Bước chuyển sang nền kinh tế tri thức của một số nước trên thế giới và kinh nghiệm đối với Việt Nam

Môc lôc Môc lôc Danh môc ch÷ viÕt t¾t Lêi më ®Çu Ch­¬ng I: Kh¸i qu¸t vÒ nÒn kinh tÕ tri thøc 1 I. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh nÒn kinh tÕ tri thøc 1 Vai trß cña tri thøc ®èi víi ph¸t triÓn 1 Sù ra ®êi nÒn kinh tÕ tri thøc trªn thÕ giíi 3 II. Kh¸i niÖm vµ ®Æc tr­ng cña nÒn kinh tÕ tri thøc 6 Kh¸i niÖm nÒn kinh tÕ tri thøc 6 2. Nh÷ng ®Æc tr­ng chñ yÕu cña nÒn kinh tÕ tri thøc. 8 Tri thøc khoa häc c«ng nghÖ vµ lao ®éng kü n¨ng cao lµ lùc l­îng s¶n xuÊt thø nhÊt, lµ lîi thÕ ph¸t triÓn. 8 S¶n xuÊt c«ng nghÖ lµ lo¹i h×nh s¶n xuÊt ph¸t triÓn, tiªu biÓu vµ tiªn tiÕn nhÊt. 10 NÒn kinh tÕ tri thøc lµ nÒn kinh tÕ lÊy toµn cÇu lµm thÞ tr­êng. 11 Tèc ®é biÕn ®æi cao. 12 X· héi tri thøc thóc ®Èy d©n chñ ho¸ 13 S¸ng t¹o lµ ®éng lùc chñ yÕu nhÊt thóc ®Èy sù ph¸t triÓn 13 III. Nh÷ng ®iÒu kiÖn c¬ b¶n h×nh thµnh nÒn kinh tÕ tri thøc. 14 Mét nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ph¸t triÓn cao. 15 HÖ thèng gi¸o dôc-®µo t¹o ph¸t triÓn, t¹o ra nguån nh©n lùc cã chÊt l­îng. 15 C¬ së h¹ tÇng th«ng tin ph¸t triÓn cao. 16 Mét nhµ n­íc ph¸p quyÒn d©n chñ. 17 IV. Xu h­íng ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ tri thøc trªn thÕ giíi trong thÕ kû XXI 18 Ch­¬ng II: NÒn kinh tÕ tri thøc cña mét sè n­íc trªn thÕ giíi vµ bµi häc ®èi víi ViÖt Nam 21 I. Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ tri thøc cña Mü. 21 Quan niÖm cña Mü vÒ nÒn kinh tÕ tri thøc 21 2. T×nh h×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ tri thøc ë Mü 22 Qu¸ tr×nh ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ tri thøc cña Mü 22 Vai trß næi bËt cña khu vùc c«ng nghÖ th«ng tin 23 Nh÷ng ®æi míi trong khu vùc tµi chÝnh 24 Sù biÕn ®æi cña m« h×nh s¶n xuÊt vµ kinh doanh 25 2.2. Mét sè ®Æc tr­ng chñ yÕu cña nÒn kinh tÕ tri thøc ë Mü 29 C¸c ngµnh c«ng nghÖ cao, dÞch vô trë thµnh ®éng lùc t¨ng tr­ëng chÝnh. 29 NÒn kinh tÕ tri thøc lµ nÒn kinh tÕ cã xu h­íng toµn cÇu ho¸ m¹nh 29 NÒn kinh tÕ tri thøc ®­îc qu¶n lý vµ vËn hµnh theo mét c¬ chÕ n¨ng ®éng 29 L¹m ph¸t & thÊt nghiÖp ë møc thÊp 30 Vai trß cña chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« 31 §¶m b¶o nguån tµi chÝnh 31 §¶m b¶o nguån nh©n lùc 31 II. NÒn KTTT cña mét sè n­íc EU 32 Quan niÖm cña c¸c n­íc EU vÒ nÒn KTTT 32 §¸nh gi¸ qu¸ tr×nh chuyÓn sang nÒn KTTT cña c¸c n­íc EU 34 C¬ cÊu ngµnh cña nÒn kinh tÕ 34 ChÊt l­îng nguån nh©n lùc 35 TiÒm lùc khoa häc vµ c«ng nghÖ 36 Sù ¸p dông c«ng nghÖ th«ng tin 38 Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ 39 Nh÷ng nh©n tè t¹o nªn thµnh c«ng trong qu¸ tr×nh chuyÓn sang nÒn KTTT cña c¸c n­íc EU 40 Nh÷ng thuËn lîi chung 40 B­íc tiÕn trong tiÕn tr×nh liªn kÕt cña EU 41 C¸c chÝnh s¸ch thóc ®Èy R&D cña EU 42 Nguån gèc cña nh÷ng h¹n chÕ hiÖn nay. 43 C¬ së h¹ tÇng th«ng tin cßn mét sè bÊt cËp 43 4.2. Sù yÕu kÐm c¬ cÊu cña nÒn kinh tÕ 44 4.3. Sù ph©n ®o¹n cña thÞ tr­êng. 44 Mét sè chÝnh s¸ch nh»m x©y dùng thµnh c«ng nÒn kinh tÕ tri thøc ë c¸c n­íc EU 45 Thóc ®Èy R&D 45 Ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin 45 T¨ng c­êng liªn kÕt toµn diÖn trong Liªn Minh Ch©u ¢u 46 T¨ng c­êng ®Çu t­ vµo con ng­êi 46 B¶o ®¶m sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng 47 III. NÒn kinh tÕ tri thøc cña NhËt B¶n 47 Thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ tri thøc ë NhËt B¶n 47 Mét sè nh©n tè t¸c ®éng ®Õn viÖc h×nh thµnh nÒn kinh tÕ tri thøc ë NhËt B¶n 50 2.1. ChËm ®æi míi t­ duy 50 2.2. Ch­a ®Çu t­ thÝch ®¸ng vµo c«ng nghÖ cao, trong ®ã cã c«ng nghÖ IT 51 Nh÷ng tån t¹i trong ph¸t triÓn nguån nh©n lùc 52 ChËm tù do nÒn kinh tÕ 53 Mét sè chÝnh s¸ch nh»m t¹o dùng nÒn kinh tÕ tri thøc ë NhËt B¶n 55 §æi míi t­ duy vµ tiÕn hµnh c¶i c¸ch kinh tÕ 55 §Èy m¹nh ®Çu t­ vµo nghiªn cøu khoa häc vµ c«ng nghÖ 56 Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc 57 IV. NÒn KTTT ë Trung Quèc 58 Quan niÖm cña Trung Quèc vÒ nÒn kinh tÕ tri thøc 58 C¸c vÊn ®Ò ®Æt ra ®èi víi viÖc x©y dùng nÒn kinh tÕ tri thøc ë Trung Quèc 59 Tri thøc ho¸ c¸c ngµnh truyÒn thèng 59 Ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng 60 Gi¸o dôc vµ nh©n tµi 61 ChÝnh phñ ®èi víi sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ tri thøc 61 Mét sè chÝnh s¸ch nh»m x©y dùng thµnh c«ng nÒn kinh tÕ tri thøc 61 Ph¸t triÓn c¸c ngµnh kü thuËt cao 61 HiÖn tr¹ng c¸c ngµnh kü thuËt cao ë Trung Quèc 62 ChiÕn l­îc ph¸t triÓn ngµnh nghÒ kü thuËt cao 62 Ph¸t triÓn c«ng nghiÖp kü thuËt th«ng tin lµm ngµnh c«ng nghiÖp chiÕn l­îc 65 T×nh h×nh ph¸t triÓn c«ng nghiÖp kü thuËt th«ng tin 65 ChiÕn l­îc ph¸t triÓn 66 V. NÒn kinh tÕ tri thøc cña Malaixia. 68 C¬ së ®Ó Malaixia x©y dùng chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ tri thøc 66 2. ChiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ tri thøc vµ c¸c b­íc triÓn khai. 68 2.1. ChiÕn l­îc ph¸t triÓn tæng thÓ. 69 T¨ng c­êng ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin, x©y dùng c¬ së h¹ tÇng cho nÒn kinh tÕ tri thøc. 70 Ph¸t triÓn siªu hµnh lang truyÒn th«ng ®a ph­¬ng tiÖn, quy ho¹ch c«ng viªn kü thuËt cao. 70 Tõng b­íc tin häc ho¸, m¹ng ho¸ vµ m« h×nh ho¸ ngµnh dÞch vô. 70 2.2. C¸c b­íc triÓn khai. 71 Ch­¬ng tr×nh xóc tiÕn nghiªn cøu vµ triÓn khai tæng thÓ. 72 Ch­¬ng tr×nh c«ng nghÖ th«ng tin quèc gia. 74 Siªu hµnh lang truyÒn th«ng ®a ph­¬ng tiÖn 74 N¨m mòi ®ét ph¸ trong lÜnh vùc ®iÖn tö. 74 3. Mét sè h¹n chÕ trong viÖc thùc thi chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ tri thøc. 75 V.Kinh nghiÖm ®èi víi ViÖt Nam 76 §æi míi t­ duy kinh tÕ 77 Ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin 78 Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc 79 Ch­¬ng III: Gi¶i ph¸p ®Ó x©y dùng thµnh c«ng nÒn KTTT ë ViÖt Nam 81 Quan ®iÓm cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ViÖt Nam 81 II. Thêi c¬ vµ th¸ch thøc 82 1. Thêi c¬ 82 2. Th¸ch thøc 84 III. Gi¶i ph¸p 86 TiÕp tôc ®æi míi qu¶n lý x· héi. 88 X©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng c«ng nghÖ – th«ng tin hiÖn ®¹i 90 §Çu t­ vµo gi¸o dôc - ®µo t¹o ®Ó ph¸t triÓn nguån nh©n lùc 93 3.1. §Þnh h­íng ph¸t triÓn gi¸o dôc vµ ®µo t¹o g¾n víi nhu cÇu vÒ tri thøc. 93 3.2. Nh÷ng chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p ph¸t triÓn gi¸o dôc vµ ®µo t¹o 93 T¨ng c­êng hÖ thèng ®æi míi quèc gia ®Ó sö dông cã hiÖu qu¶ tri thøc phôc vô ph¸t triÓn 98 KÕt luËn Tµi liÖu tham kh¶o Danh môc ch÷ viÕt t¾t KTTT: Kinh tÕ tri thøc CNTT : C«ng nghÖ th«ng tin KH – KT: Khoa häc kü thuËt OECD: Tæ chøc Hîp t¸c vµ ph¸t triÓn kinh tÕ ITC: C«ng nghÖ th«ng tin vµ truyÒn th«ng FDI: ®Çu t­ n­íc ngoµi trùc tiÕp EMU: Liªn minh kinh tÕ vµ tiÒn tÖ MSC: Siªu hµnh lang truyÒn th«ng ®a ph­¬ng tiÖn FMS : Flexible Manufacture System – hÖ thèng s¶n xuÊt linh ho¹t IPO: Chµo gi¸ niªm yÕt chøng kho¸n lÇn ®Çu EDI: trao ®æi d÷ liÖu ®iÖn tö EFT: thanh to¸n chuyÓn kho¶n ®iÖn tö Lêi më ®Çu TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi. Trong mÊy n¨m gÇn ®©y, trªn thÕ giíi, ng­êi ta b¾t ®Çu nãi nhiÒu vÒ mét hiÖn t­îng kinh tÕ míi, ®ã lµ nÒn kinh tÕ tri thøc. Vµ cho ®Õn nay, nh÷ng c¸ch hiÓu vÒ nÒn kinh tÕ tri thøc cßn rÊt kh¸c nhau ë tõng quèc gia nh­ng cã mét ®iÓm chung mµ hÇu hÕt c¸c ý kiÕn ®Òu nhÊt trÝ lµ nÒn kinh tÕ nµy lµ kÕt qu¶ cña mét nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ph¸t triÓn cao víi mét Nhµ n­íc ph¸p quyÒn ®Ých thùc, cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ víi trô cét lµ c«ng nghÖ th«ng tin, c«ng nghÖ sinh häc, c«ng nghÖ vËt liÖu míi vµ c«ng nghÖ hµng kh«ng vò trô. NÒn kinh tÕ tri thøc ®· vµ ®ang h×nh thµnh ë mét sè n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn nhÊt nh­ Mü, c¸c n­íc EU vµ NhËt B¶n vµ gãp phÇn kh«ng nhá vµo nh÷ng biÕn ®éng to lín vÒ kinh tÕ vµ x· héi ë nh÷ng n­íc nµy. §Ó cã thÓ tiÕp cËn hoÆc t¹o lËp ®­îc nÒn kinh tÕ tri thøc, hÇu hÕt c¸c n­íc ®Òu cã nh÷ng chÝnh s¸ch, chiÕn l­îc vµ b­íc ®i thÝch hîp tuú theo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña m×nh, nh­ng chung quy l¹i tÊt c¶ ®Òu t×m c¸ch t¹o ra ®­îc nh÷ng tiÒn ®Ò c¬ b¶n cho nÒn kinh tÕ tri thøc. §ã lµ mét Nhµ n­íc ph¸p quyÒn trong mét nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ph¸t triÓn cao, víi mét m«i tr­êng thÓ chÕ thuËn lîi cho s¶n xuÊt vµ kinh doanh vµ mäi ý t­ëng s¸ng t¹o; mét kÕt cÊu h¹ tÇng th«ng tin vµ viÔn th«ng ph¸t triÓn tèt nh­ lµ x­¬ng sèng c¬ b¶n cña mét nÒn kinh tÕ tri thøc vµ lµ c¬ së cho sù t¨ng c­êng trao ®æi th«ng tin; mét hÖ thèng gi¸o dôc vµ ®µo t¹o tèt t¹o ra nguån nh©n lùc chÊt l­îng cao...§èi víi c¸c n­íc ph¸t triÓn, do xuÊt ph¸t ®iÓm cao cña m×nh nªn hä tËp trung ®Çu t­ cao cho nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn (R&D), n©ng cao chÊt l­îng nguån nh©n lùc, ­u tiªn cho nh÷ng môc tiªu chiÕn l­îc, t¹o m«i tr­êng ®Ó s¶n sinh ra nh÷ng c«ng nghÖ míi. C¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn d­êng nh­ còng nhËn thÊy ®©y lµ mét vËn héi míi ®Ó tiÕp cËn nÒn kinh tÕ tri thøc vµ ®uæi kÞp c¸c c­êng quèc trªn thÕ giíi. Tuy nhiªn, do xuÊt ph¸t ®iÓm thÊp cña m×nh nªn c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®Çu t­ cho khoa häc vµ c«ng nghÖ theo h­íng ­u tiªn cho mét sè ngµnh c«ng nghÖ mòi nhän nh­ c«ng nghÖ th«ng tin nh»m nhanh chãng rót ng¾n kho¶ng c¸ch vÒ c«ng nghÖ so víi c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn. Ph¸t triÓn kinh tÕ tri thøc ®ang lµ mèi quan t©m hµng ®Çu cña nhiÒu quèc gia trªn thÕ giíi. Cã thÓ coi kinh tÕ tri thøc nh­ mét thµnh tùu quan träng cña loµi ng­êi, lµ xu thÕ tÊt yÕu cña qóa tr×nh ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt. ChØ cã ph¸t triÓn kinh tÕ tri thøc dùa vµo trÝ tuÖ con ng­êi, thÕ giíi míi cã kh¶ n¨ng tho¸t khái sù phô thuéc vµo tµi nguyªn, vèn ®ang cã xu h­íng c¹n kiÖt dÇn. ViÖt Nam víi t­ c¸ch lµ mét n­íc ®ang ph¸t triÓn, dÜ nhiªn kh«ng thÓ ®øng ngoµi “cuéc ch¬i“ ®ã. Kinh tÕ tri thøc chÝnh lµ c¬ héi ®Ó chóng ta thùc hiÖn chiÕn l­îc “®i t¾t ®ãn ®Çu”, héi nhËp nÒn kinh tÕ mét c¸ch kh«n ngoan, khai th¸c ®­îc nh÷ng lîi thÕ ®Ó ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ. Víi sù ph©n tÝch trªn, t¸c gi¶ ®· quyÕt ®Þnh chän ®Ò tµi “B­íc chuyÓn sang nÒn kinh tÕ tri thøc cña mét sè n­íc trªn thÕ giíi vµ kinh nghiÖm ®èi víi ViÖt Nam” lµm ®Ò tµi kho¸ luËn cña m×nh. Môc ®Ých nghiªn cøu. Qua ®Ò tµi, t¸c gi¶ muèn hÖ thèng ho¸ l¹i mét sè c¸ch hiÓu kh¸c nhau vÒ nÒn kinh tÕ tri thøc, ph©n tÝch nh÷ng nÐt ®Æc tr­ng c¬ b¶n nhÊt cña nÒn kinh tÕ tri thøc, ph©n tÝch thùc tr¹ng cña c¸c nÒn kinh tÕ tri thøc ë mét sè n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn vµ ®ang ph¸t triÓn chñ yÕu nh­ Mü, EU, NhËt B¶n, Trung Quèc, Malaixia, hÖ thèng l¹i c¸c b­íc ®i hay c¸c chÝnh s¸ch chñ yÕu ®Ó tiÕp cËn vµ x©y dùng nÒn kinh tÕ tri thøc cña mét sè n­íc trªn thÕ giíi hiÖn nay vµ tõ ®ã rót ra bµi häc kinh nghiÖm vµ ®Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p nh»m x©y dùng thµnh c«ng nÒn kinh tÕ tri thøc ë ViÖt Nam. Ph¹m vi nghiªn cøu. Trong khu«n khæ luËn v¨n, t¸c gi¶ chØ tËp trung nghiªn cøu b­íc chuyÓn sang nÒn kinh tÕ tri thøc cña c¸c n­íc ®Æc tr­ng vµ tiªu biÓu nhÊt nh­ Mü, c¸c n­íc EU, NhËt B¶n, Trung Quèc, Malaixia. Qua ®ã, t¸c gi¶ rót ra bµi häc kinh nghiÖm cho ViÖt Nam vµ ®Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p thÝch hîp víi ®iÒu kiÖn vµ hoµn c¶nh hiÖn t¹i cña ViÖt Nam nh»m tõng b­íc x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ tri thøc ë ViÖt Nam. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu. Trong khu«n khæ luËn v¨n, t¸c gi¶ ®· dïng c¸c ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu kh¸c nhau nh­ tæng hîp, ph©n tÝch, thèng kª, liÖt kª, so s¸nh. Nh÷ng kÕt qu¶ dù kiÕn ®¹t ®­îc. Lµm s¸ng tá mÆt lý luËn vÒ nÒn kinh tÕ tri thøc nãi chung. Tr×nh bµy mét c¸ch chi tiÕt vÒ t×nh tr¹ng nÒn kinh tÕ tri thøc cña mét sè n­íc tiªu biÓu trªn thÕ giíi; hÖ thèng ho¸ b­íc ®i vµ c¸c chÝnh s¸ch c¬ b¶n cña c¸c n­íc trong qu¸ tr×nh chuyÓn sang nÒn kinh tÕ tri thøc. §¸nh gi¸ vÒ thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ tri thøc cña ViÖt Nam hiÖn nay, trªn c¬ së ®ã ®Ô xuÊt c¸c gi¶i ph¸p nh»m x©y dùng thµnh c«ng nÒn kinh tÕ tri thøc ë ViÖt Nam. Bè côc cña kho¸ luËn. Ch­¬ng I : Kh¸i qu¸t vÒ nÒn kinh tÕ tri thøc Ch­¬ng II : NÒn kinh tÕ tri thøc cña mét sè n­íc trªn thÕ giíi vµ bµi häc ®èi víi ViÖt Nam Ch­¬ng III: Gi¶i ph¸p ®Ó x©y dùng thµnh c«ng nÒn kinh tÕ tri thøc ë ViÖt Nam Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn, mÆc dï t¸c gi¶ ®· hÕt søc cè g¾ng vµ cã sù chuÈn bÞ kü nh­ng do ®iÒu kiÖn nghiªn cøu cã h¹n nªn kho¸ luËn khã tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt hoÆc ch­a ®­îc nghiªn cøu ®Çy ®ñ nh­ mong muèn. Do vËy, t¸c gi¶ rÊt mong nhËn ®­îc sù chØ dÉn, ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c thÇy gi¸o, c« gi¸o vµ c¸c b¹n sinh viªn ®Ó kho¸ luËn ®­îc hoµn thiÖn h¬n. Ch­¬ng I Kh¸i qu¸t vÒ nÒn kinh tÕ tri thøc Qu¸ tr×nh h×nh thµnh nÒn kinh tÕ tri thøc Vai trß cña tri thøc ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ. Tõ thËp kû 80 ®Õn nay, do t¸c ®éng cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, ®Æc biÖt lµ c«ng nghÖ th«ng tin, c«ng nghÖ sinh häc, c«ng nghÖ vËt liÖu, c«ng nghÖ n¨ng l­îng... nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®ang biÕn ®æi rÊt s©u s¾c, m¹nh mÏ vÒ c¬ cÊu, chøc n¨ng vµ ph­¬ng thøc ho¹t ®éng. §©y kh«ng ph¶i lµ mét sù biÕn ®æi b×nh th­êng mµ lµ mét b­íc ngoÆt lÞch sö cã ý nghÜa träng ®¹i: nÒn kinh tÕ chuyÓn tõ kinh tÕ c«ng nghiÖp sang kinh tÕ tri thøc, nÒn v¨n minh loµi ng­êi chuyÓn tõ v¨n minh c«ng nghiÖp sang v¨n minh trÝ tuÖ vµ ý nghÜa míi cña tri thøc ®· ®­îc ®Ò cao. Tr­íc ®©y, ngay c¶ ë ph­¬ng §«ng vµ ph­¬ng T©y, tri thøc ®­îc quan niÖm lµ chØ phôc vô cho chÝnh nã. Sau ®ã Ýt l©u, tri thøc ®­îc ¸p dông vµo c¸c tæ chøc lao ®éng råi trë thµnh mét nguån lùc cã gi¸ trÞ sö dông vµ thµnh mét lo¹i hµng ho¸ c«ng céng. Vµ hiÖn nay tri thøc ®ang ®­îc ¸p dông cho chÝnh b¶n th©n tri thøc, tri thøc ®· trë thµnh nh©n tè s¶n xuÊt hµng ®Çu trong nÒn kinh tÕ, lµm gi¶m vai trß cña c¶ vèn vµ lao ®éng. Tri thøc, th«ng tin, c«ng nghÖ lu«n lu«n cã vai trß thóc ®Èy ph¸t triÓn s¶n xuÊt, vai trß Êy t¨ng dÇn cïng víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. LÞch sö ph¸t triÓn ngµnh dÖt lµ mét vÝ dô tèt vÒ sù t¨ng tr­ëng cã kÌm theo thay ®æi c«ng nghÖ vµ t¨ng tr­ëng kh«ng kÌm theo c«ng nghÖ. Trong giai ®o¹n 1500 – 1700, §«ng Ên §é ®· thu ®­îc nhiÒu lîi nhuËn vµ t¨ng tr­ëng b»ng c¸ch më réng quy m« s¶n xuÊt dÖt sîi ®Ó xuÊt khÈu sang ch©u ¢u. §©y lµ t¨ng tr­ëng kh«ng kÌm tiÕn bé c«ng nghÖ. N­íc Anh ban ®Çu còng ®¸p l¹i viÖc t¨ng nhu cÇu hµng dÖt b»ng c¸ch më réng s¶n xuÊt nh­ ¢n §é. Nh­ng trong dµi h¹n, n­íc Anh ®· x©y dùng c¸c c«ng nghÖ míi cÇn thiÕt cho ngµnh dÖt may, nh­ lêi cña K. Marx th× n­íc Anh ®· thay ®æi ph­¬ng thøc s¶n xuÊt. Vµ cuèi cïng, n­íc Anh ®· v­ît xa Ên §é. Trong nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp, tri thøc cña con ng­êi qu¸ Ýt, c«ng nghÖ hÇu nh­ kh«ng ®æi míi, t¸c ®éng cña tri thøc, c«ng nghÖ ch­a râ rÖt. V× vËy, nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp kÐo dµi s¸u b¶y ngh×n n¨m nh­ng tiÕn bé hÕt søc chËm ch¹m. Nh÷ng thµnh tùu khoa häc thÕ kû XVII dÉn tíi cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt lÇn thø nhÊt (cuèi thÕ kû XVIII) ®· thóc ®Èy sù chuyÓn biÕn tõ kinh tÕ n«ng nghiÖp sang kinh tÕ c«ng nghiÖp. Kinh tÕ c«ng nghiÖp ®· ph¸t triÓn nhanh trong h¬n 200 n¨m qua, cña c¶i cña loµi ng­êi ®· t¨ng lªn hµng tr¨m lÇn. Khoa häc vµ c«ng nghÖ ngµy cµng ®ãng gãp vai trß quan träng cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vµ ngµy cµng cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn nhanh h¬n. Nh÷ng thµnh tùu næi bËt cña khoa häc ®Çu thÕ kû XX víi vai trß dÉn ®Çu cña thuyÕt t­¬ng ®èi vµ thuyÕt l­îng tö lµ tiÒn ®Ò cho cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ra ®êi vµ ph¸t triÓn tõ gi÷a thÕ kû XX. Vµ trong mét phÇn t­ cuèi cïng cña thÕ kû XX ®· b­íc sang giai ®o¹n míi – giai ®o¹n bïng næ th«ng tin, tri thøc, bïng næ c«ng nghÖ, ®Æc biÖt lµ c¸c c«ng nghÖ cao nh­ c«ng nghÖ th«ng tin (siªu xa lé th«ng tin, Internet, multimedia...), c«ng nghÖ sinh häc (c«ng nghÖ gen, c«ng nghÖ tÕ bµo), c«ng nghÖ vËt liÖu míi, c«ng nghÖ n¨ng l­îng... ®· lµm t¨ng nhanh nhÞp ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ, dÞch chuyÓn c¬ cÊu kinh tÕ, t¹o sù nh¶y vät trong lùc l­îng s¶n xuÊt. Lùc l­îng s¶n xuÊt b­íc sang giai ®o¹n míi vÒ chÊt, trong ®ã tri thøc, th«ng tin trë thµnh yÕu tè s¶n xuÊt hµng ®Çu, khoa häc vµ c«ng nghÖ trë thµnh lùc l­îng s¶n xuÊt trùc tiÕp. §©y kh«ng chØ lµ c¸ch m¹ng trong khoa häc c«ng nghÖ, trong ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt mµ cßn lµ c¸ch m¹ng trong quan niÖm, c¸ch tiÕp cËn, nã ®ßi hái con ng­êi ph¶i ®æi míi nhËn thøc, quan niÖm ®Ó thÝch nghi vµ lµm chñ sù ph¸t triÓn. Ch­a bao giê vai trß cña tri thøc, cña khoa häc vµ c«ng nghÖ ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi trë nªn râ rµng vµ næi bËt nh­ ngµy nay. Tr­íc kia, ng­êi ta th­êng coi c¸c yÕu tè cña s¶n xuÊt chØ bao gåm lao ®éng vµ vèn, cßn tri thøc, c«ng nghÖ lµ yÕu tè bªn ngoµi cña s¶n xuÊt cã ¶nh h­ëng tíi s¶n xuÊt. GÇn ®©y, c¸c nhµ nghiªn cøu kinh tÕ ®Òu thõa nhËn tri thøc, c«ng nghÖ lµ yÕu tè bªn trong cña hÖ thèng kinh tÕ, lµ nh©n tè trùc tiÕp cña s¶n xuÊt. §Çu t­ vµo tri thøc trë thµnh yÕu tè then chèt cho sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ dµi h¹n. K.Marx ®· coi “tri thøc lµ nh©n tè trùc tiÕp cña chøc n¨ng s¶n xuÊt” vµ kh¼ng ®Þnh “tri thøc trë thµnh lùc l­îng s¶n xuÊt trùc tiÕp” [19,607]. Ngµy nay, luËn ®iÓm Êy ®· ®­îc chøng minh, khoa häc kh«ng nh÷ng tham gia trùc tiÕp vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt b»ng viÖc t¹o ra c«ng nghÖ, t¹o ph­¬ng ph¸p tæ chøc, qu¶n lý s¶n xuÊt ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt l­îng, ®æi míi s¶n phÈm mµ cßn cã thÓ trùc tiÕp lµm ra s¶n phÈm nh­ s¶n phÈm phÇn mÒm trong lÜnh vùc c«ng nghÖ th«ng tin. C¸c s¶n phÈm nµy ®­îc nghiªn cøu t¹i phßng thÝ nghiÖm råi s¶n xuÊt ®¹i trµ, x­ëng s¶n xuÊt còng lµ phßng nghiªn cøu thÝ nghiÖm. Khoa häc ®· thùc sù trë thµnh lùc l­îng s¶n xuÊt trùc tiÕp vµ quan träng hµng ®Çu. Tri thøc lµ mét yÕu tè cña s¶n xuÊt nh­ng nã kh¸c biÖt vÒ c¬ b¶n víi c¸c yÕu tè vèn hay lao ®éng ë chç ng­êi cã kiÕn thøc nÕu trao kiÕn thøc cho ng­êi kh¸c th× kiÕn thøc ®ã kh«ng mÊt ®i mµ l¹i ®­îc sö dông tèt h¬n, cµng trao cho nhiÒu ng­êi th× kh¶ n¨ng sö dông tri thøc ®Ó t¹o ra cña c¶i, lîi Ých cµng nhiÒu. Sù ra ®êi nÒn kinh tÕ tri thøc trªn thÕ giíi. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt cña loµi ng­êi cã thÓ chia ra lµm ba thêi kú: thø nhÊt lµ nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp hay lµ nÒn kinh tÕ søc lao ®éng víi ®Æc tr­ng chñ yÕu lµ s¶n xuÊt b»ng lao ®éng thñ c«ng, n¨ng suÊt lao ®éng rÊt thÊp, ®Êt ®ai lµ tµi nguyªn chñ yÕu; thø hai lµ nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp, còng ®­îc gäi lµ nÒn kinh tÕ tµi nguyªn, dùa chñ yÕu vµo m¸y mãc vµ tµi nguyªn thiªn nhiªn; thø ba lµ nÒn kinh tÕ tri thøc, b¾t ®Çu h×nh thµnh tõ ®Çu thËp kû 80, lµ nÒn kinh tÕ dùa chñ yÕu vµo tri thøc, tri thøc vµ c«ng nghÖ th«ng tin trë thµnh yÕu tè s¶n xuÊt quan träng h¬n c¶ vèn vµ søc lao ®éng. N¨m 1983, tr­íc t×nh h×nh kinh tÕ NhËt B¶n ®uæi kÞp vµ v­ît Mü, Tæng thèng Mü Reagen ®· lËp ra Uû ban nghiªn cøu søc c¹nh tranh c«ng nghiÖp ®Ó t×m c¸ch n©ng cao søc c¹nh tranh cña Mü. Qua kh¶o s¸t, Uû ban nµy ph¸t hiÖn trong nÒn kinh tÕ Mü ®· xuÊt hiÖn mét sè nh©n tè míi cã ¶nh h­ëng v­ît xa ¶nh h­ëng cña cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp cuèi thÕ kû XVIII ®èi víi kinh tÕ n­íc Anh. §ã lµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá lµm vÒ tin häc, míi ra ®êi 5 – 10 n¨m, tuy dïng rÊt Ýt nguyªn vËt liÖu, lao ®éng vµ tiÒn vèn nh­ng cã hiÖu qu¶ kinh tÕ rÊt cao, ph¸t triÓn nhanh, cã t¸c ®éng l«i kÐo toµn bé nÒn kinh tÕ. Lo¹i doanh nghiÖp tri thøc nµy ch­a cã ë NhËt B¶n. Qua nghiªn cøu, Uû ban ®Ò ra chiÕn l­îc n©ng søc c¹nh tranh kinh tÕ b»ng c¸ch ®iÒu chØnh c¬ cÊu kinh tÕ, chó träng ph¸t triÓn c«ng nghÖ cao, nhÊt lµ c«ng nghÖ tin häc, ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp tri thøc vµ c¸c ngµnh dÞch vô, t¨ng c­êng ®Çu t­ vµo khoa häc- kü thuËt vµ gi¸o dôc ®Ó n©ng cao nguån nh©n lùc. Uû ban kh«ng chÊp nhËn c¸c biÖn ph¸p n©ng søc c¹nh tranh kinh tÕ th­êng ®­îc sö dông nh­ ph¸ gi¸ ®ång tiÒn, t¨ng thuÕ nhËp khÈu... Trong nhiÒu n¨m qua, Mü ®· ¸p dông chiÕn l­îc nµy vµ thùc tÕ cho thÊy, søc c¹nh tranh kinh tÕ cña Mü lu«n ®øng ®Çu thÕ giíi, ngµy cµng bá xa NhËt B¶n vµ c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn kh¸c. §©y lµ mét cuéc c¸ch m¹ng c¬ cÊu kinh tÕ, ®¸nh dÊu viÖc Mü b¾t ®Çu tiÕn sang thêi kú kinh tÕ tri thøc. Vµ trong thêi gian qua, nÒn kinh tÕ tri thøc còng ®· ®­îc phæ biÕn dÇn ra toµn thÕ giíi, tõ c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn cho tíi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. §iÒu nµy thÓ hiÖn ë chç ®a sè c¸c n­íc ®Çu ®· t¨ng vèn ®Çu t­ cho c«ng nghÖ kü thuËt cao vµ c¸c yÕu tè c¬ b¶n cña nÒn kinh tÕ tri thøc ®ang xuÊt hiÖn ngµy cµng nhiÒu vµ cã nh÷ng ®ãng gãp lín vµo nÒn kinh tÕ. Tuy nhiªn, t×nh h×nh chuyÓn sang nÒn kinh tÕ tri thøc cña c¸c n­íc nµy cßn chËm h¬n so víi Mü. So víi sù chuyÓn biÕn tõ kinh tÕ n«ng nghiÖp sang kinh tÕ c«ng nghiÖp, sù chuyÓn biÕn tõ kinh tÕ c«ng nghiÖp sang kinh tÕ tri thøc cã ý nghÜa h¬n: tr­íc hÕt ®ã lµ sù chuyÓn ®æi tõ mét nÒn s¶n xuÊt dùa vµo tµi nguyªn, lao ®éng lµ chÝnh sang nÒn s¶n xuÊt dùa vµo tri thøc lµ chÝnh, thø hai lµ sù thay ®æi trªn mäi lÜnh vùc mµ tr­íc hÕt lµ c«ng nghÖ. Cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®· thóc ®Èy nhanh h¬n sù ra ®êi nÒn kinh tÕ tri thøc. C¸c c«ng nghÖ cao, tr­íc hÕt lµ c«ng nghÖ th«ng tin lµ nguån gèc cña sù biÕn ®æi lín lao hiÖn nay. M¸y h¬i n­íc, ®éng c¬ ®iÖn më ®Çu cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp, thóc ®Èy sù ra ®êi nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp, néi dung chñ yÕu lµ thay thÕ lao ®éng ch©n tay b»ng m¸y mãc. §ã lµ cuéc c¸ch m¹ng s©u s¾c nh­ng diÔn ra chËm ch¹m trong thêi gian rÊt dµi. Cßn trong nÒn kinh tÕ tri thøc, c¸c ngµnh c«ng nghÖ cao nh­ c«ng nghÖ sinh häc, næi bËt lµ c«ng nghÖ gen, c«ng nghÖ tÕ bµo, c«ng nghÖ vi sinh ®· cho phÐp con ng­êi t¹o ®­îc c¸c lo¹i thuèc ch÷a trÞ c¸c bÖnh hiÓm nghÌo, kÐo dµi tuæi thä, t¹o c¸c gièng c©y trång, vËt nu«i cã n¨ng suÊt, chÊt l­îng cao theo ý muèn; c«ng nghÖ vËt liÖu, næi bËt lµ vËt liÖu composit cã thÓ t¹o ra nh÷ng vËt liÖu theo ý muèn cña con ng­êi, cã søc chÞu lùc, chÞu nhiÖt, chÞu ¨n mßn, l·o ho¸, phï hîp víi mäi ®iÒu kiÖn kh¸c nhau; c«ng nghÖ n¨ng l­îng víi nh÷ng n¨ng l­îng míi ®¶m b¶o an toµn cao vµ s¹ch nhÊt; vµ ®Æc biÖt lµ c«ng nghÖ th«ng tin. C«ng nghÖ th«ng tin lµ ®éng lùc chñ yÕu nhÊt thóc ®Èy sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña kinh tÕ tri thøc. Ngµy nay, th«ng tin trë thµnh nhu cÇu thiÕt yÕu cña con ng­êi, lµ tµi nguyªn quan träng nhÊt cña nÒn kinh tÕ. Ng­êi ta b¾t ®Çu nãi tíi c¸ch m¹ng th«ng tin, c¸ch m¹ng tri thøc. ë nh÷ng n­íc ph¸t triÓn nh­ Mü, T©y ¢u, kinh tÕ th«ng tin (nh÷ng ngµnh kinh tÕ dùa trªn viÖc xö lý th«ng tin) chiÕm kho¶ng 45% - 55% GDP. C«ng nghÖ th«ng tin ngµy cµng trë thµnh nh©n tè hµng ®Çu trong viÖc lµm biÕn ®æi x· héi. Mét b­íc nh¶y vät trong c«ng nghÖ th«ng tin lµ sù ra ®êi cña m¹ng m¸y tÝnh, m¹ng m¸y tÝnh ph¸t triÓn nhanh h×nh thµnh siªu xa lé th«ng tin vµ Internet. Trong lÞch sö nh©n lo¹i, ch­a cã mét lÜnh vùc khoa häc – c«ng nghÖ nµo ph¸t triÓn nhanh vµ t¸c ®éng s©u réng, m¹nh mÏ ®Õn toµn x· héi nh­ c«ng nghÖ th«ng tin. Nhê cã sù ph¸t triÓn nhanh cña xa lé th«ng tin mµ cã th­¬ng m¹i ®iÖn tö, chÝnh phñ ®iÖn tö, th­ viÖn ®iÖn tö, häc tËp, lµm viÖc tõ xa, ch÷a bÖnh tõ xa... Nh÷ng c«ng nghÖ Êy ®ang lµm thay ®æi m¹nh mÏ, s©u s¾c x· héi loµi ng­êi. M¸y tÝnh vµ m¹ng m¸y tÝnh ngµy nay cã thÓ thay thÕ mét phÇn lao ®éng trÝ ãc cña con ng­êi, n©ng cao tri thøc, ph¸t triÓn kh¶ n¨ng t­ duy, s¸ng t¹o, tõ ®ã ®Èy nhanh, m¹nh sù ®æi míi c«ng nghÖ, ®æi míi tæ chøc qu¶n lý. NÕu nh­ c¬ khÝ gióp con ng­êi trong c¸c lao ®éng ch©n tay th× m¸y tÝnh l¹i gióp con ng­êi trong lao ®éng trÝ ãc. ChÝnh v× vËy, c«ng nghÖ th«ng tin lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh ®èi víi viÖc chuyÓn nÒn kinh tÕ thÕ giíi tõ nÒn kinh tÕ hËu c«ng nghiÖp sang nÒn kinh tÕ tri thøc. II. Kh¸i niÖm vµ ®Æc tr­ng cña nÒn kinh tÕ tri thøc. Kh¸i niÖm nÒn kinh tÕ tri thøc. Kinh tÕ tri thøc lµ nÒn kinh tÕ trong ®ã sù s¶n sinh ra, phæ cËp vµ sö dông tri thøc gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ, t¹o ra cña c¶i vµ n©ng cao chÊt l­îng cuéc sèng.[5,17] Trong nÒn kinh tÕ tri thøc, chiÕm h÷u nh©n tµi vµ tri thøc quan träng h¬n nhiÒu so víi chiÕm h÷u nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn nh­ dÇu má hay ®Êt ®ai ®ang bÞ c¹n kiÖt do kinh tÕ c«ng nghiÖp g©y ra. Kinh tÕ tri thøc th«ng qua nguån tµi nguyªn trÝ lùc ®Ó khai th¸c tµi nguyªn thiªn nhiªn mét c¸ch khoa häc, hîp lý chø kh«ng û l¹i vµo nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn. V× vËy, nÒn kinh tÕ cña c¸c n­íc dùa vµo chñ quyÒn ®èi víi nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn ®Ó ph¸t triÓn nh­ c¸c n­íc Trung §«ng nÕu kh«ng ®ång thêi t¨ng c­êng ®Çu t­ vµo nguån tµi nguyªn trÝ lùc sÏ rÊt dÔ bÞ tÊn c«ng trong thêi ®¹i kinh tÕ tri thøc. Trong s¶n xuÊt, kinh tÕ tri thøc lÊy c¸c ngµnh s¶n xuÊt kü thuËt cao lµm nÒn t¶ng, c¸c ngµnh s¶n xuÊt kü thuËt cao l¹i lÊy khoa häc kü thuËt cao lµm chç dùa. Trong nÒn kinh tÕ tri thøc vÉn cßn n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp nh­ng hai ngµnh nµy chiÕm tû lÖ thÊp, còng gièng nh­ trong nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp vÉn cßn n«ng nghiÖp nh­ng chiÕm tû lÖ nhá. Trong nÒn kinh tÕ tri thøc ®a sè lµ c¸c ngµnh kinh tÕ dùa vµo tri thøc, dùa vµo thµnh tùu míi nhÊt cña khoa häc vµ c«ng nghÖ. §ã cã thÓ lµ nh÷ng ngµnh míi nh­ c«ng nghÖ th«ng tin (c«ng nghÖ phÇn cøng vµ c«ng nghÖ phÇn mÒm), c«ng nghÖ n¨ng l­îng míi vµ n¨ng l­îng t¸i sinh, c«ng nghÖ vËt liÖu míi, c«ng nghÖ sinh häc... vµ còng cã thÓ lµ nh÷ng ngµnh truyÒn thèng (n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp, dÞch vô) ®­îc c¶i t¹o b»ng khoa häc, c«ng nghÖ cao. VÝ dô, s¶n xuÊt «t« lµ mét ngµnh c«ng nghiÖp truyÒn thèng nh­ng nÕu ¸p dông khoa häc c«ng nghÖ cao s¶n xuÊt ra lo¹i «t« th«ng minh kh«ng cÇn ng­êi l¸i cã ®é an toµn cao th× ngµnh s¶n xuÊt «t« cã thÓ coi lµ ngµnh kinh tÕ tri thøc hay nh÷ng trang tr¹i s¶n xuÊt n«ng nghiÖp dùa vµo c«ng nghÖ sinh häc cho n¨ng suÊt cao, tù ®éng ®iÒu khiÓn vµ hÇu nh­ kh«ng cÇn ng­êi lao ®éng. B¶ng 1: So s¸nh kh¸i qu¸t c¸c thêi ®¹i kinh tÕ Kinh tÕ n«ng nghiÖp Kinh tÕ c«ng nghiÖp Kinh tÕ tri thøc §Çu vµo quan träng cña s¶n xuÊt Lao ®éng, ®Êt ®ai, vèn C«ng nghÖ, m¸y mãc, thiÕt bÞ Tri thøc, c«ng nghÖ cao, th«ng tin C¸c qu¸ tr×nh chñ yÕu Trång trät, ch¨n nu«i ChÕ t¹o, gia c«ng §iÒu khiÓn, kiÓm so¸t, xö lý th«ng tin §Çu ra cña s¶n xuÊt L­¬ng thùc Cña c¶i, hµng ho¸ S¶n phÈm ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng cao cña cuéc sèng C¬ cÊu kinh tÕ N«ng nghiÖp lµ chñ yÕu C«ng nghiÖp vµ dÞch vô lµ chñ yÕu C¸c ngµnh kinh tÕ tri thøc thèng trÞ C«ng nghÖ thóc ®Èy ph¸t triÓn Sö dông sóc vËt, c¬ giíi ho¸ ®¬n gi¶n C¬ giíi ho¸,®iÖn khÝ ho¸, chuyªn m«n ho¸ Khoa häc c«ng nghÖ cao C¬ cÊu x· héi N«ng d©n C«ng nh©n C«ng nh©n tri thøc Tû lÖ ®ãng gãp cña KHCN cho t¨ng tr­ëng kinh tÕ < 10% > 30% > 80% §Çu t­ cho gi¸o dôc < 1% GDP 2% – 4% GDP > 6%GDP TÇm quan träng cña gi¸o dôc Nhá Lín RÊt lín Vai trß cña truyÒn th«ng Nhá Lín RÊt lín Nguån: “ Kinh tÕ tri thøc vµ nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra ®èi víi ViÖt nam” Kû yÕu héi th¶o khoa häc, 21 – 22/6/2000, trang 2 Nh÷ng ®Æc tr­ng chñ yÕu cña nÒn kinh tÕ tri thøc. 2.1. Tri thøc khoa häc c«ng nghÖ vµ lao ®éng kü n¨ng cao lµ lùc l­îng s¶n xuÊt thø nhÊt, lµ lîi thÕ ph¸t triÓn. §Æc ®iÓm lín nhÊt lµm cho nÒn kinh tÕ tri thøc kh¸c biÖt víi nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp hay nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp lµ tri thøc trë thµnh yÕu tè quyÕt ®Þnh nhÊt cña s¶n xuÊt, h¬n c¶ lao ®éng vµ tµi nguyªn thiªn nhiªn. TrÝ tuÖ con ng­êi, ®­îc thÓ hiÖn trong tri thøc khoa häc vµ c«ng nghÖ cïng víi kü n¨ng lao ®éng cao lµ lîi thÕ cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh triÓn väng ph¸t triÓn cña mçi quèc gia. LÞch sö ph¸t triÓn hiÖn ®¹i ®· chøng tá r»ng c¸c lîi thÕ tù nhiªn (lîi thÕ vÒ tµi nguyªn thiªn nhiªn, nguån nh©n lùc rÎ do thiÕu kü n¨ng, g¾n víi lao ®éng gi¶n ®¬n thuÇn tuý) ngµy cµng gi¶m bít vai trß trong ph¸t triÓn. Trong khi ®ã, tr×nh ®é khoa häc – c«ng nghÖ vµ nguån nh©n lùc tri thøc ngµy cµng ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh th¾ng lîi trong cuéc c¹nh tranh ph¸t triÓn. Trong nÒn kinh tÕ tri thøc, yÕu tè s¶n xuÊt quý nhÊt, ®éng lùc quan träng nhÊt cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ lµ tri thøc vµ lao ®éng cã tr×nh ®é vµ kü n¨ng cao. NÒn kinh tÕ tri thøc lÊy tri thøc lµm c¬ së vµ ®ã lµ h×nh th¸i kinh tÕ ®­îc x©y dùng trªn nÒn t¶ng khoa häc c«ng nghÖ míi, tinh hoa tri thøc cña nh©n lo¹i. Trong c¸c nÒn kinh tÕ truyÒn thèng th× s¶n xuÊt, ph©n phèi, tiªu thô s¶n phÈm lÊy vËt chÊt lµm néi dung chñ yÕu. YÕu tè cña s¶n xuÊt chñ yÕu lµ tµi nguyªn, lao ®éng vµ vèn. Ng­îc l¹i, trong nÒn kinh tÕ tri thøc th× tri thøc sÏ trë thµnh néi dung chñ yÕu cña s¶n xuÊt, ph©n phèi vµ tiªu thô. Chøc n¨ng chñ yÕu cña nÒn kinh tÕ tri thøc lµ t¹o ra tri thøc, ph©n phèi tri thøc vµ trë thµnh nguån gèc, ®éng lùc cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ. Sù cèng hiÕn cña tri thøc vµ c«ng nghÖ ®èi víi sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ ngµy cµng lín. NÕu nh­ thËp kû 50, ®ãng gãp cña khoa häc – c«ng nghÖ cho t¨ng tr­ëng kinh tÕ chiÕm kho¶ng 30% th× b­íc sang nÒn kinh tÕ tri thøc sù ®ãng gãp cña khoa häc c«ng nghÖ lµ trªn 80% [3,11]. §iÒu ®ã nãi lªn r»ng ®a sè c¸c s¶n phÈm cña x· héi ®Òu do khoa häc c«ng nghÖ ®em l¹i. RÊt nhiÒu ngµnh nghÒ trong n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp ®ang trë thµnh nh÷ng ngµnh tri thøc. Do ®ã, phÇn ®«ng lao ®éng ë c¸c n­íc c«ng nghiÖp cã tr×nh ®é chuyªn m«n cao. HiÖn nay ë Mü cã kho¶ng 60% c«ng nh©n lµ c«ng nh©n tri thøc vµ 80% sè nghÒ míi xuÊt hiÖn lµ do tri thøc t¹o ra [12,20]. Trong khi c¬ héi cho c¸c nguån lùc kh¸c nh­ lao ®éng thiÕu kü n¨ng ngµy cµng bÞ thu hÑp vµ chóng sÏ bÞ mÊt ®i khi sö dông th× tri thøc vµ th«ng tin cã thÓ ®­îc chia sÎ vµ trªn thùc tÕ l¹i ®­îc t¨ng lªn khi sö dông. NÕu nh­ tr­íc ®©y c¸c nÒn kinh tÕ cè g¾ng duy tr× c¸c ngµnh nghÒ kinh tÕ truyÒn thèng th× nÒn kinh tÕ tri thøc h­íng ®Õn t¹o ra c¸c ngµnh nghÒ míi øng dông tri thøc vµ c«ng nghÖ. Nh­ vËy, tri thøc ®ang vµ sÏ dÇn trë thµnh lùc l­îng s¶n xuÊt trùc tiÕp vµ chñ yÕu trong hÖ thèng s¶n xuÊt x· héi. Xu thÕ nµy thÓ hiÖn kh¸ râ, h¬n 50% GDP cña c¸c n­íc thuéc OECD (tæ chøc hîp t¸c vµ ph¸t triÓn kinh tÕ) ®­îc s¶n sinh hµng n¨m cã nguån gèc tri thøc [9,25]. Nh÷ng ngµnh cã tèc ®é ph¸t triÓn cao nhÊt, cã søc bËt vµ tiÒm n¨ng lín nhÊt ®Òu lµ nh÷ng ngµnh th©m dông tri thøc nh­ m¸y tÝnh, thiÕt bÞ viÔn th«ng, hµng kh«ng. C¸c ngµnh dÞch vô dùa trªn tri thøc nh­ gi¸o dôc, dÞch vô viÔn th«ng , th«ng tin cã tèc ®é t¨ng tr­ëng cao. Trong nÒn kinh tÕ tri thøc, tri thøc kh«ng nh÷ng cã vai trß s¸ng t¹o, truyÒn b¸ mµ cßn cã vai trß truyÒn th«ng, sö dông, trë thµnh nguån lùc cña s¶n xuÊt. Do vËy, ®Çu t­ ph¸t triÓn tri thøc lµ ®Çu t­ chñ yÕu nhÊt. §iÒu nµy kh«ng cã nghÜa lµ nÒn kinh tÕ kh«ng cÇn vèn, nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ nguån nh©n lùc n÷a mµ tr¸i l¹i, c¸c yÕu tè nµy vÒ mÆt gi¸ trÞ cßn ®­îc ®Çu t­ víi sè l­îng ®¸ng kÓ h¬n, thËm chÝ ®èi víi trang thiÕt, m¸y mãc c«ng nghÖ cao cßn cÇn ®Çu t­ víi mét l­îng vèn rÊt lín, song vèn v« h×nh (nh­ th«ng tin, tri thøc, c«ng nghÖ, kü n¨ng lao ®éng) cßn cã gi¸ trÞ cao h¬n gÊp béi, trë thµnh yÕu tè quan träng nhÊt, phÇn vèn c¬ b¶n nhÊt. Do vai trß to lín nh­ vËy cña tri thøc nªn trong nÒn kinh tÕ tri thøc quyÒn së h÷u ®èi víi tri thøc trë nªn quan träng nhÊt. Trong nÒn kinh tÕ tri thøc, viÖc chiÕm h÷u tri thøc vµ nh©n tµi quan träng h¬n nhiÒu so víi chiÕm h÷u tµi nguyªn thiªn nhiªn. ViÖc sö dông tµi s¶n tri thøc ph¶i ®­îc b¶o vÖ nghiªm kh¾c vµ h÷u hiÖu h¬n so víi kinh tÕ truyÒn thèng v× b¶o vÖ quyÒn së h÷u tµi s¶n tri thøc chÝnh lµ yªu cÇu ®Çu tiªn cña viÖc b¶o ®¶m ®éng lùc s¸ng t¹o vµ b¶o vÖ khai th¸c nguån tµi nguyªn trÝ lùc. S¶n xuÊt c«ng nghÖ lµ lo¹i h×nh s¶n xuÊt ph¸t triÓn, tiªu biÓu vµ tiªn tiÕn nhÊt. Trong nÒn kinh tÕ tri thøc, hµm l­îng tri thøc trong c¸c yÕu tè s¶n xuÊt ngµy cµng t¨ng. C¸c ngµnh kinh tÕ tri thøc (nh÷ng ngµnh dùa vµo thµnh tùu cña khoa häc - c«ng nghÖ) vµ c¶ nh÷ng ngµnh truyÒn thèng nh­ n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp, dÞch vô ®­îc c¶i t¹o b»ng øng dông thµnh tùu khoa häc vµ c«ng nghÖ, ngµy cµng chiÕm tû träng cao trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. C¸c doanh nghiÖp kh«ng ngõng ®æi míi c«ng nghÖ, ®æi míi s¶n phÈm. C«ng nghÖ míi trë thµnh nh©n tè hµng ®Çu trong viÖc t¹o ra n¨ng suÊt, sù t¨ng tr­ëng vµ viÖc lµm. C¸c doanh nghiÖp ®Òu s¶n xuÊt c«ng nghÖ, ®ång thêi cã nhiÒu doanh nghiÖp chuyªn s¶n xuÊt c«ng nghÖ, cã thÓ gäi lµ doanh nghiÖp tri thøc, trong ®ã khoa häc vµ s¶n xuÊt ®­îc nhÊt thÓ ho¸, kh«ng cßn ph©n biÖt phßng thÝ ._.nghiÖm víi c«ng x­ëng, nh÷ng ng­êi lµm viÖc trong ®ã lµ c«ng nh©n tri thøc, hä võa nghiªn cøu võa s¶n xuÊt. HiÖn nay, trªn lÜnh vùc c«ng nghÖ th«ng tin c¸c doanh nghiÖp tri thøc ph¸t triÓn rÊt nhanh chãng, chØ trong kho¶ng 5 - 10 n¨m tõ chç tay kh«ng trë thµnh nh÷ng c«ng ty víi tµi s¶n khæng lå hµng chôc tû USD nh­ Netscape, Yahoo, Dell, Cisco... v­ît xa nh÷ng doanh nghiÖp truyÒn thèng tªn tuæi, cã lÞch sö l©u ®êi [13,7]. Trong c¸c doanh nghiÖp lín nhÊt thÕ giíi, doanh nghiÖp c«ng nghÖ th«ng tin chiÕm ®a sè. V× s¶n xuÊt c«ng nghÖ cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh nh­ thÕ nªn ng­êi ta ch¹y ®ua vµo ®Çu t­ m¹o hiÓm, tøc lµ ®Çu t­ cho nghiªn cøu triÓn khai nh»m t¹o ra c«ng nghÖ míi. N¨m 1998 ®Çu t­ m¹o hiÓm ë Mü cho ph¸t triÓn Internet h¬n 3,5 tû USD, (n¨m 1997 lµ 2,1 tØ, n¨m 1996 lµ 1,2 tØ) [13,8]. Vµ ®ã lµ nguån gèc cña sù giµu lªn nhanh chãng cña c¸c doanh nghiÖp tri thøc. Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c khu c«ng nghÖ (nh÷ng n¬i s¶n xuÊt c«ng nghÖ) lµ yÕu tè quan träng thóc ®Èy nhanh sù ra ®êi cña c«ng nghÖ míi. §©y lµ nh÷ng v­ên ­¬m c«ng nghÖ, ë ®©y héi ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó nhÊt thÓ ho¸ qu¸ tr×nh nghiªn cøu, thùc nghiÖm khoa häc, triÓn khai c«ng nghÖ vµ s¶n xuÊt, nhê ®ã c¸c ý t­ëng khoa häc nhanh chãng trë thµnh c«ng nghÖ vµ ®­a ra s¶n xuÊt. Nh÷ng thËp kû gÇn ®©y, trªn thÕ giíi c¸c khu c«ng nghÖ ph¸t triÓn rÊt nhanh, ®ã lµ mét c¸ch ®Ó ®i nhanh vµo kinh tÕ tri thøc. Khu c«ng nghÖ tiªu biÓu nhÊt lµ thung lòng Silicon. §ã lµ c¸i n«i c«ng nghÖ cao cña thÕ giíi, c¸i n«i cña Internet. B¾t ®Çu tõ thËp kû 50, Mü ®· chñ tr­¬ng khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp ®i vµo c¸c c«ng nghÖ míi. Tõ ®ã, c¸c c«ng ty c«ng nghÖ cao, nhÊt lµ vÒ c«ng nghÖ th«ng tin ph¸t triÓn rÊt nhanh, rÊt nhiÒu c«ng nghÖ cao vµ Internet ®· ra ®êi tõ ®ã. Do s¶n xuÊt dùa vµo c«ng nghÖ cao, tiªu hao Ýt nguyªn liÖu, n¨ng l­îng, th¶i ra Ýt phÕ th¶i, cho nªn trong nÒn kinh tÕ tri thøc cã thÓ thùc hiÖn ®­îc s¶n xuÊt s¹ch, kh«ng g©y « nhiÔm m«i tr­êng. §ã lµ ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn bÒn v÷ng. NÒn kinh tÕ tri thøc lµ nÒn kinh tÕ lÊy toµn cÇu lµm thÞ tr­êng. C«ng nghÖ th«ng tin, nhÊt lµ m¹ng internet lµm cho kh«ng gian trë nªn nhá bÐ. C¸c nh©n tè c¬ b¶n cña s¶n xuÊt kinh doanh nh­ tri thøc, c«ng nghÖ, th«ng tin, vèn, qu¶n lý s¶n phÈm, søc lao ®éng... kh«ng bÞ bã buéc trong biªn giíi mét quèc gia mµ xuyªn quèc gia, gióp cho ho¹t ®éng kinh tÕ trong nÒn kinh tÕ tri thøc mang tÝnh toµn cÇu. ThÞ tr­êng vµ s¶n phÈm trong nÒn kinh tÕ tri thøc còng mang tÝnh toµn cÇu, mét s¶n phÈm s¶n xuÊt ë bÊt cø n¬i nµo sÏ cã mÆt nhanh chãng trªn toµn thÕ giíi; rÊt Ýt s¶n phÈm do mét n­íc lµm ra, mµ phÇn lín lµ kÕt qu¶ cña sù tËp hîp c¸c phÇn viÖc ®­îc thùc hiÖn tõ nhiÒu n¬i trªn thÕ giíi. C¸c mèi quan hÖ vµ hîp t¸c kinh tÕ, c«ng nghÖ gi÷a c¸c doanh nghiÖp ngµy cµng ®­îc t¨ng c­êng, ®ång thêi c¹nh tranh còng ngµy cµng gay g¾t trªn c¶ b×nh diÖn trong n­íc vµ quèc tÕ. Vèn ®Çu t­ cho nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn s¶n phÈm còng nh­ x©y dùng nhµ m¸y s¶n xuÊt trong nÒn kinh tÕ tri thøc lµ hÕt søc lín. §Ó cã thÓ hoµn vèn ®Çu t­, s¶n phÈm ph¶i ®­îc s¶n xuÊt víi sè l­îng tèi ®a. Kh«ng nh÷ng thÕ, doanh nghiÖp trong kinh tÕ tri thøc ph¶i b»ng mäi c¸ch hoµn vèn trong thêi gian ng¾n nhÊt tr­íc khi s¶n phÈm thÕ hÖ míi cña c«ng ty kh¸c tung ra thÞ tr­êng, ®©y lµ ®iÒu x¶y ra rÊt nhanh trong nÒn kinh tÕ tri thøc. V× vËy, thÞ tr­êng cña c¸c doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ tri thøc ph¶i lµ thÞ tr­êng toµn cÇu. Trong nÒn kinh tÕ tri thøc, c¸c c«ng ty ph¶i lu«n lu«n ®æi míi vµ ph¶i kÞp thêi chuyÓn h­íng s¶n xuÊt kinh doanh theo sù ®æi míi cña c«ng nghÖ. §Ó cã ®ñ tµi lùc ®Ó ph¸t triÓn c«ng nghÖ míi, t¨ng søc c¹nh tranh trªn ph¹m vi toµn cÇu, ®· diÔn ra sù s¸p nhËp hoÆc mua b¸n lÉn nhau gi÷a c¸c c«ng ty lín. ë Mü còng nh­ ë T©y ¢u vµ NhËt B¶n ®ang diÔn ra viÖc mua, s¸t nhËp cña rÊt nhiÒu c«ng ty xuyªn quèc gia trë thµnh nh÷ng tËp ®oµn t­ b¶n lín chi phèi thÞ tr­êng khu vùc vµ thÕ giíi. MÆt kh¸c, c¸c c«ng ty lín trong kû nguyªn th«ng tin ho¹t ®éng theo h×nh thøc m¹ng l­íi th­êng chia ra nhiÒu c«ng ty con ®­îc quyÒn tù chñ kinh doanh cã kh¶ n¨ng, linh ho¹t thÝch nghi víi sù ®æi míi c«ng nghÖ vµ m«i tr­êng c¹nh tranh trong vµ ngoµi n­íc. Tèc ®é biÕn ®æi cao. §Æc ®iÓm quan träng bËt nhÊt cña kinh tÕ tri thøc lµ tèc ®é biÕn ®æi cùc kú cao. Nã thÓ hiÖn ë tèc ®é s¶n sinh tri thøc, tèc ®é thay ®æi gi¸ c¶, tèc ®é øng dông c¸c ph¸t minh khoa häc vµo thùc tiÔn vµ hÖ qu¶ ®i liÒn lµ tèc ®é biÕn ®æi cña ®êi sèng trªn mäi lÜnh vùc kinh tÕ, v¨n ho¸, chÝnh trÞ, x· héi ngµy cµng cao. Tèc ®é s¶n sinh tri thøc ngµy cµng nhanh, thêi gian cÇn thiÕt ®Ó t¨ng gÊp ®«i l­îng tri thøc cña nh©n lo¹i cµng thu hÑp. Ngµy nay, tèc ®é s¶n sinh tri thøc cña loµi ng­êi ®ang t¨ng theo cÊp sè nh©n. Theo mét sè tÝnh to¸n, sau mçi 15 n¨m, l­îng tri thøc cña loµi ng­êi ®­îc nh©n ®«i vµ víi cÊp ®é chÊt l­îng kh¸c h¼n. Vµ qu·ng thêi gian ®ã hiÖn nay ®ang rót ng¾n h¬n nhiÒu. Tri thøc cña loµi ng­êi ë thÕ kû 19 cø 50 n¨m th× t¨ng gÊp ®«i; vµo gi÷a thÕ kû 20, cø 10 n¨m t¨ng gÊp ®«i vµ ®Õn nh÷ng n¨m 1970 cø 5 n¨m t¨ng gÊp ®«i vµ tíi nh÷ng n¨m 1980 cø 3 n¨m t¨ng gÊp ®«i [12,29]. Tèc ®é biÕn ®æi gi¸ c¶ cña c¸c s¶n phÈm cµng míi cµng nhanh. Sù ph¸t triÓn nh­ vò b·o cña c«ng nghÖ tin häc vµ truyÒn th«ng rót ng¾n ngµy cµng nhanh thêi gian chän läc, ®¸nh gi¸, sö dông vµ s¸ng t¹o th«ng tin, khiÕn cho gi¸ trÞ sö dông tri thøc còng bÞ rót ng¾n l¹i nhanh chãng. Mét tri thøc h«m nay cã gi¸ trÞ hµng tû USD ngµy mai cã thÓ lµ v« gi¸ trÞ. Cïng víi sù ra ®êi cña c¸c s¶n phÈm míi, gi¸ c¶ s¶n phÈm, ®Æc biÖt lµ c¸c s¶n phÈm c«ng nghÖ cao, ®ang trong xu h­íng gi¶m ®i. C¸c s¶n phÈm cµng hiÖn ®¹i th× tèc ®é biÕn ®æi gi¸ c¶ cµng lín. NÕu ph¶i cÇn ®Õn 60 n¨m ®Ó c­íc vËn t¶i biÓn vµ phÝ c¶ng biÓn gi¶m ®i mét nöa th× còng trong thêi gian Êy, c­íc hµng kh«ng gi¶n ®i 6 lÇn vµ gi¸ dÞch vô ®iÖn tho¹i gi¶m ®i 82 lÇn. §Æc biÖt h¬n, chØ trong vßng 30 n¨m tõ n¨m 1960 ®Õn n¨m 1990, gi¸ m¸y tÝnh ®· gi¶m ®i 125 lÇn [12,30]. Chi phÝ cho ph¸t triÓn tri thøc rÊt lín, nh­ng s¶n phÈm cµng vÒ sau cµng gi¶m, vÝ dô: chi phÝ cho viÖc nghiªn cøu ®Üa ch­¬ng tr×nh Window ®Çu tiªn tèn 50 triÖu USD, nh­ng ®Üa thø hai vµ c¸c ®Üa tiÕp theo chØ tèn 3 USD [9,24]. V× vËy, viÖc tiÕp cËn vµ trao ®æi tri thøc ë ph¹m vi toµn cÇu trong nÒn kinh tÕ tri thøc cµng cã ý nghÜa h¬n, c¹nh tranh trong kinh tÕ tri thøc tr­íc hÕt lµ canh tranh víi thêi gian. Cïng víi qu¸ tr×nh ®Þnh h×nh tõng b­íc cña nÒn kinh tÕ tri thøc, mét xu thÕ kh¸ râ rµng lµ tèc ®é ¸p dông vµ phæ biÕn c¸c thµnh tùu khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ ngµy cµng cao. NÕu nh­ dÞch vô ®iÖn tho¹i cÇn ®Õn 74 n¨m ®Ó ®¹t ®­îc con sè 50 triÖu thuª bao th× mµy tÝnh c¸ nh©n chØ cÇn ®Õn 16 n¨m vµ m¹ng th«ng tin toµn cÇu Internet chØ cÇn cã 4 n¨m [12,31]. X· héi tri thøc thóc ®Èy sù d©n chñ ho¸. NÕu ch­a xÐt vÒ chÕ ®é chÝnh trÞ, vÒ quan hÖ s¶n xuÊt th× cã thÓ gäi x· héi t­¬ng øng víi nÒn kinh tÕ tri thøc lµ x· héi th«ng tin hay x· héi tri thøc. Th«ng tin ®Õn víi mäi ng­êi. Mäi ng­êi ®Òu dÔ dµng truy cËp ®Õn c¸c th«ng tin cÇn thiÕt. Do ®ã d©n chñ ho¸ c¸c ho¹t ®éng vµ tæ chøc ®iÒu hµnh trong x· héi ®­îc më réng. Trong x· héi tri thøc, mçi c¸ nh©n ®Òu cã kh¶ n¨ng nhËn biÕt hµnh vi cña ChÝnh phñ vµ dÔ dµng cã ®­îc nh÷ng th«ng tin kÞp thêi vÒ c¸c quyÕt ®Þnh cña c¬ quan Nhµ n­íc, c¸c tæ chøc cã liªn quan vµ b»ng c¸ch nµy hay c¸ch kh¸c, cã thÓ g©y ¸p lùc ®èi víi c¸c quyÕt s¸ch h÷u quan cña nhµ n­íc. Do ®ã ph¶i t¹o kh«ng khÝ d©n chñ vµ c¸ch lµm viÖc d©n chñ trong x· héi. Cã d©n chñ míi ph¸t huy hÕt kh¶ n¨ng s¸ng t¹o cña mäi ng­êi. C¸ch tæ chøc qu¶n lý còng sÏ thay ®æi nhiÒu. Trong thêi ®¹i th«ng tin, m« h×nh chØ huy tËp trung, cã ®¼ng cÊp lµ kh«ng phï hîp, mµ ph¶i theo m« h×nh phi ®¼ng cÊp, phi tËp trung, m« h×nh m¹ng, trong ®ã tËn dông c¸c quan hÖ ngang v× th«ng tin ®Õn ®­îc mét c¸ch thuËn lîi nhanh chãng tÊt c¶ mäi n¬i, kh«ng cÇn qua c¸c nót xö lý trung gian. §ã lµ m« h×nh tæ chøc d©n chñ, nã linh ho¹t trong ®iÒu hµnh, dÔ thÝch nghi víi ®æi míi, kh¬i dËy sù n¨ng ®éng, s¸ng t¹o cña mäi ng­êi. S¸ng t¹o lµ ®éng lùc chñ yÕu nhÊt thóc ®Èy sù ph¸t triÓn. C«ng nghÖ ®æi míi rÊt nhanh, vßng ®êi c«ng nghÖ rót ng¾n, qu¸ tr×nh tõ lóc ra ®êi, ph¸t triÓn råi tiªu vong cña lÜnh vùc s¶n xuÊt, hay mét c«ng nghÖ trë nªn rÊt ng¾n. Cã khi tõ lóc ra ®êi ®Õn lóc tiªu vong chØ mÊy n¨m, thËm chÝ mÊy th¸ng. C¸c doanh nghiÖp muèn trô ®­îc vµ ph¸t triÓn th× ph¶i lu«n ®æi míi c«ng nghÖ vµ s¶n phÈm. S¸ng t¹o lµ linh hån cña sù ®æi míi. Tr­íc ®©y, ng­êi ta hay chän nh÷ng c«ng nghÖ ®· chÝn muåi, cßn b©y giê th× ph¶i t×m c«ng nghÖ míi n¶y sinh, c¸i chÝn muåi lµ c¸i s¾p söa tiªu vong. Trong nÒn kinh tÕ tri thøc cã nhiÒu ®iÒu t­ëng nh­ nghÞch lý. Thø nhÊt, cña c¶i lµm ra lµ dùa chñ yÕu vµo c¸i ch­a biÕt, c¸i ®· biÕt kh«ng cßn gi¸ trÞ n÷a, t×m ra c¸i ch­a biÕt ®ã lµ t¹o ra gi¸ trÞ. Thø hai, m«i tr­êng ®Ó t×m ra c¸i ch­a biÕt lµ m¹ng th«ng tin. M¹ng th«ng tin, thùc tÕ ¶o... gîi ra c¸c ý t­ëng míi, nh÷ng gi¶i ph¸p míi ®¸p øng c¸c nhu cÇu míi. Thø ba, khi ph¸t hiÖn ra c¸i ch­a biÕt th× còng tøc lµ lo¹i trõ c¸i ®· biÕt. C¸i cò mÊt ®i thay thÕ b»ng c¸i míi, nÒn kinh tÕ x· héi lu«n ®æi míi, c¸i míi ngµy cµng nhiÒu. §ã lµ ®Æc tr­ng cña sù ph¸t triÓn, sù tiÕn ho¸ cña x· héi s¾p tíi, ph¸t triÓn tõ c¸i míi chø kh«ng ph¶i tõ sè l­îng lín dÇn lªn. Thø t­, s¶n phÈm gi¸ trÞ sö dông cµng cao th× gi¸ b¸n cµng rÎ, thËm chÝ phÇn mÒm c¬ b¶n ®­îc cho kh«ng (®Ó råi sau ®ã n©ng cao h¬n mét Ýt th× b¸n rÊt ®¾t); s¶n phÈm cµng nhiÒu ng­êi sö dông th× gi¸ trÞ sö dông cµng cao. HiÖn nay vµng b¹c hiÕm th× quý, song ë thêi ®¹i th«ng tin c¸i ®­îc dïng nhiÒu nhÊt lµ c¸i cã gi¸ trÞ cao. VÝ dô m¸y fax, nÕu cã Ýt th× kh«ng cã t¸c dông nh­ng khi cã ®Õn hµng ngh×n m¸y ®Ó liªn l¹c víi nhau th× lóc ®ã míi cã gi¸ trÞ. M¹ng còng vËy, cã nhiÒu ng­êi vµo cïng sö dông th× lóc Êy míi cã gi¸ trÞ. Nh÷ng ®iÒu kiÖn c¬ b¶n h×nh thµnh nÒn kinh tÕ tri thøc. Tr­íc hÕt ph¶i kh¼ng ®Þnh ngay r»ng, kinh tÕ tri thøc kh«ng ph¶i lµ mét b­íc nh¶y ®ét biÕn hay mét s¸ng t¹o cña mét lý thuyÕt nµo ®ã, mµ lµ h×nh th¸i ph¸t triÓn cao h¬n – cã tÝnh tiÕn ho¸ - cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ph¸t triÓn cao. ChÝnh sù ph¸t triÓn kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi, v¨n ho¸ ®Õn møc cao ®é ë c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn ®· t¹o tiÒn ®Ò cho sù ra ®êi cña nÒn kinh tÕ tri thøc ë c¸c n­íc ®ã vµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn muèn tiÕn ®Õn nÒn kinh tÕ tri thøc th× còng kh«ng cã c¸ch nµo kh¸c lµ ph¶i chuÈn bÞ vµ cè g¾ng t¹o cho m×nh cã ®­îc nh÷ng tiÒn ®Ò ®ã. Kinh nghiÖm thùc tÕ tõ c¸c n­íc ph¸t triÓn vµ ®ang ph¸t triÓn tæng kÕt cho thÊy cã nh÷ng tiÒn ®Ò c¬ b¶n mµ bÊt cø mét quèc gia nµo, dï n­íc ®ã ®· vµ ®ang tiÕn th¼ng vµo nÒn kinh tÕ tri thøc hay ®ang t×m c¸ch tiÕp cËn nÒn kinh tÕ tri thøc còng cÇn ph¶i cã. Mét nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ph¸t triÓn cao. §Ó tiÕn ®Õn nÒn kinh tÕ tri thøc th× ®iÒu kiÖn ®Çu tiªn vµ quan träng ®èi víi c¸c quèc gia lµ ph¶i cã mét nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ph¸t triÓn cao víi c¸c thÞ tr­êng tµi chÝnh ho¹t ®éng h÷u hiÖu trªn c¶ b×nh diÖn quèc tÕ lÉn trong n­íc. Doanh nghiÖp trong kinh tÕ tri thøc võa cÇn vèn ®Çu t­ khæng lå võa ph¶i ch¹y ®ua víi thêi gian vµ ®­¬ng ®Çu víi nh÷ng rñi ro lín, nªn h¬n bao giê hÕt, ho¹t ®éng cña hä trong kinh tÕ tri thøc phô thuéc rÊt lín vµo nguån cung cÊp vèn tõ c¸c thÞ tr­êng tµi chÝnh. Ng­îc l¹i, sù b×nh æn cña thÞ tr­êng tµi chÝnh còng g¾n bã mËt thiÕt víi c«ng viÖc kinh doanh cña doanh nghiÖp. B¶o ®¶m sù ho¹t ®éng cña mét nÒn kinh tÕ víi nh÷ng quan hÖ phøc t¹p vµ nh¹y c¶m nh­ vËy chØ cã thÓ thµnh c«ng ë mét quèc gia cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng v÷ng m¹nh. HÖ thèng gi¸o dôc ®µo t¹o ph¸t triÓn, t¹o ra nguån nh©n lùc cã chÊt l­îng §éng lùc cña nÒn kinh tÕ tri thøc thÓ hiÖn ngay chÝnh trong kh¸i niÖm cña nã, ®ã lµ tri thøc. Kh¸c víi c¸c m« h×nh kinh tÕ truyÒn thèng dùa vµo søc lao ®éng vµ tµi nguyªn, trong nÒn kinh tÕ tri thøc, kh¶ n¨ng s¸ng t¹o tri thøc, tr×nh ®é tiÕp cËn vµ vËn dông tri thøc mang ý nghÜa quyÕt ®Þnh thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. Sù bïng næ tri thøc míi, viÖc ®Èy nhanh tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ vµ sù c¹nh tranh ngµy cµng t¨ng lµm cho viÖc tiÕp thu tri thøc cµng trë nªn quan träng h¬n bao giê hÕt. Cho nªn, ®Ó tiÕn tíi nÒn kinh tÕ tri thøc, tr­íc hÕt vµ chñ yÕu lµ chó träng ph¸t triÓn mét c¸ch toµn diÖn nguån nh©n lùc, khuyÕn khÝch vµ båi d­ìng nh©n tµi. Trong nÒn kinh tÕ tri thøc, tri thøc trë thµnh nguån duy nhÊt t¹o ra lîi thÕ so s¸nh dµi h¹n, nh­ng tri thøc chØ ®­îc ¸p dông th«ng qua kü n¨ng c¸ nh©n, nªn gi¸o dôc ®µo t¹o ph¶i trë thµnh quèc s¸ch hµng ®Çu cña nh÷ng n­íc ®i vµo nÒn kinh tÕ tri thøc. NÒn kinh tÕ tri thøc ®ßi hái mét hÖ thèng gi¸o dôc vµ ®µo t¹o tiªn tiÕn, khoa häc, t¹o ra nguån nh©n lùc cã chÊt l­îng vµ mét hÖ thèng ®æi míi quèc gia n¨ng ®éng trong ®ã, doanh nghiÖp, viÖn nghiªn cøu, tr­êng ®¹i häc vµ c¸c t¸c nh©n cã liªn quan kh¸c sÏ t­¬ng t¸c mét c¸ch cã hiÖu qu¶ ®Ó t¹o ra, phæ biÕn vµ sö dông tri thøc, ®æi míi c«ng nghÖ vµ s¶n phÈm, gãp phÇn n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh vµ c¶i thiÖn vÞ trÝ quèc gia. §µo t¹o nguån nh©n lùc trong kû nguyªn cña nÒn kinh tÕ tri thøc ph¶i h­íng tíi môc tiªu biÕn tri thøc thµnh kü n¨ng, tri thøc ph¶i thµnh trÝ lùc vµ suy réng ra d©n trÝ ph¶i trë thµnh nh©n lùc. Cã thÓ nãi, lÜnh vùc ®Çu t­ quan träng nhÊt ®Ó thóc ®Èy nÒn kinh tÕ tri thøc ph¸t triÓn chÝnh lµ ®Çu t­ vµo vèn con ng­êi, lµm thÕ nµo ®Ó cã thÓ ®µo t¹o, thu hót vµ sö dông tèt nh©n tµi. Tri thøc, nhÊt lµ tri thøc “nguån”, kh«ng thÓ ra ®êi, tån t¹i, ph¸t triÓn vµ phæ cËp nhanh ë nh÷ng n­íc cã tr×nh ®é d©n trÝ thÊp vµ mét hÖ thèng nghiªn cøu khoa häc thiÕu tÝnh hîp t¸c vµ ®æi míi. C¬ së h¹ tÇng th«ng tin ph¸t triÓn cao. C¬ së h¹ tÇng th«ng tin, trong ®ã cã c«ng nghÖ tin häc vµ th«ng tin ph¸t triÓn cao lµ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn c¨n b¶n nhÊt ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ tri thøc. §ã kh«ng nh÷ng lµ mét ngµnh kinh tÕ then chèt, s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm tri thøc mµ cßn lµ ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o hiÖu qu¶ cña viÖc tiÕp cËn, trao ®æi, xö lý th«ng tin, s¸ng t¹o tri thøc cña c¸c ngµnh kinh tÕ – x· héi kh¸c. C«ng nghÖ th«ng tin lµ ch×a kho¸ ®Ó ®i vµo nÒn kinh tÕ tri thøc. §Çu t­ ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghÖ cao mµ tr­íc hÕt lµ c«ng nghÖ th«ng tin lµ h­íng ®i mµ hÇu hÕt c¸c n­íc ®Òu triÖt ®Ó ®i theo nh»m t¹o dùng c¬ së khoa häc cho nÒn kinh tÕ tri thøc. C¸ch m¹ng th«ng tin lµ t¸c nh©n c¨n b¶n cña kinh tÕ tri thøc. Sù phæ cËp nh÷ng thµnh qu¶ do c¸ch m¹ng th«ng tin mang l¹i khiÕn cho con ng­êi cã nhiÒu kªnh kh¸c nhau ®Ó thu nhËn tri thøc. Sù héi tô cña ho¹t ®éng m¸y tÝnh vµ m¹ng m¸y tÝnh ®· xo¸ bá nh÷ng giíi h¹n vÒ vÒ l­u gi÷ vµ truyÒn ®¹t tri thøc. Víi sù ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ th«ng tin, con ng­êi giê ®©y ®· cã thÓ göi ®i nh÷ng khèi l­îng lín th«ng tin tíi bÊt cø ®©u trªn thÕ giíi trong gi©y l¸t víi chi phÝ kh«ng ngõng gi¶m. C«ng nghÖ th«ng tin ®· t¹o ®iÒu kiÖn dÔ dµng cho viÖc thu nhËn vµ hÊp thô tri thøc, cung cÊp cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn nh÷ng c¬ héi ®Ó tiÕn hµnh nhanh qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Trong s¶n xuÊt kinh doanh, sù ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin sÏ dÉn ®Õn c¸i mµ chóng ta th­êng nghe nãi lµ cuéc c¸ch m¹ng gi¶m chi phÝ ®iÒu hµnh. Chi phÝ liªn l¹c thÊp còng gãp phÇn kh«ng nhá gióp c¸c doanh nghiÖp cã nh÷ng ph¶n øng kÞp thêi cho mäi biªn ®éng trªn ph¹m vi toµn cÇu, thóc ®Èy toµn cÇu ho¸ doanh nghiÖp. Nh­ vËy, c¬ së h¹ tÇng th«ng tin ®· chuyÓn lªn mét cÊp míi, trë thµnh tÇng nÒn t¶ng cña toµn bé c¬ së h¹ tÇng ®Ó chuyÓn sang nÒn kinh tÕ tri thøc. C¬ së h¹ tÇng th«ng tin lµ c¬ së kinh tÕ – kü thuËt míi vÒ chÊt ch­a tõng cã tr­íc ®©y vµ ngµy cµng kh¼ng ®Þnh vai trß cña nã trong qu¸ tr×nh tiÕn vµo nÒn kinh tÕ tri thøc. Mét nhµ n­íc ph¸p quyÒn d©n chñ. Kinh nghiÖm thµnh c«ng còng nh­ thÊt b¹i cña hÇu hÕt c¸c n­íc, ®Æc biÖt lµ Mü, cho thÊy, nÒn kinh tÕ tri thøc ®ßi hái kh«ng chØ cã ®Çu t­ m¹nh cho ph¸t triÓn c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, mµ cßn ph¶i t¹o dùng ®­îc mét nhµ n­íc ph¸p quyÒn, mét m«i tr­êng chÝnh trÞ vµ x· héi d©n chñ cho phÐp mäi ng­êi d©n cã thÓ bµy tá quan ®iÓn vµ chÝnh kiÕn còng nh­ c¸c ý t­ëng s¸ng t¹o cña m×nh, vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®èi víi kinh doanh, n¬i mµ doanh nghiÖp cã thÓ l­êng tr­íc ®­îc mäi rñi ro trªn c¬ së mét m«i tr­êng hiÖu qu¶, an toµn vµ æn ®Þnh cho viÖc h×nh thµnh, s¶n xuÊt vµ tiªu thô tri thøc. §ã tr­íc hÕt ph¶i lµ mét m«i tr­êng chÝnh trÞ d©n chñ, kÝch thÝch kinh tÕ h­íng ®Çu t­ vµo tri thøc vµ khai th¸c mét c¸ch cã hiÖu qu¶ tri thøc cho ph¸t triÓn kinh tÕ. S¸ng t¹o lµ b¶n chÊt cña kinh tÕ tri thøc, mµ d©n chñ l¹i lµ tiÒn ®Ò cho sù s¸ng t¹o nh÷ng tri thøc míi. Do ®ã, kh«ng cã d©n chñ th× sÏ kh«ng cã tri thøc míi, vµ tÊt yÕu kh«ng thÓ cã kinh tÕ tri thøc. V× vËy, mªnh ®Ò d©n chñ – s¸ng t¹o vµ kinh tÕ tri thøc lµ thèng nhÊt vµ cã mèi quan hÖ biÖn chøng. §iÒu nµy chØ ra r»ng, kinh tÕ tri thøc ®«ng thêi võa s¶n sinh ra thÓ chÕ chÝnh trÞ d©n chñ, võa yªu cÇu thÓ chÕ chÝnh trÞ cÇn ph¶i ®æi míi theo h­íng d©n chñ th× kinh tÕ tri thøc míi ph¸t triÓn ®­îc. §Ó ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ tri thøc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn tèt cÇn ph¶i quan t©m ®Õn mét m«i tr­êng ph¸p lý râ rµng, æn ®Þnh, kh«ng bÞ thay ®æi mét c¸ch tuú tiÖn, b¶o ®¶m tù do hoµn toµn cho viÖc tiÕp cËn, trao ®æi vµ xö lý th«ng tin, trong ®ã gi¸ trÞ cña tri thøc ph¶i ®­îc b¶o vÖ b»ng luËt së h÷u trÝ tuÖ. Môc tiªu cña b¶o vÖ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ chÝnh lµ khuyÕn khÝch ho¹t ®éng s¸ng t¹o, cæ vò vµ kÝch thÝch ®Çu t­ vµo s¶n xuÊt tri thøc ®ång thêi thóc ®Èy c¹nh tranh lµnh m¹nh vµ sö dông mét c¸ch tiÕt kiÖm, hiÖu qu¶ nhÊt c¸c nguån lùc trÝ tuÖ cña x· héi. IV. Xu h­íng ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ tri thøc trªn thÕ giíi Trong thÕ kû XXI Kinh nghiÖm nhiÒu n­íc cho thÊy, kinh tÕ tri thøc lu«n ®ßi hái mét n¨ng lùc ®æi míi t­ duy nªn ®Ó cã thÓ t¹o dùng vµ ph¸t triÓn ®­îc nÒn kinh tÕ tri thøc, mçi n­íc ph¶i cã nhËn thøc míi vÒ nÒn kinh tÕ míi hiÖn nay, thÊy râ ®­îc tÝnh kÕ thõa vµ kh¸c biÖt cña nã, n¾m ®­îc c¸c ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn vµ vËn hµnh cña nã, nh÷ng t¸c ®éng míi do nã sinh ra, nh÷ng lîi thÕ còng nh­ th¸ch thøc mµ nã ®Æt ra. Cã nh­ vËy, hä míi cã ®­îc quyÕt t©m vµ nh÷ng chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p ®óng ®Ó x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ míi nµy. Thùc tÕ cho thÊy, viÖc Mü vµ c¸c n­íc EU ®· v­ît tréi so víi c¸c n­íc ch©u ¸ vµ c¸c n­íc thuéc ch©u lôc kh¸c trong viÖc x©y dùng nÒn kinh tÕ tri thøc kh«ng chØ do hä cã nh÷ng ®iÒu kiÖn xuÊt ph¸t vÒ kinh tÕ vµ kü thuËt cao h¬n, mµ tr­íc hÕt lµ do c¸c n­íc nµy ®· sím nhËn thøc ®­îc vai trß quan träng cña nÒn kinh tÕ tri thøc, tÝnh tÊt yÕu vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ nµy. Hä ®· hiÓu r»ng c«ng nghÖ th«ng tin vµ réng h¬n lµ nÒn kinh tÕ tri thøc kh«ng nh÷ng ®ßi hái nh÷ng ®iÒu kiÖn ra ®êi vµ ph¸t triÓn kh¸c h¼n vµ mét khi nã xuÊt hiÖn nã còng khiÕn cho c¸c ®iÒu kiÖn cò trë nªn lçi thêi mét c¸ch nhanh chãng, do ®ã hä sím cã nh÷ng gi¶i ph¸p ®óng ®¾n ®Ó ph¸t triÓn hoÆc t¹o ®iÒu kiÖn cho sù ra ®êi cña nÒn kinh tÕ tri thøc. Mü lµ n­íc ®ang dÉn ®Çu xu thÕ chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ hËu c«ng nghiÖp sang nÒn kinh tÕ tri thøc. NÒn kinh tÕ tri thøc, ®øng ®Çu lµ c«ng nghÖ cao, ®Æc biÖt lµ c«ng nghÖ th«ng tin ®· xuÊt hiÖn sím vµ kh¸ thµnh c«ng ë Mü. Ngoµi ra, nh÷ng yÕu tè cña nÒn kinh tÕ tri thøc còng ®· ph¸t triÓn vµ ®¹t ®­îc møc kh¸ cao trong nhiÒu n­íc EU. Tuy nhiªn, cho ®Õn nay, t×nh h×nh chuyÓn sang nÒn kinh tÕ tri thøc ë khu vùc nµy cßn chËm h¬n so víi Mü, nhiÒu n­íc ch­a thùc hiÖn nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n cña nÒn kinh tÕ míi. Vµ trong thÕ kû XXI, Mü còng nh­ c¸c n­íc EU tiÕp tôc tiÕn tíi nÒn kinh tÕ tri thøc víi c¸c tiÒn ®Ò v÷ng ch¾c ®­îc x©y dùng trong c¸c thËp niªn qua Trong khi ®ã, ë kh«ng Ýt c¸c n­íc ch©u ¸, ch©u Phi vµ Mü la tinh, ng­êi ta cßn hÕt søc m¬ hå vÒ nÒn kinh tÕ tri thøc. Cho nªn, ë c¸c n­íc nµy, sù ®Çu t­ cho viÖc ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ mµ tr­íc hÕt lµ c«ng nghÖ th«ng tin vµ cho viÖc x©y dùng nÒn kinh tÕ tri thøc ch­a ®­îc quan t©m thÝch ®¸ng. ë nhiÒu n­íc, ng­êi ta vÉn b¸m lÊy vµ coi träng nh÷ng t­ duy vµ thÓ chÕ cò, mét thêi ®­îc coi lµ nguyªn nh©n t¹o ra sù thµnh c«ng kinh tÕ cña hä, vµ hËu qu¶ lµ nÒn kinh tÕ cña c¸c n­íc nµy bÞ l¹c hËu t­¬ng ®èi so víi c¸c n­íc ¢u Mü trong viÖc ph¸t triÓn khoa häc kü thuËt vµ trong viÖc tiÕn ®Õn nÒn kinh tÕ tri thøc. Nh÷ng cuéc ®iÒu tra gÇn ®©y cho thÊy, trong khi Mü vµ EU ®ang h¨ng h¸i lao vµo ho¹t ®éng kinh doanh ®iÖn tö th× c¸c c«ng ty ch©u ¸ d­êng nh­ kÐm tÝch cùc trong viÖc tham gia vµo ho¹t ®éng nµy. Mét cuéc ®iÒu tra vµo n¨m 2000 cña c«ng ty International Card cho thÊy, hÇu hÕt c¸c gi¸m ®èc ®iÒu hµnh cña c¸c c«ng ty hµng ®Çu ch©u ¸ ®Òu kh«ng cho r»ng, th­¬ng m¹i ®iÖn tö lµ cã lîi cho hä. T¹i Singapore, mét cuéc ®iÒu tra cña ChÝnh phñ cho thÊy, 63% c¸c c«ng ty ë ®ã kh«ng thÝch kinh doanh trªn m¹ng ®iÖn tö [13,18]. Tuy nhiªn, mÆc dï cã chËm h¬n vµ ë tr×nh ®é thÊp h¬n so víi c¸c n­íc ch©u ¢u vµ Mü th× nh÷ng nÐt c¬ b¶n cña nÒn kinh tÕ ri thøc còng ®ang dÇn xuÊt hiÖn ë nhiÒu nÒn kinh tÕ ch©u ¸. §iÒu nµy biÓu hiÖn ë chç trong thêi gian gÇn ®©y, ®a sè c¸c n­íc trong khu vùc nµy ®Òu t¨ng vèn ®Çu t­ cho c«ng nghÖ kü thuËt cao vµ c¸c yÕu tè c¬ b¶n cña nÒn kinh tÕ tri thøc ®ang xuÊt hiÖn ngµy cµng nhiÒu vµ cã nh÷ng ®ãng gãp ngµy cµng râ rÖt vµo nÒn kinh tÕ. §ã lµ trªn b×nh diÖn quèc gia, cßn trªn b×nh diÖn quèc tÕ, b×nh diÖn toµn cÇu, do nh÷ng ®iÒu kiÖn, lîi Ých vµ nhËn thøc kh¸c nhau, nªn c¸c n­íc còng tån t¹i nh÷ng chÝnh s¸ch kh¸c nhau vÒ viÖc x©y dùng c¸c yÕu tè cña nÒn kinh tÕ tri thøc. HiÖn nay, trong khi Mü tá ra rÊt hµo høng trong viÖc ñng hé bu«n b¸n tù do trªn m¹ng b»ng c¸ch kªu gäi b·i bá nhanh chãng nh÷ng trë ng¹i ®èi víi th­¬ng m¹i vµ tµi chÝnh ®iÖn tö th× mét sè n­íc EU vµ NhËt B¶n l¹i kÞch liÖt ph¶n ®èi. §iÒu ®ã ch¾c ch¾n sÏ t¸c ®éng lµm chËm l¹i qu¸ tr×nh ra ®êi cña nÒn kinh tÕ tri thøc toµn cÇu. §óng nh­ Peter Drucker, trong cuèn The Post Capitalism Society n¨m 1998 ®· tõng viÕt “ Cuéc c¸ch m¹ng th«ng tin ®ang trªn ®­êng tiÕn tíi. §ã kh«ng chØ lµ cuéc c¸ch m¹ng vÒ c«ng nghÖ, vÒ m¸y mãc, vÒ kü thuËt, vÒ phÇn mÒm mµ tr­íc hÕt ®ã lµ mét cuéc c¸ch m¹ng vÒ c¸c quan niÖm, vÒ ®æi míi t­ duy...”. Nh­ vËy, c¸c n­íc muèn tiÕn tíi vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ tri thøc th× kh«ng nh÷ng ph¶i t¨ng c­êng ®Çu t­ cho viÖc ph¸t triÓn c«ng nghÖ cao mµ cßn ph¶i thay ®æi th¸i ®é ®èi víi nh÷ng thÓ chÕ kinh tÕ hiÖn nay vµ ®èi víi c«ng nghÖ míi. Trong thùc tÕ, sù thay ®æi nµy ®ang diÔn ra, song kh«ng ®¬n gi¶n vµ dÔ dµng. Cïng víi viÖc thay ®æi lèi t­ duy phï hîp víi nÒn kinh tÕ míi, hÇu hÕt c¸c n­íc ®· vµ ®ang nç lùc ho¹ch ®Þnh nh÷ng chÝnh s¸ch nh»m t¹o ra tiÒn ®Ò ®Ó x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ tri thøc trong thÕ kû XXI. Ch­¬ng II NÒn kinh tÕ tri thøc cña mét sè n­íc trªn thÕ giíi vµ bµi häc ®èi víi viÖt Nam Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn nÒn KTTT cña Mü. Quan niÖm cña Mü vÒ nÒn kinh tÕ tri thøc. C¸ch gäi kh¸c cho nÒn kinh tÕ tri thøc ®­îc sö dông phæ biÕn h¬n ë Mü lµ “nÒn kinh tÕ Míi – New Economy” lÇn ®Çu tiªn ®­îc nªu lªn trong cuèn Lµn sãng thø ba (xuÊt b¶n n¨m 1980 ) cña t¸c gi¶ A. Toffler. Th¸ng 2/1997, trong th«ng ®iÖp liªn bang vÒ t×nh h×nh ®Êt n­íc, Tæng thèng Mü Bill Clinton ®· sö dông kh¸i niÖm kinh tÕ tri thøc theo ®Þnh nghÜa cña OECD vµ trong cuéc héi th¶o vÒ c«ng nghÖ míi vµ kinh tÕ míi t¹i thµnh phè Seatle th¸ng 5/1997, kh¸i niÖm kinh tÕ Míi còng ®­îc phã Tæng thèng Al.Gore tr×nh bµy vµ nhÊn m¹nh kÓ tõ nh÷ng n¨m 1980, Mü ®· tiÕn vµo nÒn kinh tÕ míi dùa trªn c¬ së cña cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghÖ th«ng tin vµ sù toµn cÇu ho¸ kinh tÕ thÞ tr­êng. N¨m 1999, Bé Th­¬ng m¹i Mü ®· c«ng bè b¸o c¸o vÒ nÒn kinh tÕ sè – The Emerging Digital Economy, trong ®ã nhÊn m¹nh vai trß cña kû nguyªn kü thuËt sè ®èi víi nÒn kinh tÕ Mü. Theo ®ã, quan niÖm cña Mü vÒ nÒn kinh tÕ tri thøc lµ nhÊn m¹nh khÝa c¹nh m«i tr­êng c«ng nghÖ cña b­íc chuyÓn ®æi trong nÒn kinh tÕ Mü. NÒn kinh tÕ Mü do ®ã ®ang trong qu¸ tr×nh thÝch øng vµ chuyÓn dÞch phï hîp víi m«i tr­êng c«ng nghÖ sè ho¸. Nh÷ng kh¸i niÖm nh­ th­¬ng m¹i ®iÖn tö ( E- commerce) hay chÝnh phñ ®iÖn tö ( E – Government ) ®Òu ph¶n ¸nh sù ®iÒu chØnh tr­íc lµn sãng c«ng nghÖ sè. ChÝnh nh÷ng ®iÒu chØnh nµy t¹o ra tÝnh “ Míi” cña nÒn kinh tÕ Mü. Nh­ vËy, quan ®iÓm nµy kh¼ng ®Þnh vai trß cña m«i tr­êng kü thuËt sè ho¸ cña nÒn kinh tÕ vµ nguån tri thøc ®­îc t¹o ra lµ tri thøc cña thêi ®¹i c«ng nghÖ kü thuËt sè, kh«ng ph¶i tri thøc cña thêi ®¹i c«ng nghÖ c¬ khÝ ho¸ hay c¬ giíi ho¸. NÒn kinh tÕ Míi dùa trªn tri thøc xuÊt hiÖn vµ ph¸t triÓn ë Mü lµ nÒn kinh tÕ chuyÓn dÞch vµo m«i tr­êng cña cuéc c¸ch m¹ng sè ho¸. Tuy nhiªn, c«ng nghÖ míi chØ lµ ®iÒu kiÖn cÇn. Vai trß cña ChÝnh phñ míi lµ nh©n tè ®¶m b¶o cho sù chuyÓn dÞch thµnh c«ng nãi trªn. B¸o c¸o kinh tÕ cña Tæng thèng Mü n¨m 2001 (Economic Report of the President 2001) ®· ®Þnh nghÜa: “ NÒn kinh tÕ Míi lµ nÒn kinh tÕ cã hiÖu suÊt v­ît bËc, gåm n¨ng suÊt t¨ng nhanh, thu nhËp t¨ng, thÊt nghiÖp thÊp vµ l¹m ph¸t võa ph¶i, lµ kÕt qu¶ cña sù kÕt hîp t­¬ng t¸c gi÷a nh÷ng thµnh tùu vÒ c«ng nghiÖp, tËp qu¸n kinh doanh vµ chÝnh s¸ch kinh tÕ ” [27,23]. B¸o c¸o nµy còng tr×nh bµy kh¸ toµn diÖn quan niÖm cña ChÝnh phñ Mü vÒ nÒn kinh tÕ tri thøc ë Mü: §©y lµ mét nÒn kinh tÕ Míi v× nÒn kinh tÕ Mü ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn biÕn s©u réng tõ c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ ®Õn ph­¬ng thøc vËn hµnh nÒn kinh tÕ vÜ m«, ph­¬ng thøc qu¶n lý doanh nghiÖp vµ tæ chøc lao ®éng trong c«ng ty. Nãi “ dùa trªn tri thøc ” chÝnh lµ ®Æc ®iÓm bao trïm cña nÒn kinh tÕ Míi ®ang xuÊt hiÖn ë Mü. NÒn kinh tÕ míi nµy kh«ng chØ dùa trªn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp truyÒn thèng mµ cßn chuyÓn m¹nh sang c¸c ngµnh míi dùa trªn kü thuËt sè vµ dÞch vô tri thøc. C¸c ngµnh míi l¹i t¸c ®éng vµ lµm thay ®æi ph­¬ng thøc ho¹t ®éng cña c¸c ngµnh truyÒn thèng. ViÖc ®iÓm qua nh÷ng quan ®iÓm chÝnh cho thÊy nÒn kinh tÕ Mü ®· vµ ®ang thay ®æi thùc sù, thay ®æi chÝnh lµ tiÒn ®Ò cho sù tiÕn bé. Nh÷ng thay ®æi diÔn ra trong nÒn kinh tÕ Mü kh«ng tr¸i chiÒu nhau mµ tiÕn triÓn theo cïng mét chiÒu h­íng, ®ã lµ xu thÕ chuyÓn sang mét nÒn kinh tÕ dùa chñ yÕu vµo c¸c nguån lùc do søc m¹nh trÝ tuÖ cña con ng­êi t¹o ra, nh÷ng tµi s¶n v« h×nh vµ kh«ng träng l­îng. T×nh h×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ tri thøc ë Mü. Qu¸ tr×nh ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ tri thøc cña Mü. Tr¶ lêi c©u hái ë Mü liÖu cã mét nÒn kinh tÕ tri thøc hay kh«ng, nhiÒu häc gi¶ Mü cho r»ng, kÓ tõ nh÷ng n¨m 1980, Mü ®· tiÕn vµo nÒn kinh tÕ míi dùa trªn c¬ së cña cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghÖ th«ng tin vµ sù toµn cÇu ho¸ kinh tÕ thÞ tr­êng. Cã thÓ nãi, “kinh tÕ tri thøc” hay “kinh tÕ míi” ®øng ®Çu lµ c¸c lÜnh vùc c«ng nghÖ cao, ®Æc biÖt lµ c«ng nghÖ th«ng tin ®· kh¸ thµnh c«ng ë Mü. Th¸ng 11/1991, Mü ®· më cöa m¹ng Internet c«ng chóng, nhanh chãng thóc ®Èy cuéc c¸ch m¹ng tin häc vµ ®iÒu chØnh ngµnh nghÒ. Tõ ®ã, nÒn kinh tÕ Mü ®· t¨ng tr­ëng 117 th¸ng liªn tôc vµ trë thµnh chu kú t¨ng tr­ëng dµi nhÊt trong lÞch sö ph¸t triÓn kinh tÕ Mü [20,73]. Tõ n¨m 1994 ®Õn 2001, tèc ®é t¨ng tr­ëng ®¹t møc trung b×nh 4% n¨m vµ cã sù ph¸t triÓn v­ît tréi so víi c¸c n­íc EU vµ NhËt B¶n trong suèt nh÷ng n¨m 1990, s¶n phÈm th«ng tin vµ chi phÝ dÞch vô t¨ng lªn nhanh chãng, dÉn ®Çu c¸c lÜnh vùc kh¸c. Theo thèng kª n¨m 1997, ë Mü chi phÝ cho c¸c s¶n phÈm “kinh tÕ cò” nh­ «t«, thùc phÈm, ®å ®iÖn gia dông... t¨ng b×nh qu©n 0,9%, nh­ng chi phÝ cho c¸c s¶n phÈm “kinh tÕ míi” nh­ ®iÖn tho¹i di ®éng, m¸y tÝnh, dÞch vô tµi chÝnh tiÒn tÖ... l¹i t¨ng b×nh qu©n 12,5%. Tû lÖ thÊt nghiÖp ®· gi¶m tõ 6% ®Çu nh÷ng n¨m 1990 xuèng cßn 4% vµ tû lÖ l¹m ph¸t còng liªn tôc gi¶m vµ ®¹t ë møc thÊp lµ 1,5% [12,41]. Ngoµi ra, tû träng xuÊt nhËp khÈu vµ tû lÖ ®ãng gãp cña c¸c s¶n phÈm c«ng nghÖ cao vµo GDP ngµy cµng lín. Cã nhiÒu yÕu tè lµm nªn sù thµnh c«ng cña nÒn kinh tÕ Mü nh­ng ®éng lùc chÝnh cho sù t¨ng tr­ëng nµy lµ sù ph¸t triÓn m¹nh cña c¸c ngµnh c«ng nghÖ cao, ®Æc biÖt lµ sù bïng næ ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin. MÆc dï hiÖn ngµnh nµy míi chØ chiÕm 8% GDP nh­ng l¹i ®ãng gãp tíi h¬n 1/3 møc t¨ng tr­ëng kinh tÕ hµng n¨m cña Mü vµ nÕu tÝnh c¶ nh÷ng ngµnh cã liªn quan trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp ®Õn tin häc th× tû lÖ nµy lªn ®Õn 80% GDP [9,108]. Mü ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu kinh tÕ nh­ vËy lµ nhê vµo t¨ng nhanh ®Çu t­ m¹o hiÓm (venture capital investment) vµo c«ng nghÖ cao, nhÊt lµ c«ng nghÖ th«ng tin, kh¶ n¨ng cña c¸c thÞ tr­êng tµi chÝnh Mü, kh¶ n¨ng cña chÝnh phñ vµ c¸c tËp ®oµn trong viÖc gi¶m dÇn chi phÝ vµ n©ng cao hiÖu qu¶ trong ho¹t ®éng kinh doanh vµ ®Çu t­ còng nh­ tÝnh ®æi míi cao cña nÒn kinh tÕ. Nh÷ng chuyÓn biÕn trong nÒn kinh tÕ Mü thÓ hiÖn ë c¸c ®iÓm sau: Vai trß næi bËt cña khu vùc c«ng nghÖ th«ng tin truyÒn th«ng. Khu vùc c«ng nghÖ th«ng tin truyÒn th«ng cña Mü t¨ng tr­ëng m¹nh trong suèt thËp kû 1990 vµ ®¹t tèc ®é t¨ng tr­ëng trung b×nh 17%/n¨m vµo nöa cuèi thËp kû. N¨m 1999, gi¸ trÞ s¶n l­îng cña khu vùc nµy ®¹t 729 tû USD. §iÒu quan träng lµ mÆc dï chØ chiÕm d­íi 10% GDP nh­ng c¸c ngµnh c«ng nghÖ th«ng tin ®· ®ãng gãp trung b×nh 30% l­îng t¨ng tr­ëng cña kinh tÕ Mü [9,156]. ViÖc lµm trong khu vùc c«ng nghÖ th«ng tin còng t¨ng m¹nh h¬n c¸c khu vùc kinh tÕ kh¸c. S¶n l­îng cña khu vùc c«ng nghÖ th«ng tin t¨ng nhanh ®ång nghÜa víi sù t¨ng m¹nh vÒ sè l­îng viÖc lµm cña khu vùc nµy. N¨m 1998, kho¶ng 7,4 triÖu c«ng nh©n lµm viÖc trong khu vùc c«ng nghÖ th«ng tin, chiÕm 6,1% lùc l­îng lao ®éng Mü. Trong giai ®o¹n 1994 – 1998, viÖc lµm trong ngµnh c«ng nghÖ th«ng tin t¨ng 29%, so víi tèc ®é t¨ng b×nh qu©n cña c¸c ngµnh kh¸c lµ 22% [9,156]. C«ng nghÖ th«ng tin kÕt hîp víi c«ng nghÖ truyÒn th«ng ®· t¹o ra m¹ng Internet. Khu vùc kinh tÕ Internet còng ph¸t triÓn rÊt nhanh. Trong hai n¨m 1998 – 1999, khu vùc Internet t¨ng tr­ëng 36%, t¹o ra 650000 viÖc lµm míi. Tû träng tuyÖt ®èi cña khu vùc Internet trong nÒn kinh tÕ Mü cßn t¨ng víi tèc ®é cao h¬n, tõ 323 tû USD n¨m 1998 lªn 524 tû USD n¨m 1999, t¨ng 62% [9,157]. §iÒu nµy cho thÊy ngµy cµng nhiÒu c«ng ty chuyÓn sang lÜnh vùc kinh doanh ®iÖn tö. Mét c«ng ty thuéc nÒn kinh tÕ Internet cã møc t¨ng tr­ëng lîi nhuËn lµ 11%, cao h¬n nhiÒu so víi møc 4% cña c¸c c«ng ty thuéc khu vùc s¶n xuÊt vËt chÊt. §Çu t­ vèn cho c«ng nghÖ th«ng tin chiÕm 46% tæng sè vèn ®Çu t­ cña khu vùc t­ nh©n. N¨m 1998, thiÕt bÞ vµ phÇn mÒm c«ng nghÖ th«ng tin chiÕm 46% tæng sè vèn ®Çu t­ cña c¸c c«ng ty t­ nh©n [9,157]. Trong khi ®ã,tû lÖ ®Çu t­ cho c¸c thiÕt bÞ c¬ b¶n kh¸c nh­ m¸y mãc l¹i gi¶m. Nh©n tè chñ yÕu cña viÖc t¨ng c­êng ®Çu t­ vèn c«ng nghÖ th«ng tin lµ do thiÕt bÞ vµ phÇn mÒm c«ng nghÖ th«ng tin gi¶m. 2.1.2. Nh÷ng ®æi míi trong khu vùc tµi chÝnh. Lµn sãng c«ng nghÖ míi vµ c¸c ý t­ëng s¸ng t¹o kh«ng thÓ ra ®êi v._.oanh ph¶i mang tÝnh c¹nh tranh lµnh m¹nh vµ trë thµnh ®éng lùc cho sù ph¸t triÓn trªn c¬ së t¹o c¬ héi b×nh ®¼ng cho mäi thµnh phÇn kinh tÕ, trong ®ã khu vùc kinh tÕ t­ nh©n cã vai trß quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc. Thø hai, cÇn ®iÒu chØnh vai trß kinh tÕ cña Nhµ n­íc, trùc tiÕp lµ vai trß cña khu vùc doanh nghiÖp nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Vai trß cña kinh tÕ Nhµ n­íc th«ng qua doanh nghiÖp nhµ n­íc cÇn ®­îc tËp trung mét c¸ch thÝch ®¸ng vµo nh÷ng lÜnh vùc lùa chän c¶u nÒn kinh tÕ nh­ kÕt cÊu h¹ tÇng. Qu¶n lý vèn cña Nhµ n­íc t¹i c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc cÇn ph¶i t¨ng c­êng mét c¸ch chÆt chÏ h¬n. Thø ba, cÇn c¶i thiÖn dÞch vô c«ng vÒ c¶ sè l­îng vµ chÊt l­îng. Tr­íc hÕt, ph¶i ®æi míi mét c¸ch s©u s¾c hÖ thèng gi¸o dôc ®µo t¹o vµ y tÕ th«ng qua viÖc më réng sù tham gia ®Çu t­ cña mäi thµnh phÇn kinh tÕ, trong ®ã cã khu vùc t­ nh©n, t¨ng c­êng ®Çu t­ vµ qu¶n lý vèn ®Çu t­ cña Nhµ n­íc trªn mäi lÜnh vùc, n©ng cao chÊt l­îng dÞch vô vµ hiÖn ®ai ho¸ hÖ thèng gi¸o dôc ®µo t¹o vµ y tÕ. Thø t­, cÇn ®æi míi bé m¸y hµnh chÝnh Nhµ n­íc theo h­íng tinh gi¶n nh­ng n©ng cao hiÖu qu¶ cña bé m¸y Nhµ n­íc, ®¶m bo¶ c¬ chÕ thÞ tr­êng ho¹t ®éng hiÖu qu¶, h¹n chÕ t×nh tr¹ng quan liªu, cöa quyÒn vµ tham nhòng. KhuyÕn khÝch ph¸t triÓn vµ ph¸t huy vai trß cña c¸c tæ chøc x· héi nh­ c«ng ®oµn, c¸c tæ chøc nghÒ nghiÖp, c¸c tæ chøc x· h«i phi lîi nhuËn nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho mäi ng­êi d©n tham gia ngµy cµng tÝch cùc vµ trùc tiÕp vµo qu¶n lý x· héi. TiÕp tôc ®Èy m¹nh më cöa nÒn kinh tÕ vµ më cöa x· héi, héi nhËp víi khu vùc vµ thÕ giíi trªn tinh thÇn chñ ®éng, tiÕp thu tinh hoa cña thÕ giíi vµ ph¸t huy b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc. Ngoµi ra, cÇn ®Èy m¹nh trao ®æi th­¬ng m¹i víi thÕ giíi trong bèi c¶nh tù do ho¸ th­¬ng m¹i toµn cÇu, thu hót tèi ®a FDI vµ më cöa v÷ng ch¾c cho ®Çu t­ n­íc ngoµi phï hîp víi kh¶ n¨ng kiÓm so¸t vµ ®iÒu tiÕt tµi chÝnh cña Nhµ n­íc. Song song víi viÖc tiÕp tôc më réng hîp t¸c song ph­¬ng, cÇn chñ ®éng chuÈn bÞ vµ tham gia tÝch cùc vµo c¸c c¬ chÕ hîp t¸c ®a ph­¬ng ®Ó kh«ng nh÷ng b¶o vÖ mµ cßn n©ng cao lîi Ých quèc gia trong cuéc tranh ®ua ph¸t triÓn ngµy cµng gay g¾t h¬n. Cñng cè vµ ph¸t huy th«ng tin ®¹i chóng nh­ lµ sù ph¶n ¸nh nhu cÇu vµ nguyÖn väng cña x· héi, lµ mét kªnh thÓ hiÖn quyÒn lùc cña nh©n d©n trong mét nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ®ång thêi lµ kªnh truyÒn t¶i th«ng tin vµ tri thøc cho ng­êi d©n v× sù ph¸t triÓn. X©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng c«ng nghÖ – th«ng tin hiÖn ®¹i. C¬ së h¹ tÇng th«ng tin – viÔn th«ng quèc gia lµ mét yÕu tè cùc kú quan träng t¹o tiÒn ®Ò ®Ó thu hÑp kho¶ng c¸ch tri thøc vµ ph¸t triÓn gi÷a c¸c quèc gia vµ trong mét n­íc. HiÖn tr¹ng c¬ së h¹ tÇng th«ng tin – viÔn th«ng ViÖt Nam. M¹ng viÔn th«ng: Nhê chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®æi míi vµ hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ trong ngµnh viÔn th«ng ngay tõ ®Çu nh÷ng n¨m 1990, ViÖt Nam ®· nhanh chãng x©y dùng ®­îc mét m¹ng viÔn th«ng t­¬ng ®èi hiÖn ®¹i, gåm c¸c hÖ thèng truyÒn dÉn ®­êng trôc quan träng däc theo ®Êt n­íc, m¹ng ®iÖn tho¹i c¬ b¶n ®· ®­îc sè ho¸. Internet ®­îc chÝnh thøc ho¹t ®éng tõ th¸ng 11 n¨m 1997, tuy nhiªn, Internet ë ViÖt Nam ph¸t triÓn chËm h¬n so víi mÆt b»ng khu vùc v× gi¸ c­îc truy cËp cßn cao, thiÕu c¬ së ph¸p lý cho nh÷ng giao dÞch trªn m¹ng, tèc ®é ®­êng truyÒn cßn chËm vµ dÞch vô nµy nh×n chung cßn kh¸ míi mÎ víi qu¶ng ®¹i quÇn chóng. B¶ng 7: So s¸nh gi¸ c­íc viÔn th«ng cña ViÖt Nam vµ c¸c n­íc Lo¹i h×nh viÔn th«ng §¬n vÞ tÝnh Th¸i Lan Trung Quèc ViÖt Nam §iÖn tho¹i di ®éng USD/th¸ng 33,04 35,67 47,69 §iÖn tho¹i quèc tÕ USD/Phót 0,857 0,875 1,870 §­êng Internet 64K USD/th¸ng 879 1,248 1,446 Nguån: B¸o tuæi trÎ, thø t­, ngµy 21/8/2002, trang 3 Khai th¸c dÞch vô: ch­a khai th¸c vµ sö dông hÕt c¸c lo¹i h×nh dÞch vô rÊt phong phó cña c¸c hÖ thèng chuyÓn m¹ch sè hiÖn cã vµ ch­a phæ cËp réng r·i tíi kh¸ch hµng. DÞch vô truyÒn sè liÖu víi tèc ®é thÊp nh­ng kh«ng cã kh¶ n¨ng n©ng cÊp cho c¸c dÞch vô b¨ng réng. DÞch vô th«ng tin cßn h¹n chÕ. VÒ chÝnh s¸ch, hiÖn nay ®· cã nhiÒu c¶i tiÕn nh­ng nh×n chung c¸c dÞch vô th«ng tin cßn h¹n chÕ trong khu vùc Nhµ n­íc. Nhµ n­íc n¾m ®éc quyÒn ph¸t triÓn vµ khai th¸c m¹ng th«ng tin liªn l¹c, n¾m quyÒn së h÷u hoµn toµn c¸c m¹ng th«ng tin liªn l¹c, n¾m quyÒn kiÓm so¸t c¸c gateway, n¾m quyÒn ®Þnh gi¸ c­íc thèng nhÊt. Do vËy, gi¸ c­íc dÞch vô nãi chung cßn kh¸ cao so víi c¸c n­íc trong khu vùc, lµm h¹n chÕ l­îng ng­êi vµ thêi gian sö dông. Cho ®Õn nay th× ch­a cã nh÷ng chÝnh s¸ch vµ thiÕu khung ph¸p lý vµ chÝnh s¸ch cho sù tham gia c¶u c¸c thµnh phÇn kinh tÕ vµo viÖc ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng th«ng tin viÔn th«ng. §Þnh h­íng ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin vµ viÔn th«ng ®Õn n¨m 2010. T¹o lËp m«i tr­êng toµn x· héi cÇn ®Õn th«ng tin – tri thøc vµ sö dông c«ng nghÖ th«ng tin, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp, tæ chøc, c¸ nh©n tiÕp cËn vµ sö dông th«ng tin nh­ mét tµi nguyªn quan träng nhÊt ®Ó n©ng cao tri thøc vµ c¶i thiÖn chÊt l­îng sèng. øng dông c«ng nghÖ th«ng tin phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ viÖc tin häc ho¸ nhanh vµ cã hiÖu qu¶ c¸c dÞch vô tµi chÝnh – ng©n hµng, x©y dùng vµ ph¸t triÓn th­¬ng m¹i ®iÖn tö. HiÖn ®¹i ho¸, liªn kÕt c¸c m¹ng trong n­íc trªn c¬ së c«ng nghÖ viÔn th«ng tiªn tiÕn. X©y dùng vµ ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp c«ng nghÖ phÇn mÒm tin häc nh­ mét ngµnh kinh tÕ kü thuËt mòi nhän, cã tÝnh chiÕn l­îc vµ ®Þnh h­íng xuÊt khÈu. T¹o ra vµ cung cÊp c¸c dÞch vô viÔn th«ng, ®Æc biÖt lµ c¸c dÞch vô Internet, cã chÊt l­îng vµ gi¸ c¶ c¹nh tranh th«ng qua viÖc t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau tõng b­íc ®­îc tham gia cung cÊp c¸c dÞch vô viÔn th«ng vµ th«ng tin. Ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng th«ng tin – viÔn th«ng quèc gia. VÒ ph¸t tiÓn h¹ tÇng truyÒn th«ng vµ Internet, x©y dùng vµ ph¸t triÓn m¹ng viÔn th«ng c«ng céng tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i cã dung l­îng, tèc ®é, tÝnh hiÖu qu¶, ®é an toµn vµ chÊt l­îng ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi ®Êt n­íc. Thùc hiÖn c¸p quang hãa trªn c¬ së c«ng nghÖ SDH, tiÕp tôc x©y dùng míi vµ më réng c¸c tuyÕn c¸p quang liªn tØnh, phÊn ®Êu dÕn n¨m 2005 ®¹t 100% c¸c tuyÕn truyÒn dÉn liªn tØnh b»ng c¸p quang. Më réng diÖn phôc vô, ph¸t triÓn viÔn th«ng n«ng th«n cho c¸c vïng s©u, vïng xa, kh«ng ngõng n©ng cao chÊt l­îng dÞch vô. TiÕp tôc më réng ph¹m vi phñ sãng cho hÖ thèng th«ng tin di ®éng tíi c¸c huyÖn, thÞ trªn toµn quèc. Ph¸t triÓn m¹nh c¸c dÞch vô ®a ph­¬ng tiÖn, dÞch vô b¨ng réng ë mét sè tØnh thµnh phè lín. T¨ng c­êng c¸c biÖn ph¸p nh»m phæ biÕn réng r·i dÞch vô Internet trong toµn d©n. §iÒu chØnh gi¸ tÝnh c­íc Internet theo h­íng ®¶m b¶o c¹nh tranh vµ ë møc trung b×nh trong khu vùc. Ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch vµ quy chÕ chÝnh thøc vÒ kinh doanh vµ sö dông dÞch vô Internet. VÒ x©y dùng c¸c c¬ së d÷ liÖu vµ hÖ thèng th«ng tin ®iÖn tö quèc gia, trong giai ®o¹n tõ nay ®Õn 2010, tËp trung x©y dùng c¬ së d÷ liÖu quèc gia mang tÝnh chiÕn l­îc nh»m phôc vô c¸c nhu cÇu qu¶n lý Nhµ n­íc vµ c¸c nhu cÇu vÒ th«ng tin cña nh©n d©n. Ngoµi nh÷ng c¬ së d÷ liÖu quèc gia, cÇn ®Èy m¹nh x©y dùng c¸c c¬ së d÷ liÖu ngµnh, doanh nghiÖp vµ c¸c hÖ thèng th«ng tin kh¸c. §ång thêi x©y dùng c¸c th­ viÖn quèc gia, c¸c trung t©m th«ng tin – t­ liÖu cña Trung ­¬ng vµ thµnh phè lín thµnh c¸c ®iÓm truy cËp tíi c¸c siªu lé th«ng tin quèc gia vµ toµn cÇu. Tõng b­íc ¸p dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo ho¹t ®éng cña ChÝnh phñ thÐo m« h×nh ChÝnh phñ ®iÖn tö. VÒ x©y dùng vµ hoµn thiÖn chÝnh s¸ch vµ thÓ chÕ, më réng tõng b­íc cho c¹nh tranh trong viÖc cung cÊp c¸c dÞch vô viÔn th«ng vµ tiÕn tíi xo¸ bá h¹n chÕ ®èi víi c¸c dÞch vô ®­êng dµi vµ quèc tÕ. Ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ ®Ó t¹o thuËn lîi cho viÖc trao ®æi th«ng tin, ®Æc biÖt lµ c¸c dÞch vô th«ng tin trªn m¹ng; cã c¸c chÝnh s¸ch hç trî ®Ó phæ cËp c¸c dÞch vô viÔn th«ng ®Õn ®«ng ®¶o c«ng chóng, hç trî vÒ c­íc phÝ cho c¸c tr­êng häc, tæ chøc nghiªn cøu ph¸t triÓn. X©y dùng vµ ban hµnh tiªu chuÈn, quy chÕ qu¶n lý; ban hµnh c¸c tiªu chuÈn vÒ m¹ng vµ thiªt bÞ ®Ó thuËn lîi cho viÖc kÕt nèi; ban hµnh c¸c quy chÕ ®Ó cã thÓ dÔ dµng tiÕp cËn c¸c dÞch vô th«ng tin, c¸c nguån cung cÊp th«ng tin cña Nhµ n­íc vµ ph¸t triÓn th­¬ng m¹i ®iÖn tö. Tãm l¹i, c«ng nghÖ th«ng tin lµ ch×a kho¸ ®Ó ®i vµo nÒn kinh tÕ tri thøc. Muèn rót ng¾n qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, rót ng¾n kho¶ng c¸ch víi c¸c n­íc ph¸t triÓn, chóng ta cÇn ph¶i kh¾c phôc kho¶ng c¸ch vÒ c«ng nghÖ th«ng tin. §Õn n¨m 2010, tr×nh ®é c«ng nghÖ th«ng tin n­íc ta ph¶i ®¹t ®Õn møc tiªn tiÕn trong khu vùc mµ hiÖn nay ®ang cßn tôt hËu kh¸ xa. §iÒu nµy ®ßi hái chóng ta ph¶i nç lùc rÊt lín vµ víi tiÒm n¨ng trÝ tuÖ cña d©n téc vµ cã nh÷ng chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ phï hîp, nhÊt ®Þnh chóng ta sÏ ®¹t ®¹t ®­îc môc tiªu. §Çu t­ vµo gi¸o dôc - ®µo t¹o ®Ó ph¸t triÓn nguån nh©n lùc. §Þnh h­íng ph¸t triÓn gi¸o dôc vµ ®µo t¹o g¾n víi nhu cÇu vÒ tri thøc. Gi¸o dôc vµ ®µo t¹o ®­îc coi lµ quèc s¸ch hµng ®Çu nh»m ph¸t triÓn nguån nh©n lùc ph¸t triÓn nguån nh©n lùc ®Ó ®¸p øng yªu cÇu c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ vµ ph¸t triÓn x· héi nãi chung. Gi¸o dôc vµ ®µo t¹o võa ph¶i ®¸p øng yªu cÇu tr­íc m¾t cña nÒn kinh tÕ dùa trªn tµi nguyªn lµ chñ yÕu, võa ph¶i chuÈn bÞ vµ h­íng tíi nÒn kinh tÕ tri thøc. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ ViÖt Nam ph¶i phæ cËp gi¸o dôc c¬ b¶n, t¨ng c­êng d¹y nghÒ vµ ®ång thêi ph¶i chuÈn bÞ ngay ®iÒu kiÖn cho viÖc h×nh thµnh mét nÒn gi¸o dôc suèt ®êi, t¹o ®iÒu kiÖn cho mçi c¸ nh©n ®­îc tiÕp tôc häc tËp suèt ®êi ®Ó b¾t kÞp víi h÷ng thay ®æi nhanh chãng trong bèi c¶nh toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp. §Ó ®¸p øng ®­îc nhiÖm vô nªu trªn, ph¶i tiÕn hµnh ®æi míi gi¸o dôc vµ ®µo t¹o víi träng t©m lµ n©ng cao chÊt l­îng cña ng­êi häc ®Ó ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu ph¸t triÓn míi, bao gåm trang bÞ nh÷ng tri thøc míi, hiÖn ®¹i, kh¶ n¨ng vËn dông nh÷ng tri thøc ®ã vµo thùc tiÔn, kh¶ n¨ng s¸ng t¹o trong c«ng viÖc, n¨ng ®éng vµ d¸m ®­¬ng ®Çu víi rñi ro. Nh÷ng chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p ph¸t triÓn gi¸o dôc vµ ®µo t¹o. Thø nhÊt, ®Èy m¹nh huy ®éng mäi nguån lùc cho ph¸t triÓn gi¸o dôc ®µo t¹o. Thùc hiÖn ®Çu t­ cho gi¸o dôc vµ ®µo t¹o lµ ®Çu t­ ph¸t triÓn, Nhµ n­íc cÇn ­u tiªn hµng ®Çu cho viÖc bè trÝ ng©n s¸ch gi¸o dôc, b¶o ®¶m tû lÖ ng©n s¸ch Nhµ n­íc chi cho gi¸o dôc t¨ng dÇn theo yªu cÇu ph¸t triÓn cña sù nghiÖp gi¸o dôc. Muèn ph¸t triÓn nÒn gi¸o dôc ViÖt Nam hiÖn ®¹i, tiªn tiÕn th× ng©n s¸ch chi cho gi¸o dôc ph¶i ®¹t møc cao h¬n. ë nhiÒu n­íc ch©u ¸, ng©n s¸ch chi cho gi¸o dôc cao h¬n ng©n s¸ch chi cho quèc phßng nh­ Singapore, do vËy, nÒn gi¸o dôc cña hä nhanh chãng tiÕp cËn víi c¸c c«ng nghÖ gi¸o dôc hiÖn ®¹i trªn thÕ giíi vµ chÊt l­îng gi¸o dôc ®­îc n©ng lªn. X©y dùng vµ thùc thi c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch nh»m huy ®éng c¸c nguån tµi chÝnh ngoµi ng©n s¸ch Nhµ n­íc phôc vô cho ph¸t triÓn gi¸o dôc, ®Æc biÖt khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp tham gia ®µo t¹o nghÒ. ë ViÖt Nam, møc chi cho gi¸o dôc cßn thÊp, Nhµ n­íc cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch ®Çu t­ cho gi¸o dôc b»ng c¸ch t¹o ra m«i tr­êng ph¸p lý ®Ó thu hót vèn tõ c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. CÇn tranh thñ sù hîp t¸c hç trî song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng, ®Èy m¹nh viÖc vay vèn tõ c¸c ng©n hµng, tõ nguån vèn ODA, ®ång thêi cã chñ tr­¬ng ph¸t hµnh c¸c cæ phiÕu, ®Çu t­ vèn 100% vèn n­íc ngoµi nh»m thu hót vèn ®Çu t­ cho gi¸o dôc. B»ng c¸ch ®ã, ¸p lùc vÒ ng©n s¸ch chi cho gi¸o dôc ®µo t¹o cã thÓ gi¶m. Tuy nhiªn, cã nguån vèn ®Çu t­ cho gi¸o dôc ®µo t¹o lµ quan träng nh­ng viÖc ph©n bæ, sö dông nã sao cã hiÖu qu¶ l¹i cµng quan träng h¬n. ë ®©y cÇn xÐt ®Õn c¸c môc tiªu ­u tiªn, c¸c ®èi t­îng vµ c¸c vïng ®­îc ­u tiªn ®­îc nªu ra trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn gi¸o dôc ®µo t¹o dµi h¹n vµ ®iÒu chØnh c¬ cÊu ph©n bè ng©n s¸ch hîp lý. Thø hai, n©ng cao chÊt l­îng gi¸o dôc. ChÊt l­îng gi¸o dôc lµ kh©u quan träng cña hÖ thèng gi¸o dôc. So víi c¸c n­íc trong khu vùc, ViÖt Nam ch­a cã tr­êng ®¹i häc ®¹t tiªu chuÈn ®µo t¹o chÊt l­îng cao. Trong ®iÒu kiÖn cña n­íc ta hiÖn nay th× nªn tËp trung ®Çu t­ cho mét sè tr­êng träng ®iÓm ë nh÷ng thµnh phè lín vµ nh÷ng khu vùc ph¸t triÓn kinh tÕ. C«ng nghÖ gi¸o dôc, ®µo t¹o hiÖn nay lu«n ®æi míi, cÇn øng dông c¸c c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®ã vµo qu¸ tr×nh ®µo t¹o, thay ®æi lèi d¹y truyÒn thèng theo kiÓu nhåi nhÐt kiÕn thøc b»ng viÖc ph¸t huy tÝnh s¸ng t¹o vµ chñ ®éng cña ng­êi häc, sö dông m¸y tÝnh trong ®µo t¹o mét c¸ch phæ cËp ®Ó khai th¸c tri thøc bªn ngoµi. Thø ba, ®iÒu chØnh c¬ cÊu ®µo t¹o cho phï hîp víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi trong thêi gian tíi. §Ó tr¸nh l·nh phÝ nguån lùc qua ®µo t¹o, Bé gi¸o dôc ®µo t¹o cÇn b¸m s¸t yªu cÇu cña thÞ tr­êng lao ®éng vµ môc tiªu ph¸t triÓn ®Ó giao chØ tiªu ®µo t¹o cho tõng tr­êng. §iÒu chØnh c¬ cÊu ®µo t¹o lµ c«ng viÖc ph¶i lµm th­êng xuyªn, chø kh«ng ph¶i khi nh×n thÊy hËu qu¶ cña sù mÊt c©n ®èi c¬ cÊu ®µo t¹o, thÊy ph¶n øng tiªu cùc cña thÞ tr­êng lao ®éng míi ®iÒu chØnh. Trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ th× lùc l­îng lao ®éng khoa häc c«ng nghÖ cÇn ph¶i ®­îc ®µo t¹o gÊp. Trong nhiÒu n¨m ë ViÖt Nam, c¸c thÝ sinh chñ yÕu thi vµo c¸c ngµnh kinh tÕ, do ®ã c¸c tr­êng ®¹i häc kü thuËt vµ khoa häc tù nhiªn gÆp nhiÒu khã kh¨n trong c«ng t¸c ®µo t¹o, hËu qu¶ lµ lùc l­îng lao ®éng khoa häc c«ng nghÖ thiÕu vµ yÕu vÒ chÊt l­îng. Thø t­, t¹o ®iÒu kiÖn b×nh ®¼ng tiÕp cËn gi¸o dôc ®µo t¹o ®èi víi c¸c vïng khã kh¨n vµ ng­êi nghÌo. VÊn ®Ò c«ng b»ng tr­íc c¸c c¬ héi gi¸o dôc ph¶i ®­îc ®Æt ra. Sù chªnh lÖch vÒ møc ®é ph¸t triÓn gi÷a n«ng th«n vµ thµnh thÞ dÉn tíi yªu cÇu cÇn ®Çu t­ møc cao h¬n cho gi¸o dôc ë n«ng th«n. ë ViÖt Nam còng nh­ n­íc ngoµi, nhiÒu nhµ khoa häc næi tiÕng vµ cã ®ãng gãp to lín ®èi cho nÒn khoa häc vµ c«ng nghÖ thÕ giíi l¹i xuÊt th©n tõ n«ng th«n hay kh«ng ®­îc h­ëng c¬ héi gi¸o dôc chÝnh quy mµ kiÕn thøc cã ®­îc ph¶i qua con ®­êng tù häc. Cho nªn, quyÒn b×nh ®¼ng tr­íc c¸c c¬ héi ®­îc gi¸o dôc kh«ng thÓ bÞ xem nhÑ. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ Nhµ n­íc cÇn ph¶i cã c¸c chÝnh s¸ch hç trî häc sinh nghÌo häc giái. Thø n¨m, ®a d¹ng hãa h×nh thøc gi¸o dôc. Trong nh÷ng n¨m qua, ViÖt nam ®· më réng h×nh thøc gi¸o dôc b»ng c¸ch cho phÐp thµnh lËp c¸c tr­êng d©n lËp ë c¸c cÊp häc tõ phæ th«ng ®Õn ®¹i häc. ë n­íc ngoµi, tr­êng t­ thôc lµ chñ yÕu, Nhµ n­íc chØ tËp trung hç trî cho mét sè tr­êng c«ng nh­ng c¬ së vËt chÊt gi÷a tr­êng c«ng vµ tr­êng t­ ®¹t tiªu chuÈn hiÖn ®¹i nh­ nhau, chÊt l­îng gi¸o dôc gi÷a tr­êng c«ng vµ tr­êng t­ kh«ng chªnh lÖch lín. ThËm chÝ, mét sè tr­êng t­ ®­îc ®¸nh gi¸ cao vÒ chÊt l­îng ®µo t¹o vµ cã uy tÝn trong n­íc vµ quèc tÕ. Cßn ë ViÖt Nam, sù chªnh lÖch gi÷a tr­êng c«ng vµ tr­êng t­ lµ kh¸ lín, rÊt Ýt c¸c tr­êng d©n lËp cã ®Çy ®ñ c¬ së vËt chÊt vµ thiÕt bÞ gi¶ng d¹y, chÊt l­îng ®µo t¹o cña tr­êng d©n lËp cßn thua kÐm so víi c¸c tr­êng c«ng lËp. Cho phÐp më c¸c tr­êng d©n lËp lµ mét chñ tr­¬ng ®óng ®¾n, më nhiÒu tr­êng d©n lËp sÏ t¹o c¬ héi cho nhiÒu ng­êi ®­îc tiÕp cËn víi nÒn gi¸o dôc vµ n©ng cao tri thøc, th¾t chÆt quy m« ®µo t¹o gi¸o dôc lµ mét gi¶i ph¸p kh«ng hîp lý trong nÒn kinh tÕ tri thøc. Tuy nhiªn, më ®Õn møc nµo, bao nhiªu tr­êng vµ chÊt l­îng ra sao th× cÇn ph¶i nghiªn cøu kü l­ìng. ë ViÖt nam hiÖn nay, c¸c tr­êng d©n lËp ®Òu kh«ng cã mÆt b»ng, ph¶i ®i thuª phßng häc, mÊt ®i m«i tr­êng s­ ph¹m cÇn thiÕt, thiÕt bÞ gi¸o dôc l¹c hËu, phßng häc chËt chéi, kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn d¹y vµ häc vµ ch¾c ch¾n chÊt l­îng gi¸o dôc bÞ ¶nh h­ëng. §· ®Õn lóc ph¶i ®Æt ra c¸c tiªu chuÈn nghiªm ngÆt cho viÖc thµnh lËp c¸c tr­êng d©n lËp, tõ phæ th«ng cho tíi cao ®¼ng, ®¹i häc. C¸c tiªu chuÈn cÇn chó ý tíi lµ c¬ së vËt chÊt, nhÊt lµ c¬ së h¹ tÇng, c¶nh quan s­ ph¹m, ®éi ngò gi¸o viªn, ch­¬ng tr×nh vµ chÊt l­îng ®µo t¹o nh»m h×nh thµnh nªn mét hÖ thèng tr­êng häc c¸c cÊp cã chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶, nh»m n©ng cao chÊt l­îng nguån nh©n lùc ViÖt nam trong 10 n¨m tíi. Thø s¸u, ®æi míi gi¸o dôc ®¹i häc theo h­íng n©ng cao chÊt l­îng ®µo t¹o vµ g¾n kÕt gi÷a gi¶ng d¹y, nghiªn cøu vµ s¶n xuÊt, ®¸p øng nhu cÇu x· héi. N©ng cao chÊt l­îng ®µo t¹o cña c¸c tr­êng ®¹i häc vµ cao ®¼ng. TiÕn hµnh ®¸ng gi¸ ph©n lo¹i c¸c tr­êng ®¹i häc, x©y dùng mét sè tr­êng ®¹i häc träng ®iÓm chÊt l­îng cao, cã uy tÝn trong khu vùc; n©ng cÊp vµ tõng b­íc tiªu chuÈn ho¸ ®éi ngò gi¶ng viªn trong c¸c tr­êng ®¹i häc; c¶i c¸ch m¹nh mÏ viÖc tuyÓn sinh ®¹i häc vµ cao ®¼ng; t¨ng c­êng c¸c ®iÒu kiÖn häc tËp trong c¸c tr­êng ®¹i häc vµ cao ®¼ng, tr­íc hÕt lµ ë c¸c tr­êng träng ®iÓm vÒ cung cÊp ®Çy ®ñ tµi liÖu, thiÕt bÞ, n©ng cÊp th­ viÖn, phßng thÝ nghiÖm, cã c¬ së thùc hµnh; nhanh chãng ¸p dông c«ng nghÖ th«ng tin ®Ó c¶i tiÕn c¸ch d¹y, c¸ch häc, x©y dùng c¬ së h¹ tÇng th«ng tin trong tr­êng häc ®Ó më réng trao ®æi th«ng tin. KÕt hîp hai chøc n¨ng ®µo t¹o vµ nghiªn cøu khoa häc, t¨ng c­êng c¬ së vËt chÊt thiÕt bÞ nghiªn cøu khoa häc, th«ng tin khoa häc vµ c«ng nghÖ cho c¸c tr­êng ®¹i häc, cao ®¼ng; t¨ng c­êng ®Çu t­ kinh phÝ nghiªn cøu khoa häc cho c¸c tr­êng ®¹i häc; ban hµnh quy chÕ thóc ®Èy ho¹t ®éng nghiªn cøu nh­ c©n ®èi gi÷a thêi gian nghiªn cøu vµ gi¶ng d¹y. G¾n kÕt ®µo t¹o, nghiªn cøu víi s¶n xuÊt kinh doanh, khuyÕn khÝch liªn kÕt gi÷a tr­êng vµ doanh nghiÖp trong hç trî ®µo t¹o vµ øng dông kÕt qu¶ nghiªn cøu; cho phÐp thµnh lËp doanh nghiÖp trong tr­êng vµ më tr­êng trong doanh nghiÖp lín nh»m thóc ®Èy viÖc ®µo t¹o vµ ¸p dông kÕt qu¶ nghiªn cøu trong s¶n xuÊt. Thø b¶y, t¨ng c­êng gi¸o dôc trung häc chuyªn nghiÖp vµ d¹y nghÒ. Më réng m¹ng l­íi c¸c tr­êng trung häc chuyªn nghiÖp, d¹y nghÒ, ®Æc biÖt lµ c¸c tr­êng g¾n víi ®Þa bµn d©n c­, ®µo t¹o theo c¸c ngµnh nghÒ thÝch hîp víi lao ®éng ë ®Þa ph­¬ng. §a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh tr­êng ®µo t¹o nghÒ, gåm c¶ dµi h¹n vµ ph¸t triÓn m¹nh ®µo t¹o nghÒ ng¾n h¹n, ®Æt biÖt ë n«ng th«n ®Ó thùc hiÖn ®­a tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng tõ n«ng nghiÖp sang c¸c ngµnh nghÒ kh¸c. TiÕn hµnh x©y dùng mét sè tr­êng trung häc chuyªn nghiÖp träng ®iÓm trong mét sè ngµnh vµ ë mét sè ®Þa ph­¬ng.. G¾n kÕt qu¸ tr×nh ®µo t¹o ë nhµ tr­êng víi ®µo t¹o t¹i c¸c doanh nghiÖp, c¶i tiÕn qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y, thùc hiÖn ®µo t¹o häc vÊn vµ kü n¨ng c¬ b¶n t¹i tr­êng vµ kü n¨ng chuyªn nghiÖp t¹i c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh. T¨ng c­êng c¸c m«n häc cÇn thiÕt trong nÒn kinh tÕ míi nh­ tin häc vµ ngo¹i ng÷. §µo t¹o ®éi ngò c¸n bé gi¶ng d¹y, t¨ng c­êng sè l­îng vµ chÊt l­îng ®éi ngò gi¸o viªn trung häc chuyªn nghiÖp vµ d¹y nghÒ. Thø t¸m, cã chÝnh s¸ch sö dông ng­êi lao ®éng ®· qua ®µo t¹o. Sù mÐo mã vÒ thi tr­êng lao ®éng nh­ hiÖn nay ®ang cã sù ¶nh h­ëng tiªu cùc ®Õn chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ gi¸o dôc. ë n­íc ngoµi, c¸c ®¬n vÞ tuyÓn dông lao ®éng kh«ng hÒ cã sù ph©n biÖt tr­êng, c¸c øng cö viªn nÕu ®ñ ®iÒu kiÖn sÏ ®­îc nhËn vµo lµm viÖc. Tuy nhiªn, nh÷ng sinh viªn häc t¹i c¸c tr­êng danh tiÕng sÏ ®­îc ­u tiªn h¬n, nh­ng ®iÒu ®ã kh«ng quyÕt ®Þnh tÊt c¶. Cßn t¹i ViÖt Nam, trong ý nghÜ cña hÇu hÕt mäi ng­êi th× tr­êng d©n lËp cã chÊt l­îng kÐm h¬n tr­êng c«ng lËp, ng­êi tèt nghiÖp tõ mét tr­êng ®¹i häc d©n lËp ch¾c ch¾n kÐm ­u thÕ h¬n so víi mét ng­êi tè nghiÖp tõ mét tr­êng c«ng lËp. Ngoµi ra, viÖc xÐt tuyÓn vµo mét sè c¬ quan Nhµ n­íc tuy cã thi cö c«ng khai song thùc chÊt viÖc xÐt tuyÓn chØ lµ h×nh thøc vµ néi bé. §iÒu nµy ®· t¸c ®éng tiªu cùc ®Õn chÊt l­îng gi¸o dôc trong mÊy n¨m qua. Gi¸o dôc ®µo t¹o lµ mét c¬ chÕ ®Ó ph¸t hiÖn vµ chän läc tµi n¨ng, nh­ng chÝnh s¸ch sö dông lao ®éng hiÖn nay ®ang lµm triÖt tiªu c¸c ®éng c¬ häc tËp. ChÝnh v× vËy, trong thêi gian tíi, ViÖt Nam cÇn cã nh÷ng ®iÒu chØnh cÇn thiÕt vÒ viÖc sö dông ng­êi lao ®éng qua ®µo t¹o nh­: t¹o sù c«ng b»ng trong tuyÓn dông, kh«ng ®Ó t×nh tr¹ng “con «ng ch¸u cha”, kh«ng ph©n biÖt ng­êi ®­îc ®µo t¹o tõ tr­êng c«ng hay tr­êng d©n lËp, cã chÝnh s¸ch ­u tiªn vµ träng dông ng­êi cã tµi. T¨ng c­êng hÖ thèng ®æi míi quèc gia ®Ó sö dông cã hiÖu qu¶ tri thøc phôc vô ph¸t triÓn. Vai trß cña Nhµ n­íc. §æi míi m«i tr­êng kinh tÕ – x· héi, t¹o lËp khu«n khæ ph¸p lý nh»m thóc ®Èy mèi liªn kÕt gi÷a c¸c tæ chøc, c¸ nh©n ®Ó thùc hiÖn ®æi míi. X¸c ®Þnh l¹i chøc n¨ng qu¶n lý vÜ m« mµ kh«ng thu hÑp vai trß cña Nhµ n­íc. Nhµ n­íc t¹o m«i tr­êng ph¸p lý, thÓ chÕ h÷u hiÖu cho viÖc l­u th«ng tri thøc vµ c«ng nghÖ; kÝch thÝch, thóc ®Èy ®æi míi th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch vÜ m«. T¹o ®éng lùc kÝch thÝch ®æi míi th«ng qua c¹nh tranh. Ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng, x©y dùng m«i tr­êng c¹nh tranh b×nh ®¼ng gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau, tõng b­íc h¹n chÕ ®éc quyÒn, khuyÕn khÝch xuÊt khÈu nh»m t¹o ¸p lùc ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ ®æi míi c«ng nghÖ, ®æi míi s¶n phÈm ®¸p øng yªu cÇu cña thÞ tr­êng. X©y dùng vµ hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt vÒ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ vµ së h÷u c«ng nghiÖp ®Ó khuyÕn khÝch ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ vµo ViÖt Nam vµ khuyÕn khÝch chuyÓn giao c«ng nghÖ tõ c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn trong n­íc cho c¸c doanh nghiÖp. Ph¸t triÓn thÞ tr­êng cho c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng khoa häc & c«ng nghÖ, thÓ chÕ ho¸ quyÒn tù do di chuyÓn nh©n lùc, nhÊt lµ nh©n lùc khoa häc vµ c«ng nghÖ gi÷a c¸c khu vùc, c¸c lo¹i h×nh tæ chøc kÓ c¶ trong vµ ngoµi n­íc. §Èy m¹nh liªn kÕt gi÷a c¸c viÖn nghiªn cøu, tr­êng ®¹i häc vµ doanh nghiÖp. T¨ng c­êng ®Çu t­ cho nghiªn cøu khoa häc vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ, ®æi míi ph­¬ng thøc ph©n bæ tµi chÝnh cho R&D theo h­íng dµnh ­u tiªn kinh phÝ cho nghiªn cøu mang tÝnh c«ng Ých nh­ m«i tr­êng, søc khoÎ, nghiªn cøu c¬ b¶n, an ninh, quèc phßng... vµ nh÷ng lÜnh vùc nghiªn cøu c«ng nghÖ nÒn t¶ng thuéc c¸c h­íng ­u tiªn träng ®iÓm quèc gia (c«ng nghÖ th«ng tin, c«ng nghÖ sinh häc, c«ng nghÖ tù ®éng ho¸, c«ng nghÖ vËt liÖu tiªn tiÕn). §æi míi c¬ chÕ tµi chÝnh cña nhµ n­íc tõ ph­¬ng thøc cÊp ph¸t sang ph­¬ng thøc ®Êu thÇu, tuyÓn chän, h×nh thµnh c¸c lo¹i quü cho khoa häc vµ c«ng nghÖ ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông kinh phÝ vµ chÊt l­îng nghiª cøu. Thóc ®Èy liªn kÕt gi÷a gi¶ng d¹y, nghiªn cøu vµ s¶n xuÊt kinh doanh ®Ó ®­a nhanh kÕt qu¶ nghiªn cøu vµo s¶n xuÊt kinh doanh. §Èy nhanh viÖc x©y dùng mét sè tr­êng ®¹i häc, viÖn nghiªn cøu, phßng thÝ nghiÖm träng ®iÓm chÊt l­îng cao. Tãm l¹i, t¨ng c­êng sö dông tri thøc mét c¸ch cã hiÖu qu¶ lµ con ®­êng ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng, gãp phÇn ®Èy m¹nh sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc theo h­íng tiÕn tíi nÒn kinh tÕ tri thøc. ViÖc rót ng¾n kho¶ng c¸ch tri thøc cña n­íc ta so víi c¸c n­íc ph¸t triÓn trong khu vùc vµ thÕ giíi, mét mÆt ®ßi hái chóng ta ph¶i chñ ®éng héi nhËp mét c¸ch cã hiÖu qu¶ ®Ó khai th¸c nh÷ng c¬ héi mµ mµ toµn cÇu ho¸ vµ cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt ®em l¹i, mÆt kh¸c ph¶i nhanh chãng t¹o ra lËp nh÷ng ®iÒu kiÖn, tiÒn ®Ò cÇn thiÕt nh»m x©y dùng n¨ng lùc tri thøc ®Ó cã ®ñ kh¶ n¨ng ®ãn b¾t nh÷ng c¬ héi vµ v­ît qua nh÷ng th¸ch thøc. KÕt luËn Cã thÓ nãi, thµnh qu¶ cña kinh tÕ tri thøc lµ rÊt lín lao, nã ®¸nh dÊu mét cét mèc míi ®Çy khÝch lÖ trong nç lùc t¹o lËp nÒn t¶ng vËt chÊt vµ tinh thÇn ngµy cµng t¨ng cho con ng­êi. ThÕ nªn, viÖc n¾m b¾t ®óng xu thÕ ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ tri thøc, ®ång thêi ®­a ra nh÷ng ®èi s¸ch thÝch hîp trong chiÕn l­îc kinh tÕ cã ý nghÜa v« cïng quan träng ®èi víi nh÷ng triÓn väng ph¸t triÓn cña mçi quèc gia hiÖn nay. Trong sè c¸c n­íc OECD, Mü lµ n­íc cã nh÷ng b­íc khëi ®Çu thµnh c«ng nhÊt trong viÖc tiÕn ®Õn nÒn kinh tÕ tri thøc. C¸c ngµnh c«ng nghÖ cao ®· trë thµnh ®éng lùc t¨ng tr­ëng cña nÒn kinh tÕ Mü vµ thu hót mét lùc l­îng lao ®éng lín. NÒn kinh tÕ tri thøc ë Mü lµ mét nÒn kinh tÕ cã xu h­íng toµn cÇu m¹nh mÏ vµ ®­îc qu¶n lý vµ vËn hµnh theo mét c¬ chÕ hÕt søc linh ho¹t. Bªn c¹nh ®ã, nh÷ng yÕu tè cña nÒn kinh tÕ tri thøc còng ®· ph¸t triÓn vµ ®¹t møc kh¸ cao trong nhiÒu n­íc EU, nh÷ng ngµnh dùa trªn tri thøc hiÖn nay ®· chiÕm tíi trªn 50% GDP vµ trë thµnh nh÷ng ngµnh quan träng nhÊt. Tuy nhiªn, theo c¸c chuyªn gia th× mÆc dï EU vÉn lµ mét trong nh÷ng c¸i n«i chñ yÕu cña khoa häc vµ c«ng nghÖ trªn thÕ giíi song hä vÉn thua kÐm Mü trong mét sè lÜnh vùc nh­ c«ng nghÖ thùc phÈm gen, c«ng nghÖ vò trô, c«ng nghÖ th«ng tin vµ nhÊt lµ Internet. Cã thÓ nãi, cho ®Õn nay, t×nh h×nh chuyÓn sang nÒn kinh tÕ tri thøc ë EU chËm h¬n so víi Mü. Nh÷ng nÐt c¬ b¶n cña nÒn kinh tÕ tri thøc còng ®ang dÇn xuÊt hiÖn, mÆc dï chËm h¬n vµ ë tr×nh ®é thÊp h¬n so víi c¸c n­íc EU vµ Mü, ë mét sè n­íc ch©u ¸. Trong thêi gian qua, NhËt B¶n ®· ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng kÓ trong viÖc tiÕn ®Õn nÒn kinh tÕ tri thøc, thÓ hiÖn ë chç NhËt B¶n vÉn liªn tôc ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu khoa häc vµ c«ng nghÖ to lín. Tuy nhiªn, kinh tÕ tri thøc ë NhËt B¶n hiÖn vÉn ch­a thÓ hiÖn mét c¸ch râ nÐt vµ ë nhiÒu ph­¬ng diÖn vÉn cßn thua xa so víi Mü vµ c¸c n­íc EU. MÆc dï lµ n¬i sinh ra nh÷ng c«ng ty ®iÖn tö ®øng ®Çu thÕ giíi nh­ng NhËt B¶n l¹i xÕp vÞ trÝ thø 14 xÐt vÒ søc c¹nh tranh c«ng nghÖ th«ng tin trong khi Mü vÉn chiÕm vÞ trÝ sè 1. Ngoµi ra, mét sè n­íc ®ang ph¸t triÓn ë ch©u ¸ ®· vµ ®ang r¸o riÕt chuÈn bÞ c¬ së h¹ tÇng cho ph¸t triÓn kinh tÕ tri thøc, trong ®ã c«ng nghÖ th«ng tin ®­îc ­u tiªn hµng ®Çu. Vµi n¨m gÇn ®©y, mét sè ng­êi cho r»ng, kinh tÕ tri thøc kh«ng chØ lµ mét nhËn thøc mµ ®· vµ ®ang trë thµnh mét thùc tÕ trong ®êi sèng kinh tÕ cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi nãi chung còng nh­ cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn nãi riªng. Do xuÊt ph¸t ®iÓm thÊp vµ míi chØ b¾t ®Çu nªn cho ®Õn nay, Trung Quèc vÉn cßn kÐm xa c¸c n­íc ph¸t triÓn vÒ c¸c c«ng tr×nh c¬ së vµ kü thuËt then chèt cña kinh tÕ tri thøc. Tuy nhiªn, b»ng nhiÒu nç lùc, Trung Quèc còng ®· x©y dùng ®­îc mét sè yÕu tè c¬ b¶n cña nÒn kinh tÕ tri thøc, tiªu biÓu lµ ngµnh viÔn th«ng. Theo ®¸nh gi¸ cña Uû ban kinh tÕ APEC, Malaixia hiÖn vÉn ®ang ë giai ®o¹n b¾t ®Çu x©y dùng hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng ®Ó tham gia vµo mét qu¸ tr×nh mang tÝnh toµn cÇu vµ dùa trªn nÒn t¶ng tri thøc vµ còng gièng nh­ c¸c n­íc ch©u ¸ kh¸c, sù ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ th«ng tin vµ c¸c c«ng nghÖ cao kh¸c ®· ®­îc coi lµ nh÷ng ­u tiªn hµng ®Çu cña Malaixia trong mét vµi n¨m gÇn ®©y. Còng gièng nh­ hÇu hÕt c¸c n­íc kh¸c trªn thÕ giíi, ViÖt Nam kh«ng thÓ ®øng ngoµi xu thÕ “kinh tÕ tri thøc”. Kinh tÕ tri thøc chiÕm vÞ trÝ ngµy cµng lín trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña thÕ giíi, ®ã lµ th¸ch thøc còng nh­ c¬ héi lín ®èi víi chóng ta. V× thÕ, mÆc dÇu vÉn cßn lµ mét n­íc ®ang ph¸t triÓn, ViÖt Nam kh«ng thÓ kh«ng tÝnh ®Õn viÖc t×m lèi ®i th¼ng vµo nÒn kinh tÕ tri thøc theo c¸ch cña m×nh, trong hoµn c¶nh vµ ®Æc ®iÓm cña m×nh, theo chiÕn l­îc vµ nh÷ng b­íc ®i phï hîp víi tr×nh ®é hiÖn cã. Cã thÓ nãi, kinh tÕ tri thøc lµ mét vÊn ®Ò hay song l¹i lµ mét vÊn ®Ò míi, khã vµ cßn nhiÒu biÕn ®éng. Nh­ ®· tr×nh bµy ë trªn, do hiÖn nay vÉn cßn cã nh÷ng quan ®iÓm kh¸c nhau, thËm chÝ tr¸i ng­îc nhau nªn t¸c gi¶ cã gÆp mét sè khã kh¨n trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu vµ ®¸nh gi¸, ch­a thùc hiÖn ®­îc ®Çy ®ñ môc ®Ých nghiªn cøu. V× vËy, t¸c gi¶ mong sÏ nhËn ®­îc nh÷ng chØ dÉn còng nh­ ý kiÕn cña c¸c thÇy gi¸o, c« gi¸o vµ c¸c b¹n sinh viªn ®Ó kho¸ luËn ®­îc hoµn chØnh h¬n. Tµi liÖu tham kh¶o NguyÔn §øc B×nh - Lª H÷u NghÜa – TrÇn H÷u TiÕn, Gãp phÇn nhËn thøc thÕ giíi ®­¬ng ®¹i, Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ Quèc gia, 2003. TrÇn Vinh Dù, Kinh tÕ dùa vµo tri thøc, Chøng kho¸n ViÖt nam, sè 11, th¸ng 11/2001, p21 –24. Lª T©n §øc, ThuyÕt t¨ng tr­ëng ngµnh kü thuËt th«ng tin vµ Thùc tiÔn ë Trung Quèc, T¹p chÝ Trung Quèc, 2001. Lª Thu H»ng, Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc t¹i Mü trong thËp kû 90 – nh÷ng khÝa c¹nh trong chÝnh s¸ch gi¸o dôc - ®µo t¹o, T¹p chÝ Ch©u Mü ngµy nay, sè 8 – 10 (44), 2001. 11 §Æng H÷u, Kinh tÕ tri thøc vµ nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra ®èi víi ViÖt Nam, Kû yÕu Héi th¶o, Ban khoa gi¸o Trung ­¬ng, Hµ Néi. §Æng H÷u, Kinh tÕ tri thøc, T¹p chÝ C«ng t¸c khoa gi¸o, th¸ng 7/2000, p3.19 §inh Träng Th¾ng, Nh÷ng c¸ch hiÓu kh¸c nhau vÒ Kinh tÕ tri thøc vµ sù lùa chän cña ViÖt Nam, Nghiªn cøu Kinh tÕ, sè 283, th¸ng 12/2001, p36 – 45, 2001. NguyÔn Xu©n TÒ, TiÕp cËn kinh tÕ tri thøc qua kinh nghiÖm mét sè n­íc, T¹p chÝ céng s¶n, sè 16, th¸ng 8/2001, p52 –5. §inh Träng Th¾ng, NÒn kinh tÕ tri thøc – kinh nghiÖm cña c¸c n­íc ph¸t triÓn vµ ®ang ph¸t triÓn, Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª, 2000. TrÇn §×nh Thiªn, Kinh tÕ tri thøc vµ vÊn ®Ò lùa chän m« h×nh ph¸t triÓn ë ViÖt Nam, T¹p chÝ céng s¶n, sè 22, th¸ng 11/2000, p 29 – 34. NguyÔn Ngäc Tr©n, Mét sè vÊn ®Ò kinh tÕ toµn cÇu hiÖn nay, Nhµ xuÊt b¶n thÕ giíi, 2003. L­u Ngäc TrÞnh, B­íc chuyÓn sang nÒn kinh tÕ tri thøc ë mét sè n­íc trªn thÕ giíi hiÖn nay, Nhµ xuÊt b¶n gi¸o dôc, 2002. L­u Ngäc TrÞnh, Tr­íc thÒm thÕ kû XXI – nh×n l¹i m« h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ NhËt B¶n, NXB Thèng Kª, 2001. TÇn Ng«n Tr­íc, Thêi ®¹i kinh tÕ tri thøc, Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ Quèc gia, 2001. Ng« Quý Tïng, Kinh tÕ tri thøc – xu thÕ míi cña x· héi thÕ kû XXI, Nhµ xuÊt b¶n §¹i häc quèc gia Hµ Néi, 2001. TrÇn V¨n Tïng, NÒn kinh tÕ tri thøc vµ yªu cÇu ®æi míi gi¸o dôc ViÖt Nam, Nhµ xuÊt b¶n thÕ giíi, 2001. Lª V¨n Sang, Kinh tÕ tri thøc – giai ®o¹n ph¸t triÓn míi cña x· héi loµi ng­êi, Nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ thÕ giíi, sè 3, p 3 – 10, 2000. Vò Quang ViÖt, §ãn ®Çu Kinh tÕ tri thøc b»ng CNTT, thêi b¸o kinh tÕ, p36-37. Toµn tËp Marx – Engels, TËp 1. T­ liÖu chuyªn ®Ò, Nh÷ng vÊn ®Ò vÒ Kinh tÕ tri thøc – tËp I, Sè 5 n¨m 2000, ViÖn th«ng tin khoa häc. T­ liÖu chuyªn ®Ò, Nh÷ng vÊn ®Ò vÒ Kinh tÕ tri thøc – tËp II, sè 6 n¨m 2000, ViÖn th«ng tin khoa häc. Chuyªn ®Ò bæ trî: Khoa häc c«ng nghÖ – Kinh tÕ tri thøc vµ c«ng nghiÖp ho¸ ë n­íc ta, Häc viÖn chÝnh trÞ quèc gia Hå ChÝ Minh, 2001. Tæng luËn Khoa häc, Kü thuËt, Kinh tÕ, NÒn kinh tÕ häc hái vµ chÝnh s¸ch ®æi míi, Bé Khoa häc - c«ng nghÖ vµ m«i tr­êng, 1999. Ban khoa gi¸o TW, Kû yÕu Héi th¶o: Kinh tÕ tri thøc vµ nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra ®èi víi ViÖt Nam, 21 –22/6/2000. TTXVN, TriÓn väng kinh tÕ Ch©u ¢u, Kinh tÕ quèc tÕ, sè 38 / 2000. Economic Report of the President 2001. OECD, First Report on the OECD Growth Project, 2000. Eurostat, Half of EU Manufacturing Enterprises are Innovative, Community Innovation Survey, 1999. T. Anderson, Seizing the Opportunities of a New Economy, Challenges for the European Union, OECD, 2000. Eurostat, SINE – Statistical Indicators for the the New Economy, Version 2000.2. 2000. Commision of the European Communities, European Trend Chart on Innovation, 2000. UNCTAD, World Investment Report, New Yord and Geneva, 2000. OECD, Science, Technology and Innovation in the New Economy, 2000. Kinh tÕ §«ng ¸ - NÒn t¶ng cña sù thµnh c«ng, NXB ThÕ giíi, Hµ Néi. TTXVN, Tin Kinh TÕ, ngµy 6/4/2001 vµ 14/5/2001 T¹p chÝ Business Week. T¹p chÝ Fortune. T¹p chÝ Newsweek. 39. T¹p chÝ Asia Week. ._.