Biện pháp nâng cao khả năng cạnh tranh của hàng hoá Việt Nam trên thị trường quốc tế

Lêi nãi ®Çu Qu¸ tr×nh më cöa héi nhËp vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc trong khu vùc vµ quèc tÕ trong nh÷ng n¨m qua ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ. NÒn kinh tÕ ®· cã dÊu hiÖu t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn. §êi sèng ng­êi d©n ngµy cµng c¶i thiÖn vµ n©ng cao h¬n n÷a. Hµng ho¸ ViÖt Nam ®a d¹ng, ph¸t triÓn theo nhÞp ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ, mÉu m· vµ chÊt l­îng hµng ViÖt Nam ®­îc n©ng cao vµ kh«ng ngõng c¶i tiÕn, s¸nh ngang víi c¸c hµng ngo¹i nhËp vÒ gi¸ c¶ vµ chÊt l­îng, mÉu m·. ThÞ tr­êng hµng ho¸ ViÖt Nam ®­îc më réng kh«ng nh÷ng trong khu vùc mµ cßn ph¸t triÓn trªn toµn thÕ giíi, cã ch©n trong c¸c thÞ tr­êng næi tiÕng khã tÝnh nh­: NhËt B¶n, Anh, Mü vµ mét sè n­íc §«ng ¢u, T©y ¢u,ASEAN,EU… ChÝnh v× vËy mµ viÖc nghiªn cøu “BiÖn ph¸p n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ” lµ mét h­íng nghiªn cøu hÕt søc quan träng kh«ng nh÷ng ë cÊp ®é vi m« (Doanh nghiÖp) mµ cßn ë cÊp ®é vÜ m« gióp chóng ta hiÓu vÒ thùc tr¹ng chÊt l­îng, mÉu m·, gi¸ c¶ cña hµng ViÖt Nam hiÖn nay, tõ ®ã gióp ®Ò ra c¸c chÝnh s¸ch hç trî ph¸t triÓn nh»m môc ®Ých n©ng cao h¬n n÷a chÊt l­îng cña hµng ViÖt Nam, t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. §Èy m¹nh xuÊt khÈu lµ chñ t­¬ng kinh tÕ lín cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta.Chñ tr­¬ng nµy ®· ®­îc kh¼ng ®Þnh trong v¨n kiÖn §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø XIII vµ IX víi môc tiªu chuyÓn dÞch c¬ c©ó kinh tÕ theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸ ,hiÖn ®¹i ho¸ vÒ xuÊt khÈu.§Ó thùc hiÖn chñ tr­¬ng cña §¶ng vµ Nhµ n­íc,cïng víi qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸,hiÖn ®¹i ho¸ chóng ta cÇn më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu.§©y lµ viÖc lµm cÇn thiÕt vµ cÊp b¸ch hiÖn nay. Do vËy, viÖc nghiªn cøu “BiÖn ph¸p n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ’’, tËp trung vµo mét sè néi dung sau: *Thø nhÊt lµ: Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ c¹nh tranh vµ n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ *Thø hai lµ: Thùc tr¹ng cña hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ *Thø ba lµ: BiÖn ph¸p n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ Em xin c¶m ¬n thÇy Vò §øc Thanh ®· h­íng dÉn em trong suèt qu¸ tr×nh thùc hiÖn tiÓu luËn nµy.Do thêi gian vµ kiÕn thøc cã h¹n,tiÓu luËn khã tr¸nh khái nh÷ng sai sãt.Em mong ®­îc sù gióp ®ì phª b×nh cña thÇy.Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy ! Hµ Néi th¸ng 6 n¨m 2004 Sinh viªn Lª Thanh Long Ch­¬ng I Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ c¹nh tranh vµ n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ I. Kh¸i qu¸t vÒ c¹nh tranh vµ c¸c lo¹i h×nh c¹nh tranh 1. Kh¸i qu¸t vÒ c¹nh tranh C¹nh tranh lµ mét vÊn ®Ò xuÊt hiÖn ngay khi nÒn kinh tÕ chuyÓn tõ h×nh thøc nÒn kinh tÕ tËp trung bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Cã thÓ nãi c¹nh tranh lµ mét vÊn ®Ò g¾n liÒn víi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, víi c¬ chÕ thÞ tr­êng. Chóng ta cã thÓ hiÓu c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng lµ trong ®ã c¶ ng­êi mua lÉn ng­êi b¸n ®Òu kh«ng cã søc m¹nh thÞ tr­êng. C¹nh tranh trªn thÞ tr­êng sÏ bao gåm nhiÒu h·ng vµ kh«ng h·ng nµo chiÕm phÇn quan träng trong tæng s¶n l­îng. C¸c s¶n phÈm ®Òu ®ång nhÊt, s¶n phÈm cña mét h·ng hÇu nh­ kh«ng kh¸c biÖt víi s¶n phÈm cña c¸c h·ng kh¸c. TÊt c¶ c¸c h·ng c¹nh tranh sÏ t×m c¸ch më réng s¶n l­îng cho tíi khi chi phÝ cËn biªn b»ng gi¸ c¶ bëi v× gi¸ c¶ vµ doanh thu cËn biªn lµ nh­ nhau ®íi víi c¸c h·ng nµy. C¸c trë ng¹i ®èi víi viÖc gia nhËp thÞ tr­êng lµ kh«ng ®¸ng kÓ. NÕu cã thÓ thu ®­îc lîi nhuËn kinh tÕ th× nhiÒu h·ng sÏ muèn ra tham gia kinh doanh. Xu h­íng më réng s¶n xuÊt vµ cung cÊp trªn thÞ tr­êng khi cã lîi nhuËn cao sÏ g©y ra søc Ðp lín ®èi víi gi¸ vµ lîi nhuËn trong c¸c ngµnh c¹nh tranh. Lîi nhuËn kinh tÕ sÏ tiÕn tíi 0 khi gi¸ gi¶m xuèng møc chi phÝ b×nh qu©n tèi thiÓu. Khi nh×n thÊy lîi nhuËn, nhiÒu nhµ kinh doanh sÏ nh¶y vµo c¹nh tranh sù xuÊt hiÖn thªm c¸c nhµ kinh doanh míi sÏ lµm t¨ng cung, vµ kÕt qu¶ lµ ®­êng cung dÞch chuyÓn vÒ bªn ph¶i, møc c©n b»ng míi ®­îc thiÕt lËp, gi¸ b¸n gi¶m xuèng. C¸c gi¸ ®ã lµ gi¸ c¹nh tranh ®­îc h×nh thµnh th«ng qua c¹nh tranh khèc liÖt trªn thÞ tr­êng. 2. C¸c lo¹i h×nh c¹nh tranh. Cã thÓ nãi ¸p lùc c¹nh tranh cña thÞ tr­êng lµ ®éng lùc cho sù ph¸t triÓn c¹nh tranh sÏ dÉn ®Õn gi¶m chi phÝ, t¨ng cung, gi¶m gi¸ b¸n, c¶i tiÕn c«ng nghÖ, chÊt l­îng s¶n phÈm. Ng­êi tiªu dïng sÏ ®­îc léc trong thÞ tr­êng c¹nh tranh. Hä sÏ cã nhiÒu s¶n phÈm h¬n møc hä mong muèn víi gi¸ ngµy cµng gi¶m. 2.1 C¨n cø vµo tÝnh chÊt vµ møc ®é can thiÖp cña c«ng quyÒn vµo ®êi sèng kinh tÕ ,ng­êi ta ph©n thÞ trõ¬ng thµnh hai h×nh th¸i:Canh tranh tù do vµ canh tranh cã sù ®iÒu tiÕt cña nhµ n­íc. 2.1.1 C¹nh tranh tù do C¹nh tranh tù do lµ mét h×nh th¸i thÞ tr­êng tho¸t khái mäi sù can thiÖp cña nhµ n­íc.§©y lµ mét quy luËt ®Æc thï cña ph­¬ng thøc s¶n xuÊt T­ b¶n thÕ kû XIX ®Çu thÕ kû XX,khi mµ gÝ c¶ tù do vËn ®äng,lªn xuèng theo sù chi phèi cña quan hÖ cung cÇu,cña c¸c thÕ lùc trªn thÞ tr­êng. §©y lµ thêi kú mµ t­ t­ëng tù do kinh tÕ ®ang th¾ng thÕ t¹o ®iÒu kiÖn tÝch tô vµ tËp trung t­ b¶n trªn nÒn t¶ng “tù do ®­îc nu«i d­ìng bëi chÝnh tù do”.XuÊt ph¸t trªn nªn t¶ng t­ t­ëng Êy,häc thuyÕt “Bµn tay v« h×nh”cña Adam Smith ®· chØ ra r»ng:Trng khi ch¹y theo t­ lîi th× cã mét “Bµn tay v« h×nh” buéc con ng­êi kinh tÕ ®ång thêi ph¶i thùc hiÖn mét nhiÖm vô kh«ng n»m trong dù kiÕn lµ ®¸p øng lîi Ých x· héi vµ ®«i khi hä cßn ®¸p øng rÊt tèt. “Bµn tay v« h×nh ®ã chÝnh lµ c¸c quy luËt kinh tÕ tù ph¸t chi phèi ho¹t ®éng cña con ng­êi.Do ®ã viÖc nhµ n­íc can thiÖp vµo c¸c qu¸ tr×nh kinh tÕ lµm gi¶m bít sù t¨ng tr­ëng cña c¶i vµ sö dông kh«ng hîp lý nguån tµi nguyªn.Nãi c¸ch kh¸c ,trong thêi kú nµy nhµ n­íc vµ ph¸p luËt la kÎ thï cña c¹nh tranh ,cña ®êi sèng kinh tÕ mµ C¸c M¸c m« t¶ “tõ ®Çu ®Õn ch©n ®Òu vÊy m¸u” v× khi ®ã kh«ng cã Bµn tay h÷u h×nh ,kh«ng cã sù ®iÒu tiÕt cña nhµ n­íc nªn mäi khuyÕt tËt cña thÞ trõ¬ng tha hå mµ hoµnh hµnh vµ g©y t¸c h¹i.Nh­ vËy nÒn kinh tÕ lóc ®ã ch­a cã ph¸p luËt c¹nh tranh. 2.1.2 C¹nh tranh cã sù ®iÒu tiÕt cña Nha n­íc §©y lµ h×nh th¸i thÞ tr­êng cña c¸c nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng hiÖn ®¹i.Cuéc khñng háang kinh tÕ ThÕ giíi 1929-1933®· chøng kiÕn sù sôp ®æ cña h×nh th¸i thÞ tr­êng c¹nh tranh tù do vµ häc thuyÕt “Bµn tay v« h×nh”cña Adam Smith.Trong giai ®o¹n nµy c¹nh tranh tù do ®· béc lé mÆt tr¸i cña nã: thÊt nghiÖp .sù ph¸ s¶n hµng lo¹t.l·ng phÝ tµi nguyªn…Cã thÓ nãi khuyÕt tËt,mÆt tr¸i vµ thiÕu dÞnh h­íng tæng thÓ lµ c¨n bÖnh cè h÷u cña quy luËt gi¸ trÞ. Bëi vËy c¬ chÕ thÞ tr­êng hiÓu theo nghÜa v¨n minh vµ nh©n ®¹o cÇn sù ®iÒu tiÕt.Trªn tinh thÇn ®ã,®· ®Õn lóc nhµ n­íc kh«ng thÓ ®óng yªn vµ ®øng ngaßi ®ßi sèng kinh tÕ x· héi.QuyÒn lùc nhµ n­íc ®· xuÊt hiÖn ®Ó kh¾c phôc khuyÕt tËt cña c¬ chÕ thÞ tr­êng,®Ó b¶o vÖ tù do c¹nh tranh-®éng lùc ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ,dÓ thùc hÖn môc tiªu kinh tÕ c¬ b¶n cña b¶n th©n Nhµ n­íc vµ giai cÊp thèng trÞ.§iÒu cÇn nhÊn m¹nh lµ tù do c¹nh tranh trong h×nh th¸i thÞ tr­êng nµy ®­îc b¶o vÖ ,nu«i d­ìng vµ ®­îc gi¬i h¹n bëi c¸c thÓ chÕ ,chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt cña nhµ n­íc. 2.2 C¨n cø vµo c¬ cÊu doanh nghiÖp vµ møc ®é tËp trung trong mét ngµnh ,mét lÜnh vùc kinh tÕ ng­êi ta ph©n thÞ tr­êng thµnh c¸c h×nh th¸i:C¹nh tranh hoµn h¶o ,C¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o,§éc quyÒn. 2.2.1. C¹nh tranh hoµn h¶o ThÞ tr­êng c¹nh trnh hoµn h¶o lµ thÞ tr­¬ng trong ®ãc¶ ng­êi mua vµ ng­êi b¸n ®Òu cho r»ng c¸c quyÕt ®Þnh mua b¸n cña hä kh«ng ¶nh h­ëng g× dÕn gi¸ c¶ thÞ tr­êng.Nh­ vËy c¹nh tranh hoµn h¶o chØ cã thÓ diÔn ra khi héi tô ®ñ nh÷ng diÒu kiÖn sau: *Thø nhÊt lµ:S¶n phÈm cña mçi doanh nghiÖp trong thÞ tr­êng c¹nh tranh hoµn h¶o ph¶i trïng hîp víi s¶n phÈm b©t kú cña doanh nghiÖ nµo kh¸c ®Õn møc kh«ng thÓ ph©n biÖt d­îc.Nãi c¸ch kh¸c, s¶n phÈm cña mçi doanh nghiÖp lµ ®ång nhÊt hay ®­îc tiªu chuÈn ho¸. *Thø hai lµ:mçi doanh nghiÖp trong ngµnh ph¶ichiÕm mét tû phÇn rÊt nhá §iÒu ®ã cã nghÜa lµ sù thay dæi s¶n l­îng cña mâi h·ng hoµn toan kh«ng cã ¶nh h­ëng g× ®Õn gi¸ c¶ thÞ tr­êng.T­¬ng ù ,ng­êi mua còng qu¸ nhá ®Ó ®ßi hái ng­êi b¸n nh÷ng ®iÒu nh­ gi¶m gi¸ hay b¸n chÞu… *Thø ba lµ:Mäi yÕu tè ®µu vµo cña s¶n xuÊt ®Òu tù do dÞch chuyÓn ®Ó ph¶n øng nhanh chãng víi nh÷ng thay ®æi ®Ó kh«ng cã mét ®Çu vµo nµo lµ s¶n phÈm ®éc quyÒn,vÒ l©u dµi c¸c s¶n phÈm hµng ho¸ ®Òu cã thÓ gia nhËp vµ ra khái thÞ tr­êng mét c¸ch dÔ dµng. *Thø t­ lµ:Ng­êi tiªu dïng vµ doanh nghiÖp cã kiÕn thøc hoµn h¶o vÒ gi¸ hiÖn t¹i,gi¸ t­¬ng lai,chi phÝ vµ nh÷ng c¬ héi kinh tÕ .Bëi vËy gi¸ c¶ trong thÞ tr­êng hµng ho¸ nµy ®· ®­îc ®Þnh tr­íc 2.2.2 C¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o §©y lµ hinh thøc c¹nh tranh chiÕm ­u thÕ trong c¸c ngµnh s¶n xuÊt mµ ë ®ã c¸c c¸ nh©n b¸n hµng hoÆc c¸c nhµ s¶n xuÊt cã ®ñ søc m¹nh ®Ó chi phèi gi¸ c¶ s¶n phÈm cña m×nh trªn thÞ tr­êng.§iÒu cÇn nhÊn m¹nh lµ c¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o,kh«ng ph¶i lµ h×nh th¸I kinh tÕ chÝnh trong c¸c nÒn kinh tÕ cña c¸c quèc gia cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng.Së dÜ cã thùc tr¹ng nµy lµ v× môc ®Ých tèi ®a ho¸ lîi nhuËn cña c¸c doanh nghiÖp trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh ®· thóc ®Èy qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung t­ b¶n,ph©n bè c¸c doanh nghÖp diÔn ra kh«ng ®Òu ë c¸c ngµnhvµ lÜnh vùc kh¸c nhau.Tr­íc ®iÒu kiÖn vÒ chi phÝ nhËp nganh vµ yªu cÇu c«ng nghÖ cao ®· lµm cho s¶n phÈm mét ngµnh chØ do mét sè Ýt c¸c doanh nghiÖp cung cÊp.Trong c¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o cã hai lo¹i:§éc quyÒn nhãm vµ C¹nh tranh mang tÝnh ®éc quyÒn. *§éc quyÒn nhãm lµ hinh th¸i thÞ tr­êng mµ trong ®ã chØ cã mét sè Ýt c¸c nhµ s¶n xuÊt,mçi ng­êi nhËn thøc ®­îc r»nggi¸ c¶ cña m×nh kh«ng chØ phô thuéc vµo n¨ng suet lao ®éng mµ cßn phô thuéc vµo ho¹t ®éng c¹nh tranh cña c¸c nhµ s¶n xuÊt kh¸c trong ngµnh ®ã. Nh­ vËy t×nh tr¹ng ®éc quyÒn nhãm chØ xuÊt hiÖn ë mét sè ngµnh c«ng nghiÖp mµ c«ng nghÖ cña nã ®ßi hái quy m« tèi thiÓu cã hiÖu qu¶ lín ®Õn møc chØ cã mét sè l­¬ng nhá c¸c doanh nghiÖp cã thÓ tham gia ®Çu t­.ë c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn ,h×nh th¸i nµy thõ¬ng xuÊt hiÖn ë c¸c ngµnh:s¶n xuÊt « t«,cao su, xim¨ng,… *C¹nh tranh mang tÝnh ®éc quyÒn lµ h×nh th¸i thÞ tr­êng cã nhiÒu ng­êi b¸n s¶n xuÊt ra nh÷ng s¶n phÈm cã thÓ dÔ dµng thay thÕ cho nhau .Mçi h·ng chØ cã kh¶ n¨ng h¹n chÕ anh h­ëng tíi gi¸ c¶ s¶n phÈm cña m×nh. So víi hnhf th¸i c¹nh tranh hoan h¶o c¹nh tranh mang tÝnh ®éc quyÒn còng cã nhiÒu h·ng míi ®i vµo thÞ tr­êng mét c¸ch kh«ng h¹n chÕ.Nh­ng nã kh¸c víi c¹nh tranh hoµn h¶o ë chç s¶n phÈm ®­îc ph©n ho¸ cao dé.Mçi h·ng dÒu cã s¶n phÈm kh¸c nhau vÒ h×nh d¸ng kÝch th­íc…Mçi h·ng lµ ng­êi s¶n xuÊt riªng s¶n phÈm cña m×nhThÕ lùc ®éc quyÒn mµ h·ng cã phô thuéc vµo møc ®é thµnh c«ng cña nã trong lÜnh vùc ph©n ho¸ s¶n phÈm cña m×nh víi s¶n phÈm cña h·ng kh¸c.H×nh th¸i thÞ tr­êng nµy th­êng thÊy ë c¸c ngµnh s¶n xuÊt nh­:kem ®¸nh r¨ng, bét giÆt… 2.2.3 §éc quyÒn §éc quyÒn lµ h×nh th¸i kinh tÕ thÞ tr­êng trong ®ã mét h·ng duy nhÊt b¸n mét s¶n phÈm mµ kh«ng cã s¶n phÈm thay thÕ.ViÖc th©m nhËp ®Ó s¶n xuÊt lo¹i hµng ho¸ nµy lµ rÊt khã kh¨n hoÆc kh«ng thÓ. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng,c¹nh tranh gay g¾t tÊt yÕu dÉn ®Õn ®éc quyÒn.MÆt kh¸c do môc ®Ých tèi ®a ho¸ lîi nhuËn còng h×nh thµnh nªn c¸c tæ choc ,c¸c thÕ lùc ®éc quyÒn.Khi míi xuÊt hiÖn,®éc quyÒn còng cã mét sè ý nghÜa tÝch cùc nhÊt ®inh.§Ó giµnh ®­îc vi trÝ ®éc quyÒn,c¸c doanh nghiÖp ph¶I c¶i tiÕn tæ choc qu¶n lý,¸p dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt,tËp trung mäi nguån lùc søc m¹nh®Ó giµnh vÞ trÝ ®éc quyÒn.Bëi vËy ®éc quyÒn cã t¸c dông tÝch cùc lµ thóc ®Èy tËp trung mäi nguån lùc ®Ó ph¸t triÓn c¸c ngµnh kinh tÐ mòi nhän, lu«n ®i ®Çu vÒ mÆt kü thuËt c«ng nghÖ.Sau khi ®· cã vÞ trÝ th× c¸c doanh nghiÖp l¹i t×m c¸ch duy tr× vÞ trÝ ®éc t«n cña m×nh b»ng c¸ch th«n tÝnh ,tiªu diÖt c¸c ®èi thñ c¹nh tranh hoÆc ng¨n c¶n sù nhËp ngµnh cña c¸c doanh nghiÖp tiÒm n¨ng b»ng c¸c biÖn ph¸p kh«ng chÝnh ®¸ng mµ kh«ng chó träng c¶i thiÖn c¸c ®iÒu kiÖn c¹nh tranh cña chÝnh m×nh nh­ gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt,tËn dông lao ®éng,c¶i tiÕn kü thuËt… MÆc dï ®éc quyÒn g©y nhiÒu hËu qu¶ tiªu cùc cho x· héi ,ë mét sè ngµnh ®Æc biÖt(s¶n xuÊt hang ho¸ vµ dÞch vô c«ng céng,¶nh h­ëng tíi an ninh quèc gia…)nhiÒu n­íc ®· ph¶i duy tr× ®éc quyÒn ë møc ®é nhÊt ®Þnh ®Ó ®¶m b¶o lîi Ých cña ng­êi tiªu dïng vµ chi phÝ x· héi ë møc hîp lý do tÝnh kinh tÕ cña quy m« s¶n xuÊt lín Ngoµi nguyªn nh©n c¹nh tranh khèc liÖt dÉn ®Õn ®éc quyÒn,cßn cã thÓ chØ ra ba nguyªn nh©n chÝnh dÉn ®Õn ®éc quyÒn: *§Æc thï cña c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm, *Sù th«ng ®ång ngÇm gi÷a c¸c doanh nghiÖp trong ngµnh . *Nh÷ng c¶n trë ®èi víi viÖc nhËp ngµnh cña c¸c doanh nghiÖp tiÒm n¨ng 2.3 C¨n cø vµo môc ®Ých tÝnh chÊt cña c¸c ph­¬ng thøc c¹nh tranh,ng­êi ta ph©n nhãm c¸c hµnh vi c¹nh tranh trªn cac h×nh th¸i thÞ tr­êng gåm hai lo¹i . 2.3.1.C¹nh tranh lµnh m¹nh Lµ h×nh thøc c¹nh tranh ®Ñp vµ trong s¸ng b»ng nh­ng tiÒm n¨ng vèn cã cña b¶n th©n doanh nghiÖp.§ã lµ nh÷ng ho¹t ®éng thu hut kh¸ch hµng mµ phap luËt kh«ng cÊm,phï hîp v¬i tËp qu¸n th­¬ng m¹i vµ ®¹o ®óc kinh doanh truyÒn thèng nh­:®¨ng ký th­¬ng hiÖu,h¹ gi¸ b¸n s¶n phÈm,n©ng cao ch¸t l­îng phôc vô kh¸ch hµng … 2.3.2 C¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh Lµ nh÷ng hµnh vi cô thÓ cña mét chñ thÓ kinh doanh nh»m môc ®Ých c¹nh trannh ,lu«n thÓ hiÖn tÝnh kh«ng lµnh m¹nh (chø kh«ng ph¶i tr¸i ph¸p luËt)vµ v« t×nh hay cè ý g©y thiÖt h¹i cho ®èi thñ c¹nh tranh. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y,mét sè nhµ nghiªn cøu Trung Quèc cho r»ng:trinh ®é b×nh ®¼ng trong c¬ héi canh tranh lµ tiªu chÝ ®¸nh gi¸ møc ®é chÝn muåi cña kinh tÕ thÞ tr­¬ng.Trªn nÒn t¶ng nµy hä ®· ®ua ra “ThÓ chÕ c¹nh tranh b×nh ®¼ng” víi tiÒn ®Ò thõa nhËn cã sù chªnh lÖch ë khëi ®iÓm c¹nh tranh nh­ng ®ßi hái b×nh ®¼ng trong ho¹t ®éng ,c«ng b»ng trong quy t¾c,minh b¹ch trong qu¸ tr×nh ,cã hiÖu qu¶ trong c¹nh tranh . Tham gia c¹nh tranh lµ quyÒn lîi cña mçi chñ thÓ vi m«.QuyÒn lîi nµy cã thÓ bÞ chñ thÓ tõ bá xong tr­íc hÕt chñ thÓ ®ã ph¶i ®­îc h­ëng quyÒn lîi ®ã. II. Nh÷ng biÖn ph¸p chung vÒ n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ Nãi ®Õn c¹nh tranh lµ chóng ta cã thÓ nghÜ tíi: ChÊt l­îng vµ gi¸ c¶ cña s¶n phÈm. Mét hµng ho¸ khi ®em giao b¸n trªn thÞ tr­êng, muèn cã chç ®øng trªn thÞ tr­êng, chiÕm lÜnh thÞ tr­êng ®ßi hái hµng ho¸ ®ã ph¶i cã chÊt l­îng tèt, gi¸ c¶ hîp lý vµ ®­îc ng­êi tiªu dïng chÊp nhËn. Mét doanh nghiÖp khi s¶n xuÊt s¶n phÈm hµng ho¸ ®¸p øng nhu cÇu cña ng­êi tiªu dïng. §iÒu ®Çu tiªn hä nghÜ tíi lµ chÊt l­îng vµ gi¸ c¶, mong t×m cho m×nh mét vÞ trÝ trªn th­¬ng tr­êng, thÞ tr­êng quyÕt ®Þnh sù sèng cßn cña hµng ho¸. Mét hµng ho¸ ®­îc s¶n xuÊt ra ngay tõ ®Çu ®· ph¶i ®ãi phã víi sù c¹nh tranh cña cïng lo¹i hµng ho¸ ®ã nh­ng do h·ng kh¸c s¶n xuÊt. Muèn ®­îc thÞ tr­êng ng­êi tiªu dïng chÊp nhËn nã ph¶i c¹nh tranh ®Ó t×m cho m×nh mét vÞ trÝ. Cã thÓ nãi sù c¹nh tranh diÔn ra lµ v« cïng kh¾c nghiÖt quyÕt ®Þnh sù sèng cßn cña s¶n phÈm. ChÝnh v× vËy mµ mét s¶n phÈm chÊt l­îng tèt gi¸ c¶ hîp lý, ch¾c ch¾n nã sÏ ®­îc ng­êi tiªu dïng chÊp nhËn tõ ®ã, nã sÏ dÔ dµng cã ®­îc søc m¹nh thÞ tr­êng, ®ñ søc c¹nh tranh víi c¸c s¶n phÈm kh¸c. V× vËy, ®Ó cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh, tõng doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¶i tù v­¬n lªn nh»m ®¹t lîi nhuËn cao vµ n¾m ®­îc thÞ phÇn trong n­íc, tõng b­íc ®ét ph¸, ®Æt ch©n vµo thÞ tr­êng thÕ giíi cô thÓ lµ doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn khai th¸c tèt nh÷ng s¶n phÈm mµ ViÖt Nam cã lîi thÕ, cã tÝnh ®éc ®¸o, ®Æc s¾c vµ cã chÊt l­îng cao, ph¶i tÝnh to¸n sao cho gi¸ thµnh hîp lý ®ñ søc c¹nh tranh víi c¸c s¶n phÈm cïng lo¹i trªn th­¬ng tr­êng, ph¶i cã sù chuyªn m«n ho¸ cao ®Ó cã sù lùa chän s¶n phÈm mµ kh«ng c¹nh tranh triÖt tiªu nhau: Ph¶i ®Çu t­ ®æi míi nhanh thiÕt bÞ c«ng nghÖ ®i ®«i víi x©y dùng vµ thùc hiÖn chiÕn l­îc nghiªn cøu triÓn khai ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm ®¹t chÊt l­îng cao phï hîp víi thÞ hiÕu cña kh¸ch hµng. Ph¶i coi ®µo t¹o nguån nh©n lùc sö dông thµnh c«ng míi nh­ mét yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Ó t¨ng søc c¹nh tranh. Cuèi cïng tËp chung gi¶i quyÕt kh©u tiÕp thÞ – kh©u yÕu nhÊt hiÖn nay. VÒ gi¸ qu¶n lý vÜ m«, ®iÒu cÇn thiÕt lµ c¶i thiÖn m«i tr­êng kinh doanh ®Ó ai còng cã thÓ kinh doanh theo ph¸p luËt mét c¸ch thuËn lîi vµ ®­îc h­ëng c¸c dÞch vô c«ng râ rµng. §Æc biÖt, Nhµ n­íc hç trî tÝch cùc doanh nghiÖp vÒ nghiªn cøu triÓn khai tiÕp thÞ, xuÊt khÈu vµ ®¹o t¹o nguån lùc con ng­êi. Tãm l¹i, chØ cã ph¸t huy søc m¹nh tæng hîp tõ 2 phÝa (Nhµ n­íc vµ doanh nghiÖp) th× míi t¨ng ®­îc søc c¹nh tranh cña hµng ViÖt Nam. §ã lµ ®ßi hái cÊp thiÕt hiÖn nay khi n­¬c ta ®ang tÝch cùc chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ III. C¸c yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi Hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi chÞu sù ¶nh h­ëng hai chiÒu cña c¸c yÕu tè khi tham gia thÞ tr­êng thÕ giíi còng nh­ sù c¹nh tranh cña c¸c lo¹i hµng ho¸ kh¸c trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Chóng ta cã thÓ kÓ ra rÊt nhiÒu yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn hµng ho¸ ViÖt Nam khi gia nhËp thÞ tr­êng quèc tÕ nh­ng tùu chung l¹i, cã 3 nh©n tè chÝnh t¸c ®éng trùc tiÕp lªn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi: §ã lµ: + M«i tr­êng kinh tÕ + ChÝnh s¸ch hç trî cña nhµ n­íc + Khoa häc c«ng nghÖ C¶ ba yÕu tè trªn ®Òu t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn chÊt l­îng, gi¸ c¶ vµ kh¶ n¨ng còng nh­ sù thuËn lîi cña hµng ho¸ ViÖt Nam khi gia nhËp thÞ tr­êng quèc tÕ, lµm t¨ng hay gi¶m kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ViÖt Nam. Mét doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸ nÕu biÕt tró träng, tËn dông nh÷ng thuËn lîi cña 3 yÕu tè trªn ch¾c ch¾n sÏ thµnh tronng viÖc chiÕm lÜnh thÞ tr­êng, t¨ng søc c¹nh tranh cña hµng ho¸. 1. M«i tr­êng kinh tÕ M«i tr­êng kinh tÕ tr­íc hÕt ph¶n ¸nh qua tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ chung vÒ c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ, c¬ cÊu vïng. T×nh h×nh ®ã cã thÓ t¹o nªn tÝnh hÊp dÉn vÒ thÞ tr­êng vµ søc mua kh¸c nhau ®èi víi cc thÞ tr­êng hµng ho¸ kh¸c. M«i tr­êng kinh tÕ còng bao gåm c¸c yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn søc mua vµ c¬ cÊu chi tiªu cña ng­ßi tiªu dïng. C¸c nhµ ho¹t ®éng thÞ tr­êng ®Òu quan t©m ®Õn søc mua vµ viÖc ph©n bæ thu nhËp ®Ó mua s¾m c¸c lo¹i hµng ho¸ vµ dÞch vô kh¸c nhau. Tæng sè søc mua l¹i phô thuéc vµo nhiÒu nh©n tè nh­ thu nhËp hiÖn t¹i, gi¸ c¶ hµng ho¸ dÞch vô, c¸c kho¶n tiÕt kiÖm, tÝn dông. Khi nÒn kinh tÕ ë vµo giai ®o¹n khñng ho¶ng, tû lÖ l¹m ph¸t còng nh­ thuÕ kho¸ t¨ng ¶nh h­ëng ®Õn gi¸ c¶ hµng ho¸ vµ søc mua cña ng­êi tiªu dïng. T×nh tr¹ng tr¸i ng­îc l¹i lµm cho nhÞp vµ chu kú kinh doanh trë nªn phån thÞnh. NÒn kinh tÕ thÕ giíi vÉn ®· vµ ®ang diÔn ra xu h­íng vËn ®éng nhiÒu chiÒu, sù ph©n ho¸ giÇu nghÌo gi÷a c¸c quèc gia chËm ph¸t triÓn vµ c¸c quèc gai ph¸t triÓn theo h­íng “DÞch vô hËu c«ng nghiÖp ” xu thÕ toµn cÇu ho¸, nh÷ng næ lùc c¹nh tranh vµ hîp t¸c ®ang lµm thay ®æi bé mÆt ®êi sèng kinh tÕ tõng vïng, tõng khu vùc. ChÝnh v× vËy, viÖc n¾m b¾t t×nh h×nh kinh tÕ thÕ giíi sÏ gÆp cho c¸c nhµ ho¹t ®éng thÞ tr­êng cã nhiÒu c¬ héi trong lÜnh vùc kinh doanh s¶n xuÊt hµng ho¸, chiÕn l­îc Marketing toµn cÇu, ®a quèc gia, xuyªn quèc gia lµ mét ®ßi hái tÊt yÕu, mét thµnh thùc ®èi víi c¸c nhµ ho¹t ®éng thÞ tr­êng nh»m môc ®Ých t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ khi gia nhËp thÞ tr­êng quèc tÕ vµ c¸c n­íc trong khu vùc. 2. Nh÷ng chÝnh s¸ch hç trî cña nhµ n­íc ë gãc ®é C«ng ty, c¬ së s¶n xuÊt, chóng ta ®Òu biÕt r»ng vÞ thÕ c¹nh tranh tuú thuéc mét phÇn vµo quy m« s¶n xuÊt, mét phÇn vµo kh¶ n¨ng vÒ vèn dåi dµo ®Ó vßng quay vèn liªn tôc. Trong quan hÖ quèc tÕ c¹nh tranh gay g¾t ®Æt ra nhiÒu vÊn ®Ò c¹nh tranh quèc tÕ ë nh÷ng khÝa c¸nhau hµng chôc C«ng ty ®a quèc gia c¹nh tranh víi tÊt c¶ sø mÖnh cña hä c¸c ngµnh kinh tÕ mâi nhän tham gia c¹nh tranh khai th¸c nh÷ng thµnh tùu míi nhÊt vÒ khoa häc kü thuËt ®Ó th¾ng trong c¹nh tranh c¸c Ng©n hµng quèc tÕ, thÞ tr­êng, chøng kho¸n, thÞ tr­êng quèc tÕ trong hµng chôc Mü Kim vµo chiÕn tranh th­¬ng m¹i, chiÕn tranh l·i suÊt, chiÕn tranh håi suÊt (ph¸ gi¸ tiÒn l«ii cuèn tiÒn tÕ khai ph¸ gi¸ theo) lËp c¸c khèi thÞ tr­êng chung EU, Nam Mü vµ ASEAN … c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ mËu dÞch, ph©n biÖt ®èi xö, b¶o vÖ xuÊt nhËp khÈu. Trong bèi c¶nh nµy c¸c quèc gia cÇn huy ®éng tèi ®a tµi chÝnh ®Ó n©ng ®ì C«ng ty, xÝ nghiÖp cña m×nh tËp chung thóc ®Èy s¶n xuÊt lËp c¸c khu chÕ xuÊt ®Ó t¹o ra søc m¹nh, ký kÕt c¸c hiÖp ­íc vÒ xuÊt nhËp khÈu ®Ó giµnh chç ®øng trªn thÞ tr­êng cho c¸c hµng ho¸ cña n­íc m×nh. ThÞ tr­êng cho hµng ho¸ cña ViÖt Nam trªn thÕ giíi còng nh­ nhiÒu n­íc kh¸c lu«n khã kh¨n. VÊn ®Ò thÞ tr­êng kh«ng ph¶i chØ lµ vÊn ®Ò cña mét n­íc riªng lÎ nµo mµ trë thµnh vÊn ®Ò träng yÕu cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. V× vËy viÖc h×nh thµnh mét hÖ thèng c¸c biÖn ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng ho¸ trë thµnh mét c«ng cô quan träng nhÊt ®Ó chiÕm lÜnh thÞ tr­êng còng nh­ viÖc nh»m môc ®Ých n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ cña n­íc m×nh so víi hµng ho¸ cïng lo¹i cña c¸c n­íc kh¸c. Nhµ n­íc cÇn hç trî s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, n©ng cao chÊt l­îng h×nh thøc, mÉu m·, bao b× víi chi phÝ thÊp, t¹o ®iÒu kiÖn cho nh÷ng doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸ tù do c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng n­íc ngoµi. Ngoµi ra, nhµ n­íc t¹o m«i tr­êng ph¸p lý thuËn lîi b×nh ®¼ng cho c¸c doanh nghiÖp c¹nh tranh vµ hîp t¸c ®Ó ph¸t triÓn b»ng chiÕn l­îc, quy ho¹ch, kÕ ho¹ch vµ chÝnh s¸ch. Nhµ n­íc tiÕp tôc c¶i c¸ch hÖ thèng thuÕ phï hîp víi t×nh h×nh trong n­íc vµ cam kÕt quèc tÕ, ®¬n gi¶n ho¸ c¸c s¾c thuÕ, thùc hiÖn chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i linh ho¹t theo cung cÇu ngo¹i tª. T¨ng c­êng më réng thªm thÞ tr­êng ë n­íc ngoµi, x¸c ®Þnh thêi h¹n b¶o hé hîp lý vµ cã hiÖu qu¶ ®èi víi mét sè s¶n phÈm quan träng, tÝch cùc chuÈn bÞ, më réng, héi nhËp thÕ giíi. H¹n chÕ vµ kiÓm so¸t ®éc quyÒn kinh doanh. 3. Khoa häc – kü thuËt §èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸, viÖc ¸p dông c¸c tiÕn ®é cña khoa häc kü thuËt lµ mét b­íc ®ét ph¸ lín trong lÜnh vùc s¶n xuÊt hµng ho¸ phôc vô nhu cÇu cña thÞ tr­êng. ViÖc ¸p dông c¸c tiÕn bé cña khoa häc kü thuËt kh«ng nh÷ng lµm cho n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng cao, chÊt l­îng s¶n phÈm ®­îc ®¶m b¶o, s¶n phÈm mang tÝnh ®ång nhÊt cao. C«ng nghiÖp ho¸ lµ qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¨n b¶n toµn diÖn c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi tõ sö dông søc lao ®éng cïng víi c«ng nghÖ, ph­¬ng tiÖn vµ ph­¬ng ph¸p tiªn tiÕn, hiÖn t¹i t¹o ra n¨ng suÊt lao ®éng x· héi cao. §èi víi n­íc ta, mét n­íc n«ng nghiÖp víi c¸c hµng n«ng s¶n lµ chÝnh, s¶n phÈm n«ng nghiÖp mang ®Æc tÝnh nhiÖt ®íi, thÕ m¹nh cña hµng ho¸ ViÖt Nam chñ yÕu lµ n«ng s¶n. ViÖc ¸p dông khoa häc kü thuËt vµo s¶n xuÊt lµm t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng x· héi, kinh tÕ t¨ng tr­ëng nhanh, chÊt l­îng hµng n«ng s¶n ®­îc chÕ biÕn mét c¸ch kü cµng vµ ®ång nhÊt th«ng qua mét hÖ thèng c¸c d©y chuyÒn s¶n xuÊt, tinh chÕ: cafe, chÌ…khoa häc kü thuËt gióp doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸ t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, gi¶m ®¸ng kÓ søc lao ®éng cña ng­êi c«ng nh©n dÉn ®Õn chi phÝ s¶n xuÊt gi¶m, gi¸ c¶ cña hµng ho¸ tõ ®ã còng gi¶m theo t¹o ra lîi thÕ c¹nh tranh cho hµng ho¸ khi gia nhËp thÞ tr­êng quèc tÕ víi nh÷ng s¶n phÈm cïng lo¹i. §èi víi nh÷ng n­íc ®i sau nh­ n­íc ta, t×nh h×nh kh«ng gièng nh­ c¸c n­íc t­ b¶n ë thÕ kû 18,19 khi mµ mäi c«ng nghÖ cÇn thiÕt cho c«ng nghiÖp ho¸ ®Òu ph¶i chç nh÷ng ph¸t minh khoa häc lµm c¬ së cho sù ph¸t triÓn c«ng nghÖ ®ã hoÆc ph¶i cã thêi gian dµi ®óc kÕt vµ hoµn thiÖn dÇn trong thùc tiÔn s¶n xuÊt. Ngµy nay, hÇu hÕt c¸c c«ng nghÖ cÇn thiÕt cho c«ng nghiÖp tiÒn tÖ, thËm chÝ cßn thay ®æi rÊt nhanh, buéc hä ph¶i chuyÓn giao c¸c c«ng nghÖ ®· l¹c hËu cña hä cho c¸c n­íc ®i sau vÊn ®Ò ngµy nay kh«ng cßn lµ ph¶i tù m×nh s¸ng t¹o mµ lµ ph¶i n¸m b¾t ®­îc nh÷ng c«ng nghÖ tiªn tiÕn nhÊt mµ lµ c«ng nghÖ ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi vµ cã ®iÒu kiÖn tiÕp nhËn chuyÓn giao c«ng nghÖ. §iÒu kiÖn quèc tÕ míi ®· më ra cho chóng ta con ®­êng ®i t¾t tíi viÖc cho phÐp thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ trong mét thêi gian rÊt ng¾n kh«ng ph¶i tr¶i qua tuÇn tù c¸c b­íc nh­ cña c¸c n­íc ®· ®i tr­íc. C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®ßi hái ph¶i ®éng viªn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, c¸c doanh nghiÖp tÝch cùc tham gia ®Çu t­ ph¸t triÓn xö lý tèt mèi quan hÖ trªn thÞ tr­êng. ViÖc x©y dùng c¸c chiÕn l­îc ph¸t triÓn c«ng nghÖ trong lÜnh vùc s¶n xuÊt ph¶i xuÊt ph¸t tõ nh÷ng yªu caïa cña s¶n xuÊt s¶n phÈm vµ ®Þnh h­íng ph¸t triÓn, chiÕm lÜnh thÞ tr­êng thÕ giíi. Gi¸ c¶ phÇn lín hµng ho¸, dÞch vô ®­îc h×nh thµnh trªn thÞ tr­êng ph¶n ¸nh nhu cÇu x· héi nhu cÇu vÒ hµng ho¸. Tõ nh÷ng ph©n tÝch trªn vµ thùc tÕ cho thÊy yÕu tè khoa häc kü thuËt trong s¶n xuÊt hµng ho¸ lµ rÊt cÇn thiÕt ®èi víi thÞ tr­êng quèc tÕ, hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng cña c¸c doanh nghiÖp, h·ng, C«ng ty s¶n xuÊt hµng ho¸ cung cÊp trªn thÞ tr­êng, hä ®Òu ¸p dông khoa häc kü thuËt hiÖn ®¹i vµo s¶n xuÊt, chÊt l­îng s¶n phÈm cao, mÉu m· ®Ñp, s¶n phÈm ®ång nhÊt, tÝnh c¹nh tranh cao. VÊn ®Ò ®Æt ra cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam s¶n xuÊt hµng ho¸ khi tham gia thÞ tr­êng quèc tÕ lµ ph¶i kh«ng ngõng ®æi míi s¶n xuÊt, thiÕt bÞ, d©y chuyÒn s¶n xuÊt, kh«ng ngõng n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm. §Ó c¹nh tranh th¾ng lîi, chiÕm lÜnh ®­îc tû phÇn thÞ tr­êng thÕ giíi tr­íc hÕt cÇn tró träng ®Õn chÊt l­îng vµ gi¸ c¶ cña s¶n phÈm tham gia c¹nh tranh. §Ó s¶n phÈm cã chÊt l­îng tèt cÇn chó ý ®Õn kh©u s¶n xuÊt. C¹nh tranh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ lu«n diÔn ra rÊt gay g¾t quyÕt liÖt chÝnh v× vËy ®ßi hái c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp lu«n kh«ng ngõng n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, ®ång nghÜa víi viÖc n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Tãm l¹i: Khi mét hµng ho¸ gia nhËp thÞ tr­êng thÕ giíi ph¶i chÞu sù c¹nh tranh rÊt gay g¾t cña c¸c h·ng cã s¶n phÈm cïng lo¹i, chÞu sù t¸c ®éng cña rÊt nhiÒu yÕu tè. Bªn c¹nh c¸c yÕu tè chÝnh nªn trªn. Kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ cßn phô thuéc nhiÒu vµo yÕu tè kh¸c liªn quan ®Õn ng­êi tiªu dïng s¶n phÈm, vµo c¸c yÕu tè kh¸c liªn quan ®Õn ng­êi tiªu dïng s¶n phÈm, nh­, t©m lý, thu nhËp, së thÝch cña ®èi t­îng, kh¸ch hµng trªn thÞ tr­êng c¹nh tranh, ®Æc biÖt lµ thÞ tr­êng cña c¸c n­íc t­ b¶n ¢u, Mü vµ mét sè n­íc trong khu vùc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. Nhu cÇu ®ßi hái vÒ s¶n phÈm cña hä lu«n ë møc ®é cao vµ hoµn thiÖn. ChÝnh v× vËy muèn c¹nh tranh chiÕm lÜnh thÞ tr­êng quèc tÕ ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i nghiªn cøu vËn dông, kÕt hîp linh ho¹t tÊt c¶ c¸c yÕu tè lµm t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng lo¹t hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Ch­¬ng II Thùc tr¹ng vÒ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi I. §Æc ®iÓm t×nh h×nh kinh tÕ vµ hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi NÒn kinh tÕ ViÖt Nam tõ khi b­íc vµo thêi kú ®æi míi ®· ph¸t triÓn m¹nh. Tõ mét nÒn kinh tÕ bao cÊp, trÝ tuÖ b­íc sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng n¨ng ®éng víi c¬ chÕ thÞ tr­êng, c¬ cÊu nÒn kinh tÕ ®· ®­îc chuyÓn dÞch râ nÐt, c¬ cÊu lao ®éng ®­îc chuyÓn dÞch theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸. NÒn kinh tÕ b­íc ®Çu ®· cã b­íc t¨ng tr­ëng râ rÖt. §êi sèng ng­êi d©n ®­îc c¶i thiÖn quan hÖ ®èi ngo¹i kh«ng ngõng ®­îc më réng, héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®­îc tiÕn hµnh chñ ®éng vµ ®¹t nhiÒu kÕt qu¶ tèt. NÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nhanh, cã hieuÑ qu¶ vµ bÒn v÷ng, chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, c¬ cÊu lao ®éng theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ mäi ho¹t ®éng kinh tÕ ®­îc ®¸nh gi¸ b»ng hiÖu qu¶ tæng hîp vÒ kinh tÕ, tµi chÝnh, x· héi, méi tr­êng, quèc phßng vµ an ninh, n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt, kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp, nhÊt lµ doanh nghiÖp nhµ n­íc, hiÖu qu¶ ®Çu t­, hiÖu qu¶ sö dông vèn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, c¬ cÊu ®Çu t­ dùa trªn c¬ së ph¸t huy c¸c thÕ m¹nh vµ c¸c lîi thÕ so s¸nh,m cña ®Êt n­íc, t¨ng søc c¹nh tranh g¾n nhu cÇu thÞ tr­êng trong n­íc vµ ngoµi n­íc. T¹o thªm søc mua cña thÞ tr­êng trong n­íc vµ më réng thÞ tr­êng ngoµi n­íc, ®Çy m¹nh xuÊt khÈu. T¨ng c­êng sù chØ ®¹o vµ huy ®éng c¸c nguån lùc cÇn thiÕt ®Ó ®Èy nhanh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ N«ng nghiÖp n«ng th«ng. TiÕp tôc ®­a N«ng nghiÖp, l©m nghiÖp vµ ng­ nghiÖp lªn mét tr×nh ®é míi b»ng øng dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt, nhÊt lµ c«ng nghÖ sinh häc, quy ho¹ch sö dông ®Êt hîp lý, ®æi míi c¬ cÊu c©y trång vËt nu«i t¨ng gi¸ trÞ thu ®­îc trªn ®¬n vÞ diÖn tÝch. §Èy m¹nh thuû lîi ho¸ c¬ giíi ho¸, ®iÖn khÝ ho¸, gi¶i quyÕt tèt vÊn ®Ò tiªu thô n«ng s¶n hµng ho¸. §Çu t­ nhiÒu h¬n n÷a cho ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ x· héi ë n«ng th«n, ph¸t triÓn c«ng nghiÖp dÞch vô, c¸c ngµnh nghÒ ®a d¹ng, chó träng c«ng nghiÖp chÕ biÕn, c¬ khÝ phôc vô n«ng nghiÖp, c¸c lµng nghÒ, chuyÓn mét bé phËn quan träng lao ®éng N«ng nghiÖp sang khu vùc c«ng nghiÖp vµ dÞch vô t¹o nhiÒu viÖc lµm míi, n©ng cao chÊt l­îng nguån nh©n lùc, c¶i thiÖn ®êi sèng n«ng d©n vµ d©n c­ ë n«ng th«n. C«ng nghiÖp võa ph¸t triÓn c¸c ngµnh sö dông nhiÒu lao ®éng, võa ®i nhanh vµo mét sè ngµnh lÜnh vùc cã c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, c«ng nghÖ cao, ph¸t triÓn m¹nh c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n thuû s¶n, may mÆc, mét sè s¶n phÈm c¬ khÝ, ®iÖn tö, c«ng nghiÖp phÇn mÒm. Chó träng ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, x©y dùng mét sè tËp ®oµn lín ®i ®Çu trong c¹nh tranh vµ hiÖn ®¹i ho¸ ph¸t triÓn m¹nh vµ ph¸t huy vai trß chiÕn l­îc cña kinh tÕ biÓn kÕt hîp víi b¶o vÖ vïng biÓn. Më réng nu«i chång ®¸nh b¾t, chÕ biÕn h¶i s¶n. TiÕp tôc ®æi míi c¬ chÕ chÝnh s¸ch ®èi víi doanh nghiÖp nhµ n­íc ®Ó t¹o ®éng lùc ph¸t triÓn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ theo h­íng xo¸ bao cÊp, doanh nghiÖp c¹nh tranh b×nh ®¼ng trªn thÞ tr­êng, tù trÞu tr¸ch nhiÖm vÒ s¶n xuÊt kinh doanh, nép ®ñ thuÕ vµ cã l·i, thùc hiÖn tèt quy chÕ d©n chñ trong doanh nghiÖp. Nhµ n­íc t¹o ®iÒu kiÖn, m«i tr­êng ph¸p lý thuËn lîi b×nh ®¼ng cho c¸c doanh nghiÖp c¹nh tranh, b×nh ®¼ng vµ hîp t¸c ph¸t triÓn. TiÕp tôc c¶i c¸ch hÖ thèng thuÕ phï hîp víi t×nh h×nh thuÕ trong n­íc vµ cam kÕt quèc tÕ, ®¬n gi¶n c¸c x¸c thuÕ, ¸p dông tõng b­íc hÖ thèng thuÕ thèng nhÊt. Thùc hiÖn chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i linh ho¹t theo cung cÇu ngo¹i tÖ. Tãm l¹i: Víi nh÷ng ®Æc ®iÓm trªn cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸ trong n­íc tõng b­íc ph¸t triÓn n¾m v÷ng thÞ phÇn trong n­íc vµ h­íng s¶n phÈm cña m×nh ra thÞ tr­êng quèc tÕ, tham gia c¹nh tranh, chiÕm lÜnh tû phÇn thÞ tr­êng quèc tÕ. II. T×nh h×nh xuÊt khÈu cña hµng ho¸ ViÖt Nam nh÷ng n¨m võa qua Trong nh÷ng n¨m võa qua, nhê chÝnh s¸ch ®æi míi cña §¶ng vµ nhµ n­íc, nÒn kinh tÕ n­íc ta ®a t¨ng tr­ëng m¹nh ®¸p øng ®Çy ®ñ nhu cÇu cña nh©n d©n h­íng tõng b­íc ra xuÊt khÈu trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Qu¸ tr×nh héi nhËp, më cöa vµ giao l­u víi c¸c n­íc trªn khu vùc vµ trªn thÕ giíi ®· t¹o ®iÒu kiÖn gióp c¸c doanh nghiÖp m¹nh d¹n xuÊt khÈu s¶n phÈm hµng ho¸ cu¶ m×nh ra thÞ tr­êng quèc tÕ, ®¸nh dÊu sù ph¸t triÓn vµ t¨ng tr­ëng cña toµn bé nÒn kinh tÕ nãi chung vµ cña tõng doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸ nãi riªng. §Õn nay, Uû ban Ch©u ¢u ®· chÝnh thøc cho 12 doanh nghiÖp ë ViÖt Nam ®­îc phÐp xuÊt khÈu thñy s¶n vµo Ch©u ¢U n©ng tû sè doanh nghiÖp ViÖt Nam xuÊt khÈu thuû s¶n vµo Ch©u ¢u lµ 61 doanh nghiÖp. Ngoµi ra, céng ®ång Ch©u ¢u còng c«ng nhËn 5 vïng quy ho¹ch t¹i TiÒn Giang vµ BÕn Tre vµo danh s¸ch c¸c n­íc xuÊt khÈu miÔn thÓ hai m¶nh vá. Kim ng¹ch xuÊt khÈu n¨m 2003 theo tÝnh to¸n c¶a tæng côc h¶i quan là vào kho¶ng 2,240 triÖu USD b»ng 97,39% kÕ ho¹ch và t¨ng 10,74% so víi n¨m 2002, ®· kh¼ng ®Þnh ._.