Bước đầu đề xuất kế hoạch bảo vệ môi trường huyện Mộc Hóa phát triển lên đô thị loại 4

ÑAËT VAÁN ÑEÀ Moïi söï vaät ñeàu toàn taïi vaø phaùt trieån theo khoâng gian vaø thôøi gian trong theå thoáng nhaát cuûa söï vaät ñoù. Moâi tröôøng soáng cuûa con ngöôøi vaø sinh vaät cuõng toàn taïi vaø phaùt trieån khoâng naèm ngoaøi quy luaät ñoù. Daân soá ñoâ thò treân toaøn theá giôùi noùi chung vaø Vieät Nam noùi rieâng ñaõ vaø ñang taêng nhanh choùng. Xu theá ñoâ thò hoùa hieän nay ñaõ daãn ñeán söï hình thaønh caùc sieâu ñoâ thò (quy moâ daân soá treân 4 trieäu ngöôøi). Ñeán nay, treân theá giôùi coù 20 sieâu thò vôùi quy moâ daân soá treân 10 trieäu ngöôøi, trong ñoù chaâu AÙ coù 11, chaâu Myõ coù 7, vaø chaâu Phi coù 2. Söï hình thaønh caùc sieâu ñoâ thò taïi nhieàu nöôùc treân theá giôùi gaây ra nhöõng vaán ñeà khoù khaên vaø phöùc taïp ñoái vôùi chaát löôïng moâi tröôøng soáng: oâ nhieãm do coâng nghieäp, do giao thoâng vaän taûi, tieâu toán nguyeân – nhieân lieäu, naêng löôïng, xöû lyù raùc thaûi, caùc vaán ñeà xaõ hoäi… Vaán ñeà moâi tröôøng caøng trôû neân phöùc taïp do söï hình thaønh caùc nhoùm daân cö ngheøo phaûi soáng trong nhöõng khu vöïc “oå chuoät”, thieáu thoán ñieàu kieän veä sinh, tieän nghi, dòch vuï, caùc vaán ñeà vaên hoùa – xaõ hoäi… Hieän taïi, Vieät Nam coù khoaûng 500 thaønh phoá, thò traán trong ñoù Haø Noäi vaø thaønh phoá Hoà Chí Minh ñang laø 2 trung taâm taäp trung daân cö lôùn nhaát nöôùc. Neáu khoâng coù bieän phaùp kieåm soaùt ñoâ thò ñuùng möùc thì chaéc chaén caû Haø Noäi vaø thaønh phoá Hoà Chí Minh seõ trôû thaønh sieâu ñoâ thò vôùi nhöõng vaán ñeà moâi tröôøng raát phöùc taïp. Do ñoù, vieäc keát hôïp caùc chính saùch phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi vaø quy hoaïch caùc khu, caùc cuïm, caùc tænh thaønh trong nöôùc nhaèm traùnh vieäc hình thaønh caùc sieâu ñoâ thò laø vieäc laøm coù yù nghóa quan troïng, xeùt treân caû khía caïnh kinh teá laãn xaõ hoäi vaø moâi tröôøng. Hoøa vaøo xu höôùng ñoâ thò hoùa taïi nhieàu nôi treân caû nöôùc, Long An cuõng töøng böôùc chuyeån mình nhaèm thu huùt vieäc ñaàu tö, phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi nhaèm caûi thieän ñôøi soáng vaät chaát tinh thaàn cuûa ngöôøi daân cuõng nhö ñaùp öùng nhu caàu phaùt trieån chung treân nhieàu maët cuûa xaõ hoäi. Long An ñöôïc chia laøm 1 thò xaõ, vaø 13 huyeän. Theo döï kieán, toác ñoä ñoâ thò hoùa cuûa tænh ñeán naêm 2010 laø 62%, caùc vuøng ven quoác loä 1A goàm ñòa baøn caùc huyeän Thuû Thöøa, Beán Löùc, Taân Truï, Chaâu Thaønh vaø thò xaõ Taân An seõ coù möùc ñoä ñoâ thò hoùa töø 38 – 45% vôùi 2 trung taâm lôùn laø thò xaõ Taân An (ñoâ thò loaïi III nhöng coù trieån voïng leân ñoâ thò loaïi II) vaø thò traán Beán Löùc (hieän ñang laø ñoâ thò loaïi V seõ naâng leân ñoâ thò loaïi IV). Vuøng Caàn Ñöôùc, Caàn Giuoäc, döï baùo möùc ñoâ thò hoaù cuûa vuøng seõ xaáp xæ 30 – 35%. Vuøng phía Baéc Beán Löùc, phía Baéc Thuû Thöøa vaø vuøng Ñöùc Hoaø, Ñöùc Hueä, döï baùo möùc ñoâ thò hoaù coù theå ñeán 35 – 40%. Vuøng Ñoàng Thaùp Möôøi goàm caùc huyeän coøn laïi cuûa Long An goàm Vónh Höng, Taân Höng, Taân Thaïnh, Thaïnh Hoaù, Moäc Hoùa cuõng ñöôïc xem laø trung taâm cuûa söï ñoâ thò hoaù (25 – 30%). Nhìn chung, ñoâ thò hoùa ñöôïc xem laø nhu caàu taát yeáu cuûa söï phaùt trieån xaõ hoäi, ñeå hoaø nhòp vôùi xu höôùng phaùt trieån ñoù, Moäc Hoùa cuõng ñang daàn thay ñoåi vaø phaùt trieån töøng böôùc veà moïi maët ñeå trôû thaønh moät ñoâ thò phaùt trieån hôn. Beân caïnh nhu caàu ñoâ thò hoùa taïi Moäc Hoùa, thò xaõ Taân An, vaø caùc huyeän khaùc trong toaøn tænh thì caàn phaûi chuù yù ñeán hieän traïng moâi tröôøng taïi ñaây. Theo baùo caùo cuûa Phoøng Quaûn lyù Moâi tröôøng thuoäc Sôû Taøi nguyeân Moâi tröôøng Long An cho thaáy tình hình nöôùc ngaàm bò khai thaùc quaù möùc, coâng trình xöû lyù nöôùc thaûi taïi caùc nhaø maùy chöa toát cuõng laø nguyeân nhaân gaây ra oâ nhieãm moâi tröôøng nöôùc khoâng khí, tình hình söû duïng ñaát hieän nay do nhu caàu xaõ hoäi caøng phaùt trieån, khoâng coù söï quaûn lyù chaët cheõ cuûa ñòa phöông neân vieäc khai thaùc böøa baõi gaây oâ nhieãm nghieâm troïng…. Vaán ñeà ñaët ra laø: “Phaùt trieån kinh teá vaø quaûn lyù moâi tröôøng beàn vöõng laø nhöõng yeáu toá boå sung cho nhau. Khoâng coù baûo veä moâi tröôøng thích hôïp, phaùt trieån seõ keùm beàn vöõng, caùc cam keát moâi tröôøng seõ bò thaát baïi”. Khi ñoâ thò caøng phaùt trieån thì vaán ñeà moâi tröôøng trong hieän taïi vaø töông lai coù ñöôïc quan taâm ñuùng möùc khoâng? Caùc giaûi phaùp, keá hoaïch baûo veä moâi tröôøng seõ nhö theá naøo? Vaán ñeà baûo veä moâi tröôøng vaø vieäc phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi seõ ñöôïc tieán haønh chaët cheõ song song? Ñöùng tröôùc toác ñoä ñoâ thò hoùa taïi caùc tænh, caùc thò traán noùi chung vaø Moäc Hoùa noùi rieâng, caàn loàng gheùp caùc muïc tieâu phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi vaø phaûi phuø hôïp vôùi ñieàu kieän töï nhieân vaø ñaëc ñieåm kinh teá – xaõ hoäi, ñaëc bieät chuù troïng ñeán moái quan heä töông taùc veà maët moâi tröôøng. Ñeà taøi “Böôùc ñaàu ñeà xuaát keá hoaïch baûo veä moâi tröôøng huyeän Moäc Hoùa phaùt trieån leân ñoâ thò loaïi IV” ñöôïc thöïc hieän. Hy voïng raèng ñeà taøi seõ ñoùng goùp cho huyeän Moäc Hoùa moät soá giaûi phaùp baûo veä moâi tröôøng phuø hôïp vôùi toác ñoä phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi cuûa vuøng. CHÖÔNG 1: MUÏC TIEÂU VAØ ÑOÁI TÖÔÏNG NGHIEÂN CÖÙU, NOÄI DUNG, PHÖÔNG PHAÙP, GIÔÙI HAÏN ÑEÀ TAØI 1.1 MUÏC TIEÂU, NỘI DUNG VAØ PHƯƠNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU 1.1.1 Tính caáp thieát cuûa ñeà taøi Moäc Hoùa laø moät huyeän bieân giôùi phía Baéc cuûa tænh Long An, coù ñöôøng bieân giôùi giaùp vôùi Campuchia daøi 38,797km, coù cöûa khaåu Bình Hieäp laø nôi giao thöông buoân baùn giöõa Vieät Nam vaø Campuchia. Huyeän Moäc Hoùa coù thò traán Moäc Hoùa laø ñoâ thò thuoäc tænh coù vò trí raát quan troïng veà quaân söï vôùi vuøng bieân giôùi phía Taây Nam cuûa Toå quoác. Thò traán Moäc Hoùa laø trung taâm lôùn thöù hai cuûa tænh Long An, coù khaû naêng aûnh höôûng maïnh ñeán neàn kinh teá cuûa tænh, goùp phaàn phaùt trieån cho caû khu vöïc kinh teá ÑTM vaø vuøng bieân giôùi Vieät Nam – Campuchia. Hieän taïi, Moäc Hoùa ñang thu huùt ñöôïc söï quan taâm vaø ñaàu tö cuûa caùc doanh nghieäp trong vaø ngoaøi nöôùc bôûi söï phaùt trieån nhanh choùng cuûa mình. Chính vì theá, huyeän Moäc Hoùa hieän ñang ñöôïc UÛy Ban Nhaân Daân tænh Long An taäp trung ñaàu tö phaùt trieån leân ñoâ thò loaïi IV. Ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu ñoù, huyeän Moäc Hoùa ñang taäp trung chuyeån mình treân taát caû moïi lónh vöïc. Tuy nhieân, cuøng vôùi söï phaùt trieån ñoù thì haäu quaû cuûa noù gaây ra cuõng khoâng nhoû, ñaëc bieät laø vaán ñeà moâi tröôøng. Do ñoù, ñeå ñaûm baûo cho söï caân baèng khi Moäc Hoùa phaùt trieån leân ñoâ thò loaïi IV thì vieäc ñeà xuaát keá hoaïch quaûn lyù moâi tröôøng ñöôïc xem laø caàn thieát vaø caáp baùch tröôùc khi Moäc Hoùa ñi vaøo xaây döïng caùc cô sôû haï taàng khaùc. 1.1.2 Muïc tieâu cuûa ñeà taøi 1.1.2.1 Muïc tieâu chung Goùp phaàn giaûi quyeát nhöõng khoù khaên veà moâi tröôøng cho huyeän Moäc Hoùa. Naâng cao nhaän thöùc vaø yù thöùc baûo veä moâi tröôøng trong toaøn huyeän goùp phaàn thuùc ñaåy moâi tröôøng theo höôùng tích cöïc, naâng cao cuoäc soáng ngöôøi daân. Khuyeán khích toaøn huyeän thöïc hieän coâng taùc baûo veä moâi tröôøng, caûi thieän chaát löôïng moâi tröôøng toaøn huyeän. Caân baèng giöõa söï phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi vaøo baûo veä moâi tröôøng. Tuyeân truyeàn treân caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng cuûa ñòa phöông veà caùc hoaït ñoäng, phong traøo baûo veä moâi tröôøng. Töø ñoù, naâng cao nhaän thöùc cho caùc cô quan chöùc naêng veà vaán ñeà moâi tröôøng taïi ñòa phöông. 1.1.2.2 Muïc tieâu cuï theå Ñöa ra nhöõng giaûi phaùp, keá hoaïch baûo veä moâi tröôøng cho huyeän Moäc Hoùa trong giai ñoaïn phaùt trieån leân ñoâ thò loaïi IV. 1.2 PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU VAØ KEÁ HOAÏCH TRIEÅN KHAI ÑEÀ TAØI 1.2.1 Phöông phaùp luaän nghieân cöùu Hieän nay, ñoâ thò hoùa ñang ñöôïc xem laø vaán ñeà caáp thieát taïi haàu heát caùc thaønh phoá lôùn. Ñoái vôùi nhöõng vuøng noâng thoân heûo laùnh, vieäc phaùt trieån thaønh moät ñoâ thò phaùt trieån hôn so vôùi hieän taïi nhaèm phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi, thu huùt ñaàu tö vaø naâng cao möùc soáng ngöôøi daân cuõng ñang dieãn ra moät caùch nhanh choùng. Ñoâ thò hoùa caøng nhanh thì moâi tröôøng ngaøy caøng xuoáng caáp nghieâm troïng. Döïa treân cô sôû ñoù, keá hoaïch nhaèm baûo veä moâi tröôøng coù yù nghóa heát söùc quan troïng trong xu höôùng phaùt trieån vaø naâng caáp ñoâ thò. Keá hoaïch ñoù phaûi tieáp caän moät caùch coù heä thoáng, phaûi döï ñoaùn heát ñöôïc caùc yeáu toá taùc ñoäng nhaèm ñöa ra giaûi phaùp toái öu nhaát, phaûi ñöa ra muïc tieâu, chieán löôïc öu tieân ñeå thöïc thi caùc nhieäm vuï nhaèm ñaùp öùng caùc muïc tieâu ñeà ra. 1.2.2 Keá hoaïch trieån khai ñeà taøi Ñeå ñaït ñöôïc caùc muïc tieâu neâu ra trong muïc 1.1, ñeà taøi döï kieán seõ trieån khai caùc noäi dung cuï theå sau: Noäi dung 1: Thu thaäp vaø toång hôïp taøi lieäu lieân quan ñeán ñeà taøi nghieân cöùu. Troïng taâm vaøo: Ñieàu kieän töï nhieân, caùc ñaëc tröng cuûa huyeän Moäc Hoùa nhö: ñòa hình, khí haäu, thuûy vaên, soâng ngoøi, du lòch… Tình hình phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi: daân soá, cô caáu kinh teá, y teá, giaùo duïc… Vieäc thu thaäp seõ ñöôïc tieán haønh taïi Sôû Khoa hoïc vaø Coâng ngheä – Sôû Taøi Nguyeân vaø Moâi Tröôøng tænh Long An vaø Phoøng Taøi Nguyeân Moâi tröôøng huyeän Moäc Hoùa, Chi cuïc Thoáng keâ tænh Long An. Noäi dung 2: Ñaùnh giaù caùc ñieàu kieän vò trí ñòa lyù, taøi nguyeân thieân nhieân, kinh teá xaõ hoäi, cô sôû haï taàng, daân soá cuûa huyeän Moäc Hoùa trong moái quan heä vôùi söï taäp trung daân cö vaø ñoâ thò hoùa. Döïa treân nhöõng thoâng tin thu thaäp ôû noäi dung 1, tieán haønh ñaùnh giaù ñöôïc nhöõng lôïi theá cuõng nhö nhöõng maët haïn cheá cuûa Moäc Hoùa trong quaù trình phaùt trieån kinh teá, xaõ hoäi vaø söï taäp trung daân cö. Noäi dung 3: Caùc thaønh phaàn moâi tröôøng ôû huyeän Moäc Hoùa seõ taäp trung thu thaäp vaø ñaùnh giaù veà: Chaát löôïng nöôùc maët. Chaát löôïng nöôùc ngaàm. Caáp vaø thoaùt nöôùc . Raùc thaûi. Chaát löôïng khoâng khí. Vieäc thu thaäp ñöôïc tieán haønh taïi Sôû Khoa hoïc vaø Coâng ngheä – Sôû Taøi Nguyeân vaø Moâi Tröôøng tænh Long An vaø Phoøng Taøi Nguyeân Moâi tröôøng huyeän Moäc Hoùa. Vieäc ñaùnh giaù dieãn bieán caùc thaønh phaàn moâi tröôøng ñöôïc xem laø heát söùc caàn thieát, vaø thoâng qua döï baùo ñöôïc aûnh höôûng cuûa caùc thaønh phaàn moâi tröôøng treân ñeán söï phaùt trieån cuûa huyeän Moäc Hoùa ôû caùc khía caïnh sau: AÛnh höôûng do phaùt trieån coâng nghieäp. AÛnh höôûng do phaùt trieån noâng nghieäp. AÛnh höôûng do phaùt trieån cô sôû haï taàng. Noäi dung 4: Ñeà xuaát caùc keá hoaïch moâi tröôøng cho huyeän Moäc Hoùa phuø hôïp vôùi nhu caàu phaùt trieån leân ñoâ thò loaïi IV. Treân cô sôû döï baùo aûnh höôûng cuûa caùc thaønh phaàn moâi tröôøng, ta tieán haønh ñeà xuaát keá hoaïch baûo veä moâi tröôøng phuø hôïp vôùi toác ñoä phaùt trieån cuûa huyeän Moäc Hoùa trong töông lai. 1.3 GIÔÙI HAÏN ÑEÀ TAØI Veà maët thôøi gian: Ñeà taøi ñöôïc thöïc hieän töø ngaøy 07 thaùng 03 ñeán ngaøy 30 thaùng 06 naêm 2007. Veà maët ñoái töôïng nghieân cöùu: Caùc thaønh phaàn moâi tröôøng cuûa huyeän Moäc Hoùa. Keá hoaïch ñeå baûo veä caùc thaønh phaàn moâi tröôøng phuø hôïp vôùi toác ñoä ñoâ thò hoùa. Chöông 2: TOÅNG QUAN VEÀ KHU VÖÏC NGHIEÂN CÖÙU 2.1 ÑIEÀU KIEÄN TÖÏ NHIEÂN VAØ TAØI NGUYEÂN THIEÂN NHIEÂN 2.1.1 Vò trí ñòa lyù Hình 2.1: Baûn ñoà vò trí cuûa huyeän Moäc Hoùa Moäc Hoùa laø moät trong caùc huyeän bieân giôùi, naèm ôû phía Baéc cuûa tænh Long An, naèm trong vuøng ÑTM. Dieän tích töï nhieân cuûa Moäc Hoùa laø 50.327,65 ha, roäng ñöùng thöù 2 so vôùi toaøn tænh Long An, chæ sau dieän tích töï nhieân cuûa Taân Höng, chieám 11,54% veà dieän tích. Moäc Hoùa coù ñöôøng bieân giôùi giaùp vôùi Vöông Quoác Campuchia daøi 38,797km, coù cöûa khaåu Bình Hieäp, töông lai coù theå trôû thaønh cöûa khaåu quoác gia, caùch trung taâm huyeän 7km. Ranh giôùi haønh chính: Phía Baéc giaùp Campuchia. Phía Nam giaùp huyeän Vónh Höng vaø huyeän Taân Höng. Phía Ñoâng giaùp huyeän Thaïnh Hoùa. Phía Taây giaùp huyeän Taân Thaïnh. Daân soá toaøn huyeän 69.017ngöôøi (2005), goàm 1 thò traán vaø 12 xaõ, maät ñoä daân soá 138 ngöôøi/km2. Moäc Hoùa coù dieän tích ñaát roäng lôùn, laïi naèm giaùp vôùi bieân giôùi neân raát thuaän lôïi cho vieäc phaùt trieån kinh teá, giao thoâng. Vò trí ñòa lyù cuûa huyeän laø moät theá maïnh, taïo cho huyeän nhöõng ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå phaùt trieån neàn saûn xuaát haøng hoaù vôùi nhöõng ngaønh muõi nhoïn ñaëc thuø, tieáp thu nhanh tieán boä khoa hoïc kyõ thuaät. Ñoàng thôøi cuõng ñaët ra cho huyeän Moäc Hoùa nhieäm vuï heát söùc naëng neà nhaèm thuùc ñaåy nhanh toác ñoä phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi, môû roäng lieân keát kinh teá trong huyeän vaø caùc huyeän xung quanh, ñöa neàn kinh teá cuûa huyeän hoøa nhaäp chung theo xu theá phaùt trieån cuûa toaøn tænh. 2.1.2 Ñòa hình Ñòa hình cuûa huyeän Moäc Hoùa baèng phaúng vaø thaáp, ñoä cao neàn giaûm daàn töø Taây sang Ñoâng vaø töø Baéc xuoáng Nam thoaûi theo höôùng töø bieân giôùi Campuchia veà soâng Vaøm Coû Taây. Vuøng ngaäp noâng, thôøi gian ngaäp döôùi 1 thaùng, dieän tích ngaäp 3,7775ha chieám 7,51% dieän tích töï nhieân toaøn huyeän, phaân boá taïi caùc xaõ phía Baéc vaø phía Taây Baéc huyeän. Vuøng ngaäp trung bình, thôøi gian ngaäp töø 1 – 2 thaùng, dieän tích ngaäp 11,762ha, chieám 23,39% dieän tích töï nhieân toaøn huyeän, phaân boá ôû caùc xaõ giaùp ranh huyeän lî. Vuøng ngaäp saâu, thôøi gian ngaäp töø 3 – 4 thaùng, dieän tích ngaäp 34,131ha; chieám 67,88% dieän tích töï nhieân toaøn huyeän, phaân boá ôû caùc xaõ phía Nam vaø Taây Nam huyeän. 2.1.3 Khí haäu Do Moäc Hoùa naèm trong laõnh thoå tænh Long An neân taïi ñaây cuõng mang ñaëc tröng khí haäu cuûa vuøng nhieät ñôùi gioù muøa caän xích ñaïo, vôùi 2 muøa roõ reät: Muøa möa baét ñaàu töø thaùng 5 ñeán thaùng 10 – 11, taäp trung cao nhaát vaøo thaùng 9 vaø thaùng 10 vôùi löôïng möa chieám 92 – 94%, löôïng möa bình quaân töø 1.300mm – 1.600mm. Nhöõng naêm coù luõ lôùn, löôïng möa trong thaùng 9 leân tôùi 366mm (naêm 1984) vaø thaùng 10 ñeán 533mm (naêm1996). Muøa khoâ baét ñaàu töø thaùng 11 – 12 ñeán thaùng 4 naêm sau. Nhieät ñoä trung bình haøng thaùng 27,2 – 27,70C. Thöôøng thaùng 4 coù nhieät ñoä trung bình cao nhaát 28,90C, thaùng 1 coù nhieät ñoä trung bình thaáp nhaát laø 25,20C. Soá giôø naéng khoaûng 2.622 giôø/naêm, trung bình 7,2giôø/naêm. Ngaøy böùc xaï maët trôøi cao, oån ñònh, toång löôïng böùc xaï töø 156 – 160kcal/cm2/naêm. Löôïng möa haøng naêm bieán ñoäng töø 966 – 1325mm. Muøa möa chieám treân 70 – 82% toång löôïng möa caû naêm. Ñoä aåm töông ñoái trung bình naêm laø 80 – 82%. Höôùng gioù thònh haønh trong naêm laø gioù muøa Taây Nam, töø thaùng 5 ñeán thaùng 10, gioù muøa Ñoâng Baéc töø thaùng 1 thaùng 4, toác ñoä gioù trung bình 2 – 2,5m/s. 2.1.4 Thuyû vaên 2.1.4.1 Soâng ngoøi Soâng Tieàn naèm veà phía Taây Nam huyeän, löu löôïng muøa 270 m3/s, muøa luõ laø 16.500 m3/s, coù nguoàn nöôùc ngoït ñoài daøo, nhöng do naèm xa huyeän neân chaát löôïng nöôùc khoâng cao, ít phuø sa vaø vaøo ñaàu muøa möa hay bò chua. Hình 2.2: Soâng nöôùc ÑBSCL Long An coù moät heä thoáng soâng ngoøi chính laø heä thoáng soâng Vaøm Coû, bao goàm soâng Vaøm Coû Ñoâng vaø soâng Vaøm Coû Taây cuøng hôïp löu ñoå nöôùc ra cöûa soâng Soaøi Raïp. Soâng VCT baét nguoàn töø Svayrieng (Cambodia) chaûy vaøo ñòa phaän Vieät Nam ôû Bình Töù (Vónh Höng) qua Bình Chaâu, ñoaïn naøy laø soâng Long Khoát, moät nhaùnh khaùc chaûy qua Baàu Naâu, Caùi Röng, töø ñoaïn naøy chaûy vaøo goïi laø soâng VCT vaø tieáp tuïc ñi qua caùc huyeän Vónh Höng, Moäc Hoaù, Thaïnh Hoaù, Thuû Thöøa, Chaâu Thaønh, Taân Truï roài nhaäp vaøo soâng Vaøm Coû chaûy ra bieån qua cöûa soâng Soaøi Raïp. Toång chieàu daøi laø 210km, chieàu daøi ñi qua tænh Long An laø 186km, ñoä roäng trung bình laø 300m, heä soá uoán khuùc trung bình khoaûng 1,5 ñoä, ñoä doác loøng soâng khoaûng 0,2%. Soâng VCT noái vôùi soâng Tieàn baèng caùc heä thoáng keânh ñaøo: Sôû Haï, Caùi Coû, Hoàng Ngöï, An Bình, Lagrange, Thaùp Möôøi, Nguyeãn Vaên Tieáp, An Phong, Myõ Hoaø – Baéc Ñoâng. Nguoàn nöôùc chuû yeáu do soâng Tieàn tieáp sang qua kinh Hoàng Ngöï roài chaûy veà soâng VCT luùc kieät nhaát laø 34m/s. Ngoaøi ra treân ñòa baøn huyeän coøn coù moät maïng löôùi keânh, raïch khaù daøy ñaëc, nhaèm thoaùt luõ trong muøa möa vaø caáp nöôùc trong muøa khoâ. Nöôùc maët thöøa trong muøa luõ vaø thieáu nöôùc töôùi trong muøa khoâ, nguoàn nöôùc maët phuï thuoäc vaøo 2 nguoàn chính laø nöôùc möa vaø nöôùc soâng, keânh, raïch. Nöôùc ngaàm coù chaát löôïng toát ôû taàng thöù 2, caùch maët ñaát töø 150 – 200m, giaù thaønh khai thaùc cao. ÔÛ taàng 1, ñoä pH cuûa nöôùc ngaàm nhoû hôn 4, neân coù vò chua, chöùa nhieàu saét, khoâng söû duïng ñöôïc cho sinh hoaït. Hình 2.3: Luõ taïi ÑBSCL 2.1.4.2 Ngaäp luõ Ngaäp luõ laø quy luaät thöôøng nieân cuûa ÑBSCL, trong ñoù Moäc Hoùa ñöôïc xeáp vaøo moät trong nhöõng huyeän chòu aûnh höôûng naëng neà nhaát. Muøa luõ haøng naêm ôû Moäc Hoùa baét ñaàu vaøo trung tuaàn thaùng 8 vaø keùo daøi ñeán thaùng 11 haèng naêm. Muøa luõ laø luùc möa taäp trung vôùi löu löôïng vaø cöôøng ñoä lôùn nhaát trong naêm gaây khoù khaên cho saûn xuaát vaø ñôøi soáng. Taàn suaát luõ lôùn coù xu höôùng ruùt ngaén laïi töø 8 – 10 naêm 1 laàn tröôùc ñaây, nay xuoáng coøn 3 – 4 naêm 1 laàn (1961, 1966, 1978, 1991) vaø lieân tieáp trong 3 naêm luõ lôùn lieân tuïc xaûy ra (1994, 1995, 1996) vaø ñaëc bieät laø naêm 2000 luõ raát lôùn. Möùc ngaäp nöôùc theo dieän tích töï nhieân naêm 1996: Döôùi 50cm vôùi dieän tích ngaäp 50.294ha, chieám 13,2% dieän tích töï nhieân. Töø 50 – 100cm vôùi dieän tích ngaäp 72.360 ha, chieám 18,99% dieän tích töï nhieân. Töø 100 – 150cm vôùi dieän tích ngaäp 63.830ha chieám 16,75% dieän tích töï nhieân. Töø 150 – 200cm vôùi dieän tích töï nhieân ngaäp 94.840ha, chieám 24,88% dieän tích töï nhieân. Töø 200 – 250cm vôùi dieän tích töï nhieân ngaäp 66.720ha, chieám 17,50% dieän tích töï nhieân. Ngaäp treân 250cm vôùi dieän tích ngaäp 33.070ha, chieám 8,68% dieän tích töï nhieân. Thôøi gian ngaäp luõ: Döôùi 3 thaùng 305.757ha, chieám 69.91% dieän tích töï nhieân. Töø 3 – 5 thaùng 64.724ha, chieám 30,09% dieän tích töï nhieân. Ñaëc bieät laø trong naêm 2000, luõ lôùn nhaát trong nhieàu thaäp nieân qua vaø thôøi gian ngaäp luõ keùo daøi gaây thieät haïi lôùn ñeán saûn xuaát vaø ñôøi soáng daân cö. Möïc nöôùc cao nhaát xuaát hieän taïi Moäc Hoùa laø 3,27m, cao hôn 41cm so vôùi ñænh luõ naêm 1978. Cuï theå, 7h saùng ngaøy 22/09/2000, taïi Moäc Hoùa möïc nöôùc laø 3,27m, cao hôn naêm 1996 laø 0,48m. Nhieàu phoøng hoïc bò ngaäp, laøm saäp haøng chuïc ngoâi nhaø, vaø gaây hö haïi haøng traêm ngoâi nhaø khaùc. Cuõng do luõ queùt ñaõ laøm giao thoâng bò giaùn ñoaïn, gaàn 120km ñöôøng lieân xaõ bò luõ nhaán chìm neân vieäc ñi laïi raát khoù khaên. Ngoaøi ra coøn haøng traêm hecta vöôøn caây aên quaû, rau maøu, vaø ao hoà thuûy saûn bò nhaán chìm gaây thieät haïi raát nghieâm troïng cho huyeän Moäc Hoùa. Beân caïnh ñoù, luõ cuõng mang ñeán löôïng phuø sa ñaùng keå taêng theâm ñoä maøu môõ cho ñoàng ruoäng, thau röûa pheøn, taêng nguoàn lôïi thuyû saûn, veä sinh moâi tröôøng. Nguyeân nhaân luõ laø do caùc nguoàn töø möa töø thöôïng nguoàn soâng Mekong vaø nguoàn luõ töø thöôïng nguoàn hai soâng Vaøm Coû. Trong ñoù, nguoàn luõ töø thöôïng nguoàn soâng Mekong raát lôùn (chieám 96%), aûnh höôûng ñeán cheá ñoä möïc nöôùc vaø doøng chaûy cuûa heä thoáng keânh raïch. Nöôùc luõ töø nguoàn soâng Mekong höôùng vaøo vuøng ÑTM noùi chung vaø vaøo moät phaàn vuøng ñaát Moäc Hoùa noùi rieâng hình thaønh theo 3 thôøi kyø: Thôøi kyø ñaàu muøa luõ: Nöôùc luõ xuoâi doøng theo soâng Tieàn, töø ñaây nöôùc luõ chaûy theo caùc keânh höôùng Taây Ñoâng cuûa ÑTM roài chaûy vaøo caùc keânh raïch phía Taây cuûa tænh Long An. Luõ ñaõ naâng möïc nöôùc treân caùc trieàn soâng vaø laáp ñaày caùc oâ truõng, keát hôïp vôùi löôïng nöôùc trung bình cuûa trieàu bieån Ñoâng taïo thaønh moät lôùp ñeäm luõ. Vaøo thôøi kyø naøy toàn taïi doøng chaûy trong keânh laø chính. Thôøi kyø giöõa muøa luõ: Khi möïc nöôùc ñænh luõ taïi Taân Chaâu (Ñoàng Thaùp) ñaït töø 4,0 – 4,32m thì luõ vaøo ÑTM theo hai höôùng: chaûy traøn qua bieân giôùi töø Hoàng Ngöï (Ñoàng Thaùp) ñeán Vónh Höng (Long An). Dieãn bieán luõ theo höôùng naøy raát phöùc taïp vaø nöôùc chaûy traøn theo höôùng naøy laïi chieám moät löôïng raát lôùn töø 85 – 90% löôïng luõ vaøo ÑTM trong khi löôïng nöôùc töø soâng Tieàn chaûy vaøo ÑTM chæ khoaûng 10 – 15%. Aûnh höôûng cuûa luõ vaøo Long An daàn daàn theo höôùng Taây Baéc – Ñoâng Nam, möïc nöôùc treân keânh raïch vaø treân ruoäng taêng daàn, doøng chaûy khoâng nhöõng chaûy trong keânh maø chaûy traøn xuoáng ñoàng ñeå ñaït ñeán möïc nöôùc toái ña. Giai ñoaïn cuoái luõ: Sau khi ñaït ñænh luõ cao nhaát, möïc nöôùc treân caùc keânh raïch thaáp daàn do löôïng nöôùc trong ÑTM theo caùc con soâng lôùn chaûy xuoáng haï löu. Theo nhieàu naêm quan traéc cho thaáy thoâng thöôøng nöôùc baét ñaàu ruùt töø thaùng 12. Keát quaû nghieân cöùu soá lieäu trong nhöõng naêm vöøa qua cho thaáy taàn soá xuaát hieän luõ coù xu höôùng ngaøy caøng ruùt ngaén laïi töø 8 –10 naêm 1 laàn xuoáng coøn 3 – 4 naêm 1 laàn. Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, luõ lôùn lieân tuïc xaûy ra. Baûng 2.1: Tình hình ñænh luõ cao nhaát trong nhöõng naêm qua. STT Traïm Ñænh luõ cao nhaát qua caùc naêm (m) Naêm 1961 Naêm 1978 Naêm 1996 Naêm 2000 1. Taân Chaâu 5,12 m 4,78 m 4,87 m 5,06 m 2. Taân Höng - - 3,73 m 4,32 m 3. Vónh Höng - - 3,54 m 4,14 m 4. Moäc Hoaù 2,66 m 2,80 m 2,79 m 3,27 m 5. Kieán Bình - - 2,29 m 2,66 m 6. Tuyeân Nhôn - 2,23 m 2,03 m 2,39 m 7. Ñöùc Hueä - - 1,62 m 1,70 m 8. Taân An - 1,38 m 1,50 m 1,67 m 9. Beán Löùc - 1,26 m 1,37 m 1,38 m Nguoàn: Baùo caùo tình hình thieät haïi do luõ luït vaø keá hoaïch khaéc phuïc tænh Long An (11/2000). 2.1.4.3 Xaâm nhaäp maën Nguoàn xaâm nhaäp maën vaøo laõnh thoå Long An chuû yeáu laø töø bieån Ñoâng qua cöûa soâng Soaøi Raïp. Quaù trình xaâm nhaäp maën ngaøy caøng saâu vaøo noäi ñòa vaø thôøi gian cuõng daøi hôn. Nguyeân nhaân laø do hoaït ñoäng maïnh cuûa trieàu, gioù chöôùng, löôïng nöôùc thöôïng nguoàn ít vaø nhaát laø khai thaùc nöôùc maët quaù nhieàu trong muøa khoâ. Tröôùc nay, maën thöôøng xaâm nhaäp treân Tuyeân Nhôn khoaûng 5km, nhöng töø naêm 1993 ñeán nay, ñaõ leân tôùi Vónh Höng. Maën xaâm nhaäp baét ñaàu töø thaùng 1 ñeán thaùng 6 vôùi möùc 2 – 4g/l. Ngoaøi ra do traùi ñaát coù xu höôùng noùng daàn leân, taïo ñieàu kieän cho maët nöôùc bieån daâng leân, xaâm nhaäp maën saâu vaøo noäi ñòa. AÛnh höôûng cuûa pheøn maën: Moäc Hoùa thuoäc khu vöïc bò chua naëng, nhaát laø khu Ñoâng Baéc. Nguyeân nhaân laøm nöôùc trong keânh raïch bò chua laø do muøa khoâ (thaùng 3, 4, 5), taàng sinh pheøn bò oxi hoùa khi gaëp möa, caùc loaïi muoái oxy hoùa ñöôïc hoøa tan theo nöôùc maët chaûy vaøo keânh raïch vaø caùc nôi nöôùc truõng, laøm pH giaûm <4, ñaëc bieät ôû caùc vuøng ñaát môùi khai hoang. Do ñoù, vaán ñeà chua cuûa Moäc Hoùa raát khoù giaûi quyeát bôûi ñòa hình truõng vaø khaû naêng tieâu thoaùt nöôùc keùm. 2.1.5 Taøi nguyeân nöôùc Moäc Hoùa coù nguoàn taøi nguyeân nöôùc maët khaù doài daøo, song phaân boá khoâng ñeàu veà löu löôïng vaø chaát löôïng. Ñoái vôùi vuï Ñoâng Xuaân, khaû naêng cung caáp nöôùc cho saûn xuaát noâng nghieäp raát thuaän lôïi, nhieàu vuøng söû duïng phöông phaùp töôùi töï chaûy (nhôø trieàu) coù hieäu quaû cao. Tuy nhieân, vaøo vuï Heø Thu thì khaû naêng cung caáp nöôùc cho saûn xuaát laïi raát haïn cheá vaøo thôøi kyø ñaàu vuï, ñaëc bieät vuøng Ñoâng Baéc thieáu nöôùc ngoït phuïc vuï saûn xuaát vaø sinh hoaït moät caùch nghieâm troïng. 2.1.5.1 Nguoàn nöôùc maët Heä thoáng soâng raïch vaø keânh möông daãn nöôùc maët cuûa huyeän Moäc Hoùa goàm soâng VCT baét nguoàn töø Svayrieâng (Campuchia) chaûy vaøo Vieät Nam taïi Bình Töù theo höôùng Taây Nam noái vôùi Vaøm Coû Ñoâng, ñoaïn chaûy qua huyeän Thaïnh Hoùa daøi khoaûng 25km, roäng töø 125 – 200m, soâng chaûy quanh co vaø gaáp khuùc. Nguoàn nöôùc ngoït lôùn thöù hai laáy töø soâng Tieàn tieáp qua keânh Hoàng Ngöï veà keânh 61 vaø keânh Döông Vaên Döông, keânh Mareng, keânh 61 keânh Baéc Ñoâng, cung caáp nöôùc cho saûn xuaát vaø ñôøi soáng, ñoàng thôøi goùp phaàn thoaùt luõ trong muøa möa. Ngoaøi ra, coøn coù hôn 300 keânh noäi ñoàng lôùn nhoû phuïc vuï cho nhu caàu töôùi tieâu, uùng, xaû pheøn phuïc vuï cho saûn xuaát noâng nghieäp. 2.1.5.2 Nguoàn nöôùc ngaàm Ñaëc ñieåm noåi baät veà nguoàn nöôùc ngaàm trong khu vöïc huyeän Moäc Hoùa laø xuaát hieän saâu, giaù thaønh cao khi khai thaùc neân raát ít ñöôïc khai thaùc. Trong khu vöïc huyeän Moäc Hoùa, nöôùc maïch noâng xuaát hieän ôû ñoä saâu 27 – 30m, nhöng do aûnh höôûng cuûa pheøn neân chaát löôïng khoâng toát, khaû naêng söû duïng cho sinh hoaït bò haïn cheá. Hôn nöõa, taïi Moäc Hoùa, nöôùc ngaàm coù haøm löôïng toång khoaùng hoùa raát thaáp (1 – 3g/l) vaø pH < 4, neân vieäc söû duïng nöôùc ngaàm ôû ñoä saâu < 40m ñeå töôùi hoã trôï cho noâng nghieäp vaø sinh hoaït raát haïn cheá. Nöôùc ngaàm coù khaû naêng khai thaùc ôû ñoä saâu 260 – 290m, tröõ löôïng 400m3 ngaøy ñeâm/gieáng, löu löôïng nöôùc 0,5 l/s vaø chaát löôïng toát. Hieän nay, nöôùc caáp sinh hoaït cho nhaân daân trong huyeän haàu heát töø nöôùc möa vaø nöôùc keânh raïch qua laéng loïc. Nöôùc ngaàm do giaù thaønh cao khi khai thaùc neân nhaø nöôùc ñaõ ñaàu tö moät soá ñieåm taäp trung, moät soá xaõ vuøng saâu ñaõ coù söï phoái hôïp toát phöông chaâm vôùi nhaø nöôùc vaø nhaân daân cuøng laøm, xaõ hoäi hoùa caáp nöôùc sinh hoaït. 2.1.6 Ñòa hình – thoå nhöôõng Huyeän Moäc Hoùa coù 2 nhoùm ñaát: Hình 2.4: Ñaát pheøn Moäc Hoùa Nhoùm ñaát pheøn: goàm 5 loaïi, tuyø theo taàng sinh pheøn vaø taàng pheøn, thöôøng taàng pheøn naèm saâu döôùi maët ñaát. Nhoùm ñaát pheøn coù 20.484ha, chieám 40,8% dieän tích ñaát töï nhieân. Nhoùm naøy phaân boá chuû yeáu doïc theo soâng Vaøm Coû Taây vaø caùc xaõ phía Nam cuûa huyeän (thò traán Moäc Hoùa, caùc xaõ: Bình Hoøa Ñoâng, Taân laäp, Bình Phong Thaïnh, Bình Hoøa Trung, Höng Thaïnh, vaø Taân Thaønh). Nhìn chung, ñaát pheøn ôû ñaây coù ñoä phì nhieâu cao, keå caû muøn, ñaïm, kali, nhöng laïi coù ñoä pH thaáp, haøm löôïng SO42- cao, ñaëc bieät Fe3+ , vaø gaây haïi cho caây troàng. Khaû naêng söû duïng nhoùm ñaát pheøn tuøy thuoäc vaøo khaû naêng cung caáp nöôùc ngoït, do doù, caàn coù heä thoáng thuûy noâng toát, thaùo röûa pheøn keát hôïp vôùi vieäc söû duïng gioáng, phaân boùn, boá trí muøa vuï hôïp lyù vaø kyõ thuaät canh taùc toát mang laïi hieäu quaû noâng nghieäp cao. Nhoùm ñaát xaùm: phaân boá haàu heát caùc xaõ trong huyeän (thò traán Moäc Hoùa, caùc xaõ: Thaïnh Trò, Bình Phong Thaïnh, Bình Hoøa Trung, Bình Taân, Thaïnh Höng, Bình Thaïnh). Nhoùm ñaát xaùm coù dieän tích 29.183ha, chieám 58% dieän tích ñaát töï nhieân. Ñaát xaùm coù thaønh thaønh phaàn cô giôùi nheï, ñoä phì nhieâu keå caû soá ñaïm, muøn, laân, vaø kali cuõng thaáp. Tuy nhieân, nhoùm naøy thöôøng ñöôïc canh taùc luùa, ñay ôû nhöõng nôi coù ñòa hình thaáp, coøn nhöõng nôi coù ñòa hình cao, thoaùt nöôùc toát coù theå troàng caùc loaïi caây hoa maøu caïn hay luaân canh luùa – maøu 2 – 3 vuï/naêm. Ñaát xaùm goàm coù 4 loaïi: Ñaát xaùm ñieån hình. Ñaát xaùm coù taàng loang loå ñoû vaøng. Ñaát xaùm gley. Ñaát xaùm nhieãm maën. Hình 2.5: Röøng ngaäp maën Moäc Hoùa 2.1.7 Taøi nguyeân röøng Dieän tích röøng töï nhieân cuûa Moäc Hoùa laø 4.581ha. Caây troàng chuû yeáu laø traøm, baïch ñaøn. Röøng traøm raát quan troïng ñoái vôùi vieäc oån ñònh ñaát, thuûy vaên vaø baûo toàn caùc loaøi vaät. Caây traøm thích hôïp vôùi ñieàu kieän ñaát pheøn vaø cuõng coù khaû naêng chòu ñöôïc maën. Caùc loaøi thöïc vaät trong röøng khaù ña daïng vaø phong phuù vôùi nhieàu loaïi caây baûn ñòa nhö sao, daàu, traøm, gaùo vaøng, gaùo traéng, traâm kheá, traâm seõ, coâm, döøa laù, baïch ñaøn… Nguoàn taøi nguyeân ñoäng thöïc vaät cuûa heä sinh thaùi röøng traøm treân ñaát truõng ñaõ bò khai thaùc vaø taøn phaù naëng neà. Töø ñoù taïo ra nhöõng bieán ñoåi veà ñieàu kieän sinh thaùi, gaây oâ nhieãm moâi tröôøng, nhöõng bieán ñoåi moâi tröôøng soáng töï nhieân cuûa sinh vaät, taùc ñoäng ñeán quaù trình beàn vöõng. Nguyeân nhaân cô baûn daãn ñeán vieäc giaûm taøi nguyeân laø do quaù trình toå chöùc vaø khai thaùc thieáu quy hoaïch, phaàn lôùn dieän tích röøng chuyeån sang dieän tích troàng luùa. Hình 2.6: Ao sen vuøng ÑTM 2.1.8 Taøi nguyeân du lòch Nöôùc luõ ñaõ veà nhanh ôû moät soá huyeän vuøng ÑTM cuûa tænh Long An goàm Taân Höng, Vónh Höng, Taân Thaïnh, Thaïnh Hoùa noùi chung vaø Moäc Hoùa noùi rieâng, beân caïnh nhöõng ruûi ro trong muøa luõ, ñaây cuõng laø ñieàu kieän öu ñaõi cho vuøng ñaát naøy. Nöôùc taêng leân, ngöôøi daân khoâng coøn lo laéng nhö nhöõng naêm tröôùc, maø hoï baét ñaàu thu hoaïch caù linh, löôn, eách, chuoät ñoàng, raén, boâng suùng, boâng ñieân ñieån… Hieän nay, maët haøng caù linh, chuoät ñoàng, boâng ñieân ñieån ñang thu huùt ngöôøi mua töø caùc ñòa phöông khaùc. Khi tôùi Moäc Hoùa, du khaùch khoâng queân ñi thaêm khu du lòch Taân Laäp baèng xuoàng maùy ngang qua röøng traøm baït ngaøn, caâu caù giaûi trí treân keânh nöôùc noåi vaø ñi saên chuoät treân caùnh ñoàng ñaõ thu hoaïch luùa. 2.1.9 Khoaùng saûn Khoaùng saûn taïi ñaây ñaùnh giaù laø ngheøo naøn. Theo keát quaû ñieàu tra naêm 1996 than buøn ñöôïc tìm thaáy ôû caùc huyeän thuoäc vuøng ÑTM nhö Taân Laäp (Moäc Hoaù), Taân Laäp (Thaïnh Hoaù xuaát hieän ôû Traùp Ruøng Rình), Taân Hoaø (Taân Thaïnh), Myõ Quyù Taây (Ñöùc Hueä xuaát hieän ôû Traáp Moáp Xanh). Tröõ löôïng thay ñoåi theo töøng vuøng vaø chieàu daøy lôùp than töø 1,5 – 6,0 m, cho ñeán nay chöa coù taøi lieäu nghieân cöùu naøo xaùc ñònh töông ñoái chính xaùc tröõ löôïng than buøn nhöng öôùc löôïng coù khoaûng 2,5 trieäu taán. Trong vuøng Moäc Hoùa, caùc dóa than buøn naèm loä thieân ôû caùc böng laày coå hoaëc bò choân vuøi döôùi caùc traàm tích treû hôn ôû caùc loøng soâng coå. Trong hai daïng naøy thì than buøn ôû daïng dóa coù tröõ löôïng lôùn hôn ôû nhöõng loøng soâng coå. Tuy nhieân, chaát löôïng than buøn ôû nhöõng loøng soâng coå thì ñöôïc ñaùnh giaù toát hôn. Than buøn laø nguoàn nguyeân lieäu khaù toát ñeå cheá bieán ra nhieàu loaïi saûn phaåm coù giaù trò kinh teá cao. Theo keát quaû phaân tích ñaùnh giaù veà chaát löôïng cho thaáy than buøn ôû Long An noùi chung, Moäc Hoùa noùi rieâng coù ñoä tro thaáp, muøn cao, löôïng khoaùng cao, coù theå söû duïn._.g laøm chaát ñoát vaø phaân boùn. Vieäc khai thaùc than seõ thuùc ñaåy quaù trình oxy hoùa vaø thuûy phaân taïo ra acid sunfuric, laø chaát ñoäc aûnh höôûng ñeán caây troàng vaø moâi tröôøng soáng. Ngoaøi than buøn, Moäc Hoùa vaø caùc huyeän laân caän coøn coù nhöõng moû seùt, coù theå ñaùp öùng yeâu caàu khai thaùc laøm vaät lieäu xaây döïng. Trong thôøi gian qua, do quaûn lyù cuûa nhaø nöôùc chöa chaët cheõ neân moät soá toå chöùc vaø caù nhaân khai thaùc than böøa baõi, aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng xung quanh. 2.2 ÑIEÀU KIEÄN KINH TEÁ – XAÕ HOÄI 2.2.1 Kinh teá Theo thoáng keâ naêm 2005 cuûa huyeän Moäc Hoùa: Toång thu ngaân saùch treân ñòa baøn: 51 tyû 339 trieäu ñoàng/naêm. GDP bình quaân ñaàu ngöôøi/naêm: 7,33 trieäu ñoàng. Caân ñoái thu chi ngaân saùch: Toång thu: 51 tyû 339 trieäu ñoàng/naêm. Toång chi: 36 tyû 637 trieäu ñoàng/naêm. Þ cho thaáy ñaûm baûo caân ñoái thu chi ngaân saùch trong quaù trình phaùt trieån. Möùc taêng tröôûng kinh teá trung bình haøng naêm (%): Theo ngöôõng qui ñònh (3 – 5%). Thöïc teá toác ñoä taêng tröôûng kinh teá (GDP) bình quaân giai ñoaïn 2001 – 2005 laø 7,1%. Lao ñoäng trong caùc ngaønh kinh teá thò traán Moäc Hoùa, huyeän Moäc Hoùa laø 13.900 ngöôøi. Baûng 2.2: Söï phaân boá lao ñoäng cuûa caùc ngaønh kinh teá STT Ngaønh kinh teá Soá löôïng (ngöôøi) Ghi Chuù 1 Coâng nghieäp - Tieåu thuû coâng nghieäp 753 Cheá bieán, saûn xuaát phaân phoái ñieän nöôùc 2 Xaây döïng cô baûn 400 Xaây döïng 3 Vaän taûi, giao thoâng lieân laïc 45 Vaän taûi, thoâng tin lieân laïc 4 Dich vuï kinh doanh – Thöông maïi du lòch – Nhaø haøng khaùch saïn 3.670 Thöông nghieäp, nhaø haøng, khaùch saïn 5 Noâng – laâm – thuûy saûn 3.852 Noâng nghieäp, laâm nghieäp 6 Y teá – vaên hoùa – Giaùo duïc ñaøo taïo – Theå duïc theå thao 1.158 Y teá, vaên hoùa, Theå duïc theå thao, giaùo duïc ñaøo taïo 7 Quaûn lyù nhaø nöôùc 259 Trong bieân cheá, hôïp ñoàng 8 Taøi chính – Tín duïng 81 Taøi chính, tín duïng 9 Hoaït ñoäng khoa hoïc coâng ngheä 4 Khoa hoïc coâng ngheä 10 Caùc hoaït ñoäng lieân quan ñeán kinh teá cöûa khaåu, kinh doanh taøi saûn vaø dòch vuï tö vaán 759 Dòch vuï tö vaán nhaø ñaát, kinh doanh baát ñoäng saûn vaø kinh teá cöûa khaåu 11 An ninh quoác phoøng 2.500 Boä ñoäi, coâng an bieân phoøng 12 Caùc ngaønh kinh teá khaùc 419 Toång coäng 13.900 Nguoàn: Phoøng Taøi nguyeân vaø Moâi tröôøng huyeän Moäc Hoùa, naêm 2007. Trong ñoù: Lao ñoäng noâng – laâm – thuyû saûn: 3.852 ngöôøi, chieám 27,71%. Lao ñoäng thöông maïi – dòch vuï: 4.429 ngöôøi, chieám 31,86%. Lao ñoäng coâng nghieäp – xaây döïng, vaø caùc ngaønh khaùc: 5.619 ngöôøi, chieám 40,43%. Þ Nhö vaäy tyû leä phi noâng nghieäp cuûa thò traán Moäc Hoùa ñaït 72,29%. Ñoà thò 2.1: Söï phaân boá lao ñoäng cuûa caùc ngaønh kinh teá 2.2.2 Xaõ hoäi 2.2.2.1 Daân soá Daân soá huyeän Moäc Hoùa laø 69.017 ngöôøi, chieám 4,9% daân soá toaøn tænh trong ñoù daân thò traán goàm 35.062 ngöôøi, trong ñoù: Daân soá theo soá lieäu thoáng keâ naêm 2005 laø 17.612 ngöôøi. Daân soá taêng theâm taïi caùc döï aùn daân cö treân ñòa baøn huyeän Moäc Hoùa laø 12.667 ngöôøi. Löïc löôïng boä ñoäi bieân phoøng, coâng an bieân giôùi caùc ngaønh tænh, trung öông ñoùng treân ñòa baøn laø 2.500 ngöôøi. Löïc löôïng giaùo vieân, hoïc sinh ngheà, ñi hoïc thöôøng truù taïi huyeän laø 2.033 ngöôøi. Khaùch vaõng lai, mua baùn ñeán cuûa khaåu Bình Hieäp laø 250 ngöôøi. Ngoaøi ra chöa tính ñeán cuïm daân cö aáp Caùi Caùt – xaõ Tuyeân Thaïnh vôùi daân soá döï kieán laø 2.476 ngöôøi. Tyû leä taêng daân soá töï nhieân naêm 2005 laø 1,1%, taêng cô hoïc laø 3,3%. 2.2.2.2 Giaùo duïc Toång dieän tích ñaát söû duïng cho giaùo duïc laø 10,65ha. Trong ñoù, ñang chuaån bò xaây döïng khoaûng 5,84ha tröôøng caáp 3 ñaït chuaån quoác gia. Baûng 2.3: Caùc loaïi hình giaùo duïc trong huyeän Moäc Hoùa Loaïi hình Soá löôïng Tröôøng Hoïc sinh Giaùo vieân Maãu giaùo 02 715 30 Tieåu hoïc 03 1.844 68 Trung hoïc cô sôû 01 1.939 72 Trung hoïc phoå thoâng 01 1.915 58 Nguoàn: Chi cuïc Thoáng keâ tænh Long An, 2005 Trong toång soá 7 tröôøng treân, coù 99 phoøng, trong ñoù soá phoøng kieân coá laø 97 vaø baùn kieân coá laø 2. 2.2.2.3 Coâng trình vaên hoùa Phoøng vaên hoùa huyeän, dieän tích ñaát 611,17m2. Raïp haùt, dieän tích ñaát 2.164,02m2. Cung thieáu nhi, dieän tích ñaát 3.593,75m2. Saân khaáu ngoaøi trôøi keát hôïp vôùi khaùn ñaøi saân vaän ñoäng ñeå bieåu dieãn, tuï hoïp, mittinh vôùi soá löôïng ñoâng trong nhöõng ngaøy leã hoäi. 2.2.2.4 Coâng trình theå thao Saân vaän ñoäng vôùi dieän tích ñaát 18.258,84 m2, coù dieän tích caïnh truïc ñöôøng quoác loä 62. Höôùng tôùi, saân vaän ñoäng seõ keát hôïp thaønh khu vaên hoùa theå duïc theå thao cuûa huyeän 25ha, naèm caïnh khu saân bay cuõ. Saân vaän ñoäng hieän nay seõ trôû thaønh nôi hoaït ñoäng theå duïc theå thao cuûa khu vöïc. 2.2.2.5 Y teá Ñaát daønh cho ngaønh y teá coù quy moâ 17.110,1m2. Treân ñòa baøn thò traán coù 1 beänh vieän ña khoa khu vöïc coù quy moâ 80 giöôøng, 1 phoøng khaùm ña khoa 10 giöôøng vaø 1 traïm y teá thò traán vôùi: 38 baùc syõ, y só. 23 kyõ thuaät vieân. 43 hoä sinh, y taù. 3 döôïc só. Ngoaøi ra, coøn coù nhieàu phoøng khaùm tö nhaân theo chöông trình xaõ hoäi hoùa cuûa ngaønh y teá. Hieän nay, beänh vieân ña khoa khu vöïc ñöôïc tænh ñaàu tö, ñang thi coâng ñeå naâng leân 150 giöôøng. Nhìn chung, caùc coâng trình y teá töông ñoái ñaûm baûo cho ngöôøi daân trong toaøn huyeän Moäc Hoùa ñeán khaùm chöõa beänh vaø ñieàu trò. Tuy nhieân, chaát löôïng ñieàu trò coøn nhieàu haïn cheá do trang thieát bò kyõ thuaät coøn laïc haäu. 2.2.2.6 Thöông maïi – dòch vuï – du lòch Chôï Moäc Hoùa phaùt trieån töø laâu ñôøi, qui moâ dieän tích chôï laø 6.930,27m2, hoaït ñoäng khaù soâi ñoäng, gaén vôùi hoaït ñoäng kinh teá cöûa khaåu Bình Hieäp. Khaùch saïn, nhaø haøng trong khu vöïc thò traán coù khaù ñoâng caùc cô sôû, thaønh phaàn kinh teá tö nhaân laø 13 côû sôû, caù nhaân coù 2.401 cô sôû lôùn nhoû. Taát caû ñöôïc phaân ngaønh nhö sau: Thöông maïi - du lòch: 1.553 cô sôû vôùi 2.381 lao ñoäng. Khaùch saïn - nhaø haøng: 861 cô sôû vôùi 1.289 lao ñoäng. 2.2.3 Cô sôû haï taàng 2.2.3.1 Nhaø ôû Thò traán Moäc Hoùa hieän coù 10 khu phoá, thò traán Moäc Hoùa phaùt trieån maïnh doïc theo soâng VCT, khu vöïc chôï môùi, doïc theo quoác loä 62 vaø caùc heä thoáng truïc ñöôøng caëp theo keânh vaønh ñai bao noäi oâ thò traán. Taäp trung nhaø 2 – 3 taàng, 1 treät laàu xung quanh chôï môùi, doïc theo quoác loä 62, ñöôøng trung taâm 30/4 laø nôi taäp trung khoái cô quan Ñaûng, Nhaø nöôùc. Tuy nhieân, trong khu vöïc thò traán cuõng coøn soá ít nhaø taïm bôï doïc theo bôø soâng Vaøm Coû, nhaø treân coïc beâtoâng trong nhöõng heûm nhoû. Vôùi chuû tröông xaây döïng cuøng tuyeán daân cö doïc theo ñöôøng Leâ Lôïi noái daøi, khu daân cö thò traán Moäc Hoùa… ñang töøng böôùc hình thaønh giao ñaát xaây nhaø, cô sôû haï taàng cuûa nhöõng khu treân ñang hoaøn thieän. Ngoaøi ra, Moäc Hoùa cuõng ñang trieån khai khu daân cö saân bay, töøng böôùc chænh trang, oån ñònh veà quyõ ñaát trong khu vöïc. Trong khu vöïc thò traán Moäc Hoùa, goàm coù: 488 nhaø kieân coá. 1.082 nhaø baùn kieân coá. 2.008 nhaø taïm. Vôùi toång ñieän tích saøn laø 301.670,46m2 vôùi treân toång soá caên nhaø 4.298 caên, vôùi dieän tích bình quaân ñaït 17,13m2/ngöôøi. 2.2.3.2 Giao thoâng vaän taûi Giao thoâng ñoái ngoaïi Giao thoâng ñöôøng thuûy: thò traán Moäc Hoùa coù soâng Vaøm Coû Taây chaûy töø huyeän Taân Höng, Vónh Höng xuoáng vaø ñi veà phía Thaïnh Hoùa. Maët khaùc, raïch Roà chaûy töø Campuchia sang, heä thoáng keânh lôùn raát thuaän lôïi cho vaän chuyeån ñöôøng thuûy. Giao thoâng ñöôøng boä: Maïng löôùi ñöôøng: qua thò traán coù tuyeán quoác loä 62 chaïy qua, noái tieáp ñöôøng tænh loä 831 vaø ñöôøng ra cöûa khaåu Bình Hieäp. Beán xe: hieän nay, thò traán ñang coù moät beán xe lieân tænh ñi TP. Hoà Chí Minh, Taân An, Caàn Ñöôùc, Caàn Giuoäc. Dieän tích beán xe 3.892,7m2. Giao thoâng noäi thò Treân ñòa baøn thò traán coù 19 truïc ñöôøng chính vôùi toång chieàu daøi laø 9.434m (trong ñoù quoác loä 62 daøi 924m). Dieän tích maïng löôùi giao thoâng noäi thò laø 153.165m2, trong ñoù: Baûng 2.4: Caùc loaïi ñöôøng trong huyeän Moäc Hoùa Loaïi ñöôøng Dieän tích (m2) Ñöôøng nhöïa 88.471 Ñöôøng ñaù ñoû 48.515 Ñöôøng ñang thi coâng nhöïa 7.574 Ñaù caáp phoái 6.555 Ñöôøng ñaát 2.505 Nguoàn: Chi cuïc Thoáng keâ tænh Long An, 2005 Naèm treân tuyeán quoác loä 62 trong noäi oâ goàm coù caàu Cöûa Ñoâng, caàu Caù Roâ. Ngoaøi ra trong khu vöïc coøn coù caàu taïm nhö caàu Baø Keùn. 2.2.3.3 Heä thoáng ñieän Thò traán Moäc Hoùa ñöôïc caáp ñieän töø maïng löôùi ñieän quoác gia 110KV ôû vuøng ngoaøi, moät chi nhaùnh naèm trong thò traán ñaûm baûo cung caáp phuïc vuï ñuû nhu caàu cuûa ngöôøi daân. Ñöôøng daây trung theá: 8km. Ñöôøng daây haï theá : 2km. Traïm bieán aùp phaân phoái 15/0,4KV: khu vöïc thò traán coù 21 traïm haï theá vôùi coâng suaát maùy bieán theá töø 10KVA ñeán 500KVA, toång dung löôïng 1500KVA. Toång chieàu daøi tuyeán caáp ñieän: 7.349m chính trong khu vöïc. 2.2.3.4 Böu ñieän – thoâng tin lieân laïc Thò traán hieän coù toång ñoä daøi ñieän töû 10.000 soá vaø thaùp Viba soá hoøa maïng thoâng tin quoác gia. Maïng vieãn thoâng baèng kyõ thuaät soá hieän ñaïi, cuoäc goïi quoác teá vaø lieân tænh ngaøy caøng naâng cao chaát löôïng. 2.3 ÑAÙNH GIAÙ CHUNG 2.3.1 Nhöõng lôïi theá Moäc Hoùa ñöôïc cung caáp nöôùc ngoït töø soâng Vaøm Coû Taây phuïc vuï cho saûn xuaát noâng nghieäp vaø ñôøi soáng nhaân daân. Haøng naêm ñöôïc boài ñaép moät löôïng phuø sa ñaùng keå laøm maøu môõ ñaát ñai, naâng cao naêng suaát caây troàng. Moäc Hoùa ñöôïc höôûng chöông trình ñaàu tö khai thaùc cuûa vuøng ÑTM cuûa Chính phuû neân ñôøi soáng vaät chaát vaø tinh thaàn cuûa ngöôøi daân ñöôïc naâng leân roõ reät. Trong huyeän coù tuyeán ñöôøng quoác loä 62 chaïy qua. Ñaây laø truïc giao thoâng voâ cuøng quan troïng trong vieäc xaây döïng kinh teá keát hôïp vôùi cuûng coá quoác phoøng, maët khaùc heä thoáng giao thoâng thuûy lôïi raát thuaän lôïi cho vieäc vaän chuyeån vaø giao löu haøng hoùa vôùi ÑTM, thò xaõ Taân An, vaø TP. Hoà Chí Minh. Vôùi döï baùo trong töông lai gaàn, ñöôøng N1, N2 ñöôïc xaây döïng, caàu Tuyeân Nhôn hoaøn thaønh keát noái vôùi quoác loä 22 vaø cô sôû haï taàng khaùc goùp phaàn naâng cao möùc soáng cuûa ngöôøi daân trong huyeän. Nguoàn nhaân löïc doài daøo, coù truyeàn thoáng caùch maïng, töï löïc töï cöôøng thöïc hieän toát caùc chæ tieâu phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi cuûa huyeän. 2.3.2 Nhöõng haïn cheá Chaát löôïng ñaát ñai thaáp (ñaát pheøn chöùa nhieàu ñoäc toá, ñaát xaùm ngheøo dinh döôõng) laïi phaân boá treân caùc ñòa hình coù nhieàu chia caét bôûi caùc keânh raïch. Ñaây laø haïn cheá lôùn nhaát trong quaù trình phaùt trieån noâng nghieäp, aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán keát quaû kinh teá, ñaàu tö caûi taïo ñaát toán keùm, naêng suaát caây troàng thaáp, giaù thaønh cao, daãn ñeán saûn phaåm caïnh tranh thò tröôøng keùm treân thò tröôøng. Cô sôû haï taàng coøn thieáu vaø chöa ñoàng boä, ñaëc bieät laø giao thoâng ñöôøng boä, coâng trình ñeâ bao kieåm soaùt luõ vaø cô sôû phuïc vuïc daân sinh (tröôøng hoïc, y teá, chôï…) coøn thieáu nghieâm troïng, thoâng tin lieân laïc coøn yeáu. Theâm vaøo ñoù, haøng naêm Moäc Hoùa coøn phaûi gaùnh chòu aûnh höôûng cuûa luõ luït, thieân tai. Ñaây ñöôïc xem laø nhöõng caûn trôû chính trong quaù trình phaùt trieån kinh teá. Ngoaïi tröø daân cö thuoäc thò traán, phaàn lôùn daân cö trong huyeän Moäc Hoùa coù ñôøi soáng raát khoù khaên, thu nhaäp thaáp, lao ñoäng chöa qua ñaøo taïo chieám 95%. Coâng nghieäp – tieåu thuû coâng nghieäp vaø thöông maïi – dòch vuï chöa phaùt trieån, chöa hoã trôï cho noâng nghieäp phaùt trieån, kinh teá cuûa huyeän Moäc Hoùa chuû yeáu laø thuaàn noâng, thu nhaäp chuû yeáu döïa vaøo saûn xuaát noâng nghieäp (chieám >80%). Luõ luït vaø thieân tai dieãn ra lieân tieáp, ñoàng thôøi nhöõng bieán ñoäng baát lôïi veà giaù caû noâng saûn laøm cho ñôøi soáng ngöôøi daân caøng khoù khaên, khaû naêng tích luõy taùi ñaàu tö cho saûn xuaát yeáu. Naêng löïc quaûn lyù ñieàu haønh cuûa heä thoáng quaûn lyù nhaø nöôùc coøn haïn cheá. Do naèm trong vuøng luõ, khaû naêng thu huùt ñaàu voán ñaàu tö töø beân ngoaøi ñeå phaùt trieån kinh teá noùi chung vaø noâng nghieäp, noâng thoân noùi rieâng ôû huyeän coøn haïn cheá. Do ñoù, muoán phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi phaûi döïa vaøo chính noäi löïc maø tieàm naêng naøy cuûa huyeän coøn raát haïn cheá. Tình hình an ninh vaø buoân laäu treân tuyeán bieân giôùi Campuchia ñang coøn dieãn bieán phöùc taïp, tieàm aån nhöõng yeáu toá khoâng oån ñònh. Do ñoù, huyeän Moäc Hoùa phaûi gaén lieàn moái quan heä giöõa phaùt trieån kinh teá vaø giöõ vöõng an ninh quoác phoøng. Chöông 3: KEÁT QUAÛ NGHIEÂN CÖÙU HIEÄN TRAÏNG MOÂI TRÖÔØNG CUÛA HUYEÄN MOÄC HOÙA Baûo veä moâi tröôøng laø nhieäm vuï cuûa toaøn daân, moãi ngöôøi phaûi coù yù thöùc traùch nhieäm baûo veä laù phoåi cuûa chính mình, haõy cöùu laáy traùi ñaát cuûa chuùng ta. Ñoù laø lôøi keâu goïi thieát tha cuûa Lieân Hieäp Quoác haèng naêm vaøo ngaøy Moâi tröôøng Theá giôùi (5/06). Ñaûng vaø Nhaø nöôùc ta cuõng ñaõ vaø ñang quan taâm nhieàu veà nhöõng bieán ñoäng moâi tröôøng cuûa Vieät Nam hieän nay. Moãi naêm, haèng traêm caùc nhaø maùy ñaõ thaûi vaøo moâi tröôøng moät löôïng khí thaûi, chaát thaûi raén vaø nöôùc thaûi raát lôùn laøm cho nguoàn nöôùc ngaøy caøng xaáu ñi, traùi ñaát ngaøy moät noùng leân ñöôïc theå hieän qua thôøi tieát thay ñoåi baát thöôøng. Ngoaøi ra, hoaït ñoäng giao thoâng, hoaït ñoäng saûn xuaát vaø sinh hoaït cuûa con ngöôøi cuõng goùp phaàn thaûi vaøo moâi tröôøng moät löôïng chaát thaûi ñaùng keå. Ñoù laø lyù do maø haøng naêm Long An noùi chung, vaø Moäc Hoùa noùi rieâng phaûi thöïc hieän ñaùnh giaù hieän traïng moâi tröôøng ñeå baùo caùo cho Boä Khoa hoïc vaø Coâng ngheä vaø Boä Taøi nguyeân vaø Moâi Tröôøng theo doõi dieãn bieán moâi tröôøng cuûa töøng khu vöïc. Trong baùo caùo ñaùnh giaù hieän traïng, caùc thaønh phaàn moâi tröôøng nöôùc maët treân caùc con soâng chính cuûa huyeän, nguoàn nöôùc thaûi, nguoàn khí thaûi, chaát thaûi raén thaûi ñöôïc thöïc hieän. 3.1 NÖÔÙC MAËT Moäc Hoùa coù nguoàn taøi nguyeân nöôùc maët khaù doài daøo song phaân boá khoâng ñeàu caû veà soá löôïng vaø chaát löôïng. Ñoái vôùi vuï Ñoâng Xuaân, khaû naêng cung caáp nöôùc cho saûn xuaát noâng nghieäp raát thuaän lôïi, nhieàu vuøng söû duïng phöông phaùp töôùi töï chaûy (nhôø trieàu) coù hieäu quaû cao. Tuy nhieân, vaøo vuï Heø Thu thì khaû naêng cung caáp nöôùc cho saûn xuaát laïi raát haïn cheá vaøo thôøi kyø ñaàu vuï, ñaëc bieät vuøng Ñoâng Baéc thieáu nöôùc ngoït traàm troïng phuïc vuï saûn xuaát vaø sinh hoaït. Vì nguoàn nöôùc maët cuûa huyeän chuû yeáu laø nöôùc soângVCT. Ngoaøi ra, moät phaàn cuûa soâng Tieàn, cuøng vôùi caùc keânh raïch noái giöõa hai soâng naøy cuõng ñoùng goùp moät phaàn vaøo toång löôïng nöôùc maët, neân trong ñeà taøi naøy chuû yeáu thu thaäp vaø söû duïng caùc keát quaû phaân tích veà nöôùc soâng VCT ñeå ñaùnh giaù ñeå maët chaát löôïng. Hình 3.1: Soâng nöôùc Long An Chaát löôïng nöôùc cuûa soâng Vaøm Coû Taây Soâng VCT baét nguoàn töø Campuchia ñi qua khu vöïc ÑTM cuûa tænh Long An vaø ñoå ra cöûa soâng Soaøi Raïp, laø nôi tieáp nhaän chaát thaûi sinh hoaït cuûa ngöôøi daân ôû nhöõng khu vöïc taäp trung daân cö ven soâng, khu vöïc chôï (chôï Moäc Hoùa, chôï Bình Chaâu..), thuoác baûo veä thöïc vaät töø saûn xuaát noâng nghieäp vaø chaát thaûi cuûa caùc nhaø maùy xay xaùt, loø moå gia suùc.... Trong muøa luõ, taûi löôïng oâ nhieãm cuûa khu vöïc ÑTM taêng do khoâng xöû lyù nöôùc thaûi. Vò trí caùc ñieåm khaûo saùt ñöôïc chuù thích nhö sau: Caàu Bình Chaâu – Moäc Hoùa. Ñieåm giaùp giöõa keânh Raïch Baéc Chang vôùi soâng VCT – Moäc Hoùa. Caàu Moäc Hoùa – Moäc Hoùa. Ñieåm giaùp giöõa keânh cöûa Ñoâng vôùi soâng VCT – Moäc Hoùa. Ñieåm giaùp giöõa keânh T12 vôùi soâng VCT – Moäc Hoùa. Baûng 3.1: Chaát löôïng nöôùc maët treân soâng VCT naêm 2005 Muøa möa: Vò trí khaûo saùt T0 00C pH DO mg/l EC mg/l NaCl l Ñoä ñuïc NTU TDS mg/l SS mg/l BOD5 mg/l COD mg/l NH4+ mg/l NO2- mg/l NO3- mg/l PO42- mg/l SO42- mg/l Daàu môõ mg/l Coliform MPN/100ml 1 26.2 6.7 3.62 3 0 187 20 62 11 18 - - - - 34 - - 2 26.2 6.7 3.32 8 0 87 40 26 9 13 - - - - 20 - - 3 26.5 6.9 5.12 8 0 95 40 24 7 12 0.185 0.026 0.536 0.142 17 0.001 93.102 4 26.3 7.0 3.02 8 0 88 40 20 9 12 - - - - 20 - - 5 26.1 6.9 3.24 8 0 75 40 14 8 13 0.240 0.026 0.547 0.131 16 0.004 - TCVN A 6.0-8.5 $6 - - - - 20 < 4 < 10 0.05 0.01 10 - - 0 5.0000 B 5.5-9.0 $2 - - - - 80 < 25 < 35 1.0 0.05 15 - - 0.3 10.000 Vò trí khaûo saùt T0 00C pH DO mg/l EC mg/l NaCl l Ñoä ñuïc NTU TDS mg/l SS mg/l BOD5 mg/l COD mg/l NO2- mg/l NO3- mg/l Fe toång mg/l PO42- mg/l SO42- mg/l Coliform MPN/100ml 1 29.4 7.0 2.42 190 0.001 58 107 21 2 5 0.001 0.607 0.667 0.001 36 93.102 2 29.4 7.1 2.34 180 0.001 41 99 11 4 6 0.002 0.543 0.603 0.005 30 - 3 29.3 6.9 2.20 180 0.001 40 99 10 5 7 0.002 0.514 0.606 0.002 29 93.102 4 29.3 6.8 1.82 180 0.001 35 101 13 6 7 0.003 0.467 0.520 0.008 33 240.101 5 29.6 6.8 1.95 180 0.001 39 103 17 6 8 0.001 0.663 0.686 0.001 30 - TCVN A - 6.0-8.5 $6 - - - - 20 < 4 0.01 0.010 10 1.0 - - 5.0000 B - 5.5-9.0 $2 - - - - 80 < 25 0.05 0.05 15 2.0 - - 10.000 Muøa khoâ: Nguoàn: Sôû khoa hoïc vaø coâng ngheä tænh Long An, 2005 Baûng 3.2: Keát quaû phaân tích noàng ñoä kim loaïi naëng vaø dö löôïng thuoác BVTV soâng VCT Vò trí khaûo saùt Kim loaïi naëng (mg/l) Thuoác baûo veä thöïc vaät (Fg/l) Fe Cu Zn Pb Mn F DDT Aldrin Endrin Heptachlor Pandan Methylparathion 4 0.438 0.003 0.011 0.016 0.069 0.22 101 13 6 7 0.003 0.467 5 0.451 0.004 0.013 0.004 0.059 0.048 103 17 6 8 0.001 0.663 TCVN 5945-1995 A 1.0 0.1 1.0 0.05 0.1 1.0 - 20 < 4 0.01 0.010 10 B 2.0 1.0 2.0 0.1 0.8 1.5 - 80 < 25 0.05 0.05 15 Nguoàn: Sôû khoa hoïc vaø coâng ngheä tænh Long An, 2005 Töø caùc soá lieäu thu thaäp treân cho thaáy: pH: nhìn chung pH treân soâng VCT vaøo muøa möa vaø muøa khoâ ít thay ñoåi vaø naèm trong tieâu chuaån Vieät Nam (TCVN 5942 – 1995 quy ñònh nguoàn loaïi A laø 6,0 – 8,5), giaù trò pH cao nhaát (pH = 7,0) ôû keânh Cöûa Ñoâng vôùi soâng VCT – Moäc Hoùa. Tuy nhieân, trong muøa khoâ giaù trò pH thaáp hôn trong muøa möa. Hình 3.2: Giaù trò pH treân soâng VCT – Moäc Hoùa Maën (NaCl): haøm löôïng muoái treân soâng VCT khu vöïc Moäc Hoùa trong muøa möa laø khoâng coù vì ñaây laø thöôïng nguoàn cuûa soâng VCT. Tuy nhieân vaøo muøa khoâ, do aûnh höôûng cuûa trieàu bieån Ñoâng, maën xaâm nhaäp vaøo, noàng ñoä muoái thaáp nhaát ñaõ thaáy xuaát hieän vôùi noàng ñoä 0.001mg/l ôû caùc vò trí khaûo saùt. Chaát raén lô löûng (SS): Haøm löôïng SS treân soâng VCT thuoäc khu vöïc huyeän Moäc Hoùa vaøo muøa möa vaø muøa khoâ ôû caùc vò trí khaûo saùt thaáp nhaát ñeàu ñaït tieâu chuaån loaïi A (TCVN 5942 – 1995 quy ñònh nguoàn loaïi A laø 20 mg/l). Tuy nhieân, ôû caùc khu vöïc taäp trung daân cö nhö: khu vöïc chôï, beán phaø haøm löôïng SS chæ ñaït tieâu chuaån loaïi B (TCVN 5942 – 1995 quy ñònh nguoàn loaïi B laø 80mg/l). Vaøo muøa nöôùc luõ vaø thôøi ñieåm luõ ruùt, nöôùc mang moät löôïng phuø sa lôùn töø phía thöôïng nguoàn veà, do ñoù haøm löôïng SS cao vaø chæ ñaït chæ tieâu chuaån nguoàn loaïi B. Hình 3.3: Giaù trò SS treân soâng VCT – Moäc Hoùa Oxy hoaø tan (DO): OÂ nhieãm höõu cô treân soâng VCT cuõng ñang ôû möùc baùo ñoäng nheï. Trong muøa möa vaø ngay thôøi ñieåm nöôùc daâng cao, noàng ñoä DO ôû haàu heát cho pheùp taïi caùc ñieåm khaûo saùt thaáp (bieán ñoäng töø 3,02 – 5,12 mg/l) ñeàu ñaït trong giôùi haïn nguoàn loaïi B (TCVN 5942 – 1995 quy ñònh nguoàn loaïi A laø DO $ 6 mg/l vaø loaïi B laø DO$ 2 mg/l). ÔÛ caùc khu vöïc beán phaø, khu vöïc chôï Moäc Hoùa, chôï Taân Laäp, haøm löôïng DO thaáp ngoaøi tieâu chuaån giôùi haïn B. Ñaëc bieät ngay sau khi nöôùc luõ ruùt, noàng ñoä DO thaáp hôn tieâu chuaån giôùi haïn nguoàn loaïi B do trong thôøi gian naøy, nöôùc luõ ruùt seõ mang taát caû caùc chaát oâ nhieãm trong muøa luõ ra bieån. Hình 3.4: Giaù trò DO treân soâng VCT – Moäc Hoùa - Nhu caàu oxy sinh hoùa (BOD5): noàng ñoä BOD (bieán ñoäng töø 8,0 – 11,0 mg/l) treân soâng chæ ñaït tieâu chuaån loaïi giôùi haïn (TCVN 5942 – 1995 quy ñònh BOD5 ôû giôùi haïn loaïi A laø < 4 mg/l vaø giôùi haïn loaïi B laø < 25 mg/l). ÔÛ caùc khu vöïc chôï, beán phaø taûi löôïng oâ nhieãm höõu cô cao hôn nhöõng khu vöïc khaùc. Trong muøa khoâ, do aûnh höôûng nuoâi toâm cuûa khu vöïc cuõng laøm nöôùc bò oâ nhieãm höõu cô naëng (BOD5 laø 53 mg/l). Vaøo muøa luõ, noàng ñoä BOD5 cuõng taêng ñaùng keå treân soâng VCT. Hình 3.5: Theå hieän BOD5 treân soâng VCT – Moäc Hoùa Nhu caàu oxy hoùa hoïc (COD): Noàng ñoä COD (bieán ñoäng töø 5,0 – 18,0 mg/l) treân soâng chæ ñaït tieâu chuaån loaïi giôùi haïn (TCVN 5942 – 1995 quy ñònh COD ôû giôùi haïn loaïi A laø <10 mg/l vaø giôùi haïn loaïi B laø < 35 mg/l). ÔÛ caùc khu vöïc chôï, beán phaø taûi löôïng oâ nhieãm höõu cô cao hôn nhöõng khu vöïc khaùc. Trong muøa khoâ, do aûnh höôûng nuoâi toâm cuûa khu vöïc cuõng laøm nöôùc bò oâ nhieãm höõu cô naëng (COD laø 58 mg/l). COD taêng cao vaøo muøa luõ. Hình 3.6: Giaù trò COD treân soâng VCT – Moäc Hoùa Chaát dinh döôõng (NO2-, NO3-, NH4+, PO43-): Noàng ñoä nitrit (NO2-) vaø amonium (NH4+) treân soâng VCT ñeàu vöôït tieâu chuaån ôû giôùi haïn A vaø xaáp xæ ñeán giôùi haïn B (TCVN 5942 – 1995 quy ñònh amonium ôû giôùi haïn A laø 0,05 mg/l vaø ôû giôùi haïn B laø 1,0 mg/l; nitrit ôû giôùi haïn A laø 0,01 mg/l vaø ôû giôùi haïn B laø 0,05 mg/l). Noàng ñoä ít thay ñoåi nhieàu giöõa muøa möa vaø naéng. Tuy nhieân, ôû moät soá ñieåm khaûo saùt (chôï Taân Laäp laø 0,078 mg/l, chôï Thaïnh Hoùa laø 0,108 mg/l, phaø Taân Phöôùc Taây laø 0,156 mg/l). Haøm löôïng nitrit cao hôn tieâu chuaån loaïi B, ñieàu ñoù chöùng toû oâ nhieãm chaát dinh döôõng treân soâng xuaát phaùt töø chaát thaûi cuûa caùc khu daân cö taäp trung. Nitrat (NO3-) vaø photphat (PO43-) treân soâng VCT raát nhoû so vôùi tieâu chuaån Vieät Nam. Sulphat (SO42-): Trong muøa möa, noàng ñoä sulphat thaáp töø thöôïng nguoàn ñeán haï nguoàn (bieán ñoäng trong khoaûng 10 – 15 mg/l). Vaøo muøa naéng, do aûnh höôûng sulphat töø nöôùc maën xaâm nhaäp vaøo, noàng ñoä sulphat taêng daàn leân töø haï nguoàn ñeán thöôïng nguoàn (bieán ñoäng cao nhaát töø 81,159 – 146,383 mg/l). Thuoác baûo veä thöïc vaät: Soâng VCT laø nôi tieáp nhaän chuû yeáu dö löôïng thuoác BVTV dö thöøa trong khu vöïc saûn xuaát noâng nghieäp cuûa vuøng ÑTM, nhöng qua vò trí khaûo saùt cho thaáy haøm löôïng DDT raát thaáp (cao nhaát laø 0,00103 mg/l) so vôùi tieâu chuaån Vieät Nam quy ñònh ôû nguoàn loaïi A vaø B laø 0,01 mg/l. Haøm löôïng caùc nhoùm photpho höõu cô vaø laân höõu cô khaùc nhö: Aldrin, Endrin, Heptachlor, Pandan, Methylparathion khoâng phaùt hieän treân soâng VCT. Daàu, môõ: chuû yeáu töø caùc phaø kinh doanh xaêng daàu, caùc cô sôû söûa chöõa maùy noå vaø caùc phöông tieän ghe maùy ñi laïi cuûa ngöôøi daân ñaõ goùp phaàn laøm oâ nhieãm nguoàn nöôùc. Haøm löôïng daàu treân soâng taïi caùc vò trí khaûo saùt ñeàu thaáp hôn giôùi haïn B (TCVN 5942 – 1995 quy ñònh nguoàn loaïi B laø 0,3 mg/l). Tuy nhieân, taïi khu vöïc beán phaø Taân Höng, haøm löôïng daàu raát cao (1,001 mg/l) vöôït tieâu chuaån Vieät Nam quy ñònh ñoái vôùi nguoàn nöôùc maët. Kim loaïi naëng: khu vöïc Soâng Vaøm Coû Taây khoâng laø nôi tieáp nhaän chaát thaûi ñoäc haïi cuûa caùc nhaø maùy. Do ñoù, noàng ñoä caùc kim loaïi naëng (Cu, Pb, Zn, Mn, F) raát thaáp so vôùi tieâu chuaån Vieät Nam. Tuy nhieân, trong muøa möa vaø ngay thôøi ñieåm nöôùc ñang daâng cao, khoâng coù saûn xuaát noâng nghieäp, noàng ñoä saét toång thaáp (cao nhaát laø 0,451 mg/l) ñaït tieâu chuaån giôùi haïn A (TCVN 5943 – 1995 quy ñònh nguoàn loaïi A laø 1 mg/l). Taïi thôøi ñieåm nöôùc ruùt caïn, ôû khu vöïc naøy, noàng ñoä saét toång cao vöôït tieâu chuaån giôùi haïn A vaø xaáp xæ ôû giôùi haïn B (theo quy ñònh laø 2 mg/l). Tuy nhieân, moät soá keát quaû nghieân cöùu cho thaáy saét toång cuõng coù luùc vöôït quaù giôùi haïn B , chöùng toû hoaït ñoäng röûa pheøn trong quaù trình caûi taïo ñaát saûn xuaát noâng nghieäp ñaõ goùp phaàn naâng giaù trò saét toång leân cao. Vi sinh: vi sinh thöôøng taäp trung cao ôû caùc khu vöïc taäp trung daân cö, beán phaø, chôï. Beân caïnh nöôùc maët treân soâng VCT bò suy giaûm veà maët chaát löôïng, caùc keânh raïch trong huyeän Moäc Hoùa cuõng bò oâ nhieãm töø nhieàu nguoàn khaùc nhau. Vaøo muøa luõ, do ñaëc ñieåm ñòa hình thaáp truõng daãn ñeán tình traïng oâ nhieãm cuïc boä do caùc yeáu toá töï nhieân: baõo, luõ luït… aûnh höôûng lôùn ñeán moâi tröôøng nöôùc. Ta coù theå keå ñeán caùc nguyeân nhaân sau: Nöôùc chaûy traøn maët ñaát: Nöôùc chaûy traøn maët ñaát do möa hoaëc do thoaùt nöôùc töø ñoàng ruoäng laø nguoàn gaây oâ nhieãm nöôùc soâng hoà, nöôùc röûa troâi qua ñoàng ruoäng coù theå cuoán theo raùc, hoùa chaát baûo veä thöïc vaät, phaân boùn. Nöôùc röûa troâi qua khu daân cö, ñöôøng phoá, coù theå laø nguoàn nöôùc do chaát thaûi raén, daàu môõ, hoùa chaát, vi truøng... Nöôùc soâng bò oâ nhieãm do caùc yeáu toá töï nhieân: Nöôùc soâng bò nhieãm maën do söï xaâm laánn cuûa nöôùc bieån maën vaøo saâu trong noäi ñòa. Hieän nay Moäc Hoùa ñang bò nhieãm pheøn, maën nghieâm troïng. Nöôùc soâng, keânh raïch bò nhieãm pheøn coù theå chuyeån axit, saét, nhoâm... ñeán caùc vuøng khaùc gaây ra söï suy giaûm chaát löôïng nöôùc, ñaát vuøng bò taùc ñoäng. OÂ nhieãm nöôùc töø caùc hoaït ñoäng noâng nghieäp: Vieäc söû duïng nöôùc cho muïc ñích noâng nghieäp coù taùc ñoäng tôùi söï thay ñoåi moät soá cheá ñoä nöôùc vaø söï caân baèng nguoàn nöôùc. Tröôùc heát, vieäc khai thaùc söû duïng ñaát cho muïc ñích noâng nghieäp ñoøi hoûi moät löôïng nöôùc caøng ngaøy caøng taêng. Trong töông lai, do thaâm canh noâng nghieäp neân doøng chaûy ôû taát caû caùc con soâng ñeàu giaûm, söï bay hôi seõ taêng. Phaàn lôùn nöôùc söû duïng cho noâng nghieäp bò tieâu hao nhöng ít ñöôïc hoaøn laïi. Moäc Hoùa laø huyeän noâng nghieäp neân löôïng nöôùc caàn cung caáp cho lónh vöïc naøy laø raát lôùn vaø ñieàu ñoù coù nghóa laø gaây aûnh höôûng khoâng nhoû ñeán moâi tröôøng. Nöôùc tieâu, nöôùc chaûy töø ñoàng ruoäng vaø nöôùc thaûi töø caùc chuoàng traïi chaên nuoâi gaây nhieãm baån ñaùng keå cho soâng hoà. Thaønh phaàn khoaùng chaát trong nöôùc daãn töø heä thoáng töôùi tieâu... Löôïng muoái hoøa tan trong nöôùc coù theå töø 1 – 200 taán/ha. Do vieäc söû duïng phaân hoùa hoïc, moät löôïng lôùn chaát dinh döôõng nitô vaø photpho coù theå xaâm nhaäp vaøo nguoàn nöôùc, gaây hieän töôïng phuù döôõng hoùa cho caùc vöïc nöôùc. Moäc Hoùa laø huyeän ÑTM raát phuø hôïp cho nuoâi troàng thuûy saûn: caù loàng, toâm... Treân thöïc teá, hoaït ñoäng nuoâi troàng thuûy saûn ñaõ thu ñöôïc nhieàu keát quaû cho vieäc phaùt trieån kinh teá. Beân caïnh ñoù, vieäc nuoâi troàng thuûy saûn cuõng taùc ñoäng nhieàu ñeán moâi tröôøng nöôùc. Nhieàu hoä söû duïng caùc loaïi hoùa chaát nuoâi troàng thuûy saûn, caùc thöùc aên dö thöøa laéng xuoáng ñaùy ao, hoà, loøng soâng laøm cho moâi tröôøng nöôùc bò oâ nhieãm, daãn ñeán söï phaùt sinh caùc loaøi vi sinh gaây beänh. Caùc hôïp chaát höõu cô coù chöùa thuoác tröø saâu DDT, chaát dieät coû phenoxylaxetic... laø caùc chaát beàn vöõng, coù thôøi gian phaân huûy trong nöôùc raát chaäm. Caùc nguoàn khaùc: Caùc hoaït ñoäng khaùc nhö: beänh vieän, giao thoâng vaän taûi, giaûi trí... (öôùc tính ¼ soá hoaït ñoäng giaûi trí ngoaøi gia ñình) ñeàu caàn nöôùc. Taát caû caùc hoaït ñoäng naøy ñeàu gaây ra moät söï nhieãm baån ñaùng keå. 3.2 NÖÔÙC NGAÀM Cuõng gioáng caùc huyeän khaùc cuûa tænh Long An, tröõ löôïng nöôùc ngaàm ôû Moäc Hoùa khoâng doài daøo vaø chaát löôïng nöôùc töông ñoái keùm. Tuy nhieân nguoàn nöôùc ngaàm cuûa Moäc Hoùa vaãn ñöôïc xem laø toát nhaát cuûa tænh Long An. Nöôùc ngaàm coù chaát löôïng toát ôû taàng Pliocene giöõa treân (pq2 - 3), caùch maët ñaát töø 250m – 300m. ÔÛ taàng Pliocene treân (pq1), pH cuûa nhoû hôn 4, neân coù vò chua, nhieàu chaát saét, khoâng söû duïng ñöôïc cho sinh hoaït. Nhìn chung, nöôùc ngaàm ôû huyeän Moäc Hoùa vaãn chöa ñöôïc khai thaùc nhieàu vì giaù thaønh khai thaùc quaù cao so vôùi möùc soáng hieän nay cuûa nhaân daân. Keát quaû khaûo saùt veà chaát löôïng nöôùc ngaàm cuûa Trung taâm Nöôùc sinh hoaït vaø Veä sinh Moâi tröôøng tænh Long An cho thaáy: Baûng3.3: Chaát löôïng nöôùc theo ñoä saâu ôû Moäc Hoùa Ñoä saâu (m) Chæ tieâu phaân tích (mg/l) pH Fe (mg/l) Cl (mg/l) CaCO3 (mg/l) 270 6,0 0,9 30 80 300 7,5 4,0 60 200 TCVN 5944 – 1955 6,5 – 8,5 1,0 – 5,0 200 - 600 300 - 500 Nguoàn: Trung taâm nöôùc sinh hoaït vaø veä sinh moâi tröôøng noâng thoân, naêm 2007. pH: haàu heát caùc gieáng khoan cuûa huyeän coù pH ñaït tieâu chuaån (TCVN 5944 – 1995) quy ñònh pH töø 6.5 – 8.5. Ñoä cöùng: vì khu vöïc xa bieån neân chaát löôïng nöôùc ngaàm coù ñoä cöùng thaáp, ôû moät soá gieáng coù ñoä cöùng vöôït tieâu chuaån cho pheùp (TCVN 5944 – 1995) quy ñònh ñoä cöùng 300 – 500 mg/l. Ñoä chua: xuaát hieän cao ôû moät soá gieáng khoan treân ñòa baøn vì vaøo muøa khoâ (thaùng 3,4,5), taàng sinh pheøn bò oxy hoùa khi gaëp möa, caùc loaïi muoái oxy hoùa ñöôïc hoøa tan theo nöôùc maët chaûy vaøo keânh raïch vaø caùc nôi nöôùc truõng, laøm pH giaûm <4, ñaëc bieät laø caùc vuøng ñaát môùi khai hoang laøm thaám xuoáng taàng nöôùc ngaàm. Saét toång: haøm löôïng saét vöôït tieâu chuaån cho pheùp (TCVN 5944 – 1994) quy ñònh saét toång töø 1.0 – 5.0 mg/l). Coù nhieàu nguyeân nhaân gaây oâ nhieãm nguoàn nöôùc ngaàm ôû huyeän Moäc Hoùa. Haàu heát caùc nguoàn gaây oâ nhieãm do caùc hoaït ñ._.aùc cuïm daân cö, coù theå nghieân cöùu trieån khai nhöõng traïm xöû lyù nöôùc thaûi sinh hoaït döïa treân kyõ thuaät “beå phaûn öùng sinh hoïc coù neàn hoãn hôïp” coù öu ñieåm noåi baät laø vaät lieäu ñôn giaûn, toán ít maët baèng. Nhöõng heä thoáng xöû lyù naøy bao goàm: heä thoáng thu gom, heä thoáng xaû nöôùc thaûi ra soâng vaø traïm xöû lyù. Ngoaøi ra, vieäc xöû lyù nöôùc sau muøa luõ cuõng giöõ vai troø quan troïng trong ôû huyeän Moäc Hoùa nhaèm ñaûm baûo chaát löôïng nöôùc an toaøn cho ngöôøi daân. Tröôùc yeâu caàu thöïc teá, ñoàng baèng soâng Cöûu Long ñeán nay ñaõ coù nhieàu vaät lieäu, giaûi phaùp, coâng ngheä ñöôïc caùc nhaø khoa hoïc, chuyeân gia moâi tröôøng trong vaø ngoaøi nöôùc ñeà xuaát vaø öùng duïng trong thöïc tieãn, nhaèm goùp phaàn giaûi quyeát nöôùc saïch cho sinh hoaït cuûa daân cö taïi ñaây, ñaëc bieät laø daân cö vuøng ngaäp luõ. 5.2.2.2 Raùc thaûi Nhìn chung, hieän nay coâng ngheä xöû lyù chaát thaûi raén ñoâ thò raát ña daïng vaø phong phuù vôùi nhieàu loaïi hình vaø möùc ñaàu tö cuõng nhö khaû naêng ñaùp öùng veà maët moâi tröôøng laø khaùc nhau. Coâng ngheä xöû lyù ñöôïc choïn phaûi ñaûm baûo tính khaû thi veà maët kinh teá. Tính khaû thi veà maët kinh teá ñöôïc ñaùnh giaù thoâng qua moät soá chæ tieâu cô baûo sau: Maùy moùc thieát bò phaûi coù giaù caû chaáp nhaän ñöôïc coù theå ñaàu tö trong ñieàu kieän huyeän Moäc Hoùa. Chi phí ñaàu tö phaûi ôû möùc thaáp chaáp nhaän ñöôïc. Voán ñaàu tö vaøo caùc daây chuyeàn coâng ngheä phaûi thaáp. Hieäu suaát saûn xuaát cuûa coâng ngheä phaûi cao vaø phaûi giaûm thieåu vieäc phaùt thaûi chaát thaûi ra moâi tröôøng tôùi möùc thaáp nhaát. Coâng ngheä ñöôïc choïn phaûi ñaûo baûo tính khaû thi veà maët kyõ thuaät. Coâng ngheä ñöôïc choïn (keå caû caùc coâng ngheä phuï trôï keøo theo) phaûi coù caáu truùc thieát bò ñôn giaûn, deã vaän haønh… ñeå phuø hôïp vôùi maët baèng chung cuûa ñoâ thò loaïi IV. Tính khaû thi veà maët kyõ thuaät ñoái vôùi coâng ngheä xöû lyù chaát thaûi ñöôïc ñaùnh giaù thoâng qua moät soá chæ tieâu cô baûn sau: Phuø hôïp vôùi ñieàu kieän cô sôû haï taàng hieän taïi cuûa huyeän Moäc Hoùa. Coâng ngheä phaûi ñaûm baûo coù caùc thieát bò thay theá vaø ñaûm baûo khaû naêng cung caáp, baûo döôõng, söûa chöõa caùc trang thieát bò keøm theo. Phuø hôïp töøng loaïi chaát thaûi caàn xöû lyù. Coâng ngheä ñöôïc choïn phaûi khaû thi veà maët moâi tröôøng. Coâng ngheä ñöôïc choïn phaûi ñaûo baûo tính khaû thi veà maët moâi tröôøng. Muïc tieâu cuûa vieäc xöû lyù chaát thaûi raén laø nhaèm baûo veä moâi tröôøng. Vì vaäy, tính khaû thi veà maët moâi tröôøng ñoái vôùi coâng ngheä xöû lyù chaát thaûi raén noùi chung ñöôïc ñaùnh giaù thoâng qua moät soá chæ tieâu cô baûn sau: Khoâng (hoaëc ít) phaùt sinh ra caùc chaát thaûi thöù caáp coù khaû naêng gaây oâ nhieãm vaø taùc ñoäng ñeán moâi tröôøng. Ñieàu naøy aùm chæ raèng, coâng ngheä phaûi bao haøm taát caû giaûi phaùp kyõ thuaät vaø coâng ngheä hoã trôï nhaèm xöû lyù trieät ñeå vaø thoûa maõn caùc quy ñònh hieän haønh veà baûo veä moâi tröôøng ñoái vôùi caùc chaát thaûi thöù caáp sinh ra. Coâng ngheä phaûi ñaûm baûo tính an toaøn vaø haïn cheá möùc thaáp nhaát nhöõng ruûi ro, taùc haïi ñoái vôùi söùc khoûe cuûa nhöõng ngöôøi tröïc tieáp vaän haønh heä thoáng. Treân thöïc teá coù 3 coâng ngheä xöû lyù chaát thaûi thöôøng duøng laø: Choân laáp. Laøm phaân compost. Thieâu ñoát. Caên cöù vaøo ñaëc ñieåm huyeän Moäc Hoùa, laø moät huyeän noâng nghieäp chuù troïng troàng luùa vaø trong töông lai chuù troïng troàng hoa maøu thì phöông phaùp deã laøm vaø phuïc vuï boùn phaân cho noâng nghieäp chính laø phöông phaùp laøm phaân compost. Tuy nhieân, phöông phaùp naøy caàn phaûi raøng buoäc theâm ñieàu kieän: nhieät ñoä, ñoä aåm, löôïng oxy... neân gaây muøi khoù chòu. a. Laøm phaân compost Hình 5.2: UÛ phaân compost Vaøo nhöõng naêm 1970, cheá bieán phaân höõu cô (compost) taïi caùc hoä gia ñình laø phöông phaùp taùi sinh chaát thaûi höõu cô ñöôïc öùng duïng roäng raõi. Ñaây laø phöông phaùp giaûm theå tích vaø bieán ñoåi thaønh phaàn vaät lyù chaát thaûi moät caùch hieäu quaû ñoàng thôøi taïo ra saûn phaåm höõu duïng. Ñaây laø phöông phaùp deã thöïc hieän vaø thieát thöïc nhaát ñoái vôùi ngöôøi daân. Ñeå saûn xuaát phaân compost, ngöôøi daân coù theå duøng caùc loaïi deã phaân huûy nhö laù caây, coû, caùc maãu vuïn caây coái bò caét xeùn, buïi caây, goác caây…. Ñoå vaät lieäu thaønh ñoáng, töôùi nöôùc vaø ñaûo troän theo chu kyø ñeå cung caáp ñoä aåm vaø löôïng oxy caàn thieát cho vi sinh vaät soáng vaø phaùt trieån. Trong quaù trình laøm phaân compost, caùc vaät lieäu seõ bò phaân huûy döôùi taùc duïng cuûa vi sinh vaät vaø naám cho ñeán khi chæ coøn laïi muøn. Vaät lieäu compost sau khi ñaõ oån ñònh sinh hoïc coù theå duøng laøm chaát boå sung dinh döôõng cho ñaát hoaëc laøm vaät lieäu che phuû. b. Thieâu ñoát Ñoát laø quaù trình oxy hoùa chaát thaûi ôû nhieät ñoä cao. Coâng ngheä naøy phuø hôïp ñeå xöû lyù chaát thaûi raén coâng nghieäp vaø nguy haïi höõu cô nhö: cao su, nhöïa, giaáy, da, caën daàu, dung moâi, thuoác BVTV vaø ñaëc bieät laø chaát thaûi y teá trong loø ñoát chuyeân duïng hoaëc coâng nghieäp nhö loø nung ximaêng. Loø ñoát phaûi ñaûm baûo yeáu caàu cô baûn: Cung caáp ñuû oxy hoùa cho quaù trình nhieät phaân baèng caùch ñöa vaøo buoàng ñoát moät löôïng khoâng khí dö. Khí dö sinh ra trong quaù trình nhieät phaân phaûi ñöôïc duy trì trong loø ñoát ñuû ñeå ñoát chaùy hoaøn toaøn. Nhieät ñoä phaûi ñuû cao (töø 1.000 – 1.2000C). Coâng ngheä thieâu ñoát coù nhieàu öu ñieåm nhö khaû naêng taän duïng nhieät, xöû lyù trieät ñeå khoái löôïng, saïch seõ, khoâng toán nhieàu ñaát ñeå choân laáp. Tuy nhieân, phöông phaùp naøy chi phí vaän haønh ñaét, phaûi xöû lyù khí thaûi lôùn, deã taïo ra caùc saûn phaåm phuï nguy hieåm. c. Choân laáp hôïp veä sinh Nhöõng saûn phaåm ñöôïc thaûi ra töø quaù trình sinh hoaït cuûa con ngöôøi mang tính nguy haïi: boùng ñeøn, pin, daàu nhôùt dö... vaø nhöõng saûn phaåm loaïi ra töø hoaït ñoäng noâng nghieäp: bao bì, chai loï ñöïng hoùa chaát... Phöông phaùp xöû lyù toái öu daønh cho caùc loaïi treân laø choân laáp. Choân laáp hôïp veä sinh laø bieän phaùp tieâu huûy chaát thaûi ñöôïc aùp duïng raát roäng raõi treân theá giôùi. Tröôùc ñaây, nhieàu quoác gia tieân tieán nhö Anh, Nhaät cuõng duøng bieän phaùp choân laáp, keå caû moät soá loaïi chaát thaûi haït nhaân, laây nhieãm hoaëc ñoäc haïi, nhöng tröôùc khi choân laáp phaûi ñöôïc caùch ly an toaøn baèng caùc vaät lieäu phuø hôïp nhö chì, beâtoâng nhieàu lôùp ñeå choáng phoùng xaï. Theo coâng ngheä naøy, chaát thaûi raén coâng nghieäp vaø chaát thaûi raén nguy haïi ôû daïng raén hay sau khi ñaõ coá ñònh ôû daïng vieân ñöôïc ñöa vaøo hoá choân laáp coù ít nhaát 2 lôùp loùt choáng thaám, coù heä thoáng thu gom nöôùc roø ræ ñeå xöû lyù, coù heä thoáng thoaùt khí, coù gieáng khoan ñeå giaùm saùt khaû naêng aûnh höôûng ñeán nöôùc ngaàm. Khi choân laáp, caàn chuù yù moät soá yeâu caàu sau: Baõi choân laáp phaûi caùch xa khu daân cö hôn 5km, giao thoâng thuaän lôïi, neàn ñaát oån ñònh, choáng thaám toát, möïc nöôùc ngaàm thaáp… Vieäc xaây döïng hoá choân laáp chaát thaûi raén nguy haïi vaø chaát thaûi raén coâng nghieäp phaûi theo ñuùng caùc quy chuaån thieát keá veà kích thöôùc, ñoä doác, caùc lôùp choáng thaám ñaùy vaø vaùch, xöû lyù nöôùc roø ræ, khí ga… Vôùi moät huyeän vuøng truõng nhö Moäc Hoùa, luõ luït nhieàu thì vieäc xaây döïng baõi choân laáp hôïp veä sinh laø raát caàn thieát ñeå baûo veä moâi tröôøng. 5.2.3 Giaûi phaùp qui hoaïch moâi tröôøng Ñeå baûo veä moâi tröôøng khi Moäc Hoùa phaùt trieån leân ñoâ thò loaïi IV, huyeän caàn chuù yù quy hoaïch caùc maët: heä thoáng caáp nöôùc, heä thoáng thoaùt nöôùc, xöû lyù nöôùc thaûi, khí thaûi, heä thoáng thu gom vaø xöû lyù chaát thaûi raén, heä thoáng giao thoâng, phuû xanh ñoâ thò.. Nhöng noäi dung quy hoaïch moâi tröôøng ñaùng quan taâm hôn caû trong vieäc phaùt trieån leân ñoâ thò baäc cao hôn cuûa huyeän Moäc Hoùa laø quy hoaïch thoaùt nöôùc thaûi vaø xöû lyù nöôùc thaûi, thu gom vaø quy hoaïch baõi raùc thaûi vaø xöû lyù raùc. Ñoù chính laø caùc vaán ñeà naûy sinh vaø gaây xung ñoät veà moâi tröôøng. Treân cô sôû caùc soá lieäu hieän traïng moâi tröôøng ñöôïc quaûn lyù taïi ñòa phöông, chính quyeàn ñòa phöông caàn quan taâm ñeán caùc ñònh höôùng veà baûo veä moâi tröôøng nhö sau: Phoøng ngöøa, caûi thieän oâ nhieãm. Baûo toàn taøi nguyeân thieân nhieân. Naâng cao nhaän thöùc moâi tröôøng. Treân cô sôû ñoù quy hoaïch moâi tröôøng, caàn troïng taâm vaøo: 5.2.3.1 Moâi tröôøng veä sinh taïi caùc khu vöïc noâng thoân Ñoái vôùi Moäc Hoùa, vaán ñeà veä sinh moâi tröôøng vuøng noâng thoân ñaëc bieät ñöôïc quan taâm. Khi quy hoaïch, caûi taïo toång theå thò traán, caùc xaõ phaûi phoái hôïp keá hoaïch ñeå taäp trung caùc nhaø maùy, cô sôû saûn xuaát vaøo moät khu rieâng khoâng laãn vaøo trong vuøng daân cö. ÔÛ noâng thoân, hôn 60% hoä duøng caàu tieâu ao caù. Vieäc ñi veä sinh treân caùc caàu tieâu ao caù vaø vieäc xaây caát nhaø veä sinh treân caùc ao tuø hoaëc treân möông raïch naèm saâu beân trong bôø soâng vaãn coøn khaù phoå bieán ôû huyeän Moäc Hoùa. Trong ñieàu kieän ñoù, caùc chaát thaûi baøi tieát cuûa con ngöôøi hoaëc seõ ñi thaúng vaøo nguoàn nöôùc maët gaây ra caùc vaán ñeà oâ nhieãm, hoaëc thaám saâu vaøo ñaát vaø ñi vaøo taàng chöùa nöôùc ngaàm gaây ra tình traïng oâ nhieãm nöôùc ngaàm taàng noâng. Ñaëc bieät vaøo muøa luõ, nöôùc luõ daâng cao leân vaø cuoán troâi chaát thaûi theo doøng nöôùc mang theo nhieàu vi truøng vaø maàm beänh. Maëc duø, kyõ thuaät coâng ngheä trong quaù trình saûn xuaát, chaên nuoâi vaãn coøn trong tình traïng thoâ sô nhöng do vieäc quaûn lyù chaát thaûi chöa ñöôïc tuaân thuû nghieâm chænh cho neân haàu nhö taát caû chaát thaûi loûng ñeàu ñi thaúng vaøo nguoàn nöôùc. OÂ nhieãm thuoác baûo veä thöïc vaät vaãn ñöôïc xem laø vaán naïn cuûa vuøng noâng thoân noùi chung vaø huyeän Moäc Hoùa noùi rieâng, laøm oâ nhieãm nguoàn nöôùc vaø aûnh höôûng söùc khoûe con ngöôøi. Döïa treân nhöõng nguyeân nhaân ñoù, caùc giaûi phaùp ñöôïc ñeà xuaát nhö sau: a. Caùc moâ hình nhaø tieâu veä sinh Nhaø tieâu caûi tieán: ñöôïc ñaøo ñôn giaûn, song ñöôïc caûi tieán baèng caùch cho theâm oáng thoâng hôi cao ñeå giaûm muøi hoâi trong nhaø tieâu, goùp phaàn laøm thoaùt nhanh hôi nöôùc trong beå phaân vaø khoáng cheá ruoài nhaëng. Öu ñieåm: caáu taïo ñôn giaûn, deã xaây döïng, chi phí thaáp, ngöôøi daân coù theå töï laøm, vaø khoâng caàn nöôùc ñeå vaän haønh. Nhöôïc ñieåm: coù chöùc naêng thu gom phaân nhöng chöa coù chöùc naêng xöû lyù. Nhaø tieâu töï hoaïi: loaïi hình nhaø tieâu tieân tieán, hieän ñaïi, hình thöùc söû duïng ñôn giaûn, phaân ñöôïc phaân huûy hoaøn toaøn, khoâng aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng xung quanh. Öu ñieåm: saïch seõ, vaên minh, khoâng ruoài muoãi, ít gaây oâ nhieãm nguoàn nöôùc, xaây döïng ngay trong nhaø. Nhöôïc ñieåm: giaù thaønh cao, toán nöôùc, caàn coù beä xí vaø beä nöôùc, xaây döïng toán keùm, toán dieän tích, ñònh kyø coù xe huùt phaân. Hình 5.3: Moâ hình nhaø tieâu thaám doäi Nhaø tieâu thaám doäi: nhaø tieâu coù beä xí doäi nöôùc vaø oáng daãn phaân vaø beå chöùa phaân, ñaùy vaø thaønh beå khoâng bòt kín. Öu ñieåm: coù nuùt nöôùc, toán ít nöôùc hôn so vôùi nhaø tieâu töï hoaïi, saïch seõ, khoâng ruoài muoãi vaø muøi hoâi. Nhöôïc ñieåm: kyõ thuaät xaây phöùc taïp, phaûi coù nöôùc doäi, khoâng taän duïng ñöôïc nguoàn phaân boùn, deã gaây oâ nhieãm nguoàn nöôùc ôû khu vöïc nöôùc ngaàm thaáp. Nhaø tieâu sinh thaùi: loaïi nhaø tieâu ñöôïc xaây döïng treân cô sôû hai ngaên cuõ, nhöng ñöôïc caûi taïo baèng caùch laép theâm oáng thoâng hôi. Hình 5.4: Moâ hình nhaø tieâu sinh thaùi Öu ñieåm: chi phí khoâng cao, kyõ thuaät vaän haønh ñôn giaûn, söû duïng phaân trong noâng nghieäp. Nhöôïc ñieåm: coâng trình ñaët nôi thoaùng gioù vaø coù aùnh naéng, caàn coù chaát ñoän trong quaù trình xöû lyù phaân. b. Chuoàng traïi hôïp veä sinh Chuoàng traïi hôïp veä sinh caàn ñaùp öùng nhu caàu sau: Khoâng laøm oâ nhieãm ñaát, nguoàn nöôùc ngaàm vaø nöôùc maët xung quanh. Khoâng coù muøi hoâi thoái, khoâng laøm maát myõ quan ngoaïi caûnh. Khoâng coù ruoài nhaëng vaø coân truøng truyeàn beänh. Heä thoáng thoaùt nöôùc, ngaên chöùa, uû phaân rieâng. Raõnh thoaùt nöôùc phaûi xaây gaïch. Nhaø bao che coù theå xaây gaïch hay tre, goã. Söû duïng chaát hoùa hoïc, caùc loaïi thuoác baûo veä thöïc vaät Caùc chaát baûo veä thöïc vaät ñöôïc söû duïng ngaøy caøng nhieàu ôû nöôùc ta vaø ñieàu ñaëc bieät laø ñaïi ña soá caùc loaïi thuoác naøy laø nhöõng chaát ñoäc gaây nguy hieåm, gaây suy thoaùi moâi tröôøng, hieäu quaû kinh teá thaáp, aûnh höôûng ñeán söùc khoûe con ngöôøi neáu söû duïng, baûo quaûn khoâng ñuùng caùch. Coù theå noùi, Vieät Nam laø moät quoác gia söû duïng moät saûn löôïng hoùa chaát quaù nhieàu so vôùi dieän tích ñaát troàng troït. Quaûn lyù thuoác tröø saâu: qua nhaän ñònh treân, huyeän Moäc Hoùa cuõng phaûi chuyeån ñoåi quan nieäm veà phaùt trieån vaø saûn xuaát cho phuø hôïp vôùi xu höôùng phaùt trieån beàn vöõng toaøn caàu gaén vôùi baûo veä moâi tröôøng. Caùc bieän phaùp sô khôûi nhaèm muïc tieâu taän duïng thieân nhieân, aùp duïng chu kyø cuûa sinh – thöïc – ñoäng vaät ñeå phaùt trieån noâng nghieäp vaø giaûm thieåu toái ña vieäc söû duïng caùc hoùa chaát ñoäc haïi. Khoáng cheá dö löôïng thuoác BVTV roø ræ, ngaám xuoáng maïch nöôïc ngaàm. Kieåm soaùt saâu raày baèng sinh vaät: theo nguyeân taéc töï nhieân, baát kyø moät loaøi sinh vaät naøo cuõng coù loaøi khaùc caám kî. Do ñoù, noâng daân caàn phaûi ñuû trình ñoä ñeå nhaän dieän caùc loaïi coân truøng, thaáu hieåu cung caùch aên uoáng hay saên moài cuûa chuùng ñeå töø ñoù duøng caùc loaïi thích öùng ñeå baûo veä muøa maøng. Ví duï nhö caùc loaïi coân truøng caùnh cöùng, nheän ñoàng... coù theå tieâu dieät ñöôïc saâu raày aên luùa. Kieåm soaùt coû daïi: caàn giaûi quyeát vaán ñeà naøy tröôùc khi baét ñaàu moät chu kyø troàng troït môùi. Caùc bieän phaùp cô hoïc nhö laät ñaát, nhoå coû, hay thieâu ñoát laø phöông phaùp ñuùng ñaén ñeå baûo veä vaø laøm gia taêng naêng suaát caây troàng hôn laø duøng thuoác dieät coû. Thôøi gian söû duïng thuoác tröø saâu: duø muoán hay khoâng cuõng caàn phaûi duøng moät soá thuoác BVTV. Tuy nhieân, caàn phaûi söû duïng ñuùng nôi, ñuùng luùc. Moâi tröôøng ñoâ thò Ñeå coù theå phaùt trieån thaønh ñoâ thò baäc cao hôn (ñoâ thò loaïi IV), huyeän Moäc Hoùa phaûi chuù yù ñeán vieäc phaùt trieån moâi tröôøng ñoâ thò laø muïc tieâu laâu daøi maø trong ñoù thò traán Moäc Hoùa ñöôïc xem laø trung taâm. Caùc vaán ñeà caàn laøm laø: Ngaên chaën hay laøm giaûm taùc ñoäng cuûa söï phaùt trieån ñoâ thò ñeán moâi tröôøng ñeán möùc coù theå chaáp nhaän ñöôïc. Duy trì hay naâng cao chaát löôïng moâi tröôøng. Döïa theo keát quaû nghieân cöùu vaø döï baùo caùc taùc ñoäng aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng neân caùc ñeà xuaát ñöôïc ñöa ra nhö sau: a. Heä thoáng thoaùt nöôùc Nöôùc sau khi söû duïng vaøo muïc ñích sinh hoaït hay saûn xuaát, nöôùc möa chaûy treân maùi nhaø, maët ñöôøng, maët ñaát, chöùa nhieàu hôïp chaát höõu cô, voâ cô deã bò phaân huûy thoái röõa vaø chöùa vi truøng gaây beänh cho ngöôøi vaø ñoäng vaät. Neáu nhöõng loaïi nöôùc thaûi naøy xaû ra moät caùch böøa baõi, thì khoâng nhöõng laø moät trong nhöõng nguyeân nhaân chính gaây oâ nhieãm moâi tröôøng, naûy sinh vaø truyeàn nhieãm beänh taät, aûnh höôûng ñeán söùc khoûe, ñieàu kieän veä sinh cuûa ngöôøi daân.... Nöôùc thaûi cuûa huyeän Moäc Hoùa ñöôïc thu gom taäp trung, thoaùt ra hoá ga vaøo coáng. Nöôùc thaûi sinh hoaït cuûa huyeän thoaùt chung vaøo maïng löôùi coáng thoaùt nöôùc möa, qua coáng ngaàm, möông noåi vaø chöa coù hình thöùc xöû lyù naøo khaùc. Qua ñoù cho thaáy khaû naêng thoaùt nöôùc trong ñòa phöông huyeän gaëp raát nhieàu khoù khaên. Do ñoù, trong huyeän caàn naâng caáp heä thoáng thoaùt nöôùc coù 2 heä thoáng coáng trong ñoù maïng löôùi ñeå thoaùt nöôùc sinh hoaït, vaø nöôùc möa baån, coøn maïng löôùi khaùc ñeå daãn nöôùc möa saïch xaû tröïc tieáp ra soâng hoà. b. Chaát thaûi raén Raùc thaûi laø moät nguoàn thaûi raát ña daïng vaø phöùc taïp trong quaù trình phaùt trieån cuûa xaõ hoäi ôû caùc ñoâ thò. Hieän tyû leä thu gom trong huyeän Moäc Hoùa chæ ñaït 10% toång löôïng raùc thaûi ra trong ngaøy, 90% raùc coøn laïi ñeàu ñoå xuoáng keânh raïch vaø do caùc hoä gia ñình töï xöû lyù. Chính vì theá ñeå giaûi quyeát caùc vaán ñeà lieân quan ñeán chaát thaûi phöùc taïp naøy, huyeän Moäc Hoùa caàn tieán haønh ñaåy maïnh coâng taùc thu gom raùc treân ñòa baøn, naâng tyû leä thu gom leân 70% löôïng phaùt sinh. Raùc sau khi ñöôïc thu gom , caàn phaûi: Phaân loaïi raùc trieät ñeå: ñöôïc xem laø khaâu quan troïng, noù aûnh höôûng tröïc tieáp tôùi hieäu suaát vaø coâng suaát cuûa quaù trình xöû lyù. Raùc sinh hoaït sau khi thu gom vaø vaän chuyeån ñeán khu xöû lyù ñöôïc phaân loaïi töøng phaàn rieâng bieät ñeå xöû lyù trieät ñeå. Taùi söû duïng ñoái vôùi caùc thaønh phaàn coù theå taùi söû duïng. Ñoát vôùi caùc thaønh phaàn raùc coù theå chaùy ñöôïc. UÛ hieáu khí raùc höõu cô laøm phaân boùn. Choân laáp hôïp veä sinh ñoái vôùi caùc loaïi raùc khoâng uû trong quaù trình ñoát. Trong huyeän Moäc Hoùa, sau khi thu gom, raùc ñöôïc ñoå thaønh ñoáng loä thieân. Do ñoù, ñeå giaûm thieåu löôïng oâ nhieãm phaùt sinh töø raùc, vieäc xaây döïng nhaø maùy xöû lyù raùc laø caàn thieát. Yeâu caàu của một hệ thống xử lyù raùc thải cần: Đảm bảo veä sinh moâi tröôøng vaø chi phí ñoái vôùi xöôûng uû raùc ñöôïc ñaët leân haøng ñaàu, töùc laø phaûi ñaûm baûo veä sinh moâi tröôøng vaø chi phí thaáp nhaát. Nöôùc roø ræ töø raùc ñöôïc thu gom trieät ñeå theo nguyeân taéc töï chaûy vaøo heä thoáng ñöôøng raõnh thu gom chính, ñaûm baûo gom heát löôïng nöôùc raùc thaûi ra. Raùc thaûi tröôùc khi ñöa vaøo beå uû phaûi ñöôïc phaân ra thaønh caùc loaïi (theo khaû naêng xöû lyù), tuøy theo ñaëc tính cuûa caùc phaàn raùc sau khi ñaõ phaân loaïi maø ñöa vaøo xöû lyù theo caùc phöông phaùp thích hôïp: raùc coù theå taùi cheá, raùc coù theå chaùy, raùc höõu cô, raùc trô. c. Maûng xanh ñoâ thò Caây xanh coù vai troø raát quan troïng ñoái vôùi moâi tröôøng ñoâ thò vaø ñôøi soáng con ngöôøi. Noù ñöôïc xem laø moät thaønh phaàn khoâng theå thieáu trong heä sinh thaùi ñoâ thò. Caùc chöùc naêng cuûa caây xanh laø: Caûi taïo vi khí haäu vaø ñieàu kieän veä sinh. Laøm nôi nghæ ngôi, giaûi trí cho ngöôøi daân. Laøm taêng veû ñeïp, myõ quan ñoâ thò. Ngaên caùch tieáng oàn, buïi giao thoâng. Theo keát quaû döï baùo caây xanh coâng coäng taïi caùc khu coøn ít vaø thieáu. Hieän chæ ñaït 5,8m2/ngöôøi (thaáp hôn tieâu chuaån 7m2/ngöôøi). Do ñoù, vaán ñeà quy hoaïch caây xanh quanh caùc ao hoà, caùc vaønh ñai doïc theo soâng ngoøi, keânh raïch nhaèm phaùt trieån maûng xanh trong huyeän ñaït hay cao möùc chuaån laø caàn thieát. c. Heä thoáng chieáu saùng Hieän heä thoáng ñöôøng phoá ñöôïc chieáu saùng chæ chieám 64%, ñaït hieäu quaû thaáp hôn so vôùi tieâu chuaån (85%). Vì vaäy, naâng caáp ñieän chieáu saùng treân toång chieàu caùc truïc loä chính leân möùc cao hôn 85% raát caàn thieát ñeå Moäc Hoùa phaùt trieån leân ñoâ thò loaïi IV. 5.2.3.3 Moâi tröôøng bieân giôùi Bieân giôùi ñöôïc xem laø moâi tröôøng dieãn bieán phöïc taïp, vaø tieàm aån nhöõng yeáu toá khoâng oån ñònh. Cöûa khaåu Bình Hieäp laø nôi giao thöông buoân baùn giöõa Vieät Nam vaø Campuchia, nhöng ñaây cuõng laø nôi tình hình an ninh vaø buoân laäu tuyeán bieân giôùi luoân dieãn ra. Do ñoù, huyeän Moäc Hoùa caàn gaén lieàn moái quan heä giöõa phaùt trieån kinh teá vaø giöõ vöõng an ninh quoác phoøng. 5.2.3.4 Moâi tröôøng du lòch Laø vuøng ngaäp luõ nhöng Moäc Hoùa vaãn thu huùt du khaùch töø caùc ñòa phöông khaùc vì taïi ñaây coù taøi nguyeân töï nhieân phong phuù: caù linh, löôn, eách, chuoät ñoàng, boâng ñieân ñieån, nhöõng caùnh röøng traøm baït ngaøn... vaø caùc loaïi hình giaûi trí khaùc nhau: tham quan röøng traøm baèng xuoáng maùy, caâu caù giaûi trí treân keânh nöôùc noåi, ñi saên chuoät. Beân caïnh ñoù, Moäc Hoùa coøn coù heä thoáng dòch vuï phuïc vuïc du lòch vôùi raát nhieàu cô sôû lôùn nhoû (2.401 cô sôû). Hoaït ñoäng du lòch cuûa huyeän döïa treân caùc ñaëc ñieåm cuûa moâi tröôøng töï nhieân, vaãn chöa quan taâm nhieàu ñeán caùc taùc ñoäng moâi tröôøng. Ñeå ngaønh du lòch vaãn phaùt trieån nhöng khoâng taùc ñoäng tieâu cöïc leân moâi tröôøng, khi muoán trieån khai xaây döïng caùc coâng trình hay caùc ñieåm du lòch, huyeän Moäc Hoùa caàn: Ñaùnh giaù thöïc traïng phaùt trieån du lòch. Caùc muïc tieâu, phöông höôùng phaùt trieån: taøi nguyeân vaø moâi tröôøng du lòch, phaùt trieån kinh teá vaø baûo veä moâi tröôøng, döï baùo du lòch vaø vaán ñeà ñaàu tö vaø caùc giaûi phaùp thöïc hieän. Xaây döïng baûn ñoà quy hoaïch: trung taâm du lòch, ñieåm du lòch. 5.2.3.5 Moâi tröôøng nöôùc Nöôùc coù yù nghóa raát quan troïng trong cuoäc soáng con ngöôøi. Moäc Hoùa laø nôi coù nguoàn nöôùc maët khaù doài daøo nhöng laïi phaân boá khoâng ñoàng ñeàu, chaát löôïng nöôùc ngaàm laïi töông ñoái keùm. Ngoaøi ra, oâ nhieãm nguoàn nöôùc do caùc loaïi chaát thaûi (höõu cô, chaát dinh döôõng, phaân gia suùc…) töø caùc hoä gia ñình, töø hoaït ñoäng noâng nghieäp ngaøy moät nghieâm troïng. Do ñoù, nhu caàu quaûn lyù moâi tröôøng ñöôïc ñaët ra: a. Xaây döïng hoaøn chænh heä thoáng thuûy lôïi: ñaëc ñieåm cuûa heä thoáng soâng ngoøi cho thaáy nguoàn nöôùc Long An cuõng nhö Moäc Hoùa khoâng doài daøo, trong khi ñoù aûnh höôûng cuûa bieån (xaâm nhaäp maën). Nguoàn nöôùc vaøo muøa khoâ caøng trôû neân khan hieám vaø nhieãm maën. Vì vaäy ñaàu tö xaây döïng thuûy lôïi laø yeáu toá quyeát ñònh ñeå phaùt trieån noâng nghieäp theo chieàu saâu vaø thöïc hieän thaønh coâng coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa noâng nghieäp noâng thoân. b. Thieát laäp, xöû lyù vaø löu tröõ soá lieäu thoâng tin veà thaønh phaàn moâi tröôøng: cô sôû ñaàu tieân cuûa vieäc quaûn lyù toång hôïp moâi tröôøng nöôùc trong khu vöïc huyeän Moäc Hoùa laø soá lieäu, thoâng tin chính xaùc veà dieãn bieán thaønh phaàn moâi tröôøng do caùc taùc ñoäng cuûa con ngöôøi vaø yeáu toá töï nhieân. c. Xaây döïng cô sôû döõ lieäu nguoàn trong khu vöïc: do quaûn lyù döõ lieäu theo khoâng gian neân coù theå deã daøng trao ñoåi döõ lieäu vôùi nhau thì aùp duïng coâng cuï naøy caàn phaûi thoáng nhaát moät soá tieâu chí: Neàn döõ lieäu theo khoâng gian phaûi cuøng moät heä thoáng löôùi chieáu vaø noù phaûi ñaûm baûo tính chính xaùc ñeå coù theå loàng gheùp vaøo döõ lieäu khoâng gian ñôn tính khaùc. Nhöõng thoâng soá vaø caùc ñôn vò ño löôøng cuûa caùc döõ lieäu thuoäc tính phaûi thoáng nhaát ñeå coù theå trao ñoåi, so saùnh, aùp duïng cho coâng taùc döï baùo. Moät trong nhöõng coâng cuï hoã trôï khaùc ñöôïc aùp duïng trong coâng taùc giaûi ñoaùn ñeå phaùt hieän vaø döï baùo nhöõng thay ñoåi cuûa moâi tröôøng töï nhieân laø vieãn thaùm (Remote Sensing). Ñaây laø phöông phaùp söû duïng aûnh veä tinh ña phoå ñeå xem xeùt nhöõng thay ñoåi moâi tröôøng maët ñaát. OÂ nhieãm nguoàn nöôùc coù theå nhaän ra khi aùp duïng aûnh veä tinh ôû ñoä phaân giaûi cao. Coâng taùc quy hoaïch chi tieát cuõng coù theå aùp duïng töø söï hoã trôï cuûa coâng cuï naøy. Tuy nhieân, vieäc aùp duïng coâng cuï naøy chöa ñöôïc phoå bieán vaø quan taâm nhieàu do söï môùi meõ vaø chi phí raát cao. Beân caïnh ñoù, coâng cuï GPS ñeå xaùc ñònh toïa ñoä caùc ñieåm ño cuõng neân ñöôïc aùp duïng ñeå hoã trôï cho heä thoáng döõ lieäu GIS, nhaèm quaûn lyù toát hôn caùc döõ lieäu moâi tröôøng caàn thieát. d. AÙp duïng moâ hình hoùa quaûn lyù chaát löôïng nöôùc trong töøng khu vöïc: moâ hình hoùa moâ phoûng caùc heä thoáng cuûa töøng löu vöïc laø phöông phaùp toaùn - tin ngaøy caøng caàn thieát trong quaûn lyù toång hôïp moâi tröôøng nöôùc noùi chung vaø nöôùc maët chaûy qua ñòa baøn huyeän Moäc Hoùa noùi rieâng. Öu ñieåm cuûa phöông phaùp: Döï baùo ñònh löôïng caùc ñoäng thaùi moâi tröôøng do caùc phöông aùn phaùt trieån, ñaëc bieät laø taùc ñoäng ñeán chaát löôïng moâi tröôøng nöôùc (oâ nhieãm höõu cô, phuù döôõng hoùa), lan truyeàn oâ nhieãm, xaâm nhaäp maën, caùc taùc ñoäng veà maët thuûy vaên, bieán ñoåi thuûy sinh. Ñaùnh giaù hieäu quaû vieäc baûo veä moâi tröôøng cuûa phöông phaùp kyõ thuaät giaûm thieåu taùc ñoäng ñeán chaát löôïng moâi tröôøng nöôùc. Chính vì vaäy, caùc moâ hình naøy caàn ñöôïc aùp duïng cho quaûn lyù moâi tröôøng cho caùc löu vöïc cuûa huyeän Moäc Hoùa: Caùc moâ hình chaûy traøn trong khu vöïc. Caùc moâ hình boài laéng phuø sa. Caùc moâ hình vaän chuyeån doøng chaát raén. Caùc moâ hình doøng chaûy aùp löïc. Caùc moâ hình quaù trình thoáng keâ. Caùc moâ hình quaûn lyù chaát löôïng nöôùc: moâ hình lan truyeàn chaát oâ nhieãm, thay ñoåi DO, BOD5, COD, dinh döôõng… 5.2.3.6 Moâi tröôøng sau luõ Ngaäp luõ laø quy luaät thöôøng nieân ôû Moäc Hoùa. Vì vaäy, huyeän phaûi gaùnh chòu chòu nhöõng haäu quaû naëng neà nhaát: nhieàu phoøng hoïc bò ngaäp, saäp haøng chuïc caên nhaø, giao thoâng giaùn ñoaïn, caây aên quaû vaø rau maøu bò hö haïi nghieâm troïng. Do ñoù, huyeän Moäc Hoùa caàn thöïc hieän nhanh vieäc caûi taïo laïi moâi tröôøng: döïng laïi nhaø cöûa, giaûi quyeát giao thoâng… Quan troïng nhaát laø vaán ñeà caáp nöôùc vaø thoaùt nöôùc, tieâu nöôùc sau muøa luõ. Ñeå coù theå thöïc hieän ñöôïc nhöõng noäi dung ñoù, huyeän Moäc Hoùa caàn döï tröõ khoaûn ngaân saùch daønh ñeå khaéc phuïc nhöõng khoù khaên sau luõ. KEÁT LUAÄN – KIEÁN NGHÒ Nhaèm phaùt trieån neàn kinh teá ñòa phöông, khoâng ngöøng caûi thieän ñôøi soáng vaät chaát – tinh thaàn cho ngöôøi daân noâng thoân, Moäc Hoùa ñaõ chuyeån mình töø noâng nghieäp sang coâng nghieäp vaø dòch vuï, töøng böôùc thay ñoåi veà nhieàu maët ñeå hoøa nhaäp vôùi xu höôùng ñoâ thò hoùa cuûa tænh Long An. Moâi tröôøng ñaát, nöôùc, khoâng khí… cuõng chòu chung aùp löïc. Chaát löôïng moâi tröôøng huyeän Moäc Hoùa ñang ñöôïc quan taâm veà nhieàu maët: nöôùc maët, nöôùc ngaàm, heä thoáng caáp thoaùt nöôùc, nhöng quan troïng nhaát laø vaán ñeà raùc thaûi. Döïa treân keát quaû nghieân cöùu cho thaáy, nguoàn nöôùc keânh raïch ñang bò oâ nhieãm. Nguyeân nhaân laøm suy giaûm chaát löôïng moâi tröôøng nöôùc do taäp quaùn canh taùc noâng nghieäp, söû duïng thuoác BVTV khoâng hôïp lyù cuûa ngöôøi daân, cuõng nhö quaù trình sinh hoaït cuûa con ngöôøi gaây ra. Nöôùc thaûi sinh hoaït thoaùt chung vôùi heä thoáng thoaùt nöôùc möa chaûy ra coáng, vaø khoâng coù hình thöùc xöû lyù naøo. Theo döï baùo, khi daân soá taêng nhanh thì nhu caàu phuïc vuï cho cuoäc soáng ngöôøi daân taêng, laøm cho nhu caàu duøng nöôùc taêng theo vaø caû löôïng nöôùc thaûi ra moâi tröôøng cuõng taêng. Neáu khoâng coù coâng ngheä xöû lyù nöôùc vaø heä thoáng thoaùt nöôùc phuø hôïp thì vieäc oâ nhieãm moâi tröôøng naøy nghieâm troïng laø khoù traùnh khoûi. Chính nhöõng thay ñoåi veà maët kinh teá ñaõ laøm aûnh höôûng ñeán saûn xuaát vaø tieâu duøng. Haäu quaû laøm ña daïng thaønh phaàn vaø ñoäc haïi hôn veà tính chaát raùc thaûi. Hieän löôïng raùc thu gom chieám tyû leä thaáp (<10%), vaø ñöôïc ñoå ñoáng loä thieân, khoâng qua baát kyø hình thöùc xöû lyù naøo. Khoaûng hôn 90% löôïng raùc khoâng ñöôïc thu gom, xaû thaûi tröïc tieáp xuoáng keânh raïch, ao hoà, hoaëc ñöôïc töï xöû lyù baèng caùch thieâu ñoát. Theo tình hình phaùt trieån chung, trong töông lai, huyeän coù theâm raát nhieàu coâng trình xaây döïng vaø möùc soáng ngöôøi daân khoâng ngöøng naâng cao vaø caûi thieän. Ñieàu naøy seõ aûnh höôûng raát lôùn ñeán nguoàn goác, khoái löôïng vaø thaønh phaàn chaát thaûi trong töông lai cuõng nhö aûnh höôûng ñaùng keå ñeán chaát löôïng moâi tröôøng vaø söùc khoûe ngöôøi daân huyeän Moäc Hoùa. Beân caïnh ñoù, nhaän thöùc cuûa coäng ñoàng veà vaán ñeà moâi tröôøng coøn raát yeáu keùm. Döïa treân nhöõng keát luaän ñoù, moät soá kieán nghò ñöôïc ñöa ra nhö sau: Tröôùc maét: Caùc cô quan chính quyeàn huyeän Moäc Hoùa ñaåy nhanh tieán ñoä xaây döïng baõi choân laáp hôïp veä sinh cho toaøn huyeän, giaûm thieåu aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng nöôùc ngaàm vaø aûnh höôûng ñeán söùc khoûe ngöôøi daân trong vuøng. Thuùc ñaåy nhanh coâng taùc thu gom vaø xöû lyù nguoàn nöôùc. Nghieâm caám vieäc xaû thaûi xuoáng soâng, keânh raïch. Söû duïng phaân boùn, thuoác BVTV hôïp lyù, giaûm thieåu dö löôïng thuoác BVTV, haïn cheá toái ña tình traïng baïc maøu, thoaùi hoùa ñaát. Khuyeán khích ngöôøi daân söû duïng tieát kieäm nguoàn nöôùc, ñoàng thôøi khai thaùc nguoàn nöôùc ngaàm hôïp lyù. Veà laâu daøi: Vì tình hình phaùt trieån cuûa huyeän seõ coù nhieàu chuyeån bieán trong thôøi gian tôùi neân vieäc quaûn lyù chaát löôïng moâi tröôøng seõ raát khoù khaên. Do ñoù, caùc cô quan quaûn lyù moâi tröôøng caàn xem xeùt thöïc traïng veà moâi tröôøng cuûa huyeän Moäc Hoùa, töø ñoù nghieân cöùu caùc giaûi phaùp toång hôïp theo thôøi gian ñeå quaûn lyù. Taêng cöôøng coâng taùc thanh tra moâi tröôøng treân ñòa baøn huyeän, coù bieän phaùp xöû lyù trieät ñeå ñoái vôùi caùc cô sôû xuaát gaây oâ nhieãm nghieâm troïng veà nöôùc, khoâng khí, chaát thaûi raén. Khuyeán khích caùc cô sôû saûn xuaát coù coâng ngheä thaân thieän moâi tröôøng, baét buoäc taát caû caùc cô sôû xaây döïng, naâng cao heä thoáng xöû lyù moâi tröôøng ñaït yeâu caàu cho pheùp. Phoái hôïp vôùi caùc cô quan chuyeân traùch huy ñoäng kinh phí phaùt trieån troàng caây xanh trong noäi oâ ñoâ thò, coâng vieân, doïc caùc tuyeán giao thoâng, væa heø… nhaèm taïo caûnh quan moâi tröôøng ñoâ thò, caûi thieän chaát löôïng khoâng khí. Huy ñoäng nguoàn voán taøi trôï ñeå xaây döïng heä thoáng baûo veä moâi tröôøng. Trong töông lai, neáu coù phaùt trieån coâng nghieäp thì öu tieân xaây döïng caùc nhaø maùy phaân vi sinh coù nguoàn goác töø raùc thaûi nhaèm giaûm möùc toái thieåu löôïng raùc söû duïng trong töông lai. Toå chöùc caùc hình thöùc tuyeân truyeàn, giaùo duïc naâng cao nhaän thöùc veà moâi tröôøng cuûa coäng ñoàng. Ñaåy maïnh hoaït ñoäng thoâng tin, tuyeân truyeàn thoâng qua caùc toå chöùc, ñoaøn theå chính trò – xaõ hoäi, caùn boä caùc ngaønh, caùc doanh nghieäp coù ñuû kieán thöùc vaø naêng löïc, ñaëc bieät chuù troïng caùc daân cö vuøng saâu, vuøng xa. MUÏC LUÏC ._.