Bệnh hại cây trồng do dinh dưỡng và các độc chất
B NH H I CÂY TR NG DO DINH D Ư NG VÀ CÁC ð C CH T ---oOo--- 1. ð t v n đ Ngày nay con ng ư i chúng ta mu n t ăng t i đa n ăng su t cây tr ng, đ làm đư c đi u đĩ thì c n ph i s d ng m t l ư ng l n phân bĩn và các ch t sinh tr ư ng. Nh ưng đ i v i các lo i phân h u c ơ và phân vi sinh thì l i cho k t qu lâu dài, khơng nh ư mơng mu n c a chúng ta. Vì v y vi c s d ng phân vơ c ơ và các ch t hố h c đã đư c áp d ng ngày càng nhi u. Nh ưng mà vi
Tóm tắt tài liệu Bệnh hại cây trồng do dinh dưỡng và các độc chất, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
c s d ng chúng thì đâu ph i luơn đúng và mang l i hi u qu
cao đâu, vì th đa s nơng dân đã dùng khơng đúng, khơng h p lý nh ư là d ư th a phân đa
lư ng (N, P, K) hay thi u lo i phân v l ư ng (Fe, Zn, Cu, B) d n đ n nh h ư ng đ n
năng su t cây tr ng. V n đ đ t ra đây là nghiên c u các tác đ ng c a dinh d ư ng lên
cây tr ng v hai m t l i và h i đ t đĩ cĩ nh ng gi i pháp nh m làm t ăng n ăng su t cây
tr ng mà ít gây h i đ n chúng.
M i nguyên t dinh d ư ng cĩ m t vai trị nh t đ nh, s thi u h t c a b t k ỳ nguyên t
dinh d ư ng nào c ũng đ u nh h ư ng đ n sinh tr ư ng và phát tri n c a cây. S thi u h t
dinh d ư ng cĩ th do đ t tr ng khơng tho mãn vi c bĩn b sung dinh d ư ng khơng đ
ho c đ nh ưng cây tr ng khơng s d ng đư c ho c bĩn phân m t cân đ i. Bên c nh đĩ
bĩn th a dinh d ư ng c ũng gây nh ng tác h i.
Ngày nay trong Nơng nghi p đang đ i m t v i nh ng lo i b nh do vi c s d ng các
lo i nơng d ư c khơng đúng cách, đúng lúc, đúng n ng đ c n thi t, hay là k thu t canh
tác cịn thi u khoa h c, khơng đúng bi n pháp th hi n qua ng đ c h u c ơ lúa, ng đ c
s t, ng đ c phènV v y v n đ nghiên c u b nh cây do nh ng nhân t trên gây ra
đang đư c các nhà khoa h c kh p n ơi nghiên c u.
2. ð nh ngh ĩa
• B nh sinh lý cây tr ng là gì?
Cây tr ng cịi c c, kém phát tri n, n ăng su t cây tr ng gi m ðây chính là b nh sinh
lý cây tr ng, chúng khác v i các b nh ký sinh do n m, virus, vi khu n gây ra. B nh
sinh lý khơng mang tính truy n nhi m, nguyên nhân ch y u do đi u ki n dinh d ư ng,
ch đ khí, n ư c trong đ t, th i ti t, khí h u... gây ra.
• Phân bĩn là gì?
Phân bĩn là các h p ch t đư c cung c p cho th c v t đ đ y m nh t ăng tr ư ng. Phân
bĩn th ư ng đư c tr n vào đ t đ cây h p th b ng r , ho c phun đ cây h p th qua lá.
Phân bĩn cĩ th là phân h u c ơ (cĩ thành ph n là các ch t h u c ơ), ho c phân vơ c ơ
(g m các ch t hĩa h c ho c ch t khống vơ cơ đơ n gi n). Phân bĩn cĩ th đư c t o m t
cách t nhiên nh ư lá m c ho c khống ch t cĩ s n trong đ t, ho c đư c s n xu t b ng các
quy trình t nhiên (ch ng h n ) ho c hĩa h c (ch ng h n quy trình Haber).
• Ch t đ c là gì?
Trong ng c nh sinh h c, các ch t đ c là các ch t cĩ th gây hư h i, b nh, ho c t vong
cho các cơ th , th ư ng b ng các ph n ng hĩa h c ho c các ho t tính khác trên ph m vi
phân t , khi m t s l ư ng v a đ đư c c ơ th sinh v t h p th vào. (theo Wikipedia)
• S dinh d ư ng khống là s nghiên c u v cách th c mà th c v t h p thu và đ ng
Bài gi ng B nh h i cây tr ng ...Võ Thanh Hùng - Nguy n V ăn Tuy n 1
hố các ion vơ c ơ. Cĩ 16 nguyên t khống gi vai trị thuy t y u trong đ i s ng cây
tr ng mà chúng khơng th thi u ho c thay th b ng nguyên t nào khác đư c: N, P, K,
Mg, Ca, S, Fe, Cl, Zn, Mn, B, Cu, Mo
3. Hình th c và hi n tr ng gây h i.
3.1 B nh do tác nhân dinh d ư ng
2.1.1 Các nguyên t đa l ư ng
• ð m (N)
- +
Trong cây NO 3 đư c hút vào s b kh thành NH 4 . Khi bĩn nhi u đ m mà đi u ki n
-
kh NO 3 khơng thu n l i (thi u vi l ư ng c n cho ho t đ ng c a men chuy n hố ch ng
-
h n), đ m trong cây t n t i nhi u d ư i d ng NO 3 khơng thu n l i cho ng ư i tiêu th s n
ph m. Quá trình quang h p khơng cung c p đ gluxit và quá trình hơ h p khơng cung c p
+
đ xêto axit cho cây, đ m trong cây gây h i t n l i t i nhi u d ư i d ng NH 4 đ c cho cây.
+
NH 4 cĩ th đư c cây h p th nhanh vào trong t bào nên th ư ng làm cho pH trong t
+
bào t ăng nhanh, trong khi t bào s d ng ch m nên l ư ng NH 4 tích t trong cây gây đ c.
+ +
Tuy nhiên, s h p th NH 4 cũng thay đ i tu ỳ theo lo i th c v t, đ i v i lúa NH 4 to ra
+
cĩ hi u qu . Vi c cung c p NH 4 cho cây c ũng chú ý đ n tính ch t c a phân. Ví d khi
+ 2-
bĩn (NH 4)2SO 4 cây h p th NH 4 r t nhanh cịn SO 4 nên mơi tr ư ng tr nên axít. H ơn
+ +
n a,vì NH 4 b trao đ i v i H trong r , s h p thu ammunium g n li n v i s axit hố
+
c a vùng quanh r . NH 4 đư c h p thu r ph i đư c đ ng hố thành glutamine. N u cĩ
+
s tích t NH 4 t do trong cây (do cung c p quá d ư th a trong đ t) s xu t hi n tri u
+
ch ng ng đ c rõ r t; Vì NH 4 là m t ch t đ c m nh cho t bào, v i ch c n ăng là m t
ch t khơng b t c p c a s quang phosphoryll hố trong l c l p.
-Tri u ch ng th a đ m:
Bĩn th a đ m do cây ph i hút nhi u n ư c đ gi i đ c amon nên t l n ư c trong thân lá
cao, thân lá v ươ n dài, m n m i, che bĩng l n nhau, l i nh h ư ng đ n quang h p. Gi ng
lúa truy n th ng (gi ng c ũ) cao cây, bĩn nhi u đ m d b đ non. ð m h u c ơ hồ tan
(amin, amit) trong nhi u cây d m c b nh. Bĩn nhi u đ m làm t ăng kích th ư c lá, nh t là
v m t di n tích lá; cây th ư ng cĩ h th ng r kém phát tri n và do đĩ cĩ t l lá / r
cao.Lá tr nên m ng manh h p thu n ăng l ư ng ánh sáng kém, t l di p l c trong lá cĩ
màu xanh t i l i h p d n sâu b nh nên th ư ng b sâu phá h i m nh, đ ng th i d đ ngã.
Bĩn th a đ m quá trình sinh tr ư ng (phát tri n thân lá) b kéo dài; quá trình phát tri n
(sinh tr ư ng sinh th c: hình hoa qu h t) b ch m l i. Cây thành th c mu n.
các cây nh ư lúa, c alfalfa n u bĩn nhi u đ m thì tr s C/N gi m, d n đ n th i gian
tr bơng ch m nh h ư ng x u đ n n ăng su t. Khoai tây sinh tr ư ng v i ngu n đ m
phong phú cho th y s t ăng tr ư ng quá m c v thân lá và ch cho nh ng c nh (cĩ th
do m t cân b ng v ch t đi u hịa sinh tr ư ng). D ư đ m trái cà chua b n t
-
Bĩn th a đ m ph m ch t nơng s n kém, giá tr sinh h c th p: t l NO 3 trong rau, qu
d v ư t quá ng ư ng cho phép, rau cĩ v nh t, hydrocacbon th p, t l đ m cao d ưa mu i
d b khú.
ð m là nguyên t linh đ ng, khi cây thi u đ m thì đ m t lá già chuy n v lá non nên
các lá già r ng s m, th hi n lá già tr ư c.
-Tri u ch ng thi u đ m:
Cây thi u đ m thu ng sinh tr ư ng kém, di p l c t khĩ thành l p nên lá th ư ng b vàng
úa, cây cịi c c, lùn, lá h p, trái mau chín, n ăng su t kém; s lá, s ch i, s nhánh ít, kích
th ư c nh . Tri u ch ng trên xu t hi n lá già, các lá này chuy n sang màu vàng, trong
Bài gi ng B nh h i cây tr ng ...Võ Thanh Hùng - Nguy n V ăn Tuy n 2
khi các lá non bên trên v n cịn xanh. m t s lồi th c v t (bao g m cà chua và m t s
dong b p) ph n cu n lá cĩ m t s đi m màu tím, do s tích t c a s c t anthocyanin
-Phịng tr : cây đang tình tr ng thi u đ m, n u mu n ph c h i nhanh, ng ư i ta cĩ th
pha dung d ch cĩ ch a đ m đ phun lên lá, sau vài ngày cây s đư c ph c h i. Các hố
ch t cĩ ch a đ m nh ư Urê, Ca(NO 3)2, KNO 3 đ u t ra cĩ hi u qu cho các lo i cây.
N ng đ và th i gian phun thay đ i theo t ng lo i cây tr ng.
• Lân (P)
Gi a đ m và lân cĩ quan h m t thi t. ð m vơ c ơ đư c h p th và tích lu trong
mơ cây nhanh khi hàm l ư ng lân gi m. Khi hàm l ư ng lân nhi u trong vùng r s h p thu
đ m vơ c ơ gi m. S hố già c a cây s m h ơn khi hàm l ư ng laan cao.
-Tri u ch ng thi u lân:
Lúa thi u lân cây cịi c c, đ nhánh kém; b lá lúa ng n, phi n lá h p, lá cĩ t ư th d ng
đ ng và cĩ màu xanh t i; s lá, s bơng và s h t trên bong đ u gi m. Thi u lân v a ph i
các lá non cĩ v bình th ư ng song các lá già h ơn chuy n sang màu nâu r i ch t. M t s
tr ư ng h p lá cĩ xu t hi n màu đ (huy t d ngơ) hay tím do s c t anthocyanin xu t
hi n nhi u ph n thân v cu n lá
Cây b đ u, cây l y d u c n đư c cung c p đ lân “khơng lân, khơng vơi thì thơi tr ng
l c” là k t qu t ng k t c a nơng dân v vai trị c a lân đ i v i cây b đ u và cây l y d u.
Trong ru ng lúa thi u lân thì khơng th y cĩ t o phát tri n. giai đo n cịn nh thì s
phân c t t bào đ nh sinh tr ư ng b ng ng tr , nên v sau cây t ăng tr ư ng theo chi u dài
th ư ng r t khĩ
Trong tr ư ng h p cà tím thân m c r t th p; các lo i hành c r m c ng n, lá khơng
phát tri n. nhĩm cây cho c nh ư lhoai lan, khoai tây tri u ch ng xu t hi n lá khơng
đáng k , nh ưng c khơng phát tri n. Nhĩm cây h cam quýt thì hi n di n lá khơng rõ
l m, v qu d y, v chua, múi s ư ng và th i gian sinh tr ư ng kéo dài. Cây ăn qu thi u
lân qu x u xí.
Lân cĩ th đư c v n chuy n t các lá già v các c ơ quan non, c ơ quan đang phát tri n
đ dùng vào vi c t ng h p h p ch t h u c ơ m i. Do v y tri u ch ng thi u lân xu t hi n
các lá già tr ư c.
-Phịng tr : Mu n ch a tr nhanh chĩng, ng ư i ta th ư ng dùng phân KH 2PO 4 (0.3-
0.5%) phun lên lá hay cĩ th dùng phân calcium phosphate pha thành dung d ch r i phun
lên lá. Tuy nhiên c n chú ý thêm v khống Mg.
• Phân kali (K)
Khi thi u K + , sinh tr ư ng b đình tr và s tái chuy n v K + đư c htúc đ y t các lá và
thân tr ư ng thành; khi thi u tr m tr ng thì các b ph n này tr nên vang úa và ho i t ,
tu ỳ thu c vào c ư ng đ ánh sáng mà các lá ph ơi bày. S hố lignin c a các bĩ m ch c ũng
b h ư h i, đi u này c ũng là y u t nh h ư ng đ n kh n ăng ch u ng p úng c a cây thi u
K+. K tích t các lá non h ơn là cu ng lá. Các ch t đ m khi cây h p thu th ư ng
- +
d ng NO 3 , sau đĩ s b kh đ cho NH 4 và amino acid, cu i cùng t ng h p nên protein.
-
N u thi u K thì ph n ng này s b nh h ư ng, cây tích t nhi u ion NO 3 tr nên vơ ích.
+ +
Tr ư ng h p cây h p thu N d ng NH 4 n u thi u K s đư a đ n vi c tích t nhi u NH 4
gây đ c cho cây, vì quá trình amino acid khơng x y ra.
Khi s cung c p n ư c c a đ t b gi i h n, cây b m t s c tr ươ ng và héo là tri u ch ng
tiêu bi u cho s thi u K. ð i v i cây đ K kh n ăng ch u h n cĩliên quan đ n nhi u nhân
t : vai trị c a K trong đi u ti t khí kh ng và s quan tr ng c a K + đ i v ia th n ăng th m
Bài gi ng B nh h i cây tr ng ...Võ Thanh Hùng - Nguy n V ăn Tuy n 3
th u trong khơng bào, duy trì hàm l ư ng n ư c trong mơ cao ngay c d ư i đi u ki n han.
Cây tr ng thi u K th ư ng m n c m h ơn v i s ươ ng giá; m c t bào cĩ liên quan đ n s
thi u n ư c.
S thay đ i v ho t tính c a enzyme và thành ph n h p ch t h u c ơ di n ra trong khi
thi u K làm cho cây tr ng cĩ tính m n c m cao h ơn đ i v i s t n cơng c a n m b nh.
S thay đ i thành ph n này c ũng nh h ư ng đ n ch t l ư ng dinh d ư ng và ch bi n s n
ph m sau thu ho ch.Trong tr ươ ng h p khác, s thi t h i v ch t l ư ng s n ph m cĩ liên
quan tr c ti p đ n hàm l ư ng citric acid và vì v y ch nh h ư ng gián ti p b i K.
Thi u K cây d b héo, K cịn nh h ư ng đ n vi c t o l p m t s ch t nh ư Thiamine
(vitamin B1), khi cung c p nhi u s gây tr ng i cho s h p thu Ca và Mg, đ ng th i gây
ra s h p thu Fe d dàng
Khi t l kali trong cây gi m xu ng ch cịn b ng 1/2 đ n 1/3 so v i bình th ư ng thì tri u
ch ng thi u kali trên lá m i xu t hi n. Cho nên khi đ tri u ch ng thi u kali xu t hi n
trên lá thì n ăng xu t đã gi m do thi u kali mà vi c bĩn kali khơng bù đ p đư c. Do v y,
khơng nên đ i đ n lúc xu t hi n tri u ch ng thi u kali r i m i bĩn kali cho cây.
Kali t n t i d ư i d ng ion ng m n ư c, nh hình th c t n t i này mà kali r t linh đ ng.
Khi đ t khơng cung c p đ kali thì các kali các b ph n lá già đư c chuy n v các b
ph n lá non, v c ơ quan ho t đ ng m nh h ơn đ đ m b o cho các ho t đ ng sinh lý c a
cây ti n hành bình th ư ng. Do v y hi n t ư ng thi u kali xu t hi n lá già tr ư c.
Thi u kali vi c v n chuy n đư ng đư c hình thành qua quá trình quang h p lá v các
cơ quan d tr g p khĩ kh ăn. Ví d cây mía dinh d ư ng kali bình th ư ng, t c đ v n
chuy n đư ng t lá xu ng thân là 2,5cm/phút, thì cây thi u kali t c đ v n chuy n đĩ
gi m xu ng ch cịn b ng m t n a.
Do tác đ ng đ n quá trình hơ h p và quang h p, kali nh h ư ng tích c c đ n vi c trao
+ +
đ i đ m và t ng h p prơtit. Thi u K mà nhi u đ m (NH 4 ) tích lu đ c cho cây. Kali
thúc đ y vi c t ng h p protit do v y h n ch đư c tích lu nitrat trong lá. Thi u kali đ m
h u c ơ hồ tan tích lu t o th c ăn d i dào cho n m nên cây d m c b nh. Kali h n ch
tác h i c a vi c bĩn th a đ m.
-Tri u ch ng thi u K:
Lúa thi u kali lá cĩ màu l c t i trong khi mép lá cĩ màu nâu h ơi vàng. Thi u kali
nghiêm tr ng trên đ nh lá cĩ v t ho i t màu nâu t i trong khi các lá già phía d ư i th ư ng
cĩ v t b nh tiêm l a. s ch i r t nhi u nh ưng khơng nh ưng khơ m c dài đư c
Ngơ thi u kali lá b m m đi, u n cong nh ư g n sĩng và cĩ màu vàng sang. Khoai tây
thi u kali lá qu ăn xu ng, quanh gân lá cĩ màu xanh l c, sau đĩ mép lá chuy n sang màu
nâu.
các cây hai lá m m, nh ng lá này kh i s tr nên h ơi vàng, đ c bi t g n v i nh ng
v t nh ũn s m màu (nh ng đ m ch t ho c đ i màu) mà ch ng bao lâu sau s phát tri n.
Ph n bìa lá cĩ nh ng đ m, đ u tiên màu vàng nâu, k đ n màu vàng cháy sau đĩ lan d n
vào bên trong lá, xu t hi n lá già, khơng cĩ lá non. Ph n chu vi c a lá cĩ nhi u đ m
tr ng sau đĩ lan d n vào bên trong. Cu i cùng lá b khơ r i ch t. Tri u ch ng thi u K x y
ra m nh nh t lúc k t trái và t o h t. m t s lồi cây rau c i thì bìa và ng n lá cĩ vài
đi m tr ng nh , lá m c túm l i khơng xoè ra, các cây cho c thì r khơng thành c đư c.
Các nhĩm cây h đ u cĩ thân lĩng ng n, đư ng kính thân r ng, t s thân/r th p.
nhi u cây m t lá m m, nh ư ng ũ c c nh ng t bào ng n và mép lá ch t tr ư c tiên và s
ho i t tr i ra các ph n non h ơn, nh ng ph n th p h ơn c a cu n lá. B p và các lo i ng ũ
Bài gi ng B nh h i cây tr ng ...Võ Thanh Hùng - Nguy n V ăn Tuy n 4
c c khác thi u K s phát tri n c ng y u t, và r d nhi m nhi m vi sinh v t gây b nh
th i r . Làm cho c y d b đ ngã.
-Ch a tr : dùng dung d ch KH 2PO 4 đ phun lên lá cây, n ng đ khơng đư c quá 0.7%
th ươ ng làm lá cây b cháy. Sau đĩ cĩ th dùng phân h t KCl, K 2SO 4 bĩn tr c ti p vào
đ t, lúa c n bĩn 3-4 kg/1000m 2. Các lo i rau c i t 6-7 kg/1000m 2. Khi s d ng K nên
chú ý là ph i s d ng bĩn 3-4 l n khơng bĩn t p trung 1 l n s đư a đ n tình tr ng thi u
Mg, Ca.
• Canxi (Ca)
Thi u Ca th hi n các ph n non c a cây cĩ l vì Ca đư c đ i h i đ liên k t v i các
đư ng đa pectate cho s thành l p l p chung m i trong phi n t bào,hình thành gi a hai
t bào con, hay vì Ca đư c c n đ thành l p micritubules c a s i tr c phân bào. Mơ b
bi n d ng và hình thù v n v o là do h u qu c a s thi u Ca và các vùng s ch t r t s m;
lá m c khơng bình th ư ng, b g n song, cĩ nhi u đ m và rìa lá b m t màu. Mơ c a lá và
các đi m t ăng tr ư ng c a cây tr ng th ư ng b ch t và làm cho cây b ch t đ t. R cây
kém phát tri n và th hi n tri u ch ng nh y nh a.
Ca k t h p v i pectin t o thành calcium pectate trong l p chung, c n thi t cho s v ng
ch c t bào và mơ th c v t, mà ho t đ ng c a enzyme này b c ch b i n ng đ Ca cao.
Do đĩ trong các mơ thi u Ca tiêu bi u là s phân rã c a vách t bào và s m m nh ũng
c a mơ. T l calcium pectate trong vách t bào c ũng quan tr ng cho s m n c m c a
mơ th c v t đ i v i s xâm nhi m c a n m và vi khu n c ũng nh ư s chính c a trái. Ca
cịn cĩ vai trị trong quá trình bi n d ư ng th c v t, tr ư ng h p thi u Ca, cây khơng th
đ ng hố nitrate đư c.
-Tri u ch ng thi u Ca: lá khơng b ng ph ng, h p, nh , bìa c a lá b u n cong vào
trong. cà chua bìa lá cĩ nhi u đi m màu đ , v sau lá b vàng úa khơ héo và ch t. ð i
v i cây cho c thì ph n lá non trên khơng x y ra tr ư c khi lá vàng úa, nh ăn nheo, v
sau nh h ư ng làm c méo mĩ và phân nhánh.
-Th a Ca s làm cho pH c a đ t t ăng lên gây tr ng i cho vi c h p thu Mg, Mn, Zn, Fe,
Bo.
-Ch a tr : dùng phân CaCl 2 hay phân Ca(HPO 4) pha thành dung d ch (t 0.3-0.5%) đ
phun lên lá cây, vi c phun này cĩ l i là khơng làm thay đ i pH c a đ t. Ng ư i ta chú ý
đ n vi c thi u Ca là do bĩn nhi u K và N. M t s các hoa màu r t d thi u Ca g m cà
chua, c i salad, hành c , c c i tr ng
• Magiê (Mn)
S úa vàng c a lá tr ư ng thành là tri u ch ng d th y nh t c a s thi u Mg. S vàng úa
này th ư ng là gi a gân, b i vì các t bào th t lá c nh bĩ m ch l ưu tr cholorophyll lâu
hơn t bào nhu mơ gi a chúng. Theo đúng v i ch c n ăng c a Mg trong s t ng h p
protein, t l c a đ m protein b gi m sút và c a đ m khơng protein gia t ăng trong các lá
thi u Mg. cây thi u Mg t c đ quang h p b gi m sút và cĩ s tích t c a
carbonhydrate. Khi cây thi u Mg thì s v n chuy n carbohydrate t v trí ngu n đ n n ơi
ch a b t n h i, ngay c l ư ng tinh b t mơ d tr c a cây cĩ c và tr ng l ư ng h t c a
các lồi ng ũ c c c ng b gi m sút.
Magiê r t linh đ ng, s n sang di trú t các lá già đ n các lá non h ơn cho nên tri u ch ng
thi u magiê cĩ khuynh h ư ng xu t hi n các lá già tr ư c.
Magiê cĩ trong thành ph n di p l c nên là nguyên t khơng th thi u trong dinh d ư ng
cây tr ng. Kali v a đu i magiê ra kh i ph c h h p ph trong đ t v a đ i kháng v i
Bài gi ng B nh h i cây tr ng ...Võ Thanh Hùng - Nguy n V ăn Tuy n 5
magiê v m t dinh d ư ng nên ch đ bĩn nhi u kali d n đ n thi u magiê cho cây, th m
chí cĩ th làm cho cây m t b nh.
Thi u Mg làm gi m l ư ng P trong cây và c ch quá trình t ng h p các h p ch t
photpho h u c ơ; c ch t ng h p polixacarit-tinh b t và c ch quá trình t ng h p
protein.
S thi u Mg làm nh h ư ng đ n l c l p, đ n sinh t ng h p di p l c và làm cho
riboxom b phân rã thành các ph n d ư i đơ n v . Hàm l ư ng Mg cao trong lá (1.5% tr ng
lư ng khơ) cĩ th tr thành m c kh ng ho ng d ư i đi u ki n khơ h n. Khi ti m n ăng
nư c c a lá t t xu ng, n ng đ Mg 2+ trong ngu n trao đ i gia t ăng 3-5 mM lên đ n 8-13
mM (hoa h ư ng d ươ ng). V i n ng đ Mg 2+ cao nh ư v y, trong stroma c a l c l p, s c
ch s quang phosphoryl hố và s quang t ng h p.
-Tri u ch ng thi u Mg: cây đư c th hi n trên hình thái là xu t hi n các v t và các d i
màu d c theo gân lá. Lá vàng úa, mép lá c ũng hố vàng da cam ho c đ và đ s m.
Quang h p x y ra r t kém. s l ư ng t bào gi m th p. Th kh m nhi u màu là đ c tr ưng
b nh thi u Mg. m t s v ư n nho, phân Mg giúp cho l ư ng đư ng trong trái t ăng. Mg
cịn giúp cho lân di đ ng d dàng. M t s cây thi u Mg hàm l ư ng lactic acid gi m 25%,
citric acid gi m 85%, malic acid gi m 20% nguyên nhân là quá trình hơ h p gi m. Trong
th i k ỳ sinh d c lúc t o trái và h t, thì m t s lá n m chung quanh trái s vàng úa do s di
chuy n c a Mg vào trái. nhĩm cây h hồ b n, nh ư b p, thi u Mg thì hi n di n s c
vàng và vàng xanh xen k l n nhau. Tr ư ng h p d ưa leo, cây thu c h b u bí thì ph n
gân lá v n cịn màu xanh, nhu mơ bi n đ i sang màu vàng. cà chua tri u ch ng nh ư
trên và s c lá u n cong xu t hi n n ơi g n trái. Nhu c u Mg c a các cây h đ u c n nhi u
hơn cây lúa.
-Th a Mg: cĩ th gây đ c cho cây, gi m b t tác h i b ng cách bĩn vơi đ t ăng pH vì
Mg h p thu vào cây trong đi u ki n pH th p.
-Ch a tr : khi lá v a cĩ tri u ch ng thi u Mg thì phun dung d ch MgSO 4 (1-2%) lên lá,
giúp cây khơng b r ng lá. M t s v ư n cây ăn trái thi u Mg cĩ th r ng đ n 60% lá. N u
Mg trong đ t quá cao, ng ư i ta cĩ th ng ăn ch n b t cho cây khơng h p thu b ng cách
bĩn nhi u vơi vào trong đ t hay dùng dung d ch CaCl 2 (0.3-0.5%) phun lên lá s làm
gi m h p thu Mg
• Lưu hu ỳnh (S)
ð u tiên xác b đ ng th c v t ch t thì h p ch t S b phân gi i d ng SH 2 đ u tiên cĩ
kh n ăng gây đ c và nh vi khu n thiobacillus phân gi i bi n thành SO 4 cây h p thu t t.
S c ũng cĩ th đư c h p th lá thơng qua khí kh ng d ng khí SO 2, là m t ch t b n mơi
tr ư ng đư c phĩng thích ra t vi c đ t cháy than và g SO 2 đư c chuy n hố thành
bisunphit HSO 3- khi nĩ ph n ng v i n ư c trong t bào và trong d ng này nĩ v a c ch
s quang t ng h p và đ ng th i gây ra s hu h i chlorophyll.
-Tri u ch ng thi u S:
C ũng nh ư thi u đ m bao g m s nh t nh t t ng quát tồn lá, k c bĩ m ch (gân), kích
th ư c lá nh . S khơng th tái phân b t nh ng mơ tr ư ng thành trong vài lồi. Vì th s
thi u th ư ng đư c ghi nh n tr ư c tiên lá non. Tuy nhiên nh ng lồi khác h u h t lá
tr nên vàng úa cùng m t lúc ho c ngay c lá già tr ư c tiên. cây ca cao lá vàng úa, v
sau bi n sang nâu đ . cà chua, trà các lá non b u n cong lá cĩ màu xanh nh t d b
r ng, đư ng kính thân và r b h th p. Cây đ u nành thi u thì hàm l ư ng đư ng gi m,
hemicellulose gia t ăng. Thi u S thì khơng t o l p protein nên cây tích t nhi u nitrate và
NH 3 gây đ c cho cây.
Bài gi ng B nh h i cây tr ng ...Võ Thanh Hùng - Nguy n V ăn Tuy n 6
lá cây b chuy n thành màu l c nh t, cây ch m l n, các lá non ngã màu vàng, n ng h ơn lá
r ng ho c ch t đ t các cành. Khi cây cà phê cĩ bi u hi n thi u S lá m i ra b tr ng.
2.1.2 Các nguyên t vi l ư ng
• S t (Fe)
Lý do mà s thi u s c đem l i m t s c ch nhanh s thành l p cholorophyll ch ưa
đư c th u hi u hồn tồn. S c tích t trong lá già t ươ ng đ i khơng di chuy n trong mơ
lipe, c ũng nh ư trong đ t, cĩ l do nĩ đư c l ng t n i sinh trong t bào lá d ư i d ng m t
oxide khơng hồ tan hay trong d ng các h p ch t ferric phosphate h ưu c ơ ho c vơ c ơ.
B ng ch ng tr c ti p v hình thành s l ng t này thì thi u, và cĩ l m t vài h p ch t
khơng hồ tan ch ưa bi t khác đư c hình thành t ươ ng t . M t d ng n đ nh và phong phú
c a s t trong lá đư c t n tr trong các l c l p nh ư m t ph c h p protein-s t g i là
phytoferritin. S xâm nh p c a s t vào dịng chuy n v n lipe cĩ th đư c t i thi u hố
b i s thành l p c a nh ng h p ch t khơng hồ tan nh ư v y, m c dù phytoferritin d ư ng
nh ư đ i di n cho ngu n d tr s t. M t ý ki n khác gi i thích s di đ ng kém c a s t là
nĩ cĩ th xâm nh p vào m ch lipe m t l ư ng v a ph i nh ưng sau đĩ thốt (rị r ) vào
m ch g và di chuy n tr l i cùng m t lá ban đ u. Trong vài tr ư ng h p khi nĩ b l y vào
m t b ph n t m ch g , s tái phân ph i c a nĩ vào nh ng mơ tr h ơn vào h t s b gi i
h n.
-Tri u ch ng thi u:
Gây cho cây b nh b ch t ng ho c làm xu t hi n nh ng v t ho i t màu vàng trên lá.
Th ư ng xu t hi n ph n non nh t c a cây, t d ư i d ng m t màu d c theo gân lá cho
đ n tồn b ph n non c a cây ngã màu vàng v t, s vàng úa này đơi khi ti p theo b i s
vàng úa c a các gân lá, vì th nh ng lá non ngay c tr nên màu tr ng v i nh ng tri u
ch ng ho i t . Tuy nhiên khi tồn b lá tr nên vàng là cây trong tình tr ng thi u s t
tr m tr ng d n đ n đình tr sinh tr ư ng, cây cĩ th ch t.
S thi u Fe th ư ng đư c tìm th y trong nh ng lồi m n c m, đ c bi t trong h hoa
h ng, bao g m cây b i và cây ăn trái và trong h t ng ũ c c nh ư b p. ngồi đ ng s
thi u Fe x y ra khơng đ ng đ u. T i m t s n ơi các cây cĩ bi u hi n vàng lá non trong
khi nh ng khu v c lân c n lá cĩ th xanh. Ngay c hai cây g n nhau c ũng cĩ khi m t cây
lá non chuy n sang vàng và cây khác lá v n xanh. Th ư ng g p tri u ch ng thi u s t trên
cây ăn trái h ơn trên các lo i hoa màu khác.
-Th a Fe: gây ng đ c s t, bi u hi n th ư ng nh ng lá bên d ư i, b t đ u t nh ng
đi m nâu nh đ u lá và b t đ u lan d n xu ng đáy. Th ư ng nh ng đi m này li n l i
gân gi a,màu xanh c a lá khơng thay đ i. Tr ư ng h p tr m tr ng lá cĩ màu nâu tím.
-Ch a tr :
Các cây cĩ tri u ch ng thi u n u đư c phun dung d ch FeSO4 1% trong vịng 2 tu n m t
s lá s tr l i xanh, khơng nh t thi t là tồn b lá xanh tr l i. Di p l c t trên lá cĩ th
x y ra t ng đi m trên lá, hi u qu h i ph c th ư ng x y ra lá non.
• Mangan (Mn)
Quan sát b ng kính hi n vi đi n t c a l c l p lá rau d n cho th y r ng s v ng m c c a
Mn gây nên r i lo n c a màng thylakoid nh ưng cĩ nh h ư ng đ n c u trúc c a nhân và ti
th .
Bài gi ng B nh h i cây tr ng ...Võ Thanh Hùng - Nguy n V ăn Tuy n 7
Hàm l ư ng Mn trong cây 20-500 ppm/tr ng l ư ng khơ, trung bình hàm l ư ng trên 500
ppm cĩ th gây đ c. ð i v i lúa v i n ng đ 2500 ppm v n ch ưa bi u hi n b t th ư ng.
-Tri u ch ng thi u Mn: trên lá xu t hi n m t s vàng úa gi a gân trên lá non ho c già,
các v t ho i t l m đ m, các mơ này s ch t, m c dù nh ng r i lo n khác nhau nh ư v t
xám trên cây ki n m ch, đ m nh ũn trên cây đ u, vàng l m đ m c a c c i đư ng; cây
citrus thì th ư ng t o thành th ư ng t o thành nh ng vùng màu xanh d c theo gân chính,
ph n th t lá cĩ màu vàng nh t. Thi u Mn làm t ăng các nguyên t khống cĩ tính ki m gây
m t cân đ i ch t khống.. S th a Mn c ũng gây b nh cho cây.
Mn và Fe c ch tác d ng l n nhau trong cây. Tình tr ng d ư th a s t t do trong đ t
phen ðBSCL th ư ng đư a đ n hi n t ư ng thi u Mn c a cây tr ng. Tri u ch ng thi u
Mn cĩ khác nhau, t các ch m màu xám ho c màu vàng trên lá, tu ỳ lồi cây tr ng.
-Th a Mn: gây ng đ c, r cây màu nâu, lá b m t màu và ch t khơ t rìa lá vào.
• Molipden (Mo)
Mo trong c ơ th th c v t t 0.1-300 ppm, nh ưng l ư ng cây c n ch cĩ 0.04-0.05 ppm; và
hàm l ư ng này t ăng lên 0.5 ppm v n ch ưa đ c cho cây.
ð m NO3- sau khi h p th vào trong cây s b kh đ t ng h p proteon. Quá trình này
c n cĩ Mo làm ch t xúc tác, nên khi thi u Mo thì ion NO3- d ư th a d n đ n d ư th a NH3
đ c cho cây.
-Tri u ch ng thi u Mo:vi khu n Rhizobium khơng th cĩ đ nh đ m cho cây nên tr ư ng
h p này cây cĩ tri u ch ng thi u đ m, bi n d ng lá cây h đ u, n t s n kém phát tri n, lá
u n cong d ng mu ng và n u lúc này bĩn thêm N thì cây khơng th t ng h p protein mà
càng tích t NO 3- càng làm cho s sinh tr ư ng c a cây kém. Mo c n cho t ng h p
leghemoglobin ch t mang oxi c a n t s n. Khi thi u Mo n t s n tr nên màu vàng hay
màu xám (bình th ư ng cĩ màu h ng).
ð t chua th ư ng thi u Mo và ít linh ho t, cây sinh tr ư ng kém. Quá trình t ng h p
protein b c ch , cây cĩ màu l c nh t gi ng tri u ch ng thi u đ m. ðơi khi trên lá xu t
hi n các đ m ĩng ánh sau tr nên vàng và các đ m này r i r c khơng l n d n lên n a.
Hàm l ư ng Mo cao c ũng gây đ c đ i v i cây. N u trong nơng ph m hàm l ư ng Mo đ n
>20mg/1kg ch t khơ thì đ ng v t ăn rau t ươ i s b ng đ c Mo, cịn ng ư i ăn thì sinh
b nh gut (podagra) đ a ph ươ ng, hi n t ư ng đĩ x y ra n ơi cĩ m Mo.
• ð ng (Cu)
-Tri u ch ng thi u Cu:
Bi u hi n đ u tiên là ch p lá, ch p lá tr nên tr ng. Các lá non h p, tr nên xanh đ m
v màu s c và b v n v o ho c n u khơng thì b bi n d ng, th ư ng bi u hi n nh ng ch m
ho i t ; s sinh tr ư ng c a lĩng gi m k t qu là cây lùn d ng b i. Các v ư n cam quýt
th nh tho ng b thi u, mà trong tr ư ng h p đĩ nh ng lá non ch t d n đ n tên g i b nh
ch t ng n. Trên cây ăn trái thân đơi khi b n t và ch y nh a.
gây ra s phát tri n ch m, xu t hi n s ho i t , m t n ư c cây héo. ð i v i h hồ th o,
khi thi u Cu nghiêm tr ng, đ u lá b tr ng, bơng khơng phát tri n đư c.
ð i v i cây ăn qu thi u Cu gây hi n t ư ng khơ đ nh .
Thi u Cu cây d b n m b nh, nh t là đ i v i khoai tây, cà chua.
• K m (Zn)
- Tri u ch ng thi u:
Bài gi ng B nh h i cây tr ng ...Võ Thanh Hùng - Nguy n V ăn Tuy n 8
Thi u Zn h u nh ư x y ra trên lá, lá nh vàng d ng hoa h ng c a táo, đào và h đào
pecan. Nguyên nhân t s gi m sinh tr ư ng c a lá non và lĩng thân. Mép lá th ư ng b
v n v o và nh ăn nheo v di n m o. S vàng úa c a gân th ư ng đư c xu t hi n trong lá
b p, đ u, và cây ăn trái ch ng t r ng Zn tham gia quá trình t o di p l c t hay ng ăn c n
s phá hu di p l c t . Các lá non cĩ màu xanh nh t, thi u ít gân lá cĩ màu xanh, th t lá
cĩ màu xanh nh t. Tr ư ng h p tr m tr ng các lá non cĩ th bi n đ i thành màu tr ng
nh t, lá non nh , cây m c thành b i, lĩng kém phát tri n, cây ra hoa t o trái ít, n ăng su t
khơng đáng k (cĩ th làm gi m 50% n ăng su t cây tr ng). Cịn làm đình tr s sinh
tr ư ng c a r . Trong các ph ươ ng pháp x lý trên cĩ ưu và nh ư c đi m khác nhau, tu
Các file đính kèm theo tài liệu này:
benh_hai_cay_trong_do_dinh_duong_va_cac_doc_chat.pdf
