc doanh nghieäp, toå chöùc kinh teá, caùc toå chöùc vaø caù nhaân ñöôïc thöïc hieän döôùi hình thöùc ngaân haøng ñöùng ra huy ñoäng voán baèng tieàn vaø cho vay (caáp tín duïng) ñoái vôùi caùc ñoái töôïng noùi treân. * Ñoái töôïng cuûa tín duïng NH laø voán tieàn teä, nghóa laø NH huy ñoäng voán vaø cho vay baèng tieàn. * Trong tín duïng NH, caùc chuû theå cuûa noù ñöôïc xaùc ñònh moät caùch roõ raøng, trong ñoù NH laø ngöôøi cho vay, coøn caùc doanh nghieäp, caùc toå chöùc kinh teá, caù nhaân…laø ngöôøi ñi vay. * Tín duïng NH vöøa mang tính chaát SXKD gaén vôùi hoaït ñoäng SXKD cuûa caùc doanh nghieäp vöøa laø tín duïng tieâu duøng khoâng gaén vôùi hoaït ñoäng SXKD, vì vaäy quaù trình vaän ñoäng vaø phaùt trieån cuûa tín duïng NH khoâng hoaøn toaøn phuø hôïp vôùi quaù trình phaùt trieån cuûa saûn xuaát vaø löu thoâng haøng hoùa. 1.2.2.2 Coâng cuï hoaït ñoäng cuûa tín duïng NH Caùc coâng cuï ñöôïc söû duïng trong tín duïng NH raát ña daïng vaø phong phuù. Ñeå taäp trung caùc nguoàn voán tieàn teä trong xaõ hoäi, NH söû duïng caùc coâng cuï nhö kyø phieáu, traùi phieáu NH, chöùng chæ tieàn göûi, caùc soå tieát kieäm ñònh möùc hay khoâng ñònh möùc, v.v … Ñeå cung öùng voán tín duïng (cho vay), NH thöôøng söû duïng coâng cuï chuû yeáu laø hôïp ñoàng tín duïng, vôùi hôïp ñoàng naøy cho pheùp NH thu hoài ñaày ñuû soá voán goác vaø tieàn laõi theo thôøi haïn ñaõ ñöôïc xaùc ñònh. 1.3 Ruûi ro trong hoaït ñoäng NHTM Ruûi ro noùi chung cuûa doanh nghieäp laø nhöõng tình huoáng xaûy ra ngoaøi döï kieán gaây neân nhöõng toån thaát kinh teá, laøm chi phí taêng leân, thu nhaäp giaûm vaø laøm Trang 11 lôïi nhuaän giaûm ñi so vôùi döï kieán ban ñaàu. Thoâng thöôøng möùc lôïi nhuaän mong ñôïi caøng cao thì xaùc suaát ruûi ro xaûy ra caøng cao. Do ñaëc thuø kinh doanh cuûa ngaân haøng neân coù raát nhieàu loaïi ruûi ro: ruûi ro laõi suaát, ruûi ro ngoaïi hoái, ruûi ro thanh khoaûn, ruûi ro tín duïng … Vaø cuõng chính do ñaëc thuø kinh doanh cuûa NH maø coù nhöõng ruûi ro hoaøn toaøn khoâng töông xöùng vôùi lôïi nhuaän kyø voïng. 1.3.1 Caùc loaïi ruûi ro trong hoaït ñoäng Ngaân haøng thöông maïi lieân quan ñeán ruûi ro tín duïng Trong soá taát caû caùc loaïi ruûi ro trong hoaït ñoäng NHTM, ruûi ro tín duïng laø loaïi ruûi ro lôùn nhaát vaø phöùc taïp nhaát. Trong phaïm vi cuûa luaän vaên naøy seõ nghieân cöùu chuû yeáu ruûi ro tín duïng. Tuy nhieân, chuùng ta caàn xem xeùt trong moái töông quan vôùi caùc loaïi ruûi ro coù aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán ruûi ro tín duïng. Vì quaûn trò toát caùc ruûi ro ngoaøi ruûi ro tín duïng laø ñieàu kieän caàn vaø ñuû ñeå quaûn trò ruûi ro tín duïng ñaït hieäu quaû. 1.3.1.1 Ruûi ro laõi suaát Ruûi ro xuaát hieän khi coù söï thay ñoåi cuûa laõi suaát treân thò tröôøng, daãn ñeán söï thieät haïi veà taøi saûn cuûa NHTM. Ruûi ro laõi suaát xaûy ra trong nhöõng tröôøng hôïp sau: * Thöù nhaát : Do caùc NHTM söû duïng nhieàu loaïi laõi suaát khaùc nhau trong hoaït ñoäng tín duïng. + Khi huy ñoäng voán vôùi laõi suaát coá ñònh, nhöng cho vay vôùi laõi suaát bieán ñoåi (thaû noåi), ruûi ro xaûy ra khi laõi suaát thò tröôøng giaûm xuoáng. + Khi huy ñoäng vôùi laõi suaát bieán ñoåi nhöng cho vay vôùi laõi suaát coá ñònh, ruûi ro xaûy ra khi laõi suaát thò tröôøng taêng leân. * Thöù hai : Khoâng duy trì ñöôïc söï caân ñoái giöõa nguoàn voán vaø cho vay. Trang 12 + Huy ñoäng voán nhieàu nhöng cho vay ít hôn + Huy ñoäng voán kyø haïn daøi nhöng cho vay ngaén haïn * Thöù ba : Do taùc ñoäng cuûa caùc yeáu toá khaùch quan nhö tyû leä laïm phaùt, tyû giaù… Ruûi ro laõi suaát ñöôïc ñaùnh giaù qua heä soá ruûi ro laõi suaát Taøi saûn coù nhaïy caûm vôùi laõi suaát Taøi saûn nôï nhaïy caûm vôùi laõi suaát Heä soá ruûi ro laõi suaát = ( Trong ñoù Taøi saûn coù vaø taøi saûn nôï ñang aùp duïng laõi suaát bieán ñoåi, hoaëc coù thôøi haïn döôùi moät naêm ) + Neáu heä soá ruûi ro laõi suaát = 1 . Ruûi ro laõi suaát seõ bò trieät tieâu. + Neáu heä soá ruûi ro laõi suaát > 1 . Ruûi ro laõi suaát xuaát hieän khi laõi suaát giaûm + Neáu heä soá ruûi ro laõi suaát < 1 . Ruûi ro laõi suaát xuaát hieän khi laõi suaát taêng Tuy nhieân, cuõng caàn phaûi thaáy raèng yeáu toá ruûi ro laõi suaát khoâng phaûi luùc naøo cuõng xaûy ra. Trong moät soá tröôøng hôïp laõi suaát thò tröôøng taêng thì NH laïi thu lôïi nhuaän cao neáu heä soá noùi treân > 1 vaø ngöôïc laïi khi laõi suaát thò tröôøng giaûm nhöng heä soá ruûi ro laõi suaát < 1 thì NH laïi ñöôïc lôïi. Ñeå haïn cheá ruûi ro laõi suaát caùc NHTM caàn phaûi: * Thöôøng xuyeân duy trì söï caân ñoái giöõa taøi saûn coù nhaïy caûm vôùi laõi suaát vôùi taøi saûn nôï nhaïy caûm vôùi laõi suaát. Ñieàu naøy coù theå haï thaáp ñöôïc ruûi ro laõi suaát nhöng ñoåi laïi, noù coù theå laøm giaûm khaû naêng sinh lôøi cuûa ngaân haøng vì ngaân haøng chaáp nhaän loaïi tröø caùc cô hoäi ñaàu tö vaøo nhöõng laõnh vöïc coù ruûi ro nhöng tieàm naêng sinh lôøi cao. * Thöïc hieän döï baùo laõi suaát ñeå coù chính saùch ñoùn ñaàu nhaèm ngaên chaën ruûi ro laõi suaát vaø taêng lôïi nhuaän. Ngoaøi ra, coù theå söû duïng nghieäp vuï hoaùn ñoåi laõi suaát ñeå giaûm thieåu ruûi ro laõi suaát. Trang 13 1.3.1.2 Ruûi ro tyû giaù hoái ñoaùi Ruûi ro phaùt sinh trong quaù trình huy ñoäng voán vaø cho vay baèng ngoaïi teä cuõng nhö quaù trình kinh doanh ngoaïi teä khi coù söï bieán ñoäng cuûa tyû giaù hoái ñoaùi. Ruûi ro tyû giaù hoái ñoaùi laø söï suït giaûm giaù trò cuûa taøi saûn coù hay söï taêng theâm giaù trò caùc khoaûn nôï phaûi traû do bieán ñoäng veà tyû giaù ngoaïi teä gaây aûnh höôûng xaáu ñeán hoaït ñoäng cuûa moät ngaân haøng. Muoán ñaùnh giaù khaû naêng xaûy ra ruûi ro tyû giaù hoái ñoaùi tröôùc heát caàn xaùc ñònh traïng thaùi ngoaïi hoái ( Foreign currency position ) Traïng thaùi ngoaïi hoái = Taøi saûn coù ngoaïi teä – Taøi saûn nôï ngoaïi teä Trong ñoù : Taøi saûn coù ngoaïi teä goàm - Tieàn maët, tieàn gôûi baèng ngoaïi teä. - Cho vay, ñaàu tö baèng ngoaïi teä. - Ngoaïi teä mua kyø haïn chöa nhaän. Taøi saûn nôï ngoaïi teä goàm - Voán huy ñoäng baèng ngoaïi teä. - Vay ngoaïi teä cuûa NHTW vaø NH khaùc. - Ngoaïi teä baùn kyø haïn chöa giao. * Neáu traïng thaùi ngoaïi hoái baèng khoâng (=0) goïi laø traïng thaùi caân baèng (equilibrium position) ruûi ro khoâng xaûy ra. * Neáu traïng thaùi ngoaïi hoái döông (>0) (tröôøng theá – long position) ruûi ro xaûy ra khi tyû giaù thò tröôøng giaûm (neáu tyû giaù taêng thì NH ñöôïc lôïi). * Neáu traïng thaùi ngoaïi hoái aâm (<0) ( ñoaûn theá – short position) ruûi ro xaûy ra khi tyû giaù thò tröôøng taêng (neáu tyû giaù giaûm thì NH seõ ñöôïc lôïi). Nhö vaäy, ruûi ro tyû giaù xaûy ra khi coù söï cheânh leäch giöõa Taøi saûn coù ngoaïi teä vaø Taøi saûn nôï ngoaïi teä. Cheânh leäch caøng lôùn thì nguy cô ruûi ro seõ caøng cao. Chính vì vaäy maø NHTW quy ñònh giôùi haïn traïng thaùi ngoaïi hoái – ñoù laø giôùi haïn Trang 14 cao nhaát cuûa traïng thaùi ngoaïi hoái (döông hoaëc aâm) so vôùi voán töï coù cuûa NHTM - Ñeå ngaên ngöøa ruûi ro cuûa tyû giaù hoái ñoaùi (ôû Vieät Nam hieän nay giôùi haïn traïng thaùi ngoaïi hoái cuûa USD ≤ 15%, vaø giôùi haïn cuûa toång traïng thaùi ngoaïi hoái ≤ 30%. Ñeå haïn cheá ruûi ro tyû giaù hoái ñoaùi ngoaøi vieäc chaáp haønh ñuùng quy ñònh veà giôùi haïn traïng thaùi ngoaïi hoái, caùc NH coù theå söû duïng caùc coâng cuï phaùi sinh nhö giao dòch kyø haïn (Forward), giao dòch quyeàn choïn (Options), giao dòch hoaùn ñoåi (Swap), ñoàng thôøi döï baùo tyû giaù toát ñeå coù ñoái saùch thích hôïp (chaúng haïn döï baùo tyû giaù taêng thì neân duy trì traïng thaùi ngoaïi hoái döông vaø ngöôïc laïi). Ngoaøi ra cuõng caàn ña daïng hoùa ngoaïi teä trong kinh doanh traùnh taäp trung quaù lôùn vaøo moät loaïi ngoaïi teä. 1.3.1.3 Ruûi ro nguoàn voán Ruûi ro nguoàn voán bao goàm ruûi ro thöøa voán vaø ruûi ro thieáu voán. - Ruûi ro thöøa voán: thöøa voán hay ñoïng voán laø moät traïng thaùi maát caân baèng cuûa caùc NHTM xaûy ra khi maø neàn kinh teá hoaït ñoäng keùm hieäu quaû. Ngaân haøng khoâng tieáp caän ñöôïc vôùi khaùch haøng hay khoâng löïa choïn ñöôïc nhieàu khaùch haøng ñaùng tin caäy ñeå cho vay. Xeùt veà goùc ñoä vó moâ thì quan heä giöõa tieát kieäm vaø ñaàu tö laø khoâng töông öùng. Tieát kieäm trong neàn kinh teá vaãn cao neân ngaân haøng vaãn huy ñoäng ñöôïc voán nhöng khoâng cho vay ñöôïc neân ñaàu tö thaáp. Trong phaïm vi cuûa moät NHTM thì ñoù laø vieäc khoâng khai thaùc heát tieàm naêng sinh lôøi cuûa taøi saûn coù, chieám giöõ quaù nhieàu taøi saûn coù khoâng ôû daïng tröïc tieáp hay giaùn tieáp coù khaû naêng sinh lôøi. Ví duï toàn quyõ tieàn maët quaù lôùn. Moät hình thöùc thöøa voán khaùc ñang trôû thaønh vaán ñeà gay gaét hieän nay ôû caùc NHTM laø taøi saûn theá chaáp ñang tieán haønh xöû lyù phaùt maïi nhieàu. Thoâng thöôøng, caùc moùn cho vay quaù haïn maø ñaõ tieán haønh nieâm phong ñeå phaùt maïi taøi saûn theá chaáp thì ngöøng tính laõi. Tuy nhieân trong tröôøng hôïp naøy, ngaân haøng vaãn chöa thu Trang 15 ñöôïc nôï veà ñeå ñaàu tö tieáp neân voán bò ñoïng. (ÔÛ ñaây, chuùng ta khoâng baøn ñeán khaû naêng phaùt maïi caùc taøi saûn theá chaáp ñoù ñeå thu nôï). - Ruûi ro thieáu voán: ruûi ro thieáu voán xuaát hieän khi ngaân haøng maát khaû naêng choáng ñôõ caùc doøng tieàn ra. Ruûi ro thieáu voán hay coøn goïi laø ruûi ro vôõ nôï laø do bieán ñoäng cuûa tình hình kinh teá, chính trò hay söï giaûm suùt veà uy tín cuûa ngaân haøng laøm cho ngöôøi göûi tieàn maát nieàm tin vaøo ngaân haøng, oà aït ruùt tieàn ra maø ngaân haøng khoâng ñuû khaû naêng thanh toaùn daãn ñeán vôõ nôï. Söï vöõng maïnh veà tình hình taøi chính, khaû naêng thanh toaùn cao cuûa ngaân haøng seõ cuûng coá uy tín cuûa mình, taêng theâm loøng tin cuûa ngöôøi göûi tieàn, laøm haïn cheá ruûi ro vôõ nôï. - Ñeå xaùc ñònh khaû naêng thanh toaùn, ngöôøi ta ño heä soá thanh khoaûn. Tröôùc heát, hieåu tính thanh khoaûn cuûa moät NHTM (chöù khoâng phaûi tính thanh khoaûn cuûa taøi saûn coù) thöïc chaát laø khaû naêng ñaùp öùng nhu caàu thanh toaùn ngay cuûa caùc taøi saûn nôï vaø ñöôïc ño bôûi: Khaû naêng thanh toaùn ngay Heä soá thanh toaùn ngay = Nhu caàu thanh toaùn ngay Moät ngaân haøng coù heä soá thanh khoaûn cao seõ coù khaû naêng choáng ñôõ toát hôn ñoái vôùi söï ruùt tieàn oà aït cuûa ngöôøi göûi. Ruûi ro thieáu voán daãn ñeán nguy cô vôõ nôï nhö treân taïm goïi laø thieáu voán töông ñoái - laø thieáu voán ñoái vôùi nhu caàu thanh toaùn cho caùc taøi saûn nôï. Coøn coù moät hình thöùc thieáu voán nöõa laø ngaân haøng khoâng ñuû voán ñaùp öùng nhu caàu caùc moùn vay. Töông töï, coù theå goïi laø thieáu voán tuyeät ñoái - laø thieáu voán ñoái vôùi nhu caàu cho vay vaø ñaàu tö cho neàn kinh teá. Thieáu voán tuyeät ñoái deã ñeå maát nhöõng cô hoäi ñaàu tö toát coù theå mang laïi lôïi nhuaän thaäm chí coù khaû naêng maát khaùch haøng khi hoï phaûi ñeán moät ngaân haøng khaùc mong ñöôïc ñaùp öùng kòp thôøi caùc moùn vay. Töø vieäc maát khaùch haøng vay voán seõ daãn ñeán ñeå maát khaùch haøng göûi tieàn. Vì khi Trang 16 ngaân haøng thieáu voán seõ laøm giaûm loøng tin cuûa ngöôøi göûi tieàn, khaû naêng huy ñoäng voán cuûa ngaân haøng keùm ñi. Thöøa voán, thieáu voán ñeàu laø ruûi ro vaø hôn nöõa ñeàu coù khaû naêng taùc ñoäng ñeán ruûi ro tín duïng. Neáu thöøa voán, NH buoäc phaûi taêng cöôøng cho vay vaø caùc ñieàu kieän raøng buoäc ñeå giaûm ruûi ro tín duïng thöôøng bò buoâng loûng. Neáu thieáu voán, NH phaûi choáng ñôõ vôùi caùc ñôït ruùt tieàn cuûa khaùch haøng, vaø boû qua caùc döï aùn tín duïng coù hieäu quaû laøm cho tyû leä dö nôï toát trong taøi saûn coù bò giaûm suùt 1.3.2 Ruûi do tín duïng 1.3.2.1 Khaùi nieäm veà ruûi ro tín duïng Ruûi ro phaùt sinh trong quaù trình cho vay cuûa NH. Ñoù laø khaû naêng xaûy ra toån thaát khi ngöôøi ñi vay khoâng thöïc hieän hoaëc khoâng coù khaû naêng thöïc hieän hoaëc thöïc hieän khoâng ñuùng caùc cam keát vôùi NH. Bieåu hieän cuï theå cuûa ruûi ro tín duïng laø. - Khaùch haøng khoâng traû nôï hoaëc khoâng coù khaû naêng traû nôï. - Khaùch haøng traû nôï khoâng ñaày ñuû. - Khaùch haøng traû nôï khoâng ñuùng haïn. Caùc bieåu hieän noùi treân cuûa ruûi ro tín duïng ñeàu daãn ñeán keát quaû laø : NH cho vay bò toån thaát tröïc tieáp. Theo ñònh nghóa cuûa NHNN Vieät Nam taïi quyeát ñònh soá 493/2005/QÑ- NHNN ngaøy 22/04/2005 cuûa Thoáng Ñoác NHNNVN veà vieäc ban haønh Quy ñònh veà phaân loaïi nôï, trích laäp vaø söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro tín duïng trong hoaït ñoäng ngaân haøng cuûa toå chöùc tín duïng ( TCTD ): “Ruûi ro tín duïng laø khaû naêng xaûy ra toån thaát trong hoaït ñoäng ngaân haøng cuûa TCTD do khaùch haøng khoâng thöïc hieän hoaëc khoâng coù khaû naêng thöïc hieän nghóa vuï cuûa mình theo cam keát”. Trang 17 1.3.2.2 Caùc ñaëc ñieåm cuûa ruûi ro tín duïng. * Ruûi ro tín duïng laø loaïi ruûi ro chuû yeáu trong hoaït ñoäng NH. - Xaûy ra thöôøng xuyeân - Gaây haäu quaû naëng neà cho NH. * Ruûi ro tín duïng laø loaïi ruûi ro bò taùc ñoäng bôûi nhieàu nguyeân nhaân, trong ñoù chuû yeáu laø nguyeân nhaân khaùch quan. - Caùc thoâng tin veà khaùch haøng vay voán chöa ñaày ñuû vaø thieáu tin caäy. - Caùc taùc ñoäng cuûa yeáu toá khaùch quan nhö thieân tai, caïnh tranh, giaù caû… Treân phaïm vi quoác noäi vaø quoác teá. - Quaûn lyù vaø söû duïng voán vay yeáu keùm cuûa khaùch haøng. - Kieåm soaùt tín duïng co._.øn loûng leûo. 1.3.2.3 Phaân loaïi ruûi ro tín duïng * Phaân loaïi theo tính khaùch quan, chuû quan cuûa nguyeân nhaân gaây ra ruûi ro - Ruûi ro khaùch quan: do caùc nguyeân nhaân khaùch quan gaây ra nhö thieân tai, ñòch hoïa, ngöôøi vay bò cheát, maát tích khoâng coù ngöôøi thöøa keá hoaëc do caùc bieán ñoäng khaùc ngoaøi döï kieán laøm thaát thoaùt voán vay trong khi NH cho vay ñaõ thöïc hieän ñaày ñuû qui ñònh veà quaûn lyù tín duïng. - Ruûi ro chuû quan: do caùc nguyeân nhaân thuoäc veà chuû quan cuûa ngöôøi vay vaø ngöôøi cho vay vì voâ tình hay coá yù laøm thaát thoaùt voán vay, hay vì nhöõng lyù do chuû quan khaùc. * Phaân loaïi theo nguoàn goác hình thaønh - Ruûi ro töø phía ngöôøi cho vay ( NHTM ) + Ruûi ro ôû khaâu chính saùch: Do nhöõng loûng leõo baát caäp trong chính saùch tín duïng. Trang 18 + Ruûi ro ôû khaâu thoâng tin: Do thieáu nhöõng thoâng tin veà kinh teá, veà khaùch haøng... vaø caùc thoâng tin khaùc coù lieân quan ñeán hoaït ñoäng tín duïng. + Ruûi ro ôû khaâu nghieân cöùu, theo doõi, quaûn lyù vaø xöû lyù ruûi ro: Do thieáu kinh nghieäm ngaên ngöøa vaø haïn cheá ruûi ro khi hoaït ñoäng trong neàn kinh teá thò tröôøng, töø ñoù chöa coù ñöôïc caùc bieän phaùp ngaên ngöøa, phaân taùn ruûi ro thích hôïp, chöa coù toå chöùc theo doõi quaûn lyù ruûi ro thaät söï höõu hieäu. + Ruûi ro ôû khaâu caùn boä: Do trình ñoä caùn boä khoâng ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu ñeå phaân tích, ñaùnh giaù ruûi ro, khoâng bao quaùt ñöôïc heát caùc ñieåm yeáu trong hoà sô tín duïng, keå caû nhöõng sai soùt veà phaùp lyù trong hoà sô chöùng töø hoaëc do caùn boä thoaùi hoùa bieán chaát, coá yù laøm traùi, khoâng chaáp haønh ñuùng chính saùch, cheá ñoä, tieáp tay, ñoàng loõa vôùi keû gian ñeå löøa ñaûo, chieám ñoaït... + Ruûi ro ôû coâng taùc kieåm tra, kieåm soaùt: Coâng taùc kieåm tra, kieåm soaùt trong töøng Ngaân haøng ñoái vôùi hoaït ñoäng cuûa caùc caùn boä, nhaân vieân nghieäp vuï chöa ñöôïc ñeàu ñaën, thöôøng xuyeân, neân nhöõng sai soùt xaûy ra khoâng ñöôïc phaùt hieän sôùm, xöû lyù kòp thôøi daãn ñeán vieäc toàn ñoïng bò keùo daøi hoaëc taùi dieãn, ñoâi luùc nhöõng vi phaïm ñaõ neâu vaãn bò laëp ñi, laëp laïi. - Ruûi ro töø phía ngöôøi vay: + Ruûi ro veà ñaïo ñöùc (chuû quan): Xaûy ra khi ngöôøi vay khoâng coù thieän chí traû nôï hay coù yù ñònh thöïc hieän löøa ñaûo NH. + Ruûi ro do taøi chính yeáu keùm cuûa ngöôøi vay (chuû quan): Xaûy ra khi tyû leä voán töï coù/ toång nguoàn voán, voán vay/ voán töï coù, doanh soá hoaït ñoäng/ voán töï coù thaáp. + Ruûi ro do bieán ñoäng khaû naêng kinh doanh cuûa ngöôøi vay (chuû quan): xaûy ra khi ngöôøi vay, doanh nghieäp vay khoâng theo kòp ñöôïc nhöõng thay ñoåi veà cheá ñoä, chính saùch, khoâng thích öùng ñöôïc vôùi söï caïnh tranh gay gaét treân thò tröôøng. Trang 19 + Ruûi ro töø phía ngöôøi ñieàu haønh doanh nghieäp, ngaønh hoaït ñoäng, vò trí cuûa doanh ngheäp, moái quan heä cuûa doanh nghieäp, moái quan heä cuûa doanh nghieäp vôùi caùc doanh nghieäp khaùc, trình ñoä vaên hoaù, trình ñoä chuyeân moân, naêng löïc toå chöùc ñieàu haønh, tö caùch ñaïo ñöùc cuûa ngöôøi ñieàu haønh cuõng nhö vò trí cuûa ngaønh hoaït ñoäng. Phaân loaïi khaùc + Ruûi ro töø khaâu quaûn lyù, kieåm tra cuûa NHNN: NHNN vôùi tö caùch laø cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc ñoái vôùi caùc NHTM vaø ban haønh caùc cô cheá, quy cheá veà hoaït ñoäng tín duïng NH nhaèm ñaûm baûo an toaøn cho hoaït ñoäng tín duïng trong neàn kinh teá thò tröôøng. Tuy nhieân, vieäc söûa ñoåi, boå sung, hay ban haønh môùi caùc cheá ñoä veà an toaøn voán, trích quyõ döï phoøng buø ñaép ruûi ro, taøi saûn theá chaáp, quy cheá thanh tra kieåm soaùt, coâng taùc thoâng tin tín duïng... coøn chöa kòp thôøi vaø chöa ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu. + Ruûi ro phaùt sinh töø cheá ñoä chính saùch cuûa Nhaø nöôùc: Ñaây cuõng laø moät taùc nhaân gaây ra ruûi ro trong tröôøng hôïp coù söï thay ñoåi veà chính trò, ñieàu chænh chính saùch, cheá ñoä, luaät phaùp cuûa Nhaø nöôùc hoaëc thay ñoåi ñòa giôùi haønh chính cuûa caùc ñòa phöông. Ngoaøi ra, cuõng coù theå coøn do söï thieáu ñoàng boä trong caùc cheá ñoä, chính saùch, luaät phaùp. + Ruûi ro quoác gia: Xaûy ra khi ngaân haøng ñaàu tö tín duïng sang moät nöôùc khaùc hoaëc ñaàu tö cho doanh nghieäp cuûa nöôùc ngoaøi hoaït ñoäng taïi Vieät nam. + Ruûi ro moâi tröôøng: Xaûy ra khi khoaûn vay chöa tính ñeán hoaëc chöa tính heát caùc yeáu toá veà vaán ñeà baûo veä moâi tröôøng laøm phaùt sinh caùc chi phí môùi aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán lôïi nhuaän thu ñöôïc cuûa döï aùn. + Ruûi ro khaùc nhö do söï ñaùnh giaù khoâng khaùch quan, chính xaùc cuûa cô quan coâng chöùng ñoái vôùi taøi saûn theá chaáp, do vieäc cho vay bò aùp ñaët bôûi caáp treân... Trang 20 1.3.2.4 Nguyeân nhaân cuûa ruûi ro tín duïng * Nguyeân nhaân khaùch quan - Caùc yeáu toá cuûa ñieàu kieän töï nhieân Nhìn chung ñieàu kieän töï nhieân aûnh höôûng tröïc tieáp ñoái vôùi caùc ngaønh noâng nghieäp vaø sau ñoù taùc ñoäng tôùi caùc ngaønh kinh teá khaùc. -Caùc yeáu toá veà moâi tröôøng kinh doanh Caùc chính saùch cuûa Chính phuû; caùc bieán ñoäng lôùn cuûa thò tröôøng trong nöôùc vaø quoác teá; Chu kyø kinh doanh coù tính quy luaät trong kinh teá thò tröôøng… * Nguyeân nhaân töø phía ngaân haøng. Chính saùch tín duïng khoâng hôïp lyù; Quy trình tín duïng thieáu chaët cheõ vaø khoâng phuø hôïp; Caùn boä ngaân haøng khoâng ñuû tieâu chuaån… * Nguyeân nhaân töø phía khaùch haøng Vieäc quaûn lyù khoâng hieäu quaû; Keá hoaïch taøi chính khoâng phuø hôïp; Heä thoáng baùo caùo khoâng ñaày ñuû hoaëc khoâng caäp nhaät; Thieáu kinh nghieäm trong kinh doanh gaây ra nhöõng vaán ñeà trong quaûn lyù taøi chính vaø saûn xuaát; Kinh doanh quaù möùc; Khoâng coù söï thoáng nhaát giöõa caùc coå ñoâng quaûn trò, ban ñieàu haønh... 1.3.2.5 Haäu quaû cuûa ruûi ro tín duïng * Ñoái vôùi NH cho vay Vôùi ruûi ro tín duïng, ngaân haøng coù theå khoâng thu ñöôïc voán tín duïng vaø laõi ñaõ cho vay nhöng vaãn phaûi traû voán vaø laõi cho khoaûn tieàn huy ñoäng khi ñeán haïn, ñieàu naøy laøm cho ngaân haøng maát caân ñoái trong vieäc thu chi. Khi gaëp phaûi ruûi ro tín duïng ngaân haøng thöôøng rôi vaøo tình traïng maát khaû naêng thanh khoaûn, laøm maát loøng tin ngöôøi göûi tieàn, aûnh höôûng ñeán uy tín cuûa ngaân haøng. Ruûi ro tín duïng cuûa moät ngaân haøng xaûy ra ôû möùc ñoä khaùc nhau : nheï nhaát laø ngaân haøng bò giaûm lôïi nhuaän khi khoâng thu hoài ñöôïc laõi cho vay, naëng nhaát laø khi ngaân haøng khoâng Trang 21 thu ñöôïc voán laãn laõi. Neáu tình traïng naøy keùo daøi khoâng khaéc phuïc ñöôïc, ngaân haøng seõ bò phaù saûn, * Ñoái vôùi neàn kinh teá Hoaït ñoäng ngaân haøng lieân quan ñeán hoaït ñoäng doanh nghieäp, caùc ngaønh, caùc toå chöùc vaø caùc caù nhaân. Vì vaäy, khi moät ngaân haøng gaëp phaûi ruûi ro tín duïng hay bò phaù saûn thì ngöôøi göûi tieàn ôû ngaân haøng hoang mang lo sôï vaø keùo nhau oà aït ñeán ruùt tieàn, aûnh höôûng daây chuyeàn ñeán hoaït ñoäng cuûa caùc NH khaùc, laøm cho heä thoáng ngaân haøng gaëp khoù khaên. Khi heä thoáng NH gaëp khoù khaên trong thôøi gian daøi, treân dieän roäng luùc naøy neàn kinh teá coù khaû naêng rôi vaøo tình traïng khuûng hoaûng. 1.3.3. Caùc bieän phaùp phoøng ngöøa, haïn cheá ruûi ro vaø naâng cao chaát löôïng tín duïng 1.3.3.1. Caùc bieän phaùp cô baûn * Thoâng tin veà khaùch haøng Ñeå ñaùnh giaù ruûi ro vaø ñeà ra bieän phaùp nhaèm haïn cheá ruûi ro, thoâng tin caàn thu thaäp töø khaùch haøng phaûi ñaày ñuû, trung thöïc, kòp thôøi. Quaù trình thu thaäp thoâng tin, saøng loïc thoâng tin töø khaùch haøng vaø thu thaäp töø nhieàu nguoàn khaùc nhau caàn ñöôïc xem laø nguyeân taéc haøng ñaàu ñeå ngaên ngöøa ruûi ro trong hoaït ñoäng tín duïng. * Giôùi haïn caáp tín duïng NH neân quy ñònh haïn möùc caáp tín duïng toái ña cho töøng caáp quaûn trò (möùc phaùn quyeát). Möùc phaùn quyeát coù theå ñöôïc quy ñònh cho caùc chi nhaùnh NH, caùc phoøng giao dòch, tuyø theo quy moâ hoaït ñoäng, naêng löïc laøm vieäc cuûa Chi nhaùnh theo loaïi saûn phaåm tín duïng, tính chaát coù hay khoâng coù taøi saûn baûo ñaûm cuûa khoaûn vay. Ngoaøi ra, NH cuõng caàn xaùc ñònh möùc giôùi haïn tín duïng ñoái vôùi töøng KH rieâng bieät. Giôùi haïn tín duïng bao goàm haïn möùc cuûa taát caû caùc dòch vuï chöùa Trang 22 ñöïng ruûi ro tín duïng maø NH caáp cho KH nhö dö nôï vay, baûo laõnh, môû L/C, chieát khaáu, thaáu chi…. Vöôït qua giôùi haïn naøy, ñoä ruûi ro ñaõ ôû quaù möùc cho pheùp. Giôùi haïn tín duïng ñöôïc xaùc ñònh treân cô sôû chính saùch tín duïng töøng thôøi kyø, xeáp haïng tín duïng cuûa DN, ngaønh ngheà vaø quy moâ hoaït ñoäng cuûa hoï, khaû naêng cung öùng vaø quaûn trò voán cuûa NH. * Baûo ñaûm tieàn vay Ngaân haøng caàn xem xeùt, quyeát ñònh cho vay treân cô sôû coù baûo ñaûm hoaëc khoâng coù baûo ñaûm baèng taøi saûn caàm coá, theá chaáp cuûa khaùch haøng vay, baûo laõnh cuûa beân thöù ba. Löu yù ñaây laø bieän phaùp nhaèm taêng cöôøng quyeàn truy ñoøi cuûa ngaân haøng trong quan heä tín duïng. Nguoàn thu nôï chính trong hoaït ñoäng cho vay laø töø hieäu quaû kinh doanh cuûa khaùch haøng. * Ña daïng hoaù danh muïc cho vay Moät danh muïc cho vay cuûa caùc NH thoâng thöôøng khoâng theå coù möùc sinh lôïi cao hôn möùc laõi suaát cho vay ñaõ quy ñònh trong hôïp ñoàng tín duïng. Caùc khoaûn vay chæ coù theå giaûm giaù neáu KH khoâng traû ñöôïc laõi hoaëc teä hôn, khoâng traû ñöôïc voán goác cho NH. Maëc duø vaäy, vieäc ña daïng hoaù danh muïc cho vay cuûa NH cuõng seõ laøm giaûm toái ña ruûi ro do caùc khoaûn vay coù möùc ñoä ruûi ro khaùc nhau theo quy moâ KH, theo ngaønh haøng, theo tính chaát sôû höõu, theo loaïi cho vay …v,v Caùc döï aùn cho vay daøi haïn thöôøng coù tính ruûi ro cao hôn caùc moùn vay ngaén haïn. Caùc moùn vay baèng ngoaïi teä seõ phaûi gaùnh chòu theâm ruûi ro tyû giaù beân caïnh ruûi ro tín duïng neáu traïng thaùi ngoaïi teä cuûa NH khoâng caân ñoái. Caùc moùn vay lôùn coù chi phí quaûn lyù reû hôn nhöng ruûi ro hôn caùc khoaûn vay nhoû. Chính vì leõ ñoù, caùc NH caàn ña daïng hoaù danh muïc cho vay cuûa mình. Khoâng neân chæ cho vay moät, hai ngaønh hoaëc chæ cho vay moät vaøi DN lôùn hoaëc moät vaøi nhoùm kinh doanh Trang 23 ñôn leû. Vieäc ña daïng cuõng caàn ñöôïc thöïc hieän ñoái vôùi thaønh phaàn kinh teá, loaïi saûn phaåm, möùc cho vay, thôøi haïn vaø loaïi tieàn cho vay vaø phaûi phuø hôïp vôùi cô caáu nguoàn voán cuûa NH. * Kieåm tra tín duïng Ñeå haïn cheá ruûi ro Tín duïng vaø giaùm saùt chaát löôïng tín duïng NH phaûi kieåm tra taát caû caùc khoaûn tín duïng theo caùc möùc ñoä sau: - Kieåm tra thöôøng xuyeân caùc khoaûn tín duïng lôùn, bôûi vì caùc khoaûn tín duïng naøy neáu bò ruûi ro seõ aûnh höôûng nghieâm troïng ñeán tình hình taøi chính cuûa NH. - Tieán haønh kieåm tra ñònh kyø, keát hôïp vôùi kieåm tra ñoät xuaát taát caû caùc khoaûn tín duïng nhoû vaø vöøa. - Quaûn lyù chaët cheõ vaø thöôøng xuyeân caùc khoaûn tín duïng coù vaán ñeà, taêng cöôøng kieåm tra, giaùm saùt khi phaùt hieän nhöõng daáu hieäu khoâng laønh maïnh lieân quan ñeán khoaûn tín duïng cuûa NH. - Taêng cöôøng kieåm tra tín duïng khi neàn kinh teá coù nhöõng bieåu hieän ñi xuoáng hoaëc ngaønh ngheà (söû duïng nhieàu voán vay) khoâng phaùt trieån. - Xaây döïng keá hoaïch, chöông trình vaø noäi dung kieåm tra bao haøm caùc khía caïnh sau: thöïc hieän keá hoaïch traû nôï, chaát löôïng vaø ñieàu kieän taøi saûn ñaûm baûo, khaû naêng xöû lyù taøi saûn baûo ñaûm. * Phaân haïng tín duïng vaø döï phoøng ruûi ro tín duïng Phaân haïng tín duïng laø coâng cuï quaûn trò ruûi ro cô baûn, laø moät tieán trình xeáp loaïi ruûi ro baèng phöông phaùp ñònh löôïng vaø ñònh tính nhaèm xaùc ñònh caáp ñoä ruûi ro ñoái vôùi caùc khoaûn cho vay. Ruûi ro phaûi ñöôïc ñaùnh giaù vaø xeáp haïng vaøo thôøi ñieåm maø khoaûn vay ñöôïc thöïc hieän vaø sau ñoù ñöôïc ñaùnh giaù vaø phaân loaïi laïi khi caàn thieát (tuøy vaøo möùc ñoä ruûi ro) coù theå vaøi laàn trong naêm. Trang 24 Theo thoâng leä quoác teá, caùc khoaûn cho vay ñöôïc phaân loaïi thaønh 5 haïng sau: - Haïng 1: Caùc khoaûn cho vay Ñaït tieâu chuaån (Standard) laø khoaûn cho vay khoâng coù nghi ngôø naøo veà khaû naêng traû nôï. Noùi chung, caùc khoaûn cho vay ñöôïc ñaûm baûo (keå caû goác voán vaø laõi) baèng tieàn maët hoaëc caùc giaáy tôø coù giaù trò thay theá tieàn maët nhö chöùng chæ tieàn göûi, traùi phieáu kho baïc ñöôïc xeáp vaøo loaïi chuaån naøy. - Haïng 2: Caùc khoaûn cho vay Caàn theo doõi hoaëc caûnh giaùc (Specially mentioned, or watch) laø khoaûn cho vay chöùa ñöïng tieàm naêng ruûi ro trong töông lai. - Haïng 3: Caùc khoaûn cho vay Döôùi chuaån (Substandard) laø caùc khoaûn cho vay yeáu keùm, nguoàn traû nôï cô baûn bò thieáu huït vaø ngaân haøng phaûi caàn ñeán nguoàn traû nôï thöù caáp nhö thanh lyù taøi saûn theá chaáp ñeå thu hoài nôï. Nhöõng khoaûn nôï quaù haïn töø 90 ngaøy trôû leân thöôøng ñöôïc xeáp vaøo loaïi naøy. - Haïng 4: Caùc khoaûn cho vay Khoù thu hoài (Doubtful) laø caùc khoaûn cho vay döôùi chuaån, vieäc thu hoài nôï troïn veïn laø khoâng chaéc chaén. Khaû naêng toån thaát laø roõ raøng, nhöng chöa ñeán möùc xeáp haïng toån thaát, nhöõng khoaûn nôï quaù haïn töø 180 ngaøy trôû leân thöôøng ñöôïc xeáp haïn naøy. - Haïng 5: Caùc khoaûn cho vay Toån thaát (Loss) laø khoaûn cho vay khoâng theå thu hoài, khoâng coøn taøi saûn theá chaáp naøo khaùc ñeå thu hoài hoaëc caùc taøi saûn naøy khoâng coù giaù trò ñeán möùc maø neáu laøm caùc thuû tuïc thanh lyù thì coøn toán keùm hôn. Nhöõng khoaûn nôï quaù haïn töø 1 naêm trôû leân thöôøng ñöôïc xeáp vaøo haïn naøy. Vieäc phaân haïn tín duïng ôû treân laø cô sôû cho vieäc ñöa ra quyeát ñònh möùc ñoä giaùm saùt vaø möùc trích laäp quyõ döï phoøng ñoái vôùi töøng khoaûn cho vay. Ñeå ñöa ra möùc trích laäp quyõ döï phoøng thích hôïp caàn phaûi döïa vaøo nhieàu yeáu toá khaùc nhö lòch söû vay traû cuûa ngöôøi ñi vay, taøi saûn theá chaáp vaø taát caû caùc yeáu toá coù aûnh Trang 25 höôûng tôùi khaû naêng thu nôï cuûa ngaân haøng. Ñoái vôùi nhöõng nöôùc coù heä thoáng luaät phaùp chöa phaùt trieån thì khuyeán khích tæ leä trích laäp nhö sau: Khoaûn tín duïng Möùc trích laäp Ñaït tieâu chuaån (toát) 0-1% Caàn ñöôïc theo doõi 5-10% Khoâng ñaït tieâu chuaån (xaáu) 10-30% Khoù ñoøi 50-75% Maát maùt, thua loã 100% Coù hai caùch xöû lyù nhöõng khoaûn maát maùt: moät laø, giöõ nguyeân khoaûn maát maùt treân soå saùch cho ñeán khi thu hoài laïi ñöôïc (vôùi caùch thöùc naøy thì tyû leä döï tröõ thöôøng lôùn), hai laø, caùc khoaûn naøy phaûi ñöôïc taát toaùn vaø ñöa ra khoûi soå saùch keá toaùn (vôùi caùch thöùc naøy thì tyû leä döï tröõ thöôøng nhoû hôn). * Ño löôøng ruûi ro tín duïng Moâ hình ñònh löôïng NH thöôøng söû duïng caùc döõ lieäu phaûn aùnh ñaëc ñieåm cuûa ngöôøi vay ñeå tính toaùn xaùc suaát cuûa ruûi ro tín duïng hoaëc ñeå phaân loaïi khaùch haøng caên cöù vaøo möùc ñoä ruûi ro ñöôïc xaùc ñònh. Ñeå söû duïng caùc moâ hình naøy, caùc ngaân haøng phaûi xaùc ñònh ñöôïc caùc chæ tieâu phaûn aùnh caùc ñaëc ñieåm taøi chính vaø kinh doanh coù lieân quan ñeán ruûi ro tín duïng cho töøng ñoái töôïng cho vay cuï theå. Sau khi caùc döõ lieäu ñaõ ñöôïc xaùc ñònh, kyõ thuaät thoáng keâ seõ ñöôïc söû duïng ñeå tính toaùn xaùc suaát ruûi ro tín duïng hoaëc ñeå phaân loaïi ruûi ro tín duïng. Caùc moâ hình thöôøng phaân tích laø : Moâ hình xaùc suaát tuyeán tính Moâ hình Logit Moâ hình Propit Moâ hình phaân bieät tuyeán tính … Trang 26 Caùc moâ hình treân ñöôïc söû duïng thích hôïp nhaát trong tröôøng hôïp ñaùnh giaù tính an toaøn cuûa caùc khoaûn tín duïng caáp cho khaùch haøng lôùn thuoäc khu vöïc coâng ty. Ñoái vôùi khaùch haøng laø caù nhaân hoä gia ñình coù theå phaân tích baèng Moâ hình ñieåm soá tín duïng tieâu duøng. Caùc yeáu toá quan troïng lieân quan ñeán khaùch haøng söû duïng trong moâ hình cho ñieåm tín duïng tieâu duøng bao goàm: heä soá tín duïng, tuoåi ñôøi, traïng thaùi taøi saûn, soá ngöôøi phuï thuoäc, sôû höõu nhaø, thu nhaäp, soá taøi khoaûn caù nhaân, thôøi gian coâng taùc… 1.3.3.2 AÙp duïng caùc chuaån möïc quoác teá veà phoøng ngöøa, haïn cheá ruûi ro vaø naâng cao chaát löôïng tín duïng * Caùc chuaån möïc quaûn lyù tín duïng NHTM theo thoâng leä Quoác teá . Vôùi nhöõng cam keát ñöa ra trong quaù trình hoäi nhaäp quoác teá veà NH, heä thoáng NHTM Vieät Nam caàn thích öùng vôùi caùc thoâng leä quoác teá veà hoaït ñoäng tín duïng NH, maø cuï theå laø cuûa heä thoáng quaûn lyù tín duïng CAMELS . Böôùc ñaàu coù theå thöïc hieän caùc chuaån möïc nhö sau : + Thoâng tin: Caùc thoâng tin caàn phaûi chính xaùc, ñuùng thôøi haïn vaø hoaøn chænh. Döõ lieäu veà khoaûn vay caàn thích hôïp vôùi heä thoáng thoâng tin quaûn lyù (MIS). Ngaân haøng caàn coù caùc thoâng tin cô baûn ñeå giaùm saùt caùc khoaûn vay nhö : vaên baûn chaáp thuaän cho vay, ngaøy cho vay, toång soá cho vay, laõi suaát, kyø haïn, soá nôï ñaõ traû, ngaøy ñaùo haïn, loaïi theá chaáp vaø khu vöïc ñòa lyù, giaù trò theá chaáp hieän taïi, tình hình thanh toaùn, ngaønh ngheà cuûa ngöôøi vay, muïc ñích vay, lòch söû taùi cô caáu nôï, caùc ñieàu khoaûn phaït, loaïi cho vay, xeáp loaïi khoaûn vay... + Veà taøi saûn theá chaáp: - Caùc quy trình ñònh giaù taøi saûn theá chaáp caàn phaûi mang tính chuyeân nghieäp. Raát nhieàu nöôùc yeâu caàu ngöôøi ñònh giaù phaûi coù baèng caáp chuyeân nghieäp, Trang 27 coù ñaêng kyù haønh ngheà vôùi cô quan coù thaåm quyeàn coù baûo hieåm ruûi ro ngheà nghieäp vaø thöôøng xuyeân tham döï caùc khoùa ñaøo taïo chuyeân moân. - Ngaân haøng caàn caäp nhaät giaù trò cuûa taøi saûn theá chaáp vì thò tröôøng luoân bieán ñoäng, ñaëc bieät trong tröôøng hôïp khoaûn vay trôû thaønh nôï xaáu, luùc naøy giaù trò thöïc cuûa taøi saûn theá chaáp raát quan troïng trong ñònh höôùng xöû lyù nôï. + Phaân loaïi nôï theo tính chaát ruûi ro : ñeå tieán haønh trích laäp döï phoøng ruûi ro tín duïng, nhôø ñoù coù theå xöû lyù caùc toån thaát trong hoaït ñoäng ngaân haøng. *AÙp duïng caùc chuaån möïc theo Basel 1: “Nhöõng chuaån möïc cô baûn cho hoaït ñoäng thanh tra NH coù hieäu quaû” Uyû ban ( UB ) Basel 1 laø UB goàm giôùi chöùc thanh tra NH ñöôïc thaønh laäp bôûi Thoáng ñoác NHTW cuûa moät nhoùm 10 nöôùc töø 1975 ( Canada, Phaùp, Ñöùc, YÙ, Nhaät, Haø Lan, Thuïy Ñieån, Thuïy Syõ, Anh, Myõ). Ñeán thaùng 6/1996, UB Basel, Quyõ tieàn teä QT, ngaân haøng theá giôùi ñaõ thoáng nhaát “chuaån möïc cô baûn cho hoaït ñoäng thanh tra ngaân haøng coù hieäu quaû” ñöôïc kyù taïi Basel (moät thaønh phoá cuûa Thuïy Só). Basel 1 coù 25 chuaån möïc, trong ñoù coù caùc chuaån möïc veà quaûn lyù tín duïng caàn chuù yù: - Chuaån möïc 6: Yeâu caàu möùc voán toái thieåu cuûa caùc NH Möùc voán toái thieåu cuûa moät NHTM theo quyõ tieàn teä quoác teá (IMF) laø : - Töø 300 trieäu USD ñeán 500 trieäu USD cho moät NH loaïi nhoû. - Töø treân 500 trieäu USD ñeán 1 tyû USD cho moät NH loaïi vöøa. - Töø treân 1 tyû USD cho moät NH loaïi lôùn. Ñaây laø soá ñònh löôïng gôïi yù khoâng mang tính baét buoäc. Nhöng neáu xeùt trong töông quan giöõa möùc voán töï coù vôùi toång taøi saûn coù, tính theo tyû leä an toaøn voán toái thieåu, thì chæ tieâu naøy coù tính baét buoäc. Trang 28 Voán töï coù Tyû leä an toaøn voán toái thieåu = x 100 ≥ 8% Toång taøi saûn “coù” ruûi ro Trong ñoù : Toång taøi saûn “coù” ruûi ro laø toång taøi saûn coù ñöôïc quy ñoåi theo heä soá ruûi ro vaø ñöôïc xaùc ñònh theo coâng thöùc sau : Toång taøi saûn “coù” ruûi ro = ∑ [( TS coù noäi baûng x Heä soá ruûi ro) + (Taøi saûn coù ngoaïi baûng x Heä soá chuyeån ñoåi x Heä soá ruûi ro)] Voán töï coù bao goàm : Voán töï coù caáp I (cô baûn) vaø Voán töï coù caáp II (boå sung) tröø ñi caùc khoaûn khaáu tröø khoûi voán. Tröôùc ñaây VTC duøng ñeå xaùc ñònh tyû leä treân chæ goàm voán ñieàu leä (thöïc teá) vaø quyõ döï tröõ boå sung voán ñieàu leä. Nay ñöôïc tính vaøo VTC bao haøm caû quyõ ñaàu tö phaùt trieån nghieäp vuï, lôïi nhuaän khoâng chia vaø nhieàu khoaûn khaùc (VTC boå sung) - Chuaån möïc 7 Caàn coù söï ñaùnh giaù moät caùch ñoäc laäp caùc chính saùch, quy trình vaø thuû tuïc cuûa NH, lieân quan ñeán caáp tín duïng vaø ñaàu tö cuõng nhö vieäc quaûn lyù thöôøng xuyeân caùc danh muïc tín duïng vaø ñaàu tö. - Chuaån möïc 8 Caùc NH caàn thieát phaûi ñeà ra vaø tuaân thuû ñaày ñuû caùc chính saùch ñaùnh giaù chaát löôïng nôï, döï phoøng ruûi ro thaát thoaùt tín duïng - Chuaån möïc 9: Haïn cheá xu höôùng taäp trung vaøo caùc khaùch haøng ñôn leû hoaëc nhoùm khaùch haøng coù quan heä vôùi nhau. Ngaân haøng caàn thieát laäp giôùi haïn an toaøn (baèng % voán töï coù cuûa TCTD) ñoái vôùi khaùch haøng ñôn leû vaø nhoùm khaùch haøng coù lieân quan. - Chuaån möïc 10: Nguyeân taéc “Trong taàm kieåm soaùt” Trang 29 Vieäc môû roäng tín duïng phaûi ñöôïc giaùm saùt moät caùch coù hieäu quaû, phaûi coù phöông phaùp kieåm soaùt vaø giaûm thieåu ruûi ro, ñaëc bieät kieåm soaùt caùc phaùt sinh töø vieäc cho vay caùc khaùch haøng coù moái quan heä vôùi nhau, caùc coâng ty lieân keát. - Chuaån möïc 11: Giaùm saùt vaø kieåm soaùt ruûi ro quoác gia vaø ruûi ro chuyeån ñoåi trong caùc hoaït ñoäng cho vay vaø ñaàu tö quoác teá, ñoàng thôøi duy trì döï tröõ phuø hôïp ñeå phoøng ngöøa ruûi ro. * Moät soá ñieåm môùi cô baûn trong Basel 2. Chuaån möïc Basel 2 veà cô baûn vaãn duøng CAMELS nhö Basel 1, nhöng ngoaøi yeáu toá veà ruûi ro tín duïng coøn theâm caùc yeáu toá veà ruûi ro thò tröôøng, ruûi ro hoaït ñoäng (hay coøn goïi laø ruûi ro taùc nghieäp). Ruûi ro thò tröôøng laø ruûi ro maát maùt do söï bieán ñoäng baát lôïi khoâng löôøng tröôùc cuûa giaù caû thò tröôøng gaây ra, ñoù coù theå laø ruûi ro laõi suaát, ruûi ro tyû giaù ngoaïi hoái, ruûi ro giaù caû coå phieáu...Coøn ruûi ro taùc nghieäp ñöôïc ñònh nghóa laø “ Ruûi ro maát voán tröïc tieáp hay giaùn tieáp do caùc qui trình noäi boä khoâng ñaày ñuû, do con ngöôøi vaø caùc heä thoáng hay do caùc söï kieän töø beân ngoaøi”. Trang 30 CHÖÔNG II THÖÏC TRAÏNG RUÛI RO TÍN DUÏNG CUÛA HEÄ THOÁNG NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI TREÂN ÑÒA BAØN TÆNH BAØ RÒA – VUÕNG TAØU 2.1 Khaùi quaùt ñieàu kieän kinh teá cuûa ñòa baøn hoaït ñoäng tín duïng 2.1.1 Sô löôïc tình hình kinh teá - xaõ hoäi tænh Baø ròa –Vuõng taøu Baø Ròa - Vuõng Taøu laø moät tænh thuoäc mieàn Ñoâng Nam Boä, phía ñoâng baéc giaùp tænh Bình Thuaän, phía baéc giaùp Ñoàng Nai, phía taây vaø taây baéc giaùp TP.HCM, phía ñoâng vaø nam giaùp bieån Ñoâng, dieän tích töï nhieân 2.047 km2, daân soá ñeán naêm 2005 gaàn moät trieäu ngöôøi. Naèm trong vuøng kinh teá troïng ñieåm phía nam neân tænh coù nhieàu lôïi theá quan troïng ñeå phaùt trieån kinh teá : vôùi 1 thaønh phoá, 7 huyeän thò, chieàu daøi bôø bieån 305,4 km trong ñoù coù khoaûng 156km coù theå söû duïng laøm baõi taém vaø treân 100.000km2 theàm luïc ñòa, nguoàn taøi nguyeân thuaän lôïi cho phaùt trieån coâng nghieäp vaø dòch vuï khai thaùc, cheá bieán saûn phaåm daàu, khí, ñieän, ñaïm, caûng bieån, vaän taûi bieån, du lòch vaø cheá bieán thuyû, haûi saûn, vaät lieäu xaây döïng… Trong giai ñoaïn 2001-2005 tænh BR-VT ñaõ coù nhöõng böôùc phaùt trieån kinh teá ñaït toác ñoä taêng tröôûng cao, chaát löôïng taêng tröôûng ñöôïc naâng leân : trong 5 naêm töø 2001 ñeán 2005 caùc chæ tieâu, muïc tieâu kinh teá treân ñòa baøn coù tính daàu khí vaø tröø daàu khí ñeàu taêng gaáp 1,5 ñeán 3 laàn. Cô caáu kinh teá chuyeån dòch theo höôùng coâng nghieäp-dòch vuï-noâng nghieäp. Saûn löôïng daàu khí khai thaùc ñaït 86,8 trieäu taán vöôït gaàn 1 trieäu taán so chæ tieâu keá hoaïch giao, ñoùng goùp 78% nguoàn thu ngaân saùch nhaø nöôùc treân ñòa baøn tænh. GDP bình quaân ñaàu ngöôøi naêm 2005 ñaït 5.932 USD. Trang 31 Neáu khoâng tính ngaønh daàu khí thì chæ tieâu kinh teá cuûa tænh coù GDP taêng 2,59 laàn, toác ñoä taêng bình quaân 20,96%/naêm. Tyû troïng GDP tröø daàu khí naêm 2000 chieám 34,9% naêm 2005 chieám 49,4%. GDP bình quaân ñaàu ngöôøi 2.087 USD/naêm. Giaù trò saûn xuaát coâng nghieäp taêng 3,32 laàn, toác ñoä taêng 27,11% (chæ tieâu 15,76%). Haàu heát caùc saûn phaåm coâng nghieäp chuû yeáu nhö khí, ñieän, phaân boùn, haûi saûn cheá bieán,… ñeáu coù toác ñoä taêng tröôûng cao. Ñaõ coù 110 döï aùn ñaàu tö vaøo 06 khu coâng nghieäp treân ñòa baøn vôùi toång voán treân 4 tyû USD, dieän tích ñaát cho thueâ khu coâng nghieäp ñaït 50%. Ñaõ coù 6 cuïm coâng nghieäp-tieåu thuû coâng nghieäp ñang trieån khai ñaàu tö haï taàng ñeå thu huùt caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû. Doanh thu caùc ngaønh du lòch taêng gaàn 2,1 laàn, toác ñoä taêng 16,4% (chæ tieâu 13,5%). Du lòch taêng 1,86 laàn, toác ñoä taêng 13,2% (chæ tieâu 10,9%) vôùi 18 khu du lòch ñang hoaït ñoäng, 73 khaùch saïn vôùi gaàn 3.000 phoøng, haøng naêm coù 4 ñeán 5 trieäu löôït khaùch du lòch ñeán tænh. Dòch vuï vaän taûi taêng 1,64 laàn, toác ñoä taêng 11%. Böu chính, vieãn thoâng phaùt trieån maïnh vôùi nhieàu loaïi hình ña daïng, toác ñoä taêng 21%. Heä thoáng ngaân haøng phaùt trieån veà maïng löôùi laãn quy moâ, toác ñoä huy ñoäng voán taêng bình quaân 19,3%, toång dö nôï taêng 20,3%. Toång kim ngaïch xuaát khaåu taêng 2,83 laàn, toác ñoä taêng 23,1% (chæ tieâu 16,6%) xuaát khaåu haûi saûn taêng 33,6%. Giaù trò saûn xuaát noâng nghieäp taêng 1,5 laàn, toác ñoä taêng 7,77% (chæ tieâu 4,82%). Nhieàu coâng trình thuûy lôïi vaø caáp nöôùc sinh hoaït noâng thoân ñöôïc ñaàu tö. Giaù trò saûn xuaát ngaønh laâm nghieäp taêng 1,2 laàn, toác ñoä taêng 3,9% (chæ tieâu 1,79%). Giaù trò saûn xuaát ngaønh thuûy saûn taêng 1,86 laàn, toác ñoä taêng 10,7% (chæ tieâu 8,5%). Saûn löôïng khai thaùc haûi saûn taêng 1,5 laàn, nuoâi troàng taêng 3 laàn, haûi saûn ñoâng laïnh xuaát khaåu taêng 4,6 laàn. Trang 32 Huy ñoäng voán ñaàu tö phaùt trieån treân ñòa baøn ñaït 55.294 tyû ñoàng taêng 3,3 laàn so vôùi giai ñoaïn 1996-2000. Caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc veà cô baûn ñöôïc saép xeáp laïi, coå phaàn hoùa, moät soá doanh nghieäp sau khi coå phaàn kinh doanh coù hieäu quaû hôn. Kinh teá taäp theå ñaõ ñöôïc tænh quan taâm chæ ñaïo vaø coù söï phaùt trieån caû veà soá löôïng vaø ñoåi môùi hoaït ñoäng. Kinh teá tö nhaân ñöôïc khuyeán khích phaùt trieån maïnh meõ, 5 naêm ñaõ coù 1.200 doanh nghieäp thaønh laäp môùi, trieån khai treân 800 döï aùn vôùi toång voán ñaàu tö khoaûng 24.000 tyû ñoàng. Ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi tieáp tuïc thu huùt ñöôïc nhieàu döï aùn coù quy moâ voán ñaàu tö lôùn, toång voán ñaàu tö laø 2,15 tyû USD. 2.1.2 Ñaëc ñieåm hoaït ñoäng heä thoáng Ngaân haøng treân ñòa baøn Tænh Baø ròa –Vuõng taøu giai ñoaïn 2001-2005 Heä thoáng NHTM treân ñòa baøn ña daïng vaø coù ñaëc ñieåm chung laø taát caû ñeàu laø caáp chi nhaùnh. Caùc loaïi hình NHTM phaân theo hình thöùc sôû höõu vaø caáp chi nhaùnh nhö sau: * Loaïi hình Ngaân haøng Thöông maïi nhaø nöôùc - Chi nhaùnh NH Coâng Thöông (Incombank) : Coù 1 chi nhaùnh caáp I, 1 chi nhaùnh caáp II, 3 phoøng giao dòch. - Chi nhaùnh NH Ngoaïi Thöông (Vietcombank) : Coù 1 chi nhaùnh caáp I vaø 3 phoøng giao dòch. - Chi nhaùnh NH Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån noâng thoân (Agribank) : Coù 1 chi nhaùnh caáp I, 7 chi nhaùnh caáp II, 4 chi nhaùnh caáp III, 6 phoøng giao dòch. - Chi nhaùnh NH Ñaàu tö vaø Phaùt trieån (BIDV) : Coù 1 chi nhaùnh caáp I, 2 chi nhaùnh caáp II, 4 phoøng giao dòch. - Chi nhaùnh NH Phaùt trieån Nhaø Ñoàng baèng Soâng Cöûu Long : coù 1 Chi nhaùnh Ngaân haøng caáp I, 1 chi nhaùnh caáp II. Trang 33 * Loaïi hình Ngaân haøng Thöông Maïi Coå phaàn Loaïi hình Ngaân haøng Thöông maïi coå phaàn, treân ñòa baøn coù caùc chi nhaùnh Caáp I nhö sau : - Chi nhaùnh NHTM Coå phaàn Haøng Haûi - Chi nhaùnh NHTM Coå phaàn Kyõ Thöông baét ñaàu hoaït ñoäng töø quí II/2005 - Chi nhaùnh NHTM Coå phaàn AÙ Chaâu baét ñaàu hoaït ñoäng töø quí II/2005 Ngoaøi caùc Chi nhaùnh NHTM (sau ñaây seõ goïi taét laø NHTM) neâu treân coøn coù caùc loaïi hình TCTD khaùc bao goàm 01 chi nhaùnh cuûa Coâng ty taøi chính daàu khí vaø hai Quyõ tín duïng nhaân daân. Tröôùc naêm 2005 coù chi nhaùnh NH nöôùc ngoaøi (Overseas Chinese Banking Corporation–OCBC) hoaït ñoäng treân ñòa baøn nhöng ñaõ chaám döùt hoaït ñoäng vaøo thaùng 12/2004. Caùc NHTM treân ñòa baøn ñang hoaït ñoäng vôùi moâ hình toå chöùc theo quyeát ñònh soá 90 /2001/QÑ ngaøy 07/2/2001 cuûa Thoáng ñoác NHNH veà vieäc “..môû, chaám döùt hoaït ñoäng cuûa chi nhaùnh… cuûa NHTM ”, qui ñònh chi nhaùnh caáp III tröïc thuoäc chi nhaùnh caáp II, chi nhaùnh caáp II tröïc thuoäc chi nhaùnh caáp I, chi nhaùnh caáp I tröïc thuoäc truï sôû chính cuûa NHTM. Phoøng giao dòch coù theå tröïc thuoäc chi nhaùnh caáp I hoaëc caáp II. Quyeàn phaùn quyeát tín duïng vaø caùc quyeàn haïn khaùc cuûa caùc chi nhaùnh giaûm daàn töø caáp I ñeán caáp III. Moãi caáp chi nhaùnh laø ñaïi dieän theo uûy quyeàn cuûa NHTM vaø laø chuû theå kyù keát hôïp ñoàng tín duïng vôùi ngöôøi vay. Moâ hình naøy sau nhieàu naêm hoaït ñoäng ñaõ boäc loä caùc nhöôïc ñieåm cô baûn laø phaân taùn söï quaûn lyù tín duïng khoù giaùm saùt tín duïng moät caùch taäp trung, ñoàng thôøi vôùi nhöõng moùn vay lôùn hoà sô thaåm ñònh phaûi qua nhieàu caáp, maát nhieàu thôøi gian thaåm ñònh nhöng hieäu quaû khoâng cao. Ngaøy 16/6/2005 Thoáng ñoác NHNN ñaõ ban haønh quyeát ñònh soá 888/2005/QÑ-NHNN qui ñònh veà vieäc “..môû, thaønh laäp, chaám döùt hoaït ñoäng sôû giao dòch, chi nhaùnh.. cuûa NHTM ”. QÑ 888 qui ñònh NHTM caên cöù voán ñieàu leä Trang 34 vaø moät soá ñieàu kieän veà quaûn trò ñieàu haønh ñeå môû caùc chi nhaùnh. Caùc chi nhaùnh neáu ñuû ñieàu kieän toàn taïi, tröïc thuoäc thaúng trung taâm ñieàu haønh cuûa NHTM, neáu khoâng ñuû ñieàu kieän ._.uy ñònh trong Luaät caùc TCTD, taùch cho vay chính saùch khoûi hoaït ñoäng cuûa caùc ngaân haøng naøy. - Caùc NHTM caàn phaûi : Giaûm chi phí nghieäp vuï; Taêng cöôøng ñaøo taïo vaø söû duïng caùn boä naêng löïc; Naâng cao hôn nöõa quyeàn töï chuû taøi chính; Xaây döïng vaø hoaøn thieän chieán löôïc kinh doanh; Xaây döïng ñònh cheá vaø quy trình nghieäp vuï veà quaûn trò ruûi ro; Xaây döïng quy trình quaûn lyù tín duïng hieän ñaïi; Öu tieân naâng caáp heä thoáng thoâng tin quaûn lyù vaø ñieàu haønh; Xaây döïng heä thoáng keá toaùn theo chuaån möïc quoác teá... Trang 63 3.1.2.2 Ñònh höôùng phaùt trieån heä thoáng NHTM tænh BR-VT Caên cöù vaøo ñònh höôùng cuûa tænh vaø muïc tieâu cuûa ngaønh NH, chieán löôïc phaùt trieån heä thoáng NHTM treân ñòa baøn nhö sau : Tieáp tuïc cuûng coá, hoaøn thieän veà cô caáu toå chöùc cuûa caùc hoaït ñoäng NH treân ñòa baøn, nhaèm taïo ra moät maïng löôùi NH ña daïng, phong phuù taïo ñieàu kieän thuaän lôïi, deã daøng cho vieäc cung öùng voán tín duïng vaø caùc dòch vuï NH cho caùc thaønh phaàn kinh teá. Phaùt trieån vaø ña daïng hoaù caùc saûn phaåm, dòch vuï ngaân haøng nhaát laø huy ñoäng voán nhaèm cung öùng ñaày ñuû voán cho taêng tröôûng tín duïng trong thôøi kyø ñaåy maïnh coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoùa. Chaán chænh caùc hoaït ñoäng NH treân ñòa baøn ñaûm baûo an toaøn, hieäu quaû vöõng chaéc döïa treân cô sôû coâng ngheä vaø trình ñoä tieân tieán, aùp duïng thoâng leä, chuaån möïc quoác teá nhaèm thöïc hieän coù hieäu quaû chuû tröông, chính saùch cuûa nhaø nöôùc vaø cuûa ngaønh, taäp trung vaøo caùc muïc tieâu vaø chöông trình phaùt trieån kinh teá cuûa ñòa phöông. * Caùc chæ tieâu chuû yeáu cuûa heä thoáng Ngaân haøng Tænh BR-VT ñeán 2010. - Toác ñoä taêng nguoàn voán huy ñoäng taïi choã bình quaân haøng naêm laø 25%. Ñaûm baûo voán huy ñoäng taïi choã ñaùp öùng nhu caàu taêng tröôûng tín duïng treân ñòa baøn. - Toång Dö nôï cho vay ñoái vôùi neàn kinh teá taêng bình quaân haøng naêm 17%. - Tyû leä Nôï xaáu (theo QÑ 493) chieám trong Toång dö nôï bình quaân haøng naêm khoâng quaù 3% (Khoâng tính Nôï khoanh, Nôï chôø xöû lyù vaø Nôï lieân quan ñeán vuï aùn). -Naâng tyû leä doanh thu töø dòch vuï Ngaân haøng vaø töø caùc hoaït ñoäng khaùc ngoaøi hoaït ñoäng Tín duïng haøng naêm töø 10% naêm 2005 leân 30% vaøo naêm 2010. Trang 64 3.2. Giaûi phaùp haïn cheá ruûi ro vaø naâng cao chaát löôïng tín duïng 3.2.1 Hoaøn thieän heä thoáng vaên baûn phaùp luaät, caùc qui ñònh coù lieân quan ñeán hoaït ñoäng NH. Hoaøn thieän heä thoáng vaên baûn phaùp luaät laø moät nhieäm vuï caáp baùch ñeå thöïc hieän coâng cuoäc ñoåi môùi hoaït ñoäng NH. Caùc vaên baûn phaùp luaät coù lieân quan ñeán hoaït ñoäng ngaân haøng caàn phaûi ñöôïc ban haønh moät caùch ñoàng boä, ñaày ñuû, höôùng daãn cuï theå ñeå phaùp luaät thöïc söï ñi vaøo thöïc tieãn hoaït ñoäng ngaân haøng. Ngaân haøng Nhaø nöôùc caàn khaån tröông xaây döïng vaø ban haønh quy ñònh veà heä thoáng caûnh baùo sôùm ruûi ro ñoái vôùi töøng toå chöùc tín duïng vaø toaøn boä heä thoáng ngaân haøng nhaèm kòp thôøi phaùt hieän vaø xöû lyù caùc tröôøng hôïp coù nguy cô maát khaû naêng thanh toaùn, ñaûm baûo an toaøn heä thoáng. Ñoàng thôøi, hoaøn thaønh ñeà aùn toång theå veà thanh tra, giaùm saùt ruûi ro vaø an toaøn cuûa heä thoáng tín duïng, phuø hôïp vôùi chuaån möïc quoác teá vaø ñieàu kieän hoaït ñoäng cuûa heä thoáng ngaân haøng Vieät Nam. Ngaân haøng Nhaø nöôùc caàn sôùm ban haønh quy ñònh veà yeâu caàu toái thieåu ñoái vôùi heä thoáng quaûn trò ruûi ro noäi boä cuûa caùc toå chöùc tín duïng vaø quy ñònh veà xeáp haïng caùc toå chöùc tín duïng theo tieâu chuaån CAMEL. 3.2.2 Ñoåi môùi vaø naâng cao hieäu löïc quaûn lyù vó moâ treân ñòa baøn 3.2.2.1 Ñoái vôùi chính quyeàn ñòa phöông tænh BR- VT UBND tænh treân cô sôû phaùt trieån kinh teá caàn thöïc hieän caùc vaán ñeà sau: * Caùc qui hoaïch ngaønh, vuøng kinh teá caàn oån ñònh vaø nhanh choùng coâng khai treân caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng, taïo ñieàu kieän cho caùc NHTM tieáp caän ñeå cung öùng voán tín duïng kòp thôøi ñuùng ñònh höôùng. * Trong vieäc xöû lyù nôï toàn ñoïng, ñaëc bieät laø nôï cho vay khaéc phuïc haäu quaû côn baûo soá 5 naêm 1997, nôï cho vay chöông trình ñaùnh baét xa bôø … Raát caàn söï chæ Trang 65 ñaïo cuûa UBND tænh ñoái vôùi caùc ngaønh, caùc caáp phoái keát hôïp vôùi NH cho vay ñeå xöû lyù, phaùt maïi taøi saûn thu hoài nôï. * Saép xeáp laïi doanh nghieäp nhaø nöôùc theo ñònh höôùng cuûa chính phuû, kieân quyeát thanh lyù, baùn , giaûi theå caùc doanh nghieäp laøm aên thua loã, nhanh choùng coå phaàn hoùa caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc theo ñuùng tieán ñoä chung. * UBND tænh caàn chæ ñaïo UBND caùc huyeän, thò, thaønh phoá ñaëc bieät laø UBND caùc xaõ, phöôøng naâng cao hôn nöõa traùch nhieäm trong vieäc xaùc nhaän hoà sô vay voán NH. Trong ñoù löu yù coâng taùc chöùng thöïc caùc hôïp ñoàng theá chaáp quyeàn söû duïng ñaát vaø taøi saûn gaén lieàn vôùi ñaát ñoái vôùi khaùch haøng vay voán laø hoä caù nhaân, gia ñình. 3.2.2.2 Ñoái vôùi chi nhaùnh NHNN tænh BR-VT Chi nhaùnh NHNN tænh BR-VT caàn thöïc hieän toát hai chöùc naêng cô baûn : *Thöù nhaát: Tham möu ñeà xuaát vôùi chính quyeàn ñòa phöông veà ñònh höôùng phaùt trieån kinh teá, tín duïng treân ñòa baøn, chuû ñoäng phoái hôïp, thoâng tin cho caùc chi nhaùnh ngaân haøng thöông maïi nhaø nöôùc treân ñòa baøn trong vieäc xaây döïng vaø thöïc hieän caùc phöông aùn saép xeáp laïi doanh nghieäp nhaø nöôùc coù vay voán ngaân haøng, phuø hôïp vôùi chuû tröông cuûa Nghò quyeát Hoäi nghò laàn thöù chín Ban chaáp haønh trung öông Ñaûng khoaù IX vaø phaùp luaät veà doanh nghieäp nhaø nöôùc. *Thöù hai: Thöïc hieän toát vai troø giaùm saùt an toaøn vaø caûnh baùo ruûi ro cho caùc NHTM treân ñòa baøn. Thöôøng xuyeân theo doõi, kieåm tra, giaùm saùt tình hình thöïc hieän quy ñònh cuûa phaùp luaät veà cho vay, baûo laõnh, cho thueâ taøi chính, chieát khaáu, bao thanh toaùn, baûo ñaûm tieàn vay vaø caùc hình thöùc caáp tín duïng khaùc chuû ñoäng phoái hôïp vôùi caùc toå chöùc tín duïng treân ñòa baøn xöû lyù kòp thôøi caùc vi phaïm, ngaên chaën söï caïnh tranh khoâng laønh maïnh giöõa caùc toå chöùc tín duïng. Trang 66 Caàn xaùc ñònh vieäc cuûng coá vaø naâng cao hieäu löïc cuûa hoaït ñoäng giaùm saùt vaø caûnh baùo ruûi ro cuûa Chi nhaùnh NHNN tænh BR-VT laø moät yeâu caàu caáp thieát nhaèm naâng cao naêng löïc quaûn lyù vaø ñaûm baûo an toaøn cho heä thoáng NHTM treân ñòa baøn. Treân cô sôû taêng cöôøng hoaït ñoäng thanh tra taïi choã vaø hoaït ñoäng giaùm saùt töø xa ñoái vôùi caùc NHTM seõ taïo böôùc chuyeån caên baûn trong vieäc xöû lyù nhöõng toàn taïi hieän coù. 3.2.3 Giaûi phaùp nghieäp vuï cuûa caùc NHTM treân ñòa baøn 3.2.3.1 Thöïc hieän toát coâng taùc caân ñoái nguoàn voán. Caân ñoái ñöôïc nguoàn voán seõ haïn cheá khaû naêng thöøa vaø thieáu voán khaû duïng moät caùch giaû taïo gaây aûnh höôûng baát lôïi ñoái nhöõng NHTM coù naêng löïc taøi chính yeáu keùm, giuùp cho DN tieáp caän voán NH thuaän lôïi hôn (trong ñieàu kieän chi phí söû duïng voán vay khaù cao so vôùi tyû suaát lôïi nhuaän bình quaân cuûa DN hieän nay) . Ñieàu naøy seõ aûnh höôûng ñeán vieäc môû roäng tín duïng cuõng nhö chaát löôïng tín duïng. Caùc giaûi phaùp cuï theå nhö sau : - NHTM caàn tính toaùn cuï theå caân ñoái tín duïng vöøa ñaûm baûo nguoàn voán cho vay vöøa ñaûm baûo kinh doanh coù laõi vaø an toaøn, thoâng qua vieäc tìm nguoàn voán treân thò tröôøng lieân NH. - Toå chöùc toát coâng taùc ñieàu hoøa voán trong noäi boä heä thoáng NHTM ñeå ñaûm baûo nguoàn voán khoâng bò öù ñoïng, ñaùp öùng muïc tieâu taêng tröôûng tín duïng ñaõ ñeà ra. 3.2.3.2 Hoaøn thieän coâng taùc quaûn trò ruûi ro laõi suaát taïo ñieàu kieän naâng cao chaát löôïng tín duïng vaø môû roäng tín duïng. * NHTM caàn traùnh tình traïng caïnh tranh laõi suaát thieáu laønh maïnh, taêng laõi suaát huy ñoäng gaây söùc eùp ñoái vôùi laõi suaát cho vay. Caàn öùng duïng caùc kyõ thuaät quaûn trò ruûi ro laõi suaát, taùi caáu truùc laïi taøi saûn vaø nguoàn voán nhaïy caûm ñoái vôùi laõi suaát thoâng qua taùi chieát khaáu NHNN, giao dòch treân thò tröôøng tieàn teä, thò tröôøng môû … Trang 67 * NHTM caàn kieåm soaùt cheânh leäch laõi suaát bình quaân giöõa ñaàu vaøo, ñaàu ra. Trong ñieàu kieän caïnh tranh gay gaét vaø cheânh leäch laõi suaát coù xu höôùng ngaøy caøng giaûm caàn thaän troïng ñònh giaù laõi suaát cho vay, ñaûm baûo buø ñaép chi phí traû laõi tieàn gôûi, caùc chi phí khaùc trong hoaït ñoäng cuûa NH, nhöng ñoàng thôøi phaûi taïo ñieàu kieän cho DN coù theå tieáp caän ñöôïc voán cuûa NHTM, taïo ñoäng löïc thuùc ñaåy neàn kinh teá phaùt trieån laønh maïnh. Vì vaäy, laõi suaát cho vay caàn phaûi ña daïng töông öùng vôùi nhieàu loaïi hình tín duïng, vôùi nhieàu loaïi khaùch haøng ñoàng thôøi keát hôïp vôùi nhöõng tieâu thöùc, ngaønh ngheà, theo tyû suaát lôïi nhuaän cuûa khaùch haøng… ñeå khaùch haøng deã daøng löïa choïn. 3.2.3.3 Xaây döïng chieán löôïc vaø trieån khai moät caùch coù heä thoáng vieäc quaûn lyù ruûi ro. NHTM caàn xaây döïng chieán löôïc phoøng ngöøa, haïn cheá ruûi ro vaø naâng cao chaát löôïng tín duïng moät caùch toång theå cho toaøn boä hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng. Caàn thieát hình thaønh moät heä thoáng toå chöùc thöïc hieän phoøng ngöøa vaø haïn cheá ruûi ro. * Chieán löôïc naøy caàn phaûi phuø hôïp vôùi chieán löôïc kinh doanh cuûa ngaân haøng trong töøng thôøi kyø vaø coù theå ñöôïc ñieàu chænh moät caùch linh hoaït tuyø theo dieãn bieán thò tröôøng tín duïng. Chieán löôïc phoøng ngöøa haïn cheá ruûi ro phaûi ñaët bieät chuù troïng ñeán vieäc ña daïng hoaù danh muïc tín duïng treân cô sôû phaân boå hôïp lyù caùc nguoàn voán cuõng nhö chi phí quaûn lyù trong hoaït ñoäng tín duïng. * Caàn coù boä phaän chuyeân traùch ñaûm nhieäm vieäc thöïc hieän trieån khai chieán löôïc taïi caáp ñieàu haønh, boä phaän naøy caàn coù söï ñoäc laäp vôùi boä phaän tröïc tieáp taùc nghieäp tín duïng. Boä phaän quaûn lyù ruûi ro seõ cuï theå hoaù caùc muïc tieâu vaø caùch thöïc hieän caùc muïc tieâu ñöôïc ñeà ra trong chieán löôïc quaûn lyù ruûi ro. Thoâng qua heä thoáng caùc giaûi phaùp kyõ thuaät trong quy trình ra quyeát ñònh tín duïng, boä phaän Trang 68 chuyeân traùch phaân tích, ñaùnh giaù vaø ñieàu chænh haïn möùc hoaït ñoäng cuûa caùn boä tham gia vaøo vieäc ra quyeát ñònh tín duïng, hình thaønh heä thoáng caùc tieâu chí ñaùnh giaù ruûi ro tín duïng ñaëc thuø cuûa ngaân haøng... 3.2.3.4. Naâng cao kyõ thuaät quaûn trò ruûi ro tín duïng. * Hieän nay, chuùng ta chöa coù toå chöùc xeáp haïng tín nhieäm khaùch haøng vay voán, baûn thaân caùc NHTM phaûi ñaûm nhaän coâng vieäc naøy. Do ñoù NHTM caàn thaáy raèng coâng taùc ñaùnh giaù xeáp haïng caøng chính xaùc thì chaát löôïng thaåm ñònh tín duïng caøng cao, cho pheùp NH coù theå saøn loïc, löïa choïn khaùch haøng ñeå cho vay. * Caûi tieán quy trình tín duïng ñaûm baûo tính chaët cheõ nhöng goïn nheï, nhaèm giaûm bôùt caùc thuû tuïc giaáy tôø khoâng caàn thieát, giaûm thôøi gian vaø chi phí trong vieäc laøm thuû tuïc vay (giaûm thôøi gian giao dòch cho khaùch haøng coøn taïo ñieàu kieän cho khaùch haøng naém baét ñöôïc cô hoäi kinh doanh). * Naâng cao chaát löôïng thoâng tin: caàn phaûi coù phöông phaùp, phöông tieän, con ngöôøi ñuû khaû naêng naém baét, phaân tích vaø söû duïng thoâng tin ñeå löïa choïn khaùch haøng, thaåm ñònh döï aùn, phöông aùn vay voán. Keát hôïp söû duïng hieäu quaû thoâng tin phoøng ngöøa ruûi ro cuûa noäi boä caùc NHTM vôùi thoâng tin phoøng ngöøa ruûi ro cuûa NHNN ñeå thaåm ñònh tín duïng. * AÙp duïng phöông phaùp ñònh löôïng ruûi ro baèng coâng ngheä xöû lyù thoâng tin hieän ñaïi vaøo hoaït ñoäng phaân tích vaø ñaùnh giaù tín duïng. Treân cô sôû hoaït ñoäng thoâng tin khaùch haøng maø ngaân haøng thu thaäp vaø löu tröõ, baèng coâng ngheä xöû lyù thoâng tin hieän ñaïi caùc NHTM neân trieån khai phöông phaùp ñaùnh giaù vaø phaân tích thoâng qua vieäc söû duïng caùc moâ hình ñònh löôïng (Moâ hình tuyeán tính hoaëc moâ hình xaùc suaát coù ñieàu chænh cho phuø hôïp vôùi thoâng tin thu thaäp ñöôïc vaø thöïc traïng cuûa ngaân haøng), khaû naêng ruûi ro seõ ñöôïc löôïng hoùa moät caùch hôïp lyù, phaûn aùnh roõ raøng hôn möùc ñoä ruûi ro cuûa caùc khoaûn cho vay döï Trang 69 kieán, taïo cô sôû ñeå caùc ngaân haøng coù nhöõng bieän phaùp phoøng ngöøa vaø haïn cheá ruûi ro, ngay töø khi kyù keát hôïp ñoàng tín duïng. Caùc coâng cuï phaân tích ñònh löôïng thoâng qua caùc phöông phaùp öôùc löôïng vaø moâ phoûng cuõng caàn ñöôïc ñaåy maïnh aùp duïng. Ñaây cuõng laø cô sôû quan troïng vaø laø coâng cuï hoã trôï ñaéc löïc ñeå ngaân haøng tieáp tuïc theo doõi khoaûn cho vay sau khi cung caáp tín duïng, phaân loaïi theo möùc ruûi ro vaø coù caùc bieän phaùp trích laäp döï phoøng phuø hôïp. 3.2.3.5 Chaáp haønh ñaày ñuû caùc quy ñònh veà baûo ñaûm tieàn vay - Thöù nhaát : NHTM phaûi chaáp haønh ñaày ñuû, nghieâm chænh nhöõng quy ñònh cuûa phaùp luaät veà baûo ñaûm tieàn vay, loaïi boû ngay töø ñaàu nhöõng taøi saûn ñaûm baûo khoâng thoûa maõn caùc ñieàu kieän theo quy ñònh hieän haønh. - Thöù hai : NHTM caàn khaéc phuïc quan ñieåm coi troïng quaù möùc taøi saûn ñaûm baûo, maø caàn quan taâm ñuùng möùc ñeán phöông aùn, döï aùn vay voán. Caàn coù nhaän thöùc ñaày ñuû veà nhöõng bieän phaùp baûo ñaûm thöïc hieän hôïp ñoàng tín duïng baèng taøi saûn, thöïc chaát chæ laø moät bieän phaùp döï phoøng trong tröôøng hôïp khaùch haøng vay khoâng thöïc hieän nghóa vuï traû nôï do döï aùn vay voán keùm hieäu quaû naèm ngoaøi khaû naêng döï ñoaùn cuûa NH vaø khaùch haøng. - Thöù ba : Thaønh laäp boä phaän ñònh giaù taøi saûn ôû moãi NHTM, boä phaän naøy ñoäc laäp vôùi boä phaän xeùt duyeät cho vay. Caùn boä chuyeân traùch boä phaän ñònh giaù taøi saûn baûo ñaûm phaûi coù chuyeân moân nghieäp vuï gioûi, naém baét ñöôïc giaù caû thò tröôøng vaø chòu traùch nhieäm veà keát quaû ñònh giaù. - Thöù tö : Khi thieát laäp caùc bieän phaùp baûo ñaûm, NHTM caàn phaûi xaùc ñònh roõ caùc quyeàn vaø vieäc chuyeån giao caùc quyeàn veà taøi saûn baûo ñaûm , giuùp cho NHTM deã daøng xöû lyù taøi saûn sau naøy neáu khaùch haøng khoâng coøn khaû naêng traû nôï. Trang 70 - Thöù naêm : Taêng cöôøng giaùm saùt cuï theå caùc taøi saûn baûo ñaûm trong thôøi gian khaùch haøng vay nôï. NHTM caàn phaûi naém chaéc moïi dieãn bieán veà hoaït ñoäng kinh doanh cuûa ngöôøi vay cuõng nhö veà traïng thaùi cuûa caùc taøi saûn baûo ñaûm nôï vay, ñeå baát cöù trong tröôøng hôïp naøo, NHTM cuõng laø ngöôøi chuû ñoäng ñöa ra nhöõng bieän phaùp öùng xöû thích hôïp. 3.2.3.6 Ña daïng hoùa nghieäp vuï Ngaân haøng * Vôùi moâ hình toå chöùc theo qui ñònh môùi cuûa caáp chi nhaùnh (theo QÑ 888) caùc NHTM coù ñieàu kieän toå chöùc maïng löôùi NH baùn leû treân ñòa baøn. Khi trieån khai moâ hình naøy seõ goùp phaàn taêng tröôûng tín duïng do khaùch haøng quan heä vay voán vôùi NH theo nguyeân taéc moät cöûa, ñoàng thôøi vieäc giaùm saùt vaø quaûn lyù tín duïng seõ taäp trung hôn, coù ñieàu kieän ñeå thöïc hieän caùc bieän phaùp quaûn trò ruûi ro toaøn ngaønh. * Caùc NHTM nhanh choùng ña daïng hoùa caùc saûn phaåm cho vay, neân nghieân cöùu môû roäng cho vay theo haïn möùc tín duïng, cho vay thaáu chi ñoái vôùi khaùch haøng coù nhu caàu vay thöôøng xuyeân vaø coù uy tín trong thanh toaùn. Môû roäng cho vay chieát khaáu thöông phieáu vaø caùc giaáy tôø coù giaù khaùc. Ñaåy maïnh hình thöùc cho vay ñoàng taøi trôï, cho thueâ taøi chính, … ñeå taïo ñieàu kieän taêng tyû troïng cho vay trung, daøi haïn höôùng vaøo nhöõng döï aùn, ngaønh ngheà quan troïng coù taùc duïng chuyeån dòch cô caáu kinh teá. * Thöïc hieän caùc nghieäp vuï môùi nhö +Nghieäp vuï Hôïp ñoàng hoaùn ñoåi laõi suaát ñeå giaûm thaáp ruûi ro laõi suaát. +Caùc nghieäp vuï phaùi sinh nhö giao dòch kyø haïn (Forward), giao dòch quyeàn choïn (Options), giao dòch hoaùn ñoåi (Swap) nhaèm giaûm thaáp ruûi ro hoái ñoaùi. +Nghieäp vuï Factoring “ Factoring laø moät söï daøn xeáp taøi chính, qua ñoù moät coâng ty taøi chính chuyeân nghieäp (coâng ty mua nôï – factor) mua laïi caùc khoaûn nôï cuûa moät doanh nghieäp vôùi soá tieàn ít hôn giaù trò cuûa khoaûn nôï ñoù. Lôïi mhuaän phaùt Trang 71 sinh töø söï cheânh leäch giöõa tieàn thu ñöôïc cuûa soá nôï ñaõ mua vaø giaù mua thöïc teá cuûa moùn nôï ñoù. Lôïi ích cuûa doanh nghieäp baùn nôï laø nhaän ñöôïc tieàn ngay thay vì phaûi chôø ñeán luùc con nôï traû nôï vaø hôn nöõa laø traùnh ñöôïc nhöõng phieàn toaùi vaø caùc chi phí trong vieäc theo ñuoåi caùc con nôï chaäm traû.” 3.2.3.7 Chuù troïng coâng taùc quaûn trò nhaân söï tín duïng Vieäc quaûn lyù thieáu chaët cheõ cuûa ngaân haøng vaø söï yeáu keùm cuûa caùn boä tín duïng trong thôøi gian qua ñaõ laøm gia taêng caùc khoaûn nôï khoù ñoøi cuûa caùc ngaân haøng ñoái vôùi hoaït ñoäng tín duïng. Vì vaäy ñeå naâng cao chaát löôïng tín duïng NHTM caàn phaûi: - Thöù nhaát: Chuù troïng coâng taùc tuyeån choïn caùn boä tín duïng coù phaåm chaát ñaïo ñöùc toát vaø trình ñoä nghieäp vuï cao. Ñaây laø tieâu chuaån löïa choïn ngöôøi taøi-ñöùc ñeå quaûn lyù taøi saûn cuûa ngaân haøng. Beân caïnh ñoù caàn phaûi taïo ra ñöôïc moät cô cheá kieåm tra, giaùm saùt chaët cheõ, qui ñònh cheá ñoä thöôûng phaït nghieâm minh, moãi caùn boä tín duïng neáu sai phaïm seõ chòu traùch nhieäm cuï theå. - Thöù hai: Thöôøng xuyeân ñaøo taïo vaø ñaøo taïo laïi nhaân vieân ñeå naâng cao trình ñoä chuyeân moân, trình ñoä thaåm ñònh, ñaùnh giaù caùc döï aùn vay voán cuûa khaùch haøng vaø kieán thöùc phaùp luaät, kieán thöùc veà kinh teá thò tröôøng v.v… baûo ñaûm moãi ngöôøi, ngoaøi vieäc thöïc hieän toát caùc nhieäm vuï chuyeân moân, coøn phaûi coù khaû naêng thöïc hieän vai troø tö vaán, giuùp ñôõ khaùch haøng trong vieäc thöïc hieän caùc döï aùn, phöông aùn saûn xuaát kinh doanh. Khi boá trí caùn boä neân coù söï boå sung, xen keõ nhöõng nhaân vieân coù nhieàu kinh nghieäm vôùi nhöõng nhaân vieân tín duïng môùi ñöôïc ñaøo taïo. 3.2.3.8 Hoaøn thieän heä thoáng kieåm tra-kieåm toaùn noäi boä Vôùi maïng löôùi ngaøy caøng môû roäng cuûa caùc ngaân haøng, vieäc naém chính xaùc tình hình taøi chính vaø tín duïng cuûa caùc chi nhaùnh coù vai troø quan troïng trong hoaït ñoäng phoøng ngöøa vaø haïn cheá ruûi ro. Do ñoù, caàn thieát phaûi naâng cao naêng löïc vaø Trang 72 kieän toaøn heä thoáng kieåm tra, kieåm toaùn noäi boä, ñoàng thôøi aùp duïng phoái hôïp kieåm toaùn ñoäc laäp vôùi kieåm soaùt noäi boä. Veà cô baûn coù hai phöông phaùp chính laø kieåm tra tröïc tieáp vaø giaùm saùt giaùn tieáp. Hai phöông phaùp naøy coù quan heä moät caùch höõu cô vôùi nhau thoâng qua caùc ñoái töôïng thöïc hieän. Do maïng löôùi NHTM khaù roäng lôùn, hoaït ñoäng kieåm tra tröïc tieáp khoù coù theå bao quaùt heát ñöôïc caùc yeâu caàu ñeà ra. Vì vaäy, vieäc söû duïng phöông phaùp kieåm tra tröïc tieáp neân gaén vôùi hoaït ñoäng cuûa caùc toå chöùc kieåm toaùn ñoäc laäp coù chuyeân moân saâu. Vôùi nhöõng keát quaû kieåm tra tröïc tieáp döïa treân neàn taûng tuaân thuû caùc chuaån möïc kieåm toaùn, phöông phaùp ñaùnh giaù giaùn tieáp thoâng qua phaân tích heä thoáng caùc chæ tieâu hoaït ñoäâng cuûa caùc chi nhaùnh seõ trôû neân chính xaùc vaø tin caäy hôn, qua ñoù taïo neân moät keânh giaùm saùt höõu hieäu hoaït ñoäng cuûa toaøn boä heä thoáng trong moät ngaân haøng. Kieåm toaùn ñoäc laäp neáu phaùt huy ñuùng chöùc naêng cuûa noù seõ goùp phaàn quan troïng ñeå caùc NHTM phaùt hieän ra caùc ruûi ro trong hoaït ñoäng taïi caùc chi nhaùnh. Phoái hôïp kieåm soaùt beân trong vôùi kieåm toaùn töø beân ngoaøi seõ laøm haïn cheá vieäc che daáu nhöõng ruûi ro tín duïng. 3.2.3.9. AÙp duïng vieäc phaân loaïi nôï, trích laäp vaø söû duïng döï phoøng xöû lyù ruûi ro tín duïng theo caùc chuaån möïc quoác teá. Ñeå ñaûm baûo taêng tröôûng tín duïng an toaøn, hieäu quaû vaø beàn vöõng, goùp phaàn taêng tröôûng kinh teá, phuø hôïp vôùi thoâng leä quoác teá, ñaùp öùng yeâu caàu cuûa Uyû ban Basel (Basel II) veà quaûn trò ruûi ro trong hoaït ñoäng Ngaân haøng, Ñeán thaùng 5 naêm 2005 NHNN Vieät Nam ñaõ ban haønh caùc vaên baûn quan troïng veà cô cheá tín duïng - Quyeát ñònh 127 /2005/NHNN-QÑ ngaøy 3/2/2005 ( goïi taét laø QÑ 127 ): Söûa ñoåi, boå sung moät soá ñieàu Quyeát ñònh 1627/2001/QÑ-NHNN ngaøy 31/12/2001. - Coâng vaên 251/2005/NHNN-CV ngaøy 28/3/2005:V/v thi haønh quyeát ñònh 127. Trang 73 - Quyeát ñònh 457/2005/NHNN-QÑ ngaøy 19/4/2005 : Quy ñònh veà tyû leä an toaøn trong hoaït ñoäng cuûa TCTD. - Chæ thò 02/2005/NHNN–CT ngaøy 20/04/2005: Veà naâng cao chaát löôïng TD. - Quyeát ñònh 493 /2005/NHNN-QÑ ngaøy 22/4/2005 ( goïi taét laø QÑ 493 ) thay theá QÑ 488/200/QÑ-NHNN5 ngaøy 27/11/2000 : Quy ñònh phaân loaïi nôï, trích laäp vaø söû duïng döï phoøng ruûi ro ñeå xöû lyù ruûi ro tín duïng. - Quyeát ñònh 783/2005/NHNN-QÑ ngaøy 31/5/2005 cuûa Thoáng ñoác NHNN söûa ñoåi boå sung Quy cheá cho vay cuûa NHTM ñoái vôùi khaùch haøng. Caùc noäi dung ñöôïc söûa ñoåi quy ñònh theo höôùng trao nhieàu quyeàn phaùn quyeát, hoaëc taïo cô sôû Phaùp lyù cho TCTD chuû ñoäng thöïc hieän theo ñaëc thuø kinh doanh. Caùc ñieåm môùi cô baûn trong vieäc ñaùnh giaù chaát löôïng tín duïng vaø trích laäp döï phoøng ruûi ro : * Veà chuyeån nôï quaù haïn vaø cô caáu laïi thôøi haïn traû nôï : Ñaây laø thay ñoåi caên baûn cuûa QÑ 127 so vôùi QÑ 1627 veà ñieàu chænh kyø haïn traû nôï, gia haïn nôï vaø laø ñieåm thay ñoåi gaàn vôùi thoâng leä quoác teá hôn : - QÑ 1627: phaân bieät rieâng ñieàu chænh kyø haïn nôï vaø gia haïn nôï, coù qui ñònh thôøi gian toái ña - QÑ 127 : goïi chung laø cô caáu laïi thôøi haïn nôï, trong ñoù bao goàm ñieàu chænh kyø haïn traû nôï vaø gia haïn (khoâng neâu thôøi gian khoáng cheá). Giao quyeàn cho TCTD töï quyeát ñònh treân cô sôû khaû naêng taøi chính cuûa mình vaø keát quaû ñaùnh giaù khaû naêng traû nôï cuûa khaùch haøng vay. * Veà phaân loaïi nôï, trích laäp vaø söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro tín duïng theo Quyeát ñònh 493. Moät soá khaùi nieäm môùi Trang 74 - “Nôï quaù haïn” laø khoaûn nôï maø moät phaàn hoaëc toaøn boä nôï goác vaø/hoaëc laõi ñaõ quaù haïn. - “Nôï xaáu” laø caùc khoaûn nôï thuoäc caùc nhoùm 3, 4 vaø 5 quy ñònh taïi Ñieàu 6 hoaëc Ñieàu 7 Quy ñònh 493. Tyû leä nôï xaáu treân toång dö nôï laø tyû leä ñeå ñaùnh giaù chaát löôïng tín duïng cuûa toå chöùc tín duïng. - “Nôï cô caáu laïi thôøi haïn traû nôï” laø khoaûn nôï maø toå chöùc tín duïng chaáp thuaän ñieàu chænh kyø haïn traû nôï hoaëc gia haïn nôï cho khaùch haøng do toå chöùc tín duïng ñaùnh giaù khaùch haøng suy giaûm khaû naêng traû nôï goác hoaëc laõi ñuùng thôøi haïn ghi trong hôïp ñoàng tín duïng nhöng toå chöùc tín duïng coù ñuû cô sôû ñeå ñaùnh giaù khaùch haøng coù khaû naêng traû ñaày ñuû nôï goác vaø laõi theo thôøi haïn traû nôï ñaõ cô caáu laïi. Ñieåm thay ñoåi cô baûn cuûa QÑ 493 Thöù nhaát: Phaân loaïi nôï thaønh 5 nhoùm Tyû leä trích laäp döï phoøng cuï theå ñoái vôùi 5 nhoùm nôï nhö sau: a) Nhoùm 1: Nôï ñuû tieâu chuaån - 0% b) Nhoùm 2: Nôï caàn chuù yù - 5% c) Nhoùm 3: Nôï döôùi tieâu chuaån - 20% d) Nhoùm 4: Nôï nghi ngôø - 50% ñ) Nhoùm 5: Nôï coù khaû naêng maát voán - 100%. Tröôùc ñaây phaân loaïi taøi saûn coù ñoái vôùi hoaït ñoäng caáp tín duïng laøm 4 nhoùm. Nhö vaäy, so vôùi QÑ 488, QÑ 493 gaàn vôùi thoâng leä quoác teá hôn. Caùc khaùi nieäm nôï quaù haïn vaø nôï xaáu coù thay ñoåi, tröôùc ñaây, tyû leä nôï quaù haïn ñöôïc duøng ñeå ñaùnh giaù chaát löôïng tín duïng cuûa hoaït ñoäng NH, do ñoù moät soá NH ñoái phoù baèng caùch thöôøng xuyeân gia haïn nôï vaø tyû leä nôï quaù haïn thaáp. QÑ 493 qui ñònh nôï xaáu bao goàm keå caû nôï trong haïn (caùc khoaûn nôï ñöôïc cô caáu laïi Trang 75 thôøi haïn nôï). Ngöôïc laïi, nôï quaù haïn coù theå khoâng ôû vaøo tình traïng nôï xaáu nôï nhoùm 2- quaù haïn döôùi 90 ngaøy). Thöù hai: Hai loaïi döï phoøng Tröôùc QÑ 493 vieäc trích laäp döï phoøng ruûi ro tín duïng chæ trích treân nôï quaù haïn, nôï trong haïn khoâng phaûi trích ruûi ro. QÑ 493 qui ñònh hai loaïi döï phoøng laø : * Döï phoøng cuï theå : ñöôïc trích töø Nhoùm 2 – Nhoùm 5 Soá tieàn döï phoøng cuï theå phaûi trích ñöôïc tính theo coâng thöùc sau: R = max {0, (A - C)} x r Trong ñoù: R: soá tieàn döï phoøng cuï theå phaûi trích A: giaù trò cuûa khoaûn nôï C: giaù trò cuûa taøi saûn baûo ñaûm r: tyû leä trích laäp döï phoøng cuï theå Giaù trò cuûa taøi saûn baûo ñaûm (C) ñöôïc xaùc ñònh treân cô sôû phaân loaïi taøi saûn. * Döï phoøng chung: trích 0,75% nôï Nhoùm 1 – Nhoùm 4 trong voøng 5 naêm ñaàu. + Tröôøng hôïp moät khaùch haøng coù nhieàu hôn moät (01) khoaûn nôï vôùi toå chöùc tín duïng maø coù baát kyø khoaûn nôï bò chuyeån sang nhoùm nôï ruûi ro cao hôn thì toå chöùc tín duïng baét buoäc phaûi phaân loaïi caùc khoaûn nôï coøn laïi cuûa khaùch haøng ñoù vaøo caùc nhoùm nôï ruûi ro cao hôn töông öùng vôùi möùc ñoä ruûi ro. Thöù ba: QÑ 493 qui ñònh söû duïng döï phoøng cuï theå ñeå xöû lyù ruûi ro tín duïng ñoái moùn nôï ñoù, qui ñònh tröôùc ñaây söû duïng toång soá döï phoøng ñaõ trích ñeå xöû lyù chung cho caùc moùn nôï. Trang 76 AÙp duïng vieäc phaân loaïi nôï, trích laäp vaø söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro tín duïng theo quyeát ñònh 493 laø phuø hôïp vôùi chuaån möïc quoác teá, ñaùp öùng yeâu caàu quaûn trò ruûi ro tín duïng. Ñaây laø moät böôùc tieán ban ñaàu trong tieáp caän an toaøn voán, khoâng chæ nhaèm muïc ñích phaân loaïi nôï, maø coøn nhaèm ñaùnh giaù ruûi ro khoaûn vay, quaûn lyù chaát löôïng tín duïng, giuùp NHTM ñaùnh giaù ñuùng chaát löôïng tín duïng cuûa mình, xaùc ñònh kòp thôøi ruûi ro tieàm aån ñeå haïn cheá thaáp nhaát thieät haïi, maët khaùc NHTM coù nguoàn vaø cô sôû phaùp lyù ñeå xöû lyù caùc khoaûn nôï ruûi ro, laøm trong saïch baûng caân ñoái cuûa mình . Tuy nhieân, ñeå aùp duïng coù hieäu quaû quyeát ñònh 493 vaøo coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng, caùc NHTM caàn nhanh choùng hoaøn thieän vieäc phaân loaïi nôï theo phöông phaùp ñònh tính, vieäc keát hôïp ñoàng thôøi hai phöông phaùp ñònh tính vaø ñònh löôïng giuùp cho NHTM thöïc hieän vieäc phaân loaïi nôï, trích laäp vaø söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro tín duïng moät caùch chuû ñoäng vaø hieäu quaû hôn. Trang 77 KEÁT LUAÄN Treân cô sôû trình baøy caùc noäi dung lyù luaän cô baûn veà nguyeân nhaân ruûi ro tín duïng, caùc bieän phaùp phoøng ngöøa vaø haïn cheá ruûi ro tín duïng noùi chung cuûa NHTM, trong phaïm vi nghieân cöùu, ñeà taøi luaän vaên ñaõ theå hieän moät soá noäi dung chính goàm: phaân tích thöïc traïng ruûi ro cuûa heä thoáng NHTM tænh BR-VT döôùi toaøn boä caùc goùc ñoä aûnh höôûng khaùc nhau; laøm noåi baät thöïc traïng caùc bieän phaùp phoøng ngöøa ruûi ro ñang ñöôïc thöïc hieän cuûa caùc NHTM treân ñòa baøn; neâu leân haäu quaû cuûa ruûi ro tín duïng maø caùc NHTM phaûi gaùnh chòu trong giai ñoaïn hieän nay; tìm ra caùc nguyeân nhaân chuû yeáu cuûa thöïc traïng ruûi ro tín duïng caùc NHTM treân ñòa baøn. Thoâng qua ñoù, ñeà taøi ñaõ ñi saâu khai thaùc vaø laøm toaùt leân ñöôïc toaøn boä noäi dung veà ruûi ro tín duïng cuûa heä thoáng NHTM tænh BR-VT. Ñeà taøi ñaõ khaùi quaùt moät soá chuaån möïc veà quaûn lyù chaát löôïng tín duïng, caùc bieän phaùp haïn cheá ruûi ro tín duïng theo thoâng leä quoác teá, ñoàng thôøi coù so saùnh vôùi caùc qui ñònh môùi ban haønh veà quaûn lyù chaát löôïng tín duïng vaø phoøng ngöøa ruûi ro tín duïng cuûa NHNN Vieät Nam trong quí II naêm 2005. Ñeà taøi cuõng neâu ñöôïc caùc thay ñoåi cô baûn, coù phaân tích söï khaùc nhau trong caùc qui ñònh veà quaûn lyù chaát löôïng tín duïng vaø phoøng ngöøa ruûi ro tín duïng môùi ban haønh so vôùi caùc qui ñònh tröôùc ñaây cuûa NHNN. Töø ñoù, taïo cô sôû ñeà xuaát nhöõng giaûi phaùp nhaèm naâng cao vaø hoaøn thieän hoaït ñoäng phoøng ngöøa, haïn cheá ruûi ro tín duïng vaø naâng cao chaát löôïng tín duïng cho heä thoáng NHTM tænh BR-VT. Ñeà taøi môùi chæ döøng laïi ôû vieäc phaân tích ñònh tính caùc ñoái töôïng nghieân cöùu. Ñeå coù theå ñònh löôïng caùc moâ hình ruûi ro tín duïng vaø naâng cao chaát löôïng tín duïng cho hoaït ñoäng cuûa heä thoáng NHTM tænh BR-VT noùi rieâng vaø hoaït ñoäng cuûa heä thoáng NHTM Vieät Nam noùi chung, caàn phaûi coù caùc nghieân cöùu coù qui moâ lôùn hôn, trong thôøi gian daøi hôn. Trang 78 Maëc duø ñaõ coá gaéng raát nhieàu trong vieäc nghieân cöùu ñeà taøi, nhöng chaéc chaén raèng luaän vaên naøy coøn nhieàu ñieàu thieáu soùt. Raát mong ñöôïc söï ñoùng goùp theâm. TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 1. Giaùo trình Tieàn teä – Ngaân haøng NXB TP HCM. Chuû bieân: PGS.TS Nguyeãn Ñaêng Dôøn 2. T.S Nguyeãn Minh Kieàu (23/9/2002), Lôïi nhuaän vaø ruûi ro, Baøi giaûng Fulbright 3. Thöïc traïng ruûi ro tín duïng cuûa caùc NHTM VN vaø caùc giaûi phaùp phoøng ngöøa haïn cheá (2003). Ñeà taøi nghieân cöùu khoa hoïc, chuû nhieäm TS. Nguyeãn Ñöùc Thaûo. 4. Taøi lieäu hoäi nghò chieán löôïc kinh doanh cuûa NHTM giai ñoaïn 2003-2010 cô caáu laïi taøi chính vaø hoaït ñoäng cuûa caùc NHTM Vieät Nam (11/2003). NH Nhaø nöôùc TP. HCM. 5. Th.s Nguyeãn Taán Bình (2001), Phaân tích hoaït ñoäng doanh nghieäp, NXB Ñaïi hoïc quoác gia TP.Hoà Chí Minh 6. Lyù thuyeát taøi chính tieàn teä. NXB Giaùo duïc 1998, Taäp theå taùc giaû chuû bieân PGS.TS Döông Thò Bình Minh 7. Peter S. Rose (2001), Quaûn trò ngaân haøng thöông maïi, Ñaïi hoïc Kinh teá quoác daân dòch, NXB Taøi chính, Haø noäi. 8. TS Traàn Ngoïc Thô vaø nhoùm taùc giaû (2003), Taøi chính doanh nghieäp hieän ñaïi, NXB Thoáng keâ. 9. Taïp chí Ngaân haøng 2003-2004 10. Taïp chí khoa hoïc ngaân haøng naêm 2003-2004. ._.