Các giải pháp giảm thiểu rủi ro trong xuất nhập khẩu hàng dệt may sang Hoa Kỳ cho các doanh nghiệp dệt may vừa và nhỏ Việt Nam

1 MUÏC LUÏC MÔÛ ÑAÀU CHÖÔNG 1 NGAØNH COÂNG NGHIEÄP DEÄT MAY VAØ RUÛI RO XUAÁT KHAÅU HAØNG DEÄT MAY 01 1.1. Tình hình xuaát khaåu haøng deät may cuûa theá giôùi 01 1.1.1. Vai troø vaø ñaëc ñieåm cuûa ngaønh deät may trong neàn kinh teá vaø thöông maïi theá giôùi 01 1.1.1.1. Vai troø cuûa deät may trong neàn kinh teá theá giôùi 01 1.1.1.2. Ñaëc ñieåm cuûa buoân baùn quoác teá haøng deät may 02 a. Ñaëc ñieåm veà nhu caàu vaø tieâu thuï 02 b. Ñaëc ñieåm veà saûn xuaát 03 c. Ñaëc ñieåm veà thò tröôøng 04 1.1.2. Tình hình xuaát khaåu haøng deät may theá giôùi 04 1.2. Thò tröôøng deät may Hoa Kyø vaø luaät leä lieân quan ñeán haøng deät may 09 1.2.1.Thò hieáu thò tröôøng Hoa Kyø ñoái vôùi haøng deät may 09 1.2.2.Tình hình nhaäp khaåu haøng deät may cuûa thò tröôøng Hoa Kyø 11 1.3. Ruûi ro xuaát khaåu haøng deät may 13 1.3.1. Khaùi nieäm ruûi ro 13 1.3.2. Phaân loaïi ruûi ro xuaát khaåu 15 1.3.2.1. Nhoùm ruûi ro xuaát khaåu do caùc yeáu toá khaùch quan mang laïi 15 a. Ruûi ro do thieân tai 15 b. Ruûi ro chính trò, phaùp lyù 15 c. Ruûi ro laïm phaùt 16 d. Ruûi ro hoái ñoaùi 16 e. Ruûi ro do chính saùch ngoaïi thöông thay ñoåi 16 1.3.2.2. Nhoùm ruûi ro do caùc yeáu toá chuû quan mang laïi 17 a. Ruûi ro do thieáu voán 17 b. Ruûi ro do thieáu thoâng tin 17 c. Ruûi ro do naêng löïc quaûn lyù keùm 17 d. Ruûi ro do thieáu trình ñoä chuyeân moân nghieâp vuï 18 1.4. Kinh nghieäm cuûa Trung Quoác trong vieäc kieåm soaùt ruûi ro xuaát khaåu haøng deät may 18 2 1.4.1. Kinh nghieäm kieåm soaùt ruûi ro trong xuaát khaåu haøng deät may cuûa caùc doanh nghieäp deät may Trung Quoác 1.4.2. Kinh nghieäm kieåm soaùt ruûi ro trong xuaát khaåu haøng deät may cuûa chính phuû Trung Quoác Keát luaän chöông 1 19 19 CHÖÔNG 2 THÖÏC TRAÏNG CAÙC RUÛI RO TRONG XUAÁT KHAÅU HAØNG DEÄT MAY SANG HOA KYØ TAÏI CAÙC DOANH NGHIEÄP VÖØA VAØ NHOÛ VIEÄT NAM 22 2.1. Tình hình xuaát khaåu haøng deät may Vieät Nam 22 2.2. Xuaát khaåu haøng deät may Vieät Nam vaøo Hoa Kyø 26 2.3. Ruûi ro töø moâi tröôøng beân ngoaøi 30 2.3.1. Caïnh tranh töø caùc nöôùc ñoái thuû caïnh tranh 30 2.3.2. Caùc haøng raøo cuûa Hoa Kyø ñoái vôùi haøng deät may Vieät Nam 34 2.3.2.1. Cheá ñoä haïn ngaïch 34 2.3.2.2. Khai baùo xuaát xöù haøng deät may 34 2.3.2.3. Tieâu chuaån veà haøng deã chaùy 35 2.3.2.4. Caùc quy taéc, luaät ñònh khaùc 35 2.3.3. Luaät phaùp vaø quy cheá cuûa VN leân haøng deät may xuaát khaåu 36 2.4. Ruûi ro töø baûn thaân doanh nghieäp 40 2.4.1. Ruûi ro trong ñaøm phaùn, soaïn thaûo, kyù keát hôïp ñoàng 40 2.4.1.1. Ruûi ro trong khaâu ñaøm phaùn 40 2.4.1.2. Ruûi ro trong khaâu soaïn thaûo vaø kyù keát hôïp ñoàng 42 2.4.2. Ruûi ro trong khaâu thöïc hieän hôïp ñoàng 45 2.4.2.1. Ruûi ro lieân quan ñeán quota 45 2.4.2.2. Ruûi ro trong khaâu chuaån bò haøng hoùa xuaát khaåu 47 a. Ruûi ro trong khaâu chuaån bò nguyeân phuï lieäu 47 b. Ruûi ro trong khaâu may vaø duyeät maãu 50 c. Ruûi ro trong khaâu saûn xuaát 50 d. Ruûi ro trong khaâu kieåm tra chaát löôïng haøng hoùa 53 e. Ruûi ro trong khaâu thuû tuïc Haûi quan 55 f. Ruûi ro trong khaâu chuaån bò chöùng töø 56 2.4.3. Ruûi ro trong thanh toaùn vaø thanh lyù hôïp ñoàng 58 2.4.3.1. Ruûi ro trong khaâu thanh toaùn 58 2.4.3.2. Ruûi ro trong thanh lyù hôïp ñoàng 58 Keát luaän chöông 2 3 CHÖÔNG 3 CAÙC GIAÛI PHAÙP GIAÛM THIEÅU RUÛI RO TRONG XUAÁT KHAÅU SANG HOA KYØ CHO CAÙC DOANH NGHIEÄP DEÄT MAY VÖØA VAØ NHOÛ VIEÄT NAM 60 3.1. Caùc giaûi phaùp giaûm thieåu ruûi ro töø moâi tröôøng beân ngoaøi 60 3.1.1. Tham gia hoaït ñoäng trong chuoãi lieân keát, hieäp hoäi 61 3.1.2. Caäp nhaät, theo doõi thoâng tin lieân quan ñeán deät may thöôøng xuyeân 62 3.2. Caùc giaûi phaùp giaûm thieåu ruûi ro töø baûn thaân doanh nghieäp 63 3.2.1. Taùi caáu truùc toå chöùc theo quaûn lyù chuyeân nghieäp 63 3.2.1.1. Ban Giaùm ñoác 64 3.2.1.2. Boä phaän kinh doanh 66 a. Boä phaän theo doõi ñôn haøng 66 b. Boä phaän xuaát nhaäp khaåu 67 3.2.1.3. Boä phaän kho 68 3.2.1.4. Boä phaän saûn xuaát 68 a. Boä phaän kyõ thuaät (maãu) 68 b. Boä phaän saûn xuaát 69 c. Boä phaän kieåm tra chaát löôïng 70 3.2.1.5. Boä nhaän nhaân söï 71 3.2.1.6. Boä phaän keá toaùn 71 3.2.2. Aùp duïng caùc tieâu chuaån quoác teá vaøo hoaït ñoäng saûn xuaát cuûa doanh nghieäp 72 3.2.2.1. Heä thoáng quaûn lyù chaát löôïng (ISO – 9001) 72 a. Traùch nhieäm laõnh ñaïo 72 b. Xaây döïng heä thoáng chaát löôïng 73 c. Xem xeùt hôïp ñoàng 73 d. Kieåm soaùt thieát keá 73 e. Kieåm soaùt caùc nguyeân phuï lieäu do khaùch haøng cungcaáp 73 f. Kieåm soaùt quaù trình 73 g. Kieåm doaùt saûn phaåm khoâng phuø hôïp 74 h. Hoaït ñoäng phoøng ngöøa vaø khaéc phuïc 74 i. Xeáp dôõ, löu kho, ñoùng goùi, baûo quaûn vaø giao haøng 74 j. Ñaøo taïo 74 3.2.2.2. Traùch nhieäm cuûa Coâng ty ñoái vôùi xaõ hoäi (SA – 8000) 74 a. Lao ñoäng treû em 75 b. Lao ñoäng cöôõng böùc 75 c. Söùc khoeû vaø an toaøn 75 4 d. Phaân bieät ñoái xöû 75 e. Thöïc thi kyû luaät 75 f. Giôø laøm vieäc 75 g. Löông vaø phuùc lôïi 76 3.2.3. Naâng cao chaát löôïng quaûn lyù trong quaù trình leân keá hoaïch vaø thöïc hieän ñôn haøng 76 3.2.3.1. Chuyeân nghieäp hoaù hoaït ñoäng 76 3.2.3.2. Quaûn lyù toát heä thoáng tin trong noäi boä doanh nghieäp cuõng nhö vôùi beân ngoaøi 78 3.2.3.3. Ñaàu tö trang thieát bò caàn thieát hoã trôï cho hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp 78 3.2.3.4. Toå chöùc toát khaâu chuaån bò nguyeân vaät lieäu cuõng nhö caùc ñieàu kieän caàn thieát ñeå ñaûm baûo ñuùng tieán trình saûn xuaát 79 3.2.3.5. Toå chöùc saûn xuaát vaø giao haøng theo ñuùng keá hoaïch 80 a. Chuaån bò saûn xuaát 80 b. Saûn xuaát 80 c. Kieåm haøng vaø xuaát haøng 81 3.2.4. Chuyeån höôùng hoaït ñoäng ñeå luoân ñöôïc chuû ñoäng trong saûn xuaát 81 3.2.4.1. Chuyeån daàn töø gia coâng sang töï saûn xuaát xuaát khaåu 81 3.2.4.2. Ña daïng khaùch haøng, khoâng neân taäp trung vaøo duy nhaát thò tröôøng Hoa Kyø 82 3.3. Caùc kieán nghò ñoái vôùi Chính phuû, cô quan quaûn lyù Nhaø nöôùc, Boä, Ngaønh 83 3.3.1. Kieán nghò veà chöùc naêng toå chöùc cuûa Chính phuû, Boä, ngaønh 83 3.3.2. Kieán nghò veà chöùc naêng hoaïch ñònh cuûa Chính phuû, Boä, ngaønh 84 3.3.2.1. Chính phuû caàn phaûi taêng cöôøng hôn nöõa coâng taùc caûi caùch thuû tuïc haønh chính, ñôn giaûn hoùa caùc khaâu chöùng töø 84 a. Veà thuû tuïc xöû lyù coâng vaên, yeâu caàu, kieán nghò cuûa thöông nhaân lieân quan ñeán haïn ngaïch 84 b. Veà thuû tuïc caáp visa, C/O haøng deät may 84 3.3.2.2. Boä thöông maïi caàn caûi tieán trong caùc tieâu chí phaân boå haïn ngaïch 85 3.3.2.3. Caàn trieån khai vaø taêng cöôøng nhöõng coâng taùc hoã trôï cho doanh nghieäp deät may 86 a. Hoã trôï taïo nguoàn cung caáp nguyeân phuï lieäu cho ngaønh deät may 86 b. Caùc cô quan lieân keát vôùi nhau ñeå taïo ñieàu kieän cho caùc 5 doanh nghieäp hoaït ñoäng deã daøng hôn 87 3.3.2.4. Cô quan Haûi quan cuõng neân ñôn giaûn vaø caûi caùch caùc quy ñònh phuø hôïp vôùi thöïc teá 87 3.3.3. Giaûi phaùp hoaïch ñònh chính saùch ñaøo taïo vaø quaûn lyù nguoàn nhaân löïc cuûa Chính phuû 88 Keát luaän chöông 3 KEÁT LUAÄN TAØI LIEÄU THAM KHAÛO PHUÏ LUÏC CHÖÔNG 1 NGAØNH COÂNG NGHIEÄP DEÄT MAY VAØ RUÛI RO XUAÁT KHAÅU HAØNG DEÄT MAY 1.1. TÌNH HÌNH XUAÁT KHAÅU HAØNG DEÄT MAY CUÛA THEÁ GIÔÙI 1.1.1. Vai troø vaø ñaëc ñieåm cuûa ngaønh deät may trong neàn kinh teá vaø thöông maïi theá giôùi 1.1.1.1. Vai troø cuûa deät may trong neàn kinh teá theá giôùi Coâng nghieäp deät may thöôøng ñöôïc gaén vôùi giai ñoaïn phaùt trieån ban ñaàu cuûa neàn kinh teá vaø ñoùng vai troø chuû ñaïo trong quaù trình coâng nghieäp hoùa ôû nhieàu nöôùc. Ngaønh coâng nghieäp deät may coù khaû naêng taïo nhieàu vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng, taêng thu lôïi nhuaän ñeå tích luõy laøm tieàn ñeà phaùt trieån caùc ngaønh coâng nghieäp khaùc, goùp phaàn naâng cao möùc soáng vaø oån ñònh tình hình chính trò xaõ hoäi. Coâng nghieäp deät may coù lieân quan chaët cheõ ñeán söï phaùt trieån cuûa caùc ngaønh coâng nghieäp khaùc. Khi deät may laø ngaønh coâng nghieäp haøng ñaàu cuûa neàn kinh teá, noù seõ caàn moät khoái löôïng lôùn nguyeân lieäu laø saûn phaåm cuûa caùc lónh vöïc khaùc vaø vì theá taïo ñieàu kieän ñeå ñaàu tö vaø phaùt trieån caùc ngaønh kinh teá naøy. Ngöôïc laïi, coâng nghieäp deät may lôùn maïnh seõ laø ñoäng löïc ñeå coâng nghieäp deät may vaø caùc ngaønh khaùc söû duïng saûn phaåm deät laøm nguyeân lieäu phaùt trieån theo. Vai troø cuûa ngaønh deät may ñaëc bieät to lôùn ñoái vôùi kinh teá cuûa nhieàu quoác gia trong ñieàu kieän buoân baùn haøng hoùa quoác teá. Xuaát khaåu haøng deät may ñem laïi nguoàn thu ngoaïi teä lôùn ñeå mua maùy moùc thieát bò, hieän ñaïi hoùa saûn xuaát, laøm cô sôû cho neàn kinh teá caát caùnh. Ñieàu naøy ñaëc bieät theå hieän roõ trong lòch söû 6 ÔÛ caùc nöôùc ñang phaùt trieån hieän nay, coâng nghieäp deät may ñang goùp phaàn phaùt trieån noâng nghieäp vaø noâng thoân thoâng qua taêng tröôûng saûn xuaát boâng, ñay, tô taèm vaø laø phöông tieän ñeå chuyeån dòch cô caáu kinh teá töø kinh teá noâng nghieäp sang kinh teá coâng nghieäp. ÔÛ caùc nöôùc coâng nghieäp phaùt trieån, coâng nghieäp deät may ñaõ phaùt trieån ñeán trình ñoä cao hôn, saûn xuaát nhöõng saûn phaåm cao caáp coù giaù trò gia taêng cao, ñaùp öùng nhu caàu ngaøy caøng cao, ña daïng cuûa ngöôøi tieâu duøng. 1.1.1.2. Ñaëc ñieåm cuûa buoân baùn quoác teá haøng deät may a. Ñaëc ñieåm veà nhu caàu vaø tieâu thuï Trong buoân baùn theá giôùi, saûn phaåm cuûa ngaønh deät may laø moät trong nhöõng haøng hoùa ñaàu tieân tham gia vaøo maäu dòch quoác teá. Haøng deät may coù nhöõng ñaëc tröng rieâng bieät aûnh höôûng raát nhieàu ñeán saûn xuaát vaø buoân baùn. Nghieân cöùu nhöõng ñaëc tröng noåi baät cuûa thöông maïi theá giôùi haøng deät may laø moät trong nhöõng yeáu toá quan troïng caàn thieát ñeå taêng tính caïnh tranh cuûa saûn phaåm, giaûm thieåu caùc ruûi ro vaø ñaûm baûo xuaát khaåu thaønh coâng treân thò tröôøng quoác teá. Thöông maïi theá giôùi haøng deät may coù moät soá ñaëc tröng noåi baät sau: - Saûn phaåm deät may laø loaïi saûn phaåm coù yeâu caàu raát phong phuù, ña daïng tuøy thuoäc vaøo ñoái töôïng tieâu duøng. Ngöôøi tieâu duøng khaùc nhau veà vaên hoùa, phong tuïc taäp quaùn, toân giaùo, khaùc nhau veà khu vöïc ñòa lyù, khí haäu, veà giôùi tính, tuoåi taùc, v.v seõ coù nhu caàu raát khaùc nhau veà trang phuïc. Nghieân cöùu thò tröôøng ñeå naém vöõng nhu caàu cuûa töøng nhoùm ngöôøi tieâu duøng trong boä phaän caùc boä phaän thò tröôøng khaùc nhau coù yù nghóa ñaëc bieät trong vieäc tieâu thuï saûn phaåm. - Thoùi quen tieâu duøng cuõng laø moät ñaëc ñieåm caàn löu yù vì noù aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán vieäc tìm thò tröôøng tieâu thuï cho saûn phaåm. Hieåu ñöôïc nhöõng khaùc bieät trong thoùi quen tieâu duøng cuûa thò tröôøng laø ñieàu quan troïng ñaûm baûo thaønh coâng cho xuaát khaåu. Nhö moät kinh nghieäm khaù thaønh coâng cuûa caùc nhaø kinh doanh ngöôøi Anh laø:”Moïi coâng vieäc kinh doanh ñeàu coù tính ñòa phöông” nghóa laø khi baùn haøng phaûi tính ñeán ñaëc ñieåm ñaëc thuø cuûa thò tröôøng. - Saûn phaåm deät may mang tính thôøi trang cao, phaûi thöôøng xuyeân thay ñoåi maãu maõ, kieåu daùng, maøu saéc, chaát lieäu ñeå ñaùp öùng ñöôïc taâm lyù tích ñoåi môùi, ñoäc ñaùo vaø gaây aán töôïng cuûa ngöôøi tieâu duøng. Do ñoù ñeå tieâu thuï ñöôïc saûn phaåm, vieäc am hieåu caùc xu höôùng thôøi trang laø raát quan troïng. Ñaây laø moät gôïi yù veà söï caàn thieát cuûa vieäc phaùt trieån ngaønh thôøi trang Vieät Nam hieän taïi trong töông lai. 7 - Moät ñaëc ñieåm noåi baät trong buoân baùn saûn phaåm deät may treân theá giôùi laø vaán ñeà nhaõn maùc saûn phaåm. Moãi nhaø saûn xuaát caàn taïo ra ñöôïc moät nhaõn hieäu thöông maïi haøng hoùa cuûa rieâng mình. Nhaõn hieäu saûn phaåm theo quan ñieåm xaõ hoäi thöôøng laø yeáu toá chöùng nhaän chaát löôïng haøng hoùa vaø uy tín cuûa ngöôøi saûn xuaát. Ñaây laø vaán ñeà caàn quan taâm trong chieán löôïc saûn phaåm vì ngöôøi tieâu duøng khoâng chæ tính ñeán giaù caû maø coøn raát coi troïng chaát löôïng saûn phaåm. - Khi buoân baùn caùc saûn phaåm deät may caàn chuù troïng ñeán yeáu toá thôøi vuï. Phaûi caên cöù vaøo chu kyø thay ñoåi cuûa thôøi tieát trong naêm ôû töøng khu vöïc thò tröôøng maø cung caáp haøng hoùa cho phuø hôïp. Ñieàu naøy cuõng lieân quan ñeán vaán ñeà thôøi haïn giao haøng, neáu nhö khoâng muoán boû lôõ cô hoäi xuaát khaåu thì hôn bao giôø heát, haøng deät may caàn ñöôïc giao ñuùng thôøi haïn ñeå cung caáp haøng hoùa kòp thôøi vuï. - Thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi cô caáu tæ leä chi tieâu cho haøng may maëc trong toång thu nhaäp daân cö vaø xu höôùng thay ñoåi cô caáu tieâu duøng trong toång thu nhaäp, v.v coù taùc duïng lôùn ñeán xu höôùng tieâu thuï haøng deät may. Vôùi caùc thò tröôøng coù möùc thu nhaäp bình quaân tæ leä chi tieâu cho haøng may maëc cao, yeâu caàu veà maãu maõ, kieåu daùng, chaát löôïng, v.v. seõ trôû neân quan troïng hôn caùc yeáu toá veà giaù caû. b. Ñaëc ñieåm veà saûn xuaát Coâng nghieäp deät may laø ngaønh söû duïng nhieàu lao ñoäng ñôn giaûn phaùt huy ñöôïc lôïi theá cuûa nhöõng nöôùc coù nguoàn lao ñoäng doài daøo vôùi giaù nhaân coâng reû. Ñaëc bieät ngaønh coâng nghieäp may ñoøi hoûi voán ñaàu tö ít nhöng tyû leä laõi khaù cao. Chính vì vaäy, saûn xuaát haøng deät may thöôøng phaùt trieån maïnh vaø coù hieäu quaû raát lôùn ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån vaø ñang ôû giai ñoaïn ñaàu cuûa quaù trình coâng nghieäp hoùa. Khi moät nöôùc trôû thaønh nöôùc coâng nghieäp phaùt trieån coù trình ñoä coâng ngheä cao, giaù lao ñoäng cao, söùc caïnh tranh trong saûn xuaát haøng deät may giaûm thì hoï laïi vöôn tôùi nhöõng ngaønh coâng nghieäp khaùc coù haøm löôïng kyõ thuaät cao hôn, toán ít lao ñoäng vaø mang laïi lôïi nhuaän cao. Coâng nghieäp deät may laïi phaùt huy vai troø cuûa mình ôû caùc nöôùc khaùc keùm phaùt trieån hôn. Lòch söû phaùt trieån cuûa ngaønh deät may theá giôùi cuõng laø lòch söû chuyeån dòch cuûa coâng nghieäp deät may töø khu vöïc phaùt trieån sang khu vöïc khaùc keùm phaùt trieån hôn do coù söï chuyeån dòch veà lôïi theá so saùnh. Nhö vaäy, khoâng coù nghóa laø saûn xuaát deät may khoâng coøn toàn taïi ôû caùc nöôùc phaùt trieån maø thöïc teá ngaønh naøy ñaõ tieán ñeán giai ñoaïn cao hôn, saûn xuaát caùc saûn phaåm coù giaù trò gia taêng cao. Söï chuyeån dòch laàn thöù nhaát vaøo nhöõng naêm 1840 töø nöôùc Anh sang chaâu AÂu sau khi ngaønh coâng nghieäp deät may ñaõ giöõ vai troø to lôùn khoâng chæ laø nguoàn löïc chính cho söï phaùt trieån kinh teá cuûa nöôùc Anh maø coøn caû cuûa caùc khu 8 c. Ñaëc ñieåm veà thò tröôøng Moät ñaëc tröng noåi baät cuûa coâng nghieäp deät may laø ñöôïc baûo hoä chaët cheõ ôû haàu heát caùc nöôùc treân theá giôùi baèng nhöõng chính saùch, theå cheá ñaëc bieät. Tröôùc khi Hieäp ñònh veà haøng deät may – keát quaû quan troïng cuûa voøng ñaøm phaùn Uruguay ra ñôøi vaø phaùt huy taùc duïng, vieäc buoân baùn quoác teá caùc saûn phaåm deät, may ñöôïc ñieàu chænh theo nhöõng theå cheá thöông maïi naøy. Nhôø ñoù, phaàn lôùn caùc nöôùc nhaäp khaåu thieát laäp caùc haïn cheá ñoái vôùi nhaäp khaåu haøng deät may. Möùc thueá phoå bieán ñaùnh vaøo haøng deät may cuõng cao hôn so vôùi caùc haøng hoùa coâng nghieäp khaùc. Beân caïnh ñoù, töøng nöôùc nhaäp khaåu coøn ñeà ra nhieàu quy ñònh rieâng ñoái vôùi haøng deät may nhaäp khaåu. Nhöõng theå cheá nhaèm baûo hoä saûn xuaát haøng deät may cuûa moãi nöôùc vaø haïn cheá nhaäp khaåu naøy ñaõ chi phoái thò tröôøng haøng deät may theá giôùi, aûnh höôûng raát lôùn ñeán saûn xuaát vaø buoân baùn haøng deät may treân theá giôùi. 1.1.2. Tình hình xuaát khaåu haøng deät may theá giôùi Kim ngaïch buoân baùn haøng deät may haèng naêm treân thò tröôøng theá giôùi leân ñeán 350 tyû USD, caùc thò tröôøng nhaäp khaåu chính laø: Hoa Kyø, EU, Nhaät, Hong Kong, Canada, Meâhicoâ, Thuïy Só, Nga trong ñoù 3 khu vöïc thò tröôøng lôùn nhaát laø Hoa Kyø nhaäp khaåu 55,7 tyû USD, EU nhaäp khaåu 48,8 tyû USD, Nhaät nhaäp khaåu 15,8 tyû USD. Nhìn chung thò tröôøng haøng deät may theá giôùi trong nhöõng naêm tôùi 9 Keå töø ngaøy 31/12/2004, Hieäp ñònh haøng deät may (ATC) heát hieäu löïc. Ñieàu naøy ñoàng nghóa vôùi vieäc chaám döùt heä thoáng haïn ngaïch trong buoân baùn quoác teá veà haøng deät may. Vôùi keát quaû naøy, thöông maïi quoác teá veà haøng deät may seõ coù moät söï thay ñoåi cô baûn. Deät may Trung Quoác keå töø ñaàu nhöõng naêm 1990 luoân chieám vò trí haøng ñaàu veà deät may cuûa toaøn caàu. Naêm 2004, taïi Hoa Kyø, haøng deät may nhaäp khaåu töø Trung Quoác chieám treân 50% thò phaàn. Vaø theo nghieân cöùu cuûa Hieäp hoäi Deät may Hoa Kyø (ATMI) cho bieát thò phaàn haøng deät may cuûa Trung Quoác taïi Hoa Kyø seõ nhanh choùng taêng leân 65% ñeán 75% khi cheá ñoä haïn ngaïch ñöôïc dôõ boû vaøo naêm 2005. Thöïc teá cho thaáy duø vaãn coøn bò Hoa Kyø aùp haïn ngaïch ñoái vôùi moät soá maët haøng nhöng haøng deät may Trung Quoác taïi thò tröôøng Hoa Kyø tính ñeán thaùng 7/2005 ñaït tôùi 850 trieäu saûn phaåm, taêng trung bình 627% so vôùi cuøng kyø naêm ngoaùi. Söï caïnh tranh quyeát lieät cuûa haøng deät may giaù reû cuûa Trung Quoác ñang laø moái lo ngaïi cho nhieàu nöôùc xuaát khaåu deät may, nhaát laø nhöõng nöôùc coù ngaønh deät may laø ngaønh then choát nhö Vieät Nam, Campuchia, Thaùi Lan, Philippines, v.v. Rieâng taïi Hoa Kyø, caùc nhaø saûn xuaát haøng deät may trong nöôùc ñaõ lieân tuïc gaây söùc eùp leân Chính phuû Hoa Kyø yeâu caàu ñoøi hoûi phaûi haïn cheá haøng deät may nhaäp khaåu töø Trung Quoác bôûi theo hoï haøng deät may nhaäp khaåu vôùi giaù reû laø moät trong nhöõng nguyeân nhaân laøm gia taêng soá ngöôøi thaát nghieäp taïi Hoa Kyø, cuï theå gaàn 400.000 vieäc laøm trong ngaønh ñaõ bò maát keå töø naêm 2001 do taùc ñoäng cuûa laøn soùng haøng deät may giaù reû töø Trung Quoác. Moät trong nhöõng neùt ñaùng chuù yù khaùc cuûa ngaønh deät theá giôùi naêm 2004 laø caùc coâng ty saûn xuaát haøng deät tieáp tuïc chuyeån nhaø maùy hoaëc taêng ñaàu tö vaøo nhöõng thò tröôøng coù chi phí thaáp hôn, trong ñoù taäp trung chuû yeáu vaøo Trung Quoác. Coâng cuï ñieàu tieát cô cheá thaâm nhaäp thò tröôøng coøn laïi chæ coøn laø thueá quan. Ngoaøi ra, caùc nöôùc thaønh vieân WTO seõ thaûo luaän veà vieäc giaûm thueá vaø caùch thöùc giaûm caùc möùc thueá quaù cao, thueá cao, taêng thueá theo chöông trình phaùt trieån cuûa voøng ñaøm phaùn Dolha. Thò tröôøng hieän bò chi phoái vôùi caùc lôïi theá caïnh tranh giaû taïo vaø buoân baùn theo haïn ngaïch seõ ñöôïc ñieàu chænh khi caùc ñoäng löïc cuûa thò tröôøng trôû thaønh nhöõng taùc nhaân quan troïng ñoái vôùi ngaønh deät may. Söï chuyeån dòch caên baûn cuûa thò tröôøng haøng deät may seõ coù taùc ñoäng ñaùng keå tôùi saûn xuaát cuûa nhieàu nöôùc ñang phaùt trieån vaø caùc neàn kinh teá ñang trong thôøi kyø chuyeån ñoåi, ñaëc bieät laø caùc quoác gia phuï thuoäc phaàn lôùn vaøo xuaát khaåu haøng 10 Keå töø naêm 2005, sau khi moät soá nöôùc ñöôïc dôõ boû haïn ngaïch nhö Trung Quoác, Campuchia khi xuaát khaåu sang Hoa Kyø hay Vieät Nam khi xuaát khaåu vaøo thò tröôøng EU, nhöõng nöôùc tham gia trong thò tröôøng haøng may maëc seõ bò taùc ñoäng bôûi ba nhaân toá quan troïng sau: - Vieäc söû duïng haïn ngaïch: Caùc nöôùc ñaõ söû duïng heát haïn ngaïch cuûa mình trong nhöõng naêm tröôùc 2005 coù theå seõ taêng ñöôïc löôïng haøng deät may xuaát khaåu sau ngöôõng 2005. Caùc nöôùc khoâng theå söû duïng heát haïn ngaïch hieän nay thì khoâng theå coù lôïi töø vieäc môû cöûa thò tröôøng. Do vaäy, quaù trình giaùm saùt vieäc trieån khai haïn ngaïch laø moät vaán ñeà quan troïng. Do chæ coøn Hoa Kyø laø ñang tieáp tuïc aùp duïng haïn ngaïch neân caùc nöôùc ñang thöïc hieän theo heä thoáng naøy caàn phaûi theo saùt vieäc thöïc thi haïn ngaïch. - Khai thaùc caùc maët haøng khoâng bò haïn ngaïch: Sau giai ñoaïn thöù ba cuûa hieäp ñònh haøng deät may vaøo thaùng 01/2002 thì thò tröôøng haøng deät may theá giôùi ñaõ baét ñaàu coù söï thay ñoåi thoâng qua vieäc baõi boû haïn ngaïch ñoái vôùi moät soá chuûng loaïi saûn phaåm, ñieàu naøy ñaõ taïo tieàn ñeà cho söï phaùt trieån trong töông lai. Baét ñaàu töø naêm 2002, Hoa Kyø ñaõ ñöa 7 chuûng loaïi saûn phaåm haøng deät may vaøo ñieàu chænh theo quy ñònh cuûa toå chöùc thöông maïi theá giôùi, theo ñoù baõi boû haïn ngaïch cho caùc chuûng loaïi naøy vaø ñaõ taïo ra moät söï thay ñoåi maïnh meõ trong buoân baùn haøng deät may. Trong taát caû caùc chuûng loaïi ñöôïc dôõ boû haïn ngaïch, Trung Quoác laø nöôùc ñaõ taän duïng cô hoäi naøy ñeå taêng maïnh xuaát khaåu sang thò tröôøng Hoa Kyø vaø moät soá chuûng loaïi ñaõ taêng tôùi vaøi traêm phaàn traêm. Trong khi caùc nöôùc khaùc chæ taêng xuaát khaåu ñoái vôùi moät soá chuûng loaïi thì Trung Quoác laø taêng taát caû caùc chuûng loaïi, nguyeân nhaân chuû yeáu laø do söï suy yeáu cuûa caùc nöôùc cung 11 - Xuaát khaåu vôùi soá löôïng lôùn: Caùc nöôùc ñang phaùt trieån khoâng chòu aûnh höôûng cuûa nhöõng haïn cheá veà haïn ngaïch seõ gaëp phaûi söï caïnh tranh gay gaét maø tröôùc ñoù hoï chöa heà gaëp phaûi. Ñoù laø khaû naêng ñaùp öùng nhöõng ñôn haøng vôùi soá löôïng lôùn trong moät thôøi gian ngaén. Ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån maø soá löôïng haøng xuaát khaåu hieän khoâng ñaùng keå, ñaây seõ laø moät vaán ñeà khoù khaên hôn khi nhöõng nöôùc naøy tham gia hay giöõ thò phaàn cuûa mình treân thò tröôøng theá giôùi vaø tieâu chí saûn xuaát vôùi soá löôïng lôùn seõ trôû thaønh moät vaán ñeà quan troïng. Caùc nhaø nhaäp khaåu quoác teá lôùn khoâng theå mua haøng töø moät nöôùc maø chæ coù moät vaøi coâng ty saûn xuaát ñeå ñaùp öùng cho thò tröôøng quoác teá. Nhöõng thaùch thöùc cuûa thò tröôøng deät may môùi: Do ngaønh deät may seõ hoäi nhaäp hoaøn toaøn theo hieäp ñònh thueá quan vaø maäu dòch cuûa toå chöùc thöông maïi theá giôùi, nhöõng nöôùc vaø coâng ty thích öùng ngay vôùi thò tröôøng môùi seõ coù lôïi hôn trong vieäc ñaûm baûo vò theá treân thò tröôøng. Hoaït ñoäng minh baïch vaø caùc lôïi theá caïnh tranh ñöôïc quaûn lyù toát seõ ñöôïc quan taâm hôn bao giôø heát. Caùc nguyeân taéc, ñoäng löïc vaø hình thaùi cuûa thò tröôøng môùi ñöôïc lieät keâ döôùi ñaây: - Phaûi caïnh tranh ôû caùc thò tröôøng tieâu thuï ñang noåi leân. Thöông maïi seõ khoâng coøn bò ñieàu chænh bôûi caùc haïn cheá veà soá löôïng vaø do vaäy moät thò tröôøng roäng lôùn vaø ngaøy moät phaùt trieån ñang môû ra tröôùc maét caùc nhaø xuaát khaåu. Beân caïnh caùc thò tröôøng Chaâu AÂu, Baéc Myõ vaø Nhaät Baûn, nôi caïnh tranh ngaøy caøng trôû neân gay gaét vaø möùc taêng xuaát khaåu giaûm xuoáng laïi noåi leân caùc thò tröôøng môùi ôû nhöõng nöôùc Ñoâng Nam AÙ coù möùc thu nhaäp cao hôn cuõng nhö caùc nhoùm ngöôøi tieâu duøng vôùi möùc thu nhaäp cao vaø trung bình taïi caùc quoác gia ñang phaùt trieån khaùc. Nhöõng thò tröôøng môùi naøy seõ trôû thaønh nhöõng muïc tieâu quan troïng cho caùc nhaø saûn xuaát haøng deät may trong töông lai. - Khaû naêng bò maát caùc thò tröôøng tieâu thuï: Tröôùc maét, Chaâu AÂu vaø Baéc Myõ vaãn laø caùc thò tröôøng tieâu thuï haøng deät may quan troïng nhaát, chieám hai phaàn ba trong toång löôïng nhaäp khaåu haøng deät may toaøn theá giôùi. Tuy nhieân, khi heä thoáng haïn ngaïch bò baõi boû, nhieàu nöôùc xuaát khaåu nhoû seõ bò maát caùc thò tröôøng naøy. Nghieân cöùu cuûa Boä thöông maïi Hoa Kyø taïi hoäi nghò haøng deät may toå chöùc taïi Caucus cho thaáy caùc thò tröôøng seõ giaûm moät nöûa soá löôïng nhaø cung caáp vaøo naêm 2005-2006 vaø giaûm moät phaàn ba vaøo naêm 2010. Vaø thaùch thöùc ñaët ra laø laøm theá naøo ñeå tieáp tuïc trôû thaønh nguoàn cung caáp cho caùc thò tröôøng nhaäp khaåu lôùn naøy. 12 - Giaù tieáp tuïc giaûm: Giaù haøng deät may nhaäp khaåu vaøo thò tröôøng Hoa Kyø lieân tuïc giaûm keå töø naêm 1996 vaø xu höôùng naøy cuõng dieãn ra töông töï treân caùc thò tröôøng Chaâu AÂu, Nhaät Baûn vaø nhieàu thò tröôøng khaùc. Trong boái caûnh löôïng cung dö thöøa, thò tröôøng môû cöûa thì giaù haøng deät may trong töông lai coù theå vaãn tieáp tuïc giaûm vaø do vaäy seõ aûnh höôûng tôùi giaù trò xuaát khaåu cuûa caùc nöôùc ñang phaùt trieån. - Caùc moái quan heä veà thöông maïi giöõa caùc nöôùc trôû neân phöùc taïp hôn. Nhaèm thích öùng vôùi hieäp ñònh veà haøng deät may, nhieàu nöôùc nhaäp khaåu lôùn ñaõ daønh caùc ñieàu khoaûn nhaân nhöôïng ñaëc bieät vôùi caùc lôïi theá öu ñaõi cho moät soá nöôùc. Xu theá naøy ñaõ daãn tôùi moät söï phaân chi theo khu vöïc trong hoaït ñoäng buoân baùn haøng deät may vaø taïo ra moät söï gaén keát phöùc taïp giöõa caùc hieäp ñònh thöông maïi quoác teá. Ñieàu naøy khieán cho caùc doanh nghieäp xuaát khaåu haøng deät may coù quy moâ vöøa vaø nhoû ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån khoù xaùc ñònh ñöôïc lôïi theá caïnh tranh cuûa mình so vôùi caùc ñoái thuû caïnh tranh khaùc. Khi haïn ngaïch bò baõi boû seõ coù nhieàu ñieàu khoaûn nhaân nhöôïng hôn vaø buoân baùn haøng deät may seõ trôû neân phöùc taïp hôn. - Thueá choáng phaù giaù vaø thueá ñoái khaùng ñöôïc söû duïng nhieàu hôn. Soá tröôøng hôïp bò ñaùnh thueá choáng baùn phaù giaù vaø thueá ñoái khaùng seõ taêng vaø ñaây seõ laø moái ñe doïa ñoái vôùi caùc nhaø xuaát khaåu thaønh coâng taïi caùc nöôùc ñang phaùt trieån. Vieäc söû duïng caùc bieän phaùp choáng phaù giaù coù theå laøm giaûm nhanh choùng caùc lôïi ích cuûa töï do hoùa thöông maïi do ñaây laø caùc bieän phaùp khoâng minh baïch vaø khoâng döï ñoaùn ñöôïc. Chæ vôùi thoâng baùo laø coù theå tieán haønh ñieàu tra choáng phaù giaù cuõng coù theå khieán nhaø nhaäp khaåu nöôùc ngoaøi do döï trong vieäc ñaët ñôn haøng xuaát khaåu vì lo ngaïi raèng trong töông lai haøng nhaäp khaåu coù theå seõ phaûi chòu möùc thueá choáng phaù giaù, ñaây laø moät bieän phaùp thöôøng ñöôïc bieát ñeán vôùi teân goïi “haïn cheá thöông maïi”. Maëc duø caùc nöôùc ñang phaùt trieån ñang baøy toû moái lo ngaïi veà caùc bieän phaùp choáng phaù giaù thì caùc ngaønh coâng nghieäp cuûa Hoa Kyø vaø EU vaãn ñang tröïc tieáp söû duïng caùc bieän phaùp naøy - Kieåm tra haûi quan thöôøng xuyeân hôn: Caùc nhaø saûn xuaát haøng deät may thöôøng bò caùc nhaân vieân haûi quan cuûa nöôùc nhaäp khaåu kieåm tra ngaãu nhieân caùc loâ haøng xuaát khaåu ñeå ñaûm baûo khoâng coù caùc hoaït ñoäng chuyeån taûi. Neáu moät coâng ty khoâng theå cung caáp caùc thoâng tin caàn thieát, haûi quan seõ töï ñoäng caám coâng ty naøy xuaát khaåu sang thò tröôøng Hoa Kyø hoaëc EU. Döï kieán tôùi naêm 2005 “soá laàn xaùc minh saûn phaåm” seõ gia taêng. Ngoaøi ra, caùc yeâu caàu veà taêng cöôøng an ninh kieåm tra haøng nhaäp khaåu 13 - Caùc tieâu chuaån veà ñaïo ñöùc ñang gia taêng: Nguy cô veà vieäc söû duïng lao ñoäng treû em taïi caùc thò tröôøng lôùn ñang ngaøy moät lan roäng. Caùc toå chöùc phi chính phuû ôû phöông Taây, caùc phöông tieän truyeàn thoâng vaø caùc toå chöùc coâng ñoaøn uûng hoä caùc nhaø cung caáp khoâng söû duïng lao ñoäng treû em thoâng qua vieäc naâng cao nhaän thöùc cho ngöôøi tieâu duøng taïi caùc thò tröôøng naøy. Ñieàu naøy ñang taïo ra aùp löïc cho caùc nhaø nhaäp khaåu nöôùc ngoaøi khi mua haøng phaûi ñaûm baûo nguoàn cung caáp khoâng söû duïng lao ñoäng treû em. Nhöõng quy ñònh veà vieäc nguoàn cung caáp phaûi ñaûm baûo tính ñaïo ñöùc ñöôïc aùp duïng cho taát caû caùc nhaø saûn xuaát ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån vaø thaäm chí aùp duïng nhöõng quy taéc chaët cheõ naøy neáu khoâng hoï seõ bò coâng chuùng taåy chay. - Ñieàu kieän moâi tröôøng, ñaïo ñöùc xaõ hoäi trôû thaønh moät raøo caûn thöông maïi môùi: Caùc nhaø saûn xuaát haøng deät may töø caùc nöôùc ñang phaùt trieån ñang ngaøy caøng ñoái maët vôùi caùc yeâu caàu veà moâi tröôøng vaø ñaïo ñöùc xaõ hoäi. Ñaây hieän ñöôïc coi laø moät coâng cuï tieáp thò vaø caùc saûn phaåm coù daùn nhaõn moâi tröôøng thöôøng daønh cho caùc thò tröôøng phaùt trieån. Tuy nhieân, coù theå vieäc tieáp caän caùc thò tröôøng phaùt trieån seõ bò giaûm ñaùng keå neáu ngöôøi tieâu duøng taåy chay caùc loaïi haøng hoùa khoâng daùn nhaõn sinh thaùi vaø do taùc ñoäng cuûa caùc chieán dòch quaûng caùo quaù khích cuûa caùc ngaønh baûo hoä trong nöôùc. Nhìn chung, phaûi coù caùc qui ñònh minh baïch hôn nöõa ñeå baûo ñaûm raèng nhaõn moâi tröôøng khoâng phaûi laø moät raøo caûn môùi treân thò tröôøng. 1.2. THÒ TRÖÔØNG DEÄT MAY HOA KYØ VAØ LUAÄT LEÄ LIEÂN QUAN ÑEÁN HAØNG DEÄT MAY 1.2.1. Thò hieáu thò tröôøng Hoa Kyø ñoái vôùi haøng deät may Vôùi daân soá treân 280 trieäu daân, naêm 2001 ngöôøi daân ôû ñaây tieâu tôùi 272 tyû USD cho quaàn aùo. Bình quaân moãi ngöôøi daân mua khoaûng 54 boä quaàn aùo moät naêm. Tuy Hoa Kyø coù heä thoáng cung caáp haøng deät may raát lôùn nhöng nhu caàu nhaäp khaåu haøng may maëc cuõng raát cao, haøng naêm Hoa Kyø coù nhu caàu nhaäp khaåu treân 70 tyû USD haøng deät may. Hôn nöõa Hoa Kyø laïi laø moät quoác gia ña saéc toäc, ña vaên hoùa neân nhu caàu haøng may maëc raát ña daïng, ta coù theå khai thaùc lôïi theá naøy töø ñaëc ñieåm cuûa thò tröôøng Hoa Kyø. Tuy nhieân, caùc doanh nghieäp xuaát khaåu haøng vaøo thò tröôøng Hoa Kyø phaûi chuù yù ñeán caùc vaán ñeà nhö: quy ñònh raát khaét khe veà nhaõn hieäu, bieåu töôïng haøng may vì möùc phaït seõ raát cao ñoái vôùi haøng gian, haøng 14 Haøng may maëc chuû yeáu laø caùc saûn phaåm cao caáp baùn cho caùc nöôùc phaùt trieån hoaëc moät phaàn laø nguyeân phuï lieäu, baùn thaønh phaåm xuaát ñi caùc nöôùc khaùc ñeå gia coâng laép raùp thaønh phaåm, sau ñoù taùi xuaát vaøo Hoa Kyø hoaëc xuaát khaåu ñi caùc nöôùc thöù ba. Ngöôøi daân Hoa Kyø thích thôøi trang, neân yeâu caàu veà haøng may maëc laø phaûi thay ñoåi lieân tuïc, tuøy theo muøa (Xuaân, haï, thu, ñoâng), tuøy theo thôøi gian (leã hoäi: Giaùng sinh, leã taï ôn…). Tuy nhieân, löôïng tieâu thuï haøng may maëc trong muøa xuaân laø lôùn nhaát, do ñoù, caùc nhaø phaân phoái phaûi chuaån bò vaø ñaàu tö kyõ caøng ñeå coù ñaùp öùng nhu caàu tieâu thuï taêng cao cuûa ngöôøi tieâu duøng trong muøa naøy. Do tính caùch chung cuûa ngöôøi Hoa Kyø laø naêng ._.ñoäng vaø thích thoaûi maùi neân loaïi vaûi öa thích cuûa thò tröôøng naøy laø vaûi Jeans, keá ñeán laø vaûi ka-ki, vaø moät soá loaïi vaûi töông töï. Haøng deät may ñaùp öùng cho ñoái töôïng nöõ töø 18 - 35 tuoåi chieám tyû leä raát cao, ñeán khoaûng 80% trong toång soá tieâu thuï cuûa caû nöôùc Hoa Kyø. Tyû leä naøy oån ñònh ñoái vôùi haøng may maëc ôû baát kyø nhoùm giaù naøo. Ñieàu naøy ñöôïc chöùng minh roõ nhaát khi nhaø phaân phoái haøng ñaàu Hoa Kyø, Wal – Mart ñaõ tieâu thuï ñöôïc haøng may maëc cho ñoái töôïng nöõ töø 18 – 35 tuoåi vôùi tyû leä 85% ôû caùc sieâu thò ñaïi traø cuõng nhö trong caùc cöûa haøng ñoäc quyeàn vaø cao caáp cuûa hoï. Theo phaân tích cuûa oâng Akiva Zaslansky, phoù toång giaùm ñoác coâng ty Statement Inc., moät ngöôøi coù ñeán hôn 20 naêm kinh nghieäm trong lónh vöïc deät may ôû thò tröôøng Hoa Kyø thì thò tröôøng haøng deät may Hoa Kyø ñöôïc chia thaønh ba loaïi: “Bình daân”, “Trung”, vaø “Cao caáp”. Nhoùm haøng “Bình daân” goàm coù nhoùm haøng giaù reû baùn trong caùc cöûa haøng haï giaù (discounters) vaø nhoùm haøng laø saûn phaåm thöông hieäu rieâng (khoâng noåi tieáng). Nhaø phaân phoái cho nhoùm saûn phaåm naøy laø Target, Wal Mart, K Mart, v.v Hai nhoùm haøng coøn laïi, haøng “Trung” vaø “Cao caáp” chuû yeáu ñöôïc baùn trong caùc cöûa hieäu sang troïng, caùc trung taâm thöông maïi, laø caùc maët haøng giaù cao, chaát löôïng cao. Ví duï nhö: Colombia Sport, JC Penney, Levi’s, Gap … Noùi chung, ngöôøi tieâu duøng ôû thò tröôøng Hoa Kyø khoâng coù söï phaân bieät ñoái vôùi haøng ñöôïc saûn xuaát ôû Hoa Kyø hay ôû caùc nöôùc khaùc cuõng nhö khoâng coù söï phaân bieät ñoái vôùi haøng ñöôïc nhaäp khaåu töø Vieät Nam hay Trung Quoác maø hoï chæ quan taâm ñeán chaát löôïng vaø maãu maõ. Thaät ra, vieäc choïn löïa nhaø maùy saûn xuaát laø do caùc nhaø phaân phoái vaø cuõng tuøy thuoäc vaøo yeâu caàu cuûa loaïi haøng ñoù veà thôøi gian saûn xuaát vaø baøy baùn. Neáu loaïi haøng coù yeâu caàu thôøi gian saûn xuaát vaø giao 15 Vieäc phaân phoái saûn phaåm chuû yeáu ôû thò tröôøng naøy laø thoâng qua caùc cöûa haøng sieâu thò (chieám 27,2%), tieáp ñeán laø caùc cöûa haøng quaàn aùo chuyeân duïng, caùc cöûa haøng baùn sæ chieát khaáu, baùn qua thö, v.v Hình thöùc baùn haøng qua thö ñang baét ñaàu phaùt trieån maïnh nhôø vaøo söï hoã trôï cuûa coâng ngheä hieän ñaïi laø internet vaø theû tín duïng. 1.2.2. Tình hình nhaäp khaåu haøng deät may cuûa thò tröôøng Hoa Kyø Thaùng 6-2005, nhaäp khaåu haøng deät may cuûa Hoa Kyø taêng nheï tröôùc khi Hoa Kyø aùp haïn ngaïch ñoái vôùi moät soá Cat. haøng deät may nhaäp khaåu töø Trung Quoác. Kim ngaïch nhaäp khaåu haøng deät may cuûa Hoa Kyø trong thaùng 6 ñaït 8,2 tyû USD, töông ñöông vôùi 4,5 tyû m2 quy ñoåi, taêng 21% veà trò giaù vaø 4% veà khoái löôïng. Giaù nhaäp khaåu trung bình haøng deät may cuûa Hoa Kyø trong thaùng 6 ñaõ taêng 10,9% so vôùi thaùng 5; 1,82USD/m2 Bieåu ñoà 1: Khoái löôïng nhaäp khaåu haøng deät may cuûa Myõ (tyû m2) 3.7 3.3 3.8 3.7 3.7 4.3 4.2 4.3 4.2 4.1 3.8 3.7 4 4.1 3.9 4.2 4.53.9 0 1 2 3 4 5 T1 T2 T3 T4 T5 T6 T7 T8 T9 T10 T11 T12 2004 2005 (Nguoàn: Thoâng tin thöông maïi soá ra ngaøy 05/09/2005) Tính chung, nöûa ñaàu naêm nay kim ngaïch nhaäp khaåu haøng deät may cuûa Hoa Kyø ñaït 42,3 tyû USD, töông ñöông vôùi 24,6 tyû m2, taêng 10,98% veà trò giaù vaø 9,13% veà khoái löôïng so vôùi cuøng kyø naêm ngoaùi. Haøng deät may cuûa Trung Quoác chieám tôùi 32% toång khoái löôïng haøng deät may nhaäp khaåu cuûa Hoa Kyø trong nöûa ñaàu naêm nay. 16 AÁn Ñoä vaø Bangladesh ñaõ laø ñoái thuû cuûa Trung Quoác trong nöûa ñaàu naêm nay cuøng vôùi Sri Lanka, Jordan, Pakistan vaø Cambodia, Hong Kong, Ñaøi Loan, Haøn Quoác vaø Nga laø naïn nhaân cuûa vieäc dôõ boû haïn ngaïch. Baûng 1: Kim ngaïch nhaäp khaåu haøng deät may cuûa Hoa Kyø töø naêm 2003 - 6 thaùng ñaàu naêm 2005 (tyû USD) Naêm 2002 Naêm 2003 Naêm 2004 Naêm 2005 Thaùng 1 5.61 6.46 6.44 6.89 Thaùng 2 5.06 6.01 5.85 7.12 Thaùng 3 5.1 6.06 6.65 7.04 Thaùng 4 5.1 5.86 5.99 6.36 Thaùng 5 5.37 5.73 5.80 6.74 Thaùng 6 6.02 6.52 7.44 8.20 Thaùng 7 7.45 7.94 8.06 Thaùng 8 7.46 7.26 8.12 Thaùng 9 6.91 7.23 8.08 Thaùng 10 6.63 7.16 7.75 Thaùng 11 5.78 5.36 6.79 Thaùng 12 5.7 5.85 6.34 (Nguoàn: Thoâng tin thöông maïi soá ra ngaøy 05/09/2005) Bieåu ñoà 2: Kim ngaïch nhaäp khaåu haøng deät may cuûa Myõ (tyû USD) 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 T1 T2 T3 T4 T5 T6 T7 T8 T9 T10 T11 T12 Naêm2002 Naêm 2003 Naêm 2004 Naêm 2005 17 (Nguoàn: Thoâng tin thöông maïi soá ra ngaøy 05/09/2005) Tuy nhieân, nhaäp khaåu haøng deät may töø Trung Quoác vaãn tieáp tuïc taêng tröôùc khi Hoa Kyø thöïc hieän leänh caám vaøo thaùng 7. Tính rieâng thaùng 6, nhaäp khaåu töø Trung Quoác taêng 14,5% vaø tính chung 6 thaùng ñaàu naêm taêng 47%. Thò phaàn cuûa Trung Quoác taïi thò tröôøng deät may Hoa Kyø naêm 2004 laø 15% nhöng ñeán thaùng 6/ 2005 ñaõ leân ñeán 35%. Cuõng trong 6 thaùng ñaàu naêm, nhaäp khaåu töø Aán Ñoä taêng 24%, töø Bangladesh taêng 20%. Do Hoa Kyø vaãn duy trì haïn ngaïch ñoái vôùi caùc saûn phaåm deät may Vieät Nam neân Bangladesh khoâng phaûi chòu söï caïnh tranh töø moät nöôùc cung caáp haøng giaù reû. Cuõng trong khoaûng thôøi gian naøy, nhaäp khaåu töø Pakistan vaø Sri Lanka taêng 6% vaø 13%, töø Jordan (mieãn thueá taêng 28%. Nhaäp khaåu töø Trung Myõ khoâng giaûm maëc duø khu vöïc naøy ñaõ bò maát thò phaàn taïi Hoa Kyø; ngöôïc laïi, nhaäp khaåu töø Hong Kong giaûm 24%, töø Ñaøi Loan vaø Haøn Quoác cuõng giaûm maïnh. Bieåu ñoà 3: Thò phaàn haøng deät may nhaäp khaåu cuûa Myõ (% - tyû troïng tính theo khoái löôïng) Trung Quoác 32 Mexico 8 Canada 6.4 Pakistan 6.3Aán Ñoä 4.7 Haøn Quoác 3.9 Indonesia 2.6 Bangladesh 2.6 Hondura 2.6 Thaùi Lan 2 Salvador 1.9 Thoå Nhó Kyø 1.8 Vieät Nam 1.7 Thò tröôøng khaùc 23.5 (Nguoàn: Thoâng tin thöông maïi soá ra ngaøy 05/09/2005) 1.3. RUÛI RO XUAÁT KHAÅU HAØNG DEÄT MAY 1.3.1. Khaùi nieäm ruûi ro Kinh doanh luoân gaén lieàn vôùi ruûi ro maïo hieåm, vaø chaáp nhaän ruûi ro trong kinh doanh ñaõ trôû thaønh caâu chaâm ngoân quen thuoäc cuûa caùc nhaø kinh doanh. Caùc 18 Ruûi ro coù theå xaûy ra baát cöù luùc naøo cho caùc nhaø doanh nghieäp, ñaëc bieät ñoái vôùi caùc doanh nghieäp kinh doanh xuaát khaåu thì ruûi ro caøng ña daïng vaø phöùc taïp hôn. Ruûi ro trong kinh doanh laø ñieàu taát yeáu, khoâng theå loaïi boû haún nhöng doanh nghieäp coù theå phoøng ngöøa vaø haïn cheá taùc ñoäng cuûa ruûi ro baèng caùc bieän phaùp hôïp lyù. Theo Frank Knight, moät hoïc giaû Myõ ñònh nghóa: "Ruûi ro laø nhöõng baát traéc coù theå ño löôøng ñöôïc". Lan Willet, moät hoïc giaû Myõ khaùc cho raèng: "Ruûi ro laø moät baát traéc cuï theå lieân quan ñeán moät bieán coá khoâng mong ñôïi". Inrving Perfer (Myõ) laïi cho raèng: "Ruûi ro laø toång hôïp nhöõng söï coá ngaãu nhieân coù theå ño löôøng baèng xaùc xuaát". Marilu Hurt McCarty thuoäc vieän khoa hoïc kyõ thuaät Geogia (Myõ), trong taùc phaåm "Managerial Econom with Applications" xuaát baûn naêm 1986 thì cho raèng: "Ruûi ro laø moät traïng thaùi trong ñoù caùc bieán coá xaûy ra trong töông lai coù theå xaùc ñònh ñöôïc". Ngoaøi ra moät soá hoïc giaû trong nöôùc cho raèng: - Ruûi ro laø söï baát traéc gaây ra maát maùt. - Ruûi ro laø söï bieán ñoäng tieàm aån ôû keát quaû. - Ruûi ro laø nhöõng baát traéc ngoaøi yù muoán xaûy ra trong quaù trình saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp, taùc ñoäng xaáu ñeán söï toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa doanh nghieäp. - Ruûi ro laø söï khoâng chaéc chaén veà toån thaát. Nhö vaäy, theo caùc khaùi nieäm treân thì ruûi ro coù theå ño löôøng ñöôïc, coù theå xaùc ñònh ñöôïc vaø töø ñoù coù theå löôøng tröôùc vaø phoøng ngöøa cuõng nhö haïn cheá ôû möùc toái ña. Töø nhöõng khaùi nieäm treân, coù theå ñi ñeán khaùi nieäm veà ruûi ro nhö sau: "Ruûi ro xuaát khaåu laø nhöõng baát traéc coù theå xaûy ra ngoaøi yù muoán trong quaù trình kinh doanh xuaát khaåu, gaây thieät haïi cho doanh nghieäp xuaát khaåu". 19 1.3.2. Phaân loaïi ruûi ro xuaát khaåu Ñeå deã daøng trong vieäc nhaän bieát caùc ruûi ro, phaân tích nguyeân nhaân cuõng nhö ñöa ra caùc bieän phaùp phoøng ngöøa ruûi ro, vieäc phaân loaïi döïa theo caùc yeáu toá khaùch quan vaø chuû quan ñöôïc laáy laøm cô sôû cho phaân tích ñeà taøi 1.3.2.1. Nhoùm ruûi ro xuaát khaåu do caùc yeáu toá khaùch quan mang laïi Caùc yeáu toá khaùch quan coù theå mang laïi ruûi ro cho doanh nghieäp xuaát khaåu bao goàm moâi tröôøng töï nhieân, moâi tröôøng kinh doanh, moâi tröôøng vó moâ… Cuï theå nhoùm yeáu toá naøy goàm: ruûi ro chính trò, ruûi ro phaùp lyù, ruûi ro laïm phaùt, ruûi ro do chính saùch cô cheá xuaát nhaäp khaåu trong vaø ngoaøi nöôùc thay ñoåi, ruûi ro hoái ñoaùi… a. Ruûi ro chính trò, phaùp lyù Ñaây laø loaïi ruûi ro maø caùc nhaø kinh doanh, nhaát laø caùc doanh nghieäp kinh doanh xuaát khaåu lo ngaïi nhaát. Bôûi vì, tröôùc khi xaây döïng chieán löôïc kinh doanh xuaát khaåu cuûa doanh nghieäp, hay quyeát ñònh kyù moät hôïp ñoàng xuaát khaåu doanh nghieäp phaûi döïa vaøo tình hình kinh teá - xaõ hoäi, döïa treân caùc quyeát ñònh veà thueá, luaät leä,… moät bieán ñoäng maïnh veà chính trò, phaùp lyù xaûy ra coù theå laøm ñaûo loän moïi döï ñoaùn cuûa doanh nghieäp vaø doanh nghieäp coù theå bò thaát baïi. Trong hoaït ñoäng xuaát khaåu, ruûi ro chính trò, phaùp lyù maø caùc doanh nghieäp khoù löôøng tröôùc ñöôïc nhaát laø tình hình quan heä chính trò ngoaïi giao giöõa hai nöôùc boãng nhieân caêng thaúng, hay vieäc ban haønh caùc vaên baûng caám nhaäp hay caám xuaát moät maët haøng naøo ñoù, nöôùc naøy taåy chay haøng hoaù cuûa nöôùc kia. Hoaëc doanh nghieäp ñaõ göûi haøng ñi vaø laäp boä chöùng töø hôïp leä nhöng vaãn gaëp ruûi ro trong thanh toaùn khi chieán tranh hay xung ñoät xaûy ra ôû nöôùc nhaäp khaåu. Hôn nöõa, doanh nghieäp xuaát khaåu coù theå gaëp ruûi ro do phong toûa, caám vaän hoaëc traû ñuûa thöông maïi ñoái vôùi maët haøng maø doanh nghieäp xuaát khaåu. Cuï theå taøi khoaûn cuûa doanh nghieäp coù theå bò phong toûa ôû ngaân haøng nöôùc ngoaøi hoaëc laø doanh nghieäp ñaõ chuaån bò haøng xuaát nhöng khoâng theå xuaát ñöôïc vì bieän phaùp traû ñuõa thöông maïi cuûa nöôùc nhaø nhaäp khaåu ñoái vôùi nöôùc nhaø xuaát khaåu. Roõ raøng, trong hoaït ñoäng kinh doanh xuaát khaåu, tình hình kinh teá - chính trò trong vaø ngoaøi nöôùc laø moái quan taâm haøng ñaàu cuûa caùc doanh nghieäp xuaát khaåu vì noù quyeát ñònh lôïi nhuaän xuaát khaåu cuûa doanh nghieäp vaø caû söï thaønh coâng hay thaát baïi cuûa doanh nghieäp. b. Ruûi ro laïm phaùt Laïm phaùt laø söï taêng giaù bình quaân cuûa haøng hoùa. Caùc doanh nghieäp luoân gaëp caùc ruûi ro do caùc bieán ñoäng kinh teá. Ruûi ro laïm phaùt laø moät ñieån hình trong 20 Trong kinh doanh xuaát khaåu, thôøi gian keå töø khi tính toaùn hieäu quaû cuûa thöông vuï xuaát khaåu ñeán khi nhaän tieàn haøng thanh toaùn töø khaùch haøng nöôùc ngoaøi töông ñoái daøi, trung bình 30 ñeán 45 ngaøy. Do vaäy, xaùc suaát xaûy ra laïm phaùt laø khoâng phaûi nhoû. c. Ruûi ro hoái ñoaùi Ruûi ro hoái ñoaùi laø söï khoâng chaéc chaén veà moät khoaûn thu nhaäp hay chi traû do bieán ñoäng tyû giaù gaây ra, coù theå laøm toån thaát ñeán giaù trò döï kieán cuûa hôïp ñoàng. Trong hoaït ñoäng xuaát khaåu, ruûi ro xuaát khaåu xaûy ra khi ngoaïi teä maø doanh nghieäp xuaát khaåu nhaän ñöôïc trong töông lai giaûm giaù so vôùi ñoàng noäi teä. Nghóa laø tieàn thu veà ñöôïc qui ñoåi ra ñoàng noäi teä giaûm so vôùi döï kieán. Nhö vaäy söï bieán ñoäng cuûa tyû giaù laøm cho caùc hôïp ñoàng trôû neân khoâng chaéc chaén, doanh nghieäp xuaát khaåu caàn coù caùc bieän phaùp nghieäp vuï treân caùc thò tröôøng tieàn teä ñeå haïn cheá nhöõng ruûi ro do söï bieán ñoäng cuûa tyû giaù gaây neân. d. Ruûi ro do chính saùch ngoaïi thöông thay ñoåi Chính saùch ngoaïi thöông laø heä thoáng caùc nguyeân taéc, bieän phaùp kinh teá, haønh chính, luaät phaùp nhaèm ñieàu tieát caùc hoaït ñoäng mua baùn quoác teá cuûa moät nhaø nöôùc trong moät giai ñoaïn nhaát ñònh. Haàu heát caùc chính saùch ngoaïi htöông cuûa caùc nöôùc thay ñoåi ñoåi theo caùc giai ñoaïn tuøy theo muïc ñích, ñònh höôùng cuûa nhaø nöôùc ñoù trong töøng thôøi kyø khaùc nhau. Söï thay ñoåi thöôøng xuyeân cuûa caùc ñònh cheá naøy laø moät ñe doïa lôùn cho caùc doanh nghieäp xuaát khaåu vì caùc doanh nghieäp naøy khoâng chæ chòu ruûi ro do söï thay ñoåi chính saùch ngoaïi thöông trong nöôùc maø coøn chòu aûnh höôûng bôûi chính saùch ngoaïi thöông cuûa caùc nöôùc baïn haøng nhaäp khaåu. Trong ruûi ro do söï thay ñoåi chính saùch ngoaïi thöông, doanh nghieäp xuaát khaåu coù theå gaëp nhieàu ruûi ro khaùc nhau nhöng cô baûn vaãn laø nhöõng ruûi ro veà qui ñònh haïn ngaïch, thuû tuïc haûi quan, thueá xuaát nhaäp khaåu vaø caùc qui ñònh haønh chính khaùc. e. Ruûi ro do söï bieán ñoäng giaù Ruûi ro bieán ñoäng giaù bao goàm ruûi ro do bieán ñoäng giaù caùc yeáu toá ñaàu vaøo vaø bieán ñoäng giaù xuaát khaåu treân thò tröôøng trong quaù trình thöïc hieän hôïp ñoàng xuaát khaåu cuûa doanh nghieäp, ñaët bieät ñoái vôùi caùc haønh ñoäng xuaát khaåu coù thôøi gian daøi. 21 Bieán ñoäng giaù caû caùc yeáu toá ñaàu vaøo bao goàm bieán ñoäng giaù caû nguyeân vaät lieäu, chi phí löu thoâng,… Caùc doanh nghieäp xuaát khaåu noâng saûn ñaëc bieät quan taâm ñeán ruûi ro naøy vì caùc hôïp ñoàng xuaát khaåu thöôøng ñöôïc doanh nghieäp kyù tröôùc khi tieán haønh thu mua haøng ñeå xuaát khaåu. Theâm vaøo ñoù, caùc doanh nghieäp xuaát khaåu coøn phaûi gaëp ruûi ro do giaù xuaát khaåu giaûm vì hieän nay moät soá doanh nghieäp xuaát khaåu noâng saûn theo caùc hôïp ñoàng kyø haïn, giaù tröø luøi. 1.3.2.2. Nhoùm ruûi ro do caùc yeáu toá chuû quan mang laïi a. Ruûi ro do thieáu voán Ñeå naâng cao khaû naêng caïnh tranh ñoøi hoûi caùc doanh nghieäp khoâng ngöøng caûi tieán chaát löôïng saûn phaåm cuõng nhö dòch vuï. Song do thieáu voán, doanh nghieäp khoâng ñuû khaû naêng ñoåi môùi coâng ngheä, môû roäng qui moâ saûn xuaát toái öu. Töø ñoù, khoâng ñuû söùc caïnh tranh vôùi ñoái thuû daãn tôùi vieäc maát thò phaàn,… Ngoaøi ra, trong hoaït ñoäng xuaát khaåu, ruûi ro do thieáu voán coøn laøm cho quaù trình thöïc hieän hôïp ñoàng xuaát khaåu khoâng ñöôïc ñaûm baûo, daãn tôùi giao haøng chaäm,… b. Ruûi ro do thieáu thoâng tin Caùc nhaø xuaát khaåu hôn ai heát phaûi laø nhöõng ngöôøi bieát roõ thoâng tin veà giaù caû, söï bieán ñoäng treân thò tröôøng theá giôùi, ñaëc bieät laø nhöõng thoâng tin veà ñoái taùc. Vieäc thieáu thoâng tin seõ ñem laïi nhöõng haäu quaû khoân löôøng cho doanh nghieäp. Doanh nghieäp phaûi tieán haønh nhöõng hoaït ñoäng kinh doanh xuaát khaåu vôùi caùc "coâng ty ma”, ñeán khi khoâng ñöôïc thanh toaùn tieàn haøng môùi bieát mình bò löøa. Hôn nöõa, vieäc khoâng naém baét ñöôïc nhöõng bieán ñoäng giaù caû treân thò tröôøng theá giôùi, nhieàu doanh nghieäp ñaõ kyù hôïp ñoàng vôùi giaù thaáp ñeán khi giaù treân thò tröôøng theá giôùi taêng voït, laøm cho giaù trong nöôùc cuûa maët haøng ñoù taêng theo, khieán doanh nghieäp bò loã. Chính vì theá, vôùi söï buøng noå thoâng tin nhö hieän nay, ñeå nhaän bieát vaø traùnh nhöõng sai leäch thoâng tin khoâng coøn caùch naøo khaùc laø doanh nghieäp caàn phaûi coi vieäc thieáu thoâng tin laø moät trong nhöõng yeáu toá chuû yeáu ñem laïi ruûi ro cho mình. c. Ruûi ro do naêng löïc quaûn lyù keùm Ñaây laø ruûi ro ñöôïc xem khoâng coù phöông thuoác höõu hieäu naøo chöõa trò ñöôïc. Moät nhaø xuaát khaåu coù naêng löïc quaûn lyù keùm seõ lieân tuïc gaëp nhöõng ruûi ro khaùc nhau: töôûng laøm nhö vaäy laø kòp thôøi nhöng thöïc teá laø quaù treã, tính toaùn nhö vaäy töôûng laø lôøi nhöng thöïc teá laø loã to, quan heä vôùi khaùch haønh nhö vaäy cöù nghó khaùch haøng haøi loøng nhöng thöïc teá khaùch haøng raát thaát voïng,… Töø nhöõng quyeát ñònh sai laàm, voäi vaõ, khoâng tính toaùn kyõ seõ laøm cho doanh nghieäp gaëp phaûi ruûi ro gaây thieät haïi taøi saûn hay maát uy tín vôùi khaùch haøng. Neáu tình traïng naøy vaãn cöù 22 d. Ruûi ro do thieáu trình ñoä chuyeân moân nghieâp vuï Coù theå noùi, hieän nay, raát nhieàu doanh nghieäp xuaát khaåu cuûa Vieät Nam coøn thieáu nhaân vieân coù trình ñoä nghieäp vuï ngoaïi thöông, nhaát laø caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû. Söï thieáu hieåu bieát veà luaät phaùp vaø taäp quaùn kinh doanh quoác teá maø bieåu hieän laø söï hoá giaù, nhaàm chaát löôïng, thieáu soá löôïng, vi phaïm giao keát trong hôïp ñoàng vaø L/C,… Moät khi trình ñoä nghieäp vuï cuûa nhaân vieân ngoaïi thöông coøn yeáu keùm thì hoï deã daøng bò maét löøa vaø haäu quaû laø ruûi ro phaùt sinh thöôøng xuyeân vaø lieân tieáp xaûy ra. 1.4. KINH NGHIEÄM CUÛA TRUNG QUOÁC TRONG VIEÄC KIEÅM SOAÙT RUÛI RO XUAÁT KHAÅU HAØNG DEÄT MAY Trung Quoác laø cöôøng quoác deät may lôùn nhaát theá giôùi, hieän laø quoác gia coù ñaàu tö lôùn nhaát veà deät nhuoäm. Theo soá lieäu cuûa Boä Ngoaïi thöông Trung Quoác, naêm 2004, trong toång soá 590 tyû USD xuaát khaåu, xuaát khaåu deät may chieám 95 tyû USD, töông ñöông 16%, trong khi kim ngaïch nhaäp khaåu deät may chæ coù 16 – 18 tyû USD. Deät may laø ngaøy xuaát sieâu lôùn cuûa Trung Quoác do nöôùc naøy coù theå saûn xuaát vaø xuaát khaåu ña daïng vôùi quy moâ lôùn caùc chuûng loaïi haøng deät may töø quaàn aùo, chaên drap goái, thaûm, haøng vaûi sôïi duøng trong coâng nghieäp, ñoàng thôøi töï saûn xuaát khoâng phuï thuoäc vaøo nhaäp khaåu ñaàu vaøo cho ngaønh, bao goàm saûn xuaát nguyeân vaät lieäu sôïi (boâng vaø nhaân taïo), saûn xuaát vaûi vaø caùc phuï kieän khaùc. Deät may khoâng chæ laø ngaønh coù nguoàn thu ngoaïi teä lôùn cho Chính phuû maø coøn laø ngaønh cung caáp coâng aên vieäc laøm lôùn cho ngöôøi daân Trung Quoác. Hieän Trung Quoác coù khoaûng 30.000 doanh nghieäp deät may, thu huùt khoaûng 19 trieäu vieäc laøm. Ngoaøi ra, ngaønh coâng nghieäp naøy coøn cung caáp haøng trieäu vieäc laøm cho caùc ngaønh coâng nghieäp nhö hoùa daàu, giao nhaän vaän taûi. Ñaây cuõng laø ngaønh ñoùng goùp lôùn vaøo oån ñònh xaõ hoäi vaø choáng ñoùi ngheøo cuûa Trung Quoác. Töø ñaàu nhöõng naêm 1990, deät may Trung Quoác luoân ñöùng ñaàu treân theá giôùi vôùi toác ñoä taêng tröôûng raát cao, trung bình taêng khoaûng 14% moät naêm, cao hôn raát nhieàu nöôùc treân theá giôùi. Tuy nhieân, ñeán nhöõng naêm 1995, 1996 toác ñoä taêng tröôûng cuûa deät may Trung Quoác coù xu höôùng giaûm ñi. Moät trong nhöõng nguyeân nhaân ñoù laø xuaát phaùt phaùt töø caùc ruûi ro maø caùc doanh nghieäp deät may Trung Quoác gaëp phaûi laøm giaûm saûn löôïng xuaát khaåu. Tuy nhieân, keå töø naêm 2000, toác ñoä taêng tröôûng cuûa deät may Trung Quoác laïi taêng leân, nhaát laø keå töø ñaàu naêm 2005 ñeán nay, cuøng vôùi vieäc gia nhaäp WTO, haïn ngaïch xuaát khaåu sang thò tröôøng Hoa Kyø ñöôïc dôõ boû. Keát quaû naøy cuõng moät phaàn nhôø vaøo khaû naêng kieåm 23 . (Hoa Kyø) vôùi nhieàu naêm hoaït ñoäng taïi Trung Quoác, thaûo luaän cuûa ñaïi dieän caùc doanh nghieäp deät may Vieät Nam ñaõ qua thaêm Trung Quoác taïi hoäi thaûo cuûa Hieäp hoäi theâu ñan thaønh phoá Hoà Chí Minh naêm 2004, sau ñaây laø caùc kinh nghieäm kieåm soaùt ruûi ro trong xuaát khaåu haøng deät may cuûa Trung Quoác: 1.4.1. Kinh nghieäm kieåm soaùt ruûi ro trong xuaát khaåu haøng deät may cuûa caùc doanh nghieäp deät may Trung Quoác Haïn cheá khaû naêng giao haøng treã do caùc nguyeân nhaân phuï lieäu nhaäp khaåu, vaûi nhaäp khaåu, v.v baèng caùch taän duïng caùc nguoàn nguyeân phuï lieäu doài daøo saün coù trong noäi ñòa. Ngoaøi ra, ñeå toái thieåu khaû naêng giao haøng treã haïn, caùc doanh nghieäp Trung Quoác vaän duïng hieäu quaû Logistic trong saûn xuaát haøng deät may töø khaâu ñaët, vaän chuyeån nguyeân phuï lieäu veà nhaø maùy ñeán saûn xuaát vaø giao haøng. Caùc doanh nghieäp traùnh phuï thuoäc nhieàu vaøo caùc khaùch haøng nöôùc ngoaøi veà maãu maõ, thieát keá baèng caùch ñaàu tö vaøo thieát keá, maãu maõ vaø caùc saûn phaåm giaù cao, cuõng nhö chieán löôïc hieän ñaïi hoùa ngaønh deät may seõ trôû thaønh lôïi theá caïnh tranh môùi cuûa ngaønh. Vôùi lôïi theá veà nhaân coâng, thò tröôøng vaø khaû naêng thu huùt voán lôùn so vôùi caùc nöôùc xuaát khaåu khaùc, Trung Quoác coù khaû naêng cung caáp dòch vuï toát hôn, nhanh hôn, thích öùng linh hoaït hôn vôùi söï thay ñoåi maãu maõ, khaû naêng ñaùp öùng tieâu chuaån cuûa khaùch haøng toát hôn. 1.4.2. Kinh nghieäm kieåm soaùt ruûi ro trong xuaát khaåu haøng deät may cuûa chính phuû Trung Quoác Nhaèm giuùp caùc doanh nghieäp deät may giaûm thieåu ruûi ro trong xuaát khaåu, hoï ñaõ taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho doanh nghieäp veà caùc thuû tuïc haønh chính ñöôïc thöïc hieän ñôn giaûn, khuyeán khích xuaát khaåu, v.v: Hieän taïi xuaát khaåu deät may ñöôïc Chính phuû Trung Quoác cho töï do hoùa toái ña. Tröôùc 1/6/2005, ñoái phoù vôùi aùp löïc cuûa EU vaø Hoa Kyø ñoái vôùi haøng deät may cuûa Trung Quoác, Trung Quoác ñaõ ñaùnh thueá xuaát khaåu 10 maët haøng. Baét ñaàu töø 1/6, caùc thueá naøy ñöôïc hoaøn toaøn dôõ boû. Veà caùc bieän phaùp phi quan thueá, chæ coù haøng tô luïa phaûi chòu quaûn lí baèng giaáy pheùp xuaát nhaäp ñeå giaùm saùt tieán trình xuaát khaåu, coøn laïi ñeàu xuaát töï do. Vieäc quaûn lyù xuaát khaåu tô luïa nhaèm haïn cheá vieäc giaûm giaù xuaát khaåu daãn tôùi giaûm kim ngaïch xuaát khaåu. 24 Tröôùc ñaây, khi chöa coù thò phaàn nhieàu treân thò tröôøng Hoa Kyø, chính phuû Trung Quoác ñaõ trôï giaù cho caùc doanh nghieäp deät may töø 10 – 20%, giuùp cho caùc doanh nghieäp naøy daàn daàn caïnh tranh vaø coù vò theá treân thò tröôøng Hoa Kyø nhôø giaù reû. Tuy nhieân, gaàn ñaây, nhaän thöùc ñöôïc ruûi ro cuûa caùc doanh nghieäp xuaát phaùt phaàn lôùn töø caùc nguyeân nhaân chuû quan. Baéc Kinh ñaõ quyeát ñònh aùp thueá xuaát khaåu leân 148 maët haøng deät may vôùi möùc thueá töø 0,2 ñeán 0,3 NDT/moãi ñôn vò saûn phaåm. Ñaây laø chieán löôïc voâ cuøng khoân ngoan cuûa Chính phuû Trung Quoác. Bieän phaùp naøy buoäc caùc nhaø saûn xuaát Trung Quoác haøng deät may Trung Quoác phaûi töï naâng mình leân moät taàm cao môùi, nhaát laø veà chaát löôïng, maãu maõ laãn kieåu daùng. Caùc nhaø saûn xuaát haøng deät may lôùn cuûa Trung Quoác ñeàu uûng hoä luaät thueá môùi naøy cuûa Chính phuû vaø cho bieát hoï cuõng ñang daàn tieán vaøo thò tröôøng deät may theá giôùi. • Veà ñaàu tö cho ngaønh: Trung Quoác laø moät quoác gia coù ñaàu tö raát lôùn vaø laâu daøi trong lónh vöïc deät, nhuoäm nhôø coù ngaønh coâng nghieäp hoùa daàu phaùt trieån neân nöôùc naøy taïo ra ñöôïc nguoàn nguyeân lieäu khaù lôùn vaø ña daïng, vôùi nhieàu phaåm caáp chaát löôïng khaùc nhau, phuïc vuï saûn xuaát/gia coâng haøng may maëc. Ngoaøi ra, ñeå giaûm thieåu ruûi ro trong vieäc giao haøng treã haïn do nguyeân nhaân maùy moùc cuõ kyõ, daãn ñeán saûn xuaát trì treä, keå töø naêm 1998, chính phuû Trung Quoác ñaõ ñöa ra moät chöông trình haønh ñoäng: Loaïi boû caùc thieát bò keùo sôïi thöøa vaø laïc haäu, thay ñoåi cô caáu saûn xuaát vôùi söï baûo laõnh voán vaø caáp voán tín duïng cuûa nhaø nöôùc, taêng tæ leä hoaøn thueá nhaäp khaåu, trôï giuùp taøi chính cho caùc doanh nghieäp coù khoù khaên vaø giaûm thueá xuaát khaåu. • Veà khaû naêng caïnh tranh cuûa ngaønh: Trung Quoác luoân noã löïc gia taêng khaû naêng caïnh tranh ngaønh, treân caû ba caáp ñoä quoác gia, doanh nghieäp vaø saûn phaåm. Nhôø noã löïc ñaøm phaùn trong suoát thôøi gian daøi cuûa Chính phuû, ngaønh deät may cuûa Trung Quoác ñaõ ñöôïc dôõ boû haïn ngaïch xuaát khaåu vaøo caùc thò tröôøng, ñaëc bieät laø Hoa Kyø vaø EU; heä thoáng doanh nghieäp ñöôïc cô caáu laïi, taäp trung naêng löïc caïnh tranh nhöõng taäp ñoaøn deät may lôùn ñeå gia taêng khaû naêng xaâm nhaäp nhöõng thò tröôøng lôùn khi ñöôïc dôõ boû haïn ngaïch; caùc saûn phaåm luoân ñöôïc quan taâm ñaàu tö vaøo maãu maõ, kieåu daùng, trong ñoù khaâu thieát keá luoân ñöôïc coi troïng trong khi giaù thaønh saûn phaåm ngaøy caøng hôïp lyù. 25 • Veà chính saùch xuaát, nhaäp khaåu: Trung Quoác aùp duïng chính saùch khuyeán khích xuaát khaåu töï do hoùa toái ña nhöng coù quaûn lyù vaø ñoái vôùi chính saùch nhaäp khaåu, duy trì möùc thueá nhaäp khaåu trung bình 11.4%, möùc naøy coøn thaáp hôn möùc 12% cuûa WTO quy ñònh cho caùc nöôùc thaønh vieân, Trung Quoác chæ duy trì haïn ngaïch vôùi sôïi boâng hoùa hoïc vaø loâng cöøu, coøn caùc maët haøng khaùc ñeàu töï do nhaäp khaåu. Keát luaän chöông I: Deät may laø moät trong nhöõng ngaønh chieám tæ troïng xuaát nhaäp khaåu khoâng chæ ñoái vôùi Vieät Nam maø coøn ñoái vôùi toång kim ngaïch xuaát nhaäp khaåu cuûa theá giôùi. Vôùi tyû leä nhaäp khaåu chieám ñeán hôn 50% toång nhaäp khaåu haøng may maëc cuûa theá giôùi, thò tröôøng Hoa Kyø laø thò tröôøng muïc tieâu cuûa nhieàu nöôùc, trong ñoù coù Vieät Nam. Vaø cuõng nhö caùc ngaønh coâng nghieäp khaùc, caùc doanh nghieäp deät may seõ gaëp raát nhieàu ruûi ro trong saûn xuaát vaø xuaát khaåu. Theâm vaøo ñoù, haøng deät may mang tính thôøi vuï neân yeâu caàu veà thôøi gian giao haøng ñöôïc ñaët leân haøng ñaàu, nhaø saûn xuaát seõ bò phaït naëng khi khoâng ñaûm baûo ñöôïc thôøi haïn giao haøng ñaõ thoaû thuaän. Do ñoù, khaû naêng gaëp ruûi ro cuûa caùc doanh nghieäp deät may laø raát lôùn. Chính vì vaäy, yeâu caàu veà vieäc nhìn nhaän laïi nhöõng ruûi ro doanh nghieäp ñaõ maéc phaûi vaø tìm höôùng giaûi quyeát, haïn cheá caùc ruûi ro ñoù trong töông lai laø moät yeâu caàu caáp thieát ñeå caùc doanh nghieäp deät may coù theå toàn taïi vaø phaùt trieån maïnh hôn trong töông lai. 26 CHÖÔNG 2 THÖÏC TRAÏNG CAÙC RUÛI RO TRONG XUAÁT KHAÅU HAØNG DEÄT MAY SANG HOA KYØ TAÏI CAÙC DOANH NGHIEÄP VÖØA VAØ NHOÛ VIEÄT NAM 2.1. TÌNH HÌNH XUAÁT KHAÅU HAØNG DEÄT MAY VIEÄT NAM Ngaønh coâng nghieäp deät may ngaøy caøng ñoùng moät vai troø quan troïng trong neàn kinh teá quoác daân, vì noù khoâng chæ phuïc vuï nhu caàu thieát yeáu cuûa con ngöôøi maø coøn laø ngaønh giaûi quyeát nhieàu vieäc laøm cho lao ñoäng xaõ hoäi, coù theá maïnh trong xuaát khaåu, taïo ñieàu kieän thuùc ñaåy kinh teá phaùt trieån vaø ñoùng goùp ngaøy caøng nhieàu cho ngaân saùch Nhaø nöôùc. Thaät vaäy, trong 10 naêm trôû laïi ñaây ngaønh deät may ñaõ chöùng toû laø moät ngaønh coâng nghieäp muõi nhoïn trong neàn kinh teá, coù nhöõng böôùc tieán vöôït baäc trong lónh vöïc xuaát khaåu vôùi toác ñoä taêng tröôûng bình quaân 24,8%/naêm, vöôn leân ñöùng vò trí thöù 2 trong caû nöôùc veà kim ngaïch xuaát khaåu, sau ngaønh daàu khí. Naêm 2001 kim ngaïch xuaát khaåu haøng deät may ñaït 2 tyû USD gaáp 16,9 laàn so vôùi naêm 1990 vaø chieám tæ troïng 13,25% trong cô caáu caùc maët haøng xuaát khaåu. Naêm 2004, kim ngaïch xuaát khaåu haøng deät may ñaït 4,3 tyû. Baûng 2: Giaù trò xuaát khaåu haøng deät may Vieät Nam töø naêm 1992 – 6 thaùng ñaàu naêm 2005 Ñvt: Trieäu USD Naêm Kim ngaïch xuaát khaåu haøng deät may Toång kim ngaïch xuaát khaåu cuûa caû nöôùc Tæ troïng/toång soá 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 211 350 550 750 1.150 1.349 1.351 1.682 1.892 2.000 2.751 3.650 4.300 2.581 2.985 4.054 5.200 7.255 8.759 9.361 11.532 14.455 15.100 16.706 19.880 26.000 8,1% 11,7% 13,6% 14,4% 15,2% 15,4% 14,4% 14,6% 13,08% 13,25% 16,47% 18,36% 16,54% 27 6 thaùng ñaàu 2005 2.000 14.000 14,29% (Nguoàn: Boä thöông maïi vaø Toång coâng ty VINATEX) Theo thoáng keâ cuûa Boä thöông maïi, xuaát khaåu deät may 6 haùng ñaàu naêm 2005 chæ taêng 0.4% so vôùi cuøng kyø naêm 2004, trong ñoù thò tröôøng Hoa Kyø chieám vò trí chuû ñaïo (53,6% toång kim ngaïch xuaát khaåu), sau ñoù laø EU, Nhaät Baûn, Thoå Nhó Kyø,… Qua phaân tích soá lieäu cho thaáy kim ngaïch cuûa nhöõng maët haøng coù quaûn lyù baèng haïn ngaïch chieám 71% kim ngaïch xuaát khaåu) ñaõ giaûm 10%. Caùc nhaø chuyeân moân cho raèng töø thaùng 7-2000 sau khi Vieät Nam vaø Hoa Kyø kyù hieäp ñònh thöông maïi song phöông (BTA) ñeán thaùng 5-2003 Vieät Nam laø nöôùc duy nhaát ñöôïc xuaát khaåu sang Hoa Kyø khoâng bò haïn cheá bôûi haïn ngaïch neân ñaõ taïo ñöôïc söï böùt phaù vaø taïo ñaø cho naêm 2004; nhöng töø thaùng 5 naêm 2003 tình hình ñaõ thay ñoåi khi Vieät Nam naèm trong nhoùm nöôùc bò haïn cheá veà haïn ngaïch ñoái vôùi haøng deät may. Veà phaàn mình, caùc nhaø nhaäp khaåu Hoa Kyø ñaõ chuyeån ñôn haøng sang caùc nöôùc khoâng bò aùp haïn ngaïch vaø coù naêng löïc caïnh tranh thöïc söï; keát quaû laø kim ngaïch xuaát khaåu cuûa nhöõng nöôùc coù naêng löïc caïnh tranh thaáp, trong ñoù coù Vieät Nam, ñaõ suït giaûm raát nhanh. Naêng löïc caïnh tranh thaáp cuõng khieán kim ngaïch xuaát khaåu deät may cuûa Vieät Nam vaøo EU giaûm maïnh vaø ñang bò maát daàn thò phaàn. Theo soá lieäu thoáng keâ cuûa Boä Thöông Maïi ñeán heát naêm 2004 caû nöôùc coù naêng löïc nhö sau: - Veà thieát bò: coù hôn 1.000.000 coïc keùo sôïi, 14.000 maùy deät vaûi, 500 maùy deät kim vaø 200.000 maùy may. - Veà lao ñoäng: thu huùt khoaûng 2.000.000 lao ñoäng, chieám hôn 25% löïc löôïng lao ñoäng coâng nghieäp. - Veà thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi: tính ñeán nay coù khoaûng 180 döï aùn sôïi – deät – nhuoäm – ñan len – may maëc coøn hieäu löïc vôùi soá voán ñaêng kyù ñaït gaàn 1,85 tyû USD, trong ñoù coù 130 döï aùn ñaõ ñi vaøo hoaït ñoäng, taïo vieäc laøm cho treân 50.000 lao ñoäng tröïc tieáp vaø haøng ngaøn lao ñoäng giaùn tieáp. Caùc doanh nghieäp ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaõ chieám treân 30% giaù trò saûn löôïng haøng deät vaø treân 25% giaù trò saûn löôïng haøng may maëc cuûa caû nöôùc. - Veà thò tröôøng xuaát khaåu: Haøng deät may xuaát khaåu sang thò tröôøng EU ._.ông öùng vôùi moãi phöông aùn nhö sau: Phöông aùn 1 vaø 3: 30% caû hai khaùch ñaët haøng laïi, 70% chæ coù 1 khaùch Phöông aùn 2: 50% caû hai ñaët haøng laïi, 40% chæ coù moät khaùch ñaët haøng vaø 10% laø caû hai khaùch ñeàu khoâng ñaët haøng Phöông aùn 4: neáu hoaøn taát caû hai ñôn haøng vôùi chaát löôïng toát, coù 100% khaùch haøng seõ ñaët haøng laïi, vaø neáu ñaït ñöôïc ñieàu naøy, lôïi nhuaän vaø doanh thu cuûa coâng ty laø raát cao. Tuy nhieân, neáu ngöôïc laïi, seõ khoâng coù ai ñaët haøng tieáp vaø khaû naêng xaûy ra tröôøng hôïp naøy raát cao vì coâng ty ñaõ mong muoán naâng naêng suaát ngoaøi khaû naêng cuûa coâng nhaân (taêng ca suoát 1 thaùng) Töø ñoù, coù theå deã daøng nhaän ra raèng phöông aùn 3 laø phöông thöùc toát nhaát. Quyeát ñònh naøy hoaøn toaøn coù tính thuyeát phuïc treân cô sôû caùc tính toaùn ñònh 81 Vieäc aùp duïng quyeát ñònh ñònh tính naøy doanh nghieäp deät may vöøa vaø nhoû neân coá gaéng aùp duïng töø ngay khaâu ñaøm phaùn, leân keá hoaïch saûn xuaát, v.v ñeå giaûm thieåu ruûi ro do caùc quyeát ñònh chuû quan nhö: quyeát ñònh sai veà thôøi gian saûn xuaát daãn ñeán tình traïng bò phaït hôïp ñoàng do giao haøng treã haïn, quyeát ñònh giaù caû gia coâng khoâng coù caên cöù daãn ñeán ruûi ro bieát loã voán maø vaãn phaûi saûn xuaát do lôõ kyù keát hôïp ñoàng, v.v 3.2.3.2. Quaûn lyù toát heä thoáng thoâng tin trong noäi boä doanh nghieäp Giöõa caùc boä phaän trong doanh nghieäp caàn coù söï lieân keát, thoâng tin cho nhau ñeå keát hôïp hoaøn taát caùc ñôn haøng moät caùch coù hieäu quaû nhaát, ít toán chi phí nhaát, vaø ñaûm baûo giao haøng ñuùng haïn. Caùc boä phaän ngoaøi hôïp taùc trao ñoåi thoâng tin laãn nhau, caàn phaûi thöïc hieän baùo caùo haøng ngaøy, haèng tuaàn cho ban giaùm ñoác. Haøng tuaàn cuõng neân coù cuoäc hoïp giöõa ban giaùm ñoác vaø caùc tröôûng, phoù caùc boä phaän nhaèm trao ñoåi thoâng tin, phaûn aùnh tình hình laøm vieäc cuõng nhö ñöa ra yù kieán ñoùng goùp hay nhöõng kieán nghò caàn ñöôïc giaûi quyeát ñeå hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp ñöôïc toát hôn. Ñaëc bieät, xem xeùt nhöõng ruûi ro doanh nghieäp gaëp phaûi vaø moïi ngöôøi ñoùng goùp yù kieán ñeå coù bieän phaùp haïn cheá vieäc laëp laïi caùc ruûi ro ñoù. 3.2.3.3. Ñaàu tö trang thieát bò caàn thieát hoã trôï cho hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp Doanh nghieäp deät may vöøa vaø nhoû thöôøng chæ döïa nhieàu vaøo söùc lao ñoäng, raát ít doanh nghieäp öùng duïng caùc thieát bò kyõ thuaät hieän ñaïi trong saûn xuaát. Ñaây cuõng laø moät trong nhöõng nguyeân nhaân maø caùc doanh nghieäp nhoû vaø vöøa gaëp phaûi ruûi ro nhieàu hôn so vôùi caùc doanh nghieäp lôùn vôùi trang thieát bò hieän ñaïi, ñaày ñuû. Tuy nhieân, vôùi nguoàn voán coù haïn, doanh nghieäp cuõng khoâng theå chaïy theo vieäc trang bò nhö ôû caùc doanh nghieäp lôùn maø phaûi xem xeùt. Coù moät soá trang thieát bò thaät söï höõu duïng, giuùp giaûm thieåu ruûi ro nhieàu trong saûn xuaát thì doanh nghieäp neân ñöa ra muïc tieâu ñaàu tö, nhö maùy kieåm tra loãi vaûi, maùy kansai (may cuøng luùc nhieàu ñöôøng chæ), v.v Caàn ñaàu tö maùy vi tính vaø noái maïng internet ñeå quaûn lyù thoâng tin vaø lieân laïc deã daøng hôn. Nhaát laø hieän nay, ñaõ baét ñaàu aùp duïng laøm thuû tuïc haûi quan ñieän töû, doanh nghieäp coù theå giaûm ñöôïc thôøi gian ñi laïi hôn. 82 3.2.3.4. Toå chöùc toát khaâu chuaån bò nguyeân phuï lieäu cuõng nhö caùc ñieàu kieän caàn thieát ñeå ñaûm baûo ñuùng tieán trình saûn xuaát Theo keát quaû ñieàu tra töø 50 coâng ty deät may vöøa vaø nhoû treân ñòa baøn thaønh phoá Hoà Chí Minh, taát caû caùc coâng ty ñeàu gaëp ruûi ro töø nguyeân nhaân chaäm treã nguyeân phuï lieäu. Ñaëc bieät, thò tröôøng Hoa Kyø laø moät trong nhöõng thò tröôøng coù nhieàu ñôn ñaët haøng thôøi trang cuøng vôùi nhöõng nguyeân phuï lieäu môùi laï, caàu kyø maø thò tröôøng nguyeân phuï lieäu trong nöôùc khoâng cung caáp ñöôïc. Do vaäy, tyû leä ñôn ñaët haøng coù nguoàn nguyeân phuï lieäu nhaäp khaåu chieám raát cao. Ñieàu naøy laøm taêng ruûi ro cho caùc doanh nghieäp nhoû vaø vöøa Vieät Nam. Chính vì vaäy, bieän phaùp naøy ñöôïc ñaët ra nhaèm haïn cheá toái ña ruûi ro naøy. - Caàn caân nhaéc kyõ vaø tính toaùn veà thôøi gian ñaët mua nguyeân phuï lieäu cho loâ haøng. Phaûi laøm hôïp ñoàng vaø coù ñieàu khoaûn phaït hôïp ñoàng cho caùc loâ haøng mua nguyeân phuï lieäu raát naëng neáu giao haøng treã haïn. Ví duï nhö phaït seõ phaûi ñeàn boài giaù trò baèng vôùi nguyeân loâ haøng coâng ty nhaän may, hay tieàn xuaát ñi baèng ñöôøng khoâng, v.v. Neáu laø haøng nhaäp khaåu, caàn phaûi tính toaùn vaø kieåm tra chính xaùc, theo doõi chaët cheõ lòch trình taøu ñeå coù theå nhaän haøng ñuùng giôø. Neáu laø haøng mua trong nöôùc, caàn thieát laäp quan heä toát vôùi caùc coâng ty cung caáp nguyeân phuï lieäu, coù theå ñöa ngöôøi xuoáng kieåm tra naêng löïc saûn xuaát cuûa caùc nhaø cung caáp nguyeân phuï lieäu nhaèm ñaûm baûo chaéc chaén haøng seõ ñöôïc cung caáp. Ngoaøi ra, cuõng caàn phaûi lieân laïc vôùi nhieàu nhaø cung caáp cuøng moät maët haøng vì coù theå ngay laäp töùc xoay sôû neáu coù vaán ñeà chaäm treã hay aùch taéc xaûy ra. - Neân tìm kieám nguoàn vaûi cung caáp trong nöôùc vì hieän nay ñaõ coù nhieàu coâng ty nöôùc ngoaøi ñaàu tö saûn xuaát vaûi ôû Vieät Nam nhö Choong Nam, PangRim, v.v hay caùc coâng ty saûn xuaát vaûi trong nöôùc nhö Phong Phuù, Phöôùc Long, Phöôùc Thònh, v.v cung caáp vaûi chaát löôïng raát cao. Cuõng bieát raèng do giaù trong nöôùc coøn cao neân chöa theå mua ñöôïc, tuy nhieân coù theå tìm kieám, ñoâi khi cuõng coù moät soá loaïi vaûi ôû trong nöôùc giaù caû toát hôn. Ngoaøi ra, cuõng neân tìm nhöõng coâng ty nöôùc ngoaøi coù vaên phoøng ñaïi dieän ñaët taïi Vieät Nam, nhö vaäy vieäc mua baùn hay giao haøng seõ ñöôïc thöïc hieän toát vaø chaët cheõ hôn. - Lieân doanh, lieân keát giöõa caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû vôùi nhau vaø vôùi caùc ngaønh lieân quan ñeå taïo neân theá chuû ñoäng vaø caïnh tranh hôn Lieân doanh ñeå chuû ñoäng hôn trong vaán ñeà nguyeân phuï lieäu - Phaùt trieån quan heä trao ñoåi mua baùn nguyeân phuï lieäu giöõa caùc doanh nghieäp deät vaø may, ñaây ñöôïc coi laø giaûi phaùp quan troïng ñeå giuùp doanh nghieäp gôõ boû bôùt ruûi ro treã thôøi haïn giao haøng do bò ñoäng trong nguyeân phuï lieäu. Caùc doanh nghieäp deät baùn ñöôïc saûn phaåm cho caùc doanh nghieäp may laø thaâm nhaäp 83 3.2.3.5. Toå chöùc saûn xuaát vaø giao haøng theo ñuùng keá hoaïch Ñeå ñaûm baûo saûn xuaát ñaùp öùng thôøi gian yeâu caàu vaø ñaït chaát löôïng, caàn tieán haønh toå chöùc saûn xuaát theo caùc giai ñoaïn sau: a. Chuaån bò saûn xuaát - Kieåm tra nguyeân phuï lieäu ñaày ñuû vaø saün saøng cho saûn xuaát nhö vaûi, daây keùo, chæ, v.v - Kieåm tra vaûi nhaèm loaïi boû phaàn hö, loãi chuaån bò cho vieäc caét haøng theo sô ñoà cuûa phoøng maãu giao cho. - Khi nhaän phoøng maãu baét ñaàu may maãu ñeå khaùch haøng duyeät, boä phaän saûn xuaát caàn laøm vieäc vôùi phoøng maãu ñeå xaùc ñònh ñöôïc quy trình may loaïi haøng ñoù nhö theá naøo vaø baét ñaàu tieán haønh phaân chia caùc boä phaän may hôïp lyù. Ví duï nhö vaùy thì boä phaän may daây nòt ñi keøm phaûi coù soá ngöôøi ñoâng hôn do phaûi ñoùng maét caùo cho daây nòt nhieàu, toán gaáp ñoâi thôøi gian may caùc chi tieát khaùc cuûa vaùy, v.v. b. Saûn xuaát - Caùc boä phaän ñaõ ñöôïc phaân coâng nhaän caùc chi tieát ñaõ ñaùnh soá tieán haønh may theo coâng ñoaïn ñöôïc giao ñeán khi hoaøn taát saûn phaåm. ÔÛ moãi coâng ñoaïn, caùc coâng nhaân ñeàu coù moät baûng maøu tham khaûo trong ñoù coù neâu chi tieát cuûa nguyeân phuï lieäu vaø caû maãu nguyeân phuï lieäu, ngoaøi ra, coøn coù caû caùc maãu ñaõ ñöôïc khaùch haøng duyeät beân caïnh ñeå coù theå tham khaûo ngay, traùnh may sai. - Boä phaän kyõ thuaät cuõng tham gia coá vaán trong suoát quaù trình saûn xuaát saûn phaåm. - Boä phaän chaát löôïng tieán haønh kieåm tra ngay töø khi baét ñaàu may chi tieát ñaàu tieân nhaèm kieåm tra, phaùt hieän vaø söûa kòp thôøi caùc loãi. Cuoái moãi chuyeàn cuõng coù nhaân vieân kieåm phaåm coù nhieäm vuï kieåm tra taát caû caùc saûn phaåm ñaõ hoaøn taát tröôùc khi chuyeån sang khaâu wash (neáu coù), uûi, ñoùng goùi. Rieâng ñoái vôùi khaâu wash haøng, sau khi nhaän haøng wash veà, phaûi coù nhaân vieân kieåm phaåm moät laàn nöõa do haøng coù theå bò loãi sau khi wash. 84 c. Kieåm haøng vaø xuaát haøng - Sau khi xaùc ñònh ñöôïc ngaøy giôø hoaøn taát ñôn haøng, boä phaän theo doõi ñôn haøng phaûi lieân laïc thoâng baùo cho beân khaùch haøng sang kieåm tra haøng tröôùc khi cho xuaát. - Cuøng luùc ñoù, boä phaän xuaát nhaäp khaåu cuõng phaûi ñöôïc thoâng baùo ñeå lieân laïc vôùi haõng taøu chæ ñònh hay cô quan haûi quan, v.v chuaån bò caùc chöùng töø caàn thieát cho vieäc xuaát haøng. - Sau khi haøng xuaát, sau khi nhaän ñöôïc boä chöùng töø töø phoøng xuaát nhaäp khaåu, phoøng keá toaùn tieán haønh lieân laïc vôùi khaùch haøng trong vieäc thanh toaùn vaø chuyeån giao boä chöùng töø goác nhaän haøng ñoàng thôøi cuõng tieán haønh thanh lyù hôïp ñoàng. 3.2.4. Chuyeån höôùng hoaït ñoäng ñeå luoân ñöôïc chuû ñoäng trong saûn xuaát Caùc ñôn haøng maø caùc doanh nghieäp deät may vöøa vaø nhoû coù ñöôïc töø khaùch haøng Hoa Kyø haàu heát laø caùc ñôn haøng gia coâng. Doanh nghieäp luoân ôû trong tình traïng bò ñoäng trong saûn xuaát cuõng nhö xuaát haøng do hoaït ñoäng saûn xuaát luoân bò aûnh höôûng bôûi quyeát ñònh cuûa beân mua, töø vieäc chuaån bò nguyeân phuï lieäu, saûn xuaát, kieåm haøng, haõng taøu vaän chuyeån, v.v. Hôn nöõa, khoâng ít caùc doanh nghieäp deät may vöøa vaø nhoû chæ nhaän ñôn haøng töø khaùch haøng Hoa Kyø daãn ñeán tình traïng khuûng hoaûng haøng loaït moãi khi khaùch haøng cuûa thò tröôøng thay ñoåi ñònh höôùng kinh doanh. Ñieån hình nhaát laø ñaàu naêm 2005, haøng loaït caùc doanh nghieäp laâm vaøo tình traïng khuûng hoaûng thieáu ñôn haøng do raát nhieàu khaùch haøng Hoa Kyø chuyeån caùc ñôn ñaët haøng sang Trung Quoác, nöôùc vöøa ñöôïc dôõ boû haïn ngaïch sau khi gia nhaäp WTO. 3.2.4.1. Chuyeån daàn töø gia coâng sang töï saûn xuaát xuaát khaåu Trong tình hình hieän nay, vieäc chuyeån sang xuaát khaåu tröïc tieáp laø raát khoù ñoái vôùi caùc doanh nghieäp deät may vöøa vaø nhoû. Tuy nhieân, caùc doanh nghieäp cuõng caàn ñaët ra muïc tieâu laâu daøi nhaèm giuùp doanh nghieäp kieåm soaùt ñöôïc ruûi ro deã daøng hôn, ñoù laø naâng cao tyû leä xuaát khaåu tröïc tieáp. Ñeå coù theå chuyeån sang phöông thöùc töï doanh, caùc doanh nghieäp caàn ñaùp öùng ñöôïc caùc ñieàu kieän sau : - Taïo ñöôïc uy tín ñoái vôùi khaùch haøng veà chaát löôïng saûn phaåm may -maëc, giao haøng ñuùng thôøi haïn - Coù thò tröôøng nhaäp khaåu nguyeân lieäu oån ñònh 85 - Coù löïc löôïng coâng nhaân tay ngheà cao, ñoäi nguõ caùn boä kyõ thuaät coù trình ñoä, phoøng marketing maïnh. - Coù khaû naêng tieáp xuùc vôùi khaùch haøng nöôùc ngoaøi. Ñeå ñaït ñöôïc caùc ñieàu kieän naøy, caùc doanh nghieäp caàn thöïc hieän caùc bieän phaùp sau ñaây : - •Veà nguoàn nguyeân phuï lieäu, caùc doanh nghieäp caàn kyù caùc hôïp ñoàng daøi haïn vôùi caùc nhaø cung caáp hieän coù trong vaø nöôùc. - •Veà thò tröôøng xuaát khaåu, caàn tìm theâm khaùch haøng môùi, vôùi chính saùch thu huùt khaùch haøng thoâng qua cô cheá giaù linh hoaït. Ñôn giaûn hoaù caùc thuû tuïc trong giao dòch vôùi khaùch haøng. - •Vôùi khaùch môùi thuyeát phuïc phöông thöïc töï doanh. Tröôøng hôïp khaùch haøng chæ chaáp nhaän gia coâng thì vaãn chaáp nhaän ñeå laøm quen ñeå giöõ khaùch haøng tìm caùch thaâm nhaäp saâu hôn trong töông lai. - •Vôùi khaùch haøng ñaõ thöïc hieän gia coâng nhieàu laàn, caùc doanh nghieäp neân thuyeát phuïc hoï chuyeån sang töï doanh khi ñieàu kieän cho pheùp. Maët khaùc khi ñaõ naém chaéc thò tröôøng, thì coù theå baùn saûn phaåm tröïc tieáp maø khoâng thöïc hieän gia coâng. 3.2.4.2. Ña daïng khaùch haøng, khoâng neân taäp trung vaøo duy nhaát thò tröôøng Hoa Kyø Thò tröôøng Hoa Kyø chieám hôn 50% toång kim ngaïch xuaát khaåu haøng deät may cuûa Vieät Nam. Vôùi xu höôùng chung ñoù, caùc doanh nghieäp deät may vöøa vaø nhoû cuõng xuaát haàu heát saûn phaåm deät may sang thò tröôøng naøy vaø ñaùng ngaïi laø coù raát nhieàu doanh nghieäp phuï thuoäc hoaøn toaøn vaøo caùc khaùch haøng thuoäc thò tröôøng Hoa Kyø. Tröôùc tình hình chung cuûa haøng deät may theá giôùi chöa thaät söï oån ñònh nhö hieän nay, caùc doanh nghieäp neân môû roäng thò tröôøng môùi, nhaát laø neân chuù troïng duy trì caùc thò tröôøng truyeàn thoáng EU, Nhaät, caùc nöôùc coâng nghieäp SNG vaø Ñoâng AÂu. Ngoaøi ra, thò tröôøng noäi ñòa cuõng laø moät thò tröôøng tieàm naêng maø caùc doanh nghieäp neân quan taâm. Toùm laïi, caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû ñaëc bieät chaán chænh heä thoáng quaûn lyù cuûa mình chaët cheõ hôn nhaèm daàn ñöa hoaït ñoäng saûn xuaát cuûa doanh nghieäp vaøo khuoân khoå, ñaûm baûo keá hoaïch vaø ñaït chaát löôïng nhö ñaõ kyù keát vôùi khaùch haøng. Coù nhö vaäy, doanh nghieäp môùi coù theå caïnh tranh vôùi caùc doanh nghieäp lôùn khaùc trong nöôùc cuõng nhö caùc ñoái thuû nöôùc ngoaøi, giaûm thieåu toái ña tình traïng giao haøng treã haïn daãn ñeán ruûi ro boài thöôøng hoaëc teä nhaát laø maát haún 86 3.3. CAÙC KIEÁN NGHÒ ÑOÁI VÔÙI CHÍNH PHUÛ, CÔ QUAN QUAÛN LYÙ NHAØ NÖÔÙC, BOÄ, NGAØNH Thò tröôøng Hoa Kyø laø thò tröôøng coøn laïi duy nhaát maø caùc doanh nghieäp Vieät Nam khi muoán xuaát khaåu haøng may maëc sang phaûi xin quota. Caùc ruûi ro lieân quan ñeán vaán ñeà quota maø doanh nghieäp gaëp phaûi laø khoâng ít. Ngoaøi nhöõng giaûi phaùp cuûa rieâng doanh nghieäp nhaèm töï mình baûo veä chính mình khoûi caùc ruûi ro ñoù, sau ñaây cuõng coù moät soá kieán nghò ñoái vôùi caùc cô quan Nhaø nöôùc nhaèm giuùp doanh nghieäp giaûm thieåu hôn nöõa nhöõng ruûi ro trong xuaát khaåu haøng may maëc sang thò tröôøng Hoa Kyø. Ñaây cuõng laø caùch theå hieän söï hoã trôï roõ raøng nhaát cuûa caùc cô quan Nhaø nöôùc ñoái vôùi caùc doanh nghieäp deät may vöøa vaø nhoû. 3.3.1. Kieán nghò veà chöùc naêng toå chöùc cuûa Chính phuû, Boä, ngaønh - Caàn toå chöùc hoïp maët haøng thaùng giöõa caùc doanh nghieäp (hieäp hoäi deät may töøng vuøng hay khu vöïc) ñeå thoâng tin cho nhau veà thoâng tin khaùch haøng, thò tröôøng hay quota. Vì coù nhieàu tröôøng hôïp doanh nghieäp bò löøa hôïp ñoàng gia coâng vôùi moät ñoái taùc, coù theå thoâng baùo hay chia seû vôùi caùc doanh nghieäp khaùc ñeå coù theå traùnh; hay taïo moái quan heä ñeå chia seû ñôn haøng hay chuyeån nhöôïng quota cho nhau. Trong khi hieän nay, coù nhieàu doanh nghieäp khoâng chuaån bò kòp quota nhöng khoâng theå mau choùng coù thoâng tin. - Hieäp hoäi caàn phoå bieán nhöõng vaán ñeà phaùp luaät caàn chuù yù khi xuaát khaåu vaø baùn leû haøng tröïc tieáp taïi thò tröôøng Hoa Kyø nhaèm giuùp cho caùc doanh nghieäp may maëc gaëp phaûi nhöõng ruûi ro khi xuaát haøng vaøo thò tröôøng naøy. - Toå chöùc quaûn lyù ngaønh deät may cuõng laø moät giaûi phaùp caàn thieát ñeå môû roäng thò tröôøng xuaát khaåu vaø phaùt trieån cuûa ngaønh. Caùc doanh nghieäp deät may phaàn lôùn laø caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû, tuy coù naêng suaát cao nhöng laïi raát khoù khaên trong tìm kieám thò tröôøng vaø giao dòch xuaát khaåu. Vì vaäy, giaûi phaùp cho vaán ñeà naøy coù theà laø hình thöùc toå chöùc saûn xuaát lieân keát doïc theo kieåu veä tinh, vôùi moät coâng ty meï seõ chòu traùch nhieäm ñaët haøng, cung öùng nguyeân phuï lieäu cho caùc coâng ty con, ñoàng thôøi bao tieâu saûn phaåm xuaát khaåu vôùi nhaõn hieäu cuûa coâng ty meï, seõ ñaûm baûo oån ñònh vaø môû roäng thò tröôøng tieâu thuï cho caùc doanh nghieäp deät may noùi rieâng, cuõng nhö cuûa ngaønh noùi chung 87 3.3.2. Kieán nghò veà chöùc naêng hoaïch ñònh cuûa Chính phuû, Boä, ngaønh 3.3.2.1. Chính phuû caàn phaûi taêng cöôøng hôn nöõa coâng taùc caûi caùch thuû tuïc haønh chính, ñôn giaûn hoùa caùc khaâu chöùng töø ñeå doanh nghieäp ruùt ngaén thôøi gian chuaån bò chöùng töø xuaát haøng, nhaát laø ñoái vôùi caùc loâ haøng xuaát baèng ñöôøng haøng khoâng a. Veà thuû tuïc xöû lyù coâng vaên, yeâu caàu, kieán nghò cuûa thöông nhaân lieân quan ñeán haïn ngaïch - Coâng boá veà quy trình vaø thôøi gian xöû lyù coâng vaên vaø caùn boä phuï traùch ñòa baøn ñeå thöông nhaân chuû ñoäng lieân heä, hoûi vaø xin giaûi ñaùp thaéc maéc. Taát caû thoâng tin ñeàu ñöôïc ñaêng taûi treân trang web cuûa Boä thöông maïi vaø ñöôïc caäp nhaät 24/24 - Taát caû caùc thoâng baùo höôùng daãn vieäc ñaêng kyù xin caáp haïn ngaïch ñeàu coù maãu bieåu ñi keøm ñeå thöông nhaân thuaän tieän trong vieäc ñaêng kyù. - Chaáp thuaän giaûi ñaùp, trao ñoåi thoâng tin thoâng qua taát caû caùc phöông tieän truyeàn thoâng: maùy fax, ñieän thoaïi vaø öu tieân ñöôøng email. b. Veà thuû tuïc caáp visa, C/O haøng deät may - Boä Coâng nghieäp, Toång cuïc Haûi quan, Hieäp hoäi Deät may Vieät Nam vaø Phoøng thöông maïi vaø Coâng nghieäp Vieät Nam caàn hoïp baøn thoáng nhaát yù kieán vôùi nhau nhaèm ñôn giaûn thuû tuïc cho doanh nghieäp, traùnh vieäc hai cô quan cuøng kieåm tra nhöõng chöùng töø khi laøm thuû tuïc caáp visa xuaát khaåu haøng deät may sang thò tröôøng Hoa Kyø. - Caûi tieán quy trình caáp Visa vaø C/O theo höôùng taïo thuaän lôïi nhaát cho doanh nghieäp, cuï theå laø doanh nghieäp coù theå tuøy choïn xin caáp C/O hoaëc Visa tröôùc; giaûm bôùt ba loaïi chöùng töø doanh nghieäp caàn xuaát trình laø hôïp ñoàng xuaát khaåu, baùo caùo quy trình saûn xuaát vaø tôø khai nhaäp nguyeân phuï lieäu. Caàn caûi tieán ñôn giaûn hôn vaø linh hoaït hôn trong vieäc kieåm tra caùc loaïi chöùng töø nhö chæ kieåm tra tôø khai nhaäp nguyeân lieäu chính vaø/hoaëc hoùa ñôn mua nguyeân lieäu chính. - Caàn thöïc hieän chính saùch moät cöûa trong vieäc caáp caùc chöùng töø xuaát khaåu maø ñoái vôùi haøng deät may laø C/O vaø visa. Visa laø do Boä thöông maïi caáp trong khi C/O laø do Phoøng thöông maïi vaø Coâng nghieäp caáp. Nay, neân ñeå cho Boä thöông maïi caáp luoân Visa, nhö vaäy seõ giuùp giaûm chi phí, thôøi gian chuaån bò hoà sô xuaát trình cho hai cô quan, giuùp doanh nghieäp giaûm bôùt ruûi ro trong vieäc laøm chöùng töø xuaát khaåu. 3.3.2.2. Boä thöông maïi caàn caûi tieán trong caùc tieâu chí phaân boå haïn ngaïch ñeå caùc doanh nghieäp deät may vöøa vaø nhoû khoâng gaëp phaûi ruûi ro lieân quan ñeán 88 - Xaây döïng caùc nguyeân taéc phaân boå haïn ngaïch vaø xöû lyù vieäc phaân giao haïn ngaïch moät caùc minh baïch, nhaát quaùn vaø coù heä thoáng. Treân cô sôû caùc vaên baûn höôùng daãn chi tieát ñöôïc coâng boá treân trang website www.mot.gov.vn cuûa Boä thöông maïi vaø caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng, caùc thöông nhaân chuû ñoäng trong vieäc ñaêng kyù haïn ngaïch, ñoàng thôøi coù theå töï xaùc ñònh ñöôïc soá löôïng haïn ngaïch tieâu chuaån seõ ñöôïc phaân giao theo töøng tieâu chí, do ñoù caùc doanh nghieäp coù theå maïnh daïn hôn trong vieäc kyù keát vaø thöïc hieän caùc hôïp ñoàng xuaát khaåu. Caùc chính saùch cuûa Boä phaûi ñöôïc xem xeùt kyõ, coù ñoùng goùp yù kieán cuûa baûn thaân doanh nghieäp ñeå moãi laàn ra quyeát ñònh laø nhaát ñònh, khoâng thay ñoåi laøm doanh nghieäp maát ñònh höôùng. - Caàn coù phöông aùn phaân boå haïn ngaïch hôïp lyù ñeå taïo ñieàu kieän toát nhaát cho caùc doanh nghieäp trong nhaän ñôn haøng. Maëc duø caùc khaùch haøng lôùn hay caùc coâng ty lôùn seõ ñem veà nhöõng hôïp ñoàng lôùn cho may maëc Vieät Nam, tuy nhieân, ñeán hôn 80% kim ngaïch xuaát khaåu deät may laø do caùc doanh nghieäp nhoû vaø vöøa ñoùng goùp, vì vaäy, Boä neân quan taâm nhieàu hôn ñeán nhöõng doanh nghieäp naøy ñeå hoï khoâng phaûi lao ñao vì chuyeån nhöôïng quota vôùi giaù cao - Coù nhöõng bieän phaùp nhö giao thôøi gian thöïc hieän cho soá haïn ngaïch coøn laïi, hoaëc thöông nhaân ñoù phaûi ñaûm baûo thöïc hieän heát khoâng chuyeån nhöôïng cho ñôn vò khaùc, neáu khoâng cam keát Boä seõ thu hoài ñeå giao cho thöông nhaân thöïc söï coù nhu caàu. Coù nhö vaäy môùi khaéc phuïc thöông nhaân ñoù khoâng thöïc hieän maø chuyeån nhöôïng giaù cao, hoaëc ñeå toàn ñoïng ñeán cuoái naêm, trong khi thöông nhaân coù nhu caàu Boä laïi khoâng coù nguoàn ñeå caáp theâm - Daønh moät löôïng haïnh ngaïch cho thöông nhaân môùi, khuyeán khích hoï ñaàu tö laâu daøi vì giaù chuyeån nhöôïng quota treân thò tröôøng raát cao. - Ñöa ra moät quy cheá roõ raøng ngay töø ban ñaàu roài thöïc hieän phaân boå ngay haïn ngaïch maø lieân Boä ñang coù, chæ giöõ laïi moät phaàn laøm döï phoøng. Nhö vaäy, doanh nghieäp môùi cuï theå hoùa mình seõ nhaän bao nhieâu vaø coù höôùng nhaän ñôn haøng vöøa coù lôïi cho doanh nghieäp vöøa ñaûm baûo kim ngaïch xuaát khaåu cuûa caû nöôùc. - Dôõ boû caùc tieâu chí khoâng phuø hôïp vôùi tình hình thöïc teá nhö söû duïng vaûi nguyeân lieäu trong nöôùc, thöôûng phi haïn ngaïch do deã phaùt sinh caùc nguy cô gian laän thöông maïi cuûa thöông nhaân vaø caùc haønh vi tieâu cöïc khaùc. - Taêng cöôøng caùc bieän phaùp kieåm tra, kieåm soaùt quaù trình phaân boå vaø thöïc hieän haïn ngaïch, baûo ñaûm haïn ngaïch ñöôïc phaân ñuùng ñoái töôïng, ñuû tieâu chuaån, 89 - Hieän chuùng ta ñang coá gaéng gia nhaäp WTO vaø hy voïng naêm 2006 khoâng coøn aùp duïng haïn ngaïch. Tuy nhieân vaãn coøn nhieàu trôû ngaïi trong quaù trình ñaøm phaùn gia nhaäp WTO, do ñoù trong thôøi gian tôùi, neáu nhaän thaáy naêm 2006 chuùng ta vaãn coøn phaûi aùp duïng haïn ngaïch, Boä Thöông Maïi neân thaûo luaän caùc tieâu chí caáp haïn ngaïch 2006 vaø thoâng baùo cuï theå cho caùc doanh nghieäp caøng sôùm caøng toát vì thoâng thöôøng thôøi gian töø thaùng 9 caùc thöông nhaân ñaõ phaûi baøn baïc vôùi khaùch haøng cho ñôn haøng naêm tôùi 3.3.2.3. Caàn trieån khai vaø taêng cöôøng nhöõng coâng taùc hoã trôï cho doanh nghieäp deät may a. Hoã trôï taïo nguoàn cung caáp nguyeân phuï lieäu cho ngaønh deät may - Caàn ñaåy maïnh toác ñoä ñaàu tö hoaøn chænh vaøo caùc cuïm coâng nghieäp deät may nhö: nhaø maùy deät nhuoäm Yeân Myõ, khu lieân hôïp deät nhuoäm Hoøa Khaùnh, khu coâng nghieäp Phoá Noái, khu coâng nghieäp Nhôn Traïch, khu coâng nghieäp Bình An, theo höôùng taäp trung vaøo lónh vöïc deät – nhuoäm – hoaøn taát vaûi vaø phuï lieäu ñeå ñaûm baûo cung caáp nguyeân lieäu cho ngaønh deät may. Coù nhö vaäy môùi giuùp haïn cheá ñöôïc vieäc chaäm treã trong giao nhaän haøng nguyeân phuï lieäu cuûa caùc doanh nghieäp deät may. - Saûn phaåm cuûa ngaønh deät phaûi ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu cuûa ngaønh may, taïo laäp moái quan heä thoáng nhaát, gaén boù giöõa deät vaø may. - Phaùt trieån saûn xuaát phuï lieäu may trong nöôùc, vôùi coâng ngheä tieân tieán ñeå saûn xuaát caùc saûn phaåm phuø hôïp vôùi yeâu caàu may xuaát khaåu. - Coù chính saùch khuyeán khích söû duïng nguyeân, phuï lieäu saûn xuaát trong nöôùc, öu tieân haïn ngaïch cho caùc doanh nghieäp söû duïng nguyeân, phuï lieäu trong nöôùc... - Hoaïch ñònh chieán löôïc ñoàng boä veà phaùt trieån caùc vuøng nguyeân lieäu cho coâng nghieäp deät, taïo ñieàu kieän ñeå naâng cao hieäu quaû saûn xuaát, giaûm giaù thaønh, taêng khaû naêng caïnh tranh cho saûn phaåm deät. - Xaây döïng vaø sôùm hoaøn chænh ñeå aùp duïng heä thoáng tieâu chuaån ISO 9000 vaø ISO 14000 cho saûn phaåm deät ñeå coù theå xuaát khaåu cuõng nhö laøm nguyeân lieäu cho may xuaát khaåu. - Phuï lieäu cho saûn phaåm may coù theå chieám tôùi 25 - 35% giaù thaønh, vì theá ngoaøi vieäc phaùt trieån saûn xuaát phuï lieäu trong nöôùc, coøn phaûi chuû ñoäng löïa choïn oån ñònh vieäc nhaäp khaåu caùc phuï lieäu cho saûn phaåm may. 90 b. Caùc cô quan lieân keát vôùi nhau ñeå taïo ñieàu kieän cho caùc doanh nghieäp hoaït ñoäng deã daøng hôn - Chính phuû chæ ñaïo caùc boä, ngaønh ñaøm phaùn maïnh meõ vôùi Hoa Kyø ñeå nôùi roäng haïn ngaïch, giaûm hoaëc boû thueá nhaäp khaåu cho haøng deät may Vieät Nam, ñeå doanh nghieäp coù theå caïnh tranh bình ñaúng vôùi caùc nöôùc khaùc. - Sau khi baõi boû haïn ngaïch deät may töø ngaøy 1/1/2005 ñoái vôùi moät soá nöôùc, thò tröôøng may maëc khoâng boù goïn trong töøng quoác gia maø ñaõ coù tính chaát toaøn caàu. Do ñoù, Boä caàn phaûi coù boä phaän phaân tích thoâng tin thò tröôøng veà kim ngaïch xuaát nhaäp khaåu, maët haøng vaø chính saùch xuaát nhaäp khaåu haøng deät may cuûa moãi nöôùc nhaèm thoâng tin ñònh höôùng töông ñoái chính xaùc cho caùc doanh nghieäp chuû ñoäng söû duïng quota moät caùch hôïp lyù. - Boä Thöông Maïi caàn taêng cöôøng tham gia ñaøm phaùn ñeå giaønh caùc öu ñaõi veà thueá vaø phi thueá cho xuaát khaåu haøng deät may sang thò tröôøng Hoa Kyø. - Toå chöùc kòp thôøi caùc chöông trình phoå bieán thoâng tin veà thò tröôøng Hoa Kyø hieän ñang raát thieáu cho caùc doanh nghieäp saûn xuaát vaø xuaát khaåu, caùc quy ñònh vaø yeâu caàu ñoái vôùi haøng deät may xuaát khaåu sang Hoa Kyø; thuû tuïc haûi quan, quy ñònh veà nhaõn maùc, baûn quyeàn, caùc thay ñoåi veà thueá nhaäp khaåu; Luaät thöông maïi Hoa Kyø, v.v - Vaán ñeà lao ñoäng ñang laø vaán ñeà gaây ruûi ro nhieàu nhaát cho caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû hieän nay maø caùc doanh nghieäp töï baûn thaân khoâng theå giaûi quyeát ñöôïc. Vaäy, Boä Thöông maïi neân lieân keát vôùi boä Lao ñoäng ñeå quaûn lyù ñoái vôùi vieäc xaùo troän lao ñoäng naøy. Boä cuõng caàn lieân keát vôùi cô quan chöùc naêng kieåm soaùt vaø ngaên chaën naïn “coø” lao ñoäng ngaønh deät may ñang hoaønh haønh hieän nay. - Caàn coù keá hoaïch hoã trôï voán thoâng qua vieäc cho vay traû chaäm hay vay laõi suaát thaáp, v.v cho caùc doanh nghieäp vì thöôøng thì caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû raát thieáu veà trang thieát bò, maùy moùc. 3.3.2.4. Cô quan Haûi quan cuõng neân ñôn giaûn vaø caûi caùch caùc quy ñònh cho phuø hôïp vôùi thöïc teá, traùnh tình traïng doanh nghieäp phaûi bò phaït hay chòu ruûi ro trong khaâu nhaäp nguyeân phuï lieäu cho saûn xuaát moät caùch voâ lyù - Caàn tieáp tuïc ñôn giaûn hoùa thuû tuïc haûi quan cho doanh nghieäp khoûi phaûi maát thôøi gian chôø ñôïi. Haûi quan cuõng caàn naâng caáp heä thoáng khai baùo töø thuû coâng sang thoâng tin ñeå doanh nghieäp coù theå khai baùo taïi coâng ty, giuùp thuû tuïc nhanh choùng vaø tieän lôïi hôn cho doanh nghieäp. 91 - Nhöõng phuï phaåm hoaøn chænh nhö caø vaït, daây löng,… göûi keøm nguyeân phuï lieäu gaén lieàn vôùi saûn phaåm may maëc theo hôïp ñoàng gia coâng ñöôïc coi nhö nguyeân phuï lieäu vôùi thôøi gian aân haïn laø 275 ngaøy. Neáu caàn thieát, Haûi quan coù theå löu maãu khi nhaäp khaåu ñeå ñoái chieáu khi xuaát khaåu. Khoâng neân aùp duïng möùc phaït thueá noäp chaäm 0,1%/ ngaøy keå töø ngaøy thöù 31 ñoái vôùi nhöõng loâ haøng bò cöôõng cheá. - Chaáp nhaän cho doanh nghieäp taùi xuaát nguyeân phuï lieäu sai quy caùch, khoâng ñaùp öùng yeâu caàu cuûa hôïp ñoàng, ñoàng thôøi höôùng daãn thuû tuïc thoáng nhaát ñeå caùc doanh nghieäp khoâng bò luùng tuùng khi laøm thuû tuïc thanh toaùn. - Ñoái vôùi caùc doanh nghieäp thuoäc dieän mieãn kieåm tra, taïi thôøi ñieåm xuaát khaåu, neáu thieáu so vôùi khai baùo ban ñaàu, doanh nghieäp chæ caàn xuaát trình coâng vaên xin xuaát thieáu cuûa giaùm ñoác doanh nghieäp ñeå Haûi quan giaùm saùt baõi xaùc nhaän laø ñuû. - Xaây döïng möùc thueá chi tieát cho caùc loaïi nguyeân lieäu nhaäp khaåu. Xoùa boû tình traïng moät loaïi nguyeân lieäu nhöng coù caùc thoâng soá kyõ thuaät khaùc nhau vôùi ñònh möùc thueá nhö hieän nay ñem laïi nhieàu ruûi ro cho caùc doanh nghieäp. - Caûi tieán thuû tuïc hoaøn thueá cho caùc doanh nghieäp saûn xuaát haøng nguyeân phuï lieäu cho caùc doanh nghieäp may xuaát khaåu. Ñoàng thôøi tính phaàn “xuaát khaåu taïi choã” naøy vaøo tæ leä saûn phaåm xuaát khaåu quy ñònh taïi giaáy pheùp ñaàu tö, giaûm ruûi ro cuûa caùc doanh nghieäp deät may coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi trong vieäc thöïc hieän quy ñònh naøy, ñaëc bieät laø nhöõng naêm ñaàu tieân khi saûn xuaát chöa oån ñònh. 3.3.3. Kieán nghò veà hoaïch ñònh chính saùch ñaøo taïo vaø quaûn lyù nguoàn nhaân löïc cuûa Chính phuû - Thaønh laäp Trung taâm ñaøo taïo chuyeân ngaønh deät may nhaèm ñaøo taïo caùc chuyeân vieân cao caáp veà: thieát keá thôøi trang (designer), caùn boä maët haøng (merchandiser), tieáp thò haøng hoùa (marketer), toå tröôûng – chuyeàn tröôûng (supervisor), quaûn lyù chaát löôïng (QC), quaûn lyù kho haøng (wakehouse keeper), quaûn lyù xuaát nhaäp khaåu (import – export – manager). Nguoàn nhaân löïc toát laø moät ñaûm baûo cho söï phaùt trieån laâu daøi vaø beàn vöõng. Vì vaäy ñeå ñaùp öùng nguoàn löïc coù tay ngheà cho ngaønh deät may töø nay ñeán naêm 2010 laø heát söùc caàn thieát vaø caáp baùch, laø moät vaán ñeà lôùn vaø khoù ñoái vôùi caû doanh nghieäp deät may vaø caùc tröôøng ñaøo taïo ngheà vaø quaûn lyù. Ngaønh deät may caàn moät ñoäi nguõ lôùn töø coâng nhaân laønh ngheà, caùn boä quaûn lyù, kyõ sö thöïc haønh, nhaø thieát keá thôøi trang, thieát keá maãu maõ cho ñeán giaùm ñoác doanh nghieäp vaø caùn boä quaûn lyù caáp cao. Bieän phaùp toát nhaát ñeå ñaøo taïo caùn boä quaûn lyù caùc caáp laø taêng cöôøng söï keát hôïp giöõa caùc doanh nghieäp vaø caùc tröôøng ñaïi hoïc ñeå môû lôùp ñaøo taïo daøi 92 Keát luaän chöông 3: Caùc ruûi ro xaûy ra cho doanh nghieäp coù theå laø chuû quan, coù theå laø khaùch quan. Trong ñoù, ruûi ro do nguyeân nhaân chuû quan laïi nhieàu hôn khaùch quan. Do ñoù, caùc bieän phaùp chuû yeáu laø nhaèm vaøo giaûi quyeát nhöõng nguyeân nhaân chuû quan, doanh nghieäp coù theå kieåm soaùt ñöôïc ngay. Ñoái vôùi nhöõng nguyeân nhaân khaùch quan, doanh nghieäp khoâng theå löôøng tröôùc ñöôïc, tuy nhieân, coù theå xem xeùt nhöõng kinh nghieäm cuûa doanh nghieäp baïn hay cuûa baûn thaân mình ñeå traùnh bôùt hay giaûm thieåu nhöõng haäu quaû cuûa noù cho doanh nghieäp mình. ._.