Các biện pháp tự vệ trong thương mại quốc tế- Thực tiễn sử dụng ở một số nước trên thế giới và Việt Nam
Tài liệu Các biện pháp tự vệ trong thương mại quốc tế- Thực tiễn sử dụng ở một số nước trên thế giới và Việt Nam: ... Ebook Các biện pháp tự vệ trong thương mại quốc tế- Thực tiễn sử dụng ở một số nước trên thế giới và Việt Nam
Tóm tắt tài liệu Các biện pháp tự vệ trong thương mại quốc tế- Thực tiễn sử dụng ở một số nước trên thế giới và Việt Nam, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Trêng §¹i häc ngo¹i th¬ng hµ néi
Khoa kinh tÕ ngo¹i th¬ng
Khãa luËn tèt nghiÖp
§Ò tµi : C¸c biÖn ph¸p tù vÖ trong th¬ng m¹i- thùc tiÔn sö dông
ë mét sè níc trªn thÕ giíi vµ ViÖt Nam
Gi¸o viªn híng dÉn : pgs.ts. hoµng ngäc thiÕt
Sinh viªn thùc hiÖn : vò thÞ ph¬ng th¶o
Líp : ph¸p 1- k38e
Hµ Néi, 2003
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy c« gi¸o Khoa kinh tÕ Ngo¹i Th¬ng, ThÇy chñ nhiÖm khoa TS. Vò Sü TuÊn ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho em ®îc häc tËp vµ nghiªn cøu trong mét m«i trêng khoa häc thuËn lîi. Em còng xin c¶m ¬n ThÇy gi¸o PGS.TS Hoµng Ngäc ThiÕt, ngêi ®· tËn t×nh híng dÉn vµ gióp ®ì em trong qu¸ tr×nh hoµn thµnh b¶n Kho¸ luËn tèt nghiÖp nµy!
B¶ng ch÷ c¸i viÕt t¾t
Afta : Khu vùc mËu dÞch tù do asean.
Apec : DiÔn ®µn hîp t¸c kinh tÕ Ch©u ¸- Th¸i b×nh d¬ng
Asean : HiÖp héi c¸c Quèc gia §«ng nam ¸.
Asem : DiÔn ®µn hîp t¸c ¸-©u.
Cept : HiÖp ®Þnh thuÕ quan u ®·i cã hiÖu lùc chung khu vùc asean
Eu : Liªn minh Ch©u ©u.
Gats : HiÖp ®Þnh chung vÒ th¬ng m¹i dÞch vô
Gatt : HiÖp ®Þnh chung vÒ thuÕ quan vµ th¬ng m¹i.
MOFTEC : Bé Ngo¹i th¬ng vµ Hîp t¸c kinh tÕ cña Trung Quèc .
Meti : Bé Kinh tÕ, Th¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp cña NhËt.
Mof : Bé Tµi ChÝnh.
Trips : HiÖp ®Þnh vÒ c¸c khÝa c¹nh liªn quan ®Õn th¬ng m¹i cña quyÒn së h÷u trÝ tuÖ.
Setc : Uû ban Kinh tÕ vµ Th¬ng m¹i nhµ níc Trung Quèc .
Usitc : Uû ban Th¬ng m¹i quèc tÕ Mü.
Wto : Tæ chøc Th¬ng m¹i thÕ giíi.
Môc lôc
Trang
Lêi nãi ®Çu 1
Ch¬ng 1: Kh¸i qu¸t chung vÒ c¸c biÖn ph¸p tù vÖ trong th¬ng m¹i quèc tÕ 4
1.1. Kh¸i niÖm, lÞch sö ph¸t triÓn vµ vai trß cña c¸c biÖn ph¸p tù vÖ trong th¬ng m¹i quèc tÕ 4
1.1.1. Kh¸i niÖm 4
1.1.2. LÞch sö ph¸t triÓn cña c¸c biÖn ph¸p tù vÖ trong th¬ng m¹i quèc tÕ 12
1.1.2.1 Theo quy ®Þnh cña GATT 1947 12
1.1.2.2 Theo quy ®Þnh cña WTO 14
1.1.3. Vai trß cña c¸c biÖn ph¸p tù vÖ 15
1.2. C¸c biÖn ph¸p tù vÖ theo hiÖp ®Þnh ®a biªn cña WTO 17
1.2.1. BiÖn ph¸p thuÕ quan 17
1.2.2. BiÖn ph¸p phi thuÕ quan 19
1.3. Nguyªn t¾c vµ thñ tôc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ 22
1.3.1. §iÒu kiÖn ®Ó ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ 22
1.3.2. Nguyªn t¾c ¸p dông 24
1.3.2.1 Nguyªn t¾c kh«ng ph©n biÖt ®èi xö 24
1.3.2.2 Nguyªn t¾c ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ trong ph¹m vi vµ møc ®é cÇn thiÕt 25
1.3.2.3 Nguyªn t¾c ®¶m b¶o viÖc båi thêng tæn thÊt th¬ng m¹i 26
1.3.3. Thñ tôc, thêi h¹n vµ mét sè vÊn ®Ò liªn quan ®Õn viÖc ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ 27
1.3.3.1 Thñ tôc ®iÒu tra 27
a. C¨n cø tiÕn hµnh ®iÒu tra 27
b. Thñ tôc ®iÒu tra 28
1.3.3.2 ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ 30
1.3.3.3 Thêi h¹n ¸p dông 31
1.3.3.4 §×nh chØ, rµ so¸t, gia h¹n vµ t¸i ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ 32
§×nh chØ 32
Rµ so¸t 33
Gia h¹n 33
VÊn ®Ò t¸i ¸p dông 34
Ch¬ng 2: Thùc tiÔn sö dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ ë mét sè níc vµ khu vùc trªn thÕ giíi 35
2.1. Thùc tiÔn sö dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ th¬ng m¹i ë Mü 35
2.1.1. LÞch sö ra ®êi cña c¸c biÖn ph¸p tù vÖ ë Mü 35
2.1.2. Thñ tôc ®iÒu tra vµ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ 37
2.1.3. Thêi h¹n ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ 40
2.1.4. Thùc tÕ mét sè trêng hîp cô thÓ vÒ viÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ ë Mü 42
2.2. Thùc tiÔn sö dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ th¬ng m¹i ë EU 48
2.2.1. S¬ lîc vÒ Quy chÕ 3285/94/EC- Quy chÕ vÒ c¸c biÖn ph¸p tù vÖ cña EU 48
2.2.2. Thñ tôc ¸p biÖn ph¸p tù vÖ cña EU 49
2.2.2.1 Thñ tôc cung cÊp th«ng tin vµ tham vÊn 49
2.2.2.2 Thñ tôc ®iÒu tra ®Ó ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ 50
2.2.3. ¸p dông vµ thêi h¹n ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ 52
2.2.4. Thùc tÕ mét sè trêng hîp ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ ë EU 54
2.3. Thùc tiÔn sö dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ th¬ng m¹i ë Trung Quèc vµ NhËt b¶n 57
2.3.1. Kh¸i qu¸t vÒ chÝnh s¸ch tù vÖ th¬ng m¹i cña Trung Quèc 57
2.3.1.1 §iÒu kiÖn ®Ó tiÕn hµnh ®iÒu tra ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ 58
2.3.1.2 §iÒu tra ®Ó x¸c ®Þnh sù tån t¹i cña thiÖt h¹i 60
2.3.1.3 ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ 61
2.3.1.4 Thêi h¹n ¸p dông vµ thñ tôc rµ so¸t c¸c biÖn ph¸p tù vÖ 62
2.3.2. Kh¸i qu¸t vÒ chÝnh s¸ch tù vÖ cña NhËt B¶n 62
2.3.2.1 Theo Quy t¾c vÒ c¸c biÖn ph¸p khÈn cÊp 62
2.3.2.2 Theo S¾c lÖnh liªn bé vÒ thuÕ quan nhËp khÈu ®Æc biÖt 65
2.3.3. Thùc tÕ mét sè trêng hîp ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ ë Trung Quèc vµ NhËt 66
Ch¬ng 3: Thùc tiÔn vÒ tù vÖ th¬ng m¹i ë ViÖt Nam vµ mét sè kiÕn nghÞ nh»m thùc hiÖn tèt c«ng t¸c nµy trong bèi c¶nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ hiÖn nay 70
3.1. Thùc tr¹ng vÒ tù vÖ th¬ng m¹i ë ViÖt Nam trong thêi gian qua 70
3.1.1. VÒ chÝnh s¸ch tù vÖ th¬ng m¹i cña ViÖt Nam trong bèi c¶nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ 70
3.1.1.1 Kh¸i qu¸t vÒ chñ tr¬ng vµ sù cÇn thiÕt ph¶i thùc hiÖn chÝnh s¸ch tù vÖ th¬ng m¹i cña Nhµ níc ViÖt Nam 70
3.1.1.2 Thùc tÕ tiÕn hµnh tù vÖ th¬ng m¹i cña ViÖt Nam 72
3.1.2. Nguyªn nh©n cña thùc tr¹ng trªn 74
3.1.2.1 Nguyªn nh©n nhËn thøc 74
3.1.2.2 Nguyªn nh©n thùc tiÔn 75
3.1.3. Thùc tr¹ng ph¸p luËt vÒ tù vÖ th¬ng m¹i cña ViÖt Nam 76
3.1.3.1 Sù cÇn thiÕt ph¶i ban hµnh v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ tù vÖ th¬ng m¹i 76
3.1.3.2 Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n cña Ph¸p lÖnh vÒ tù vÖ trong nhËp khÈu hµng ho¸ níc ngoµi vµo ViÖt Nam 77
3.1.3.3 T¸c ®éng cña viÖc ban hµnh Ph¸p lÖnh vÒ tù vÖ 79
3.2. Mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ tù vÖ th¬ng m¹i cña ViÖt Nam 80
3.2.1. Sù cÇn thiÕt vµ ph¬ng híng hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ tù vÖ trong th¬ng m¹i 80
3.2.1.1 Sù cÇn thiÕt ph¶i hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ tù vÖ th¬ng m¹i cña ViÖt Nam 80
3.2.1.2 Ph¬ng híng triÓn khai vµ hoµn thiÖn c«ng t¸c tù vÖ th¬ng m¹i ë ViÖt Nam trong thêi gian tíi 82
3.2.2. Mét sè kiÕn nghÞ nh»m thùc hiÖn tèt c«ng t¸c tù vÖ th¬ng m¹i trong nhËp khÈu hµng ho¸ níc ngoµi vµo ViÖt Nam 83
3.2.2.1 §èi víi Nhµ níc 83
3.2.2.1.1 Hoµn thiÖn hÖ thèng luËt ph¸p ®iÒu chØnh th¬ng m¹i ®Æc biÖt lµ ph¸p luËt vÒ tù vÖ th¬ng m¹i 83
3.2.2.1.2 N©ng cao nhËn thøc cña c¬ quan nhµ níc vµ doanh nghiÖp vÒ c«ng t¸c tù vÖ th¬ng m¹i 85
3.2.2.1.3 X©y dùng vµ kiÖn toµn bé m¸y Nhµ níc chuyªn tr¸ch trong lÜnh vùc tù vÖ th¬ng m¹i 87
3.2.2.1.4 T vÊn vµ hç trî c¸c doanh nghiÖp nh÷ng th«ng tin vÒ tù vÖ th¬ng m¹i 88
3.2.2.2 §èi víi doanh nghiÖp 88
3.2.2.2.1 Tham gia vµo c¸c HiÖp héi Doanh nghiÖp ®Ó t¨ng cêng søc m¹nh trong tù vÖ th¬ng m¹i 88
3.2.2.2.2 Chñ ®éng tiÕp cËn vµ chuÈn bÞ ®Çy ®ñ kiÕn thøc vÒ tù vÖ th¬ng m¹i ®Ó sö dông khi cÇn thiÕt tiÕn hµnh tù vÖ 89
3.2.2.2.3 KhÈn tr¬ng t×m hiÓu vµ chuÈn bÞ ®Çy ®ñ hå s¬, b»ng chøng ®Ó tiÕn hµnh yªu cÇu ®iÒu tra ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ vµ biÖn ph¸p tr¶ ®òa th¬ng m¹i 90
3.2.2.3 Mét sè kiÕn nghÞ kh¸c 91
KÕt luËn 93
Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 95
Lêi nãi ®Çu
Tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi - WTO chÝnh thøc ®i vµo ho¹t ®éng tõ ngµy 01 th¸ng 01 n¨m 1995 sau kÕt qu¶ cña vßng ®µm ph¸n Uruguay. Môc ®Ých khi thµnh lËp tæ chøc nµy lµ t¹o mét diÔn ®µn, lµ n¬i ®Ó cho c¸c Quèc gia ®µm ph¸n thóc ®Èy tù do ho¸ th¬ng m¹i th«ng qua viÖc dì bá c¸c hµng rµo lµm trë ng¹i ®Õn tiÕn tr×nh nµy. Lµ mét c¬ chÕ quèc tÕ bao gåm c¸c HiÖp ®Þnh ®a biªn vµ nhiÒu bªn vÒ th¬ng m¹i, tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp cña c¸c Quèc gia kh¸c nhau cã thÓ x©m nhËp thÞ trêng níc ngoµi mét c¸ch tù do, b×nh ®¼ng vµ kh«ng bÞ h¹n chÕ nh»m t×m kiÕm c¬ héi kinh doanh, thu lîi nhuËn mét c¸ch hîp ph¸p.
HiÖn nay, ViÖt Nam ®· lµ thµnh viªn cña ASEAN, ASEM, APEC, tham gia vµo CEPT vµ khu vùc mËu dÞch tù do AFTA cña khu vùc §«ng Nam ¸ vµ ®ang tÝch cùc tiÕn hµnh ®µm ph¸n gia nhËp Tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi WTO. ViÖc ký kÕt c¸c HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i song ph¬ng còng nh tham gia c¸c HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ®a ph¬ng ®· më ra nh÷ng c¬ héi, ®ång thêi còng ®Æt ra nhiÒu th¸ch thøc ®èi víi ViÖt Nam trªn con ®êng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ theo xu híng khu vùc ho¸, toµn cÇu ho¸. Thêi gian võa qua, trong tiÕn tr×nh ®æi míi, ViÖt Nam ®· cã nh÷ng nç lùc to lín trong viÖc x©y dùng vµ ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch ph¸p luËt quèc gia cho phï hîp víi ph¸p luËt quèc tÕ. LuËt doanh nghiÖp 1999, LuËt ®Çu t níc ngoµi 1996 söa ®æi bæ sung n¨m 2000, LuËt thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu söa ®æi n¨m 1998, LuËt H¶i quan n¨m 2001 lÇn lît ra ®êi ®· phÇn nµo ®¸p øng ®îc nh÷ng yªu cÇu cña tiÕn tr×nh c¶i c¸ch hÖ thèng ph¸p luËt nãi chung vµ ph¸p luËt kinh tÕ quèc tÕ nãi riªng.
Thùc hiÖn chñ tr¬ng ®a ph¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸ c¸c quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ, dÇn dÇn héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ mét c¸ch cã hiÖu qu¶ trªn c¬ së ®¶m b¶o ®éc lËp tù chñ th× viÖc x©y dùng mét v¨n b¶n ph¸p lý cã gi¸ trÞ cao ®Ó ®iÒu chØnh c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n khi tham gia héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi, t¹o thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp trong vµ ngoµi níc tham gia tÝch cùc vµo ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng lµ cÇn thiÕt. ChÝnh v× vËy, nhu cÇu ®Æt ra cho nÒn kinh tÕ chuyÓn ®æi vµ ®ang tõng bíc héi nhËp vµo kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc nh ViÖt Nam lµ nghiªn cøu mét c¸ch nghiªm tóc c¸c quy ®Þnh quèc tÕ, häc tËp kinh nghiÖm cña c¸c níc ®i tríc ®Ó vËn dông vµo ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi cô thÓ cña m×nh. Thùc tiÔn th¬ng m¹i cña ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua ®· chøng minh nhu cÇu ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ trong trêng hîp cÇn thiÕt ®Ó h¹n chÕ sù gia t¨ng ®ét biÕn cña mét lo¹i s¶n phÈm cô thÓ nµo ®ã.
GÇn ®©y chóng ta ®· kÞp thêi ban hµnh Ph¸p lÖnh vÒ ®èi xö Tèi hôe quèc vµ ®èi xö quèc gia trong th¬ng m¹i quèc tÕ vµ Ph¸p lÖnh vÒ tù vÖ trong nhËp khÈu hµng ho¸ níc ngoµi vµo ViÖt Nam ®îc Uû ban Thêng vô Quèc héi th«ng qua ngµy 25 th¸ng 5 n¨m 2002 vµ chÝnh thøc cã hiÖu lùc vµo ngµy 01 th¸ng 9 n¨m 2002. Sù ra ®êi cña hai Ph¸p lÖnh nµy, ®Æc biÖt lµ Ph¸p lÖnh vÒ tù vÖ trong nhËp khÈu hµng ho¸ níc ngoµi vµo ViÖt Nam ®· phÇn nµo kh¾c phôc ®îc nh÷ng thiÕu sãt cña Ph¸p luËt ViÖt Nam vÒ th¬ng m¹i quèc tÕ, t¹o ra hµnh lang ph¸p lý cho c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng thuËn lîi vµ lµ bíc chuyÓn linh ho¹t cho viÖc ViÖt Nam ®µm ph¸n gia nhËp Tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi WTO.
XuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn th¬ng m¹i vÒ b¶o hé hµng ho¸ nãi chung vµ tù vÖ th¬ng m¹i nãi riªng ë ViÖt Nam, víi mong muèn t×m hiÓu s©u h¬n vÒ vÊn ®Ò nµy trªn c¬ së ®ã cã thÓ ®ãng gãp mét sè ý kiÕn nh»m gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng b¶o hé tù vÖ th¬ng m¹i còng nh cña ph¸p luËt vÒ tù vÖ th¬ng m¹i ë ViÖt Nam, t«i ®· quyÕt ®Þnh chän ®Ò tµi: “C¸c biÖn ph¸p tù vÖ trong th¬ng m¹i quèc tÕ- Thùc tiÔn sö dông ë mét sè níc trªn thÕ giíi vµ ViÖt Nam” lµm ®Ò tµi Kho¸ luËn cña m×nh. C«ng viÖc nghiªn cøu b¾t ®Çu tõ viÖc t×m hiÓu néi dung chÕ ®Þnh vÒ tù vÖ th¬ng m¹i theo quy ®Þnh cña Tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi, t×m hiÓu lý thuyÕt vµ thùc tiÔn ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ ë mét sè níc vµ khu vùc ®iÓn h×nh trªn thÕ giíi qua ®ã sÏ lµm râ néi dung c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt quèc tÕ còng nh c¸c quy ®Þnh cña luËt ph¸p ViÖt Nam vÒ vÊn ®Ò nµy ®Ó tõ ®ã ®Ò xuÊt ra nh÷ng gi¶i ph¸p kh¾c phôc, hoµn thiÖn h¬n n÷a còng nh gãp phÇn minh b¹ch ho¸ chÝnh s¸ch vµ c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt cña ViÖt Nam.
Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu, ngêi viÕt ®· sö dông ph¬ng ph¸p so s¸nh, ph©n tÝch tæng hîp dùa trªn sù vËn dông kÕt qu¶ c¸c c«ng tr×nh khoa häc ®· c«ng bè, c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt, c¸c tµi liÖu tham kh¶o…vv. Tuy vËy, ®©y lµ mét ®Ò tµi cßn rÊt míi vµ cha ®îc nghiªn cøu s©u, nguån tµi liÖu tham kh¶o cßn h¹n chÕ nªn bµi kho¸ luËn nµy kh«ng tr¸nh ®îc nh÷ng thiÕu sãt, rÊt mong nhËn ®îc sù phª b×nh, nhËn xÐt vµ ®ãng gãp ý kiÕn ®Ó bµi viÕt ®îc hoµn thiÖn h¬n.
Bµi Kho¸ luËn tèt nghiÖp nµy bao gåm cã Lêi nãi ®Çu vµ ba ch¬ng:
Ch¬ng I : Kh¸i qu¸t chung vÒ c¸c biÖn ph¸p tù vÖ trong th¬ng m¹i quèc tÕ
Ch¬ng II: Thùc tiÔn sö dông biÖn ph¸p tù vÖ ë mét sè níc vµ khu vùc trªn thÕ giíi
Ch¬ng III: Thùc tiÔn vÒ tù vÖ th¬ng m¹i ë ViÖt Nam vµ mét sè kiÕn nghÞ nh»m thùc hiÖn tèt c«ng t¸c nµy trong bèi c¶nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ hiÖn nay.
Cuèi cïng lµ phÇn KÕt luËn vµ Danh môc tµi liÖu tham kh¶o.
Ch¬ng 1
Kh¸i qu¸t chung vÒ c¸c biÖn ph¸p tù vÖ trong th¬ng m¹i quèc tÕ
1.1. Kh¸i niÖm, lÞch sö ph¸t triÓn vµ vai trß cña c¸c biÖn ph¸p tù vÖ trong th¬ng m¹i quèc tÕ.
1.1.1.Kh¸i niÖm vÒ c¸c biÖn ph¸p tù vÖ trong th¬ng m¹i quèc tÕ.
Tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi WTO ®îc thµnh lËp dùa trªn c¬ së HiÖp ®Þnh Marakesh n¨m 1994, chÝnh thøc ®i vµo ho¹t ®éng tõ n¨m 1995 sau kÕt qu¶ cña vßng ®µm ph¸n Uruguay. Mét trong nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n trong viÖc thµnh lËp vµ ho¹t ®éng cña tæ chøc nµy lµ ®¶m b¶o cho tù do ho¸ th¬ng m¹i ®îc diÔn ra mét c¸ch thuËn lîi. VËy tù do ho¸ th¬ng m¹i lµ g×?
Tù do ho¸ th¬ng m¹i lµ viÖc dì bá nh÷ng hµng rµo th¬ng m¹i do c¸c níc lËp nªn nh»m lµm cho luång hµng ho¸, dÞch vô, t b¶n (vèn) vµ thÓ nh©n ®îc di chuyÓn tõ níc nµy sang níc kh¸c ®îc thuËn lîi h¬n trªn c¬ së c¹nh tranh b×nh ®¼ng. Trªn c¬ së lý thuyÕt vÒ lîi thÕ so s¸nh, lîi Ých lín nhÊt cña tù do ho¸ th¬ng m¹i lµ thóc ®Èy ngµy cµng nhiÒu níc tham gia bu«n b¸n trao ®æi hµng ho¸ quèc tÕ, tõ ®ã thóc ®Èy t¨ng trëng kinh tÕ. Víi ngêi tiªu dïng, hµng ho¸ lu th«ng dÔ dµng h¬n ®em l¹i cho hä c¬ héi lùa chän hµng ho¸ tèt h¬n víi gi¸ rÎ h¬n. Ngêi tiªu dïng ë ®©y cã thÓ hiÓu lµ nh÷ng nhµ s¶n xuÊt nhËp khÈu nguyªn vËt liÖu ®Ó s¶n xuÊt ra nh÷ng hµng hãa kh¸c.
Ngoµi nh÷ng lîi thÕ khi tham gia héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, tham gia vµo luËt ch¬i chung cña thÕ giíi, c¸c níc còng ph¶i chÊp nhËn nh÷ng nhîng bé vµ chÞu nh÷ng rñi ro nhÊt ®Þnh. Vµ còng kh«ng ph¶i ngÉu nhiªn mµ c¸c níc l¹i dùng lªn nh÷ng hµng rµo lµm c¶n trë ®Õn sù lu th«ng cña hµng ho¸. Lý do ®Ó c¸c níc lµm viÖc nµy lµ nh»m b¶o hé s¶n xuÊt trong níc tríc sù c¹nh tranh cña hµng ho¸ bªn ngoµi. §iÒu nµy cã ý nghÜa lín v× s¶n xuÊt trong níc suy gi¶m sÏ lµm ¶nh hëng lín ®Õn c«ng ¨n viÖc lµm vµ qua ®ã sÏ ¶nh hëng ®Õn t×nh h×nh æn ®Þnh x· héi cña mét quèc gia.MÆt kh¸c, viÖc b¶o hé thu¬ng m¹i mét c¸ch trµn lan, kh«ng h¹n chÕ sÏ lµm cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt néi ®Þa ho¹t ®éng tr× trÖ vµ sÏ ng¨n c¶n sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña mçi quèc gia. ViÖc tù do ho¸ th¬ng m¹i ë nh÷ng møc ®é kh¸c nhau sÏ lµm yÕu ®i hoÆc mÊt dÇn c¸c hµng rµo nãi trªn. Qua ®ã, c¸c quy t¾c chung cña WTO ®Æt ra nh÷ng ngo¹i lÖ cho phÐp c¸c doanh nghiÖp trong níc vµ ChÝnh phñ cña hä thùc hiÖn nh÷ng hµnh ®éng nhÊt ®Þnh nh»m b¶o vÖ quyÒn lîi cña m×nh khi bÞ t¸c ®éng bëi chÝnh s¸ch tù do ho¸ th¬ng m¹i. §ã chÝnh lµ c¸c biÖn ph¸p tù vÖ trong th¬ng m¹i quèc tÕ.
C¸c biÖn ph¸p tù vÖ trong th¬ng m¹i quèc tÕ cã thÓ ®îc hiÓu theo hai nghÜa. Theo nghÜa réng, c¸c biÖn ph¸p tù vÖ bao gåm c¸c biÖn ph¸p mµ mét níc sö dông nh»m b¶o hé cho c¸c nhµ s¶n xuÊt hay hµng ho¸ cña níc ®ã tríc sù c¹nh tranh cña hµng ho¸ níc ngoµi. C¸c biÖn ph¸p tù vÖ theo nghÜa trªn lµ rÊt réng, ®îc ¸p dông trong nhiÒu trêng hîp kh¸c nhau vµ chÞu sù gi¸m s¸t cña c¸c HiÖp ®Þnh ®a biªn cña WTO, ch¼ng h¹n nh c¸c biÖn ph¸p kiÓm dÞch thùc vËt, c¸c biÖn ph¸p trî cÊp, c¸c biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸…CÇn lu ý lµ c¸c HiÖp ®Þnh ®a biªn t¬ng øng chÞu tr¸ch nhiÖm gi¸m s¸t viÖc thùc thi c¸c biÖn ph¸p trªn trong nh÷ng ®iÒu kiÖn chÆt chÏ chø kh«ng nh»m môc ®Ých t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c níc thµnh viªn sö dông thêng xuyªn c¸c biÖn ph¸p b¶o hé trªn nh»m lµm c¶n trë ®Õn tù do ho¸ th¬ng m¹i.
NÕu hiÓu theo nghÜa hÑp th× c¸c biÖn ph¸p tù vÖ lµ c¸c biÖn ph¸p th¬ng m¹i khÈn cÊp do mét níc ¸p dông t¹m thêi ®Ó gióp lµm gi¶m nhÑ g¸nh nÆng cho ngµnh c«ng nghiÖp néi ®Þa cña m×nh khi ngµnh nµy bÞ tæn h¹i do hµng nhËp khÈu gia t¨ng. Trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh, mét níc cã thÓ ¸p dông nh÷ng biÖn ph¸p th¬ng m¹i nh»m h¹n chÕ lîng hµng nhËp khÈu cña mét s¶n phÈm nµo ®ã ®Ó b¶o vÖ ngµnh s¶n xuÊt néi ®Þa ®ã cña m×nh. §«i khi ngêi ta cßn gäi ®ã lµ “ ®iÒu kho¶n gi¶i tho¸t” bëi v× nã gióp cho mét níc “tho¸t khái” nghÜa vô cña m×nh trong nh÷ng trêng hîp ®Æc biÖt. Theo c¸ch hiÓu nµy th× khi tiÕn hµnh më cöa thÞ trêng vµ thùc thi chÝnh s¸ch tù do ho¸ th¬ng m¹i, ngµnh s¶n xuÊt trong níc cã thÓ bÞ suy yÕu vµ gÆp khã kh¨n nghiªm träng do gÆp ph¶i sù c¹nh tranh cña hµng ho¸ níc ngoµi. Do vËy, ngµnh s¶n xuÊt ®ã cã thÓ yªu cÇu c¬ quan cã thÈm quyÒn cña níc m×nh vÒ kh¶ n¨ng ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ ®Ó ngµnh nµy cã thÓ thÝch nghi ®îc víi sù c¹nh tranh. C¸c biÖn ph¸p tù vÖ trong trêng hîp mµy chÞu ˆù ®iÒu chØnh cña HiÖp ®Þnh vÒ c¸c biÖn ph¸p tù vÖ trong kh‰«n khæ WTO.
C¸c nguyªn t¾c vÒ c¸c biÖn ph¸p tù vÖ ®Çu tiªn ®îc quy ®Þnh trong §iÒu XIX, GATT 1947, hiÖn nay ®· ®îc quy ®Þnh râ rµng vµ ®Çy ®ñ h¬n trong HiÖp ®Þnh vÒ c¸c biÖn ph¸p tù vÖ - mét trong c¸c HiÖp ®Þnh ®a biªn cña Tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi (WTO). Lêi nãi ®Çu cña HiÖp ®Þnh nµy ®· ghi nhËn r»ng c¸c Quèc gia thµnh viªn thõa nhËn sù cÇn thiÕt ph¶i lµm râ vµ cñng cè c¸c ®Þnh chÕ cña GATT 1994, ®Æc biÖt lµ ®iÒu XIX cña GATT 1994 nh»m thiÕt lËp mét sù gi¸m s¸t ®a ph¬ng trªn c¬ së c¸c biÖn ph¸p tù vÖ vµ triÖt tiªu c¸c biÖn ph¸p nh»m nÐ tr¸nh sù gi¸m s¸t nµy. Theo ®ã, nÕu do hËu qu¶ cña nh÷ng diÔn biÕn kh«ng lêng tríc ®îc cña c¸c t×nh huèng vµ do kÕt qu¶ cña c¸c cam kÕt theo HiÖp ®Þnh nµy, mét s¶n phÈm ®îc nhËp khÈu vµo l·nh thæ cña bªn ký kÕt ®ã víi sè lîng t¨ng m¹nh vµ víi ®iÒu kiÖn tíi møc g©y tæn h¹i hay ®e do¹ g©y tæn h¹i nghiªm träng cho c¸c nhµ s¶n xuÊt s¶n phÈm t¬ng tù hay c¹nh tranh trùc tiÕp trong níc th× bªn ký kÕt cã thÓ dõng hay tr× ho·n thùc hiÖn toµn bé hay mét phÇn c¸c cam kÕt theo c¸c HiÖp ®Þnh cña WTO vÒ hµng ho¸, cã thÓ rót bá hay ®iÒu chØnh nh©n nhîng vÒ thuÕ quan, trong chõng mùc liªn quan ®Õn s¶n phÈm ®ã vµ trong thêi gian cÇn thiÕt ®Ó dù liÖu vµ kh¾c phôc tæn h¹i ®ã.
Trªn c¬ së cña §iÒu XIX cña GATT 1947 vµ sau nµy Tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi WTO ®· kÕ thõa, §iÒu II, HiÖp ®Þnh ®a biªn vÒ c¸c biÖn ph¸p tù vÖ trong khu«n khæ WTO còng ®· quy ®Þnh r»ng mét thµnh viªn cã thÓ ¸p dông mét biÖn ph¸p tù vÖ cho mét s¶n phÈm chØ khi thµnh viªn ®ã ®· x¸c ®Þnh ®îc, theo nh÷ng ®iÒu kho¶n trong HiÖp ®Þnh, lµ s¶n phÈm ®ã ®îc nhËp vµo l·nh thæ m×nh khi cã sù gia t¨ng nhËp khÈu t¬ng ®èi hay tuþªt ®èi so víi s¶n phÈm néi ®Þa, vµ theo ®ã cã thÓ g©y ra hoÆc ®e do¹ g©y ra tæn h¹i nghiªm träng cho ngµnh c«ng nghiÖp néi ®Þa s¶n xuÊt ra s¶n phÈm t¬ng tù hoÆc c¸c s¶n phÈm c¹nh tranh trùc tiÕp. VËy néi dung cña c¸c quy t¾c trªn ®îc hiÓu ra sao?
C¸c quy t¾c trªn thõa nhËn r»ng khi thùc hiÖn c¸c cam kÕt cña m×nh liªn quan ®Õn chÝnh s¸ch tù do ho¸ th¬ng m¹i, mét sè ngµnh s¶n xuÊt néi ®Þa cã thÓ gÆp ph¶i nh÷ng khã kh¨n vµ ph¶i ®èi phã l¹i víi nh÷ng vÊn ®Ò cÇn ®iÒu chØnh theo sù c¹nh tranh t¨ng lªn cña hµng ho¸ nhËp khÈu. ViÖc nhËp khÈu hµng ho¸ nµy gia t¨ng víi sè lîng tuyÖt ®èi hoÆc t¬ng ®èi so víi ngµnh hµng s¶n xuÊt néi ®Þa mµ hä kh«ng thÓ dù ®o¸n ®îc t×nh huèng nµy vµo thêi ®iÓm thùc hiÖn c¸c cam kÕt. Sù gia t¨ng nµy t¸c ®éng ®Õn c¸c ngµnh s¶n xuÊt néi ®Þa, g©y thiÖt h¹i hay ®e do¹ g©y thiÖt h¹i cho ngµnh chuyªn s¶n xuÊt nh÷ng hµng ho¸ gièng víi hµng ho¸ nhËp khÈu vÒ chøc n¨ng, c«ng dông, tÝnh n¨ng kü thuËt vµ c¸c thuéc tÝnh c¬ b¶n kh¸c hoÆc cã thÓ lµ hµng ho¸ ®îc ngêi mua chÊp nhËn thay thÕ cho hµng ho¸ thuéc ph¹m vi ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ do u thÕ vÒ gi¸ vµ môc ®Ých sö dông. Nh»m môc ®Ých thùc hiÖn c¸c cam kÕt trong khu«n khæ cña GATT, c¸c bªn ký kÕt còng thõa nhËn tÇm quan träng cña viÖc ®iÒu chØnh c¬ cÊu vµ sù cÇn thiÕt ph¶i t¨ng cêng chø kh«ng ph¶i lµ h¹n chÕ c¹nh tranh trªn thÞ trêng quèc tÕ1 Lêi nãi ®Çu HiÖp ®Þnh vÒ c¸c biÖn ph¸p tù vÖ
.
HiÖp ®Þnh ®a biªn vÒ c¸c biÖn ph¸p tù vÖ cã ph¹m vi ¸p dông cho tÊt c¶ c¸c lo¹i hµng ho¸ nhng còng ®a ra hai ngo¹i lÖ kh«ng thuéc ph¹m vi ¸p dông chung cña HiÖp ®Þnh. Ngo¹i lÖ thø nhÊt lµ ®iÒu kho¶n vÒ tù vÖ ®Æc biÖt trong khu«n khæ HiÖp ®Þnh vÒ n«ng nghiÖp ®èi víi mét vµi s¶n phÈm ®Æc biÖt trong nh÷ng t×nh huèng nhÊt ®Þnh2 Xem ®iÒu V HiÖp ®Þnh ®a biªn vÒ hµng n«ng nghiÖp- GATT 1994
. Ngo¹i lÖ thø hai lµ vÒ c¬ chÕ tù vÖ t¹m thêi ¸p dông cho mét vµi mÆt hµng dÖt may cha ®îc tù do ho¸ theo HiÖp ®Þnh vÒ hµng dÖt vµ may mÆc3 Xem ®iÒu VI HiÖp ®Þnh ®a biªn vÒ hµng dÖt may- GATT 1994
.
Ph¸p lÖnh vÒ tù vÖ trong nhËp khÈu hµng ho¸ vµo ViÖt Nam n¨m 2002 còng kh¼ng ®Þnh ChÝnh Phñ ViÖt Nam cã quyÒn ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ trong trêng hîp mét lo¹i hµng ho¸ ®îc nhËp khÈu qu¸ møc vµo ViÖt Nam vµ g©y ra thiÖt h¹i hoÆc ®e do¹ g©y ra thiÖt h¹i nghiªm träng cho ngµnh s¶n xuÊt néi ®Þa. Còng gièng nh HiÖp ®Þnh vÒ c¸c biÖn ph¸p tù vÖ, Ph¸p lÖnh còng ®· gi¶i thÝch mét sè thuËt ng÷ nh: nhËp khÈu hµng ho¸ qu¸ møc, thiÖt h¹i nghiªm träng, ngµnh s¶n xuÊt trong níc, hµng ho¸ t¬ng tù vµ hµng ho¸ c¹nh tranh trùc tiÕp… ®ång thêi còng ®a ra nh÷ng tiªu chÝ x¸c ®Þnh lµm c¬ së cho viÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ.
§Ó hiÓu râ h¬n vÒ c¸c biÖn ph¸p tù vÖ, chóng ta ph¶i ®Æt viÖc nghiªn cøu c¸c trêng hîp cña viÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ víi c¸c biÖn ph¸p kh¸c cã liªn quan ®Õn viÖc b¶o hé hµng ho¸ trong th¬ng m¹i quèc tÕ nh lµ c¸c biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸, c¸c biÖn ph¸p chèng trî cÊp hay biÖn ph¸p tr¶ ®òa trong th¬ng m¹i quèc tÕ.
C¸c biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸, c¸c biÖn ph¸p chèng trî cÊp cña ChÝnh Phñ vµ c¸c biÖn ph¸p tù vÖ ®Òu cã chung môc ®Ých lµ b¶o vÖ hµng ho¸ s¶n xuÊt trong níc tríc viÖc tù do ho¸ th¬ng m¹i mµ hÖ qu¶ lµ sù xuÊt hiÖn cña hµng ho¸ níc ngoµi trªn thÞ trêng néi ®Þa. Tríc ®©y, khi vÊn ®Ò tù do ho¸ th¬ng m¹i cha ®îc ®Æt ra, c¸c níc thêng xuyªn sö dông c¸c c«ng cô thuÕ quan vµ phi thuÕ quan rÊt cao ®Ó ng¨n chÆn thËm chÝ lµ triÖt tiªu sè lîng hµng ho¸ nhËp khÈu. Cïng víi tiÕn tr×nh tù do ho¸ th¬ng m¹i vµ dì bá c¸c rµo c¶n th¬ng m¹i th× c¸c biÖn ph¸p thuÕ quan vµ phi thuÕ quan vÉn ®îc sö dông nhng chØ ë møc ®é thÊp, h¹n chÕ vµ tuú thuéc vµo tõng trêng hîp. Tuy nhiªn, ®«i khi chóng ta thêng nhÇm lÉn b¶n chÊt cña c¸c biÖn ph¸p tù vÖ víi c¸c biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸ vµ chèng trî cÊp cña ChÝnh phñ. So víi biÖn ph¸p tù vÖ, c¸c biÖn ph¸p b¶o hé nµy cã nh÷ng ®iÓm kh¸c biÖt chñ yÕu sau ®©y:
Thø nhÊt, vÒ b¶n chÊt vµ môc ®Ých ¸p dông, c¸c biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸ vµ chèng trî cÊp ®Òu lµ nh÷ng biÖn ph¸p chèng l¹i c¸c hµnh vi c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh trong th¬ng m¹i quèc tÕ hoÆc do b¸n ph¸ gi¸ (b¸n hµng ho¸ thÊp h¬n gi¸ trÞ s¶n xuÊt hoÆc thÊp h¬n gi¸ trÞ th«ng thêng nh»m x©m nhËp thÞ trêng mét níc kh¸c, tiÕn tíi triÖt tiªu ®èi thñ c¹nh tranh trong thÞ trêng ®ã) hoÆc do ®îc trî cÊp cña ChÝnh phñ (c¸c u ®·i vÒ miÔn thu, tho¸i thu hoÆc gi¶m nh÷ng kho¶n thu ®¸ng ra ph¶i ®ãng hoÆc giao vèn trùc tiÕp). Hµnh vi b¸n ph¸ gi¸ lµ hµnh vi c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh xuÊt ph¸t tõ phÝa c¸c doanh nghiÖp, cßn hµnh vi trî cÊp lµ hµnh vi xuÊt ph¸t tõ phÝa ChÝnh Phñ. C¸c hµnh vi c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh nµy g©y ¶nh hëng tíi ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp, c¸c ®èi thñ c¹nh tranh kh¸c vµ xa h¬n lµ ¶nh hëng tíi ngêi tiªu dïng, do vËy c¸c níc ®Æt ra c¸c biÖn ph¸p nh»m chèng l¹i c¸c hµnh vi nµy. Cßn c¸c biÖn ph¸p tù vÖ ®îc ¸p dông nh»m b¶o hé s¶n xuÊt trong níc tríc sù nhËp khÈu hµng ho¸ qu¸ møc, kh«ng thÓ lêng tríc vµo thÞ trêng néi ®Þa vµ ®ang g©y thiÖt h¹i nghiªm träng hoÆc cã b»ng chøng cho thÊy sÏ g©y ¶nh hëng nghiªm träng ®Õn ngµnh s¶n xuÊt néi ®Þa. Kh¸c víi c¸c quy ®Þnh vÒ c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh do b¸n ph¸ gi¸ vµ do ®îc trî cÊp, biÖn ph¸p tù vÖ xuÊt ph¸t tõ viÖc hµng ho¸ nhËp khÈu gia t¨ng ®ét biÕn nhng kh«ng bÞ quy lµ hµnh vi c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh cña nhµ cung cÊp níc ngoµi. VÒ b¶n chÊt, c¸c biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸ vµ chèng trî cÊp ®Òu cã môc ®Ých lµ ®a c¹nh tranh trë l¹i vÞ thÕ c©n b»ng trong khi ®ã biÖn ph¸p tù vÖ l¹i cã môc ®Ých h¹n chÕ c¹nh tranh trong ®iÒu kiÖn ®Æc biÖt vµ chØ mang tÝnh chÊt t¹m thêi ®Ó cho ngµnh s¶n xuÊt trong níc cã thÓ tån t¹i, c¹nh tranh sÏ kh«ng bÞ thñ tiªu vµ quan hÖ th¬ng m¹i ®îc duy tr× l©u dµi.
Thø hai, sù kh¸c biÖt gi÷a c¸c biÖn ph¸p nµy n»m ë ®iÒu kiÖn ¸p dông theo ®ã møc ®é tæn h¹i cña ngµnh s¶n xuÊt ®îc nªu lªn ®Ó chøng minh hµnh ®éng tù vÖ cña ChÝnh phñ cao h¬n nhiÒu so víi møc ®ßi hái cña viÖc ®¸nh thuÕ ®èi kh¸ng vµ thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸. Trong trêng hîp ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ th× thiÖt h¹i ®èi víi ngµnh s¶n xuÊt ph¶i lµ nghiªm träng. Trong khi ®ã, bªn yªu cÇu ¸p dông c¸c biÖn ph¸p chèng l¹i hµnh vi c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh trong th¬ng m¹i quèc tÕ chØ cÇn chøng minh cã hµnh vi c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh vµ hµnh vi ®ã ®· g©y ra thiÖt h¹i vËt chÊt lµ ®ñ.
Thø ba, ®Ó chèng l¹i c¸c hµnh vi c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh cña nhµ s¶n xuÊt níc ngoµi, níc nhËp khÈu chØ cã thÓ ¸p dông biÖn ph¸p thuÕ quan. Tøc lµ hä chØ ®îc sö dông thuÕ ®èi kh¸ng, thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ hay ®¸nh thuÕ bæ sung vµo sè lîng hµng ho¸ nhËp khÈu nh»m triÖt tiªu sù gian lËn trong th¬ng m¹i quèc tÕ mµ kh«ng ®îc sö dông c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan nh trong trêng hîp tù vÖ th¬ng m¹i.
Thø t, vÒ nguyªn t¾c ¸p dông, ®Ó chèng l¹i hµnh vi c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh cña bªn cung cÊp hµng ho¸ níc ngoµi th× níc nhËp khÈu chØ ®îc ®¸nh thuÕ chèng ph¸ gi¸ hay thuÕ ®èi kh¸ng vµo sè lîng hµng cña níc cung cÊp hµng ho¸ cã hµnh vi c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh ®ã mµ kh«ng ®¸nh thuÕ vµo c¸c mÆt hµng cña c¸c níc kh¸c kh«ng liªn quan vµ kh«ng lµ ®èi tîng cña thuÕ chèng ph¸ gi¸ hay thuÕ ®èi kh¸ng. Cßn trong trêng hîp ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ th× níc nhËp khÈu, theo quy ®Þnh cña WTO, ph¶i tu©n thñ nguyªn t¾c Tèi huÖ quèc, kh«ng ph©n biÖt nguån gèc xuÊt xø hµng ho¸: NghÜa lµ mét khi ®· ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ ®èi víi lo¹i hµng ho¸ nhËp khÈu tõ níc nµo th× còng ph¶i ¸p dông c¸c biÖn ph¸p ®ã cho lo¹i hµng ho¸ cïng lo¹i nhËp khÈu tõ c¸c níc kh¸c. Së dÜ cã sù kh¸c biÖt nh vËy lµ v× c¸c biÖn ph¸p tù vÖ lµ biÖn ph¸p ®¸nh vµo hµng ho¸ nhËp khÈu nh»m môc ®Ých h¹n chÕ chø kh«ng nh»m môc ®Ých trõng ph¹t hµnh vi c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh cña hµng ho¸ nhËp khÈu.
Thø n¨m, kh¸c víi c¸c biÖn ph¸p chèng l¹i hµnh vi c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh, níc ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ ph¶i cam kÕt ®¶m b¶o ®a ra mét møc båi thêng tho¶ ®¸ng ®èi víi c¸c níc chÞu thiÖt h¹i ph¸t sinh tõ hÖ qu¶ cña viÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ. Khi ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ, bªn ¸p dông ph¶i ®a ra møc ®Òn bï tho¶ ®¸ng trªn c¬ së tham vÊn, ®µm ph¸n víi níc cung øng hµng ho¸ vµ trong trêng hîp kh«ng ®¹t ®îc møc båi thêng tho¶ ®¸ng, bªn bÞ ¶nh hëng cã quyÒn yªu cÇu c¬ quan gi¶i quyÕt tranh chÊp cho phÐp ®îc tiÕn hµnh hµnh ®éng tr¶ ®òa. VËy tr¶ ®òa lµ g×, nã cã ph¶i lµ c¸c biÖn ph¸p tù vÖ kh«ng? Tr¶ ®òa ®îc ¸p dông trong trêng hîp nµo, viÖc ¸p dông nã sÏ cã hÖ qu¶ g×, vµ tr¶ ®òa cã liªn quan g× ®Õn c¸c cuéc chiÕn tranh th¬ng m¹i?
BiÖn ph¸p tr¶ ®òa còng ®îc xem lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p b¶o hé hµng ho¸ trong th¬ng m¹i quèc tÕ vµ lµ biÖn ph¸p tù vÖ nÕu hiÓu theo nghÜa réng. Cßn nÕu xÐt cô thÓ vÒ mÆt b¶n chÊt, môc ®Ých ¸p dông, ®iÒu kiÖn ¸p dông hay møc ®é ¸p dông th× biÖn ph¸p tr¶ ®òa vµ biÖn ph¸p tù vÖ lµ hoµn toµn kh¸c nhau. BiÖn ph¸p tr¶ ®òa lµ hÖ qu¶ cña viÖc vi ph¹m c¸c nghÜa vô trong th¬ng m¹i, kh«ng chØ tõ viÖc c¸c bªn kh«ng tho¶ thuËn ®îc møc båi thêng khi ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ mµ cßn do viÖc ¸p dông c¸c biÖn ¸p chèng c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh kh«ng cã c¨n cø vµ bªn kia kh«ng tu©n thñ c¸c khuyÕn nghÞ cña c¸c c¬ quan gi¶i quyÕt tranh chÊp. §iÒu nµy cã nghÜa lµ: ch¼ng h¹n khi mét bªn vi ph¹m nghÜa vô nªu trong GATT hay c¸c HiÖp ®Þnh kÌm theo, c¬ quan gi¶i quyÕt tranh chÊp cã thÓ cho phÐp bªn bÞ ¶nh hëng n©ng thuÕ suÊt ®¸nh vµo s¶n phÈm nhËp khÈu tõ níc vi ph¹m víi kim ng¹ch mua b¸n cña c¸c s¶n phÈm nµy sÏ ph¶i t¬ng ®¬ng víi kim ng¹ch bÞ ¶nh hëng bëi c¸c biÖn ph¸p ®ang bÞ khiÕu kiÖn1 Xem cuèn Híng dÉn doanh nghiÖp vÒ hÖ thèng th¬ng m¹i thÕ giíi, b¶n dÞch cña Phßng Th¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam , Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ Quèc gia 2001
.
C¸c biÖn ph¸p tr¶ ®òa th«ng thêng ph¶i ®îc c¬ quan gi¶i quyÕt tranh chÊp cho phÐp vµ trong cïng mét lÜnh vùc cña GATT, GATS hay TRIPS. Tuy nhiªn, nÕu c¬ quan gi¶i quyÕt tranh chÊp xem xÐt thÊy kh«ng thÓ ¸p dông biÖn ph¸p tr¶ ®òa trong cïng mét lÜnh vùc th× cã thÓ cho phÐp tr¶ ®òa ë c¸c lÜnh vùc kh¸c cña cïng mét HiÖp ®Þnh. Mét vÝ dô cô thÓ vÒ tr¶ ®òa trong th¬ng m¹i quèc tÕ: Míi ®©y, Uû ban Ch©u ¢u ®· kiÖn Hoa kú ra c¬ quan gi¶i quyÕt tranh chÊp cña WTO vÒ viÖc Hoa kú n©ng møc thuÕ thÐp nhËp khÈu tõ 8% lªn 30% g©y ra thiÖt h¹i cho Liªn minh Ch©u ©u. Do kh«ng ®¹t ®îc tho¶ thuËn vÒ møc båi thêng víi Hoa kú nªn c¬ quan gi¶i quyÕt tranh chÊp ®· cho phÐp Uû ban Ch©u ©u ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tr¶ ®òa l¹i Hoa Kú b»ng c¸ch ®¸nh thuÕ cao vµo mét sè mÆt hµng n«ng s¶n nhËp khÈu vµo Ch©u ¢u tõ Hoa kú.
Tr¶ ®òa cã thÓ ®¸nh vµo mét mÆt hµng cïng lo¹i hoÆc cã thÓ kh«ng ®¸nh vµo mÆt hµng ®ã mµ ®¸nh vµo nh÷ng mÆt hµng kh¸c cã vÞ trÝ quan träng trong chiÕn lîc xuÊt khÈu cña níc ®· ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ víi m×nh tríc ®ã. Ngêi ta gäi ®ã lµ biÖn ph¸p tr¶ ®òa chÐo. ChØ trong rÊt Ýt c¸c trêng hîp ®Æc biÖt vµ lµ ph¬ng s¸ch cuèi cïng, c¬ quan gi¶i quyÕt tranh chÊp cña WTO míi cho phÐp tr¶ ®òa chÐo gi÷a c¸c HiÖp ®Þnh, cã nghÜa lµ ¸p ®Æt thuÕ suÊt cao h¬n ®èi víi hµng ho¸ do cã sù vi ph¹m nghÜa vô cña HiÖp ®Þnh GATS hay cña HiÖp ®Þnh TRIPS.
Nh vËy cã thÓ hiÓu tr¶ ®òa trong th¬ng m¹i quèc tÕ lµ quyÒn tù vÖ cña níc cung cÊp hµng ho¸ bÞ ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ, sö dông c¸c c«ng cô cña chÝnh s¸ch th¬ng m¹i quèc tÕ nh»m g©y ¶nh hëng tíi hµng ho¸ cña mét níc kh¸c v× môc ®Ých g©y ra mét thiÖt h¹i nhÊt ®Þnh cho níc ®ã. Theo quy ®Þnh cña §iÒu XIX kho¶n 3b cña GATT th× “ nÕu nh c¸c biÖn ph¸p tù vÖ ®· ¸p dông theo tinh thÇn cña §iÒu XIX, ®o¹n 2, kh«ng tham vÊn tríc, g©y thiÖt h¹i hay ®e do¹ g©y thiÖt h¹i nghiªm träng cho c¸c nhµ s¶n xuÊt trong níc, trªn l·nh thæ cña mét bªn ký kÕt kh¸c chÞu t¸c ®éng cña c¸c biÖn ph¸p ®ã, khi mçi sù chËm trÔ cã thÓ g©y ra thiÖt h¹i khã cã thÓ kh¾c phôc ®îc, bªn ký kÕt nµy cã quyÒn ngõng cho hëng c¸c nh©n nhîng hay ngõng c¸c nghÜa vô kh¸c trong thêi h¹n cÇn thiÕt ®Ó ng¨n ngõa hay kh¾c phôc thiÖt h¹i ®ã.
Trªn thùc tÕ, viÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tr¶ ®òa chØ thùc sù diÔn ra gi÷a c¸c níc cã nÒn kinh tÕ m¹nh vµ tû träng th¬ng m¹i lín. ViÖc tr¶ ®òa nhau gi÷a c¸c níc lín vÒ kinh tÕ thùc chÊt lµ nh÷ng cuéc chiÕn th¬ng m¹i mµ chóng ta thêng thÊy trong thêi gian gÇn ®©y. §èi víi c¸c níc mµ tû träng hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu trong th¬ng m¹i quèc tÕ kh«ng ®¸ng kÓ th× viÖc tr¶ ®òa trong th¬ng m¹i quèc tÕ lµ kh«ng thùc tÕ, kh«ng hiÖu qu¶ vµ cã thÓ g©y ra nh÷ng bÊt lîi trong quan hÖ th¬ng m¹i víi c¸c níc cã nÒn kinh tÕ lín m¹nh h¬n.
1.1.2. LÞch sö ph¸t triÓn cña c¸c biÖn ph¸p tù vÖ trong th¬ng m¹i quèc tÕ. 1.1.2.1 Theo quy ®Þnh cña GATT 1947.
Tù do ho¸ th¬ng m¹i kh«ng ph¶i lóc nµo còng diÔn ra mét c¸ch su«n sÎ, trªn thùc tÕ ®· xuÊt hiÖn kh«ng Ýt nh÷ng trë ng¹i. ViÖc më cöa biªn giíi, nÕu nh nã t¹o ra nh÷ng lîi Ých cho ngêi tiªu dïng vµ nh÷ng nhµ s¶n xuÊt ph¶i nhËp khÈu nguyªn liÖu, s¶n phÈm lµ ®Çu vµo th× ngîc l¹i, nã g©y ra cho nh÷ng nhµ s¶n xuÊt néi ®Þa nh÷ng khã kh¨n nhÊt ®Þnh, thÞ trêng cña hä bÞ ®e do¹ r¬i vµo tay c¸c t b¶n níc ngoµi. Nh vËy, ë ®©y diÔn ra hai xu híng mét ñng hé tù do ho¸ th¬ng m¹i, mét t×m c¸ch h¹n chÕ. Quèc gia lµ chñ thÓ ®iÒu hoµ nh÷ng lîi Ých ®èi lËp trªn khi ho¹ch ®Þnh vµ x©y dùng chÝnh s¸ch th¬ng m¹i cña m×nh1 Xem Patrick & Dominique Carreau, Manuel Droit international Ðconomique, B._.¶n tiÕng Ph¸p, NXB Paris 1998
.
T tëng tù do ho¸ th¬ng m¹i kÕt hîp víi viÖc c¬ cÊu l¹i ngµnh s¶n xuÊt néi ®Þa b»ng c¸ch gióp ®ì c¸c ngµnh c«ng nghiÖp bÞ ¶nh hëng tõ viÖc c¹nh tranh thay ®æi híng ®i thÝch hîp tõ ®ã cã thÓ tËn dông nh÷ng u thÕ cña c¹nh tranh vµ gi¶i quyÕt ®îc nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c trong ®ã cã vÊn ®Ò viÖc lµm. ViÖc chuyÓn ®æi l¹i c¬ cÊu n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cÇn cã mét kho¶ng thêi gian thÝch hîp vµ mét c¬ chÕ th¬ng m¹i toµn cÇu cho phÐp c¸c níc t¹m thêi rót lui c¸c cam kÕt cña m×nh th«ng qua c¸c biÖn ph¸p b¶o hé.
C¸c biÖn ph¸p b¶o hé th«ng qua con ®êng tù vÖ th¬ng m¹i cã nguån gèc tõ Hoa kú. Nã xuÊt hiÖn lÇn ®Çu tiªn trong ®¹o luËt vÒ tù do ho¸ chÝnh s¸ch th¬ng m¹i cña Mü vµo n¨m 1934 vµ ®îc sö dông trong HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i gi÷a Mü vµ Mªhic« n¨m 1943. Tæng thèng Mü Truman ®· ®a ra ®Ò xuÊt vÒ ®iÒu kho¶n miÔn trõ nghÜa vô trong c¸c HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i cña Mü mµ chóng ta hiÓu ngµy nay ®ã lµ viÖc cho phÐp dùng lªn nh÷ng rµo c¶n t¹m thêi ®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu gia t¨ng g©y thiÖt h¹i cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt néi ®Þa2 Xem cuèn VÒ hÖ thèng th¬ng m¹i thÕ giíi, LuËt lÖ vµ chÝnh s¸ch vÒ quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ, John.H.Jackson, b¶n dÞch cña Ph¹m Viªn Ph¬ng & Huúnh Thanh, NXB Thanh niªn 2001
. N¨m 1947, Mü vµ 21 quèc gia kh¸c ®· tho¶ thuËn ®µm ph¸n vÒ v¨n kiÖn GATT trong ®ã cã chøa ®ùng ®iÒu kho¶n vÒ hµnh ®éng trong trêng hîp khÈn cÊp. Th«ng qua §iÒu XIX trong GATT 1947 vÒ th¬ng m¹i hµng ho¸, ChÝnh phñ c¸c níc ®· nhÊt trÝ vÒ nh÷ng ®iÒu kho¶n miÔn trõ nghÜa vô t¹m thêi khi x¶y ra t×nh thÕ cÊp thiÕt.Theo ®ã, GATT 1947 quy ®Þnh r»ng nÕu do hËu qu¶ cña nh÷ng diÔn biÕn kh«ng lêng tríc ®îc cña c¸c t×nh huèng vµ do kÕt qu¶ cña c¸c cam kÕt theo HiÖp ®Þnh nµy, khi mét s¶n phÈm ®îc nhËp khÈu vµo l·nh thæ cña bªn ký kÕt ®ã víi sè lîng t¨ng m¹nh vµ víi ®iÒu kiÖn g©y tæn h¹i hay ®e do¹ g©y tæn h¹i nghiªm träng cho c¸c nhµ s¶n xuÊt s¶n phÈm t¬ng tù hay c¹nh tranh trùc tiÕp trong níc th× bªn ký kÕt cã thÓ dõng toµn bé hay mét phÇn c¸c cam kÕt, rót bá hay ®iÒu chØnh nh©n nhîng vÒ thuÕ quan, trong chõng mùc liªn quan ®Õn s¶n phÈm ®ã vµ trong thêi gian cÇn thiÕt ®Ó dù liÖu vµ kh¾c phôc tæn h¹i ®ã.
Tuy nhiªn , GATT 1947 míi chØ lµ bíc më ®Çu cho quan hÖ giao th¬ng ®îc tù do ph¸t triÓn. Cïng víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn chung cña th¬ng m¹i toµn cÇu nã ®· dÇn béc lé nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh lµm c¬ së cho mét sè Quèc gia lîi dông ®Ó tõ bá c¸c nghÜa vô trong c¸c cam kÕt cña hä:
Thø nhÊt GATT 1947 chØ cã duy nhÊt ®iÒu XIX quy ®Þnh vÒ tù vÖ trong viÖc nhËp khÈu hµng ho¸ vµ do thiÕu c¸c quy ®Þnh gi¶i thÝch nªn c¸c thuËt ng÷ ®îc sö dông trong GATT 1947 nh sù gia t¨ng qu¸ møc vµ kh«ng thÓ lêng tríc ®îc, thiÖt h¹i nghiªm träng, ngµnh s¶n xuÊt trong níc…vv ®îc sö dông mét c¸ch tuú tiÖn bëi c¸c níc nhËp khÈu. Nh÷ng ®¸nh gi¸ cña c¸c níc nµy thêng mang tÝnh chñ quan.
Thø hai, c¸c ®iÒu kho¶n miÔn trõ nghÜa vô ®îc bªn nhËp khÈu ¸p dông mét c¸ch ®¬n ph¬ng mµ kh«ng c©n nh¾c ®Õn quyÒn lîi cña c¸c bªn xuÊt khÈu do kh«ng cã quy ®Þnh vÒ thñ tôc kiÓm tra vµ gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p tù vÖ. H¬n n÷a, c¸c biÖn ph¸p tù vÖ ®îc ¸p dông kh«ng h¹n chÕ vÒ thêi gian nªn hÖ qu¶ lµ ®îc sö dông mét c¸ch thêng xuyªn vµ liªn tôc.
Thø ba, viÖc thùc thi quy chÕ Tèi huÖ quèc kh«ng mang ý nghÜa tÝch cùc do bªn nhËp khÈu ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ “vïng x¸m” hay cßn gäi lµ biÖn ph¸p h¹n chÕ xuÊt khÈu tù nguyÖn dÉn ®Õn viÖc ®èi xö kh«ng c«ng b»ng trong quan hÖ th¬ng m¹i gi÷a c¸c Quèc gia. §iÒu nµy ®i ngîc l¹i nguyªn t¾c c¬ b¶n trong ho¹t ®éng cña WTO nãi chung vµ GATT nãi riªng.
Sù tån t¹i cña c¸c h¹n chÕ nãi trªn dÉn ®Õn hÖ qu¶ lµ th¬ng m¹i bÞ c¶n trë, c¸c níc sö dông tèi ®a quy ®Þnh vÒ tù vÖ trong thêi gian kh«ng h¹n chÕ. Theo thèng kª cña c¬ quan gi¶i quyÕt tranh chÊp th× cho ®Õn tríc khi diÔn ra vßng ®µm ph¸n uruguay ®· cã h¬n 150 vô tranh chÊp1 Xem Patrick Juillard & Dominique carreau, Manuel Droit international Ðconomique, B¶n tiÕng ph¸p, NXB Paris 1998
liªn quan ®Õn viÖc vËn dông ®iÒu XIX cña GATT 1947. T¹i vßng ®µm ph¸n Tokyo tríc ®ã, c¸c quèc gia còng ®· thÊt b¹i khi nh÷ng cè g¾ng cña hä vÒ viÖc so¹n th¶o mét HiÖp ®Þnh vÒ c¸c biÖn ph¸p tù vÖ bæ sung cho quy ®Þnh cña GATT ®· kh«ng ®îc th«ng qua.
1.1.2.2 Theo quy ®Þnh cña WTO.
N¨m 1994, cïng víi viÖc thµnh lËp ra tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi(WTO), mét hÖ thèng c¸c quy t¾c th¬ng m¹i ®a biªn ®· ®îc thiÕt lËp vµ ngµy cµng ®îc hoµn thiÖn h¬n. Môc tiªu cña hÖ thèng WTO lµ t¹o c¬ héi cho c¸c s¶n phÈm hµng ho¸ vµ dÞch vô cña c¸c nhµ xuÊt khÈu cã thÓ th©m nhËp vµo thÞ trêng níc ngoµi mét c¸ch tù do mµ kh«ng gÆp ph¶i c¸c rµo c¶n th¬ng m¹i vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp cña c¸c Quèc gia kh¸c nhau cã thÓ c¹nh tranh víi nhau mét c¸ch b×nh ®¼ng vµ kh«ng bÞ gi¸n ®o¹n bëi viÖc ¸p ®Æt c¸c h¹n chÕ. GATT 1994 vµ HiÖp ®Þnh vÒ c¸c biÖn ph¸p tù vÖ vÉn b¶o lu c¸c quy ®Þnh cña GATT 1947 ®ång thêi còng cã nh÷ng söa ®æi bæ sung cho phï hîp nh»m ®¶m b¶o cho viÖc trao ®æi, giao lu th¬ng m¹i gi÷a c¸c quèc gia diÔn ra thuËn lîi, ®¶m b¶o cho c¸c quèc gia nhËp khÈu kh«ng ph¶i chÞu nh÷ng thiÖt h¹i do t¸c ®éng khi tham gia th¬ng m¹i toµn cÇu.Bªn c¹nh ®ã, HiÖp ®Þnh còng cã quy ®Þnh viÖc b¶o vÖ quyÒn lîi cña c¸c níc cung øng hµng ho¸ khi bÞ níc nhËp khÈu ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ. So víi c¸c quy ®Þnh cña GATT 1947, GATT 1994 vµ HiÖp ®Þnh vÒ c¸c biÖn ph¸p tù vÖ cã nh÷ng thay ®æi c¬ b¶n sau:
Thø nhÊt, kh¸c víi quy ®Þnh cña GATT 1947, HiÖp ®Þnh vÒ c¸c biÖn ph¸p tù vÖ ®· gi¶i thÝch cô thÓ c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ ®ång thêi lµm râ c¸c kh¸i niÖm mµ HiÖp ®Þnh chung GATT 1947 kh«ng quy ®Þnh chÆt chÏ. ViÖc gi¶i thÝch nµy ®· phÇn nµo h¹n chÕ viÖc sö dông tuú tiÖn c¸c kh¸i niÖm dùa trªn ý chÝ chñ quan cña níc nhËp khÈu.
Thø hai, HiÖp ®Þnh xo¸ bá biÖn ph¸p h¹n chÕ xuÊt khÈu tù nguyÖn, hay bÊt kú c¸c biÖn ph¸p t¬ng tù nµo kh¸c muén nhÊt lµ ®Õn ngµy 1/1/1999 trõ trêng hîp ®Æc biÖt kh«ng qu¸ mét n¨m nhng ph¶i ®îc sù ®ång ý cña Tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi. §ã lµ trêng hîp cña Liªn minh Ch©u ©u ®èi víi viÖc nhËp khÈu « t« tõ NhËt B¶n víi thêi gian kÐo dµi lµ muén h¬n 1 n¨m, ®Õn ngµy 1/1/2000.
Thø ba, c¸c níc thµnh viªn nhËp khÈu khi ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ ph¶i chÞu sù gi¸m s¸t, kiÓm tra cña Uû ban tù vÖ cña WTO, ®ång thêi ph¶i tiÕn hµnh tham vÊn c¸c bªn cã liªn quan ®Ó c¸c bªn nµy cã quyÒn tr×nh bµy ý kiÕn, quan ®iÓm vµ ®a ra chøng cø b¶o vÖ quyÒn lîi cña m×nh.
Thø t, trong trêng hîp cÇn thiÕt ®Ó ng¨n chÆn thiÖt h¹i th× níc nhËp khÈu cã thÓ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ t¹m thêi trong mét thêi h¹n hîp lý víi ®iÒu kiÖn c¸c biÖn ph¸p ®iÒu tra vÉn ®îc tiÕn hµnh sau ®ã.
Thø n¨m, thêi h¹n ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ kh«ng kÐo dµi nh tríc ®©y mµ giíi h¹n trong kho¶ng thêi gian tèi ®a lµ 8 n¨m.
Thø s¸u, GATT 1947 cho phÐp tù do ¸p dông c¸c biÖn ph¸p thuÕ quan vµ phi thuÕ quan trong khi GATT 1994 khuyÕn khÝch ¸p dông c¸c biÖn ph¸p thuÕ quan vµ tiÕn tíi h¹n chÕ viÖc ¸p dông biÖn ph¸p phi thuÕ quan.
Vai trß cña c¸c biÖn ph¸p tù vÖ trong th¬ng m¹i quèc tÕ.
¯ Thø nhÊt, c¸c biÖn ph¸p tù vÖ nh»m gi¶m nhÑ hay trî gióp kh¾c phôc thiÖt h¹i g©y ra do viÖc nhËp khÈu hµng ho¸ t¨ng mét c¸ch bÊt thêng, kh«ng thÓ lêng tríc vµo thÞ trêng néi ®Þa.
Khi thùc hiÖn c¸c cam kÕt vÒ tù do ho¸ th¬ng m¹i, c¸c níc ph¶i chÊp nhËn tõ bá sù b¶o hé cña m×nh ®èi víi c¸c mÆt hµng s¶n xuÊt trong níc vµ chÊp nhËn r»ng hµng ho¸ nhËp khÈu tõ níc ngoµi vµo sÏ ®îc hëng c¸c lîi Ých t¬ng tù vµ b×nh ®¼ng nh hµng ho¸ trong níc theo nguyªn t¾c ®èi xö Quèc gia. Tuy nhiªn, trong c¸c quy ®Þnh cña WTO cßn cã nh÷ng ngo¹i lÖ nhÊt ®Þnh nh»m ®¶m b¶o quyÒn lîi cña c¸c thµnh viªn trong nh÷ng trêng hîp khÈn cÊp nh cho phÐp c¸c bªn tham gia ký kÕt sö dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ trong mét kho¶ng thêi gian h¹n chÕ nhÊt ®Þnh kh«ng nh»m môc ®Ých b¶o hé l©u dµi cho s¶n xuÊt néi ®Þa mµ chØ ®Ó kh¾c phôc hay gi¶m nhÑ nh÷ng thiÖt h¹i cho c¸c doanh nghiÖp trong níc tríc t×nh huèng bÊt thêng tõ viÖc hµng ho¸ níc ngoµi nhËp khÈu kh«ng h¹n chÕ vÒ sè lîng vµo thÞ trêng néi ®Þa cña hä. C¸c biÖn ph¸p tù vÖ sÏ chÊm døt khi mèi nguy hiÓm trong t×nh huèng ®Æc biÖt kh«ng cßn n÷a.
Thø hai, c¸c biÖn ph¸p tù vÖ gãp phÇn t¨ng cêng, khuyÕn khÝch tÝnh c¹nh tranh th«ng qua viÖc ®iÒu chØnh c¬ cÊu s¶n xuÊt chø kh«ng ph¶i v× môc ®Ých u ®·i, b¶o hé ngµnh s¶n xuÊt trong níc hay h¹n chÕ sù c¹nh tranh cña hµng ho¸ níc ngoµi trong thÞ trêng néi ®Þa.
§©y lµ mét quy ®Þnh mang tÝnh chÊt nh©n nhîng vµ u ®·i dµnh cho c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, c¸c níc ®ang trong thêi kú chuyÓn tiÕp mµ nÒn c«ng nghiÖp cña hä cha s½n sµng vµ còng cha ®ñ søc ®¬ng ®Çu víi c¹nh tranh quèc tÕ. Theo ®ã, mét kho¶ng thêi gian hîp lý sÏ dµnh cho hä ®Ó hä th¸o gì nh÷ng khã kh¨n tríc m¾t, t×m ra ®èi s¸ch l©u dµi ®Ó n©ng cao søc hÊp dÉn cña s¶n phÈm mµ hä lµm ra, thóc ®Èy c¹nh tranh víi hµng nhËp khÈu th«ng qua nh÷ng biÖn ph¸p thÝch hîp thu hót sù lùa chän cña ngêi tiªu dïng ®èi víi hµng néi ®Þa, th«ng qua chiÕn lîc tù ®iÒu chØnh l¹i c¬ cÊu s¶n xuÊt, n©ng cao tr×nh ®é s¶n xuÊt , c¶i tiÕn quy tr×nh c«ng nghÖ ®Ó cã thÓ thÝch øng ®îc víi sù thay ®æi trªn. Do vËy, c¸c biÖn ph¸p tù vÖ chØ mang tÝnh chÊt nhÊt thêi vµ tõng bíc. Trong thêi h¹n ¸p dông sÏ ®îc gi¶m nhÑ vµ dÇn tiÕn tíi xo¸ bá. MÆt kh¸c, nh÷ng quy t¾c cña GATT còng thõa nhËn r»ng ChÝnh phñ cña c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, trong khi theo ®uæi nh÷ng ch¬ng tr×nh vµ chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ cã thÓ thÊy cÇn hç trî cho nh÷ng ngµnh s¶n xuÊt míi hoÆc cho sù ph¸t triÓn h¬n n÷a nh÷ng ngµnh s¶n xuÊt hiÖn cã ®îc quyÒn ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ. C¸c quy t¾c vÒ tù vÖ cho môc ®Ých nµy thêng chøa ®ùng nh÷ng ®iÒu kiÖn nghiªm ngÆt h¬n so víi môc ®Ých trªn.
Bªn c¹nh nh÷ng mÆt tÝch cùc khi ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ cßn tån t¹i nh÷ng h¹n chÕ. §ã lµ viÖc b¶o hé mét c¸ch trµn lan hµng ho¸ néi ®Þa sÏ dÉn tíi sù û l¹i cña c¸c nhµ s¶n xuÊt trong nãc, dÉn tíi viÖc mÊt kh¶ n¨ng c¹nh tranh, kh«ng tËn dông tèt c¸c nguån lùc s½n cã vµ sù hao phÝ tµi nguyªn lµ kh«ng tr¸nh khái. H¹n chÕ thø hai, nh trªn ®· ph©n tÝch, ®ã lµ viÖc níc ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ ph¶i høng chÞu sù tr¶ ®òa cña c¸c níc kh¸c vµ lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn c¸c cuéc chiÕn tranh th¬ng m¹i kh«ng cÇn thiÕt, g©y bÊt lîi cho c¸c bªn.
1.2 C¸c biÖn ph¸p tù vÖ theo HiÖp ®Þnh ®a biªn cña WTO.
Tríc ®©y, khi vÊn ®Ò tù do ho¸ th¬ng m¹i cha ®îc ®Æt ra, c¸c níc ®Òu cã xu híng sö dông c¸c biÖn ph¸p thuÕ quan vµ biÖn ph¸p phi thuÕ quan thËt cao nh»m b¶o hé hµng ho¸ s¶n xuÊt trong níc. C¸c biÖn ph¸p b¶o hé ®îc sö dông phæ biÕn bao gåm: c¸c biÖn ph¸p thuÕ quan, c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan (h¹n ng¹ch, giÊy phÐp xuÊt nhËp khÈu, cÊm xuÊt nhËp khÈu, h¹n chÕ xuÊt nhËp khÈu tù nguyÖn), vµ c¸c biÖn ph¸p kü thuËt kh¸c.
Cïng víi tiÕn tr×nh tù do ho¸ th¬ng m¹i trªn thÕ giíi mµ c¸c hµng rµo nµy ®· dÇn dÇn bÞ dì bá. C¸c quy ®Þnh cña HiÖp ®Þnh vÒ c¸c biÖn ph¸p tù vÖ cho phÐp c¸c quèc gia sö dông biÖn ph¸p thuÕ quan vµ phi thuÕ quan ®Ó b¶o hé s¶n xuÊt trong níc. Theo ®ã, c¸c quèc gia sÏ lùa chän, hoÆc lµ t¨ng møc thuÕ ®· cam kÕt vît lªn trªn møc thuÕ trÇn hay ¸p dông c¸c h¹n chÕ ®Þnh lîng nh quota. Kh¸c víi biÖn ph¸p chèng l¹i c¸c hµnh vi c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh chØ ®îc sö dông thuÕ quan bæ sung, c¸c biÖn ph¸p tù vÖ cho phÐp sö dông c¸c h¹n chÕ ®Þnh lîng. C¸c níc khi sö dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ th× kh«ng ®îc sö dông c¸c biÖn ph¸p kh¸c nh h¹n chÕ xuÊt khÈu tù nguyÖn hay c¸c c«ng cô cña hµng rµo kü thuËt…C¸c quèc gia còng cã thÓ sö dông biÖn ph¸p tù vÖ t¹m thêi víi ®iÒu kiÖn ph¶i tu©n thñ c¸c ®iÒu kiÖn cña HiÖp ®Þnh.
BiÖn ph¸p thuÕ quan.
C¸c biÖn ph¸p b¶o hé hµng ho¸ trong th¬ng m¹i quèc tÕ ®îc phÐp duy tr× víi hai ®iÒu kiÖn: chØ ë møc ®é hîp lý vµ chØ th«ng qua thuÕ quan. §©y lµ mét trong bèn quy t¾c c¬ b¶n cña GATT vµ WTO. VËy thuÕ quan lµ g× vµ v× sao chØ b¶o hé th«ng qua thuÕ quan mµ kh«ng tÝnh ®Õn c¸c c«ng cô b¶o hé kh¸c?
ThuÕ quan hay cßn gäi lµ thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu, thuÕ qu¸ c¶nh ®îc ®¸nh tuú theo ®èi tîng bÞ thu thuÕ. VÒ b¶n chÊt th× ®©y lµ lo¹i thuÕ gi¸n thu ®¸nh vµo hµng ho¸ khi chóng di chuyÓn tõ l·nh thæ h¶i quan nµy sang l·nh thæ h¶i quan kh¸c.ThuÕ quan lµ c«ng cô ®¶m b¶o tÝnh minh b¹ch vµ dÔ dù ®o¸n, ®îc thÓ hiÖn b»ng nh÷ng con sè râ rµng. Do vËy ngêi ta cã thÓ dÔ dµng thÊy ®îc møc ®é b¶o hé dµnh cho mét ngµnh s¶n xuÊt. ThuÕ quan cao tøc lµ møc ®é b¶o hé cao vµ nh vËy sÏ dÉn ®Õn hÖ qu¶ lµ hµng ho¸ níc ngoµi khã x©m nhËp ®îc vµo thÞ trêng. Ngîc l¹i, thuÕ quan thÊp cã nghÜa lµ møc ®é b¶o hé thÊp, ®iÒu nµy cã thÓ hiÓu r»ng c¸c ngµnh hµng cña níc ®ã cã ®îc mét sù æn ®Þnh nhÊt ®Þnh khi c¹nh tranh víi hµng ho¸ níc ngoµi. Khi tham gia vµo qu¸ tr×nh héi nhËp, th«ng qua ®µm ph¸n vµ lÞch tr×nh gi¶m thuÕ quan cña mét níc, ngêi ta còng sÏ dÔ dµng dù ®o¸n ®îc tèc ®é c¾t gi¶m thuÕ quan, ®ång nghÜa víi viÖc thay ®æi møc ®é b¶o hé vµ møc ®é më cöa thÞ trêng. VËy cã nghÜa lµ thuÕ quan tû lÖ thuËn víi møc ®é b¶o hé hµng ho¸ trong níc vµ tû lÖ nghÞch víi møc ®é më cöa thÞ trêng vµ môc tiªu cña c¸c vßng ®µm ph¸n th¬ng m¹i lµ dì bá c¸c rµo c¶n th¬ng m¹i ®ang tån t¹i gi÷a c¸c níc trong ®ã thuÕ quan lµ rµo c¶n quan träng nhÊt.
Së dÜ thuÕ quan ®îc sö dông mét c¸ch phæ biÕn vµ lµ c«ng cô b¶o hé l©u ®êi nhÊt bëi v× nã cã c¸c t¸c ®éng sau:
ThuÕ quan cã t¸c ®éng ®iÒu tiÕt nhËp khÈu lîng hµng ho¸ trµn vµo thÞ trêng nhÊt ®Þnh. ThuÕ suÊt cña mét lo¹i hµng ho¸ cao sÏ lµm cho lîng nhËp khÈu lo¹i hµng ho¸ ®ã gi¶m xuèng. §©y lµ môc ®Ých cña viÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ. ViÖc sö dông thuÕ quan kh«ng dÉn tíi triÖt tiªu quan hÖ th¬ng m¹i nh trêng hîp sö dông h¹n ng¹ch v× dï cho thuÕ suÊt cã t¨ng cao ®i ch¨ng n÷a th× hµng ho¸ níc ngoµi vÉn cã c¬ héi x©m nhËp vµo thÞ trêng. Trong khi ®ã, nÕu nh ®· ®¹t ®îc møc nhËp khÈu theo quota th× nhµ s¶n xuÊt níc ngoµi kh«ng cßn c¬ héi t×m kiÕm lîi nhuËn ë níc nhËp khÈu trong thêi gian bÞ ¸p dông h¹n ng¹ch.
ThuÕ quan gióp c¸c nhµ s¶n xuÊt néi ®Þa cã thÓ b¸n hµng trªn thÞ trêng néi ®Þa mµ kh«ng ph¶i chÞu søc Ðp c¹nh tranh, phôc vô cho c¸c môc tiªu kinh tÕ lµ b¶o hé s¶n xuÊt . §©y lµ chøc n¨ng quan träng nhÊt cña thuÕ quan.
ThuÕ quan cã t¸c dông t¨ng thu cho ng©n s¸ch nhµ níc, nhÊt lµ ®èi víi nh÷ng níc ®ang ph¸t triÓn th× thuÕ lµ nguån thu chñ yÕu cña ng©n s¸ch. ViÖc c¾t gi¶m thuÕ quan khi gia nhËp vµo tiÕn tr×nh tù do ho¸ th¬ng m¹i theo xu híng khu vùc ho¸, toµn cÇu ho¸ ®· g©y ra nh÷ng ¶nh hëng nhÊt ®Þnh ®èi víi c¸c kho¶n thu cho ng©n s¸ch vµ khiÕn cho nhµ níc ph¶i t×m c¸c kho¶n thu kh¸c ®Ó bï ®¾p.
ThuÕ quan lµ c«ng cô phôc vô c¸c môc tiªu phi kinh tÕ nh gi¶m bít viÖc nhËp khÈu c¸c hµng ho¸ mµ nhµ níc kh«ng khuyÕn khÝch v× nã ¶nh hëng ®Õn ®êi sèng m«i trêng, ®¹o ®øc x· héi vµ ®iÒu tiÕt tiªu dïng trong x· héi.
Trªn thùc tÕ cã rÊt nhiÒu møc thuÕ kh¸c nhau ®îc vËn dông trªn c¬ së cam kÕt cña tõng níc. Ch¼ng h¹n nh møc thuÕ mµ c¸c níc dµnh cho nhau theo quy chÕ Tèi huÖ quèc, møc thuÕ mµ c¸c níc ph¸t triÓn dµnh u ®·i phæ cËp cho c¸c níc ®ang ph¸t triÓn hay còng cã trêng hîp kh«ng ®¸nh thuÕ ®èi víi hµng ho¸ cã xuÊt xø tõ l·nh thæ cña c¸c níc thµnh viªn trong cïng khèi liªn minh kinh tÕ hay khu vùc mËu dÞch tù do. HiÖn nay, theo yªu cÇu chung cña WTO, c¸c Quèc gia thµnh viªn ®Òu cã xu híng vµ buéc ph¶i c¾t gi¶m thuÕ ®Õn mét møc tèi thiÓu, thËm chÝ lµ triÖt tiªu h¼n thuÕ quan t¹o ®iÒu kiÖn cho hµng ho¸ cã thÓ lu th«ng mét c¸ch tù do mµ kh«ng bÞ h¹n chÕ. C¸c níc ®Òu cã mét lé tr×nh c¾t gi¶m ®Ó thùc hiÖn nghÜa vô trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh. HÖ qu¶ cña viÖc c¾t gi¶m thuÕ quan nµy lµ hµng ho¸ níc ngoµi ®îc nhËp khÈu tù do vµ kh«ng bÞ h¹n chÕ g©y ra bÊt lîi cho hµng ho¸ s¶n xuÊt trong níc. Trong trêng hîp nh vËy c¸c níc ®îc phÐp sö dông biÖn ph¸p thuÕ quan b»ng c¸ch t¨ng thuÕ nhËp khÈu nh»m môc ®Ých tù vÖ. Møc thuÕ gia t¨ng trong trêng hîp nµy ph¶i hîp lý, cã tÝnh ®Õn viÖc kh«ng g©y c¶n trë h¬n cho ho¹t ®éng th¬ng m¹i gi÷a c¸c níc, chØ ®îc duy tr× møc t¨ng nµy trong mét thêi gian hîp lý vµ dÇn ph¶i ®îc dì bá. HiÖp ®Þnh vÒ c¸c biÖn ph¸p tù vÖ thõa nhËn r»ng c¸c níc nhËp khÈu cã quyÒn lùa chän mét trong hai biÖn ph¸p hoÆc lµ biÖn ph¸p thuÕ quan hoÆc lµ biÖn ph¸p phi thuÕ quan, trªn c¬ së u tiªn sö dông biÖn ph¸p thuÕ quan.
BiÖn ph¸p phi thuÕ quan.
C¸c quy t¾c cña HiÖp ®Þnh vÒ c¸c biÖn ph¸p tù vÖ vµ Ph¸p lÖnh vÒ tù vÖ trong nhËp khÈu hµng ho¸ níc ngoµi vµo ViÖt Nam n¨m 2002 ®Ò cËp ®Õn hai biÖn ph¸p chñ yÕu lµ biÖn ph¸p thuÕ quan vµ biÖn ph¸p h¹n chÕ sè lîng. C¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ sè lîng vèn dÜ lµ c¸c biÖn ph¸p mang tÝnh chÊt hµnh chÝnh ph¸p lý (kh¸c víi thuÕ quan lµ biÖn ph¸p kinh tÕ ph¸p lý)1 Xem Gi¸o tr×nh Quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ, §¹i häc LuËt Hµ néi, Nhµ xuÊt b¶n C«ng an Nh©n d©n 2001
. BiÖn ph¸p nµy Ýt khi ®îc sö dông vµ còng chØ ®îc sö dông khi mµ biÖn ph¸p thuÕ quan trë nªn kÐm t¸c dông do lîng hµng ho¸ nhËp khÈu vÉn t¨ng, kh«ng hÒ gi¶m xuèng ®¸ng kÓ, do vËy nguy c¬ g©y h¹i nghiªm träng cho ngµnh s¶n xuÊt néi ®Þa vÉn cßn. BiÖn ph¸p phi thuÕ quan cßn ®îc sö dông khi mét níc muèn ph©n biÖt ®èi xö víi mét hµng ho¸ nhÊt ®Þnh nhËp khÈu tõ níc kh¸c còng cã ph©n biÖt ®èi xö víi níc ®ã trong quan hÖ th¬ng m¹i quèc tÕ. C¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan bao gåm h¹n ng¹ch, cÊm nhËp khÈu, giÊy phÐp nhËp khÈu, h¹n chÕ xuÊt khÈu tù nguyÖn,…vv
Cho ®Õn nay, c«ng cô h¹n chÕ xuÊt khÈu tù nguyÖn (VERs) trong khu«n khæ cña WTO ®· bÞ cÊm sö dông v× nã t¹o ra sù ph©n biÖt ®èi xö râ rÖt. Thay vµo ®ã, ®Ó h¹n chÕ hµng ho¸ níc ngoµi nhËp khÈu vµo l·nh thæ níc m×nh, c¸c níc thêng sö dông c«ng cô thuÕ quan hoÆc h¹n ng¹ch hoÆc kÕt hîp c¶ hai kÌm theo ®ã lµ nh÷ng giÊy phÐp b¾t buéc ph¶i cã. VËy biÖn ph¸p h¹n ng¹ch lµ g× vµ so víi biÖn ph¸p thuÕ quan th× h¹n ng¹ch cã ®îc nh÷ng lîi thÕ g× khi sö dông?
H¹n ng¹ch cßn gäi lµ quota hay h¹n chÕ sè lîng xuÊt nhËp khÈu thuéc nhãm c¸c biÖn ph¸p hµnh chÝnh phi thuÕ quan. Theo ®ã, h¹n ng¹ch nhËp khÈu lµ quy ®Þnh cña níc nhËp khÈu vÒ møc cao nhÊt cña gi¸ trÞ hay khèi lîng hµng ho¸ ®îc phÐp nhËp khÈu tõ mét thÞ trêng nhÊt ®Þnh trong mét thêi h¹n x¸c ®Þnh1 Xem Gi¸o tr×nh Quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ, §¹i häc LuËt Hµ néi, s®d
. ThuËt ng÷ h¹n ng¹ch kh«ng ®îc ®Þnh nghÜa mét c¸ch thùc sù trong khu«n khæ WTO. §iÒu 3 Ph¸p lÖnh vÒ tù vÖ trong nhËp khÈu hµng ho¸ níc ngoµi cña ViÖt nam còng chØ liÖt kª hai biÖn ph¸p tù vÖ chñ yÕu lµ thuÕ quan vµ h¹n ng¹ch cïng víi mét sè biÖn ph¸p kh¸c do ChÝnh phñ quy ®Þnh.
HiÖn nay trªn thùc tÕ, cã hai lo¹i h¹n ng¹ch: h¹n ng¹ch tuyÖt ®èi vµ h¹n ng¹ch thuÕ suÊt thuÕ quan. H¹n ng¹ch tuyÖt ®èi lµ h¹n ng¹ch mµ khi ¸p dông nÕu hµng ho¸ nhËp khÈu vît qu¸ mét khèi lîng ®· quy ®Þnh th× kh«ng ®îc cÊp giÊy phÐp nhËp khÈu. Thùc chÊt ®©y lµ c¬ chÕ cÊp phÐp kh«ng tù ®éng khi vît qu¸ mét khèi lîng nµo ®ã. Cßn h¹n ng¹ch thuÕ suÊt thuÕ quan lµ h¹n ng¹ch mµ khi ¸p dông nÕu khèi lîng hµng ho¸ nhËp khÈu kh«ng vît qua møc quy ®Þnh th× sÏ ®¸nh thuÕ suÊt th«ng thêng, ngîc l¹i sÏ ¸p dông thuÕ suÊt bæ sung hoÆc ®¸nh thuÕ t¨ng lªn theo tõng phÇn t¨ng t¬ng øng cña sè lîng hµng ho¸ nhËp khÈu.
H¹n ng¹ch ®îc sö dông ®Ó ng¨n c¶n kh«ng cho hµng ho¸ nhËp khÈu å ¹t vµo thÞ trêng néi ®Þa g©y tæn h¹i cho c¸c doanh nghiÖp trong níc hoÆc ng¨n kh«ng cho hµng ho¸ cã chÊt lîng thÊp, gi¸ trÞ thÊp vµo thÞ trêng g©y x¸o trén c¹nh tranh (theo quan ®iÓm cña ®a sè c¸c níc nhËp khÈu th× hµng ho¸ cã gi¸ trÞ thÊp ®Òu lµ hµng ho¸ hoÆc do b¸n ph¸ gi¸ hoÆc do trî cÊp cña ChÝnh phñ hay cña mét tæ chøc c«ng céng nµo ®ã ë níc xuÊt khÈu). ViÖc nhËp khÈu hµng ho¸ ®ã víi mét sè lîng nhÊt ®Þnh sÏ g©y thiÖt h¹i cho nhµ cung cÊp trong níc. Cßn khi h¹n ng¹ch ®îc sö dông b»ng kh«ng, tøc lµ trêng hîp cÊm nhËp khÈu, cÊm xuÊt khÈu th× quan hÖ th¬ng m¹i sÏ bÞ triÖt tiªu.
§Ó ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ díi h×nh thøc h¹n chÕ sè lîng ®èi víi nhËp khÈu, theo quy ®Þnh chung cña WTO, níc thµnh viªn ph¶i tu©n theo mét sè quy ®Þnh nh: thµnh viªn ®ã ph¶i ®¶m b¶o ®îc r»ng sè lîng hµng ho¸ nhËp khÈu kh«ng bÞ gi¶m xuèng díi møc nhËp khÈu trung b×nh cña 3 n¨m tiªu biÓu tríc ®©y nÕu sè liÖu thèng kª cña c¸c n¨m ®ã vÉn cßn cã kh¶ n¨ng cung cÊp ®îc hoÆc lîng hµng ho¸ nhËp khÈu cã thÓ ®îc gi÷ ë møc thÊp h¬n chØ khi ®a ra ®îc nh÷ng gi¶i tr×nh râ rµng lµ mét møc h¹n chÕ kh¸c biÖt nh vËy lµ cÇn thiÕt nh»m ng¨n chÆn nh÷ng tæn thÊt nghiªm träng hoÆc ®Ó kh¾c phôc nh÷ng tæn thÊt ®ã.
Mét c¸ch kh¸c ®Ó ¸p dông viÖc h¹n chÕ sè lîng cã hiÖu qu¶ lµ dùa trªn c¸c h¹n ng¹ch quèc tÕ vÒ nhËp khÈu vµ sau ®ã ph©n phèi c¸c h¹n ng¹ch ®ã cho c¸c níc cung cÊp hµng ho¸ (níc xuÊt khÈu). Khi cè ®Þnh ®îc c¸c h¹n ng¹ch vµ c¸c phÇn h¹n ng¹ch th× níc ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ ph¶i thùc hiÖn viÖc tham vÊn víi c¸c níc cã nh÷ng lîi Ých ®¸ng kÓ trong viÖc cung cÊp s¶n phÈm cho níc nµy ®ång thêi ®¹t ®îc c¸c tho¶ thuËn víi c¸c níc cung cÊp nµy vÒ phÇn h¹n ng¹ch hä ®îc quyÒn xuÊt khÈu vµo thÞ trêng cña níc ®ã. NÕu nh biÖn ph¸p nµy kh«ng mang tÝnh kh¶ thi th× níc ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ ph¶i ph©n phèi c¸c phÇn h¹n ng¹ch gi÷a c¸c níc cã lîi Ých ®¸ng kÓ trong viÖc cung cÊp c¸c s¶n phÈm dùa trªn c¸c tû lÖ cña c¸c níc nµy vÒ tæng sè lîng hay gi¸ trÞ nhËp khÈu cña c¸c s¶n phÈm nµy vµo níc m×nh trong suèt thêi kú tiªu biÓu. Khi thùc hiÖn nh vËy cÇn ph¶i chó ý mét c¸ch ®óng møc ®Õn bÊt kú yÕu tè ®Æc biÖt nµo cã ¶nh hëng ®Õn viÖc mua b¸n s¶n phÈm nµy1 Xem Tµi liÖu cña Héi nghÞ liªn hîp quèc vÒ th¬ng m¹i vµ ph¸t triÓn (UNCTAD)-Trainfortrade-Module 6 “vÒ c¸c biÖn ph¸p tù vÖ”, th¸ng 6/1996
.
Trong khu«n khæ WTO th× h¹n ng¹ch tuyÖt ®èi Ýt ®îc sö dông vµ tiÕn tíi ph¶i ®îc xo¸ bá. Khi thùc hiÖn quyÒn tù vÖ cña m×nh theo HiÖp ®Þnh vÒ c¸c biÖn ph¸p tù vÖ, WTO kh«ng khuyÕn khÝch sö dông c«ng cô nµy v× nã cã nhiÒu kh¶ n¨ng dÉn tíi ng¨n c¶n ho¹t ®éng tù do ho¸ th¬ng m¹i, mét trong 4 nguyªn t¾c c¬ b¶n cña WTO. H¬n thÕ, nÕu sö dông h¹n ng¹ch th× quèc gia ®ã sÏ ph¶i chÞu thiÖt h¹i mét sè gi¸ trÞ kh«ng nhá, kh¸c trong trêng hîp khi sö dông biÖn ph¸p thuÕ quan nguån thu cho ng©n s¸ch còng vÉn sÏ ®îc ®¶m b¶o. Trong xu thÕ tù do ho¸ th¬ng m¹i, c¸c níc ®Òu cã xu híng Ýt sö dông h¹n ng¹ch h¬n. Thay vµo ®ã hä sö dông biÖn ph¸p thuÕ quan truyÒn thèng hay kÕt hîp hai biÖn ph¸p nµy thµnh h¹n ng¹ch thuÕ suÊt thuÕ quan, tøc lµ møc thuÕ sÏ t¨ng dÇn lªn t¬ng øng víi sè lîng hµng ho¸ nhËp khÈu .
Mét sè c«ng cô kh¸c mang tÝnh chÊt hµnh chÝnh lµ c«ng cô giÊy phÐp nhËp khÈu hoÆc hµng rµo kü thuËt, kiÓm dÞch hay x¸c ®Þnh quy t¾c xuÊt xø, x¸c ®Þnh gi¸ trÞ h¶i quan,…C¸c biÖn ph¸p nµy chÞu sù gi¸m s¸t cña c¸c HiÖp ®Þnh liªn quan cña GATT. C¸c c«ng cô, biÖn ph¸p nµy ®a ra nh÷ng tiªu chuÈn nhÊt ®Þnh vµ tá ra h÷u hiÖu h¬n c«ng cô thuÕ quan vµ h¹n ng¹ch trong viÖc kiÓm so¸t khèi lîng hµng ho¸ nhËp khÈu. Tuy WTO kh«ng khuyÕn khÝch sö dông c¸c biÖn ph¸p nµy vµ c¸c c«ng cô nµy kh«ng ®îc sö dông trong trêng hîp tù vÖ nhng c¸c níc ®Òu cã xu híng sö dông nã kh«ng chØ v× tÝnh hiÖu qu¶ cña nã mµ cßn v× b¶o vÖ lîi Ých cña ngêi tiªu dïng trong níc. C¸c biÖn ph¸p nµy thêng mang tÝnh chñ quan chñ yÕu nh»m b¶o hé s¶n xuÊt trong níc, WTO coi nh÷ng biÖn ph¸p nµy lµm h¹n chÕ râ rÖt t¸c dông cña tù do th¬ng m¹i nªn yªu cÇu xo¸ bá. Thay vµo ®ã, nÕu cã nhu cÇu ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ th× c¸c níc chØ cã thÓ sö dông thuÕ quan vµ h¹n ng¹ch.
Nguyªn t¾c vµ thñ tôc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ.
§iÒu kiÖn ®Ó ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ.
C¸c níc nhËp khÈu tríc khi ¸p mét biÖn ph¸p tù vÖ ®èi víi mét lo¹i hµng ho¸ th× cÇn ph¶i héi ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn sau:
Thø nhÊt, ph¶i cã sù gia t¨ng ®ét biÕn mét khèi lîng lín hµng ho¸ nhËp khÈu vµo thÞ trêng néi ®Þa.
ViÖc x¸c ®Þnh sù gia t¨ng hµng ho¸ nhËp khÈu ph¶i c¨n cø vµo mét sè tiªu chÝ cô thÓ. §ã lµ sù gia t¨ng mét c¸ch t¬ng ®èi hay tuyÖt ®èi vÒ sè lîng, khèi lîng hay gi¸ trÞ cña lo¹i hµng ho¸ ®ã so víi sè lîng, khèi lîng hay gi¸ trÞ cña hµng ho¸ t¬ng tù hoÆc hµng ho¸ c¹nh tranh trùc tiÕp ®îc s¶n xuÊt trong níc. Sù gia t¨ng vÒ sè lîng hµng ho¸ nhËp khÈu ®ã ph¶i lµ kh«ng lêng tríc ®îc, nghÜa lµ sù biÕn ®æi ®ã x¶y ra sau khi c¸c bªn ®· ®µm ph¸n vµ kh«ng cã g× ®Ó kh¼ng ®Þnh r»ng c¸c nhµ ®µm ph¸n, nh÷ng ngêi ®· ®a ra nhîng bé, cã thÓ hay lÏ ra ph¶i dù ®o¸n ®îc sù biÕn ®æi ®ã. C¸c quy t¾c cña WTO kh«ng ®a ra c¸c tiªu chÝ cô thÓ vÒ viÖc x¸c ®Þnh sù gia t¨ng hµng ho¸ nhËp khÈu v× cã thÓ møc nhËp khÈu tuy t¨ng nhÑ nhng l¹i g©y thiÖt h¹i kh«ng hÒ nhá cho ngµnh s¶n xuÊt néi ®Þa. Do vËy, viÖc ®a ra mét møc cô thÓ nh vËy sÏ kh«ng thÓ ph¶n ¸nh chÝnh x¸c ®îc sù gia t¨ng bÊt thêng cña lo¹i hµng ho¸ ®ã. C¸c quy ®Þnh nµy chñ yÕu do c¸c níc ¸p dông x¸c ®Þnh dùa trªn sè liÖu thèng kª h¶i quan.
Thø hai, viÖc gia t¨ng hµng ho¸ nhËp khÈu ®ã ph¶i g©y thiÖt h¹i hay ®e do¹ g©y ra thiÖt h¹i nghiªm träng cho ngµnh s¶n xuÊt néi ®Þa.
§©y lµ ®iÒu kiÖn quan träng lµm c¬ së cho viÖc ®a ra biÖn ph¸p tù vÖ. §iÒu kiÖn nµy ph¶i hoµn toµn g¾n víi ®iÒu kiÖn vÒ sù gia t¨ng ®ét biÕn hµng nhËp khÈu. ë ®©y, thuËt ng÷ “tæn h¹i nghiªm träng” ®îc hiÓu lµ sù suy gi¶m toµn diÖn ®¸ng kÓ tíi vÞ trÝ cña ngµnh c«ng nghiÖp néi ®Þa. ViÖc x¸c ®Þnh tæn h¹i sÏ dùa trªn kÕt qu¶ ®iÒu tra theo ®ã c¬ quan chøc n¨ng sÏ ®¸nh gi¸ nh÷ng yÕu tè kinh tÕ cã liªn quan ®Õn t×nh h×nh s¶n xuÊt cña ngµnh nµy bao gåm:
Tèc ®é vµ sè lîng gia t¨ng nhËp khÈu cña s¶n phÈm cã liªn quan mét c¸ch t¬ng ®èi hay tuyÖt ®èi;
ThÞ phÇn trong níc cña phÇn gia t¨ng nhËp khÈu;
Sù gi¶m sót thùc tÕ vÒ s¶n lîng, doanh sè, thÞ phÇn, lîi nhuËn, n¨ng suÊt, tû suÊt ®Çu t…;
T¸c ®éng ®Õn t¨ng trëng kinh tÕ x· héi…
Ngoµi ra, thuËt ng÷ “ngµnh s¶n xuÊt néi ®Þa” ®îc hiÓu lµ toµn bé c¸c nhµ s¶n xuÊt s¶n phÈm t¬ng tù hoÆc c¸c s¶n phÈm trùc tiÕp c¹nh tranh trong ph¹m vi l·nh thæ mét níc, hoÆc tËp hîp c¸c nhµ s¶n xuÊt mµ ®Çu ra cña s¶n phÈm t¬ng tù hoÆc trùc tiÕp c¹nh tranh cña hä chiÕm phÇn lín trong tæng sè s¶n xuÊt néi ®Þa cña lo¹i s¶n phÈm nµy.
C¸c níc nhËp khÈu còng cã thÓ viÖn dÉn vµo sù ®e do¹ g©y ra thiÖt h¹i nghiªm träng lµm c¨n cø cho viÖc ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ. Sù ®e do¹ nµy ph¶i lµ hiÓn nhiªn, râ rµng, cã thÓ thÊy ®îc. NÕu nh kh«ng cã nh÷ng biÖn ph¸p ng¨n chÆn kÞp thêi viÖc nhËp khÈu hµng ho¸ ®ã th× ch¾c ch¾n sÏ dÉn tíi nh÷ng thiÖt h¹i nghiªm träng nh biÓu hiÖn trªn.
Thø ba, sù gia t¨ng vÒ sè lîng hµng ho¸ nhËp khÈu ®ã ph¶i lµ hÖ qu¶ cña chÝnh s¸ch tù do ho¸ th¬ng m¹i vµ cã quan hÖ nh©n qu¶ víi nh÷ng thiÖt h¹i x¶y ra.
C¸c quèc gia khi tham gia vµo WTO ph¶i cam kÕt thùc hiÖn nh÷ng nghÜa vô mµ tæ chøc nµy ®Æt ra. Mét trong nh÷ng cam kÕt ®ã lµ viÖc xo¸ bá c¸c rµo c¶n vÒ thuÕ quan hay phi thuÕ quan cã ¶nh hëng ®Õn chÝnh s¸ch tù do th¬ng m¹i. Tù do ho¸ th¬ng m¹i ®ång nghÜa víi viÖc hµng ho¸ níc ngoµi sÏ trµn vµo thÞ trêng néi ®Þa c¹nh tranh víi c¸c nhµ s¶n xuÊt trong níc vµ cã kh¶ n¨ng g©y ra thiÖt h¹i cho hä. ViÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ sÏ kh«ng ®îc thùc hiÖn nÕu nh kh«ng cã mèi quan hÖ nh©n qu¶ gi÷a viÖc gia t¨ng nhËp khÈu mét lo¹i hµng ho¸ cã liªn quan vµ tæn h¹i nghiªm träng hoÆc ®e do¹ g©y tæn h¹i nghiªm träng. NÕu cã nh÷ng yÕu tè kh¸c kh«ng ph¶i lµ sù gia t¨ng nhËp khÈu, xuÊt hiÖn cïng mét thêi gian, g©y ra tæn h¹i nghiªm träng hay ®e do¹ g©y ra tæn h¹i th× nh÷ng tæn h¹i nµy sÏ kh«ng ®îc tÝnh cho sù gia t¨ng nhËp khÈu.
Nguyªn t¾c ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ.
Nguyªn t¾c kh«ng ph©n biÖt ®èi xö.
Nguyªn t¾c kh«ng ph©n biÖt ®èi xö theo quy ®Þnh cña HiÖp ®Þnh vÒ c¸c biÖn ph¸p tù vÖ chÝnh lµ nguyªn t¾c ®èi xö Tèi huÖ quèc theo ®ã biÖn ph¸p tù vÖ sÏ ®îc ¸p dông ®èi víi mäi s¶n phÈm nhËp khÈu kh«ng ph©n biÖt nguån gèc xuÊt xø cña s¶n phÈm ®ã.
Ngo¹i lÖ: HiÖp ®Þnh vÒ c¸c biÖn ph¸p tù vÖ yªu cÇu khi ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ h¹n chÕ sè lîng, níc nhËp khÈu ph¶i ph©n bæ h¹n ng¹ch gi÷a c¸c níc xuÊt khÈu trªn c¬ së tham kh¶o ý kiÕn cña c¸c níc nµy vµ xem xÐt tho¶ ®¸ng lîi Ých cña c¸c nhµ cung cÊp míi. §iÒu 5 kho¶n 2a cña HiÖp ®Þnh cã quy ®Þnh: “trong trêng hîp h¹n ng¹ch ®îc ph©n bæ gi÷a c¸c níc xuÊt khÈu, Thµnh viªn ¸p dông h¹n chÕ nµy cã thÓ t×m kiÕm mét tho¶ thuËn liªn quan tíi viÖc ph©n bæ h¹n ng¹ch cho tÊt c¶ c¸c thµnh viªn cã lîi Ých chÝnh yÕu ®èi víi s¶n phÈm. Trong trêng hîp kh«ng ¸p dông ®îc ph¬ng ph¸p nµy, Thµnh viªn nhËp khÈu sÏ ph©n bæ cho c¸c Thµnh viªn cã lîi Ých cung cÊp chñ yÕu ®èi víi s¶n phÈm theo thÞ phÇn, tÝnh theo tæng gi¸ trÞ hay sè lîng s¶n phÈm ®îc nhËp tõ Thµnh viªn nµy trong mét thêi gian ®¹i diÖn tríc ®ã vµ cã tÝnh ®Õn bÊt cø yÕu tè ®Æc biÖt nµo ®· hoÆc cã thÕ ¶nh hëng ®Õn th¬ng m¹i hµng ho¸ nµy”.
C¸c níc nhËp khÈu cam kÕt kh«ng ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ chèng l¹i hµng cã xuÊt xø tõ níc ®ang ph¸t triÓn nÕu thÞ phÇn tõ mét thµnh viªn kh«ng vît qu¸ 3% vµ tæng sè thÞ phÇn riªng lÎ cña c¸c thµnh viªn ®ang ph¸t triÓn cã thÞ phÇn nhá h¬n 3% kh«ng vît qu¸ 9% tæng kim ng¹ch nhËp khÈu cña hµng ho¸ liªn quan. C¸c biÖn ph¸p tù vÖ chØ ®îc ¸p dông trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh, cô thÓ tèi ®a 8 n¨m ®èi víi c¸c níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn vµ 10 n¨m ®èi víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn.
Nguyªn t¾c ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ trong ph¹m vi vµ møc ®é cÇn thiÕt.
Theo nguyªn t¾c nµy th× níc nhËp khÈu chØ ®îc ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ ë giíi h¹n cÇn thiÕt vµ chØ nh»m ®Ó ng¨n c¶n hay kh¾c phôc nh÷ng thiÖt h¹i do lîng nhËp khÈu t¨ng ®ét biÕn g©y ra vµ nh»m t¹o thuËn lîi cho viÖc ®iÒu chØnh c¬ cÊu s¶n xuÊt néi ®Þa mµ kh«ng ph¶i nh»m bÊt cø môc ®Ých nµo kh¸c1 §iÒu 5 HiÖp ®Þnh vÒ c¸c biÖn ph¸p tù vÖ – GATT 1994
. Néi dung cña nguyªn t¾c nµy thÓ hiÖn qua quy ®Þnh bªn nhËp khÈu chØ ®îc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p thuÕ quan vµ biÖn ph¸p h¹n chÕ sè lîng, cô thÓ lµ h¹n ng¹ch vµ giÊy phÐp nhËp khÈu.
Trong trêng hîp khÈn cÊp hay nh»m ng¨n chÆn thiÖt h¹i cã thÓ x¶y ra, níc nhËp khÈu cã thÓ ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ t¹m thêi tríc khi tiÕn hµnh ®iÒu tra ®Ó x¸c ®Þnh nguyªn nh©n. Níc ®ã còng ph¶i ®¶m b¶o ®iÒu tra viÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ lµ cã c¨n cø hay kh«ng vµ biÖn ph¸p tù vÖ ®îc sö dông chØ lµ biÖn ph¸p t¨ng thuÕ nhËp khÈu mµ th«i.
C¸c biÖn ph¸p tù vÖ sÏ ®îc chÊm døt nÕu nh c¨n cø vµ ®iÒu kiÖn ¸p dông kh«ng cßn tån t¹i n÷a. Níc nhËp khÈu ph¶i rµ so¸t l¹i biÖn ph¸p tù vÖ ®· ¸p dông vµ tõng bíc níi láng biÖn ph¸p ®ang ¸p dông ®Ó cã thÓ b×nh thêng ho¸ quan hÖ th¬ng m¹i. ViÖc ¸p dông h¹n chÕ ®Þnh lîng sÏ kh«ng lµm gi¶m sè lîng hµng ho¸ nhËp khÈu ë møc ®é trung b×nh cña 3 n¨m gÇn ®©y nhÊt trõ khi cã sù biÖn minh r»ng cÇn cã mét møc kh¸c ®Ó ng¨n ngõa hoÆc kh¾c phôc thiÖt h¹i nghiªm träng. C¸c thµnh viªn sÏ lùa chän c¸c biÖn ph¸p thÝch hîp ._.cã v¨n b¶n híng dÉn thi hµnh. Vµ nh vËy, bªn c¹nh nh÷ng nç lùc to lín khi ban hµnh ra Ph¸p lÖnh vÒ tù vÖ th¬ng m¹i cña ViÖt Nam th× chóng ta còng ph¶i hÕt søc chó träng ®Õn vÊn ®Ò hoµn thiÖn nã, bëi chØ cã th«ng qua qu¸ tr×nh hoµn thiÖn th× Ph¸p lÖnh nµy nãi riªng vµ c¸c Ph¸p lÖnh kh¸c nãi chung míi tá râ t¸c dông vµ gãp phÇn lµm v÷ng m¹nh h¬n hÖ thèng luËt ph¸p ®èi ngo¹i cña ViÖt Nam.
3.2.1.2 Ph¬ng híng triÓn khai c«ng t¸c tù vÖ th¬ng m¹i ë ViÖt Nam trong thêi gian tíi
VÒ c¬ b¶n viÖc hoµn thiÖn c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt b¶o hé nãi chung vµ tù vÖ th¬ng m¹i nãi riªng ph¶i phï hîp víi tiÕn tr×nh tù do ho¸ th¬ng m¹i vµ c¸c cam kÕt quèc tÕ cña ViÖt Nam ®ång thêi kh«ng ®îc ®i ngîc l¹i víi lîi Ých quèc gia d©n téc. Trong thêi gian tíi ®©y, khi ViÖt Nam chÝnh thøc thùc hiÖn c¸c cam kÕt trong khu«n khæ AFTA vµ trong tiÕn tr×nh ®µm ph¸n gia nhËp WTO th× viÖc tríc tiªn ph¶i lµm lµ ph¶i dì bá c¸c hµng rµo b¶o hé mËu dÞch vèn ®îc coi lµ tÊm l¸ ch¾n an toµn cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp non yÕu cña ta. Khi ®ã ®Ó tù vÖ mét c¸ch hîp ph¸p võa ®¶m b¶o an toµn cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt trong níc tríc nh÷ng t¸c ®éng xÊu tõ bªn ngoµi võa kh«ng tr¸i víi nh÷ng quy ®Þnh chung th× chÝnh s¸ch b¶o hé nãi chung vµ c¬ chÕ tù vÖ nãi riªng cña chóng ta cÇn ph¶i ®îc hoµn thiÖn theo mét sè ph¬ng híng chung nh sau:
ChØ cho phÐp b¶o hé tù vÖ trong nh÷ng trêng hîp thËt cÇn thiÕt, khi ®· x¸c ®Þnh ®îc ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn theo quy ®Þnh chung cña ph¸p luËt quèc tÕ ®Ó ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ;
ChØ ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ trong thêi h¹n, ph¹m vi vµ møc ®é cÇn thiÕt ®ñ ®Ó ng¨n ngõa hay kh¾c phôc nh÷ng thiÖt h¹i hay nguy c¬ g©y thiÖt h¹i cho ngµnh s¶n xuÊt trong níc. ChØ b¶o hé, hç trî cho mét sè ngµnh s¶n xuÊt trong níc träng ®iÓm cã vÞ trÝ quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn vÒ sau, t¨ng thu ng©n s¸ch vµ gi¶i quyÕt lao ®éng. Kh«ng ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ mét c¸ch trµn lan t¹o t©m lý û l¹i cña c¸c ngµnh s¶n xuÊt trong níc;
ViÖc b¶o hé th«ng qua biÖn ph¸p tù vÖ ph¶i phï hîp víi tiÕn tr×nh tù do ho¸ th¬ng m¹i vµ c¸c cam kÕt quèc tÕ cña ViÖt Nam. Th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch vÒ b¶o hé nãi chung vµ tù vÖ nãi riªng ph¶i thÓ hiÖn ®îc tinh thÇn hîp t¸c, t«n träng lÉn nhau, ®«i bªn cïng cã lîi ®ång thêi kh«ng lµm mÊt ®i b¶n s¾c riªng cña nÒn kinh tÕ ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa cña ViÖt Nam;
§Æc biÖt chóng ta ph¶i hÕt søc thËn träng vµ c©n nh¾c khi ®a ra c¸c quy ®Þnh vÒ viÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ, biÖn ph¸p tr¶ ®òa còng nh nguy c¬ bÞ tr¶ ®òa tõ c¸c níc cã liªn quan;
ViÖc hoµn thiÖn luËt ph¸p vÒ b¶o hé nãi chung vµ tù vÖ nãi riªng còng ph¶i chó träng ®Õn tÝnh phï hîp, t¬ng thÝch víi c¸c v¨n b¶n luËt lÖ kh¸c nh LuËt H¶i quan, LuËt ThuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu, Ph¸p lÖnh vÒ chèng b¸n ph¸ gi¸…vµ c¸c HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ®· vµ sÏ ký kÕt víi c¸c níc trªn thÕ giíi…
3.2.2. Mét sè kiÕn nghÞ nh»m thùc hiÖn tèt tù vÖ th¬ng m¹i trong nhËp khÈu hµng ho¸ níc ngoµi vµo ViÖt Nam
3.2.2.1 §èi víi Nhµ níc (ë tÇm vÜ m«)
3.2.2.1.1 Hoµn thiÖn hÖ thèng luËt ph¸p ®iÒu chØnh th¬ng m¹i ®Æc biÖt lµ Ph¸p lÖnh vÒ tù vÖ th¬ng m¹i
§©y lµ mét kiÕn nghÞ kh«ng míi, mÆc dï chóng ta ®· hÕt søc cè g¾ng trong viÖc x©y dùng vµ ban hµnh ra mét khung ph¸p lý phï hîp víi ph¸p luËt quèc tÕ trong bèi c¶nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®ang diÔn ra m¹nh mÏ song nh thÕ cha ®ñ. HÖ thèng ph¸p luËt ®iÒu chØnh th¬ng m¹i cña chóng ta cßn cha ®Çy ®ñ vµ cha ®ång bé, ®«i khi cßn chång chÐo lªn nhau g©y khã hiÓu vµ ho¹t ®éng cßn cha cã hiÖu qu¶ râ rÖt. Do ®ã, Nhµ níc ta cÇn ph¶i hoµn thiÖn h¬n n÷a hÖ thèng luËt ph¸p nµy th«ng qua qu¸ tr×nh rµ so¸t, söa ®æi, bæ sung, thay thÕ, lo¹i bá hay lµm míi c¸c quy ®Þnh cã liªn quan Qu¸ tr×nh nµy ph¶i ®îc tiÕn hµnh mét c¸ch ®ång bé vµ thèng nhÊt gi÷a c¸c Bé, ngµnh, c¬ quan h÷u quan. Ngoµi ra ®Ó x©y dùng mét m«i trêng c¹nh tranh lµnh m¹nh cÇn nhanh chãng ban hµnh LuËt vÒ c¹nh tranh vµ chèng ®éc quyÒn, vÒ chèng gian lËn th¬ng m¹i vµ c¸c yÕu tè ph¸p lý quan träng kh¸c cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng. Quan träng nhÊt t¹o ra sù thuËn tiÖn vµ còng ph¶i ®¶m b¶o tÝnh minh b¹ch trong néi dung c¸c v¨n b¶n ®ã. Còng ®Ó cã u thÕ vÒ c¹nh tranh trªn b×nh diÖn quèc gia, chóng ta còng ph¶i t¹o ra mét hµnh lang ph¸p lý thuËn lîi, an toµn, æn ®Þnh, cÇn ph¶i c«ng khai minh b¹ch ho¸ chÝnh s¸ch ph¸p luËt vÒ ho¹t ®éng kinh doanh, nhÊt lµ c¸c chÝnh s¸ch vÒ xuÊt nhËp khÈu vµ tµi chÝnh. Bªn c¹nh ®ã cÇn x©y dùng vµ c«ng bè lé tr×nh cô thÓ c¸c danh môc c¾t gi¶m thuÕ quan vµ phi thuÕ quan hµng n¨m ®Ó thùc hiÖn c¸c cam kÕt quèc tÕ cña chóng ta, x©y dùng c¸c ph¬ng ¸n gi¶m vµ rµng buéc thuÕ quan ë møc trÇn ®Ó ®µm ph¸n gia nhËp WTO, ®ång thêi còng chó träng x©y dùng vµ hoµn thiÖn c¸c biÖn ph¸p b¶o hé phi thuÕ quan h÷u hiÖu phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ t¹o ®iÒu kiÖn b¶o hé hîp lý cho c¸c nhµ s¶n xuÊt trong níc khi chóng ta buéc ph¶i c¾t gi¶m thuÕ quan.
§ã lµ vÒ hÖ thèng ph¸p luËt ®iÒu chØnh th¬ng m¹i nãi chung cßn ®èi víi ph¸p luËt vÒ tù vÖ th¬ng m¹i nãi riªng mµ cô thÓ ë ®©y lµ Ph¸p lÖnh vÒ tù vÖ trong nhËp khÈu hµng ho¸ níc ngoµi vµo ViÖt Nam th× t«i xin cã mét vµi kiÕn nghÞ sau ®©y:
Thø nhÊt, Ph¸p lÖnh vÒ tù vÖ chØ quy ®Þnh vÒ quyÒn tù vÖ cña ViÖt Nam mµ cha ®Ò cËp ®Õn c¸c quy ®Þnh trong trêng hîp nµo th× ViÖt Nam sÏ ¸p dông biÖn ph¸p tr¶ ®òa mét níc nÕu nh níc ®ã ®· ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ kh«ng cã c¨n cø hoÆc ®iÒu kiÖn ¸p dông tr¸i víi nguyªn t¾c vµ quy ®Þnh trong c¸c HiÖp ®Þnh song ph¬ng gi÷a níc ®ã víi ViÖt Nam. MÆc dï thùc tiÔn cho thÊy ViÖt Nam chØ lµ mét ®èi t¸c nhá bÐ víi lîng hµng ho¸ chiÕm mét tû lÖ rÊt khiªm tèn trong th¬ng m¹i quèc tÕ, trong c¸c tranh chÊp th¬ng m¹i th× bao giê xu híng bÊt lîi còng nghiªng vÒ phÝa ViÖt Nam song viÖc bæ sung quy ®Þnh nµy vµo Ph¸p lÖnh trong thêi gian tíi hoÆc x©y dùng riªng mét v¨n b¶n vÒ tr¶ ®òa trong th¬ng m¹i lµ v« cïng cÇn thiÕt ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam.
Thø hai, Ph¸p lÖnh cña ta quy ®Þnh r»ng c¸c biÖn ph¸p tù vÖ sÏ ®îc rót ng¾n trªn c¬ së kÕt qu¶ rµ so¸t cña Bé Th¬ng m¹i. ViÖc rµ so¸t nµy chØ ®îc thùc hiÖn sau mét nöa thêi gian ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ ®ã lµ 3 n¨m. Trong khi ®ã theo tinh thÇn cña HiÖp ®Þnh vÒ c¸c biÖn ph¸p tù vÖ th× biÖn ph¸p tù vÖ sÏ ®îc ¸p dông nhng theo híng gi¶m dÇn møc ®é ¸p dông mµ kh«ng cÇn dùa trªn kÕt qu¶ rµ so¸t nÕu nh biÖn ph¸p tù vÖ cã thêi h¹n ¸p dông trªn 1 n¨m vµ díi 3 n¨m. Cßn trong trêng hîp trªn 3 n¨m th× ph¶i tiÕn hµnh rµ so¸t biÖn ph¸p tù vÖ ®ã tríc khi níi láng theo nh quy ®Þnh trong Ph¸p lÖnh. Theo t«i, viÖc níi láng møc ®é ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ theo thêi gian ¸p dông lµ cÇn thiÕt cho phï hîp víi luËt ph¸p quèc tÕ chø kh«ng nªn quy ®Þnh mét c¸ch cøng nh¾c nh ë trong Ph¸p lÖnh cña ta.
Thø ba theo quy ®Þnh cña Ph¸p lÖnh tù vÖ th× c¸c biÖn ph¸p tù vÖ ®îc ¸p dông kh«ng ph©n biÖt ®èi xö vµ kh«ng ph©n biÖt xuÊt xø hµng ho¸ trõ trêng hîp ngo¹i lÖ lµ c¸c biÖn ph¸p tù vÖ cã thÓ kh«ng ¸p dông ®èi víi hµng ho¸ cã xuÊt xø tõ nh÷ng níc kÐm ph¸t triÓn. VÒ mÆt lý luËn, quy ®Þnh nµy phï hîp víi c¸c quy t¾c vµ th«ng lÖ cña c¸c níc trªn thÕ giíi còng nh cña WTO. Tuy nhiªn trªn thùc tÕ viÖc ¸p dông quy ®Þnh nµy l¹i n¶y sinh ra mét sè khã kh¨n nhÊt ®Þnh ch¼ng h¹n nh trong sè c¸c níc cã lîng hµng ho¸ nhËp khÈu vµo ViÖt Nam th× chØ cã mét sè níc cã lîng nhËp khÈu t¨ng m¹nh trong khi thÞ phÇn nhËp khÈu cña c¸c níc kh¸c kh«ng t¨ng thËm chÝ cßn gi¶m ®i. ViÖc ¸p dông biÖn ph¸p h¹n ng¹ch dùa trªn tû lÖ hµng ho¸ nhËp khÈu sÏ g©y bÊt lîi ®èi víi mét sè níc cã lîng nhËp khÈu vaß ViÖt Nam gi¶m ®i trong khi nh÷ng níc cã lîng nhËp khÈu t¨ng m¹nh th× sÏ Ýt bÞ ¶nh hëng h¬n bëi quyÕt ®Þnh cña níc ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ, Chóng ta cÇn thiÕt ph¶i nghiªn cøu bæ sung thªm ngo¹i lÖ nµy b»ng c¸ch ®a thªm vµo Ph¸p lÖnh quy ®Þnh viÖc ph©n bæ h¹n ng¹ch, tho¶ thuËn ¸p dông h¹n ng¹ch chØ ®èi víi mét sè níc cã thÞ phÇn nhËp khÈu t¨ng lªn mét c¸ch tuyÖt ®èi hay t¬ng ®èi so víi lîng nhËp khÈu trung b×nh trong kho¶ng thêi gian 3 n¨m tríc ®ã. H¬n n÷a chóng ta còng nªn quy ®Þnh bæ sung thªm vµo kho¶n 2 ®iÒu 21 Ph¸p lÖnh vÒ tù vÖ n¨m 2002 trêng hîp nÕu thÞ phÇn nhËp khÈu tõ c¸c níc kÐm ph¸t triÓn vît qu¸ bao nhiªu phÇn tr¨m th× cã thÓ vÉn ¸p dông mét biÖn ph¸p tù vÖ nh»m môc ®Ých kiÓm so¸t ®îc lîng hµng ho¸ nhËp khÈu tõ nh÷ng níc nµy.
3.2.2.1.2 N©ng cao nhËn thøc cña c¬ quan nhµ níc vµ doanh nghiÖp vÒ c«ng t¸c tù vÖ th¬ng m¹i
VÊn ®Ò tù vÖ th¬ng m¹i lµ mét vÊn ®Ò cßn rÊt míi mÎ trong nhËn thøc cña c¸c c¬ quan tõ cÊp Nhµ níc xuèng cÊp doanh nghiÖp cña ViÖt Nam. Tõ tríc khi ban hµnh Ph¸p lÖnh vÒ tù vÖ n¨m 2002 trë vÒ tríc, ë ViÖt Nam cha hÒ cã mét v¨n b¶n b¶n nµo quy ®Þnh hay gi¶i thÝch vÒ vÊn ®Ò nµy. Sù hiÓu biÕt vÒ vÊn ®Ò liªn quan ®Õn c¸c biÖn ph¸p tù vÖ ngay trong c¸c c¬ quan vµ c«ng chøc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch th¬ng m¹i còng cßn rÊt h¹n chÕ huèng chi lµ cÊp doanh nghiÖp ®Þa ph¬ng. KÓ tõ khi ban hµnh Ph¸p lÖnh tù vÖ th¸ng 5 n¨m 2002 ®Õn nay th× t×nh h×nh ®· ®îc c¶i thiÖn ®«i chót. Chóng ta ®· biÕt ®îc nh÷ng kh¸i niÖm c¬ b¶n nhÊt vÒ c¸c biÖn ph¸p tù vÖ. Tuy nhiªn sù nhËn thøc vÒ vÊn ®Ò nµy cßn cha phæ biÕn vµ cha thùc sù cã chiÒu s©u. ViÖc nhÇm lÉn hay ®ång nhÊt gi÷a c¸c biÖn ph¸p tù vÖ víi c¸c biÖn ph¸p b¶o hé kh¸c nh biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸, chèng trî cÊp…vÉn cßn thêng xuyªn vµ phæ biÕn. Do ®ã trong bèi c¶nh héi nhËp m¹nh mÏ nh hiÖn nay viÖc n©ng cao nhËn thøc cña c¸c c¬ quan nhµ níc nãi chung vµ c¸c doanh nghiÖp nãi mét c¸ch cô thÓ lµ hÕt søc cÇn thiÕt. C¸c c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn cña chóng ta nh Bé Th¬ng m¹i, Bé Tµi chÝnh vµ c¸c Bé liªn quan kh¸c ®· nhËn thøc ®îc tÇm quan träng còng nh lµ sù cÇn thiÕt ph¶i x©y dùng vµ ban hµnh mét chÝnh s¸ch tù vÖ th¬ng m¹i cña riªng ViÖt Nam ®Ó chuÈn bÞ cho tiÕn tr×nh héi nhËp quèc tÕ mét c¸ch phï hîp vµ an toµn. Song nh thÕ cha ®ñ, thùc tÕ th¬ng m¹i rÊt phong phó ®a d¹ng vµ lu«n lu«n biÕn ®éng, c¸c vÊn ®Ò míi ph¸t sinh ngµy cµng tinh vi vµ phøc t¹p h¬n. Nh÷ng g× chóng ta ®· cã sÏ sím trë nªn l¹c hËu cøng nh¾c. Do vËy cïng víi viÖc n©ng cao nhËn thøc cña c¸c c¬ quan nhµ níc ®Ó gãp phÇn lµm cho hÖ thèng chÝnh s¸ch th¬ng m¹i nãi chung vµ tù vÖ nãi riªng cña chóng ta trë nªn linh ho¹t, hiÖu qu¶ vµ ngµy cµng hoµn thiÖn h¬n, th× viÖc n©ng cao nhËn thøc cho c¸c doanh nghiÖp còng cÇn ph¶i ®îc chó träng nh»m lµm cho c¸c doanh nghiÖp hiÓu râ h¬n, hiÓu toµn diÖn h¬n b¶n chÊt cña vÊn ®Ò trªn c¬ së ®ã cã thÓ tù ho¹ch ®Þnh ra cho m×nh híng ®i vµ c¸ch lµm phï hîp nhÊt ®Ó võa kh«ng tr¸i víi nguyªn t¾c luËt lÖ chung võa tËn dông ®îc nhiÒu c¬ héi vµ thuËn lîi nhÊt.
§Ó n©ng cao nhËn thøc cña c¸c c¬ quan nhµ níc vµ c¸c doanh nghiÖp vÒ c«ng t¸c tù vÖ th¬ng m¹i th× chóng ta ph¶i xóc tiÕn tæ chøc nhiÒu h¬n n÷a c¸c ch¬ng tr×nh, héi th¶o bµn vÒ c«ng t¸c nµy, häc tËp vµ nghiªn cøu c¸c kinh nghiÖm ¸p dông vµ tiÕn hµnh tù vÖ cña c¸c níc b¹n, tæ chøc c¸c kho¸ ®µo t¹o cho c¸c quan chøc chÝnh phñ vµ cho c¸c c¸ nh©n trong ngµnh th¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp ®Ó gióp hä lµm quen hoµn toµn víi yªu cÇu vÒ ®iÒu kiÖn, tr×nh tù, thñ tôc ®iÒu tra vµ c¸c tr×nh tù tiÕn hµnh tù vÖ…vv
3.2.2.1.3 X©y dùng vµ kiÖn toµn bé m¸y Nhµ níc chuyªn tr¸ch trong lÜnh vùc tù vÖ th¬ng m¹i
§Ó cã thÓ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ cÇn cã mét c¬ quan chuyªn tr¸ch chÞu tr¸ch nhiÖm c¸c kh©u tõ kh©u nhËn hå s¬, tiÕn hµnh c¸c c«ng viÖc ®iÒu tra, ra quyÕt ®Þnh liªn quan ®Õn viÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ vµ c¸c c«ng t¸c kh¸c nh thu thËp th«ng tin, tæ chøc c¸c buæi tham vÊn, nghiªn cøu…vv. Theo quy ®Þnh cña Ph¸p lÖnh vÒ tù vÖ th× Bé Th¬ng m¹i lµ c¬ quan ®Çu mèi thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc trªn, phï hîp víi chøc n¨ng, nhiÖm vô, quyÒn h¹n cña Bé Th¬ng m¹i ®· ®îc ChÝnh phñ giao. Trªn thùc tÕ ®a sè c¸c níc ®Òu theo m« h×nh nµy nhng còng cã níc chän m« h×nh c¬ quan chÞu tr¸ch nhiÖm lµ mét c¬ quan liªn ngµnh. NÕu theo m« h×nh c¬ quan liªn ngµnh th× tæ chøc bé m¸y sÏ cång kÒnh dÉn ®Õn viÖc ®iÒu phèi sÏ khã kh¨n h¬n. Cßn ë ViÖt Nam, tuy Bé Th¬ng m¹i lµ c¬ quan ®Çu mèi chuyªn tr¸ch cã thÈm quyÒn ®iÒu tra vµ ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ song Bé nµy còng cÇn ph¶i phèi hîp chÆt chÏ víi mét sè Bé ngµnh h÷u quan kh¸c ®Æc biÖt lµ Bé Tµi chÝnh, c¸c Bé chuyªn ngµnh phô tr¸ch c¸c ngµnh s¶n xuÊt, Tæng côc H¶i quan, Tæng côc Thèng kª… Trªn c¬ së ®ã, Bé Th¬ng m¹i sÏ ph¶i lËp ra mét Nhãm chuyªn tr¸ch hoÆc Nhãm ®Æc tr¸ch theo vô viÖc gåm c¸c thµnh viªn ®¹i diÖn cña c¸c Bé ngµnh nãi trªn. Nhãm nµy sÏ thùc hiÖn chøc n¨ng ®iÒu tra, ®Ò xuÊt biÖn ph¸p ¸p dông vµ thùc thi c¸c c«ng viÖc liªn quan ®Õn viÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ.
VÊn ®Ò thµnh lËp c¬ quan trùc thuéc Bé Th¬ng m¹i chuyªn qu¶n lý vµ ®iÒu tra, gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p tù vÖ cÇn ph¶i ®îc xóc tiÕn nhanh vµ ph¶i ®¶m b¶o ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan nµy kh«ng bÞ chi phèi tõ phÝa ChÝnh phñ còng nh c¸c doanh nghiÖp, kh«ng bÞ chång chÐo vÒ thÈm quyÒn víi c¸c c¬ quan kh¸c vµ quan träng lµ ph¶i ®¶m b¶o ®îc t×nh h×nh nh©n sù trong hoµn c¶nh hiÖn nay khi chóng ta ®ang c¶i c¸ch bé m¸y nhµ níc sao cho gän nhÑ mµ ho¹t ®éng vÉn cã hiÖu qu¶. Nh vËy vÊn ®Ò nµy cÇn ®îc ChÝnh phñ sím quy ®Þnh cô thÓ trong v¨n b¶n híng dÉn thi hµnh Ph¸p lÖnh nµy.
3.2.2.1.4 T vÊn vµ hç trî c¸c doanh nghiÖp nh÷ng th«ng tin vÒ tù vÖ th¬ng m¹i
VÊn ®Ò th«ng tin trong thêi ®¹i hiÖn nay kh«ng cßn lµ mét vÊn ®Ò nan gi¶i nh tríc ®©y. Ngµy nay nhê vµo c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng phæ biÕn nh truyÒn thanh, truyÒn h×nh, m¹ng Internet…chóng ta cã thÓ cã ®îc bÊt kú th«ng tin cÇn thiÕt vµo bÊt kú lóc nµo vµ bÊt cø ë ®©u. VÊn ®Ò ®Æt ra ë ®©y lµ lµm thÕ nµo ®Ó cã ®îc nh÷ng th«ng tin chuÈn x¸c, cô thÓ, thiÕt thùc vµ h÷u Ých cho vÊn ®Ò mµ chóng ta ®ang nghiªn cøu. Cô thÓ ë ®©y lµ vÊn ®Ò tù vÖ th¬ng m¹i. V× ®©y lµ mét chñ ®Ò cßn rÊt míi mÎ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam nªn th«ng tin vÒ vÊn ®Ò nµy ë ViÖt Nam cßn rÊt h¹n chÕ vµ s¬ sµi. Do ®ã c¸c c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn cÇn sím ban hµnh nh÷ng v¨n b¶n th«ng tin cã liªn quan ®Õn vÊn ®Ò tù vÖ th¬ng m¹i trong níc vµ quèc tÕ ®Ó n©ng cao sù hiÓu biÕt cho c¸c doanh nghiÖp vÒ vÊn ®Ò nµy ®ång thêi còng ®Ó híng dÉn, t vÊn c¸c doanh nghiÖp trong viÖc nhËn biÕt c¸c nguy c¬, ®iÒu kiÖn ®Ó ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ còng nh c¸c thñ tôc cÇn thiÕt ®Ó yªu cÇu ¸p dông tù vÖ vµ c¸c nghÜa vô cÇn ph¶i lµm ®Ó trî gióp c¸c c¬ quan chøc n¨ng trong qu¸ tr×nh ®iÒu tra ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ ®ã. Ngoµi ra viÖc th«ng tin ®Çy ®ñ, t vÊn kÞp thêi cho c¸c doanh nghiÖp còng sÏ gãp phÇn lµm cho c¸c doanh nghiÖp n©ng cao nhËn thøc cña m×nh vÒ chÝnh s¸ch c¬ chÕ tù vÖ th¬ng m¹i ë ViÖt Nam còng nh thùc tiÔn ¸p dông trªn thÕ giíi ®Ó tõ ®ã ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ h¬n, tËn dông ®îc nh÷ng c¬ héi u ®·i, trî gióp ®ång thêi tr¸nh ®îc nh÷ng thiÖt h¹i ®¸ng tiÕc cho doanh nghiÖp m×nh.
3.2.2.2 §èi víi doanh nghiÖp ( ë tÇm vi m«)
3.2.2.2.1 Tham gia vµo c¸c HiÖp héi Doanh nghiÖp ®Ó t¨ng cêng søc m¹nh trong tù vÖ th¬ng m¹i
HiÖn nay ë ViÖt Nam, HiÖp héi c¸c doanh nghiÖp cïng ngµnh nghÒ ®· ra ®êi. ViÖc thµnh lËp nµy cã ý nghÜa rÊt quan träng khi x¶y ra tranh chÊp th¬ng m¹i víi c¸c doanh nghiÖp níc ngoµi v× r»ng c¸c doanh nghiÖp cña chóng ta thêng ho¹t ®éng mét c¸ch ®éc lËp, kh«ng dùa trªn c¬ së liªn kÕt ngµnh nghÒ do ®ã viÖc t¬ng trî lÉn nhau khi x¶y ra tranh chÊp víi bªn níc ngoµi lµ rÊt khã kh¨n. Thùc tr¹ng hiÖn nay lµ tuy c¸c doanh nghiÖp ®· hîp t¸c víi nhau trong c¸c ho¹t ®éng th¬ng m¹i quèc tÕ nhng sù hîp t¸c nµy chØ dùa trªn møc ®é nhÊt ®Þnh, cßn nÆng vÒ qu¶n lý hµnh chÝnh vµ mang tÝnh “c©u l¹c bé” chø cha thùc sù lµ n¬i c¸c chñ doanh nghiÖp cã thÓ tin tëng trao cho nã nh÷ng thÈm quyÒn nhÊt ®Þnh. Qua c¸c vô kiÖn vÒ b¸n ph¸ gi¸ c¸ tra, c¸ ba sa víi Hoa Kú, vô b¸n ph¸ gi¸ bËt löa ga víi Hµn quèc, vô giÇy dÐp víi Canada.. chóng ta h¬n lóc nµo hÕt ý thøc ®îc r»ng viÖc thµnh lËp c¸c HiÖp héi cïng ngµnh nghÒ hay HiÖp héi doanh nghiÖp lµ rÊt cÇn thiÕt, tríc lµ ®Ó cung cÊp c¸c th«ng tin ph¸p lý vµ tËp qu¸n th¬ng m¹i cña thÞ trêng níc ngoµi cho c¸c doanh nghiÖp trong níc ®Ó hä cã ®îc nh÷ng ®iÒu chØnh phï hîp, tr¸nh ®îc nh÷ng tranh chÊp th¬ng m¹i bÊt lîi cho chóng ta, sau lµ tham gia b¶o vÖ quyÒn lîi cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam khi x¶y ra tranh chÊp víi ®èi t¸c níc ngoµi. §Æc biÖt yªu cÇu ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ thêng do tËp hîp c¸c doanh nghiÖp cïng ngµnh nghÒ yªu cÇu nªn còng cÇn x©y dùng c¸c quy t¾c ph¸p lý chÆt chÏ ®Ó tr¸nh trêng hîp c¸c doanh nghiÖp lîi dông kÏ hë ph¸p luËt ®Ó thñ tiªu c¹nh tranh vµ g©y ra c¶n trë th¬ng m¹i, ¶nh hëng ®Õn quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ cña ViÖt Nam.
3.2.2.2.2 Chñ ®éng tiÕp cËn vµ chuÈn bÞ ®Çy ®ñ kiÕn thøc vÒ tù vÖ th¬ng m¹i ®Ó sö dông khi cÇn thiÕt tiÕn hµnh tù vÖ
ViÖc tiÕp cËn vµ tù tranh bÞ cho m×nh nh÷ng kiÕn thøc vÒ tù vÖ th¬ng m¹i ë c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cha thùc sù ®îc quan t©m vµ chó träng ®óng møc. Thùc tÕ ë ViÖt Nam trong thêi gian qua cho thÊy tuy chóng ta cha thùc sù tiÕn hµnh bÊt cø biÖn ph¸p nµo díi danh nghÜa tù vÖ th¬ng m¹i nhng ®· cã mét sè ngµnh nghÒ xuÊt khÈu cña chóng ta bÞ phÝa níc ngoµi ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ vµ g©y ra kh«ng Ýt khã kh¨n cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cña ta, vµ chØ trong doanh nghiÖp xuÊt khÈu nµo bÞ ¶nh hëng, t¸c ®éng bÊt lîi bëi viÖc ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ cña phÝa níc ngoµi th× míi cã nhu cÇu t×m hiÓu vµ trang bÞ cho m×nh nh÷ng kiÕn thøc vÒ tù vÖ th¬ng m¹i. §©y thùc sù lµ mét nhîc ®iÓm cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn sím ®îc kh¾c phôc. C¸c doanh nghiÖp nªn sím t¹o cho m×nh thÕ chñ ®éng trong mäi t×nh huèng. Bªn c¹nh sù trî gióp cña c¸c c¬ quan nhµ níc hay c¸c HiÖp héi cïng ngµnh nghÒ th× c¸c doanh nghiÖp còng cÇn ph¶i tù t×m hiÓu vµ tù chuÈn bÞ cho m×nh ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin kiÕn thøc vÒ chñ tr¬ng chÝnh s¸ch tù vÖ th¬ng m¹i cña níc ta nãi riªng vµ t×nh h×nh tù vÖ th¬ng m¹i cña thÕ giíi nãi chung ®Ó trªn c¬ së ®· hiÓu s©u b¶n chÊt, n¾m b¾t kÞp thêi vÊn ®Ò th× c¸c doanh nghiÖp cã thÓ chñ ®éng ®èi phã l¹i víi nh÷ng t×nh huèng khi bÞ níc kh¸c ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ còng nh khi cÇn thiÕt ph¶i yªu cÇu Nhµ níc ta sö dông biÖn ph¸p tù vÖ ®Ó b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých cña doanh nghiÖp nãi riªng, cña quèc gia nãi chung.
3.2.2.2.3 KhÈn tr¬ng t×m hiÓu, chuÈn bÞ ®Çy ®ñ hå s¬, b»ng chøng ®Ó yªu cÇu tiÕn hµnh ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ hay biÖn ph¸p tr¶ ®òa
C¸c doanh nghiÖp gi÷ vai trß quan träng trong viÖc ®iÒu tra ®Ó ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ bëi v× ®©y lµ nh÷ng ®èi tîng chÞu ¶nh hëng trùc tiÕp cña viÖc hµng ho¸ nhËp khÈu gia t¨ng hay chÞu t¸c ®éng bÊt lîi trùc tiÕp bëi viÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ cña c¸c níc kh¸c. Doanh nghiÖp lµ nh÷ng nh©n tè chÝnh trong cuéc ®iÒu tra vµ ®a ra nh÷ng b»ng chøng trong qu¸ tr×nh ®iÒu tra, chÝnh v× vËy c¸c doanh nghiÖp cÇn thiÕt ph¶i cã nh÷ng hµnh ®éng sau:
Ph¶i gi¸m s¸t thêng xuyªn t¸c ®éng cña hµng nhËp khÈu ®èi víi ngµnh c«ng nghiÖp néi ®Þa. Ph¶i th«ng b¸o ngay lËp tøc khi cã sù thiÖt h¹i nghiªm träng hay sù ®e däa g©y ra thiÖt h¹i nghiªm träng xuÊt ph¸t tõ viÖc gia t¨ng cña lîng hµng nhËp khÈu. C¸c doanh nghiÖp ph¶i tiÕp xóc víi c¬ quan cã thÈm quyÒn cña Nhµ níc mµ cô thÓ ë ®©y lµ Bé Th¬ng m¹i ®Ó ®a ®¬n kiÕn nghÞ vµ yªu cÇu ®iÒu tra, ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ.
Khi c«ng viÖc ®iÒu tra b¾t ®Çu c¸c doanh nghiÖp chÞu tr¸ch nhiÖm chÝnh tríc ngµnh s¶n xuÊt néi ®Þa vÒ viÖc khÈn tr¬ng t×m hiÓu, chuÈn bÞ ®Çy ®ñ vµ cung cÊp c¸c b»ng chøng liªn quan ®Õn thiÖt h¹i nghiªm träng vµ mèi quan hÖ nh©n qu¶ gi÷a viÖc gia t¨ng nhËp khÈu vµ sù tæn h¹i nghiªm träng cho Bé Th¬ng m¹i.
§Ó ®Ò phßng viÖc ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ cña mét níc kh¸c, c¸c doanh nghiÖp còng nªn thiÕt lËp mét hÖ thèng thu thËp, thèng kª ®Þnh kú vÒ viÖc s¶n xuÊt vµ bu«n b¸n c¸c s¶n phÈm nh¹y c¶m ë c¸c níc kh¸c. ViÖc theo dâi nh÷ng mÆt hµng vµ th«ng tin ®¨ng t¶i trªn b¸o chÝ còng rÊt h÷u Ých. TÊt c¶ nh÷ng th«ng tin ®ã cã thÓ c¶nh b¸o tríc cho hä vÒ mét cuéc ®iÒu tra ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ s¾p ®îc tiÕn hµnh.
Khi c«ng viÖc ®iÒu tra ®îc tiÕn hµnh, c¸c doanh nghiÖp ph¶i tr×nh bµy vÊn ®Ò tríc c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn cho nªn hä cÇn chuÈn bÞ ®Çy ®ñ b»ng chøng, chøng cø, th«ng tin, ý kiÕn ®ãng gãp…®Ó sö dông khi cÇn thiÕt. Nh÷ng th«ng tin thu thËp ®îc theo c¸ch trªn rÊt h÷u Ých trong trêng hîp nµy.
3.2.2.3 Mét sè kiÕn nghÞ kh¸c
Thø nhÊt lµ Ph¸p lÖnh vÒ tù vÖ trong viÖc nhËp khÈu hµng ho¸ níc ngoµi vµo ViÖt Nam ra ®êi ®îc h¬n mét n¨m nhng vÉn cha cã v¨n b¶n híng dÉn thi hµnh cña ChÝnh phñ vµ c¬ quan chuyªn tr¸ch vÒ lÜnh vùc tù vÖ th¬ng m¹i chÞu sù qu¶n lý cña Bé Th¬ng m¹i còng cha ra ®êi cho ®Õn thêi ®iÓm hiÖn nay. Do ®ã viÖc sím ban hµnh NghÞ ®Þnh híng dÉn thi hµnh Ph¸p lÖnh sÏ cô thÓ ho¸ ®îc c¸c quy ®Þnh trong Ph¸p lÖnh, tr¸nh ®îc viÖc ¸p dông kh«ng ®óng víi tinh thÇn chung cña ph¸p luËt ViÖt Nam vÒ tù vÖ th¬ng m¹i.
Thø hai lµ ®Ó thùc hiÖn tèt c«ng t¸c tù vÖ th¬ng m¹i trong thêi gian tíi th× kh«ng chØ Bé Th¬ng m¹i- lµ c¬ quan ®Çu mèi chÞu tr¸ch nhiÖm ®iÒu tra, ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ vµ c¸c doanh nghiÖp trong ngµnh s¶n xuÊt néi ®Þa chÞu t¸c ®éng cña viÖc gia t¨ng hµng nhËp khÈu lµ cã liªn quan vµ cã tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn tèt vÊn ®Ò nµy mµ c¸c Bé ban ngµnh kh¸c cã thÈm quyÒn ®èi víi ngµnh s¶n xuÊt bÞ ¶nh hëng nh: Bé Tµi ChÝnh, Bé C«ng nghiÖp, Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«nh, Bé Thuû S¶n…còng cã tr¸ch nhiÖm phèi hîp chÆt chÏ, t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì, hç trî hay trùc tiÕp tham gia cïng víi c¸c c¬ quan chøc n¨ng chuyªn tr¸ch vµ c¸c ®èi tîng chÝnh cña vô viÖc.
Thø ba lµ c¬ chÕ tù vÖ th¬ng m¹i nµy chØ nªn sö dông trong trêng hîp thùc sù cÇn thiÕt vµ chØ nªn ¸p dông cho mét sè ngµnh nh¹y c¶m vµ quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. §ã ph¶i lµ nh÷ng ngµnh mµ nÕu bÞ thiÖt h¹i th× sÏ g©y ra nh÷ng t¸c ®éng xÊu ®Õn toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. Do ®ã khi thu nhËn hå s¬ yªu cÇu ®iÒu tra ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ cña mét ngµnh s¶n xuÊt th× Bé Th¬ng m¹i ph¶i suy xÐt vµ c©n nh¾c cÈn thËn vÒ viÖc cã thËt sù cÇn thiÕt ph¶i tiÕn hµnh ®iÒu tra, ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ ®èi víi ngµnh s¶n xuÊt ®ã kh«ng hay chØ cÇn sö dông mét sè h¹n chÕ ®¬n gi¶n hoÆc chØ cÇn ®µm ph¸n, söa ®æi mét sè cam kÕt… Bëi mét khi ®· tuyªn bè ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ th× nguy c¬ bÞ tr¶ ®òa th¬ng m¹i lµ rÊt cao. Vµ trong mét sè trêng hîp th× thiÖt h¹i do bÞ tr¶ ®òa th¬ng m¹i khi ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ cßn lín h¬n vµ nghiªm träng h¬n thiÖt h¹i g©y ra bëi viÖc gia t¨ng hµng nhËp khÈu. Trong bèi c¶nh ViÖt Nam lµ mét níc nhá bÐ, tiÒm lùc kinh tÕ cha m¹nh, lîng hµng ho¸ lu th«ng trªn thÞ trêng quèc tÕ lµ kh«ng ®¸ng kÓ, l¹i míi tiÕn hµnh më cöa ®îc h¬n 10 n¨m nay víi vÞ thÕ trªn trêng quèc tÕ cßn rÊt khiªm tèn th× vÊn ®Ò nµy l¹i cµng ph¶i ®îc c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn quan t©m, xem xÐt ®Õn nhiÒu h¬n.
KÕt luËn
Tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi ®· quy ®Þnh vÒ c¸c biÖn ph¸p tù vÖ trong §iÒu XIX vµ hµnh ®éng tù vÖ khÈn cÊp cña HiÖp ®Þnh chung vÒ thuÕ quan vµ th¬ng m¹i GATT 1994, ®îc cô thÓ ho¸ trong HiÖp ®Þnh vÒ c¸c biÖn ph¸p tù vÖ cña Tæ chøc th¬ng m¹i thÐ giíi. HÇu hÕt c¸c níc trªn thÕ giíi ®Òu ®· cã luËt quy ®Þnh vÒ c¬ chÕ tù vÖ cña níc m×nh, hay chÊp nhËn vµ thùc thi HiÖp ®Þnh vÒ c¸c biÖn ph¸p tù vÖ cña WTO. Ngay trong ph¹m vi c¸c khu vùc mËu dÞch tù do mµ AFTA lµ mét vÝ dô, còng cã quy ®Þnh cho phÐp c¸c níc thµnh viªn ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ khi cã sù gia t¨ng nhËp khÈu g©y thiÖt h¹i cho ngµnh s¶n xuÊt trong níc. Nh vËy cã thÓ nãi c¸c biÖn ph¸p tù vÖ gièng nh chiÕc van an toµn, hîp ph¸p nh»m b¶o vÖ nÒn kinh tÕ ngay trong trêng hîp th¬ng m¹i diÔn ra lµnh m¹nh.
Cßn ®èi víi ViÖt Nam chóng ta, tuy ®· cã nh÷ng thay ®æi to lín trong nh÷ng n¨m võa qua nhng nÕu so s¸nh víi c¸c níc kh¸c trong khu vùc th× tr×nh ph¸t triÓn cña chóng ta vÉn cßn thua hä mét kho¶ng c¸ch kh¸ xa. Do vËy, cÇn cã mét sù b¶o hé nãi chung vµ mét c¬ chÕ tù vÖ nãi riªng cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt trong níc v× t¬ng lai cña nÒn kinh tÕ quèc néi. Tuy nhiªn, cÇn b¶o hé tù vÖ mét c¸ch cã ®iÒu kiÖn, kh«ng trµn lan, nh»m hç trî cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh trong níc ph¸t triÓn nhng kh«ng lµm cho ngêi s¶n xuÊt û l¹i vµo chÝnh s¸ch b¶o hé mËu dÞch vµ tù vÖ th¬ng m¹i, dÉn tíi thãi quen cÈu th¶ l·ng phÝ vµ mÊt ®i kh¶ n¨ng thÝch øng linh ho¹t. ChÝnh s¸ch b¶o hé vµ tù vÖ còng cÇn ph¶i gi¶i quyÕt tháa ®¸ng mèi quan hÖ gi÷a lîi Ých cña ngêi s¶n xuÊt vµ lîi Ých cña ngêi tiªu dïng.
§Ó viÖc b¶o hé nÒn s¶n xuÊt trong níc cã hiÖu qu¶ th«ng qua c¸c biÖn ph¸p tù vÖ vµ ®Ó c¸c doanh nghiÖp trong níc thùc sù ph¸t triÓn vµ cã ®ñ søc c¹nh tranh trong ®iÒu kiÖn thÞ trêng tù do s¾p tíi th× Nhµ níc ta mét mÆt cÇn ph¶i x©y dùng vµ hoµn thiÖn h¬n n÷a hÖ thèng ph¸p lý vÒ th¬ng m¹i nãi chung vµ tù vÖ th¬ng m¹i nãi riªng, x©y dùng vµ kiÖn toµn bé m¸y nhµ níc chuyªn tr¸ch trong lÜnh vùc tù vÖ th¬ng m¹i, MÆt kh¸c còng cÇn ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p hç trî cho c¸c doanh nghiÖp th«ng qua c¸c h×nh thøc nh thµnh lËp c¸c trung t©m xóc tiÕn mËu dÞch víi nhiÖm vô xóc tiÕn ®Çu t, hç trî c¸c doanh nghiÖp th©m nhËp thÞ trêng vµ t×m kiÕm b¹n hµng míi.
C¸c quyÒn lîi riªng khi ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ sÏ t¹o ra cho quèc gia ®ã mét lîi thÕ nhÊt ®Þnh, nhng trong nh÷ng ®iÒu kiÖn riªng biÖt nã sÏ triÖt tiªu c¹nh tranh, ®e do¹ sù tiÕn bé vµ ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh s¶n xuÊt, duy tr× sù û l¹i cña nÒn kinh tÕ quèc néi. Do yªu cÇu th¬ng m¹i quèc tÕ hiÖn nay mµ c¸c níc cÇn ph¶i tõng bíc h¹n chÕ vµ dì bá dÇn sù b¶o hé ®èi víi c¸c doanh nghiÖp cña m×nh, t¹o ®iÒu kiÖn cho giao lu th¬ng m¹i ®îc ph¸t triÓn.
Riªng ®èi víi ViÖt Nam, ®©y còng lµ mét th¸ch thøc kh«ng nhá nhÊt lµ khi ë níc ta c¸c doanh nghiÖp vèn ®· quen ®îc b¶o hé, trî cÊp, nÒn kinh tÕ ®ang chuyÓn ®æi cßn cha æn ®Þnh, søc c¹nh tranh cha cao. Khã kh¨n mµ chóng ta gÆp ph¶i trong thêi gian tíi ch¾c ch¾n kh«ng ph¶i lµ Ýt nhng nÕu vît qua ®îc nh÷ng trë ng¹i ®ã th× chóng ta kh«ng nh÷ng cã thÓ trô v÷ng ë thÞ trêng trong níc mµ cßn cã thÓ cã ®îc chç ®øng trªn thÞ trêng thÕ giíi réng lín. Trong ®iÒu kiÖn nh vËy viÖc duy tr× møc ®é b¶o hé hîp lý th«ng qua c¸c biÖn ph¸p tù vÖ vµ mét sè biÖn ph¸p kh¸c vÉn lµ cÇn thiÕt cho sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng vÒ l©u dµi cña nÒn kinh tÕ x· héi níc ta.
Danh môc tµi liÖu tham kh¶o
V¨n b¶n ph¸p luËt
HiÖp ®Þnh chung vÒ thuÕ quan vµ th¬ng m¹i- GATT 1994
HiÖp ®Þnh vÒ c¸c biÖn ph¸p tù vÖ.
HiÖp ®Þnh vÒ viÖc thùc thi §iÒu VI cña HiÖp ®Þnh GATT.
Ph¸p lÖnh vÒ tù vÖ trong nhËp khÈu hµng ho¸ níc ngoµi vµo ViÖt Nam 2002
Ph¸p lÖnh vÒ ®èi xö Tèi huÖ quèc vµ ®èi xö quèc gia trong th¬ng m¹i quèc tÕ 2002.
NghÞ ®Þnh 57/1998/N§-CP ngµy 31 th¸ng 7 n¨m 1998 quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh luËt th¬ng m¹i vÒ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu, gia c«ng vµ ®¹i lý mua b¸n hµng ho¸ víi th¬ng nh©n níc ngoµi.
§iÒu kho¶n 201- LuËt th¬ng m¹i Hoa Kú 1974 (19 USC 2251 et sed.)
Quy chÕ sè 3285/94/EC- Quy chÕ vÒ c¸c biÖn ph¸p tù vÖ cña EU (B¶n tiÕng Ph¸p)
Quy t¾c chung vÒ tù vÖ th¬ng m¹i cña Trung Quèc (B¶n tiÕng Ph¸p)
Quy t¾c vÒ nh÷ng biÖn ph¸p khÈn cÊp khi cã sù gia t¨ng hµng nhËp khÈu vµ S¾c lÖnh liªn bé vÒ thuÕ nhËp khÈu ®Æc biÖt ¸p dông cho hµng ho¸ nhËp khÈu qu¸ møc vµo NhËt (B¶n tiÕng Ph¸p).
S¸ch vµ t¹p chÝ tham kh¶o
Tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi (WTO)- Bé Ngo¹i Giao, Vô Hîp t¸c kinh tÕ ®a ph¬ng, Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ Quèc gia 2000
Híng dÉn doanh nghiÖp vÒ hÖ thèng th¬ng m¹i thÕ giíi- Trung t©m th¬ng m¹i quèc tÕ, Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia 2001
ViÖt Nam héi nhËp trong xu thÕ toµn cÇu ho¸, vÊn ®Ò vµ gi¶i ph¸p- Bé Ngo¹i Giao, Vô Hîp t¸c Kinh tÕ ®a ph¬ng, Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia 2002.
Nh÷ng ®iÒu cÇn biÕt vÒ Tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi vµ tiÕn tr×nh gia nhËp cña ViÖt Nam- Bé Th¬ng m¹i, ViÖn nghiªn cøu th¬ng m¹i, Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ Quèc gia 1998.
Hái ®¸p vÒ WTO- TrÇn Thanh H¶i, Uû ban Quèc gia vÒ hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ, Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia 2002
ChÝnh s¸ch th¬ng m¹i trong ®iÒu kiÖn héi nhËp- Hoµng V¨n Th©n, §¹i häc kinh tÕ quèc d©n, Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ Quèc gia 2001
Gia nhËp WTO, c¬ héi vµ th¸ch thøc- Mai Ph¬ng Hoa, T¹p chÝ nghiªn cøu LËp ph¸p sè 2/2003.
Hµng rµo phi thuÕ quan vµ yªu cÇu cña HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt Nam- Hoa kú- Bïi thÞ BÝch Liªn, T¹p chÝ Nghiªn cøu LËp ph¸p sè 8/2003
B¸n ph¸ gi¸ vµ biÖn ph¸p, chÝnh s¸ch chèng b¸n ph¸ gi¸ hµng nhËp khÈu,-§oµn V¨n Trêng, Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª 1998.
Tµi liÖu Héi th¶o vÒ Ph¸p lÖnh ®èi xö Tèi huÖ quèc vµ ®èi xö quèc gia, Ph¸p lÖnh vÒ tù vÖ trong th¬ng m¹i quèc tÕ, Nhµ Ph¸p luËt ViÖt- Ph¸p 2001.
Giíi thiÖu néi dung hai Ph¸p lÖnh: Ph¸p lÖnh vÒ ®èi xö Tèi huÖ quèc vµ ®èi xö quèc gia trong th¬ng m¹i quèc tÕ vµ Ph¸p lÖnh vÒ tù vÖ trong nhËp khÈu hµng ho¸ níc ngoµi vµo ViÖt Nam- Tµi liÖu phôc vô häp b¸o ngµy 11/6/2002, Phßng WTO- Bé Th¬ng m¹i
HÖ thèng th¬ng m¹i thÕ giíi- LuËt vµ chÝnh s¸ch vÒ c¸c quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ- Jonh. H. Jackson, B¶n dÞch cña Ph¹m Viªn Ph¬ng vµ Huúnh V¨n Thanh, Nhµ xuÊt b¶n Thanh Niªn 2001.
Gi¸o tr×nh Quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ- Trêng §¹i häc LuËt Hµ néi, Nhµ xuÊt b¶n C«ng an nh©n d©n 2001.
Ph¸p luËt kinh doanh theo HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt Nam- Hoa kú- Ph¹m Minh, Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª 2001
Ph¸c th¶o nÒn kinh tÕ Mü (Outline of the US economy)- DÞch gi¶ ThÕ Hoµ, Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia 2003.
Híng dÉn tiÕp cËn thÞ trêng Hoa Kú- Bé Th¬ng m¹i, Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª 2001
Mü ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch kinh tÕ- Trung t©m KHXH & Nh©n v¨n Quèc gia- Trung t©m nghiªn cøu B¾c Mü, Nhµ xuÊt b¶n Khoa häc x· héi 2003
CÈm nang cho c¸c doanh nghiÖp th©m nhËp thÞ trêng Trung Quèc- ViÖn nghiªn cøu th¬ng m¹i, Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia 2001
ChÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng NhËt B¶n- Bïi Xu©n Lu vµ TrÇn Quang Minh, Nhµ xuÊt b¶n Gi¸o dôc 2001
Kinh doanh víi thÞ trêng NhËt B¶n- Phßng th¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam, Nhµ xuÊt b¶n Lao ®éng 2001
Droit international Ðconomique- Patrick Juillard & Dominique Carreau. L.G.D.J, Paris 1998
L’organisation mondiale du Commerce- Droit institutionnel et subtantiel du GATT/ OMC- ThiÐbaut Flory, Bruyant Bruxelles 1999
Business Guide to the world trading system, Gary C. Hufbauer & Kimberly A. Elliot, 1996mT¹p chÝÝãghiªn cøu Ch©u ©u c¸c sè tõ n¨m 2000 ®Õn 2003
Thêi B¸o Kinh tÕ ViÖt Nam c¸c sè tõ n¨m 2000 ®Õn 2003 (www.vneconomy.com.vn)
T¹p chÝ@Céng s¶›
n¨m 2002 (www.tapchicongsan.org.vn)
T¹p chÝ Nghiªn cøu Trung Quèc c¸c sè tõ n¨m 1998 ®Õn 2003
C¸c Tµi liÖu, th«ng tin, sè liÖu tham kh“ kh¸c tõ c¸cØtrang Web sau:
www.wto.org
www.europa.eu.int
www.usitc.gov.com
www.mot.gov.vn
www.dei.gov.vn
www.vcci.com.vn
www.mofa.gov.vn
www.media.vcd.com
www.smenet.com.vn
…vv
._.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
19142.Doc
