Các biện pháp thúc đẩy hoạt động Xuất khẩu các mặt hàng chủ lực của Việt Nam

Lêi më ®Çu Sau thêi kú më cöa, ®Æc biÖt lµ tõ nh÷ng n¨m 90 trë l¹i ®©y, ViÖt Nam kh«ng ngõng më réng mèi quan hÖ hîp t¸c h÷u nghÞ, giao l­u, bu«n b¸n víi c¸c n­íc bªn ngoµi. Nh÷ng mèi quan hÖ nµy ph¸t sinh tõ c¸c lîi Ých kinh tÕ lµ chñ yÕu; vµ trong ®ã th× ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam lµ ho¹t ®éng mang tÇm quan träng chiÕn l­îc. C¬ së cho viÖc lùa chän chiÕn l­îc th­¬ng m¹i quèc tÕ cña ViÖt Nam ph¶i xuÊt ph¸t tõ ®iÒu kiÖn m«i tr­êng kinh tÕ quèc tÕ hiÖn t¹i vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi vèn cã cña ViÖt Nam ®Ó tham gia vµo sù ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ mét c¸ch ®óng ®¾n nhÊt. Trong giai ®o¹n ®Çu, sù ph©n c«ng lao ®éng ®ã cÇn dùa trªn lîi thÕ so s¸nh cña tõng quèc gia ®Ó s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm vµ trao ®æi víi nhau. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng lîi thÕ so s¸nh cña ViÖt Nam vµ c¸c n­íc trªn thÕ giíi, trong giai ®o¹n ®Çu nµy, ViÖt Nam sÏ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm th« vµ s¶n phÈm n«ng nghiÖp, mét sè s¶n phÈm sö dông nhiÒu lao ®éng, c«ng nghÖ trung b×nh, sö dông Ýt vèn ngo¹i tÖ thu ®­îc th«ng qua ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®ã, ViÖt Nam sÏ cã tiÒn ®Ò cho ho¹t ®éng nhËp khÈu t­ liÖu s¶n xuÊt vµ c«ng nghÖ. Th«ng qua viÖc øng dông c¸c t­ liÖu s¶n xuÊt vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn sÏ gãp phÇn gióp ViÖt Nam ®Èy m¹nh c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. §¹i héi §¶ng lÇn thø VII (6/1991) ®· x¸c ®Þnh ®­êng lèi ®èi ngo¹i: “®éc lËp tù chñ, ®a d¹ng ho¸, ®a ph­¬ng ho¸”, vµ sau §¹i héi §¶ng lÇn thø VIII (7/1996) lµ: “X©y dùng mét nÒn kinh tÕ míi héi nhËp víi khu vùc vµ thÕ giíi, h­íng m¹nh vÒ xuÊt khÈu, ®ång thêi thay thÕ nhËp khÈu…Chñ ®éng tham gia céng ®ång th­¬ng m¹i thÕ giíi, c¸c diÔn ®µn, c¸c tæ chøc, c¸c ®Þnh chÕ quèc tÕ mét c¸ch cã chän läc víi b­íc ®i thÝch hîp”. Tuy nhiªn, ViÖt Nam còng nh­ c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn kh¸c, chiÕn l­îc ph¸t triÓn trong t­¬ng lai ph¶i nhanh chãng chuyÓn tõ viÖc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm th«, s¶n phÈm s¬ chÕ sang s¶n phÈm chÕ biÕn. Muèn vËy, ta cÇn ph¶i ®Èy m¹nh tÝnh hiÖu qu¶ tõ ho¹t ®éng xuÊt khÈu; ®Æc biÖt lµ c¸c mÆt hµng chñ lùc bëi c¸c mÆt hµng nµy hiÖn chiÕm mét tû träng rÊt lín trong c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu cña n­íc ta. §Ò tµi nµy sÏ nghiªn cøu vÒ thùc tr¹ng vµ tõ ®ã tËp trung ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng chñ lùc cña n­íc ta. VÒ kÕt cÊu néi dung cña ®Ò ¸n, néi dung ®Ò ¸n chia lµm 2 phÇn (ngoµi lêi më ®Çu vµ kÕt luËn) nh­ sau: PhÇn I: C¬ së lý luËn chung (Tæng quan vÒ lý thuyÕt) 1- Vai trß cña xuÊt khÈu hµng ho¸ 2- C¸c biÖn ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu PhÇn II: Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p 1- Thùc tr¹ng: T×nh h×nh xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng chñ lùc (doanh sè, thÞ tr­êng) 2- C¸c vÊn ®Ò trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng chñ lùc 3- C¸c gi¶i ph¸p §Ó cã thÓ hoµn thµnh ®­îc vÊn ®Ò nghiªn cøu ®Æt ra nµy víi t­ c¸ch lµ ®Ò ¸n cña m«n häc Kinh TÕ Th­¬ng M¹i, em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù gióp ®ì nhiÖt t×nh, tËn tôy cña ThÇy gi¸o, Th¹c sü NguyÔn ViÖt C­êng; nhê ®ã mµ ®Ò ¸n nµy ®­îc hoµn thµnh mét c¸ch trän vÑn h¬n. PhÇn I: Tæng quan vÒ lý thuyÕt 1/ Vai trß cña xuÊt khÈu: v Kh¸i niÖm hµng xuÊt khÈu: Hµng ho¸ xuÊt khÈu ®­îc hiÓu g¾n víi kh¸i niÖm th­¬ng m¹i hµng ho¸ theo quy ­íc cña Liªn Hîp Quèc vµ WTO lµ nh÷ng s¶n phÈm hµng ho¸ h÷u h×nh ®­îc s¶n xuÊt hoÆc gia c«ng t¹i c¸c c¬ së s¶n xuÊt vµ c¸c khu chÕ xuÊt víi môc ®Ých tiªu thô t¹i thÞ tr­êng ngoµi n­íc (xuÊt khÈu) ®i qua h¶i quan Hµng t¹m nhËp t¸i xuÊt còng ®­îc coi lµ hµng ho¸ xuÊt khÈu, hµng ho¸ qu¸ c¶nh kh«ng thuéc diÖn kh¸i niÖm hµng ho¸ xuÊt khÈu. v Vai trß cña xuÊt khÈu hµng ho¸ ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña mçi quèc gia: - XuÊt khÈu t¹o nguån vèn chñ yÕu cho nhËp khÈu, phôc vô c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. C«ng nghiÖp ho¸ ®Êt n­íc theo nh÷ng b­íc ®i thÝch hîp lµ con ®­êng tÊt yÕu ®Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng nghÌo vµ chËm ph¸t triÓn cña n­íc ta. §Ó c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt n­íc trong mét thêi gian ng¾n, ®ßi hái ph¶i cã sè vèn rÊt lín ®Ó nhËp khÈu m¸y mãc, thiÕt bÞ, kü thuËt, c«ng nghÖ tiªn tiÕn. Nguån vèn n­íc ngoµi cã thÓ ®­îc h×nh thµnh tõ c¸c nguån nh­: §Çu t­ n­íc ngoµi, vay nî, viÖn trî, c¸c ho¹t ®éng du lÞch, xuÊt khÈu søc lao ®éng…tuy vËy, c¸c nguån nµy kh«ng æn ®Þnh vµ ph¶i tr¶ b»ng c¸ch nµy hay c¸ch kh¸c ë thêi kú sau nµy. Nguån vèn quan träng nhÊt ®Ó nhËp khÈu, ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt n­íc lµ xuÊt khÈu. XuÊt khÈu quyÕt ®Þnh quy m« vµ tèc ®é t¨ng tr­ëng cña nhËp khÈu. - XuÊt khÈu ®ãng gãp vµo viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn. C¬ cÊu s¶n xuÊt vµ tiªu dïng thÕ giíi ®· vµ ®ang thay ®æi v« cïng m¹nh mÏ. §ã lµ thµnh qu¶ cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc, c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. Sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ phï hîp víi xu h­íng ph¸t triÓn cña kinh tÕ thÕ giíi lµ tÊt yÕu ®èi víi n­íc ta. XuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ngµnh kh¸c ph¸t triÓn thuËn lîi h¬n. VÝ dô, khi ph¸t triÓn ngµnh dÖt xuÊt khÈu sÏ t¹o c¬ héi ®Çy ®ñ cho viÖc ph¸t triÓn ngµnh s¶n xuÊt nguyªn liÖu nh­ b«ng, thuèc nhuém; ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn thùc phÈm xuÊt khÈu (dÇu, thùc vËt, chÌ..) sÏ kÐo theo sù ph¸t triÓn cña ngµnh c«ng nghiÖp chÕ t¹o ra thiÕt bÞ phôc vô cho nã. XuÊt khÈu t¹o ra kh¶ n¨ng më réng thÞ tr­êng hµng tiªu thô, gãp phÇn cho s¶n xuÊt ph¸t triÓn æn ®Þnh. XuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn më réng kh¶ n¨ng cung cÊp ®Çu vµo cho s¶n xuÊt, n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt trong n­íc. XuÊt khÈu t¹o ra nh÷ng tiÒn ®Ò kinh tÕ kü thuËt nh»m c¶i t¹o vµ n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt trong n­íc. XuÊt khÈu lµ ph­¬ng tiÖn quan träng t¹o ra vèn vµ kü thuËt, c«ng nghÖ tõ bªn ngoµi vµo ViÖt Nam nh»m hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc, t¹o ra mét n¨ng lùc s¶n xuÊt míi. Qua xuÊt khÈu, hµng ho¸ n­íc ta sÏ tham gia vµo cuéc c¹nh tranh thÞ tr­êng quèc tÕ vÒ gi¸ vµ l­îng; do vËy, ta sÏ ph¶i tæ chøc l¹i s¶n xuÊt, h×nh thµnh c¬ cÊu s¶n xuÊt phï hîp, thÝch nghi ®­îc víi thÞ tr­êng. XuÊt khÈu cßn ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i lu«n ®æi míi vµ hoµn thiÖn c«ng viÖc qu¶n trÞ s¶n xuÊt vµ kinh doanh. XuÊt khÈu ®ãng gãp tÝch cùc vµo viÖc gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm vµ c¶i thiÖn ®êi sèng cña nh©n d©n. ViÖc s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu sÏ thu hót hµng triÖu lao ®éng vµo lµm viÖc vµ cã thu nhËp kh¸; viÖc xuÊt khÈu cßn t¹o ra nguån vèn nhËp khÈu vËt phÈm tiªu dïng thiÕt yÕu phôc vô ®êi sèng vµ ®¸p øng ngµy mét linh ho¹t h¬n nhu cÇu tiªu dïng cña nh©n d©n. Ngoµi ra, xuÊt khÈu lµ c¬ së ®Ó më réng vµ thóc ®Èy c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i cña ®Êt n­íc. B¶n th©n xuÊt khÈu lµ mét ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i. Cã thÓ ho¹t ®éng xuÊt khÈu cã sím h¬n c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i kh¸c, t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy c¸c quan hÖ nµy ph¸t triÓn. Ch¼ng h¹n xuÊt khÈu vµ c«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu thóc ®Èy quan hÖ tÝn dông, ®Çu t­, më réng vËn t¶i quèc tÕ,… mÆt kh¸c, chÝnh c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i nµy ph¸t triÓn l¹i t¹o nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi kh¸c cho më réng xuÊt khÈu, ®ã lµ mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a c¸c ho¹t ®éng nµy. 2/ C¸c biÖn ph¸p ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu ThÞ tr­êng cho xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam còng nh­ nhiÒu n­íc kh¸c lu«n lu«n gÆp khã kh¨n. VÊn ®Ò thÞ tr­êng kh«ng ph¶i vÊn ®Ò cña mét n­íc c¸ biÖt nµo mµ lµ vÊn ®Ò träng yÕu cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Do vËy, viÖc h×nh thµnh mét hÖ thèng c¸c biÖn ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu trë thµnh c«ng cô quan träng nhÊt ®Ó chiÕm lÜnh thÞ tr­êng n­íc ngoµi, nh»m hç trî s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu víi nh÷ng chi phÝ thÊp, t¹o ®iÒu kiÖn cho ng­êi xuÊt khÈu tù do c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng n­íc ngoµi. C¸c nhãm biÖn ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu bao gåm: - Nhãm biÖn ph¸p liªn quan ®Õn tæ chøc nguån hµng, c¶i biÕn c¬ cÊu xuÊt khÈu - Nhãm biÖn ph¸p tµi chÝnh - Nhãm biÖn ph¸p thÓ chÕ - tæ chøc. 2.1 C¸c biÖn ph¸p lín ®Ó t¹o nguån hµng vµ c¶i biÕn c¬ cÊu xuÊt khÈu v X©y dùng c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc. MÆc dï cã chÝnh s¸ch ®a d¹ng ho¸ mÆt hµng xuÊt khÈu, mét n­íc kh«ng chØ chuyªn vµo xuÊt khÈu mét vµi s¶n phÈm, nh­ng c¸c quèc gia ®Òu cã chÝnh s¸ch x©y dùng c¸c mÆt hµng chñ lùc- nh÷ng con chñ bµi cña kinh tÕ ngo¹i th­¬ng. Trong nÒn kinh tÕ th­¬ng m¹i cña mét n­íc, ng­êi ta th­êng chia c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu thµnh c¸c lo¹i : hµng xuÊt khÈu chñ lùc, hµng xuÊt khÈu quan träng vµ hµng xuÊt khÈu thø yÕu. Hµng xuÊt khÈu quan träng lµ hµng chiÕm tû träng kh«ng cao trong kim ng¹ch xuÊt khÈu, nh­ng ®èi víi tõng thÞ tr­êng, tõng ®Þa ph­¬ng l¹i cã vÞ trÝ quan träng. Hµng thø yÕu gåm nhiÒu lo¹i, kim ng¹ch cña chóng th­êng nhá. Hµng chñ lùc lµ lo¹i hµng chiÕm vÞ trÝ quyÕt ®Þnh trong kim ng¹ch xuÊt khÈu do cã thÞ tr­êng ngoµi n­íc vµ ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt trong n­íc thuËn lîi. VÊn ®Ò x©y dùng c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc ®· ®­îc Nhµ n­íc ®Ò ra tõ cuèi nh÷ng n¨m 1960. Tuy nhiªn, chØ míi gÇn ®©y, khi chóng ta tiÕp xóc m¹nh mÏ víi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cña thÕ giíi, chóng ta míi thùc sù chó träng ®Õn vÊn ®Ò nµy mét c¸ch nghiªm tóc. Sù h×nh thµnh cña Hµng xuÊt khÈu chñ lùc: Tr­íc hÕt, nã ®­îc h×nh thµnh qua qu¸ tr×nh th©m nhËp vµo thÞ tr­êng n­íc ngoµi, qua nh÷ng cuéc cä s¸t c¹nh tranh m·nh liÖt trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. Cuéc hµnh tr×nh nµy ®i vµo thÞ tr­êng thÕ giíi kÐo theo viÖc tæ chøc s¶n xuÊt trong n­íc trªn quy m« lín víi chÊt l­îng phï hîp víi ®ßi hái cña ng­êi tiªu dïng. NÕu ®øng v÷ng ®­îc th× mÆt hµng ®ã liªn tôc ph¸t triÓn. Do vËy, mét mÆt hµng chñ lùc ra ®êi Ýt nhÊt cÇn cã 3 yÕu tè c¬ b¶n: 1- Cã thÞ tr­êng tiªu thô t­¬ng ®èi æn ®Þnh vµ lu«n c¹nh tranh ®­îc trªn thÞ tr­êng ®ã. 2-Cã nguån lùc ®Ó tæ chøc s¶n xuÊt vµ s¶n xuÊt víi chi phÝ thÊp ®Ó thu ®­îc lîi trong bu«n b¸n. 3- Cã khèi l­îng kim ng¹ch lín trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ®Êt n­íc. VÞ trÝ cña mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc kh«ng ph¶i lµ vÜnh viÔn. Mét mÆt hµng ë thêi ®iÓm nµy cã thÓ ®­îc coi lµ hµng xuÊt khÈu chñ lùc, nh­ng ë thêi ®iÓm kh¸c th× kh«ng, cã thÓ chØ lµ hµng xuÊt khÈu quan träng. VÝ dô, vµo nh÷ng n¨m 1960 th× than cã thÓ ®­îc coi lµ mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam nh­ng ®Õn nay th× kh«ng mµ cã thÓ coi dÇu th« lµ mét trong nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña n­íc ta. Vai trß cña viÖc x©y dùng c¸c mÆt hµng chñ lùc: - Më réng qui m« s¶n xuÊt trong n­íc, trªn c¬ së ®ã kÐo theo viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸, më réng vµ lµm phong phó thÞ tr­êng néi ®Þa. - T¨ng nhanh kim ng¹ch xuÊt khÈu. - T¹o ®iÒu kiÖn gi÷ v÷ng, æn ®Þnh thÞ tr­êng xuÊt nhËp khÈu - T¹o c¬ së vËt chÊt ®Ó më réng c¸c quan hÖ hîp t¸c kinh tÕ, khoa häc kü thuËt víi c¸c n­íc bªn ngoµi. v Gia c«ng xuÊt khÈu Gia c«ng: lµ sù c¶i tiÕn ®Æc biÖt c¸c thuéc tÝnh riªng cña c¸c ®èi t­îng lao ®éng (vËt liÖu) ®­îc tiÕn hµnh mét c¸ch cã s¸ng t¹o vµ cã ý thøc nh»m ®¹t ®­îc mét gi¸ trÞ sö dông míi nµo ®ã (theo tõ ®iÓn kinh tÕ-CHDC §øc). Gia c«ng xuÊt khÈu lµ mét ho¹t ®éng mµ mét bªn-bªn ®Æt hµng-giao nguyªn vËt liÖu, cã thÓ c¶ m¸y mãc, thiÕt bÞ vµ chuyªn gia cho bªn nhËn gia c«ng ®Ó s¶n xuÊt ra mét mÆt hµng míi theo yªu cÇu cña bªn ®Æt hµng. Sau khi s¶n xuÊt xong, bªn ®Æt hµng nhËn hµng ho¸ ®ã tõ bªn nhËn gia c«ng vµ tr¶ tiÒn c«ng cho bªn lµm hµng gäi lµ ho¹t ®éng gia c«ng. Khi ho¹t ®éng gia c«ng v­ît ra khái ph¹m vi biªn giíi quèc gia th× gäi lµ gia c«ng xuÊt khÈu. Nh­ vËy gia c«ng xuÊt khÈu lµ ®­a c¸c yÕu tè s¶n xuÊt (chñ yÕu lµ nguyªn liÖu) tõ n­íc ngoµi vÒ ®Ó s¶n xuÊt hµng ho¸, nh­ng kh«ng ph¶i ®Ó tiªu dïng trong n­íc mµ ®Ó xuÊt khÈu thu ngo¹i tÖ chªnh lÖch do tiÒn c«ng ®em l¹i. Gia c«ng xuÊt khÈu gåm: gia c«ng s¶n phÈm c«ng nghiÖp xuÊt khÈu (c¶ tiÓu thñ c«ng nghiÖp) vµ gia c«ng s¶n phÈm n«ng nghiÖp xuÊt khÈu (c¶ trång trät vµ ch¨n nu«i). Lîi Ých cña gia c«ng xuÊt khÈu Gia c«ng xuÊt khÈu gãp phÇn gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho nh©n d©n, gãp phÇn t¨ng thu nhËp quèc d©n vµ ®Æc biÖt t¨ng nguån thu ngo¹i tÖ; thóc ®Èy c¸c c¬ së s¶n xuÊt trong n­íc nhanh chãng thÝch øng víi ®ßi hái cña thÞ tr­êng thÕ giíi, c¶i tiÕn quy tr×nh s¶n xuÊt trong n­íc theo kÞp tr×nh ®é quèc tÕ; t¹o ®iÒu kiÖn th©m nhËp thÞ tr­êng c¸c n­íc tr¸nh hoÆc gi¶m thiÓu nh÷ng biÖn ph¸p h¹n chÕ nhËp khÈu do c¸c n­íc ®Ò ra (nh­ tiªu chuÈn kü thuËt); kh¾c phôc khã kh¨n do thiÕu nguyªn liÖu ®Ó s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu, ®Æc biÖt lµ trong ngµnh c«ng nghiÖp nhÑ, tranh thñ vèn vµ kü thuËt cña n­íc ngoµi. Nh÷ng ®iÓm cÇn l­u ý trong gia c«ng xuÊt khÈu VÒ mÆt hµng gia c«ng: TËp trung vµo nh÷ng mÆt hµng tiªu dïng truyÒn thèng nh­ thñ c«ng mü nghÖ, c«ng nghiÖp nhÑ, còng nh­ mét sè ngµnh l¾p r¸p hµng c«ng nghiÖp tiªu dïng. VÒ lùa chän kh¸ch hµng gia c«ng: T×m ®Õn nh÷ng kh¸ch hµng cã nhu cÇu gia c«ng lín, cã tÝnh chÊt l©u dµi vµ æn ®Þnh. Gi¶i quyÕt mét sè khã kh¨n trong n­íc nh­: ®Çu t­ thiÕt bÞ, m¸y mãc hiÖn ®¹i cho c¸c c¬ së gia c«ng; kh¾c phôc t×nh tr¹ng lµm ¨n tuú tiÖn cña c¸c c¬ së gia c«ng vÒ quy c¸ch, phÈm chÊt, thêi gian giao hµng,… v §Çu t­ cho xuÊt khÈu Trong mét nÒn kinh tÕ mµ s¶n xuÊt nhá cßn lµ phæ biÕn, ®Ó t¨ng nhanh nguån hµng xuÊt khÈu, chóng ta kh«ng thÓ chê vµo viÖc thu gom nh÷ng cña c¶i tù nhiªn, còng kh«ng thÓ chØ dùa vµo viÖc thu mua nh÷ng s¶n phÈm thõa mµ bÊp bªnh cña nÒn s¶n xuÊt nhá, ph©n t¸n hoÆc b»ng lßng víi n¨ng lùc s¶n xuÊt cña c¸c c¬ së c«ng nghiÖp hiÖn cã mµ cÇn ph¶i x©y dùng thªm nhiÒu c¬ së s¶n xuÊt míi t¹o ra nguån hµng xuÊt khÈu dåi dµo, tËp trung, cã chÊt l­îng cao h¬n, ®¹t tiªu chuÈn quèc tÕ. Do ®ã, ®Çu t­ vèn lµ biÖn ph¸p cÇn ®­îc ­u tiªn ®Ó gia t¨ng xuÊt khÈu. Tr­íc khi ra quyÕt ®Þnh ®Çu t­, cÇn lµm râ nh÷ng vÊn ®Ò : Sù cÇn thiÕt vµ møc ®é cÇn thiÕt ph¶i ®Çu t­; quy m« ®Çu t­ vµ hiÖu qu¶ ®Çu t­. Nguån vèn ®Çu t­ cho s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu ë n­íc ta hiÖn gåm vèn ®Çu t­ trong n­íc vµ vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Tuy nguån vèn tõ bªn ngoµi lµ quan träng nh­ng ®Çu t­ cho xuÊt khÈu cÇn khai th¸c tõ c¸c nguån vèn trong n­íc lµ chñ yÕu (vèn Nhµ n­íc vµ vèn t­ nh©n). Thu hót nguån vèn t­ nh©n lµ viÖc l©u nay ch­a ®­îc nhiÒu ng­êi coi träng t­¬ng ®­¬ng víi viÖc bá qua mét nguån lùc hÕt søc tiÒm n¨ng. ViÖc Nhµ n­íc ban hµnh luËt ®Çu t­ trong n­íc sÏ lµ c¬ së ph¸p lý ®Ó c¸c thµnh phÇn kinh tÕ n¨ng ®éng an t©m bá vèn ra ®Çu t­, nhÊt lµ ®Çu t­ vµo s¶n xuÊt ra hµng xuÊt khÈu. Nhµ n­íc cÇn cã c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch bá vèn ®Çu t­ ra hµng xuÊt khÈu, c¸c chÝnh s¸ch thÓ hiÖn sù ­u tiªn nh­: Cho phÐp vay vèn víi l·i suÊt thÊp (l·i suÊt ­u ®·i, gi¶m hoÆc miÔn nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng mét sè n¨m; nh÷ng s¶n phÈm tiÒm n¨ng lµm ra nh÷ng n¨m ®Çu ch­a cã l·i hoÆc l·i suÊt thÊp (so víi kinh doanh trong n­íc) Nhµ n­íc cã thÓ ¸p dông chÝnh s¸ch trî cÊp cã ®iÒu kiÖn,… v LËp c¸c khu chÕ xuÊt (KCX) KCX lµ khu vùc c«ng nghiÖp tËp trung chuyªn s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu vµ thùc hiÖn c¸c dÞch vô s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu vµ xuÊt khÈu. TÝnh ®Õn ®Çu n¨m 2003 ®· cã trªn 100 KCX trªn thÕ giíi; riªng ë §«ng Nam vµ Nam ¸ cã tíi h¬n 40 KCX. Nhµ n­íc ta ®· cÊp giÊy phÐp cho x©y dùng c¸c KCX Sãc S¬n (Hµ Néi), KCX H¶i Phßng, KCX T©n ThuËn (Tp HCM),… vµ mét sè khu kh¸c ®ang ®­îc xem xÐt. Ho¹t ®éng cña KCX lµ n¬i tËp trung s¶n xuÊt hµng ho¸ xuÊt khÈu vµ dÞch vô c¸c mÆt, do chñ ®Çu t­ chñ yÕu lµ ng­êi n­íc ngoµi ®¶m nhËn. VËt t­ nguyªn liÖu ®Ó s¶n xuÊt ®Òu mang tõ n­íc ngoµi vµo vµ còng cã thÓ lµ tµi nguyªn cña n­íc së t¹i b¸n cho chñ ®Çu t­ sau khi qua c¸c thñ tôc cña n­íc chñ nhµ. KCX lµ mét ®« thÞ ®éc lËp, lµ mét khu kinh tÕ xuÊt khÈu vµ lµ n¬i giao dÞch th­¬ng m¹i quèc tÕ. Trong KCX, mäi sinh ho¹t, mua b¸n ®Òu sö dông ngo¹i tÖ vµ ngo¹i tÖ nµy cÊm kh«ng ®­îc l­u hµnh réng r·i trong néi ®Þa. V× vËy, KCX ph¶i ®­îc t¸ch biÖt víi néi ®Þa b»ng c¸c ranh giíi thiªn nhiªn hoÆc nh©n t¹o. Sù giao l­u gi÷a KCX víi néi ®Þa ®­îc kiÓm so¸t chÆt chÏ. Nh÷ng lîi Ých cña KCX: Thu hót vèn vµ c«ng nghÖ, t¨ng c­êng kh¶ n¨ng xuÊt khÈu t¹i chç, gãp phÇn gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng,gãp phÇn héi nhËp kinh tÕ n­íc chñ nhµ víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ c¸c n­íc trong khu vùc. 2.2 Nhãm c¸c biÖn ph¸p tµi chÝnh, tÝn dông nh»m khuyÕn khÝch s¶n xuÊt vµ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu Nh÷ng biÖn ph¸p chñ yÕu: TÝn dông xuÊt khÈu; trî cÊp xuÊt khÈu; ¸p dông chÝnh s¸ch tØ gi¸ hîp lý; miÔn, gi¶m hoÆc hoµn l¹i thuÕ. v Nhµ n­íc ®¶m b¶o tÝn dông xuÊt khÈu §Ó chiÕm lÜnh thÞ tr­êng n­íc ngoµi, nhiÒu doanh nghiÖp thùc hiÖn viÖc b¸n chÞu vµ tr¶ chËm hoÆc d­íi h×nh thøc tÝn dông hµng ho¸ víi l·i suÊt ­u ®·i ®èi víi ng­êi mua hµng n­íc ngoµi. ViÖc b¸n hµng nh­ vËy th­êng cã nh÷ng rñi ro (do nguyªn nh©n kinh tÕ hoÆc chÝnh trÞ) dÉn ®Õn sù mÊt vèn. Trong tr­êng hîp ®ã, ®Ó khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp m¹nh d¹n xuÊt khÈu hµng b»ng c¸ch b¸n chÞu, quü b¶o hiÓm xuÊt khÈu cña Nhµ n­íc cã thÓ ®øng ra b¶o hiÓm, ®Òn bï nÕu bÞ mÊt vèn. TØ lÖ ®Òn bï cã thÓ lªn ®Õn 100% vèn bÞ mÊt, nh­ng th­êng ë møc 60-70% kho¶n tÝn dông ®Ó c¸c nhµ xuÊt khÈu ph¶i quan t©m ®Õn viÖc kiÓm tra kh¶ n¨ng thanh to¸n cña c¸c nhµ nhËp khÈu vµ quan t©m ®Õn viÖc thu tiÒn b¸n hµng sau khi hÕt thêi h¹n tÝn dông. Nhµ n­íc ®øng ra ®¶m b¶o tÝn dông xuÊt khÈu, ngoµi viÖc thóc ®Èy xuÊt khÈu cßn n©ng ®­îc gi¸ b¸n hµng bëi gi¸ b¸n chÞu bao gåm c¶ gi¸ b¸n tr¶ tiÒn ngay vµ phÝ tæn ®¶m b¶o lîi tøc. §©y lµ mét h×nh thøc kh¸ phæ biÕn trong chÝnh s¸ch ngo¹i th­¬ng cña nhiÒu n­íc ®Ó më réng xuÊt khÈu, chiÕm lÜnh thÞ tr­êng. v Nhµ n­íc thùc hiÖn cÊp tÝn dông xuÊt khÈu Nhµ n­íc trùc tiÕp cho n­íc ngoµi vay tiÒn víi l·i suÊt ­u ®·i ®Ó n­íc vay sö dông sè tiÒn ®ã mua hµng cña n­íc cho vay. Nguån vèn cho vay th­êng lÊy tõ ng©n s¸ch Nhµ n­íc. ViÖc cho vay nµy th­êng kÌm theo c¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ vµ chÝnh trÞ cã lîi cho n­íc cho vay. T¸c dông: Gióp cho doanh nghiÖp n­íc cho vay ®Èy m¹nh ®­îc xuÊt khÈu v× s½n cã thÞ tr­êng. C¸c n­íc cho vay th­êng lµ nh÷ng n­íc cã tiÒm lùc kinh tÕ, h×nh thøc Nhµ n­íc cÊp tÝn dông cho n­íc ngoµi trªn khÝa c¹nh nµo ®ã gióp c¸c n­íc nµy gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng d­ thõa hµng ho¸ ë trong n­íc. Nhµ n­íc cÊp tÝn dông cho doanh nghiÖp xuÊt khÈu trong n­íc. Vèn bá ra cho viÖc s¶n xuÊt vµ thùc hiÖn c¸c hîp ®ång xuÊt khÈu th­êng lµ rÊt lín. Ng­êi xuÊt khÈu cÇn cã ®­îc mét sè vèn c¶ tr­íc khi giao vµ sau khi giao hµng ®Ó thùc hiÖn mét hîp ®ång xuÊt khÈu. NhiÒu khi ng­êi xuÊt khÈu còng cÇn cã thªm vèn ®Ó kÐo dµi c¸c kho¶n tÝn dông ng¾n h¹n mµ hä dµnh cho ng­êi mua n­íc ngoµi. §Æc biÖt, khi b¸n hµng theo ph­¬ng thøc b¸n chÞu thu tiÒn hµng xuÊt khÈu sau th× viÖc cÊp tÝn dông xuÊt khÈu tr­íc khi giao hµng hÕt søc quan träng. NhiÒu ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn xuÊt khÈu kh«ng thÓ thiÕu ®­îc viÖc cÊp tÝn dông cña ChÝnh phñ theo nh÷ng ®iÒu kiÖn ­u ®·i. §iÒu ®ã cµng lµm gi¶m bít chi phÝ xuÊt khÈu. C¸c ng©n hµng th­êng hç trî cho c¸c ch­¬ng tr×nh xuÊt khÈu b»ng c¸ch cung cÊp tÝn dông ng¾n h¹n trong giai ®o¹n tr­íc vµ sau khi giao hµng. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ lµm sao ®Ó ®¶m b¶o mäi l« hµng xuÊt khÈu ®Òu cã thÓ ®­îc cÊp tÝn dông c¶ tr­íc vµ sau khi giao hµng. Ng­êi xuÊt khÈu cÇn cã ®­îc c¸c lo¹i b¶o ®¶m vÒ tµi chÝnh cña phÝa ng©n hµng b»ng c¸c lo¹i tr¸i phiÕu, hoÆc lµ sù b¶o l·nh cña ng©n hµng,…§iÒu ®ã cã nghÜa lµ cÇn cã sù b¶o l·nh ®èi víi hÇu hÕt 100% c¸c dÞch vô xuÊt khÈu mét c¸ch gi¸n tiÕp, kh©u nµy cßn phô thuéc vµo kh¶ n¨ng vµ uy tÝn cña ng­êi xuÊt khÈu. v Trî cÊp xuÊt khÈu Lµ nh÷ng ­u ®·i tµi chÝnh mµ Nhµ n­íc dµnh cho ng­êi xuÊt khÈu khi hä b¸n ®­îc hµng ho¸ ra thÞ tr­êng n­íc ngoµi. Môc ®Ých cña sù trî cÊp lµ gióp nhµ xuÊt khÈu t¨ng thu nhËp, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ xuÊt khÈu vµ do ®ã ®Èy m¹nh ®­îc xuÊt khÈu. Cã hai lo¹i trî cÊp cho xuÊt khÈu, ®ã lµ - Trî cÊp trùc tiÕp: ¸p dông thuÕ suÊt ­u ®·i ®èi víi mÆt hµng xuÊt khÈu, miÔn hoÆc gi¶m thuÕ ®èi víi c¸c nhµ xuÊt khÈu; cho c¸c nhµ xuÊt khÈu ®­îc h­ëng c¸c gi¸ ­u ®·i cho ®Çu vµo cña s¶n xuÊt nh­ ®iÖn, n­íc, th«ng tin liªn l¹c, vËn t¶i, trî gi¸ xuÊt khÈu - Trî cÊp gi¸n tiÕp: dïng ng©n s¸ch Nhµ n­íc ®Ó giíi thiÖu, triÓn l·m, qu¶ng c¸o, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c giao dÞch xuÊt khÈu hoÆc gióp ®ì kü thuËt vµ ®µo t¹o chuyªn gia v ChÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i Tû gi¸ hèi ®o¸i: lµ gi¸ c¶ t¹i ®ã mµ ngo¹i hèi ®­îc mua vµ b¸n. Tû gi¸ hèi ®o¸i vµ chÝnh s¸ch cña tû gi¸ hèi ®o¸i lµ nh©n tè quan träng thùc hiÖn chiÕn l­îc h­íng ngo¹i, t¸c ®éng m¹nh ®Õn xuÊt khÈu. VÊn ®Ò ®èi víi nhµ xuÊt khÈu vµ nh÷ng ng­êi c¹nh tranh víi hµng nhËp khÈu lµ cã ®­îc hay kh«ng mét tû gi¸ chÝnh thøc, ®­îc ®iÒu chØnh theo l¹m ph¸t trong n­íc vµ l¹m ph¸t x¶y ra t¹i c¸c nÒn kinh tÕ cña c¸c b¹n hµng cña hä. NÕu tû gi¸ hèi ®o¸i chÝnh thøc lµ cè ®Þnh vµ chØ sè gi¸ c¶ trong n­íc t¨ng lªn nhiÒu h¬n so víi chØ sè gi¸ c¶ n­íc ngoµi th× tû gi¸ hèi ®o¸i thùc tÕ lµ t¨ng lªn hay ®ång tiÒn trong n­íc lªn gi¸. Do vËy nhµ xuÊt khÈu cÇn kh«ng ngõng quan t©m tíi tû gi¸ hèi ®o¸i thùc tÕ. Khi tû gi¸ hèi ®o¸i qu¸ cao ë trong n­íc, ®ång tiÒn mét quèc gia trë nªn rÊt cao t­¬ng ®èi so ®ång tiÒn n­íc nhËp khÈu sÏ dÉn tíi c¸c hËu qu¶: Hµng nhËp khÈu trë nªn rÎ h¬n so s¶n phÈm néi ®Þa mµ chóng ph¶i chÞu chi phÝ t¨ng lªn do l¹m ph¸t; c¸c nhµ xuÊt khÈu b¸n hµng ra n­íc ngoµi khi ®ã víi møc gi¸ cao h¬n so møc gi¸ quèc tÕ vµ ®iÒu nµy n»m ngoµi tÇm kiÓm so¸t cña hä, hä sÏ bÞ thiÖt. KÕt qu¶ chung lµ nhËp khÈu t¨ng lªn vµ xuÊt khÈu gi¶m ®i. Kinh nghiÖm cña nhiÒu quèc gia trong viÖc ph¸t triÓn nhanh xuÊt khÈu lµ ý chÝ vµ sù khÐo lÐo cña ChÝnh phñ trong viÖc ®iÒu chØnh tû gi¸ hèi ®o¸i chÝnh thøc, thuÕ quan vµ trî cÊp ®Ó duy tr× tû gi¸ thùc tÕ kÝch thÝch cho viÖc xuÊt khÈu vÒ l©u dµi vµ ng¨n ngõa tû gi¸ ë møc nhËp khÈu vät lªn cao so xuÊt khÈu. ViÖc tû gi¸ hèi ®o¸i cña ®ång ®«-la Mü ngµy cµng t¨ng nhÑ so ®ång ViÖt Nam (tuy ¶nh h­ëng phÇn nµo tíi l¹m ph¸t ë n­íc ta) còng ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Mü vµ nay xu h­íng ®ã vÉn tiÕp tôc, mang tÝnh cã lîi cho hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. v MiÔn thuÕ, gi¶m thuÕ vµ hoµn l¹i thuÕ - Hµng xuÊt khÈu ®­îc miÔn thuÕ: Hµng xuÊt khÈu tr¶ nî n­íc ngoµi cña ChÝnh phñ. - Hµng xuÊt khÈu, nhËp khÈu ®­îc xÐt miÔn thuÕ ®Ó khuyÕn khÝch xuÊt khÈu: Hµng lµ vËt t­, nguyªn liÖu nhËp khÈu ®Ó gia c«ng cho n­íc ngoµi vµ xuÊt khÈu theo c¸c hîp ®ång gia c«ng cho n­íc ngoµi; hµng xuÊt khÈu cña c¸c xÝ nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ cña bªn n­íc ngoµi hîp t¸c kinh doanh. - Hµng ®­îc xÐt hoµn thuÕ: Hµng ®· kª khai vµ nép thuÕ nh­ng thùc tÕ kh«ng xuÊt khÈu n÷a hoÆc xuÊt khÈu Ýt h¬n; hµng lµ vËt t­, nguyªn liÖu nhËp khÈu ®Ó s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu ®­îc hoµn thuÕ t­¬ng øng víi tû lÖ xuÊt khÈu thµnh phÈm vµ hµng nhËp khÈu ®Ó t¸i xuÊt, t¹m xuÊt t¸i nhËp ®Ó tham dù héi chî triÓn l·m. 2.3 C¸c biÖn ph¸p thÓ chÕ, tæ chøc Nhµ n­íc t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho xuÊt khÈu b»ng viÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p th©m nhËp thÞ tr­êng vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc tiªu thô hµng ho¸ ë n­íc ngoµi: LËp c¸c ViÖn nghiªn cøu cung cÊp th«ng tin cho c¸c nhµ xuÊt khÈu LËp c¸c c¬ quan Nhµ n­íc ë n­íc ngoµi ®Ó nghiªn cøu t¹i chç t×nh h×nh thÞ tr­êng hµng ho¸, th­¬ng nh©n vµ ChÝnh phñ n­íc së t¹i. §øng ra ký kÕt c¸c hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i, hiÖp ®Þnh hîp t¸c kü thuËt, vay nî, viÖn trî,…trªn c¬ së ®ã ®Ó thóc ®Èy xuÊt khÈu. 2.4 C¸c biÖn ph¸p t¹o thÞ tr­êng NghÞ quyÕt 12 cña Bé ChÝnh trÞ ngµy 03/ 01/ 1996 vÒ "TiÕp tôc ®æi míi tæ chøc vµ ho¹t ®éng th­¬ng nghiÖp, ph¸t triÓn thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng XHCN" ®· nªu 3 quan ®iÓm chØ ®¹o: Mét lµ, ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong l­u th«ng hµng ho¸, x©y dùng th­¬ng nghiÖp quèc doanh vµ HTX mua b¸n nh»m gi÷ v÷ng vai trß chñ ®¹o cña th­¬ng nghiÖp quèc doanh trong nh÷ng lÜnh vùc vµ ®Þa bµn träng ®iÓm. Hai lµ, më réng thÞ tr­êng ngoµi n­íc g¾n víi viÖc ph¸t triÓn æn ®Þnh thÞ tr­êng trong n­íc, lÊy thÞ tr­êng trong n­íc lµm c¬ së, ®Æt hiÖu qu¶ kinh doanh th­¬ng nghiÖp trong hiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi cña toµn bé nÒn kinh tÕ. Ba lµ, viÖc qu¶n lý nhµ n­íc ph¶i thÓ hiÖn trong toµn bé sù vËn ®éng l­u th«ng hµng ho¸. C¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc ph¶i chñ ®éng t¸c ®éng ®Õn mäi ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp. Nguyªn t¾c chung ®Ó chØ ®¹o lµ: khuyÕn khÝch, ph¸t huy m¹nh mÏ c¸c mÆt tÝch cùc, ®ång thêi cã biÖn ph¸p h¹n chÕ mÆt tiªu cùc cña c¬ chÕ thÞ tr­êng, b¶o ®¶m t¨ng tr­ëng kinh tÕ víi tiÕn bé vµ c«ng b»ng x· héi trong tõng b­íc ph¸t triÓn. V¨n kiÖn §¹i héi §¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX kh¼ng ®Þnh quan ®iÓm cña §¶ng lµ "TiÕp tôc më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i theo h­íng ®a ph­¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸ vµ chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ theo lé tr×nh phï hîp víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ cña n­íc ta … vµ x¸c ®Þnh “®Èy m¹nh xóc tiÕn th­¬ng m¹i ®Ó më réng thÞ tr­êng”. §Ó thÞ tr­êng hµng ho¸ - dÞch vô ViÖt Nam ph¸t triÓn, cÇn thùc hiÖn tèt mét sè gi¶i ph¸p nh­ sau. H¹n chÕ viÖc b¶o hé thÞ tr­êng trong n­íc b»ng c¸c biÖn ph¸p hµnh chÝnh khuyÕn khÝch s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng ho¸ chÊt l­îng cao, th«ng qua chÕ biÕn, s¶n phÈm hµng ho¸ mang th­¬ng hiÖu ViÖt nam. Thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p m¹nh trong viÖc chèng gian lËn th­¬ng m¹i vµ c¸c ho¹t ®éng kinh doanh phi ph¸p nh­ lõa ®¶o, lµm hµng gi¶, bu«n lËu, trèn thuÕ,... KhuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp trùc tiÕp xuÊt khÈu, hç trî c¸c doanh nghiÖp vÒ thuÕ ®Êt, thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng, xóc tiÕn th­¬ng m¹i, thµnh lËp quü hç trî tÝn dông xuÊt khÈu, më réng c¸c nghiÖp vô b¶o hiÓm xuÊt khÈu. LuËt ho¸ c¸c thñ tôc kiÓm tra, kiÓm so¸t cña c¸c c¬ quan nhµ n­íc ®èi víi ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp vµ thÞ tr­êng. ViÖc kiÓm tra, thanh tra ®­îc tiÕn hµnh khi cã dÊu hiÖu sai ph¹m, tr¸nh tuú tiÖn, g©y phiÒn hµ cho doanh nghiÖp. N©ng cao tr×nh ®é vµ phÈm chÊt cña c¸n bé thanh, kiÓm tra vµ qu¶n lý thÞ tr­êng c¶ vÒ chuyªn m«n, chÝnh trÞ, luËt ph¸p vµ l­¬ng t©m nghÒ nghiÖp. §ång thêi cã chÕ ®é ®·i ngé tho¶ ®¸ng ®Ó hä yªn t©m lµm viÖc vµ tr¸nh tiªu cùc. G¾n chÕ ®é ®·i ngé cao víi nh÷ng biÖn ph¸p kû luËt nghiªm kh¾c ®èi víi nh÷ng hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt. Xóc tiÕn th­¬ng m¹i, th«ng tin vµ tiÕp thÞ: T¹o ®iÒu kiÖn ®Ó t¨ng c­êng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c tham t¸n th­¬ng m¹i, t¨ng c­êng ®¹i diÖn tham t¸n th­¬ng m¹i t¹i c¸c khu vùc thÞ tr­êng träng ®iÓm nh»m gãp phÇn gióp c¸c doanh nghiÖp trong n­íc x©m nhËp thÞ tr­êng n­íc ngoµi. KhÈn tr­¬ng h­íng dÉn viÖc tæ chøc c¸c c¬ quan xóc tiÕn th­¬ng m¹i, c¸c trung t©m giíi thiÖu, qu¶ng c¸o hµng hãa ë ®Þa ph­¬ng vµ kÓ c¶ ë n­íc ngoµi. PhÇn iI: Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p 1.Thùc tr¹ng 1.1 Thùc tr¹ng chung xuÊt khÈu hµng ho¸ KÕt qu¶ xuÊt khÈu trong nh÷ng n¨m qua ®· tõng b­íc ph¸t triÓn c¶ vÒ quy m«, tèc ®é, thÞ tr­êng vµ thµnh phÇn tham gia xuÊt khÈu. Kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng ho¸ thêi kú 2001-2004 ®¹t78,4 tû USD, tèc ®é t¨ng xuÊt khÈu b×nh qu©n 4 n¨m ®¹t 16,7%. §¹t ®­îc quy m« xuÊt khÈu nµy lµ nhê phÇn lín sù t¨ng tr­ëng cña tÊt c¶ c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc trong n¨m 2004 võa qua so n¨m 2003 (Kim ng¹ch xuÊt khÈu n¨m 2004 ®¹t 26,5 tû, t¨ng 31,4%, lµ møc t¨ng cao nhÊt trong 8 n¨m trë l¹i ®©y). XuÊt khÈu n¨m 2004 t¨ng lªn m¹nh mÏ lµ kÕt qu¶ cña viÖc t¨ng s¶n l­îng xuÊt khÈu vµ t¨ng gi¸ trÞ hµng ho¸ xuÊt khÈu, trong ®ã cã thÓ kÓ ®Õn dÇu th« (t¨ng 48,3%), than ®¸ (t¨ng 46,8%), g¹o (t¨ng 30,7%), s¶n phÈm gç (t¨ng 86%), d©y ®iÖn vµ c¸p ®iÖn (t¨ng 46,4%),… Ngoµi 4 mÆt hµng truyÒn thèng cã kim ng¹ch xuÊt khÈu trªn 1 tû USD (thuû s¶n,dÇu th«, hµng dÖt vµ may mÆc,giµy dÐp c¸c lo¹i), n¨m 2004 ®· xuÊt hiÖn thªm 2 nhãm hµng tham gia vµo c©u l¹c bé 1tû lµ ®iÖn tö-linh kiÖn m¸y tÝnh vµ s¶n phÈm gç. L­îng xuÊt khÈu t¨ng m¹nh ë hÇu hÕt c¸c mÆt hµng (t¨ng 19% so n¨m 2003 t­¬ng ®­¬ng 3,911 triÖu USD) cho thÊy søc s¶n xuÊt ngµy cµng ®­îc më réng, n¨ng lùc tiÕp cËn thÞ tr­êng cña hµng ho¸ xuÊt khÈu n­íc ta ngµy cµng cao. MÆt kh¸c, gi¸ xuÊt khÈu t¨ng ®· gãp thªm 1,916 triÖu USD vµo tæng kim ng¹ch. §iÒu nµy mét phÇn nhê gi¸ thÞ tr­êng thÕ giíi t¨ng, mÆt kh¸c nhê chÊt l­îng hµng ho¸ xuÊt khÈu ®­îc n©ng lªn. Mét ®iÓm m¹nh n÷a trong xuÊt khÈu n¨m 2004 lµ thÞ tr­êng xuÊt khÈu ®­îc më réng. §Õn nay, hµng ho¸ xuÊt khÈu n­íc ta ®· v­¬n tíi hÇu hÕt c¸c quèc gia vµ vïng l·nh thæ. C¸c thÞ tr­êng xuÊt khÈu träng ®iÓm ®Òu ®¹t ®­îc møc t¨ng tr­ëng cao nh­ EU (t¨ng gÇn 34%), NhËt B¶n (t¨ng 20%), Hoa Kú (t¨ng 27%),…§©y lµ nh÷ng thÞ tr­êng khã tÝnh, ®ßi hái hµng hãa xuÊt khÈu ph¶i ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cao vÒ chÊt l­îng vµ tiªu chuÈn kü thuËt, vÖ sinh thùc phÈm. Bªn c¹nh viÖc tËp trung khai th¸c tèi ®a c¸c thÞ tr­êng träng ®iÓm, n¨m qua ta tiÕp tôc ®Èy m¹nh viÖc ®a d¹ng ho¸ thÞ tr­êng xuÊt khÈu, hµng tr¨m chñng lo¹i hµng ho¸ xuÊt khÈu ®· vµo ®­îc c¸c thÞ tr­êng míi, gi¶m dÇn xuÊt khÈu qua c¸c thÞ tr­êng trung gian (xuÊt khÈu vµo ch©u ¸ vµ ASEAN lµ c¸c thÞ tr­êng trung gian lín chiÕm tû träng tõ 60,5% vµ 17% n¨m 2001 xuèng cßn 47,7% vµ 13,9% n¨m 2004). Nh÷ng thµnh tùu trªn sÏ kh«ng ®¹t ®­îc nÕu thiÕu sù chñ ®éng, tÝch cùc cña c¸c doanh nh©n, nh÷ng ng­êi tham gia xuÊt khÈu. N¨m 2004 khèi doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi tiÕp tôc ®ãng gãp tÝch cùc vµo møc t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu víi 2.157 doanh nghiÖp tham gia xuÊt khÈu (b»ng 1/5 tæng sè doanh nghiÖp tham gia xuÊt khÈu) nh­ng ®ãng gãp 33,2% vµo tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu, cã xu h­íng t¨ng dÇn qua c¸c n¨m, dÇn trë thµnh ®éng lùc quan träng trong t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu cña n­íc ta. C¸c thµnh phÇn kh¸c tham gia xuÊt khÈu nh­ khèi doanh nghiÖp Nhµ n­íc, c¸c c«ng ty TNHH, c«ng ty cæ phÇn, hîp t¸c x·, ... còng ®· ®¹t ®­îc tèc ®é t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu cao so n¨m 2003 vµ so kÕ ho¹ch ®Æt ra. 1.2. C¸c nhãm hµng chñ lùc a. Nhãm nguyªn nhiªn liÖu HiÖn nay nhãm nµy víi hai mÆt hµng chÝnh lµ dÇu th« vµ than ®¸, ®ang chiÕm h¬n 20% kim ng¹ch xuÊt khÈu n­íc ta. Sau khi nhµ m¸y läc dÇu Dung QuÊt ®i vµo ho¹t ®éng, l­îng dÇu th« xuÊt khÈu ®· vµ ®ang gi¶m dÇn. Dù kiÕn n¨m 2005, l­îng dÇu th« xuÊt khÈu chØ cßn kho¶ng gÇn 12 triÖu tÊn; tuy nhiªn thùc tÕ qua n¨m 2003 vµ 2004, con sè nµy ®ang t¨ng lªn. Tíi n¨m 2010, cã hai ph­¬ng ¸n tuú vµo l­îng khai th¸c - NÕu khai th¸c 14-16 triÖu tÊn th× sÏ sö dông trong n­íc kho¶ng 12 triÖu tÊn, xuÊt khÈu 2-4 triÖu tÊn. - NÕu khai th¸c 20 triÖu tÊn th× cã kh¶ n¨ng xuÊt khÈu kho¶ng 8 triÖu tÊn. Dï theo ph­¬ng ¸n nµo, ta còng ®ang phÊn ®Êu gi¶m kim ng¹ch dÇu th« ®¸ng kÓ cho ®Õn n¨m 2010. ThÞ tr­êng xuÊt khÈu chÝnh vÉn lµ ¤-xtr©y-lia, Sing-ga-po, NhËt B¶n, Trung Quèc vµ cã thÓ thªm Hoa Kú. VÒ than ®¸, dù kiÕn nhu cÇu néi ®Þa sÏ t¨ng ®¸ng kÓ nªn xuÊt khÈu còng sÏ chØ dao ®éng ë møc 6-7 triÖu tÊn/n¨m trong 10 n¨m tíi. Nh×n chung, gi¸ xuÊt khÈu than khã cã kh¶ n¨ng t¨ng ®ét biÕn do nguån cung trªn thÞ tr­êng thÕ giíi t­¬ng ®èi dåi dµo vµ nhu cÇu ®ang cã xu h­íng gi¶m. NhiÖm vô trong c¸c n¨m tíi lµ cè g¾ng duy tr× nh÷ng thÞ tr­êng ®· cã nh­ NhËt B¶n, Trung Quèc, T©y ¢u,...vµ t¨ng c­êng th©m nhËp vµo thÞ tr­êng Th¸i Lan, Hµn Quèc,... b. Nhãm hµng n«ng, l©m, thuû s¶n HiÖn nay, nh÷ng mÆt hµng chñ lùc trong nhãm hµng nµy lµ g¹o, cµ phª, cao su, chÌ, rau qu¶, thuû s¶n, h¹t tiªu vµ nh©n ®iÒu. Do s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ph¶i chÞu nh÷ng h¹n chÕ mang tÝnh c¬ cÊu (nh­ diÖn tÝch cã h¹n, kh¶ n¨ng khai th¸c vµ ®¸nh b¾t cã h¹n...) vµ thêi tiÕt nªn theo dù th¶o ChiÕn l­îc chung, tèc ®é t¨ng tr­ëng cña nhãm nµy cã thÓ chØ ë møc 4%/n¨m trong toµn kú 2001-2010. Bªn c¹nh ®ã, nhu cÇu cña thÞ tr­êng thÕ giíi còng cã h¹n, gi¸ l¹i kh«ng æn ®Þnh. V× vËy, dï kim ng¹ch tuyÖt ®èi vÉn t¨ng nh­ng tû träng cña nhãm dù kiÕn sÏ gi¶m cßn 17,2% vµo n¨m 2010. H­íng ph¸t triÓn chñ ®¹o cña nhãm hµng nµy trong 10 n¨m tíi lµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu toµn lÜnh vùc, trong mçi._.