Bảo vệ thương hiệu tại Mỹ – Vấn đề mà các Nhà xuất khẩu Việt Nam quan tâm
Tài liệu Bảo vệ thương hiệu tại Mỹ – Vấn đề mà các Nhà xuất khẩu Việt Nam quan tâm: ... Ebook Bảo vệ thương hiệu tại Mỹ – Vấn đề mà các Nhà xuất khẩu Việt Nam quan tâm
Tóm tắt tài liệu Bảo vệ thương hiệu tại Mỹ – Vấn đề mà các Nhà xuất khẩu Việt Nam quan tâm, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Trêng ®¹i häc ngo¹i th¬ng
Khoa kinh tÕ ngo¹i th¬ng
o0o
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
§Ò Tµi:
b¶o vÖ th¬ng hiÖu t¹i mü- vÊn ®Ò mµ c¸c
nhµ xuÊt khÈu viÖt nam cÇn quan t©m
Gi¸o viªn híng dÉn : PGS-TS. Lª §×nh Têng
Sinh viªn thùc hiÖn : TrÇn ThÞ Mai Liªn
Líp : A8 – K37E
Hµ Néi – 2002
Môc lôc
Trang
Néi dung
Lêi më ®Çu 7
Ch¬ng 1: Th¬ng HiÖu vµ TÇm quan träng cña viÖc B¶o vÖ th¬ng hiÖu trong th¬ng m¹i quèc tÕ 9
1. C¬ së lý luËn cña th¬ng hiÖu 9
1.1. Nh÷ng kh¸i niÖm cÇn lµm râ 9
1. Nh·n hiÖu hµng ho¸ 9
Nh·n hiÖu dÞch vô 12
Ph©n biÖt Nh·n hiÖu hµng ho¸, Nh·n hiÖu th¬ng m¹i vµ Th¬ng hiÖu 13
Ph©n biÖt Th¬ng hiÖu vµ Tªn miÒn trªn m¹ng 15
1.2. Ph©n lo¹i Nh·n hiÖu 17
1.2.1.Nh·n hiÖu tËp thÓ 17
1.2.2.Nh·n hiÖu liªn kÕt 18
1.2.3.Nh·n hiÖu næi tiÕng 18
1.3. ý nghÜa cña Th¬ng hiÖu trong ®êi sèng, trong kinh doanh trªn ph¹m
vi quèc gia vµ quèc tÕ 19
1.3.1.Th¬ng hiÖu ®èi víi ngêi tiªu dïng 19
1.3.2.Th¬ng hiÖu ®èi víi doanh nghiÖp 21
1.3.3.Th¬ng hiÖu m¹nh- NiÒm tù hµo vµ søc m¹nh cña mét quèc gia 25
2. TÇm quan träng cña B¶o hé th¬ng hiÖu trong Th¬ng m¹i quèc tÕ 26
2.1. Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn HÖ thèng b¶o hé Nh·n hiÖu hµng ho¸ 26
2.2. Kh¸i niÖm B¶o hé th¬ng hiÖu 27
2.3. ý nghÜa cña B¶o hé th¬ng hiÖu trong th¬ng m¹i quèc tÕ 27
2.3.1.ý nghÜa cña B¶o hé th¬ng hiÖu trong ho¹t ®éng th¬ng m¹i nãi chung 28
2.3.2. ý nghÜa cña B¶o hé th¬ng hiÖu trong th¬ng m¹i quèc tÕ 33
2.3.3. ý nghÜa cña B¶o hé th¬ng hiÖu trong th¬ng m¹i quèc tÕ ®èi víi Nhµ xuÊt khÈu ViÖt Nam 37
3. Mét sè vÊn ®Ò ph¸p lý liªn quan ®Õn B¶o hé th¬ng hiÖu trong th¬ng
m¹i quèc tÕ trªn thÕ giíi 39
3.1. Nguån luËt ®iÒu chØnh 39
3.1.1. Nguån LuËt quèc tÕ 40
3.1.2. Nguån LuËt quèc gia 44
3.1.3. TËp qu¸n quèc tÕ 44
3.2. Mét sè nguyªn t¾c ®iÒu chØnh vÊn ®Ò b¶o hé nh·n hiÖu hµng ho¸ trong
luËt ph¸p quèc tÕ 45
Ch¬ng 2: Nh÷ng ®Æc ®iÓm ph¸p lý vÒ B¶o hé th¬ng hiÖu mµ c¸c Nhµ xuÊt khÈu ViÖt Nam trong quan hÖ kinh doanh víi Mü cÇn quan t©m 47
1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn quan hÖ th¬ng m¹i
ViÖt Nam – Hoa Kú 47
1.1. Tríc khi bá lÖnh cÊm vËn 47
1.2. Tõ khi Mü b·i bá lÖnh cÊm vËn ®Õn tríc khi HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i
ViÖt – Mü cã hiÖu lùc 48
1.3. Tõ khi HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt – Mü cã hiÖu lùc ®Õn nay 49
2. C¸c quy ®Þnh ph¸p lý cña Mü vÒ B¶o hé Nh·n hiÖu hµng ho¸ 50
2.1. Tæng quan vÒ ph¸p luËt Nh·n hiÖu hµng ho¸ ë Hoa Kú 50
2.2. Nh÷ng quy ®Þnh c¬ b¶n trong LuËt liªn bang 52
2.2.1. §èi tîng ®îc b¶o hé 52
2.2.2.Nguyªn t¾c b¶o hé 53
2.2.3.H×nh thøc x¸c lËp quyÒn së h÷u Nh·n hiÖu hµng ho¸ 53
2.2.4. Hai ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®Ó nhËn ®îc ®¨ng ký nh·n hiÖu
liªn bang 54
2.2.5.Ph¹m vi b¶o hé cña LuËt Nh·n hiÖu hµng ho¸ liªn bang 55
2.2.6.Quy tr×nh ®¨ng ký nh·n hiÖu hµng ho¸ t¹i Mü 55
2.2.7. KhiÕu n¹i 60
2.2.8. C«ng bè Nh·n hiÖu th¬ng m¹i tríc hoÆc ngay sau khi nh·n hiÖu
®îc ®¨ng ký vµ c¬ héi hîp lý dµnh cho nh÷ng ngêi cã liªn quan ®îc yªu cÇu huû bá hiÖu lùc ®¨ng ký nh·n hiÖu th¬ng m¹i………….………. 63
2.2.9. G¾n dÊu hiÖu ®îc c«ng nhËn b¶o hé víi nh·n hiÖu hµng ho¸ 66
2.2.10. Hµnh vi vi ph¹m quyÒn së h÷u nh·n hiÖu hµng ho¸ 66
2.2.11. QuyÒn cña chñ së h÷u nh·n hiÖu hµng ho¸ 67
2.2.12. Nguyªn t¾c b¶o hé ®èi víi nh·n hiÖu hµng ho¸ níc ngoµi ®îc
®¨ng ký t¹i Mü 71
2.2.13. QuyÒn u tiªn 72
2.2.14. PhÝ 72
2.2.15. Duy tr× hiÖu lùc cña GiÊy chøng nhËn 73
2.3. Nh÷ng ®iÓm kh¸c biÖt gi÷a LuËt liªn bang vµ LuËt riªng cña tõng
bang 74
2.4. LuËt ¸n lÖ 77
2.5. Nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau c¬ b¶n gi÷a luËt nh·n hiÖu hµng ho¸ cña ViÖt
Nam vµ luËt nh·n hiÖu hµng ho¸ cña Mü 78
2.6. C¸c quy ®Þnh ph¸p lý cña Mü vÒ gi¶i quyÕt xung ®ét gi÷a Th¬ng hiÖu
vµ Tªn miÒn trªn m¹ng 79
2.7. §¨ng ký th¬ng hiÖu t¹i Mü qua Internet 82
3. Mét sè quy ®Þnh cÇn lu ý trong c¸c §iÒu íc quèc tÕ vÒ nh·n hiÖu
hµng ho¸ mµ ViÖt Nam vµ Mü lµ thµnh viªn 86
3.1.C«ng íc quèc tÕ Paris 1883 86
3.1.1. §èi tîng ®îc b¶o hé 86
3.1.2. Nh·n hiÖu næi tiÕng 86
3.2. HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt – Mü 87
Ch¬ng 3: C¸c gi¶i ph¸p ®Ó b¶o vÖ th¬ng hiÖu ViÖt Nam trªn thÞ trêng Mü 89
1. Th¬ng hiÖu ViÖt Nam bÞ chiÕm dông trªn thÞ trêng Mü 89
1.1. Cuéc chiÕn catfish: Th¸ch thøc ®Çu tiªn trong triÓn khai HiÖp ®Þnh
th¬ng m¹i ViÖt – Mü 89
1.2.Trung Nguyªn nhng kh«ng ph¶i cña Trung Nguyªn 93
1.3. PetroVietnam bÞ ®¸nh c¾p th¬ng hiÖu t¹i Mü 95
1.4. Nh÷ng trêng hîp kh¸c 95
2. NhËn xÐt vÒ cuéc chiÕn th¬ng hiÖu võa qua 99
2.1.Môc ®Ých cña ®èi thñ 99
2.2.N¨m nguyªn nh©n dÉn ®Õn t×nh tr¹ng bÞ mÊt th¬ng hiÖu t¹i Mü còng
nh t¹i thÞ trêng níc ngoµi 101
3. C¸c gi¶i ph¸p ®Ó b¶o vÖ th¬ng hiÖu ViÖt Nam trªn thÞ trêng Mü 105
3.1.C¸c gi¶i ph¸p vÜ m« 105
3.1.1.TÝch cùc chØ ®¹o c«ng t¸c tuyªn truyÒn vµ phæ biÕn ph¸p luËt vÒ nh·n
hiÖu hµng ho¸ cña Hoa Kú 105
3.1.2.TËp trung hç trî c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam vÒ vÊn ®Ò th«ng tin 106
3.1.3.Tuyªn truyÒn vÒ vai trß cña th¬ng hiÖu vµ b¶o hé thong hiÖu 107
3.1.4.§Èy m¹nh phèi hîp gi÷a c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ níc vµ gi÷a c¸c
c¬ quan qu¶n lý Nhµ níc víi doanh nghiÖp 108
3.1.5.C¸c biÖn ph¸p kh¸c 108
3.2.C¸c gi¶i ph¸p vi m« 109
3.2.1.N©ng cao nhËn thøc vÒ søc m¹nh th¬ng hiÖu
vµ b¶o vÖ th¬ng hiÖu 109
3.2.2.Chñ ®éng tiÕp cËn c¸c th«ng tin ®Æc biÖt c¸c th«ng tin ph¸p lý 110
3.2.3.Quan t©m ®Õn viÖc ®¨ng ký b¶o hé th¬ng hiÖu ë níc ngoµi 112
3.2.4.Lu tr÷ ®Çy ®ñ b»ng chøng sö dông th¬ng hiÖu trong ho¹t ®éng
th¬ng m¹i 114
3.2.5.øng phã hiÖu qu¶ khi bÞ “®¸nh c¾p th¬ng hiÖu” 114
3.2.6.Hîp lùc ®Ó vµo thÞ trêng Mü 117
3.2.7.C¶nh gi¸c víi c¸c ®èi t¸c 118
3.2.8.§¨ng ký nh·n hiÖu hµng ho¸ t¹i ViÖt Nam 119
3.2.9.§¨ng ký th¬ng hiÖu qua m¹ng 119
3.2.10.Tr¸nh xung ®ét gi÷a th¬ng hiÖu vµ tªn miÒn 119
3.2.11.B¶o hé th¬ng hiÖu kh«ng ph¶i chØ kiÖn tông – H·y chèng l¹i ngêi
b¾t chíc 120
KÕt luËn 122
Tµi liÖu tham kh¶o 123
Phô lôc 126
Lêi c¶m ¬n
Em xin ch©n thµnh bµy tá lßng biÕt ¬n cña m×nh tíi gia ®×nh, b¹n bÌ, nh÷ng ngêi ®· tËn t×nh híng dÉn vµ gióp ®ì em hoµn thµnh bµi kho¸ luËn nµy.
§Æc biÖt, em xin göi lêi c¶m ¬n s©u s¾c tíi ThÇy gi¸o, Phã Gi¸o s – TiÕn sÜ Lª §×nh Têng. ThÇy ®· trùc tiÕp ®a ra nh÷ng chØ dÉn quý b¸u cho em khi viÕt kho¸ luËn nµy. Sù tËn t©m cña thÇy ®· lµ nguån ®éng viªn lín lao ®Ó em cã thÓ hoµn thµnh tèt kho¸ luËn cña m×nh.
Lêi më ®Çu
“Cuéc chiÕn Catfish” gi÷a c¸c nhµ xuÊt khÈu c¸ Tra, c¸ Basa ViÖt Nam víi HiÖp héi c¸c chñ tr¹i c¸ nheo Mü (CFA) vÒ viÖc sö dông th¬ng hiÖu “Catfish” cho c¸c lo¹i c¸ nãi trªn cña ViÖt Nam nhËp khÈu vµo Mü; Cµ phª Trung Nguyªn “bÞ” chÝnh ®èi t¸c cña m×nh lµ Rice Field Corp ®¨ng ký nh·n hiÖu tríc t¹i Mü; C¸c nh·n hiÖu Vinataba, Vinatea ®Òu ®· bÞ ®¨ng ký së h÷u t¹i nhiÒu níc trong ®ã cã Mü. Nh÷ng sù kiÖn nµy x¶y ra ngay khi HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt – Mü ®îc ký kÕt vµ b¾t ®Çu ®îc triÓn khai ®· nhÊn m¹nh víi chóng ta r»ng: HiÖp ®Þnh cã thÓ më ra nhiÒu c¬ héi lµm ¨n cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam, song lµ khëi ®Çu cña nhiÒu th¸ch thøc míi. Lµm ¨n víi mét ®èi t¸c ®Çy tiÒm n¨ng nhng khã tÝnh nh Mü, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam sÏ ph¶i ®èi mÆt víi kh«ng Ýt khã kh¨n. Bµi häc kinh nghiÖm quý gi¸ vµ gay cÊn ®Çu tiªn mµ mét sè doanh nghiÖp ViÖt Nam gÆp ph¶i khi tiÕp cËn thÞ trêng Mü, ®ã lµ bµi häc vÒ B¶o vÖ th¬ng hiÖu. Thùc tiÔn ®ã khiÕn chóng ta ph¶i ®Æt ra c©u hái: Lµm thÕ nµo ®Ó hç trî c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam trong viÖc ®¨ng ký b¶o hé vµ x©y dùng th¬ng hiÖu ë Mü?
Víi mong muèn gãp phÇn tr¶ lêi c©u hái ®ã, em ®· lùa chän nghiªn cøu ®Ò tµi: “B¶o vÖ th¬ng hiÖu t¹i Mü – VÊn ®Ò mµ c¸c Nhµ xuÊt khÈu ViÖt Nam cÇn quan t©m”.
Qua mét qu¸ tr×nh nghiªn cøu, ®îc sù chØ b¶o vµ gióp ®ì nhiÖt t×nh cña ThÇy gi¸o – Phã Gi¸o s, TiÕn sÜ Lª §×nh Têng, Bé m«n Marketing quèc tÕ, Khoa Kinh tÕ Ngo¹i Th¬ng, Trêng §¹i Häc Ngo¹i Th¬ng - Hµ Néi, em ®· hoµn thµnh ®îc kho¸ luËn víi 3 ch¬ng:
- Ch¬ng 1: Th¬ng hiÖu vµ TÇm quan träng cña viÖc B¶o hé th¬ng hiÖu trong Th¬ng m¹i quèc tÕ .
- Ch¬ng 2: Nh÷ng ®Æc ®iÓm ph¸p lý vÒ B¶o hé th¬ng hiÖu mµ c¸c Nhµ xuÊt khÈu ViÖt Nam trong quan hÖ kinh doanh víi Mü cÇn quan t©m.
- Ch¬ng 3: C¸c gi¶i ph¸p ®Ó B¶o vÖ th¬ng hiÖu ViÖt Nam trªn thÞ trêng Mü.
Do Th¬ng hiÖu lµ mét vÊn ®Ò rÊt míi vµ ®ang diÔn biÕn phøc t¹p, tµi liÖu vÒ Th¬ng hiÖu ë ViÖt Nam kh«ng nhiÒu vµ còng do kinh nghiÖm nghiªn cøu cßn non trÎ, nªn mÆc dï ®· cè g¾ng hÕt søc m×nh, bµi kho¸ luËn cña em ch¾c ch¾n vÉn cßn nhiÒu khiÕm khuyÕt. Em rÊt mong nhËn ®îc sù th«ng c¶m vµ sù gãp ý cña c¸c thÇy c« gi¸o cïng c¸c b¹n sinh viªn.
Ch¬ng I:
Th¬ng hiÖu vµ TÇm quan träng cña viÖc B¶o vÖ th¬ng hiÖu trong th¬ng m¹i quèc tÕ
1. C¬ së lý luËn cña th¬ng hiÖu
Nh÷ng kh¸i niÖm cÇn lµm râ
C¸ch ®©y 3500 n¨m, th¬ng hiÖu chØ lµ nh÷ng ký hiÖu ®¬n gi¶n ®îc c¸c thî gèm dïng ®Ó ph©n biÖt nguån c¸c b×nh gèm b»ng ®Êt nung. Ngµy nay, mét nhµ s¶n xuÊt nh h·ng níc ngät Cocacola cã thÓ sö dông th¬ng hiÖu cña m×nh tõ mét tæ hîp nhiÒu thµnh tè: tªn gäi s¶n phÈm Cocacola, biÓu tîng h×nh sãng ®îc c¸ch ®iÖu tõ tªn gäi, kiÓu d¸ng chai ®éc ®¸o, nh÷ng khÈu hiÖu vµ mét mïi vÞ ®Ëm ®µ. VËy th¬ng hiÖu ®îc hiÓu lµ g× ?
Mét th¬ng hiÖu bao gåm c¶ mïi vÞ, khÈu hiÖu, nh¹c hiÖu... ®îc b¶o hé ë Anh, Mü nhng cã thÓ kh«ng ë mét sè níc. T¹i sao l¹i cã sù kh¸c biÖt Êy?
Víi sù ph¸t triÓn cña th¬ng m¹i ®iÖn tö, th¬ng hiÖu trë thµnh c«ng cô h÷u hiÖu trong viÖc sö dông tªn miÒn song tõ ®©y n¶y sinh nh÷ng lÇm lÉn xung quanh hai kh¸i niÖm trªn. VÊn ®Ò nµy cÇn ph¶i hiÓu nh thÕ nµo?
ë ViÖt Nam, ba thuËt ng÷: NHHH, Nh·n hiÖu th¬ng m¹i, Th¬ng hiÖu ®Òu ®îc hiÓu tõ kh¸i niÖm “Trademark”. Ph¶i ch¨ng ba thuËt ng÷ nµy hoµn toµn ®ång nhÊt víi nhau?
§Ó tr¶ lêi nh÷ng c©u hái ®ã cÇn t×m hiÓu mét sè kh¸i niÖm cã liªn quan.
Nh·n HiÖu Hµng Ho¸ (NHHH)
NHHH (Trademark) lµ mét trong nh÷ng néi dung quan träng cña Së h÷u trÝ tuÖ (Intellectual property). VËy Së h÷u trÝ tuÖ lµ g×?
Theo ®Þnh nghÜa cña Tæ chøc Së h÷u trÝ tuÖ thÕ giíi (WIPO): Së h÷u trÝ tuÖ bao gåm mäi ®èi tîng do trÝ tuÖ con ngêi t¹o ra mµ c¸ nh©n ®îc trao quyÒn së h÷u nã cã thÓ sö dông mét c¸ch hîp ph¸p ®èi tîng ®ã tuú theo ý muèn cña m×nh mµ kh«ng bÞ bÊt cø ngêi nµo kh¸c can thiÖp (tÝnh ®éc quyÒn).
Së h÷u trÝ tuÖ ®· vµ ®ang kh¼ng ®Þnh m¹nh mÏ vai trß cña m×nh trong nÒn kinh tÕ vµ th¬ng m¹i thÕ giíi. TØ träng trÝ tuÖ trong c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp dÞch vô vµ th¬ng m¹i ngµy cµng t¨ng, t¨ng trëng kinh tÕ ngµy cµng phô thuéc vµo khoa häc c«ng nghÖ. §ã lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò thu hót sù quan t©m rÊt lín cña c¸c quèc gia trªn thÕ giíi. C¸c quy ®Þnh ph¸p luËt ®îc x©y dùng ®Ó x¸c ®Þnh vµ b¶o hé quyÒn së h÷u trÝ tuÖ. Bé luËt D©n sù ViÖt Nam (th«ng qua ngµy 28-10-1995) còng nh phÇn lín luËt cña c¸c quèc gia kh¸c ®Òu quy ®Þnh chung: QuyÒn së h÷u trÝ tuÖ gåm cã hai bé phËn:
QuyÒn t¸c gi¶ bao gåm: QuyÒn nh©n th©n vµ QuyÒn tµi s¶n cña t¸c gi¶ ®èi víi t¸c phÈm do m×nh s¸ng t¹o.(§iÒu 750, Môc 2 ch¬ng I PhÇn thø 6 Bé luËt D©n sù)
QuyÒn së h÷u c¸ nh©n lµ quyÒn së h÷u cña c¸ nh©n, ph¸p nh©n ®èi víi s¸ng chÕ, gi¶i ph¸p h÷u Ých, kiÓu d¸ng c«ng nghiÖp, nh·n hiÖu; quyÒn sö dông ®èi víi tªn gäi, xuÊt xø hµng ho¸ vµ quyÒn së h÷u ®èi víi c¸c ®èi tîng kh¸c do Ph¸p luËt quy ®Þnh. (§iÒu 780, Môc 1 ch¬ng II PhÇn thø 6 Bé luËt D©n Sù).
NHHH lµ mét trong c¸c ®èi tîng cña Së h÷u c«ng nghiÖp hiÖn nay ®îc ®¨ng ký b¶o hé nhiÒu nhÊt t¹i c¸c níc ph¸t triÓn còng nh ®ang ph¸t triÓn, xuÊt ph¸t tõ chøc n¨ng quan träng cña nã.
NHHH lµ dÊu hiÖu nh»m x¸c ®Þnh nhµ s¶n xuÊt hay cung cÊp nh ®Þnh nghÜa cña WIPO: “ NHHH ®îc hiÓu lµ mét dÊu hiÖu ®Æc trng ®Ó chØ râ mét lo¹i hµng ho¸ hay mét lo¹i dÞch vô nµo ®ã ®îc mét c¸ nh©n hay doanh nghiÖp nhÊt ®Þnh s¶n xuÊt hay cung cÊp”.
NHHH dïng ®Ó ph©n biÖt nh §iÒu 15 HiÖp ®Þnh vÒ nh÷ng khÝa c¹nh liªn quan ®Õn Th¬ng m¹i cña quyÒn së h÷u trÝ tuÖ (TRIPS) lµ : “NHHH lµ bÊt kú mét dÊu hiÖu hay tæ hîp c¸c dÊu hiÖu nµo cã kh¶ n¨ng ph©n biÖt hµng hãa hay dÞch vô cña mét doanh nghiÖp víi hµng ho¸ hay dÞch vô cña mét doanh nghiÖp kh¸c”.
HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt – Mü cã quy ®Þnh rÊt cô thÓ dÊu hiÖu cã kh¶ n¨ng ph©n biÖt bao gåm tõ ng÷, tªn ngêi, h×nh, ch÷ c¸i, ch÷ sè, tæ hîp mµu s¾c, c¸c yÕu tè h×nh hoÆc h×nh d¸ng cña hµng ho¸ hoÆc h×nh d¹ng cña bao b× hµng ho¸.
Bé luËt D©n sù ViÖt Nam ®Þnh nghÜa: “NHHH lµ nh÷ng dÊu hiÖu dïng ®Ó ph©n biÖt hµng ho¸ dÞch vô cïng lo¹i cña c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh kh¸c nhau. NHHH cã thÓ lµ tõ ng÷, h×nh ¶nh hoÆc sù kÕt hîp c¸c yÕu tè ®ã ®îc thÓ hiÖn b»ng mét hoÆc nhiÒu mµu s¾c”.
Trong Lanham Act (LuËt Mü), NHHH bao gåm tõ ng÷, tªn, biÓu tîng, h×nh vÏ hoÆc sù kÕt hîp cña c¸c yÕu tè ®ã nh»m ph©n biÖt hµng ho¸ cña mét nguêi cung cÊp víi hµng ho¸ cña nh÷ng ngêi cung cÊp kh¸c. NHHH cã thÓ ®îc ¸p dông cho hµng ho¸, dÞch vô vµ nh÷ng nh·n hiÖu x¸c nhËn nguån gèc, chÊt lîng, ®é nguyªn chÊt nÕu chóng tho¶ m·n c¸c yªu cÇu cña mét nh·n hiÖu (certification marks).
NÕu so víi kh¸i niÖm c¸ch ®©y 3500 n¨m hay trong §¹o luËt vÒ NHHH ë Anh n¨m 1268 - §¹o luËt ®Çu tiªn trong lÞch sö vÒ NHHH trong ®ã quy ®Þnh “Thî lµm b¸nh ph¶i in mét nh·n râ rµng lªn tõng chiÕc b¸nh ®Ó khi ph¸t hiÖn thiÕu c©n sÏ biÕt ®îc lµ ai vi ph¹m” th× kh¸i niÖm NHHH ngµy nay më réng h¬n rÊt nhiÒu. Sù më réng g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn nÒn s¶n xuÊt c«ng nghiÖp vµ kinh tÕ thÞ trêng. ThÞ trêng trµn ngËp hµng lo¹t c¸c hµng ho¸ t¬ng tù nhau. §èi víi ngêi tiªu dïng th× thêng lµ c¸c hµng ho¸ nµy kh«ng cã kh¸c biÖt bªn ngoµi, trong khi chóng thùc sù kh¸c biÖt vÒ chÊt lîng, gi¸ c¶ vµ nh÷ng ®Æc tÝnh kh¸c. §Ó t¹o dÊu Ên riªng vÒ hµng ho¸ vµ doanh nghiÖp, c¸c doanh nghiÖp ph¶i khai th¸c tÊt c¶ c¸c thµnh tè cã thÓ ®Ó x©y dùng vµ cñng cè b¶n s¾c nh·n hiÖu cña m×nh. Thµnh tè ®ã cã thÓ lµ bÊt kú mét ®Æc trng nµo cña s¶n phÈm t¸c ®éng vµo gi¸c quan cña ngêi kh¸c vµ t¹o ®îc sù ph©n biÖt : tªn c«ng ty, tªn s¶n phÈm, biÓu tîng, logo, mµu s¾c, khÈu vÞ, thiÕt kÕ bao gãi...
Trong c¸c thµnh tè ®ã, logo cã vai trß ®Æc biÖt quan träng. Ngµy nay c«ng chóng bËn bÞu, chuéng th«ng tin nghe nh×n tøc kh¾c nªn logo lµ mét h×nh ¶nh c« ®äng, t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn thÞ gi¸c cña kh¸ch hµng gióp ngêi ta nhËn biÕt s¶n phÈm vµ liªn tëng tíi nh÷ng ®iÒu doanh nghiÖp muèn göi g¾m. Logo cã thÓ ph¸t triÓn tõ tªn gäi, sö dông mµu s¾c, kiÓu ch÷ vµ c¸c nÐt c¸ch ®iÖu nh Coca-cola, Close- up; hay dïng h×nh vÏ, nh©n vËt, ký hiÖu... phi tõ ng÷ nh h×nh ¶nh ng«i sao ba c¸nh cña Mercedez, v¬ng miÖn cña Kinh §«, ®¹i bµng cña §¹i §ång TiÕn...; hoÆc kÕt hîp hai thø trªn nh khu«n mÆt cêi cña LG. ChØ riªng logo cã thÓ ®ù¬c thiÕt kÕ trªn ba c¸ch tiÕp cËn, vËy nªn néi dung cña mét NHHH ngµy nay rÊt phong phó vµ ®a d¹ng. Kh¸i niÖm NHHH ®· thay ®æi rÊt nhiÒu theo thêi gian.
Ngoµi ra, do møc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ vµ møc ®é nhén nhÞp cña thÞ trêng hµng ho¸ kh«ng ®ång ®Òu nhau gi÷a c¸c níc trªn thÕ giíi dÉn tíi viÖc mét NHHH ®îc b¶o hé ë Anh, Mü, óc… cã thÓ bao gåm c¶ mïi vÞ, khÈu hiÖu, nh·n hiÖu…nhng ë ViÖt Nam vµ mét sè níc th× cha; hay mét sè níc kh¸c nh NhËt B¶n chØ c«ng nhËn h¹n chÕ ®èi víi c¸c nh·n hiÖu ba chiÒu, nh viÖc ®ãng gãi cã thÓ ph©n biÖt ®îc.
Song tùu chung l¹i, NHHH ®Òu ®îc hiÓu lµ dÊu hiÖu nh»m ph©n biÖt s¶n phÈm cña c¸c doanh nghiÖp kh¸c nhau, qua ®ã lµm næi bËt s¶n phÈm còng nh kh¼ng ®Þnh chÊt lîng s¶n phÈm.
Nh·n hiÖu dÞch vô (NHDV)
Ban ®Çu kh¸i niÖm NHHH chØ g¾n liÒn víi c¸c s¶n phÈm vËt chÊt. Khi dÞch vô- nÒn s¶n xuÊt vËt chÊt ngµy cµng tá râ vai trß trong viÖc n©ng cao ®êi sèng con ngêi vµ n©ng cao tr×nh ®é ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ ®ang cã xu híng b·o hoµ- khu vùc nµy trë thµnh ®iÓm hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t. C¸c s¶n phÈm dÞch vô dÇn dÇn hoµ m×nh vµo mét m«i trêng c¹nh tranh khèc liÖt vµ ngµy cµng d÷ déi víi chØ sè tØ suÊt lîi nhuËn kh«ng ngõng t¨ng. Thùc tÕ ®ã ®ßi hái mçi nhµ cung cÊp ph¶i nç lùc t¹o ®îc nÐt kh¸c biÖt riªng cho s¶n phÈm cña m×nh vµ nh÷ng nÐt kh¸c biÖt ®ã cÇn ®îc göi g¾m trong mét th«ng ®iÖp - ®ã chÝnh lµ NHDV(service mark).
HiÖn nay, ngo¹i trõ mét sè quèc gia vÉn cha c«ng nhËn c¸c nh·n hiÖu ®îc sö dông ®èi víi dÞch vô, NHDV ®Òu ®· ®îc ®Þnh nghÜa vµ b¶o hé theo LuËt NHHH ë hÇu hÕt c¸c níc.
LuËt söa ®æi LuËt NHHH cña Anh n¨m 1984 (Trademarks Admendment Act) ®· lÇn ®Çu tiªn c«ng nhËn NHDV lµ mét ®èi tîng ®îc ph¸p luËt b¶o hé.
NHDV lµ mét trong nh÷ng ®èi tîng ®îc ®iÒu chØnh theo C«ng íc Paris vÒ b¶o hé quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp (1883), Tho¶ íc Madrid vÒ ®¨ng ký nh·n hiÖu quèc tÕ (1892) cïng nhiÒu §iÒu íc quèc tÕ kh¸c cã liªn quan.
Theo Lanham Act, NHDV (service mark) ®îc ®Þnh nghÜa lµ tõ ng÷, tªn, biÓu tîng, h×nh vÏ hoÆc sù kÕt hîp cña c¸c yÕu tè ®ã nh»m ph©n biÖt dÞch vô cña mét ngêi cung cÊp víi dÞch vô cña nh÷ng ngêi cung cÊp kh¸c.
Bé LuËt D©n sù ViÖt Nam kh«ng ®a ra ®Þnh nghÜa cô thÓ vÒ NHDV nhng ngay trong ®Þnh nghÜa cña NHHH “lµ nh÷ng ®Êu hiÖu dïng ®Ó ph©n biÖt hµng ho¸, dÞch vô cïng lo¹i cña c¸c c¬ së s¶n xuÊt, kinh doanh kh¸c nhau. NHHH cã thÓ lµ tõ ng÷, h×nh ¶nh hoÆc sù kÕt hîp c¸c yÕu tè ®ã ®îc thÓ hiÖn b»ng mét hay nhiÒu mµu s¾c”; cã thÓ nhËn thÊy r»ng ngo¹i trõ viÖc lµ nh·n hiÖu cña s¶n phÈm dÞch vô th× néi dung vµ chøc n¨ng cña mét NHDV hoµn toµn gièng víi mét NHHH.
Tuy nhiªn, hiÖn nay thuËt ng÷ “Trademark” (thÕ giíi) hay “NHHH” (ViÖt Nam) thêng ®îc hiÓu mang tÝnh bao trïm hai kh¸i niÖm “Trademark” vµ “Servicemark” (thÕ giíi ) hay “NHHH” vµ “NHDV” (ViÖt Nam) (Kho¶n 7 §iÒu 2- NghÞ ®Þnh sè 63/1996/N§- CP quy ®Þnh: “NHHH ®îc hiÓu lµ bao gåm c¶ NHDV”).
ThuËt ng÷ NHHH trong bµi viÕt nµy còng ®Ò cËp tíi c¶ hai kh¸i niÖm ®ã.
1.1.3. Ph©n biÖt c¸c kh¸i niÖm NHHH, Nh·n hiÖu thu¬ng m¹i vµ Th¬ng hiÖu.
NHHH, Nh·n hiÖu th¬ng m¹i vµ Th¬ng hiÖu ®Òu ®îc dÞch tõ thuËt ng÷ “Trademark” trong tiÕng Anh. Ph¶i ch¨ng c¸c kh¸i niÖm nµy hoµn toµn ®ång nhÊt víi nhau?
Trªn c¸c ph¬ng tiÖn truyÒn th«ng nghe nh×n, c¸c Ên phÈm b¸o chÝ, c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu khoa häc…, ba kh¸i niÖm nµy thêng ®îc ®ång nhÊt víi nhau. Hay ph¸p luËt ViÖt Nam chØ ®a ra ®Þnh nghÜa vµ c¸c quy ®Þnh b¶o hé cô thÓ ®èi víi NHHH. Thùc chÊt, NHHH, Nh·n hiÖu th¬ng m¹i hoÆc Th¬ng hiÖu ®Òu ®îc hiÓu lµ dÊu hiÖu nh»m chØ râ ngêi s¶n xuÊt hay ngêi cung cÊp hµng ho¸, dÞch vô vµ ph©n biÖt hµng ho¸, dÞch vô cña c¸c nhµ cung cÊp kh¸c nhau.
Tuy nhiªn, ë ®©y vÉn cã sù kh¸c biÖt. NÕu NHHH lµ mét thuËt ng÷ mang tÝnh ph¸p lý vµ tÝnh chuyªn m«n trong ho¹t ®éng kinh tÕ th× Nh·n hiÖu th¬ng m¹i vµ Th¬ng hiÖu ®îc coi lµ c¸c kh¸i niÖm më réng, ph¸t triÓn tõ kh¸i niÖm NHHH xuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn kinh doanh.
XÐt cïng mét tæ hîp c¸c dÊu hiÖu tho¶ m·n ®Þnh nghÜa vÒ NHHH,
- C¸c dÊu hiÖu cã thÓ lµ NHHH, khi Êy chóng ph¸t huy chøc n¨ng chØ râ vµ ph©n biÖt hµng ho¸, dÞch vô cña ngêi s¶n xuÊt, xuÊt khÈu hay ngêi cung cÊp nµy víi nh÷ng ngêi s¶n xuÊt, ngêi cung cÊp kh¸c.
- C¸c dÊu hiÖu ®ã cã thÓ lµ Nh·n hiÖu th¬ng m¹i, lóc nµy chóng ®ãng vai trß lµ nh÷ng yÕu tè g¾n liÒn víi hµng ho¸ trong lu th«ng.
- C¸c dÊu hiÖu ®ã còng cã thÓ lµ Th¬ng hiÖu, ®Õn ®©y chóng Èn chøa mét ý nghÜa lín h¬n. Mçi mét thµnh phÇn trong tæ hîp trªn cã thÓ ®ãng gãp cho c¶m gi¸c ®ã lµ NHHH hay Nh·n hiÖu th¬ng m¹i cña doanh nghiÖp nhng b¶n th©n mçi c¸i ®ã kh«ng thÓ t¹o nªn Th¬ng hiÖu. Mét th¬ng hiÖu ph¶i ®îc cÊu thµnh tõ c¶ mét hçn hîp c¸c thµnh phÇn ®ã, cã thÓ gåm logo, biÓu tîng, tªn c«ng ty, tªn s¶n phÈm, mµu s¾c, thiÕt kÕ bao gãi…
Th¬ng hiÖu ë bíc ®Çu tiªn mang th«ng ®iÖp lµ c¸i nµy do t«i s¶n xuÊt/ph©n phèi/cung cÊp, vµ ë nh÷ng bíc tiÕp theo, khi ®· ®îc ngêi tiªu dïng tin tëng sÏ mang th«ng ®iÖp thø hai lµ nh÷ng s¶n phÈm mang th¬ng hiÖu nµy sÏ cã chÊt lîng nh thÕ nµy. Khi Êy, th¬ng hiÖu trë thµnh tµi s¶n cã gi¸ trÞ cña doanh nghiÖp. Uy tÝn cña doanh nghiÖp thùc ra lµ mét thø kh«ng ®ong ®Õm ®îc, nhng l¹i ®îc tÝnh b»ng tiÒn th«ng qua m·i lùc cña th¬ng hiÖu mµ doanh nghiÖp ®ã së h÷u trªn thÞ trêng.
Sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ hµng ho¸ cßn t¹o ra mét lo¹i th¬ng hiÖu kh¸c ®îc sö dông nh lµ mét yÕu tè ®Ó nhËn biÕt “®¼ng cÊp” cña ngêi sö dông s¶n phÈm/ dÞch vô mang th¬ng hiÖu. Trong trêng hîp nµy, th¬ng hiÖu ®ång thêi biÓu ®¹t c¶ thø h¹ng cña s¶n phÈm/dÞch vô mang th¬ng hiÖu, vÝ dô nh nh÷ng th¬ng hiÖu thêi trang Gucci, Piere Cardin hay th¬ng hiÖu Rolls Royce, Mercedes Benz cho « t« hoÆc Sofitel, westin hay Hilton cho kh¸ch s¹n sang träng.
Th¬ng hiÖu cã thÓ ®îc coi nh lµ mét ph¸t ng«n viªn cña doanh nghiÖp. Ph¸t ng«n viªn nµy ®¹i diÖn nh÷ng g× ®Æc trng, tinh tuý cña doanh nghiÖp. G¾n víi th¬ng hiÖu ph¶i lµ chÊt lîng, lµ uy tÝn. Hµng ho¸ g¾n víi th¬ng hiÖu cã thÓ kh«ng cßn tån t¹i nhng kh¸ch hµng vÉn sÏ tiªu dïng hµng ho¸ cña ngêi së h÷u th¬ng hiÖu ®ã; bëi th¬ng hiÖu cã sø m¹ng lu ký víi thêi gian.
Th¬ng hiÖu cã mét ý nghÜa nh vËy cho nªn khi vËn dông ba thuËt ng÷ trªn, côm tõ “B¶o hé th¬ng hiÖu” dêng nh quen thuéc h¬n c¶.
1.1.4. Ph©n biÖt Thu¬ng hiÖu vµ Tªn miÒn trªn m¹ng
* Më c¸nh cöa- Tªn miÒn lµ g×?
Nh chóng ta ®· biÕt, Internet lµ mét m¹ng toµn cÇu, do hµng triÖu m¸y tÝnh tõ kh¾p n¬i nèi l¹i. Kh¸c víi c¸ch tæ chøc theo c¸c cÊp cña mét m¹ng viÔn th«ng nh m¹ng ®iÖn tho¹i ch¼ng h¹n; m¹ng Internet chØ cã mét cÊp, c¸c m¹ng m¸y tÝnh dï nhá, dï to khi nèi vµo Internet ®Òu b×nh ®¼ng nh nhau. Do vËy, trªn Internet cã cÊu tróc ®Þa chØ, c¸ch ®¸nh ®Þa chØ riªng biÖt, kh¸c h¼n c¸ch tæ chøc ®Þa chØ cña m¹ng viÔn th«ng.
VÒ gãc kü thuËt, ®Þa chØ Internet (IP) ®ang ®îc sö dông lµ “IPv4” lµ mét con sè 32 bit bé nhí, chia thµnh 4 octet (mçi octet cã 8 bit), c¸c octet t¸ch nhau b»ng dÊu chÊm (.) vµ biÓu hiÖn ë d¹ng thËp ph©n ®Çy ®ñ lµ 12 ch÷ sè. VÝ dô: mét ®Þa chØ Internet : 203.162.240.379.
Do viÖc nhí c¸c ®Þa chØ cã d¹ng ch÷ sè dµi nh vËy lµ rÊt khã kh¨n, vµ nÕu c¸c trang web lu«n lu«n b¾t ®Çu b»ng c¸c nhãm 4 con sè nh thÕ th× qu¶ lµ nhµm ch¸n, nªn c¹nh ®Þa chØ IP bao giê còng cã thªm mét c¸i tªn mang mét ý nghÜa nµo ®ã, dÔ nhí cho ngêi sö dông mµ trªn Internet gäi lµ tªn miÒn.VÝ dô, m¸y chñ web server cña §µi truyÒn h×nh ViÖt Nam cã ®Þa chØ lµ 203.162.20.33. Tªn miÒn cña nã lµ www.vtv.org.vn, còng cã thÓ vµo trang web nµy qua ®Þa chØ ThÕ lµ ngêi sö dông kh«ng cÇn biÕt ®Õn ®Þa chØ IP mµ chØ cÇn nhí tªn miÒn lµ truy cËp ®îc vµo Web.
* CÊu t¹o cña c¸nh cöa Tªn miÒn?
Tªn miÒn bao gåm nhiÒu thµnh phÇn cÊu t¹o nªn c¸ch nhau bëi dÊu chÊm (.), vÝ dô www.trungnguyen.com.vn lµ tªn miÒn m¸y chñ web cña doanh nghiÖp Trung Nguyªn. Thµnh phÇn thø nhÊt “www” lµ tªn miÒn con chØ ra ®©y lµ m¸y chñ chøa th«ng tin web, thµnh phÇn thø hai lµ “trungnguyen” lµ tªn cña m¸y chñ ®îc së h÷u bëi Trung Nguyªn , thµnh phÇn thø 3 “com” thêng ®îc gäi lµ miÒn møc hai, thµnh phÇn cuèi cïng “vn” lµ tªn miÒn møc cao nhÊt.
Tªn miÒn møc cao nhÊt bao gåm c¸c m· quèc gia cña c¸c níc tham gia Internet ®îc quy ®Þnh b»ng hai ch÷ c¸i theo tiªu chuÈn ISO- 3166 nh ViÖt Nam lµ vn...; vµ mét sè lÜnh vùc chung cho toµn cÇu hoÆc chØ dïng ë Mü nh .com (th¬ng m¹i), .edu (gi¸o dôc), .net (m¹ng líi), .int (c¸c tæ chøc quèc tÕ), .org (tæ chøc kh¸c); dïng ë Mü mét sè tªn nh .mil (qu©n sù), .gov (nhµ níc).
Tªn miÒn møc hai do Tæ chøc qu¶n lý m¹ng cña quèc gia quy ®Þnh. ViÖt Nam quy ®Þnh c¸c tªn miÒn cÊp hai lµ: .com.vn; .net.vn; .org.vn.
* Ph©n biÖt gi÷a Th¬ng hiÖu vµ Tªn miÒn?
Th¬ng m¹i ®iÖn tö ®a h×nh ¶nh cña doanh nghiÖp ®Õn víi thÕ giíi th«ng qua nh÷ng trang web- c¸c “shop” ®iÖn tö, ë ®ã doanh nghiÖp cung cÊp th«ng tin, h×nh ¶nh vÒ s¶n phÈm, doanh nghiÖp, ph¬ng thøc b¸n hµng, ph¬ng thøc thanh to¸n, dÞch vô hËu m·i...Nh trªn ®· ®Ò cËp, tªn miÒn chÝnh lµ ®Þa chØ cña trang web. Muèn vµo trang web cña mét doanh nghiÖp, ph¶i biÕt tªn miÒn doanh nghiÖp ®ã sö dông.
Th¬ng m¹i ®iÖn tö cã nhiÒu c¬ héi v¬n réng nhng trong hiÖn t¹i c¸c ph¬ng thøc mua hµng truyÒn thèng vÉn chiÕm u thÕ. Chøc n¨ng cña Nh·n hiÖu vÉn ®îc kh¼ng ®Þnh. Cã thÓ trong t¬ng lai khi chuyÖn ghÐ th¨m vµ mua hµng t¹i c¸c “shop” ®iÖn tö trë thµnh mét thãi quen phæ biÕn, nh÷ng tªn miÒn còng sÏ ®îc biÕt ®Õn nh lµ nh÷ng ®Þa chØ ®¹i diÖn cho chÊt lîng, uy tÝn cña s¶n phÈm, doanh nghiÖp. Khi Êy, tªn miÒn cña nh÷ng s¶n phÈm cã søc c¹nh tranh cao sÏ cã søc thuyÕt phôc, nÝu gi÷, l«i kÐo kh¸ch hµng ch¼ng kÐm g× mét nh·n hiÖu næi tiÕng - NHHH vµ tªn miÒn ®· cïng ®¶m nhËn mét chøc n¨ng: nhËn biÕt vµ ph©n biÖt s¶n phÈm/dÞch vô cña c¸c nhµ s¶n xuÊt/cung cÊp.
Tªn miÒn trë thµnh mét tµi s¶n cã gi¸ trÞ ®èi víi doanh nghiÖp; do ®ã sÏ cã kh«ng Ýt ®èi thñ “dßm ngã” vµ “hít tay trªn” cña doanh nghiÖp nÕu nh doanh nghiÖp cßn cha coi träng.
§· tõ l©u phæ biÕn chuyÖn c¸c c«ng ty vµ c¸ nh©n lÊy c¸c nh·n hiÖu næi tiÕng vµ c¸c nh·n hiÖu kh¸c cña ngêi kh¸c ®¨ng ký tªn miÒn cho m×nh víi hy väng cã thÓ b¸n l¹i c¸c tªn miÒn nµy cho c¸c chñ së h÷u cña c¸c NHHH ®ã hay lîi dông uy tÝn g¾n liÒn víi c¸c nh·n hiÖu nµy ®Ó kinh doanh. §©y lµ mét ho¹t ®éng kh«ng lµnh m¹nh trong kinh doanh.
Møc ®é nghiªm träng ngµy cµng t¨ng cña vÊn ®Ò ®· buéc c¸c níc, ®Æc biÖt c¸c níc ph¸t triÓn x©y dùng c¸c biÖn ph¸p ph¸p lý ®iÒu chØnh kÞp thêi. Tuy nhiªn, ë ®©y cÇn lu ý r»ng, c¸c quy ®Þnh ph¸p lý ®ã t¸ch biÖt víi c¸c quy ®Þnh ®iÒu chØnh b¶o hé NHHH. §iÒu nµy sÏ ®îc lµm râ trong Ch¬ng 2 khi xem xÐt LuËt Mü.
1.2. Ph©n lo¹i nh·n hiÖu
HiÖn nay ViÖt Nam ®· tham gia c¸c §iÒu íc quèc tÕ vÒ Së h÷u c«ng nghiÖp nh C«ng íc Paris, Tho¶ íc Madrid, chóng ta còng võa míi ký kÕt HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt - Mü vµ ®ang ®µm ph¸n ®Ó gia nhËp Tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi WTO, v× vËy ph¶i cã mét sè ®iÒu chØnh sao cho phï hîp. §iÒu nµy dÉn tíi sù ra ®êi cña mét sè kh¸i niÖm cÇn ph¶i xem xÐt.
1.2.1. Nh·n hiÖu tËp thÓ
N§ 63/CP/1996 quy ®Þnh: “Nh·n hiÖu tËp thÓ lµ NHHH ®îc tËp thÓ c¸c c¸ nh©n, ph¸p nh©n hoÆc c¸c chñ thÓ kh¸c cïng sö dông, trong ®ã mçi thµnh viªn sö dông mét c¸ch ®éc lËp theo quy chÕ do tËp thÓ ®ã quy ®Þnh”.
HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt- Mü cã quy ®Þnh Nh·n hiÖu tËp thÓ thuéc NHHH, ®îc hiÓu lµ nh·n hiÖu dïng chung cho c¸c thµnh viªn cña tæ chøc, cña mét nhãm vÝ dô nh Coop- mart hay SaiGon Times Group.
1.2.2. Nh·n hiÖu liªn kÕt
“Nh·n hiÖu liªn kÕt lµ c¸c NHHH t¬ng tù nhau do cïng mét chñ thÓ ®¨ng ký ®Ó dïng cho c¸c s¶n phÈm, dÞch vô cïng lo¹i, t¬ng tù víi nhau hoÆc cã liªn quan tíi nhau, vµ c¸c NHHH trïng nhau do cïng mét chñ thÓ ®¨ng ký ®Ó dïng cho c¸c s¶n phÈm, dÞch vô t¬ng tù nhau hoÆc cã liªn quan tíi nhau”. (Kho¶n 9- §iÒu 2- NghÞ ®Þnh sè 06/2001/N§- CP).
VÝ dô nh c¸c nh·n hiÖu “Kellogg”, “International Harvester”, “IBM”; c¸c c«ng ty nµy thùc tÕ ®· b¸n tÊt c¶ nh÷ng g× mµ hä s¶n xuÊt ra díi mét tªn nh·n hiÖu cña m×nh.
1.2.3. Nh·n hiÖu næi tiÕng
“Nh·n hiÖu næi tiÕng lµ NHHH ®îc sö dông liªn tôc cho s¶n phÈm dÞch vô cã uy tÝn khiÕn cho nh·n hiÖu ®ã ®ù¬c biÕt ®Õn mét c¸ch réng r·i”. (§Þnh nghÜa vÒ Nh·n hiÖu næi tiÕng trong kho¶n 10 §iÒu 2 NghÞ ®Þnh sè 06/2001/N§- CP).
§Þnh nghÜa nªu trªn kh«ng quy ®Þnh râ rµng c¨n cø x¸c ®Þnh “biÕt ®Õn réng r·i”. LuËt ph¸p quèc tÕ vµ LuËt cña c¸c níc trªn thÕ giíi kh«ng cã c¸c tiªu chuÈn mang tÝnh “c«ng thøc” ®Ó x¸c ®Þnh nh·n hiÖu næi tiÕng, mµ trªn thùc tÕ, ®Ó x¸c ®Þnh mét nh·n hiÖu cã næi tiÕng hay kh«ng, ph¶i xem xÐt tõng trêng hîp cô thÓ dùa trªn nhiÒu c¨n cø kh¸c nhau: nh thêi ®iÓm nh·n hiÖu ®¨ng ký, gi¸ trÞ th¬ng m¹i cña nh·n hiÖu, thÞ phÇn cña nh·n hiÖu…N¨m 1995, WIPO ®· thµnh lËp “Uû ban chuyªn gia vÒ nh·n hiÖu næi tiÕng” nh»m môc ®Ých xem xÐt “c¸c tiªu chuÈn nªn ¸p dông ®Ó x¸c ®Þnh nh·n hiÖu næi tiÕng…vµ c¸c biÖn ph¸p cÇn thùc hiÖn ®Ó b¶o hé c¸c nh·n hiÖu næi tiÕng h÷u hiÖu trªn toµn thÕ giíi”. Th¸ng 9/1999, §¹i héi ®ång cña Liªn hiÖp Paris vµ §¹i héi ®ång WIPO ®· th«ng qua 6 ®iÒu kho¶n ®îc coi lµ B¶n khuyÕn nghÞ chung trong ®ã §iÒu 2 liÖt kª mét danh s¸ch cha ®ñ c¸c yÕu tè mµ c¸c níc thµnh viªn ph¶i xem xÐt khi x¸c ®Þnh nh·n hiÖu næi tiÕng, ch¼ng h¹n nh·n hiÖu ®îc coi lµ nh·n hiÖu næi tiÕng Ýt nhÊt trong mét bé phËn c«ng chóng liªn quan cña níc thµnh viªn ®ã.
HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt- Mü còng ®Þnh nghÜa kh¸ râ thÕ nµo lµ nh·n hØÖu næi tiÕng ®Ó tr¸nh nh÷ng tranh c·i vÒ sau dùa trªn sù xem xÐt ®Õn sù hiÓu biÕt vÒ nh·n hiÖu ®ã trong bé phËn c«ng chóng cã liªn quan.
Th¬ng hiÖu kh¸c víi mét NHHH, mét Nh·n hiÖu th¬ng m¹i hay mét Tªn miÒn; Th¬ng hiÖu lµ c¶m nhËn tæng thÓ vÒ chÊt lîng, m«i trêng, uy tÝn vµ gi¸ trÞ ®»ng sau mét c¸i tªn, mét c¸i logo cña doanh nghiÖp. Gi¸ trÞ cña th¬ng hiÖu cÇn ph¶i ®îc nh×n nhËn mét c¸ch trän vÑn vµ ®Çy ®ñ- chØ khi Êy b¶o hé thu¬ng hiÖu míi thùc sù cã ý nghÜa.
1.3. ý nghÜa cña th¬ng hiÖu trong ®êi sèng, trong kinh doanh trªn ph¹m vi quèc gia vµ quèc tÕ
Tõ thêi cæ ®¹i, khi chÕ ®é t h÷u xuÊt hiÖn con ngêi ®· biÕt sö dông c¸c dÊu hiÖu ®Ó ®¸nh dÊu tµi s¶n thuéc quyÒn së h÷u cña m×nh, hoÆc c¸c s¶n phÈm thñ c«ng do m×nh chÕ t¸c, nh ®¸nh dÊu lªn sóc vËt, ®å sµnh sø... vµ mét trong nh÷ng b»ng chøng thuyÕt phôc lµ nh÷ng dÊu hiÖu ®îc ®¸nh trªn c¸c cæ vËt t×m thÊy trong c¸c Kim tù th¸p ë Ai CËp.
Khi s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn, nhÊt lµ khi nÒn s¶n xuÊt c¬ khÝ ra ®êi, nhiÒu nhµ s¶n xuÊt kh¸c nhau ®a ra thÞ trêng cïng mét lo¹i hµng ho¸ th× c¸c dÊu hiÖu nãi trªn b¾t ®Çu thùc hiÖn chøc n¨ng ph©n biÖt s¶n phÈm cïng lo¹i cña c¸c nhµ s¶n xuÊt kh¸c nhau.
Cïng víi cuéc C¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt vµ sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, nh÷ng dÊu hiÖu ®ã- hay chÝnh lµ th¬ng hiÖu ngµy cµng trë nªn quan träng h¬n vµ ngµy nay lµ mét trong nh÷ng nh©n tè chñ chèt trong mét thÕ giíi hiÖn ®¹i víi nÒn kinh tÕ thÞ trêng. Th¬ng hiÖu kh«ng chØ lµ h×nh ¶nh vÒ mét ®èi tîng riªng lÎ mµ nh÷ng th¬ng hiÖu m¹nh cßn lµ biÓu trng cho c¶ mét nÒn v¨n ho¸, lµ hiÖn th©n cña gi¸ trÞ nhµ s¶n xuÊt, vµ ch©n dung cña mét nh©n c¸ch ngêi sö dông.
1.3.1. Th¬ng hiÖu ®èi víi ngêi tiªu dïng
Tõ sau thÕ chiÕn II, Cocacola ®· nhanh chãng më réng ho¹t ®éng tõ níc Mü ra kh¾p thÕ giíi vµ trë thµnh mét biÓu tîng cña v¨n ho¸ Mü. Cocacola trë thµnh th¬ng hiÖu cã gi¸ trÞ lín nhÊt thÕ giíi. VÉn tiÕp tôc cuéc chiÕn ngo¹n môc më mµn tõ th¸ng 8/1996, Pepsi- ®èi thñ truyÒn kiÕp cña Cocacola ®· tiÕn nhh÷ng bíc t¸o b¹o ®Ó x©y dùng vµ cñng cè th¬ng hiÖu cña m×nh. NhËn thøc r»ng ngêi tiªu dïng ngµy nay a chuéng níc t¨ng lùc hay níc ®ãng chai bëi theo hä ®ã lµ c¸c lo¹i ®å uèng bæ dìng cã lîi cho søc khoÎ, Pepsi ®· cho ra ®êi c¸c nh·n hiÖu níc ngät nh Tropicanna, Gatorade vµ nh÷ng nh·n hiÖu nµy ®· nhanh chãng trë thµnh nh÷ng th¬ng hiÖu níc uèng dÉn ®Çu trong dßng s¶n phÈm t¬ng øng. Pepsi ®· v¬n lªn vÞ trÝ sè 1 trong thÞ trêng níc uèng kh«ng ga ë Mü.
Còng ®îc ®¸nh gi¸ lµ thµnh c«ng trong chiÕn dÞch khuyÕch tr¬ng nh·n hiÖu cña m×nh, Starbucks l¹i cã híng tiÕp cËn kh¸c. §©y lµ mét trong nh÷ng c«ng ty ®Çu tiªn cung cÊp cho nh©n viªn lµm viªc b¸n thêi gian ®îc quyÒn mua cæ phiÕu cña c«ng ty, thô hëng phóc lîi y tÕ. Hä lµm vËy v× ®èi víi nh·n hiÖu Starbucks, sù tr¶i nghiÖm cña kh¸ch hµng t¹i cöa hµng cã tÝnh quyÕt ®Þnh. Mét nh©n viªn lu._.«n c¸u kØnh còng dÔ lµm cho kh¸ch hµng kh«ng quay trë l¹i.
Dï tiÕp cËn ë nh÷ng gãc ®é kh¸c nhau song Pepsi, Starbucks hay bÊt kú mét c«ng ty nµo kh¸c ®Òu mong muèn x©y dùng mét th¬ng hiÖu tèt trong ®ã bao hµm sù høa hÑn, sù giao kÕt víi kh¸ch hµng vÒ chÊt lîng, uy tÝn vµ c¶ møc ®é phæ biÕn cña hµng ho¸, dÞch vô.
Trong khi kh¸ch hµng t×m c¸c s¶n phÈm vµ dÞch vô ®Ó ®¸p øng nh÷ng mong muèn hay gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò cña hä, ngêi ta ®i t×m c¸i "®ñ tèt”. Theo nghiªn cøu cña mét c«ng ty t vÊn, 60% ngêi tiªu dïng trªn thÕ giíi quan t©m ®Õn th¬ng hiÖu khi mua s¾m; bëi ®ã lµ kÕt qu¶ c¸c kinh nghiÖm ®· tÝch luü ®îc cña ngêi tiªu dïng víi mét nhËn thøc vÒ c«ng ty, nh÷ng con ngêi cña c«ng ty vµ c¸c s¶n phÈm cña nã. Mét th¬ng hiÖu tèt- s¶n phÈm ®îc x©y dùng qua thêi gian tõ hµng tr¨m nh÷ng ®iÒu nhá mµ doanh nghiÖp lµm ®óng (Starbucks…) hay tõ nh÷ng nç lùc kh«ng ngõng v¬n lªn ®Ó kh¼ng ®Þnh m×nh (Pepsi…) chÝnh lµ mét høa hÑn ch¾c ch¾n vÒ ®é tin cËy, gióp ngêi tiªu dïng t×m ®îc c¸i “®ñ tèt" trong v« sè nh÷ng mêi chµo.
Chøc n¨ng ®ã cµng trë nªn cã ý nghÜa h¬n trong bèi c¶nh ngµy nay khi tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc ®Òu ph¸t triÓn nh vò b·o. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸, thÞ trêng ngµy cµng trë nªn ®«ng ®óc víi nh÷ng hµng ho¸ cïng lo¹i cã v« sè ®Æc ®iÓm, kiÓu d¸ng phong phó víi gi¸ c¶ kh¸c nhau. Sù phæ biÕn cña ph¬ng ph¸p tù chän trong c¸c siªu thÞ vµ c¸c cöa hµng h¹ gi¸ cµng lµm cho ngêi tiªu dïng gÆp khã kh¨n khi ®a ra quyÕt ®Þnh cuèi cïng. Th¬ng m¹i ®iÖn tö ra ®êi ®· vµ ®ang lµm thay ®æi s©u s¾c m«i trêng kinh tÕ trong ®ã cã ph¬ng thøc mua hµng. ChØ víi viÖc nhÊp chuét, ngêi tiªu dïng ®îc ghÐ th¨m c¸c catalog ®iÖn tö trµn ngËp hµng ho¸. Nhng ngêi tiªu dïng kh«ng thÓ dïng c¸ch thøc xem hµng truyÒn thèng tríc khi mua. NÕu kh«ng cã nh÷ng th¬ng hiÖu ®¸ng tin cËy lµm chuÈn mùc, viÖc ®i mua hµng ch¼ng kh¸c ®i l¹c vµo mét mª cung. Cã thÓ nãi, ngêi tiªu dïng ®· tiÕt kiÖm ®îc rÊt nhiÒu thêi gian vµ c«ng søc trong viÖc lùa chän ®îc s¶n phÈm mong muèn nhÊt.
Th¬ng hiÖu cßn cã chøc n¨ng b¶o vÖ ngêi tiªu dïng trong viÖc kÕt nèi mét hµng ho¸ hoÆc dÞch vô víi nguån gèc cña nã. Do ®ã, ngêi tiªu dïng biÕt nªn ph¶n ¸nh víi ai vÒ hµng ho¸ hoÆc dÞch vô kÐm chÊt lîng mµ hä nhËn ®îc. Th¬ng hiÖu thÓ hiÖn sù kh¸c biÖt, lµ c¨n cø ®Ó t¹o niÒm tin tiªu dïng.
Tuy nhiªn, ®øng tríc c¸c chiÕn dÞch qu¶ng c¸o rÇm ré trªn tÊt c¶ c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin, ngêi tiªu dïng cÇn ph¶i nghiªm tóc ®¸nh gi¸ chÊt lîng vµ uy tÝn cña mét th¬ng hiÖu. Ngoµi ra, viÖc a chuéng vµ t×m ®Õn c¸c th¬ng hiÖu m¹nh hoµn toµn kh¸c víi t©m lý sïng b¸i th¬ng hiÖu- mét khuynh híng ®ang lan réng ®Æc biÖt trong giíi trÎ, mét thùc tÕ kh«ng nªn khuyÕn khÝch. Lîi Ých cña th¬ng hiÖu ®èi víi ngêi tiªu dïng lµ kh«ng thÓ phñ nhËn nhng lîi Ých ®ã cã ®îc ph¸t huy trän vÑn hay kh«ng cßn phô thuéc vµo b¶n th©n mçi ngêi tiªu dïng.
1.3.2. Th¬ng hiÖu ®èi víi doanh nghiÖp
Nhµ kinh tÕ Kevin Lane Keller ®· viÕt: “Cµng ngµy c¸c doanh nghiÖp cµng nhËn thÊy r»ng mét trong nh÷ng tµi s¶n quý gi¸ nhÊt cña hä chÝnh lµ th¬ng hiÖu”. Th¬ng hiÖu ®· vµ ®ang trë thµnh thø tµi s¶n v« h×nh quan träng vµ vò khÝ c¹nh tranh s¾c bÐn cña doanh nghiÖp trªn thÞ trêng.
N¨ng lùc c¹nh tranh b»ng th¬ng hiÖu lµ danh tiÕng, uy tÝn dùa trªn tæng hîp tÊt c¶ sù kh¸c biÖt vµ nh÷ng nÐt ®Æc trng ®· ®îc kh¸ch hµng chÊp nhËn. Lîi thÕ c¹nh tranh b»ng th¬ng hiÖu ®îc thÓ hiÖn ë :
* Th¬ng hiÖu gióp ngêi b¸n cã c¬ héi thu hót mét nhãm kh¸ch hµng trung thµnh vµ lu gi÷ h×nh ¶nh vÒ s¶n phÈm, doanh nghiÖp ë nh÷ng kh¸ch hµng t¬ng lai. Trong kinh doanh "®ång tiÒn ®Õn råi ®ång tiÒn l¹i ®i" nhng kh¸ch hµng th× ph¶i ë l¹i. Muèn kh¸ch hµng ë l¹i víi m×nh th× h×nh ¶nh cña doanh nghiÖp, cña s¶n phÈm ph¶i ®äng l¹i trong hä th«ng qua mét dÊu hiÖu nhËn biÕt, th¬ng hiÖu lµ dÊu hiÖu quan träng nhÊt.
* Th¬ng hiÖu ®ãng vai trß sø gi¶ khi doanh nghiÖp th©m nhËp thÞ trêng míi hoÆc tung ra s¶n phÈm míi. Nh÷ng c«ng ty ®a quèc gia thêng së h÷u nhiÒu th¬ng hiÖu lín, ®ã thùc sù lµ ch×a kho¸ ®Ó th©m nhËp hÇu hÕt c¸c thÞ trêng trªn thÕ giíi. Cã thÓ nãi, cho tíi nay qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ lµ qu¸ tr×nh héi nhËp vµ c¹nh tranh cña nh÷ng th¬ng hiÖu lín.
* Th¬ng hiÖu gióp cøu v·n nh÷ng tr× trÖ ®Þnh kú cña doanh nghiÖp. T¹i c«ng ty m¸y tÝnh IBM, th¬ng hiÖu ®ãng mét vai trß rÊt lín trong qu¸ tr×nh håi phôc cña c«ng ty trong suèt thËp niªn 90, díi thêi Chñ tÞch Louis V. Grestner Jr. Víi quan ®iÓm kh¼ng ®Þnh nh·n hiÖu lµ u tiªn hµng ®Çu trong mét tËp ®oµn ®· bÞ xÐ nhá thµnh nh÷ng nhãm s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm riªng biÖt, c«ng ty ®· cã mét quyÕt ®Þnh t¸o b¹o lµ chuyÓn toµn bé c¸c ho¹t ®éng cña IBM vÒ mét ®Çu mèi duy nhÊt lµ Ogilvy & Mather World Wide Inc. Môc tiªu lµ t¹o mét th«ng ®iÖp nhÊt qu¸n cho toµn bé c¸c lo¹i s¶n phÈm, dÞch vô vµ thÞ trêng cña ®¹i c«ng ty IBM. Uy tÝn s½n cã cña th¬ng hiÖu IBM cïng víi nh÷ng s¶n phÈm chÊt lîng cao cña Ogilvy ®· gãp phÇn kh«i phôc IBM trë l¹i tÇm vãc mét h·ng khæng lå biÕt nh×n xa trong ngµnh c«ng nghÖ th«ng tin.
* Th¬ng hiÖu gióp gi¶m bít c¸c chi phÝ marketing, v× møc ®é biÕt ®Õn vµ trung thµnh víi th¬ng hiÖu ®· cao.
* Th¬ng hiÖu gióp ph©n khóc thÞ trêng. Nh÷ng th¬ng hiÖu thµnh c«ng lµ nh÷ng th¬ng hiÖu cã sù thay ®æi phï hîp h¬n víi tõng khóc thÞ trêng. Mçi th¬ng hiÖu truyÒn t¶i mét ý nghÜa kh¸c nhau, cã thÓ ®Õn ®îc víi ®¹i bé phËn ngêi tiªu dïng nµy nhng l¹i kh«ng víi bé phËn kh¸c. NhËn thøc ®îc ®iÒu nµy, Michelin ®· x©y dùng mét chiÕn lîc kinh doanh t¸o b¹o mµ hiÖu qu¶. Mçi phót tr«i qua Michelin- nhµ s¶n xuÊt lèp xe hµng ®Çu cña Ph¸p tiªu thô ®îc 300 lèp xe trªn thÕ giíi. Nhng chØ 50% sè Êy mang nh·n Michelin. §Ó tiªu thô 50% cßn l¹i, nhµ s¶n xuÊt ë Clermont-Ferrand Ph¸p ch¬i trß “ho¸ trang”. C¸c lèp xe nµy mang c¸c nh·n hiÖu Liherater, Medalist vµ Cavalier ë Mü; Stoneil-Oleztyn ë Balan; Icollantas ë Nam Mü...Trªn c¸c lèp xe Êy, logo Bibendum (chó nhãc lµm b»ng lèp cao su tõng ®ùoc bÇu chän lµ logo cña thÕ kû) ®îc thay b»ng logo con chim Komoran, con bß méng Tarus, cung thñ Warrior vµ thËm chÝ logo cËu bÐ trai mÆc ®å ngñ tay cÇm nÕn (Fisk Tires). Trong thêi buæi mµ c¸c c«ng ty c«ng nghiÖp tËp trung mäi nç lùc nh»m ph¸t triÓn vµ b¶o vÖ chØ mét sè Ýt c¸c th¬ng hiÖu phæ th«ng th× chiÕn dÞch kinh doanh cña Michelin xem ra hoµn toµn v« lý. “Trong mét thÞ trêng cã nhiÒu thÞ khóc kh¸c nhau, chóng t«i biÕt ®ù¬c r»ng tiÕp tôc víi mét th¬ng hiÖu duy nhÊt thËt lµ kh«ng æn”- ®ã lµ lêi gi¶i thÝch cña «ng Jim Micali, Gi¸m ®èc Michelin USA. ChiÕn lîc ®a th¬ng hiÖu nµy ®· gióp Michelin trë thµnh §¹i gia ë thÞ trêng Mü sau khi ®· lµ sè mét ë thÞ trêng Ch©u ¢u vµ ®ãng vai trß nÒn t¶ng chiÕn lîc cho sù chinh phôc thÞ trêng Nam Mü vµ thÞ trêng réng lín Trung Quèc.
* Th¬ng hiÖu næi tiÕng t¹o nªn lîi thÕ cho doanh nghiÖp trong ®µm ph¸n víi nhµ ph©n phèi vµ ®èi thñ. Víi th¬ng hiÖu m¹nh quyÒn n¨ng thÞ trêng cña doanh nghiÖp rÊt lín.Th¬ng hiÖu m¹nh cã kh¶ n¨ng ®iÒu khiÓn thÞ trêng nh ®Èy gi¸ s¶n phÈm vµ gi¸ cæ phiÕu lªn cao, kiÓm so¸t kªnh ph©n phèi…Th¬ng hiÖu m¹nh cã søc ®Ò kh¸ng cao trong c¹nh tranh gióp doanh nghiÖp tån t¹i l©u dµi vµ vît qua thêi kú khã kh¨n víi tæn thÊt thÊp nhÊt cã thÓ.
Th¬ng hiÖu lµ tµi s¶n v« cïng quý gi¸ víi doanh nghiÖp. NhiÒu c«ng ty tõng ®o lêng gi¸ trÞ cña hä dùa trªn nh÷ng tµi s¶n h÷u h×nh nh nhµ m¸y, hµng tån kho, tiÒn mÆt... ®· nhËn thøc ®îc r»ng trong thêi ®¹i kinh tÕ tri thøc th× nh©n lùc, th«ng tin vµ th¬ng hiÖu lµ ba lo¹i tµi s¶n cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh. Gi¸ trÞ th¬ng hiÖu nh lµ mét lo¹i tµi s¶n cña doanh nghiÖp ®· ®îc c«ng nhËn réng r·i, thËm chÝ ®îc ®a vµo b¶ng c©n ®èi tµi s¶n c«ng ty nh thêng thÊy ë Anh. ë ViÖt Nam, c«ng ty Kao ®· mua l¹i c«ng ty P/S víi gi¸ cao gÊp nhiÒu lÇn so víi gi¸ trÞ thùc cña c«ng ty P/S gÇn nh ph¸ s¶n ®ã chÝnh lµ bëi v× gi¸ trÞ cña th¬ng hiÖu P/S ®îc ®¸nh gi¸ lµ 5 triÖu $. T¬ng tù trªn thÕ giíi h·ng Crush cña P&G ®îc b¸n víi gi¸ 200 triÖu $ trong khi ®ã chØ cã 20 triÖu $ dµnh cho c¬ së vËt chÊt.... Víi sù hîp t¸c cña Interbrand Corp, c«ng ty t vÊn hµng ®Çu vÒ nh·n hiÖu thuéc Omnicom Group Inc, t¹p chÝ Business Week ®· ®a ra danh s¸ch c¸c nh·n hiÖu cã uy thÕ nhÊt thÕ giíi hµng n¨m.
Trong danh s¸ch 100 nh·n hiÖu tèt nhÊt thÕ giíi n¨m 2001, toµn bé gi¸ trÞ c¸c nh·n hiÖu ®· vît h¬n 1000 tØ $. (B¶ng 1- Nh·n hiÖu gi¸ trÞ nhÊt- Trang 25)
Nh·n hiÖu cã tÇm quan träng nh vËy nªn c¸c c«ng ty ®Òu tÝch cùc ®Çu t qu¶ng b¸ nh·n hiÖu trªn thÞ trêng. C¸c c«ng ty dîc phÈm ë Mü nh Viagra hay Claratin ®· chi tiªu hµng tr¨m triÖu USD ®Ó khuyÕch tr¬ng c¸c nh·n hiÖu míi. ë ViÖt Nam trong n¨m 2000 chØ riªng ®Çu t qu¶ng c¸o cho c¸c th¬ng hiÖu hµng s¶n xuÊt t¹i ViÖt Nam ®· lªn ®Õn 152 triÖu USD trªn c¸c hÖ thèng truyÒn th«ng Theo: “Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam”: Sè 49/24-04-2002 _ Bµi: “Th¬ng hiÖu kh«ng chØ lµ qu¶ng c¸o”.
. Song c¸c c«ng ty ph¶i kh«ng ngõng nç lùc ®Ó ®¶m b¶o nh÷ng gi¸ trÞ nh·n hiÖu ®îc th«ng tin víi kh¸ch hµng lµ phï hîp víi gi¸ trÞ thùc. ChØ khi Êy th¬ng hiÖu cña doanh nghiÖp ®¶m b¶o ®Ó võa chinh phôc ngêi tiªu dïng võa ®¹t hiÖu qu¶ kinh doanh.
B¶ng 1: Nh·n hiÖu gi¸ trÞ nhÊt
STT
H¹ng nh·n
TrÞ gi¸ n¨m 2001(triÖu USD)
1
Cocacola
68.9
2
Microsoft
65,1
3
IBM
52,8
4
GE
42,4
5
Nokia
35,0
6
Intel
34,7
7
Disney
32,6
8
Ford
30,1
9
McDonalds’
25,3
10
AT&T
22,8
Nguån:Interbrand, Citigroup
1.3.3. Th¬ng hiÖu m¹nh- NiÒm tù hµo vµ søc m¹nh cña mét quèc gia
Khi nãi ®Õn Ph¸p ngêi ta nghÜ ngay ®Õn rîu vang, nãi ®Õn NhËt ngêi ta nghÜ ngay ®Õn Sony, Honda, Toyota mÆc dï rîu vang kh«ng ph¶i lµ tÊt c¶ níc Ph¸p còng nh Sony, Honda, Toyota kh«ng ph¶i lµ tÊt c¶ níc NhËt. Ngêi Mü còng ®· ph¶i kinh ng¹c tríc chÊt lîng cña c¸c xe « t« vµ ®å ®iÖn tö cña NhËt, còng nh « t«, quÇn ¸o vµ thùc phÈm cña Ch©u ¢u.
Nh vËy, viÖc x©y dùng th¬ng hiÖu kh«ng chØ thóc ®Èy s¶n phÈm cña doanh nghiÖp mµ cßn gãp phÇn t¹o nªn diÖn m¹o quèc gia. Nh÷ng th¬ng hiÖu m¹nh ®· qu¶ng b¸ h×nh ¶nh vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña níc NhËt, níc Ph¸p …®Õn toµn thÕ giíi .
Nh÷ng th¬ng hiÖu m¹nh sÏ ®ãng vai trß sø gi¶ ®Ó s¶n phÈm c¸c quèc gia chiÕm lÜnh thÞ trêng thÕ giíi, t¹o nªn nh÷ng bíc ®Öm v÷ng ch¾c gãp phÇn ®a ®Êt níc héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ.
2. TÇm quan träng cña B¶o hé th¬ng hiÖu trong Th¬ng m¹i quèc tÕ
2.1. Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn HÖ thèng b¶o hé NHHH
Nh ®· ®Ò cËp ë trªn, th¬ng hiÖu lµ mét tµi s¶n v« h×nh cã gi¸ trÞ cña doanh nghiÖp.ViÖc sö dông ®óng ®¾n chøc n¨ng cña th¬ng hiÖu theo ®óng ph¸p luËt sÏ t¹o nªn sù c¹nh tranh lµnh m¹nh trªn thÞ trêng, ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm.Tuy nhiªn trong thùc tÕ cuéc sèng, mäi viÖc kh«ng hoµn toµn diÔn ra mét c¸ch lµnh m¹nh nh vËy. Do ham lîi, muèn ®¹t lîi nhuËn nhanh chãng vµ b»ng c¸ch rÎ nhÊt, ngêi ta ®· lµm gi¶, b¾t chíc ho¨c lµm nh¸i theo c¸c th¬ng hiÖu ®îc a chuéng, mÆc dï c¸c lo¹i nµy cã chÊt lîng thÊp h¬n hµng thËt, thËm chÝ hoµn toµn kh«ng cã chøc n¨ng sö dông. §iÒu nµy ®· x¶y ra tõ xa xa, khi b¾t ®Çu xuÊt hiÖn viÖc trao ®æi hµng ho¸ trªn tr¸i ®Êt vµ cïng víi sù ph¸t triÓn cña x· héi, tÖ n¹n ®ã ngµy cµng ph¸t triÓn vÒ quy m« vµ ®é tinh vi. C¸c vô tranh chÊp, kiÖn c¸o vÒ nh·n hiÖu t¹i c¸c tßa ¸n ngµy cµng nhiÒu.
Ban ®Çu vÊn ®Ò mµ c¸c toµ ¸n cÇn ph¶i ph¸n quyÕt lµ quyÒn víi mét nh·n hiÖu cô thÓ nµo ®ã thuéc vÒ ai. Trong c¸c trêng hîp nµy, nguyªn t¾c thêng ®îc ¸p dông lµ: quyÒn thuéc vÒ ngêi ®Çu tiªn sö dông NHHH ®ã. §Ó x¸c ®Þnh ai lµ ngêi sö dông ®Çu tiªn, c¸c toµ ¸n lËp sæ ghi NHHH. Lóc ®Çu c¸c sæ ®ã chØ dïng ®Ó theo dâi c¸c nh·n hiÖu bÞ tranh chÊp sau ®ã ghi c¸c nh·n hiÖu kh¸c cha bÞ tranh chÊp ®Ó ®Ò phßng c¸c tranh chÊp sÏ cã trong t¬ng lai. Cuèi cïng ngay c¶ c¸c nh·n hiÖu cha ®îc sö dông nhng chñ nh·n hiÖu cã ý ®Þnh sö dông còng ®îc ghi nhËn vµo sæ. Sæ theo dâi NHHH dÇn dÇn trë thµnh sæ ®¨ng b¹ nh·n hµng, tõ ®ã h×nh thµnh ph¬ng thøc ®¨ng ký NHHH t¹i toµ ¸n (thêng gäi lµ “Nh·n hiÖu tr×nh toµ”). Tuy nhiªn viÖc ®¨ng ký NHHH nh vËy ®îc thùc hiÖn theo th«ng lÖ chø kh«ng theo quy ®Þnh cña mét v¨n b¶n ph¸p luËt.
LuËt NHHH ®Çu tiªn dîc h×nh thµnh t¹i Ph¸p n¨m 1857. TiÕp theo lµ c¸c níc: Italia (1868), Anh (1875), BØ (1879), Mü (1881), §øc (1894), Nga (1896) ... §Õn nay hÇu hÕt c¸c níc ®Òu ®· cã luËt vÒ NHHH. Sè ®¬n ®¨ng ký vµ sè GiÊy chøng nhËn ®¨ng ký NHHH ngµy cµng t¨ng ë mçi níc; trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, hµng n¨m trªn thÕ giíi cã tõ 600.000 ®Õn 700.000 NHHH ®îc cÊp GiÊy chøng nhËn ®¨ng ký TrÝch: “Qu¶n lý Nhµ níc vÒ Khoa häc, C«ng nghÖ vµ M«i trêng” _ Nhµ xuÊt b¶n Khoa häc vµ Kü thuËt _ Hµ Néi, n¨m 2000.
. Tuy nhiªn c¸c quy ph¹m ph¸p luËt quèc gia chØ ®iÒu chØnh vÊn ®Ò b¶o hé th¬ng hiÖu trong ph¹m vi l·nh thæ quèc gia. Trong khi ®ã, hiÖn nay, tham gia Th¬ng m¹i quèc tÕ lµ mét ®ßi hái tÊt yÕu mét khi c¸c doanh nghiÖp muèn v¬n xa vµ chiÕm lÜnh thÞ trêng. Kinh doanh trªn thÞ trêng ngoµi níc ®Çy míi mÎ vµ l¹ lÉm, ë ®ã “Lèi ch¬i v« luËt" trë nªn khã kiÓm so¸t h¬n nhiÒu th× viÖc b¶o vÖ hµng ho¸, b¶o hé th¬ng hiÖu trë nªn rÊt khã kh¨n.
Tríc thùc tÕ ®ã, c¸c §iÒu íc quèc tÕ vµ §iÒu íc khu vùc lÇn lît ®îc ra ®êi nh: C«ng íc Paris, Tho¶ íc Madrid, Nghi ®Þnh th Madrid, Quy chÕ thiÕt lËp nh·n hiÖu th¬ng m¹i céng ®ång Ch©u ¢u... Mét mÆt, ®ã lµ nh÷ng c¨n cø ph¸p lý c¬ së ®Ó x©y dùng vµ hoµn chØnh luËt NHHH ë c¸c níc thµnh viªn, nhng quan träng h¬n ®ã lµ nh÷ng ®ãng gãp ®Ó t¹o dùng mét HÖ thèng ®¨ng ký nh·n hiÖu trong th¬ng m¹i quèc tÕ, tõ ®ã thóc ®Èy tiÕn tr×nh héi nhËp vµ h×nh thµnh nªn mét thÞ trêng toµn cÇu.
B¶o hé th¬ng hiÖu trong th¬ng m¹i quèc tÕ trë thµnh mét vÊn ®Ò quan träng mang tÝnh quèc tÕ.
2.2. Kh¸i niÖm B¶o hé th¬ng hiÖu
B¶o hé th¬ng hiÖu lµ viÖc Nhµ níc th«ng qua hÖ thèng ph¸p luËt nh»m:
X¸c lËp quyÒn cña chñ thÓ ®èi víi th¬ng hiÖu.
B¶o ®¶m ®Ó ngêi së h÷u quyÒn cã thÓ sö dông quyÒn cña m×nh.
Ng¨n chÆn vµ xö lý c¸c hµnh vi x©m ph¹m quyÒn.
2.3. ý nghÜa cña B¶o hé th¬ng hiÖu trong Th¬ng m¹i quèc tÕ
Th¬ng m¹i quèc tÕ thùc chÊt lµ c¸c giao dÞch th¬ng m¹i qua biªn giíi cña hai hay nhiÒu quèc gia. Bëi vËy ý nghÜa cña b¶o hé th¬ng hiÖu trong th¬ng m¹i quèc tÕ tríc hÕt ph¶i lµ nh÷ng lîi Ých cã ®îc tõ viÖc b¶o hé th¬ng hiÖu trong ho¹t ®éng th¬ng m¹i nãi chung.
2..3.1. ý nghÜa cña B¶o hé th¬ng hiÖu trong ho¹t ®éng th¬ng m¹i nãi chung
Chèng l¹i hµnh vi gi¶ m¹o vµ c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh
N¹n hµng gi¶ ngµy cµng bµnh chíng vµ léng hµnh ë møc ®é tinh vi h¬n
§éng c¬ lµm giµu bÊt hîp ph¸p, kiÕn thøc ph¸p luËt h¹n chÕ céng víi nh÷ng kÏ hë trong khung ph¸p luËt ®· dÉn ®Õn mét thùc tÕ: Hµng gi¶ hÇu nh ®· len lái vµo tËn c¸c ngãc ng¸ch cña x· héi hay nãi c¸ch kh¸c lµ kh«ng cã lÜnh vùc nµo, ngµnh hµng nµo mµ kh«ng cã ®å gi¶. Ngay khi mét hµng ho¸ cã uy tÝn nhÊt ®Þnh trªn thÞ trêng th× lËp tøc xuÊt hiÖn mét lo¹t c¸c th¬ng hiÖu t¬ng tù, na n¸ nh»m g©y nhÇm lÉn cho ngêi tiªu dïng; kh«ng chØ vËy nhiÒu khi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh cßn sao chÐp toµn bé th¬ng hiÖu, c¶ nh·n s¶n phÈm cña doanh nghiÖp ®Ó g¾n lªn hµng ho¸ cña hä. Kh«ng chØ nh÷ng hµng ho¸ tiªu dïng th«ng thêng bÞ lµm gi¶, cßn nhiÒu thø gi¶ kh¸c mµ hËu qu¶ g©y ra cho ngêi tiªu dïng khã lêng hÕt ®îc nh dîc phÈm, thùc phÈm, vËt liÖu x©y dùng....C¸c lo¹i hµng ®ã x©m nhËp vµo mäi lÜnh vùc cña ho¹t ®éng th¬ng m¹i, tõ xuÊt nhËp khÈu cho ®Õn s¶n xuÊt vµ tiªu thô hµng ho¸, cung øng dÞch vô.
HiÖn nay, n¹n lµm hµng gi¶ ®ang chiÕm tû lÖ lín, tíi 5- 7% gi¸ trÞ th¬ng m¹i toµn cÇu, hµng n¨m g©y thiÖt h¹i vÒ mÆt kinh tÕ kho¶ng 2-3 tû Euro Theo: “Héi th¶o vÒ thùc thi quyÒn Së h÷u trÝ tuÖ” t¹i Hµ Néi vµ Tp. Hå ChÝ Minh: 27/05/2002-31/05/2002.
. C¸c c«ng ty Mü bÞ mÊt m¸t trung b×nh 50 tû USD mçi n¨m do viÖc bÞ vi ph¹m quyÒn së h÷u trÝ tuÖ Theo: “Marketing News” _ Sè ngµy 31/03/1997.
. T¹i ViÖt Nam, theo thèng kª cña Côc qu¶n lý thÞ trêng, cø mét mÆt hµng míi ra ®êi sÏ cã 10 mÆt hµng cïng lo¹i trªn thÞ trêng xuÊt hiÖn víi mÉu m· gièng hÖt hoÆc t¬ng tù nh thÕ víi chÊt lîng kÐm vµ gi¸ c¶ còng thÊp h¬n gi¸ cña hµng chÝnh hiÖu. Kh«ng chØ cã c¸c s¶n phÈm hµng ho¸ bÞ lµm gi¶ mµ ngay c¶ s¶n phÈm dÞch vô còng bÞ lµm gi¶. Theo «ng Hå Huy, Chñ tÞch Héi ®ång qu¶n trÞ C«ng ty Mai Linh cho biÕt “sù xuÊt hiÖn cña h·ng gi¶ taxi Mai Linh" ®· khiÕn h·ng bÞ thiÖt h¹i tíi 2,7 tØ ®ång trong mét n¨m. Kh«ng riªng taxi Mai Linh mµ nhiÒu h·ng taxi cã uy tÝn kh¸c còng bÞ nh¸i nh Festival, Vina, Saigon tourist...
N¹n hµng gi¶ ngµy cµng trë thµnh nçi ¸m ¶nh cña c¸c doanh nghiÖp lµm ¨n ch©n chÝnh, lµ mét trong nh÷ng th¸ch thøc lín trªn con ®êng kh¼ng ®Þnh uy tÝn vµ chÊt lîng s¶n phÈm cña doanh nghiÖp.
MÊt th¬ng hiÖu- quyÒn lîi cña nhµ kinh doanh bÞ ®e do¹
Bªn c¹nh ®ã, lîi dông c¸c doanh nghiÖp l¬ lµ, coi nhÑ viÖc b¶o hé th¬ng hiÖu, ngêi ta ®· nhanh ch©n ®¨ng ký b¶o hé th¬ng hiÖu cña doanh nghiÖp t¹i mét c¬ quan h÷u quan ®Ó råi rao b¸n l¹i cho doanh nghiÖp ë møc gi¸ rÊt cao. NÕu bá qua, uy tÝn vµ tiÒm n¨ng ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp sÏ bÞ ®e do¹ bëi nh÷ng s¶n phÈm xuÊt hiÖn hîp ph¸p trªn thÞ trêng díi th¬ng hiÖu cña doanh nghiÖp. Ngîc l¹i, doanh nghiÖp ph¶i tho¶ m·n yªu cÇu ®a ra hoÆc tèn kÐm tiÒn cña vµ c«ng søc ®i kiÖn tông ®ßi l¹i th¬ng hiÖu cña m×nh; hoÆc doanh nghiÖp sÏ ph¶i g©y dùng l¹i cho m×nh mét th¬ng hiÖu míi nhng th«ng thêng Ýt khi doanh nghiÖp tõ bá mét th¬ng hiÖu ®· t¹o ®îc chç ®øng v÷ng ch¾c trªn thÞ trêng- s¶n phÈm cña c¶ mét chiÕn lîc l©u dµi vµ tèn kÐm.
Tríc t×nh h×nh ®ã b¶o hé th¬ng hiÖu chÝnh lµ c«ng cô hiÖu qu¶ ®Ó chèng l¹i hµnh vi gi¶ m¹o vµ c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh.
Bëi mét NHHH ®· ®îc ph¸p luËt c«ng nhËn b¶o hé sÏ cho phÐp doanh nghiÖp c¨n cø vµo c¸c c«ng cô ph¸p lý cã liªn quan ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi cña m×nh, ng¨n chÆn cã hiÖu qu¶ hµnh vi vi ph¹m NHHH ®· ®îc b¶o hé. Ph¸p luËt NHHH ë c¸c níc ®Òu ®a ra c¸c h×nh thøc xö ph¹t vÒ h×nh sù lÉn d©n sù. Trong ®ã c¸c biÖn ph¸p d©n sù cã thÓ bao gåm: båi hoµn phÝ tæn vËt chÊt cho ngêi chñ së h÷u, tiªu huû hµng ho¸ vi ph¹m, xin lçi c«ng khai gi¶i quyÕt gi÷a c¸c bªn...vµ c¸c biÖn ph¸p h×nh sù nh : ph¹t tï. Cã thÓ tham kh¶o mét vµi møc quy ®Þnh cña mét sè níc: B¶ng 2- Møc ph¹t ®èi víi vi ph¹m NHHH- Trang 30.
B¶ng 2: Møc ph¹t ®èi víi vi ph¹m NHHH
Níc
Vi ph¹m
Ph¹t tiÒn
Ph¹t tï
In®«nªxia
Nh·n hiÖu
100 triÖu RP
7 n¨m
Philippin
Nh·n hiÖu c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh
500-2000 PS
6 th¸ng 1 ngµy hoÆc 2 n¨m 4 th¸ng hoÆc c¶ hai
Th¸i Lan
- Nh·n hiÖu gi¶
- Nh·n hiÖu lµm nh¸i, t¬ng tù
400.000 B¹t
800.000 B¹t
4n¨m
Trung Quèc
Nh·n hiÖu
5 lÇn thu nhËp bÊt hîp ph¸p
Kh«ng qu¸ 7 n¨m
ViÖt Nam
Nh·n hiÖu
1-3 lÇn gi¸ trÞ vi ph¹m
1-3 n¨m( téi nhÑ); 5-7 n¨m (nh÷ng hµnh ®éng vi ph¹m nghiªm träng ®Õn lîi Ých c«ng céng hoÆc bu«n b¸n s¶n xuÊt hµng gi¶ g©y hËu qu¶ nghiªm träng)
Nguån: Côc Së h÷u c«ng nghiÖp ViÖt Nam
§Ó tr¸nh r¬i vµo t×nh tr¹ng “ mÊt bß míi lo lµm chuång”, hay viÖc ®æ tiÒn b¹c, thêi gian cho c¸c vô kiÖn tông, c¸c doanh nghiÖp h·y biÕn viÖc ®¨ng ký b¶o hé nh·n hiÖu th¬ng m¹i thµnh viÖc lµm ®Çu tiªn mçi khi cã ý ®Þnh g©y dùng mét nh·n hiÖu hay mét mÆt hµng nµo ®ã. B¶o hé th¬ng hiÖu lµ b¶o vÖ chÝnh m×nh.
b. T¹o kh¶ n¨ng ®éc quyÒn khai th¸c th¬ng hiÖu.
Nguyªn t¾c b¶o hé NHHH lµ dµnh cho chñ së h÷u ®îc quyÒn sö dông NHHH ®· ®îc b¶o hé nh»m môc ®Ých kinh doanh. Nhê ®ã, chñ së h÷u ®îc quyÒn g¾n nh·n hiÖu ®îc b¶o hé lªn hµng ho¸, bao b×, ph¬ng tiÖn dÞch vô, giÊy tê giao dÞch trong ho¹t ®éng kinh doanh, qu¶ng c¸o nh·n hiÖu cña m×nh th«ng qua c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin: ®µi, b¸o, truyÒn h×nh, biÓn qu¶ng c¸o... hay nhËp khÈu s¶n phÈm mang nh·n hiÖu ®îc b¶o hé. §éc quyÒn khai th¸c nh·n hiÖu t¹o cho doanh nghiÖp kh¶ n¨ng lËp chiÕn lîc ph©n phèi vµ kiÓm so¸t thÞ trêng cho s¶n phÈm cña m×nh mét c¸ch hîp lý. TÊt c¶ ®¶m b¶o cho ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp diÔn ra mét c¸ch tr«i ch¶y, lµnh m¹nh vµ ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt.
c. Thóc ®Èy s¶n xuÊt kinh doanh
B¶o hé quyÒn së h÷u NHHH víi néi dung b¶o vÖ quyÒn lîi cña doanh nghiÖp tríc c¸c hµnh vi x©m ph¹m vµ ®¶m b¶o ®éc quyÒn sö dông nh·n hiÖu t¹o cho doanh nghiÖp t©m lý an t©m ®ång thêi khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp kh«ng ngõng hoµn thiÖn s¶n phÈm, nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn nh÷ng s¶n phÈm míi ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng cao cña x· héi.
T¹o ®iÒu kiÖn chuyÓn nhîng th¬ng hiÖu
ChuyÓn nhîng th¬ng hiÖu lµ mét h×nh thøc kinh doanh trong ®ã mét bªn cho bªn kia sö dông th¬ng hiÖu vµ c¸c dÞch vô, kü thuËt, kü n¨ng ®iÒu hµnh, bÝ quyÕt kinh doanh mét hay nhiÒu lo¹i s¶n phÈm, dÞch vô díi tªn cña m×nh vµ thu l¹i mét kho¶n phÝ.
HÇu hÕt nh÷ng th¬ng hiÖu næi tiÕng thÕ giíi hiÖn nay ®· vµ ®ang ¸p dông ph¬ng thøc nµy, qua ®ã chñ së h÷u th¬ng hiÖu nhanh chãng thµnh c«ng trong viÖc qu¶ng b¸ th¬ng hiÖu cña m×nh, v¬n ra thÞ trêng trong vµ ngoµi níc. BÊt kú ai ®i Mü hay c¸c níc Ch©u ¢u ®Òu cã thÓ nhËn thÊy cöa hµng b¸n thøc ¨n nhanh McDonald hay KFC. ë ViÖt Nam, Trung Nguyªn vµ Dilmah lµ nh÷ng vÝ dô sinh ®éng cho thÊy tiÒm n¨ng ph¸t triÓn chuyÓn nhîng th¬ng hiÖu. Nhê vµo h×nh thøc ph©n phèi míi nµy chØ sau vµi n¨m Trung Nguyªn ®· g©y dùng nªn mét m¹ng líi trªn 400 cöa hµng nhîng quyÒn. Kh«ng chØ trong níc, cafe Trung Nguyªn ®· xuÊt hiÖn ë Trung Quèc, Singapore, Tokyo... C«ng ty Hµ Th¨ng còng cã ®îc hµng tr¨m qu¸n thêng xuyªn sö dông trµ Dilmah. Nh÷ng g× mµ hä ®¹t ®îc ®· thæi mét lµn giã míi vµo m«i trêng kinh doanh ViÖt Nam.
Tuy nhiªn muèn chuyÓn nhîng th¬ng hiÖu thµnh c«ng, doanh nghiÖp ph¶i cã bÝ quyÕt riªng trong viªc ®éc quyÒn chÕ t¹o s¶n phÈm, ph¶i t¹o cho th¬ng hiÖu m×nh Ên tîng vµ quan träng h¬n lµ ph¶i cã ®¨ng ký së h÷u b¶n quyÒn th¬ng hiÖu.
Thóc ®Èy hîp t¸c, liªn doanh liªn kÕt vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ
* QuyÒn së h÷u NHHH lµ tµi s¶n cã gi¸ trÞ trong liªn doanh liªn kÕt
Nhê gi¸ trÞ cã ®îc tõ néi dung kinh tÕ cña mét th¬ng hiÖu ®îc b¶o hé, tõ tiÒm n¨ng khai th¸c th¬ng m¹i cña th¬ng hiÖu trªn thÞ trêng mµ quyÒn së h÷u NHHH ®îc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ vµ trë thµnh tµi s¶n gãp vèn khi liªn doanh liªn kÕt s¶n xuÊt, ph©n phèi s¶n phÈm. VÝ dô nh mét sè nh·n hiÖu cña doanh nghiÖp ViÖt Nam ®· ®îc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ tíi vµi triÖu USD vµ dïng ®Ó gãp vèn liªn doanh nh nh·n hiÖu Viso cho s¶n phÈm bét giÆt, P/S cho kem ®¸nh r¨ng hay nh·n hiÖu Heineken, Tiger mµ ngêi tiªu thô s¶n phÈm ph¶i tr¶ tiÒn b¶n quyÒn nh·n hiÖu tíi 3% gi¸ b¸n tÞnh.
* QuyÒn sö dông NHHH lµ ®iÒu kiÖn ph¸p lý quan träng ®Ó s¸p nhËp th¬ng hiÖu, n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh th¬ng hiÖu cña doanh nghiÖp
Trong ngµnh may mÆc, nh÷ng th¬ng hiÖu An Phíc Pierre Cardin, ViÖt TiÕn, May 10 ...lµ nh÷ng mÆt hµng chñ lùc cña ViÖt Nam. ë thêi ®iÓm nh÷ng n¨m ®Çu cña thËp kû 90, khi mµ cßn kh¸ nhiÒu doanh nghiÖp cha quan t©m l¾m ®Õn nh·n hiÖu vµ b¶o hé nh·n hiÖu th× An Phíc ®· thÊy cÇn ®¨ng ký víi Côc së h÷u c«ng nghiÖp ®Ó b¶o hé NHHH cña m×nh. §©y chÝnh lµ c¬ së ph¸p lý cho ra ®êi nh·n hiÖu An Phíc Pierre Cardin. Sù b¾t tay gi÷a An Phíc vµ Pierre Cardin- mét nh·n hiÖu næi tiÕng thÕ giíi vÒ thêi trang ®· t¹o cho An Phíc c¬ héi qu¶ng b¸ th¬ng hiÖu cña m×nh tíi ngêi tiªu dïng. Giê ®©y thÞ trßng cña An Phíc Pierre Cardin cã tíi 50% lµ xuÊt khÈu, vµ hiÖn An Phíc ®ang ®¨ng ký së h÷u NHHH t¹i Mü, chuÈn bÞ cho viÖc ®a hµng ho¸ th©m nhËp thÞ trêng nµy.
* QuyÒn së h÷u NHHH g¾n liÒn víi viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ
C«ng nghÖ míi thêng lµ c¸c gi¶i ph¸p kü thuËt míi cã tÝnh s¸ng t¹o, ®îc cÊp b»ng ®éc quyÒn theo c¬ chÕ b¶o hé s¸ng chÕ. §Ó b¶o vÖ uy tÝn cña c«ng nghÖ, cña chÊt lîng s¶n phÈm do c«ng nghÖ t¹o ra, ®ång thêi l¹i muèn doanh sè tiªu thô s¶n phÈm ngµy cµng gia t¨ng ®Ó lµm c¨n cø tÝnh b¶n quyÒn th× qu¸ tr×nh chuyÓn giao c«ng nghÖ thêng g¾n liÒn víi chuyÓn giao quyÒn sö dông nh·n hiÖu nh nhang trõ muçi Mosfly cña c«ng ty Vipesco ®îc chuyÓn giao c«ng nghÖ vµ nh·n hiÖu cña Malayxia hay bia Tiger cña nhµ m¸y bia ViÖt Nam lµ kÕt qu¶ cña viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ vµ nh·n hiÖu cña Singapore. ë ViÖt Nam rÊt nhiÒu trêng hîp ngêi níc ngoµi ®¨ng ký b¶o hé NHHH nh»m môc ®Ých chµo b¸n quyÒn sö dông NHHH mµ hä ®îc b¶o hé cho c¸c tæ chøc s¶n xuÊt, kinh doanh cña ViÖt Nam( b¸n Lix¨ng). HiÖn nay, viÖc s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm theo Lix¨ng ®· b¾t ®Çu h×nh thµnh vµ ®ang trë thµnh mét biÖn ph¸p h÷u hiÖu ®Ó thóc ®Èy s¶n xuÊt, ®æi míi c«ng nghÖ, ®¸p øng nhu cÇu thÞ trêng néi ®Þa vµ xuÊt khÈu ë c¸c níc, nhÊt lµ ë NhËt B¶n, Hµn Quèc, §µi Loan, Th¸i Lan. N¨m 1997, sè hîp ®ång lix¨ng ®· ®îc ®¨ng ký lµ 221, trong ®ã cã 26 hîp ®ång ®îc ký gi÷a ViÖt Nam víi ViÖt Nam, 23 hîp ®ång gi÷a níc ngoµi víi níc ngoµi vµ 172 hîp ®ång gi÷a ViÖt Nam víi níc ngoµi Theo: “Côc Së h÷u c«ng nghiÖp ViÖt Nam”.
. §iÒu ®ã chøng tá ho¹t ®éng së h÷u c«ng nghiÖp ®· cã t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ tõ níc ngoµi vµo ViÖt Nam vµ gi÷a c¸c c¬ së trong níc víi nhau.
2.3.2. ý nghÜa cña B¶o hé th¬ng hiÖu trong th¬ng m¹i quèc tÕ
Th©m nhËp thÞ trêng níc ngoµi dÔ dµng
NÒn kinh tÕ toµn cÇu ®ang tiÕn ®Õn mét s©n ch¬i kinh tÕ chung víi luËt lÖ hµi hoµ vµ thèng nhÊt. C¸c hµng rµo thuÕ quan vµ phi thuÕ quan trong ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu, ho¹t ®éng th¬ng m¹i quèc tÕ ngµy cµng trë nªn th«ng tho¸ng.
Tuy nhiªn, ®Ó b¶o hé nÒn s¶n xuÊt néi ®Þa, c¸c níc ®Òu dùng nªn c¸c tiªu chuÈn khÐo lÐo h¹n chÕ sù x©m nhËp cña hµng ho¸ níc ngoµi. Trong thêi gian qua nhiÒu níc ®· lªn tiÕng ph¶n ®èi Mü ®i ngîc l¹i tinh thÇn th¬ng m¹i tù do, b¶o hé mËu dÞch kh«ng c«ng b»ng víi viÖc t¨ng thuÕ nhËp khÈu ®èi víi c¸c s¶n phÈm thÐp tõ Ch©u ¢u vµ Ch©u ¸ hay ®a ra nh÷ng ®ßn phÐp nh»m c¹nh tranh víi c¸ Basa ViÖt Nam.
XuÊt ph¸t tõ thùc tÕ ®ã céng víi ý nghÜa quan träng cña b¶o hé th¬ng hiÖu mµ quyÒn së h÷u NHHH trë thµnh mét trong nh÷ng rµo c¶n ®Ó th«ng quan hµng ho¸. C¸c GiÊy chøng nhËn th¬ng hiÖu chØ cã gi¸ trÞ trong ph¹m vi mét l·nh thæ nhÊt ®Þnh, th«ng thêng lµ l·nh thæ quèc gia. Khi xuÊt, nhËp hµng ho¸ vµo mét l·nh thæ quèc gia kh¸c, nÕu c¸c doanh nghiÖp kh«ng quan t©m ®Õn viÖc më réng ph¹m vi b¶o hé cña v¨n b»ng hoÆc ®¨ng ký b¶o hé th¬ng hiÖu cña m×nh trªn l·nh thæ quèc gia ®ã, viÖc lu th«ng hµng ho¸ cã thÓ bÞ ng¨n cÊm hoÆc chØ su«n sÎ sau khi doanh nghiÖp ®· tèn nhiÒu c«ng søc vµ chi phÝ, khi Êy c¬ héi kinh doanh vµ c¸c kho¶n lîi nhuËn cã thÓ ®· tuét khái tay doanh nghiÖp.
b. §øng v÷ng tríc rµo c¶n c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh t¹i thÞ trêng níc ngoµi
ë trong bÊt kú mét m«i trêng kinh doanh nµo, hµng ho¸ cña doanh nghiÖp ®Òu ph¶i c¹nh tranh víi v« vµn hµng ho¸ cïng lo¹i do ngêi trong níc s¶n xuÊt còng nh ®îc nhËp khÈu tõ nhiÒu níc kh¸c nhau. Song mçi m«i trêng c¹nh tranh cã ®Æc ®iÓm riªng chÞu sù ®iÒu chØnh cña mét hµnh lang ph¸p lý riªng. Quy t¾c “®µo th¶i” sÏ dÔ dµng lo¹i bá doanh nghiÖp nµo l¬ lµ víi nh÷ng quy t¾c riªng ®ã. Bëi vËy, thÝch øng vµ ®èi phã thµnh c«ng víi ho¹t ®éng c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh trªn thÞ trêng ngoµi níc lµ mét th¸ch thøc víi doanh nghiÖp ngay c¶ khi doanh nghiÖp ®· t¹o dùng ®îc mét th¬ng hiÖu uy tÝn víi nh÷ng s¶n phÈm cã n¨ng lùc c¹nh tranh cao.
Ph¸p luËt b¶o hé NHHH cña c¸c níc cã thÓ kh¸c nhau nhng ®Òu ®¶m b¶o quyÒn lîi chÝnh ®¸ng cña chñ së h÷u hîp ph¸p NHHH, ®ã lµ quyÒn yªu cÇu b¶o vÖ quyÒn lîi khi bÞ ngêi kh¸c x©m ph¹m, quyÒn sö dông nh·n hiÖu vµ quyÒn chuyÓn giao quyÒn së h÷u NHHH.
Do ®ã b¶o hé th¬ng hiÖu trong th¬ng m¹i quèc tÕ mµ cô thÓ lµ b¶o hé th¬ng hiÖu trªn c¸c thÞ trêng doanh nghiÖp ho¹t ®éng hoÆc cã ý ®Þnh kinh doanh lµ mét l¸ ch¾n v÷ng ch¾c b¶o vÖ doanh nghiÖp tríc nh÷ng ®ßn tÊn c«ng khã lêng cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh.
c. Gãp phÇn ®Èy nhanh qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ
HiÖn nay, ngo¹i trõ mét sè Ýt níc cßn hÇu hÕt c¸c níc ®· tham gia c¸c §iÒu íc quèc tÕ vÒ NHHH. Thay v× ph¶i ®¨ng ký b¶o hé th¬ng hiÖu t¹i mçi níc mµ doanh nghiÖp cã ý ®Þnh kinh doanh t¹i ®ã, doanh nghiÖp cña c¸c níc thµnh viªn chØ cÇn ®¨ng ký t¹i mét ®Þa ®iÓm quy ®Þnh vµ GiÊy chøng nhËn b¶o hé th¬ng hiÖu sÏ cã gi¸ trÞ trong ph¹m vi l·nh thæ mµ §iÒu íc quèc tÕ ®ã cã hiÖu lùc. Ngoµi ra c¸c níc cßn cïng nhau ký kÕt c¸c §iÒu íc khu vùc (HiÖp ®Þnh khung vÒ hîp t¸c së h÷u trÝ tuÖ gi÷a c¸c níc ASEAN…) vµ c¸c §iÒu íc song ph¬ng.
C¸c §iÒu íc cho phÐp mét NHHH ®îc ph¸p luËt b¶o hé ngay c¶ ë nh÷ng níc mµ doanh nghiÖp cha s½n sµng kinh doanh. Khi Êy b¶o hé th¬ng hiÖu trong th¬ng m¹i quèc tÕ chÝnh lµ mét trong nh÷ng yÕu tè gîi më nhu cÇu më réng vµ ph¸t triÓn kinh doanh trong ph¹m vi c¸c quèc gia.
Ngoµi ra b¶o hé th¬ng hiÖu trong th¬ng m¹i quèc tÕ th«ng qua c¸c §iÒu íc quèc tÕ ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh lu th«ng hµng ho¸ gi÷a c¸c quèc gia ®îc th«ng suèt, kh¾c phôc t©m lý e ng¹i vµ t¹o dùng sù tù tin cho c¸c doanh nghiÖp khi th©m nhËp thÞ trêng níc ngoµi.
XuÊt ph¸t tõ gãc ®é mét quèc gia, tham gia vµo hÖ thèng b¶o hé th¬ng hiÖu trong th¬ng m¹i quèc tÕ cïng víi viÖc kh«ng ngõng hoµn chØnh LuËt nh·n hiÖu quèc gia theo híng hµi hoµ víi nh÷ng tiªu chuÈn quèc tÕ, gi¶m bít sù kh¸c biÖt gi÷a c¸c níc chÝnh lµ mét nh©n tè quan träng ®Ó thu hót vèn ®Çu t níc ngoµi. C¸c h·ng, c¸c c«ng ty níc ngoµi cã mong muèn lµm ¨n nghiªm tóc, l©u dµi trªn thÞ trêng mét níc ®Òu t×m c¸ch ®¨ng ký NHHH vµ kiÓu d¸ng c«ng nghiÖp ®Ó ®îc ®¶m b¶o r»ng s¶n phÈm cña hä khi xuÊt hiÖn trªn thÞ trêng sÏ kh«ng mét ai ®îc b¾t chíc theo kiÓu d¸ng hoÆc mang nh·n hiÖu cña hä. ChÝnh v× vËy, khi c¸c c«ng ty nµy t×m hiÓu c¬ héi ®Çu t th× viÖc ®Çu tiªn lµ hä t×m hiÓu hÖ thèng ph¸p luËt vµ t×nh h×nh b¶o hé NHHH ë níc ®èi t¸c. Hä coi ®ã lµ mét ®¶m b¶o cho viÖc ®Çu t cã hiÖu qu¶.
Sè liÖu thèng kª vÒ hiÖu qu¶ b¶o hé NHHH ë ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua cho thÊy sè lîng ®¬n ®¨ng ký cña níc ngoµi chiÕm mét tû lÖ kh¸ lín trong tæng sè ®¬n ®¨ng ký vµ t¨ng lªn rÊt nhanh. Cho ®Õn nay trong tæng sè 90.000 NHHH ®îc ®¨ng ký b¶o hé t¹i ViÖt Nam cã tíi 85% lµ cña ngêi níc ngoµi. NhiÒu h·ng níc ngoµi ®· ®¨ng ký vµo ViÖt Nam hµng tr¨m ®¬n së h÷u c«ng nghiÖp nh h·ng Unilever (Hµ Lan) cã tíi 696 nh·n hiÖu ®· ®¨ng ký b¶o hé Theo: “Côc Së h÷u c«ng nghiÖp ViÖt Nam”.
. §iÒu ®ã chøng tá sù quan t©m rÊt lín cña c¸c h·ng níc ngoµi ®èi víi viÖc b¶o hé NHHH t¹i ViÖt Nam.
d. Lµ c«ng cô b¶o vÖ quyÒn lîi ngêi tiªu dïng, tõ ®ã t¹o Ên tîng ban ®Çu cho ngêi tiªu dïng trªn thÞ trêng míi
Hµng ho¸ lµm gi¶, lµm nh¸i lµ nh÷ng hµng ho¸ cã nh·n hiÖu vµ bÒ ngoµi t¬ng tù ®Õn møc g©y nhÇm lÉn thËm chÝ trïng víi nh·n hiÖu ®ang ®îc b¶o hé nhng chÊt lîng thÊp kÐm h¬n nhiÒu, trong ®ã ph¶i kÓ ®Õn nhiÒu lo¹i g©y h¹i ®Õn søc khoÎ thËm chÝ ®e do¹ tÝnh m¹ng ngêi tiªu dïng nh mü phÈm, dîc phÈ._.cïng, ViÖt Nam cÇn gia nhËp c¸c tæ chøc nh WIPO, tiÕn tíi lµ HiÖp íc luËt NHHH vµ HiÖp ®Þnh TRIPS – nh÷ng Tæ chøc vµ §iÒu íc quèc tÕ mµ Mü ®Òu lµ thµnh viªn. C¬ chÕ ®¶m b¶o thùc thi rÊt nghiªm ngÆt vµ cã hiÖu qu¶ cña c¸c tæ chøc nµy sÏ b¶o vÖ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam trong giai ®o¹n ban ®Çu ®Çy thö th¸ch.
3.2. C¸c gi¶i ph¸p vi m«
HÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam gÆp ph¶i sù cè vÒ th¬ng hiÖu do cha thÊy ®îc vai trß cña së h÷u th¬ng hiÖu, cha hµnh ®éng ®Ó b¶o vÖ quyÒn cña m×nh còng nh cha biÕt lµm thÕ nµo ®Ó x¸c lËp quyÒn lîi ®ã. Hy väng r»ng nh÷ng gi¶i ph¸p ®îc tr×nh bµy díi ®©y sÏ gãp phÇn th¸o gì vÊn ®Ò nµy.
3.2.1. N©ng cao nhËn thøc vÒ søc m¹nh th¬ng hiÖu vµ b¶o vÖ th¬ng hiÖu
Trong thêi gian qua c¸c c¬ quan chuyªn tr¸ch còng ®· cã nç lùc tuyªn truyÒn cho doanh nghiÖp vÒ søc m¹nh cña gi¸ trÞ th¬ng hiÖu nhng thùc tiÔn cho thÊy hiÖu qu¶ ®¹t ®îc vÉn cha ®îc t¬ng xøng. Ph¶i nhËn thÊy r»ng c«ng t¸c tuyªn truyÒn ®ã sÏ chØ ph¸t huy hiÖu qu¶ khi chÝnh b¶n th©n mçi doanh nghiÖp tù nç lùc trang bÞ cho m×nh nh÷ng kiÕn thøc cÇn thiÕt vÒ gi¸ trÞ cña th¬ng hiÖu vµ viÖc b¶o vÖ th¬ng hiÖu. ViÖc trang bÞ ®ã ph¶i ®îc qu¸n triÖt tõ c¸c nhµ l·nh ®¹o doanh nghiÖp ®Õn tõng nh©n viªn trong doanh nghiÖp th«ng qua c¸c cuéc häp, héi th¶o, c¸c buæi trao ®æi ngay t¹i doanh nghiÖp hoÆc c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin cña doanh nghiÖp nh t¹p chÝ cña doanh nghiÖp, trang web cña doanh nghiÖp...; sao cho th¬ng hiÖu- h×nh ¶nh cña doanh nghiÖp lu«n lu«n ®îc gi÷ g×n, båi ®¾p vµ hoµn thiÖn ë tÊt c¶ c¸c kh©u trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña c«ng ty: marketing, nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn s¶n phÈm, s¶n xuÊt, lu th«ng, ph©n phèi... VËy cßn kiÕn thøc lµ nh÷ng g×?. §ã chÝnh lµ nh÷ng kinh nghiÖm, gãp ý, trao ®æi, thu nhËn ®îc tõ c¸c cuéc buæi héi th¶o, gÆp mÆt ë tÇm quèc tÕ, quèc gia, doanh nghiÖp; tõ c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng; c¸c vô tranh chÊp nh·n hiÖu ë ViÖt Nam vµ trªn thÕ giíi trong ®ã ®Æc biÖt lu ý ®Õn c¸c tranh chÊp gi÷a ViÖt Nam vµ níc ngoµi vµ tranh chÊp t¹i c¸c níc mµ doanh nghiÖp ®ang hay cã ý ®Þnh xóc tiÕn kinh doanh vµ ®Æc biÖt quan träng lµ nh÷ng kinh nghiÖm cña chÝnh doanh nghiÖp.
Vµ còng cÇn bæ sung chøc n¨ng qu¶n lý th¬ng hiÖu trong doanh nghiÖp, cã thÓ b»ng viÖc thµnh lËp bé phËn qu¶n trÞ th¬ng hiÖu. Bé phËn nµy sÏ quyÕt ®Þnh chiÕn lîc ph¸t triÓn, qu¶ng b¸ vµ b¶o vÖ th¬ng hiÖu.
Khi nhËn thøc cña doanh nghiÖp ®îc n©ng cao còng cã nghÜa doanh nghiÖp ®· tin yªu, tù hµo vÒ th¬ng hiÖu riªng cña m×nh vµ sÏ cã nh÷ng hµnh ®éng cÇn thiÕt ®Ó b¶o vÖ gi¸ trÞ ®ã.
3.2.2. Chñ ®éng tiÕp cËn c¸c th«ng tin ®Æc biÖt c¸c th«ng tin ph¸p lý
Theo ®ã, cÇn theo dâi c¸c hµnh vi l¹m dông th¬ng hiÖu cña m×nh trªn c¸c Ên phÈm, b¸o chÝ, tivi, ®µi ph¸t thanh, c¸c héi chî triÓn l·m trong vµ ngoµi níc. C¸c doanh nghiÖp nªn ®Æc biÖt quan t©m c¸c th«ng tin ph¸p luËt NHHH bëi luËt ph¸p cña Mü rÊt phøc t¹p mµ ngêi Mü khi kinh doanh g¾n rÊt s¸t víi luËt lÖ. Doanh nghiÖp ViÖt Nam thiÕu kinh nghiÖm vµ hiÓu biÕt rÊt dÔ bÞ chÌn Ðp. Ngoµi ra, am hiÓu vÒ luËt lÖ Mü sÏ gióp doanh nghiÖp tr¸nh ph¶i mÊt tiÒn v× nh÷ng s¬ xuÊt khi ®¨ng ký, sö dông, duy tr× nh·n. Doanh nghiÖp cã thÓ thuª luËt s t vÊn ®Ó tr¸nh nh÷ng rñi ro vµ bÊt ®ång. Tuy nhiªn, chi phÝ tr¶ cho luËt s rÊt cao (thêng kho¶ng 250- 500 USD/giê, cßn ®Ó thuª mét luËt s theo ®Õn hÕt mét vô kiÖn ph¶i tiªu tèn kho¶ng 30.000- 50.000 USD) Theo: “Ngêi Lao ®éng”: ngµy 06/12/2001 _ Bµi: “Tõ vô c¸ basa”.
. Nh vËy, muèn sö dông luËt s cã hiÖu qu¶, b¶n th©n doanh nghiÖp còng ph¶i am hiÓu Ýt nhiÒu vÒ luËt lÖ Mü ®Ó khi mêi luËt s th× ®¶m b¶o thêi gian lµm viÖc ng¾n nhÊt nhng hiÖu qu¶ cao.Víi kinh phÝ eo hÑp cña m×nh th× cã lÏ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam, nªn khai th¸c triÖt ®Ó c¸c kªnh th«ng tin c¬ b¶n sau ®©y ®Ó hiÓu cµng nhiÒu vÒ thÞ trêng vµ luËt ph¸p Mü cµng tèt:
* NÕu muèn cã nh÷ng th«ng tin chung nhÊt, c¬ b¶n nhÊt vÒ thÞ trêng Mü, h·y ®Õn nh÷ng c¬ quan ®Çu mèi ë ViÖt Nam nh:
Ban Quan hÖ quèc tÕ thuéc Phßng th¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp ViÖt Nam
Phßng th«ng tin- §¹i sø qu¸n Hoa Kú
Th¬ng vô Hoa Kú
Phßng Th¬ng m¹i Hoa Kú (AMCHAM)
* NÕu muèn n¾m b¾t mäi khÝa c¹nh liªn quan ®Õn NHHH : c¸c quy ®Þnh luËt ph¸p vµ thùc tiÔn ¸p dông; c¸c c¬ quan chuyªn tr¸ch, c¸c tæ chøc ho¹t ®éng trong lÜnh vùc NHHH; c¸c vô tranh chÊp; c¬ quan gi¶i quyÕt tranh chÊp vµ c¸c quyÕt ®Þnh gÇn ®©y nhÊt cña c¬ quan nµy; c¸c dÞch vô t vÊn vµ tra cøu; c¬ së d÷ liÖu vÒ NHHH ®· vµ ®ang ®¨ng ký b¶o hé; c¸c C«ng b¸o së h÷u c«ng nghiÖp vµ NHHH; c¸c §iÒu íc quèc tÕ vÒ NHHH mµ Mü tham gia...; h·y kh¸m ph¸ tiÒm n¨ng to lín cña kªnh th«ng tin Internet. Internet thùc sù lµ mét c«ng cô h÷u hiÖu ®Ó kh¾c phôc mäi trë ng¹i vÒ tµi chÝnh vµ thêi gian; mµ vÉn ®¶m b¶o cã ®îc nh÷ng th«ng tin cËp nhËt vµ chÝnh x¸c. Trªn c¸c trang web cã liªn quan, c¸c th«ng tin ®ã ®îc bao trïm tõ tÇm vÜ m«, cÊp liªn bang ®Õn tõng tiÓu bang; tõ c¸c th«ng tin c¬ b¶n, kh¸i qu¸t ®Õn chi tiÕt, ph©n tÝch s©u. Mét lu ý khi sö dông Internet ®Ó khai th¸c th«ng tin lµ h·y khai th¸c tèi ®a mäi th«ng tin cã s½n trªn xa lé nµy, in ra vµ t×m hiÓu kü lìng.
Vµo "s©n ch¬i" Mü, mét th¸ch thøc lín ®èi víi chóng ta lµ: c¸c doanh nghiÖp Mü bao giê còng cã luËt s giái ®øng ë ®»ng sau, nhng kh¶ n¨ng tµi chÝnh h¹n hÑp cha cho phÐp c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam vµ hiÖn chóng ta cã bao nhiªu luËt s am hiÓu luËt ph¸p Mü? §Õn nay, c¶ níc ta chØ cã 1700 luËt s trong khi Mü cã mét triÖu luËt s Theo: “Ngêi Lao ®éng”: ngµy 06/12/2001 _ Bµi: “Tõ vô c¸ basa”.
. §Ó th¸o gì khã kh¨n nµy, c¸c doanh nghiÖp h·y quan t©m ®Õn c¸c C«ng ty t vÊn Së h÷u c«ng nghiÖp t¹i ViÖt Nam. Trong thêi gian qua, c¸c doanh nghiÖp hÇu nh bá qua vai trß cña c¸c C«ng ty t vÊn Së h÷u c«ng nghiÖp, cho ®Õn khi gÆp tranh chÊp vÒ th¬ng hiÖu vµ kh«ng biÕt híng gi¶i quyÕt nh thÕ nµo. Thùc tÕ th× c¸c c«ng ty nµy trî gióp rÊt nhiÒu, ®Æc biÖt ®Ó tr¸nh nh÷ng tranh chÊp ph¸p luËt vÒ NHHH vµ híng b¶o vÖ uy tÝn th¬ng hiÖu. C¸c C«ng ty t vÊn luËt cã thÓ, trªn lîi Ých cña doanh nghiÖp, cung cÊp th«ng tin, thñ tôc thùc hiÖn ®¨ng ký b¶o hé NHHH, th«ng tin ph¸p luËt vÒ NHHH ë níc ngoµi, còng nh ®¹i diÖn vÒ mÆt quyÒn lîi cho doanh nghiÖp khi gÆp tranh chÊp liªn quan tíi c¸c vÊn ®Ò nµy.
Xin cung cÊp ë ®©y mét sè ®Þa chØ cña c¸c trang web vÒ NHHH vµ ®Þa chØ cña c¸c C«ng ty t vÊn luËt vÒ vÊn ®Ò së h÷u c«ng nghiÖp (xem phÇn phô lôc cña kho¸ luËn).
3.2.3. Quan t©m ®Õn viÖc ®¨ng ký b¶o hé th¬ng hiÖu ë níc ngoµi
§¨ng ký th¬ng hiÖu khi nµo?
H·y tu©n thñ nguyªn t¾c chiÕn lîc "th¬ng hiÖu ®i tríc hµng ho¸". C¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i nhanh chãng kh¾c phôc thãi quen ®a hµng ho¸ ra thÞ trêng råi míi tÝnh ®Õn th¬ng hiÖu. LuËt nh·n hiÖu cña Mü cho phÐp ngêi nép ®¬n lùa chän mét trong hai h×nh thøc: nép ®¬n trªn c¬ së "dù ®Þnh sö dông" nh·n hiÖu, hoÆc nép ®¬n trªn c¬ së “nh·n hiÖu ®· sö dông trong thùc tÕ". Do ®ã, nh÷ng doanh nghiÖp cã ý ®Þnh vµ kh¶ n¨ng xuÊt khÈu hµng mang nh·n hiÖu cña m×nh sang Mü trong mét vµi n¨m tíi th× cã thÓ tiÕn hµnh nép ®¬n ngay tõ b©y giê trªn "c¬ së dù ®Þnh sö dông" ®Ó giµnh lÊy ngµy u tiªn sím cho m×nh. Trong trêng hîp nµy, ngoµi c¸c kho¶n phÝ ph¶i tr¶ cho viÖc nép ®¬n th«ng thêng, th× doanh nghiÖp ph¶i tr¶ kho¶n phÝ cho viÖc gia h¹n thêi gian ®Ó ®a hµng ho¸ vµo thÞ trêng Mü. CÇn lu ý r»ng, thêi gian gia h¹n tèi ®a lµ 3 n¨m (theo luËt Mü vµ HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt- Mü), sau ®ã nÕu kh«ng ®a ®îc hµng vµo Mü th× ®¬n NHHH sÏ bÞ tõ chèi (coi nh ®¬n cha ®îc nép ).
§¨ng ký nh·n hiÖu nh thÕ nµo?
KiÓm tra
Tríc khi ®¨ng ký b¶o hé th¬ng hiÖu ë USPTO, c¸c doanh nghiÖp cÇn xem cã ai ë Mü ®· nhanh nhÈu ®¨ng ký th¬ng hiÖu cña m×nh cha. Doanh nghiÖp cã thÓ vµo trang chñ cña USPTO (www.uspto.gov) hoÆc t×m ®Õn c¸c trung t©m cung cÊp dÞch vô nµy t¹i Mü. Tuy nhiªn viÖc truy cËp c¸c trang web hoÆc sö dông c¸c dÞch vô chØ cho phÐp kiÓm tra c¸c th¬ng hiÖu ®ang vµ ®· ®îc ®¨ng ký b¶o hé. Trong khi ®ã Mü ¸p dông nguyªn t¾c “sö dông tríc” (theo ®ã viÖc ®¨ng ký mét NHHH t¹i c¬ quan cã thÈm quyÒn chØ mang tÝnh chÊt tuyªn bè vµ cã thÓ bÞ kiÖn bëi mét chñ nh·n hiÖu thùc sù) nªn c¸c c«ng ty h·y ®ång thêi tù m×nh kiÓm tra c¸c th¬ng hiÖu ®ang ®îc sö dông cã liªn quan ®Õn hµng ho¸/dÞch vô cña m×nh. ViÖc kiÓm tra nh vËy sÏ h¹n chÕ rñi ro hµng ho¸ bÞ ng¨n c¶n lu th«ng v× vi ph¹m vÒ quyÒn th¬ng hiÖu dÉn ®Õn tiÕn tr×nh më réng xuÊt khÈu cña doanh nghiÖp bÞ ngõng trÖ.
§¨ng ký NHHH
Quy tr×nh thñ tôc ®¨ng ký NHHH cïng c¸c néi dung kh¸c cã liªn quan ®· ®îc tr×nh bµy chi tiÕt t¹i Ch¬ng 2 dùa trªn c¬ së luËt ph¸p NHHH hiÖn hµnh t¹i Hoa Kú (§¹o luËt Lanham Act 1946). ë ®©y xin trÝch ra mét sè th«ng tin c¸c doanh nghiÖp nªn ®Æc biÖt lu ý:
LuËt NHHH cña Mü gåm: LuËt liªn bang, LuËt tõng bang vµ LuËt ¸n lÖ trong ®ã LuËt liªn bang mang l¹i nhiÒu lîi thÕ: chñ nh·n ®îc ®éc quyÒn sö dông nh·n trªn toµn liªn bang, thay v× bÞ giíi h¹n trong vïng l·nh thæ mµ nh·n ®îc sö dông.
Nguyªn t¾c b¶o hé: nguyªn t¾c sö dông tríc.
C¬ quan ®¨ng ký b¶o hé: V¨n phßng S¸ng chÕ vµ Th¬ng hiÖu Mü (USPTO).
C¬ së nép ®¬n: nh·n hiÖu ®· ®îc sö dông hoÆc cã ý ®Þnh sö dông trong th¬ng m¹i (thêi h¹n tr× ho·n tèi ®a ý ®Þnh sö dông lµ 3 n¨m kÓ tõ ngµy nép ®¬n).
Tæng chi phÝ ®¨ng ký vµ duy tr× hiÖu lùc cña mét ®¨ng ký: 1200-1500 USD (xem B¶ng phÝ chi tiÕt Ch¬ng 2).
Thêi gian xÐt, c«ng nhËn l©u mau tuú tõng trêng hîp, víi møc b×nh qu©n kho¶ng 1 n¨m.
Thêi gian hiÖu lùc cña mét ®¨ng ký: 10 n¨m vµ sau ®ã cø 10 n¨m gia h¹n l¹i víi ®iÒu kiÖn nh·n ph¶i ®îc sö dông.
C¬ quan gi¶i quyÕt khiÕu n¹i: Uû ban XÐt xö vµ KhiÕu n¹i th¬ng hiÖu Mü (TTAB). Lu ý, chñ nh©n thùc sù cña mét th¬ng hiÖu cã g¾n yÕu tè tªn xuÊt xø hµng ho¸ vÝ dô nh : nh·n Hng Yªn, g¹o nµng H¬ng, xoµi c¸t Hoµi Léc… thêng ®îc u tiªn.
X¸c ®Þnh ®îc viÖc m×nh dïng th¬ng hiÖu g× cho s¶n phÈm/dÞch vô vµ ®¨ng ký vµo thêi ®iÓm nµo theo tr×nh tù ra sao ®Ó võa phï hîp víi chiÕn lîc kinh doanh võa cã tÝnh hiÖu qu¶ cao vÒ mÆt chi phÝ ®· gãp phÇn gióp doanh nghiÖp ph¸t triÓn ®îc mét chiÕn lîc s¶n phÈm toµn cÇu hoµn thiÖn.
3.2.4. Lu tr÷ ®Çy ®ñ b»ng chøng sö dông th¬ng hiÖu trong ho¹t ®éng th¬ng m¹i
Doanh nghiÖp còng cÇn lu tr÷ ®Çy ®ñ c¸c b»ng chøng sö dông th¬ng hiÖu trong ho¹t ®éng th¬ng m¹i. Khi gÆp t×nh tr¹ng tranh chÊp th¬ng hiÖu, doanh nghiÖp cã thÓ sö dông c¸c b»ng chøng th¬ng hiÖu ®· ®îc sö dông vµ thõa nhËn réng r·i tõ tríc ®Ó giµnh quyÒn vÒ m×nh, vÝ nh mÉu bao b× cã ghi ngµy s¶n xuÊt tõ tríc, GCN ®¨ng ký chÊt lîng vÖ sinh vµ an toµn thùc phÈm, kÕt qu¶ doanh sè, m¹ng líi ®¹i lý, sè lÇn vµ chi phÝ víi mÉu qu¶ng c¸o trªn c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng, hîp ®ång, ho¸ ®¬n, vËn ®¬n… Ngoµi ra, viÖc lu tr÷ c¸c b»ng chøng sö dông th¬ng hiÖu ngay tõ ®Çu sÏ gióp cho viÖc xin c«ng nhËn nh·n hiÖu næi tiÕng sau nµy dÔ dµng h¬n, tõ ®ã sÏ t¹o nhiÒu thuËn lîi cho viÖc b¶o hé vµ viÖc xÐt cÊp b»ng b¶o hé cho c¸c nh·n hiÖu kh¸c.
H·y ®õng ®Ó m×nh r¬i vµo trêng hîp nh c¸c doanh nghiÖp cã d©y chuyÒn s¶n xuÊt mú ¨n liÒn ë c¸c níc SNG : muèn chøng minh s¶n phÈm ®ã, c«ng nghÖ ®ã lµ cña m×nh nhng ®µnh chÞu v× kh«ng cßn ®ñ tµi liÖu, giÊy tê.
3.2.5. øng phã hiÖu qu¶ khi bÞ “®¸nh c¾p th¬ng hiÖu”
Chñ th¬ng hiÖu t¹i ViÖt Nam sÏ m¾c bÉy kiÖn tông nÕu ngay lËp tøc lao vµo vßng tranh ®Êu mµ kh«ng x¸c ®Þnh xem liÖu m×nh cã ®Þnh lµm ¨n g× bªn Mü víi c¸i tªn ®ã kh«ng?
Tríc hÕt h·y c©n nh¾c biÖn ph¸p ®èi phã h÷u hiÖu nhÊt.
* TÝch cùc ®Êu tranh giµnh l¹i th¬ng hiÖu
NÕu cã c¨n cø ph¸p lý th× cã thÓ tiÕn hµnh ®Êu tranh ®Ó huû bá ®¨ng ký. Mét NHHH ®· ®îc ®¨ng ký vÉn cã thÓ bÞ huû nÕu ngêi yªu cÇu huû chøng minh ®îc r»ng m×nh lµ ngêi sö dông tríc vµ viÖc cho phÐp ®¨ng ký sÏ g©y thiÖt h¹i ®Õn doanh nghiÖp m×nh. §Ó giµnh l¹i quyÒn lîi, doanh nghiÖp ph¶i chøng minh qua nh÷ng b»ng chøng vÒ ngµy sö dông ®Çu tiªn ë bÊt cø ®©u vµ ë t¹i Hoa Kú (®· ®Ò cËp ë phÇn 3.2.4). LuËt NHHH cña Mü, HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt- Mü vµ c¸c C«ng íc quèc tÕ cã liªn quan sÏ lµ c¬ së ph¸p lý ®Ó c¸c doanh nghiÖp b¶o vÖ quyÒn lîi chÝnh ®¸ng cña m×nh. §ång thêi, ®Ó ®¶m b¶o phÇn th¾ng trong vô tranh tông, c¸c doanh nghiÖp nªn thuª luËt s. LuËt s trong níc cã ®ñ kh¶ n¨ng ®Ó thùc hiÖn vô kiÖn ®ßi th¬ng hiÖu nhng mét khã kh¨n lµ nh÷ng ho¹t ®éng hµnh lang (lobby) c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cha quen vµ cha cã kinh nghiÖm t¹i Mü. Thuª luËt s t¹i Mü lµ c¸ch ch¾c ch¾n nhÊt nhng còng rÊt tèn kÐm (250 – 500 USD/giê) Theo: “Ngêi Lao ®éng”: ngµy 06/12/2001 _ Bµi: “Tõ vô c¸ basa”.
. Trong trêng hîp thuª luËt s Mü, c¸c doanh nghiÖp ®îc khuyÕn c¸o r»ng: BÊt kú mét luËt s giái nµo cña Mü còng cã thÓ thùc hiÖn viÖc ®¨ng ký vµ b¶o hé th¬ng hiÖu. Nhng ®Ó ch¾c ch¾n r»ng ngêi luËt s ®ã n¾m râ luËt ph¸p vÒ NHHH hay c¸c thñ tôc ®¨ng ký, b¶o vÖ th¬ng hiÖu; tèt nhÊt h·y thuª mét luËt s chuyªn m«n trong lÜnh vùc nµy. Ngoµi ra, khi x¶y ra tranh chÊp th¬ng m¹i, h·y huy ®éng sù tham gia cña c¸c ban ngµnh liªn quan nh Bé Th¬ng M¹i, Côc Së h÷u c«ng nghiÖp ®Ó gióp doanh nghiÖp b¶o vÖ lîi Ých cña m×nh ®îc tèt nhÊt.
Sù yÕu kÐm trong viÖc b¶o vÖ th¬ng hiÖu hµng ViÖt Nam khiÕn ViÖt Nam thua thiÖt víi c¸c níc. So víi Th¸i Lan ch¼ng h¹n, hä kh«ng chØ “mîn” th¬ng hiÖu cña níc ngoµi mµ cßn b¶o vÖ rÊt chÆt th¬ng hiÖu trong níc. Nh ngay khi gièng lóa th¬m cña hä cã tªn gäi “h¬ng nhµi” bÞ mét sè nhµ khoa häc Mü lÊy vÒ nghiªn cøu ®Ó s¶n xuÊt ngay trªn ®Êt Mü, lËp tøc hä më chiÕn dÞch ®Ó b¶o vÖ th¬ng hiÖu. Hay th¬ng hiÖu xe tuk-tuk võa cã nguy c¬ bÞ mÊt c¾p, hä lËp tøc b¶o vÖ b¶n quyÒn b»ng c¸ch ®¨ng ký nh·n hiÖu th¬ng m¹i, tªn kinh doanh vµ b»ng s¸ng chÕ. Bëi v× nã kh«ng chØ lµ mét biÓu tîng ®éc ®¸o cña ®Êt níc hä mµ cßn cã gi¸ trÞ lín vÒ kinh tÕ.
ViÖt Nam còng ®· tõng cã mét c©u chuyÖn ®îc nh¾c ®Õn nhiÒu lÇn: Cã mét “bµ giµ ®eo kiÓng” mét m×nh sang tËn níc ngoµi ®Ó kiÖn, dµnh l¹i th¬ng hiÖu kÑo dõa BÕn Tre, b¾t ph¸p luËt së t¹i nghiªm cÊm lµm gi¶ hµng cña bµ, ®Ó lîng kÑo dõa bµ xuÊt sang Trung Quèc sau chiÕn tÝch Êy t¨ng tõ 6 tÊn n¨m 1999 lªn 2000 tÊn n¨m 2000.
NÕu nh mäi doanh nh©n ViÖt Nam ®Òu biÕt tr©n träng, n©ng niu th¬ng hiÖu cña chÝnh m×nh nh vËy h¼n ViÖt Nam sÏ sím cã nh÷ng th¬ng hiÖu tÇm vãc.
* Th¬ng lîng mua l¹i ®¨ng ký
Trong trêng hîp doanh nghiÖp nhËn thÊy r»ng: viÖc bÞ mÊt th¬ng hiÖu sÏ g©y tæn h¹i trùc tiÕp tíi t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh, buéc hä ph¶i tõ bá thÞ trêng ®ã; hoÆc ph¶i mÊt c«ng g©y dùng l¹i mét nh·n hiÖu kh¸c ®Ó th©m nhËp thÞ trêng mµ kh¶ n¨ng thµnh c«ng cña th¬ng hiÖu míi kh«ng cao; cßn nÕu muèn giµnh l¹i nh·n hiÖu cña m×nh, ch¾c ch¾n sÏ ph¶i theo ®uæi kiÖn tông cùc kú tèn kÐm mµ phÇn th¾ng hÕt søc mong manh, do níc së t¹i cã xu híng b¶o vÖ doanh nghiÖp cña hä- khi Êy, c¸c doanh nghiÖp h·y nghÜ ®Õn ph¬ng ¸n th¬ng lîng mua l¹i ®¨ng ký.
§Ó viÖc th¬ng lîng ®¹t hiÖu qu¶, c¸c doanh nghiÖp ph¶i dÉn ra nh÷ng lý do cho thÊy r»ng nÕu doanh nghiÖp ®a khiÕu n¹i vô viÖc tríc Uû ban XÐt xö vµ KhiÕu n¹i th¬ng hiÖu Mü (TTAB) th× phÇn th¾ng cña phÝa bªn kia sÏ hÕt søc mong manh ®ång thêi bªn thua cßn ph¶i nép mét kho¶n ph¹t. Doanh nghiÖp nªn cè g¾ng tho¶ thuËn mét møc gi¸ thÊp h¬n chi phÝ c¬ héi vµ nhanh chãng kÕt thóc viÖc ®µm ph¸n ®Ó æn ®Þnh s¶n xuÊt kinh doanh.
* Tõ bá th¬ng hiÖu vµ §¨ng ký th¬ng hiÖu míi
Ngay c¶ khi nh·n hiÖu cña doanh nghiÖp ViÖt Nam bÞ “nÉng tay trªn” t¹i thÞ trêng níc ngoµi, th× còng cÇn c©n nh¾c cã nªn tiÕn hµnh c¸c thñ tôc kiÖn tông tèn kÐm hoÆc ph¶i bá ra mét kho¶n tiÒn lín ®Ó mua l¹i th¬ng hiÖu hay kh«ng. RÊt cã thÓ nh·n hiÖu cña doanh nghiÖp mÆc dï bÞ “¨n c¾p” nhng thùc tÕ kh«ng ®îc mÊy ai biÕt ®Õn, xuÊt khÈu díi mét c¸i tªn míi l¹i cã lîi h¬n.
C¸c doanh nghiÖp h·y thö tr¶ lêi c¸c c©u hái: LiÖu m×nh cã ®Þnh lµm ¨n g× bªn Mü víi c¸i tªn ®ã kh«ng? ; NÕu c¸i tªn ®ã ®îc b¶o hé ë bªn Mü th× m×nh sÏ ®îc nh÷ng lîi Ých g×? ; Ngay c¶ nÕu m×nh sÏ ®a s¶n phÈm sang Mü th× liÖu c¸i tªn ®ã ®· thÝch hîp cha? ; LuËt ph¸p sÏ ®øng vÒ phÝa ai? .
NÕu qua tr¶ lêi nh÷ng c©u hái trªn, doanh nghiÖp nhËn thÊy r»ng kh¶ n¨ng thµnh c«ng cña mét th¬ng hiÖu míi cã c¬ së, chiÕn lîc x©y dùng mét th¬ng hiÖu míi dùa trªn nh÷ng kinh nghiÖm vµ hiÓu biªt s½n cã mang tÝnh kh¶ thi th× h·y “dòng c¶m” tõ bá th¬ng hiÖu cò vµ thiÕt kÕ mét th¬ng hiÖu míi.
Bíc ra th¬ng trêng quèc tÕ râ rµng lµ c¸c doanh nghiÖp sÏ ph¶i ®èi mÆt víi nh÷ng vÊn ®Ò khã kh¨n h¬n, phøc t¹p h¬n víi nh÷ng ®Þch thñ hïng m¹nh h¬n, mu lîc h¬n. Nhng nÕu ®èi víi mçi vÊn ®Ò, doanh nghiÖp lu«n lu«n thËn träng, tØnh t¸o vµ øng xö nhanh nh¹y, doanh nghiÖp sÏ chiÕn th¾ng vµ mçi kinh nghiÖm ®óc rót ®îc sÏ gãp phÇn t¹o mét nÒn t¶ng v÷ng ch¾c ®Ó doanh nghiÖp tiÕn nh÷ng bíc xa h¬n.
3.2.6. Hîp lùc ®Ó vµo thÞ trêng Mü
Ngêi NhËt ®· thÊm thÝa c¸c “chiªu ®¸nh” nh thÕ nµo cña ngêi Mü mµ kinh nghiÖm cña hä chØ gãi gän vµo hai ch÷ “§oµn kÕt”. PhÝa sau hµng cña NhËt xuÊt qua Mü kh«ng ph¶i lµ mét doanh nghiÖp nµo ®ã mµ lµ c¶ níc NhËt. Thµnh c«ng cña ngêi Trung Hoa ë Mü nhê mét phÇn lín vµo lùc lîng Hoa KiÒu sèng t¹i ®©y. Hoa KiÒu kh«ng chØ gióp lobby kh¾p c¸c thµnh phè lín ë Mü, ®©u ®©u còng cã nh÷ng kho hµng Made in China cña Hoa KiÒu. Hoa KiÒu t¹o ra mét m¹ng líi th¬ng m¹i lín m¹nh cho hµng Trung Quèc ë Mü.
Vµ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam còng ®· ®Õn lóc ph¶i nhËn ra r»ng kh«ng thÓ mét th©n mét m×nh “chiÕn ®Êu” trªn mét thÞ trêng mªnh m«ng nh vËy, nç lùc riªng cña tõng doanh nghiÖp cha ®ñ mµ ph¶i hîp t¸c víi nhau. C¸c doanh nghiÖp nªn tæ chøc thµnh c¸c hiÖp héi ®Ó cã thÓ n©ng cao søc m¹nh vµ u thÕ cña m×nh (vÝ dô ngµnh thuû s¶n cã HiÖp héi chÕ biÕn vµ xuÊt khÊu thuû s¶n ViÖt Nam- VASEP).
§Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vÒ b¶n quyÒn th¬ng hiÖu, doanh nghiÖp cÇn huy ®éng sù tham gia cña c¸c ban ngµnh liªn quan, dùa vµo hiÖp héi ®Ó n©ng cao vÞ thÕ, hîp t¸c víi c¸c c«ng ty chuyªn nghiÖp vÒ së h÷u trÝ tuÖ vµ tríc hÕt h·y thêng xuyªn cïng nhau trao ®æi, gãp ý kinh nghiÖm sao cho nh÷ng trêng hîp t¬ng tù kh«ng cßn x¶y ra ®ång thêi hç trî vÒ vËt chÊt vµ tinh thÇn cho nh÷ng doanh nghiÖp gÆp khã kh¨n ®Ó sím giµnh l¹i quyÒn lîi chÝnh ®¸ng cña m×nh. H·y t×m nh÷ng “®ång minh” cïng hîp lùc ®Ó tiÕn vµo thÞ trêng ®Çy tiÒm n¨ng mµ còng ®Çy thö th¸ch nµy.
3.2.7. C¶nh gi¸c víi c¸c ®èi t¸c
Trong qu¸ tr×nh ®i më thÞ trêng ë Mü, nhiÒu doanh nghiÖp ViÖt Nam khi tiÕp xóc víi c¸c nhµ ph©n phèi ®· nhËn ®îc ®Ò nghÞ nªn uû quyÒn th¬ng hiÖu ®Ó cho hä tù ®¨ng ký ë níc së t¹i vµ kh«ng Ýt nh÷ng c¬ héi hoÆc rñi ro ®ang chê hä tõ nh÷ng lêi ®Ò nghÞ nµy. Thùc tÕ, trong bíc ®Çu th©m nhËp thÞ trêng, do kh«ng am hiÓu luËt lÖ, e ng¹i vÒ thñ tôc, chi phÝ... ®· cã mét sè doanh nghiÖp ViÖt Nam uû quyÒn cho mét sè nhµ ph©n phèi ®Ó hä tù ®¨ng ký th¬ng hiÖu. Nhng theo nhËn ®Þnh cña nhiÒu doanh nghiÖp, viÖc trao hoÆc uû quyÒn th¬ng hiÖu cho c¸c nhµ ph©n phèi ®Ó hä tù ®¨ng ký sö dông sÏ gÆp nhiÒu rñi ro. Bëi dï cho viÖc trao th¬ng hiÖu nµy ®îc rµng buéc b»ng nh÷ng hîp ®ång cô thÓ, quyÒn së h÷u th¬ng hiÖu vÉn ®îc x¸c lËp cho doanh nghiÖp nhng trong trêng hîp viÖc kinh doanh kh«ng thuËn lîi hoÆc v× mét lý do nµo ®ã ph¶i chÊm døt quan hÖ tríc thêi h¹n th× viÖc lÊy l¹i th¬ng hiÖu sÏ khã kh¨n. Nhµ ph©n phèi sÏ ®a ra rÊt nhiÒu lý do nh ®· ®Çu t cho viÖc x©y dùng th¬ng hiÖu, kÓ ra c¸c lo¹i chi phÝ... vµ lóc Êy doanh nghiÖp chØ cßn c¸ch mua l¹i th¬ng hiÖu cña chÝnh m×nh. Bªn c¹nh ®ã, hiÖn nay còng ®· xuÊt hiÖn mét sè ®¬n vÞ chuyªn s¨n t×m th¬ng hiÖu, hä ®a ra nh÷ng måi nhö ®Ó lÊy th¬ng hiÖu ®¨ng ký vµ sau ®ã t×m c¸ch ®Ó "b¸n" l¹i cho chÝnh doanh nghiÖp b»ng nhiÒu biÖn ph¸p.
Nãi chung, viÖc trao th¬ng hiÖu ®Ó c¸c nhµ ph©n phèi ®¨ng ký lµ kh«ng nªn. Tù m×nh ®¨ng ký, dï cã tèn kÐm vµ mÊt c«ng mét chót nhng sÏ chñ ®éng vµ b¶o vÖ ®îc th¬ng hiÖu cña m×nh.
Mét khuyÕn c¸o kh¸c ®èi víi doanh nghiÖp lµ doanh nghiÖp nªn ®a ®iÒu kho¶n vÒ th¬ng hiÖu vµo tÊt c¶ c¸c hîp ®ång ®¹i lý, liªn doanh liªn kÕt, thay ®æi tæ chøc c«ng ty, trong quan hÖ c«ng ty mÑ vµ c«ng ty con. Bëi hiÖn nay, t×nh tr¹ng c¸c ®¹i lý, ®èi t¸c liªn doanh liªn kÕt l¹m dông, t×m c¸ch nÉng tay trªn th¬ng hiÖu kh¸ phæ biÕn trong níc vµ níc ngoµi. V× thÕ, viÖc ®a c¸c ®iÒu kho¶n vÒ ph¹m vi sö dông, ph¹m vi nhîng quyÒn, cÊm ®¨ng ký t¹i mét níc thø ba b¾t buéc ph¶i th«ng b¸o tríc vµ ph¶i ®îc chÝnh chñ chÊp nhËn tríc khi sö dông th¬ng hiÖu trong bÊt cø trêng hîp nµo lµ cÇn thiÕt ®Ó ng¨n ngõa c¸c hµnh vi l¹m dông vµ lµ chøng cø khi x¶y ra tranh chÊp. Khi thay ®æi ngêi gãp vèn, khi thùc hiÖn cæ phÇn ho¸, khi chia t¸ch, s¸p nhËp, gi¶i thÓ, doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã c¸c hîp ®ång vÒ chuyÓn nhîng quyÒn sö dông vµ së h÷u th¬ng hiÖu (Hîp ®ång lix¨ng) ®Ó tr¸nh mäi r¾c rèi vÒ sau.
C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam còng cÇn ph¶i nghiªn cøu kü tríc khi b¾t tay lµm ¨n víi bÊt kú ®èi t¸c nµo ®Ó ch¾c r»ng m×nh ®ang lµm ¨n víi mét ®èi t¸c cã n¨ng lùc, ®¸ng tin cËy. §Ó cã thªm th«ng tin vÒ ®èi t¸c t¬ng lai, c¸c doanh nghiÖp h·y t×m tíi c¸c c¬ quan ®Çu mèi th¬ng m¹i cña Mü vµ ViÖt Nam ®Ó nhê hä kiÓm tra gióp ®é tin cËy cña ®èi t¸c.
3.2.8. §¨ng ký NHHH t¹i ViÖt NaM
Tõ nhËn thøc tÇm quan träng cña viÖc b¶o hé th¬ng hiÖu, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam tríc hÕt h·y ®¨ng ký NHHH cña m×nh t¹i ViÖt Nam v× khi ®¨ng ký nh·n hiÖu ë Mü th× thêng ®îc yªu cÇu ph¶i cã ®¨ng ký ë trong níc, lóc ®ã hä míi lo thñ tôc ®¨ng ký thêng kÐo dµi hµng n¨m dÉn ®Õn mÊt c¬ héi lµm ¨n.
3.2.9. §¨ng ký th¬ng hiÖu qua m¹ng
Doanh nghiÖp ViÖt Nam kh¶ n¨ng tµi chÝnh cã h¹n, kh«ng nªn mÊt tiÒn thuª luËt s hay qua tËn Mü ®¨ng ký nh·n hiÖu; hiÖn nay, USPTO ®· nhËn ®¨ng ký qua m¹ng. Doanh nghiÖp cã thÓ ®iÒn vµo hå s¬ göi th¼ng cho USPTO qua m¹ng hoÆc cã thÓ t¶i mÉu hå s¬ vÒ, in ra vµ göi cho USPTO theo ®êng bu ®iÖn. MÉu hå s¬ cã thÓ lÊy t¹i ®Þa chØ (chi tiÕt ®· ®îc tr×nh bµy trong Ch¬ng 2).
3.2.10. Tr¸nh xung ®ét gi÷a th¬ng hiÖu vµ tªn miÒn
Ngµy cµng cã nhiÒu doanh nghiÖp nhËn ra r»ng hä ph¶i cã mÆt trªn Internet, ph¶i xóc tiÕn th¬ng m¹i ®iÖn tö nh»m chiÕm lÜnh c¬ héi khæng lå. Song xÐt trªn mét khÝa c¹nh kh¸c, sù phæ biÕn réng r·i vµ lîi Ých cña th¬ng m¹i ®iÖn tö l¹i g©y trë ng¹i cho mét sè chñ së h÷u nh·n hiÖu khi nh·n hiÖu bÞ ngêi kh¸c chiÕm dông lµm tªn miÒn trªn Internet.
§Ó lo¹i bá víng m¾c nµy, doanh nghiÖp h·y ®¨ng ký ®Þa chØ trang web cho m×nh ngay c¶ khi cha cã hoÆc cha thiÕt kÕ xong mét trang web thùc sù. Thø nhÊt lµ ®Ó gi÷ chç, phßng kÎ kh¸c "ch«m" mÊt nh ®· x¶y ra víi www.trungnguyen.com, www.vinataba.com. Thø hai lµ cã thÓ sö dông ®Þa chØ trang web ®ã lµm tªn miÒn cho ®Þa chØ e-mail cña m×nh sÏ t¹o ®îc Ên tîng rÊt tèt cho ®èi t¸c.
C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam nªn lu ý ®¨ng ký tªn miÒn cña m×nh cã ®u«i .vn ngay ë níc ta v× xung ®ét tªn miÒn ë ViÖt Nam dêng nh cha cã, vµ nÕu cã còng dÔ ®ßi l¹i.
Ngoµi ra doanh nghiÖp thiÕt kÕ website cã ®¨ng ký tªn miÒn, logo vµ qua m¹ng ®· cã ®îc nh÷ng hîp ®ång b¸n hµng th× website cã thÓ ®îc coi lµ b»ng chøng sö dông nh·n hiÖu.
3.2.11. B¶o vÖ th¬ng hiÖu kh«ng ph¶i chØ kiÖn tông- H·y chèng l¹i ngêi b¾t chíc
ChuyÖn b¾t chíc, t¹o ra mét th¬ng hiÖu t¬ng tù, na n¸ thËm chÝ sao chÐp toµn bé mét th¬ng hiÖu ®· cã uy tÝn trë thµnh phæ biÕn trªn thÞ trêng ViÖt Nam, thÞ trêng Mü vµ bÊt kú thÞ trêng nµo kh¸c. §Ó chèng l¹i hiÖn tîng nµy, kh«ng thÓ chØ ®¬n gi¶n lµ tr«ng chê vµo viÖc ®¨ng ký b¶o hé th¬ng hiÖu vµ sau ®ã theo ®uæi c¸c vô kiÖn tông ph¸p lý nh»m chèng l¹i nh÷ng ngêi lµm hµng gi¶.
H·y chèng l¹i nh÷ng ngêi b¾t chíc ngay tõ lóc t¹o ra th¬ng hiÖu vµ c¸ch thøc sö dông chóng trªn s¶n phÈm, dÞch vô. NÕu doanh nghiÖp sö dông nh÷ng tõ th«ng dông, kh¶ n¨ng ph©n biÖt vµ nhËn biÕt yÕu ®Ó lµm th¬ng hiÖu th× kh¶ n¨ng bÞ sao chÐp, b¾t chíc bao giê còng lín h¬n khi sö dông mét dÊu hiÖu ®Æc trng hay mét tõ ®Æc biÖt. VÝ dô, viÖc b¾t chíc th¬ng hiÖu Kodak (Kodak lµ mét tõ tù ®Æt) bao giê còng khã kh¨n h¬n viÖc b¾t chíc th¬ng hiÖu National cña Masushita, thËm chÝ ®«i khi chñ së h÷u th¬ng hiÖu ch¼ng thÓ lµm ®îc g× khi mµ ®èi thñ c¹nh tranh dïng th¬ng hiÖu International, hoÆc nh trêng hîp cña Lavie (nghÜa lµ cuéc sèng) khi bÊt lùc nh×n c¸c ®èi thñ ®¨ng ký th¬ng hiÖu Laville (nghÜa lµ thµnh phè) hay Lavierge (nghÜa lµ trinh n÷) mét c¸ch ®µng hoµng dï vÒ mÆt nµo ®ã, ngêi tiªu dïng hoµn toµn cã thÓ nhÇm lÉn khi nhËn biÕt c¸c th¬ng hiÖu Êy. Mét vÊn ®Ò kh¸c lµ th¬ng hiÖu còng cÇn ®¬n gi¶n, v× nÕu doanh nghiÖp sö dông mét dÊu hiÖu ®¬n gi¶n nh lµ c¸i "dÊu phÈy" cña Nike th× viÖc ®èi thñ b¾t chíc hay chuyÖn ngêi tiªu dïng nhÇm lÉn bao giê còng khã h¬n dïng nh÷ng dÊu hiÖu lo»ng ngo»ng kh¸c, hay lµ viÖc b¾t chíc mét dÊu hiÖu chØ cã hai ©m tiÕt nh Nokia ch¾c ch¾n sÏ khã h¬n nhiÒu viÖc b¾t chíc th¬ng hiÖu Schlumberger rÊt dµi vµ khã nhËn biÕt. Lêi khuyªn ë ®©y lµ: h·y thËt sù coi träng viÖc ®Æt tªn cho th¬ng hiÖu, h·y nhí r»ng môc tiªu khi ®Æt tªn cho th¬ng hiÖu lµ lµm cho nã dÔ nhí, dÔ nhËn biÕt. Vµ tÊt nhiªn bíc tiÕp theo cña viÖc b¶o vÖ th¬ng hiÖu sÏ lµ ®Õn c¬ quan NHHH (ë Mü lµ V¨n phßng S¸ng chÕ vµ Th¬ng hiÖu Mü: USPTO) ®¨ng ký b¶o hé vµ chê ®îc cÊp GiÊy chøng nhËn ®¨ng ký nh·n hiÖu hµng ho¸.
KÕt luËn
NhËn thøc ®îc tÇm quan träng cña vÊn ®Ò b¶o hé NHHH, nhÊt lµ ë thÞ trêng níc ngoµi, hiÓu biÕt ®îc ph¸p luËt cña níc së t¹i ®Ó cã thÓ tiÕn hµnh ®¨ng ký b¶o hé NHHH ë c¸c thÞ trêng ®ã ®ång thêi ¸p dông nguyªn t¾c chiÕn lîc “th¬ng hiÖu ®i tríc hµng ho¸” nh»m ®¶m b¶o quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña m×nh vµ dÇn dÇn x©y dùng ®îc uy tÝn cho nh·n hiÖu cña m×nh; ®ã chÝnh lµ ®iÒu mµ chóng ta chê ®îi, mong mái ë c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. C¸c doanh nghiÖp cã lµm ®îc ®iÒu ®ã kh«ng, nhÊt lµ t¹i thÞ trêng Mü, n¬i mµ nhiÒu c¬ héi ®ang më ra cïng víi nh÷ng thuËn lîi mµ HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt- Mü ®em l¹i? C©u tr¶ lêi n»m ë nç lùc b¶n th©n tõng doanh nghiÖp vµ cao h¬n n÷a lµ søc m¹nh cña tinh thÇn ®oµn kÕt d©n téc.
tµi liÖu tham kh¶o
1. C¸c v¨n b¶n luËt:
- Bé luËt d©n sù ViÖt Nam, n¨m 1995.
- NghÞ ®Þnh sè 63/1996/N§ - CP .
- NghÞ ®Þnh sè 06/2001/N§ - CP.
- HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt Nam - Hoa Kú.
- C«ng íc Paris (1883) vÒ B¶o hé quyÒn Së h÷u c«ng nghiÖp.
- Tho¶ íc Madrid (1891) vÒ §¨ng ký Nh·n hiÖu quèc tÕ.
- HiÖp ®Þnh vÒ c¸c khÝa c¹nh liªn quan ®Õn th¬ng m¹i cña QuyÒn Së h÷u trÝ tuÖ cña Tæ chøc Th¬ng m¹i thÕ giíi WTO (TRIPS).
- LuËt thèng nhÊt Benelux vÒ nh·n hiÖu.
- C¸c ®iÒu kho¶n vÒ Së h÷u trÝ tuÖ cña NAFTA.
- §¹o luËt LanHam Act 1946 (The Lanham Act of 1946).
- Dù luËt mÉu cña bang vÒ Nh·n hiÖu hµng ho¸ (Model State Trademark Bill).
- §¹o luËt liªn bang b¶o vÖ ngêi tiªu dïng liªn quan ®Õn xung ®ét cña Th¬ng hiÖu vµ Tªn miÒn (Federal Anti Cybersquatting Consumer Protection Act).
- LuËt thèng nhÊt gi¶i quyÕt xung ®ét Tªn miÒn (Uniform Domain Name Dispute Policy).
- LuËt söa ®æi luËt Nh·n hiÖu hµng ho¸ cña Anh n¨m 1984 (Trademarks Admendment Act).
2. S¸ch.
- "Qu¶n lý Nhµ níc vÒ Khoa häc, C«ng nghÖ vµ M«i trêng" - Nhµ xuÊt b¶n Khoa häc vµ Kü thuËt.
- "Marketing Management" - 8 edition, Philip Kotler.
- "Trademarks & Business Goodwill" - Thomas G.Field, Jr.
- "What Every Business should know about using Internet Trademarks" - Philip B. Phinbin.
- "Trademark Law Lost in Cyberspace: Trademark Protection for Internet Addresses" - Kenneth S. Dueker.
- "How to protect Trademark" - Gregory H. Guillot.
- "Trademarks on the Internet - Who's in charge?" - David W. Maher
- "Rights and Remedies for three common Trademark - Domain Name Disputes " - William A. Tanenbaum.
- "Benefits of Federal registration" - Pliam Law Group, P.A...
- "Names and Trademarks: What no one owns but all wish to lay hands on" - Andy Orain.
3. B¸o vµ T¹p chÝ:
- Trademark Official Gazette (C«ng b¸o chÝnh thøc vÒ Nh·n hiÖu hµng ho¸ cña V¨n phßng S¸ng chÕ vµ Th¬ng hiÖu Mü).
- Thêi b¸o Kinh tÕ Sµi Gßn; sè 49 - 50 - 51 - 52/2001, sè 1 - 10 - 11 - 12 - 13 - 16 - 17 - 19 - 20 - 21 - 38 - 40/2002.
- B¸o Doanh nghiÖp Th¬ng m¹i, sè 158 - 159 - 160 - 161 - 163/2002.
- B¸o C«ng nghiÖp, sè 12/2002.
- B¸o §Çu t, sè 69 - 74 - 98 - 100/ 2002.
- T¹p chÝ Th¬ng m¹i, sè 16 - 18 - 20 - 21 - 22 - 23/ 2002.
- T¹p chÝ Ph¸t triÓn Kinh tÕ, sè 11/2001.
- T¹p chÝ LuËt häc, sè 2/ 2001.
- T¹p chÝ Nhµ níc vµ Ph¸p luËt, sè 1/ 2002.
- T¹p chÝ Nh÷ng vÊn ®Ò Kinh tÕ thÕ giíi, sè 1/ 2002.
- T¹p chÝ Kinh tÕ, sè 9 - 11 - 15 - 16 - 17 - 20 - 21 - 22 - 27 - 28 - 29 - 30 - 33 - 36/ 2002.
- T¹p chÝ Doanh nghiÖp, sè 59/2002.
- T¹p chÝ Kinh tÕ vµ Ph¸t triÓn, sè 59/ 2002.
- Cïng mét sè B¸o vµ T¹p chÝ kh¸c.
4. Tµi liÖu kh¸c.
- B¸o c¸o ho¹t ®éng cña Côc Së h÷u c«ng nghiÖp.
- Tµi liÖu Héi th¶o §a c¸c §iÒu íc quèc tÕ mµ ViÖt Nam tham gia vµo ph¸p luËt ViÖt Nam, tæ chøc t¹i Hµ Néi ngµy 3/12/2000 - 14/12/2000.
- Tµi liÖu Héi th¶o vÒ thùc thi QuyÒn Së h÷u trÝ tuÖ, diÔn ra t¹i Hµ Néi vµ Tp Hå ChÝ Minh tõ 27/5/2002 - 31/5/2002.
- Tµi liÖu Héi th¶o khu vùc Asian cña WIPO vÒ B¶o hé quèc tÕ Nh·n hiÖu hµng ho¸, diÔn ra t¹i Hµ Néi ngµy 23/10/2001.
5. C¸c websites:
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
- Nam.
phô lôc
I.§Þa chØ mét sè C«ng ty t vÊn Së h÷u c«ng nghiÖp
1. C«ng ty Së h÷u C«ng nghiÖp (INVESTIP)
51B Lý Th¸i Tæ, Hµ Néi
§iÖn tho¹i: (04) 8260687
Phô tr¸ch: NguyÔn Thu Anh
T¹i Thµnh phè Hå ChÝ Minh:
31 Hµn Thuyªn, QuËn 8
§iÖn tho¹i: (08) 8292900
Phô tr¸ch: NguyÔn Minh H¬ng
2. C«ng ty Së h÷u C«ng nghiÖp TrÇn H÷u Nam vµ ®ång sù
Sè 1 NguyÔn Gia ThiÒu, Hµ Néi
§iÖn tho¹i: (04) 9420020
Phô tr¸ch: TrÇn H÷u Nam
3. C«ng ty T vÊn Së h÷u c«ng nghiÖp Ph¹m vµ Liªn doanh
Sè 9 TrÇn Hng §¹o, Hµ Néi
§iÖn tho¹i: (04) 8265524
Phô tr¸ch: Ph¹m Vò Kh¸nh Toµn
4. C«ng ty TNHH Nam ViÖt
Sè 68 Ng« Th× NhËm, Hµ Néi
§iÖn tho¹i: (04) 9433108
5. C«ng ty T vÊn Së h÷u trÝ tuÖ vµ ChuyÓn giao c«ng nghÖ - Phßng Th¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam
Sè 33 Bµ TriÖu, Hµ Néi
§iÖn tho¹i: (04) 9344200
Phô tr¸ch: §ç Thîng Ng·i
II. §Þa chØ mét sè trang web vÒ Nh·n hiÖu hµng ho¸
-
-
-
-
-
-
III. C¸c tªn miÒn ViÖt Nam ®îc rao b¸n trªn m¹ng www.affternic.com:
§Þa chØ Gi¸ rao b¸n (USD)
vietnam.tv 150.000
vietnambanking.com 150.000
vietnamdoc.com 13.750
vietnamindustries.com 1.000
vietnammemorial.com 1.000
vietnamnews.tv 30.000
vietnammok.com 30.000
vietnamreports.com 1.000
vietnamshopping.com 100.000
saigonjobs.com 1.000
saigonlinkl.com 1.000
saigonmerchant.com 1.000
saigon-vietnam.com 1.000
hueworldorder.com 3.650
huezone.com 3.650
huesos.org 1.500
Nguån:
._.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
19496.doc
