Bảo hiểm trách nhiệm dân sự của hàng không Việt Nam đối với hành lý, hàng hoá và tư trang của hành khách

Ch­¬ng I Kh¸i qu¸t vÒ BHTNDS cña h·ng Hµng kh«ng ®èi víi hµnh lý, hµng ho¸ vµ t­ trang cña hµnh kh¸ch I - kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm cña BHTNDS: I.1 - Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm cña BHTNDS: I.1.1. Kh¸i niÖm “B¶o hiÓm”: D­íi c¸c gãc ®é kh¸c nhau trong x· héi, ®Õn nay vÉn cã nhiÒu quan niÖm vÒ b¶o hiÓm nh­: “B¶o hiÓm lµ hÖ thèng c¸c quan hÖ kinh tÕ ®Æc biÖt nh»m ph©n phèi thu nhËp thuÇn tuý cña c¸c doanh nghiÖp vµ cña ng­êi lao ®éng” hoÆc “B¶o hiÓm lµ ph­¬ng ph¸p tæ chøc quü b¶o hiÓm b»ng phÝ b¶o hiÓm ®Ó bï ®¾p nh÷ng tæn thÊt do thiªn tai hay tai n¹n bÊt ngê g©y ra cho nÒn kinh tÕ”. Cã quan niÖm cho r»ng: “B¶o hiÓm lµ hîp ®ång trong ®ã bªn mua ph¶i nép cho bªn b¸n mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh gäi lµ phÝ b¶o hiÓm, cßn bªn b¸n cam kÕt thanh to¸n cho bªn mua mét sè tiÒn b»ng hay t­¬ng ®­¬ng víi lo¹i tæn thÊt x¶y ra”. Tuy nhiªn, mét sè tai biÕn x¶y ra v­ît qu¸ kh¶ n¨ng cña c¸c nhµ b¶o hiÓm vµ ho¹t ®éng b¶o hiÓm ®ßi hái ph¶i cã mét sè ®iÒu kiÖn vÒ kinh tÕ vµ tµi chÝnh (gi¸ b¶o ®¶m x¸c ®Þnh c¸c rñi ro, kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña tæ chøc cã tr¸ch nhiÖm thanh to¸n tæn thÊt). Do ®ã, “B¶o hiÓm lµ mét nghiÖp vô qua ®ã mét bªn lµ ng­êi ®­îc b¶o hiÓm cam ®oan tr¶ mét kho¶n tiÒn, ®ã lµ phÝ b¶o hiÓm cho m×nh hoÆc cho mét ng­êi thø 3. Trong tr­êng hîp x¶y ra rñi ro, sÏ nhËn ®­îc mét kho¶n tiÒn båi th­êng cña bªn kh¸c, ®ã lµ nhµ b¶o hiÓm. Ng­êi nµy nhËn tr¸ch nhiÖm ®èi víi toµn bé rñi ro vµ båi th­êng thiÖt h¹i dùa trªn c¸c luËt thèng kª vµ tÝnh to¸n x¸c suÊt rñi ro”. Nh­ng quan niÖm nµy chØ nhÊn m¹nh phÇn båi th­êng cho ng­êi ®­îc b¶o hiÓm, chØ tÝnh ®Õn phÝ thuÇn mµ kh«ng tÝnh ®Õn chi phÝ vÒ mÆt qu¶n lý cña nhµ b¶o hiÓm vµ chØ hîp víi b¶o hiÓm t­ nh©n. Nh­ vËy c¸c quan niÖm trªn ®©y ch­a ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ néi dung kinh tÕ bªn trong cña ph¹m trï tµi chÝnh. Trªn c¬ së c¸c quan niÖm kh¸c nhau vÒ b¶o hiÓm ®· nªu ë trªn vµ thùc tiÔn b¶o hiÓm còng nh­ nh÷ng c«ng tr×nh nghiªn cøu khoa häc, theo chóng t«i kh¸i niÖm ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ nhÊt ph¹m trï b¶o hiÓm chÝnh lµ kh¸i niÖm trong Gi¸o tr×nh Tµi chÝnh häc cña Tr­êng §¹i häc Tµi chÝnh Hµ Néi. §­îc ph¸t biÓu nh­ sau: “B¶o hiÓm lµ mét biÖn ph¸p kinh tÕ nh»m t¹o lËp nguån tµi chÝnh cho môc ®Ých bï ®¾p tæn thÊt vËt chÊt vµ tr¶ tiÒn b¶o hiÓm cho ng­êi tham gia b¶o hiÓm khi gÆp rñi ro bÊt ngê. Nguån tµi chÝnh ®Ó t¹o lËp quÜ lµ do ng­êi tham gia b¶o hiÓm ®ãng gãp d­íi h×nh thøc phÝ b¶o hiÓm. Môc ®Ých sö dông quü b¶o hiÓm tr­íc hÕt lµ ®Ó bï ®¾p, båi th­êng nh÷ng tæn thÊt cho c¸c ®èi t­îng b¶o hiÓm khi x¶y ra rñi ro bÊt ngê ®èi víi ng­êi tham gia b¶o hiÓm. §iÒu kiÖn bæi th­êng cña b¶o hiÓm lµ ph¶i cã tæn thÊt thùc tÕ x¶y ra trong ph¹m vi b¶o hiÓm vµ do nh÷ng nguyªn nh©n kh¸ch quan ngÉu nhiªn, bÊt ngê dÉn ®Õn víi ®èi t­îng b¶o hiÓm”. Kh¸i niÖm nµy ph¶n ¸nh t­¬ng ®èi toµn diÖn vÒ ph¹m trï b¶o hiÓm nh­ng kh«ng nªn nhÊn m¹nh quan hÖ kinh tÕ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh ph©n phèi l¹i mµ cã thÓ nãi lµ c¸c quan hÖ kinh tÕ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh ph©n phèi lµ ®ñ. V× thùc chÊt cña b¶o hiÓm lµ ph¶n ¸nh c¸c quan hÖ kinh tÕ ph¸t sinh c¶ trong qu¸ tr×nh ph©n phèi lÇn ®Çu vµ ph©n phèi l¹i. I.1.2. Ph©n lo¹i b¶o hiÓm: Trong x· héi víi c¸c chÕ ®é chÝnh trÞ kh¸c nhau vÉn lu«n lu«n tån t¹i hai kh¸i niÖm b¶o hiÓm, hai lo¹i ho¹t ®éng b¶o hiÓm mµ dÔ bÞ hiÓu lÇm nhau, ®ã lµ B¶o hiÓm x· héi (BHXH) vµ B¶o hiÓm Th­¬ng m¹i (BHTM). BHXH: lµ mét trong c¸c chÝnh s¸ch thuéc lÜnh vùc b¶o ®¶m x· héi ë møc tèi thiÓu. §èi t­îng ®­îc b¶o hiÓm lµ nh÷ng ng­êi lµm c«ng ¨n l­¬ng. Ph¹m vi BHXH chØ cã giíi h¹n trong ph¹m vi tõng quèc gia. Quü BHXH chñ yÕu huy ®éng sù ®ãng gãp cña ng­êi lao ®éng (cã tÝnh chÊt b¾t buéc), ng­êi sö dông lao ®éng vµ cã thÓ mét phÇn do trî cÊp cña Ng©n s¸ch ChÝnh phñ. Quü nµy ®­îc sö dông ®Ó trî cÊp cho ng­êi lao ®éng khi hä t¹m thêi hay vÜnh viÔn mÊt søc lao ®éng. Môc ®Ých ho¹t ®éng cña quü BHXH kh«ng ph¶i v× lîi nhuËn vµ v× phóc lîi, quyÒn lîi cña ng­êi lao ®éng vµ cña c¶ céng ®ång. BHXH th­êng do Nhµ n­íc trùc tiÕp tiÕn hµnh theo quy chÕ chung thèng nhÊt qua c¸c ®¹o luËt. BHTM: lµ dÞch vô tµi chÝnh xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu ®­îc b¶o vÖ ngoµi sù ®¶m b¶o chung cña x· héi ®èi víi c¸c ®èi t­îng b¶o hiÓm. §èi t­îng cña BHTM ngoµi con ng­êi cßn b¶o hiÓm tµi s¶n vµ b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm. Quü b¶o hiÓm nµy ®­îc lËp nªn tõ sù ®ãng gãp phÝ b¶o hiÓm cña c¸c c¸ nh©n, c¸c tæ chøc KT - XH cã nhu cÇu ®­îc b¶o hiÓm. Nguån ®ãng gãp ®ã ®­îc sö dông ®Ó chi båi th­êng cho nh÷ng c¸ nh©n, ®¬n vÞ tham gia b¶o hiÓm gÆp rñi ro, nh­ : tÝnh m¹ng vµ tµi s¶n bÞ thiªn tai, tai n¹n bÊt ngê g©y thiÖt h¹i. Ngoµi ra, chóng cßn ®­îc dïng ®Ó chi cho qu¶n lý cña doanh nghiÖp, kinh doanh b¶o hiÓm, lËp quü dù tr÷ vµ thùc hiÖn nghÜa vô ®ãng gãp víi ng©n s¸ch Nhµ n­íc. Nh­ vËy, nÕu so s¸nh gi÷a hai lo¹i h×nh b¶o hiÓm, th× chóng ®Òu nh»m môc ®Ých lµ gióp æn ®Þnh kinh tÕ b¶o ®¶m cho qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt tiÕn hµnh ®­îc th­êng xuyªn, liªn tôc vµ gãp phÇn ®¶m b¶o æn ®Þnh cho cuéc sèng cña mäi thµnh viªn trong x· héi, kh¾c phôc khã kh¨n do hËu qu¶ rñi ro x¶y ra, ng­êi tham gia b¶o hiÓm ®Òu cã tr¸ch nhiÖm ®ãng gãp phÝ b¶o hiÓm. Nãi mét c¸ch kh¸c lµ hai lo¹i h×nh b¶o hiÓm cã cïng ph­¬ng thøc h×nh thµnh vµ sö dông quü. Song chóng cã nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau, nh­ vÒ ®èi t­îng phôc vô, nguån trÝch lËp quü, tÝnh chÊt lîi nhuËn (®èi víi BHXH ho¹t ®éng kh«ng mang tÝnh chÊt kinh doanh thu lîi nhuËn nh­ BHTM...). Ph¹m vi ho¹t ®éng cña BHTM th­êng réng h¬n kh«ng chØ dõng l¹i ë biªn giíi mét quèc gia d­íi h×nh thøc t¸i b¶o hiÓm, BHTM cã nhiÒu h×nh thøc ®a d¹ng vµ phong phó. Nªn ®Ó ph©n biÖt c¸c h×nh thøc b¶o hiÓm, cã thÓ dùa vµo nhiÒu tiªu thøc kh¸c nhau ®Ó ph©n lo¹i. Dùa vµo ®èi t­îng cña b¶o hiÓm th× b¶o hiÓm ®­îc chia thµnh b¶o hiÓm tµi s¶n, b¶o hiÓm con ng­êi vµ b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù. B¶o hiÓm tµi s¶n: lµ c¸c nghiÖp vô b¶o hiÓm, mµ ®èi t­îng b¶o hiÓm lµ tµi s¶n vËt chÊt, vÝ dô: b¶o hiÓm hµng ho¸, b¶o hiÓm c¸c ph­¬ng tiÖn vËn t¶i ®­êng biÓn, ®­êng s«ng, ®­êng bé, vµ ®­êng kh«ng... §Æc ®iÓm cña b¶o hiÓm tµi s¶n lµ ng­êi ta dÔ dµng tÝnh ®­îc gi¸ trÞ b¶o hiÓm. Khi båi th­êng, ng­êi b¶o hiÓm c¨n cø vµo trÞ gi¸ cña tµi s¶n båi th­êng mét phÇn hay toµn bé trÞ gi¸ tµi s¶n. B¶o hiÓm nµy lµ quan hÖ kinh tÕ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh ph©n phèi, phÝ b¶o hiÓm lo¹i nµy ®­îc h¹ch to¸n vµo gi¸ thµnh nh­ nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt. B¶o hiÓm con ng­êi: cßn gäi lµ b¶o hiÓm th©n thÓ. B¶o hiÓm con ng­êi lµ c¸c nghiÖp vô b¶o hiÓm mµ ®èi t­îng b¶o hiÓm lµ sinh m¹ng, søc khoÎ vµ kh¶ n¨ng lao ®éng cña con ng­êi. C¨n cø vµo tÝnh chÊt kh¸c nhau cña viÖc tr¶ tiªn b¶o hiÓm ®èi víi b¶o hiÓm con ng­êi cã thÓ chia thµnh b¶o hiÓm nh©n thä vµ b¶o hiÓm tai n¹n con ng­êi. B¶o hiÓm nh©n thä th× viÖc tr¶ tiÒn cho ng­êi tham gia b¶o hiÓm nhÊt thiÕt diÔn ra, cßn ®èi víi b¶o hiÓm tai n¹n con ng­êi th× chØ tr¶ tiÒn cho ng­êi tham gia b¶o hiÓm khi bÞ thiÖt h¹i. Lo¹i b¶o hiÓm nµy lµ quan hÖ kinh tÕ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh ph©n phèi l¹i thu nhËp quèc d©n. BHTNDS: lµ c¸c nghiÖp vô b¶o hiÓm mµ ®èi t­îng b¶o hiÓm lµ nghÜa vô hay tr¸ch nhiÖm d©n sù cña ng­êi tham gia b¶o hiÓm nh­: BHTNDS cña chñ ph­¬ng tiÖn, nhµ m¸y, c«ng tr×nh x©y dùng, khai th¸c... BHTNDS mang tÝnh trõu t­îng v× ng­êi b¶o hiÓm chØ b¶o hiÓm phÇn nghÜa vô hay tr¸ch nhiÖm d©n sù cña ng­êi tham b¶o hiÓm, chø kh«ng ph¶i b¶o hiÓm phÇn nghÜa vô hay tr¸ch nhiÖm h×nh sù vµ chÝnh thiÖt h¹i cña ng­êi tham b¶o hiÓm. Dùa vµo ph­¬ng thøc b¶o hiÓm th× b¶o hiÓm ®­îc chia lµm 2 lo¹i: b¶o hiÓm tù nguyÖn vµ b¶o hiÓm b¾t buéc. Hai h×nh thøc b¶o hiÓm nµy ¸p dông ®èi víi tÊt c¶ c¸c ®èi t­îng lµ tµi s¶n vµ con ng­êi. B¶o hiÓm tù nguyÖn: lµ h×nh thøc b¶o hiÓm ®­îc tiÕn hµnh theo ý nguyÖn cña ng­êi tham b¶o hiÓm ®­îc chi phèi bëi hîp ®ång b¶o hiÓm trªn nguyªn t¾c tho¶ thuËn. B¶o hiÓm b¾t buéc: lµ h×nh thøc b¶o hiÓm ®­îc ph¸t luËt Nhµ n­íc quy ®Þnh ®èi víi c¶ ng­êi b¶o hiÓm vµ ng­êi tham gia b¶o hiÓm. §Æc tr­ng cña b¶o hiÓm b¾t buéc lµ ho¹t ®éng b¶o hiÓm ®­îc thiÕt lËp theo nguyªn t¾c tr¸ch nhiÖm tù ®éng, lo¹i trõ kh¶ n¨ng lùa chän cña ng­êi tham b¶o hiÓm. Nã g¾n liÒn víi viÖc t¨ng c­êng vai trß qu¶n lý cña Nhµ n­íc ®èi víi ®èi t­îng b¶o hiÓm cã liªn quan ®Õn lîi Ých vµ an toµn chung cña x· héi. V× rñi ro x¶y ra ®èi víi ®èi t­îng b¶o hiÓm b¾t buéc kh«ng chØ lµ thiÖt h¹i cña c¸ nh©n mµ cßn g©y thiÖt h¹i chung cho toµn x· héi. H×nh thøc b¶o hiÓm b¾t buéc cã nhiÒu thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm trong c«ng t¸c triÓn khai nghiÖp vô. Dùa vµo ph¹m vi ho¹t ®éng vµ c¬ së h¹ch to¸n, b¶o hiÓm ®­îc chia thµnh b¶o hiÓm ®èi néi vµ b¶o hiÓm ®èi ngo¹i. B¶o hiÓm ®èi néi: lµ nghiÖp vô b¶o hiÓm mµ ®èi t­îng b¶o hiÓm giíi h¹n trong ph¹m vi biªn giíi cña mét n­íc vµ ®ång tiÒn h¹ch to¸n kÕt qu¶ nghiÖp vô b¶o hiÓm lµ ®ång tiÒn trong n­íc. B¶o hiÓm ®èi ngo¹i: lµ c¸c nghiÖp vô b¶o hiÓm mµ ®èi t­îng b¶o hiÓm ®· v­ît ra ph¹m vi biªn giíi mét n­íc vµ ®ång tiÒn h¹ch to¸n nghiÖp vô b¶o hiÓm lµ ®ång tiÒn n­íc ngoµi. Trong thùc tÕ, nghiÖp vô b¶o hiÓm nµo cã mét trong hai ®iÒu kiÖn trªn ®Òu thuéc nhãm b¶o hiÓm ®èi ngo¹i. VÝ dô nh­: b¶o hiÓm hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu, b¶o hiÓm ®Çu t­, b¶o hiÓm kh¸ch du lÞch, b¶o hiÓm th¨m dß vµ khai th¸c dÇu khÝ... Ngoµi ra nÕu dùa vµo c¸c chØ tiªu kh¸c. Cã: B¶o hiÓm hµng h¶i B¶o hiÓm phi hµng h¶i B¶o hiÓm nh©n thä B¶o hiÓm phi nh©n thä Trong ph¹m vi nghiªn cøu cña kho¸ luËn nµy t¸c gi¶ chØ tËp trung ®i s©u nghiªn cøu nghiÖp vô BHTNDS cña h·ng hµng kh«ng ®èi víi hµnh lý, hµng ho¸ vµ t­ trang cña hµnh kh¸ch. V× BHTNDS cña h·ng hµng kh«ng ®èi víi hµnh lý, hµng ho¸ vµ t­ trang cña hµnh kh¸ch lµ mét bé phËn kh«ng thÓ t¸ch rêi nghiÖp vô BHHK nãi chung vµ BHTNDS t¹i TCTHKVN nãi riªng. I.1.3. §Æc ®iÓm cña BHTNDS: Tr­íc hÕt h·y t×m hiÓu vÒ BHHK v× trong c¸c lo¹i h×nh b¶o hiÓm th× BHHK lµ lo¹i h×nh b¶o hiÓm t­¬ng ®èi phøc t¹p. LÞch sö cña BHHK h×nh thµnh cïng víi sù ph¸t triÓn cña HKDD. Tõ sau chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø II, c«ng nghiÖp hµng kh«ng vµ ngµnh vËn chuyÓn HKDD ph¸t triÓn cùc kú nhanh chãng, tõ lo¹i m¸y bay hai ®éng c¬, søc chë kh«ng qóa 20 hµnh kh¸ch, ®· ®­îc thay thÕ b»ng lo¹i m¸y bay 4 ®éng c¬ råi m¸y bay ph¶n lùc vµ ngµy nay xuÊt hiÖn lo¹i m¸y bay ph¶n lùc khæng lå, bay víi vËn tèc siªu ©m, kh¶ n¨ng chuyªn chë lín vµ ®Æc biÖt lµ gi¸ trÞ m¸y bay cao tíi hµng tr¨m triÖu ®« la Mü. T×nh h×nh gi¸ c¶ m¸y bay t¨ng lªn kh«ng ngõng biÓu hiÖn sè l­îng vèn rÊt lín mµ c¸c h·ng s¶n xuÊt m¸y bay, c¸c nhµ ®iÒu hµnh bay vµ c¸c tæ chøc tµi chÝnh ®ang ®Çu t­ vµo lÜnh vùc c«ng nghiÖp hµng kh«ng vµ vËn chuyÓn HKDD. Thùc tÕ gi¸ trÞ c¸c m¸y bay th­êng rÊt lín (nhÊt lµ ®èi víi lo¹i m¸y bay th©n réng) ®· buéc thÞ tr­êng BHHK thÕ giíi n©ng giíi h¹n tr¸ch nhiÖm cña m×nh lªn mét c¸ch ®¸ng kÓ. Do vËy, nhu cÇu b¶o hiÓm trong ngµnh vËn chuyÓn ngµnh HKDD ngµy cµng t¨ng, chØ cÇn mét vô tai n¹n m¸y bay x¶y ra còng ®ñ lµm mét h·ng hµng kh«ng bªn bê vùc th¼m cña ph¸ s¶n nÕu kh«ng ®­îc b¶o hiÓm. VÝ dô: ngµy 03/09/1997 m¸y bay TU-134/VNA120 cña HKVN ®· gÆp t¹i n¹n t¹i s©n bay Pochentong (Campuchia). Tæn thÊt ­íc tÝnh t¹i thêi ®iÓm ®ã c¶ vô liªn quan tíi sè tiÒn B¶o Minh chi tr¶ cho HKVN lªn tíi 25 triÖu USD trong khi tæng l­îng phÝ b¶o hiÓm trong 5 n¨m tõ 1995 - 1999 kho¶ng 20 triÖu USD. Râ rµng qua ®©y chóng ta nhËn thÊy lîi Ých to lín cña b¶o hiÓm trong ho¹t ®éng vËn chuyÓn hµng kh«ng. Ngµy nay cïng víi sù lín m¹nh cña ngµnh HKDD th× lÜnh vùc BHHK còng cµng trë nªn cÇn thiÕt vµ cã vai trß v« cïng quan träng trong ho¹t ®éng hµng kh«ng. Theo thèng kª cña HiÖp héi vËn t¶i hµng kh«ng quèc tÕ (IATA) nÕu ngµy nµo còng ®i m¸y bay (24/24 giê) th× suèt trong 35 n¨m míi cã thÓ gÆp mét tai n¹n. Tuy nhiªn, gi¸ trÞ cña mét vô tæn thÊt hµng kh«ng l¹i kh¸ cao cã thÓ dÉn tíi hµng tr¨m ng­êi chÕt vµ møc båi th­êng ph¸t sinh tõ vµi tr¨m triÖu USD cho ®Õn hµng tØ USD. Do vËy, viÖc tham gia BHHK lµ rÊt cÇn thiÕt cho mäi h·ng hµng kh«ng trªn thÕ giíi. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng viÖc tham gia b¶o hiÓm cho ho¹t ®éng kinh doanh lµ rÊt cÇn thiÕt, kh«ng chØ v× sù an toµn cña b¶n th©n ng­êi kinh doanh mµ cßn v× sù an toµn cña x· héi, nhÊt lµ kinh doanh trong lÜnh vùc hµng kh«ng, bëi lÏ phÝ BHHK cïng c¸c lo¹i h×nh b¶o hiÓm ®­îc tËp trung vµo c¬ quan b¶o hiÓm h×nh thµnh quü tËp trung lín cã kh¶ n¨ng båi th­êng kÞp thêi cho ng­êi ®­îc b¶o hiÓm - b¶o ®¶m quyÒn lîi cho hµnh kh¸ch vµ h·ng hµng kh«ng. Bªn c¹nh ®ã, viÖc tham gia b¶o hiÓm t¹o nªn c¬ cÊu gi¸ c­íc vËn chuyÓn æn ®Þnh, v× h·ng hµng kh«ng ®· tÝnh phÝ b¶o hiÓm vµo gi¸ thµnh vËn chuyÓn tõ ®Çu n¨m. Khi cã tæn thÊt x¶y ra, c«ng ty b¶o hiÓm thay mÆt chñ ph­¬ng tiÖn gi¶i quyÕt båi th­êng cho ng­êi bÞ thiÖt h¹i, h·ng vËn chuyÓn kh«ng ph¶i ®iÒu chØnh gi¸ c­íc t¨ng lªn khi cã tai n¹n x¶y ra, gãp phÇn æn ®Þnh kinh doanh cho c¸c h·ng hµng kh«ng. Tõ lý do trªn cã thÓ thÊy sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña c«ng t¸c BHHK lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan ®èi víi ngµnh vËn chuyÓn HKDD mµ BHTNDS cña h·ng hµng kh«ng lµ mét trong nh÷ng bé phËn kh«ng thÓ t¸ch rêi trong nghiÖp vô BHHK.V× ho¹t ®éng cña b¶o hiÓm mang l¹i cho c¸ nh©n, tæ chøc vµ c¶ céng ®ång nh÷ng t¸c dông rÊt to lín. VËy, BHTNDS cña h·ng hµng kh«ng cã nh÷ng kh¸c biÖt g× so víi lo¹i h×nh b¶o hiÓm kh¸c? Thø nhÊt: ®èi t­îng cña nghiÖp vô BHTNDS cña h·ng hµng kh«ng mang tÝnh trõu t­îng. Gièng nh­ c¸c lo¹i h×nh BHTNDS kh¸c, ®èi t­îng b¶o hiÓm ë ®©y lµ phÇn tr¸ch nhiÖm d©n sù - tr¸ch nhiÖm båi th­êng cña h·ng vËn chuyÓn ®èi víi nh÷ng thiÖt vÒ hµnh kh¸ch, hµnh lý, hµng ho¸ vµ t­ trang cña hµnh kh¸ch...Do vËy mµ ®èi t­îng ë ®©y mang tÝnh trõu t­îng tøc lµ kh«ng c¶m nhËn b»ng gi¸c quan ®­îc vµ ch­a xuÊt hiÖn khi ký kÕt hîp ®ång b¶o hiÓm. ë trong c¸c hîp ®ång b¶o hiÓm tµi s¶n, b¶o hiÓm con ng­êi chóng ta dÔ dµng x¸c ®Þnh ®­îc ®èi t­îng b¶o hiÓm lµ c¸c tµi s¶n nh­ nhµ cöa, m¸y bay, « t«, xe m¸y,...hay tÝnh m¹ng søc khoÎ cña ng­êi ®­îc b¶o hiÓm. §èi t­îng b¶o hiÓm trong nghiÖp vô BHTNDS nµy chØ biÓu hiÖn cô thÓ vµ cã thÓ tÝnh to¸n ®­îc thiÖt h¹i khi sù cè x¶y ra lµm ph¸t sinh nghÜa vô båi th­êng. Do vËy, tr¸ch nhiÖm cña ng­êi b¶o hiÓm trong lo¹i h×nh nµy còng cã thÓ lµ rÊt lín lªn tíi hµng tØ USD cho mét vô tæn thÊt. Thø hai: ph­¬ng thøc b¶o hiÓm cã giíi h¹n (Limited) vµ kh«ng giíi h¹n( Unlimited) . *B¶o hiÓm cã giíi h¹n: Chóng ta biÕt r»ng c¸c rñi ro vÒ hµng kh«ng lu«n g©y ra gi¸ trÞ tæn thÊt to lín, t­¬ng øng víi tr¸ch nhiÖm ng­êi vËn chuyÓn còng rÊt nhiÒu. Do vËy, mµ viÖc lùa chän ph­¬ng ph¸p b¶o hiÓm nh­ lµ mét biÖn ph¸p chuyÓn giao rñi ro h÷u hiÖu nhÊt. Nh­ vËy th× nhµ b¶o hiÓm l¹i ph¶i t×m c¸ch giíi h¹n tr¸ch nhiÖm cña m×nh tøc lµ Ên ®Þnh mét sè tiÒn tr­íc trong hîp ®ång b¶o hiÓm. Sè tiÒn b¶o hiÓm nµy ®­îc Ên ®Þnh trªn c¬ së c«ng ty b¶o hiÓm ®Ò nghÞ vµ ®­îc h·ng vËn chuyÓn tho¶ thuËn chÊp nhËn. Sè tiÒn b¶o hiÓm nµy ®­îc xem lµ h¹n møc tr¸ch nhiÖm - møc båi th­êng tèi ®a cña c«ng ty b¶o hiÓm cho h·ng vËn chuyÓn. ViÖc giíi h¹n tr¸ch nhiÖm ®em l¹i ­u ®iÓm cho c«ng ty b¶o hiÓm cã kh¶ n¨ng chñ ®éng h¬n trong viÖc dù phßng c¸c t×nh huèng ph¸t sinh tr¸ch nhiÖm do hä cã thÓ ®¸nh gi¸ ®­îc møc ®é tæn thÊt tèi ®a cña hîp ®ång. H¬n n÷a, viÖc tham gia theo lo¹i h×nh nµy gióp h·ng vËn chuyÓn gi¶m ®­îc phÝ b¶o hiÓm còng tøc lµ gi¶m ®­îc chi phÝ vµ gi¶m ®­îc gi¸ vÐ (v× phÝ b¶o hiÓm ®­îc tÝnh trong gi¸ vÐ) ®Æc biÖt cã ý nghÜa h¬n trong t×nh h×nh thÞ tr­êng hµng kh«ng ®ang ngµy cµng c¹nh tranh gay g¾t. Tuy nhiªn, ®èi víi c¸c hîp ®ång b¶o hiÓm cã giíi h¹n l¹i gÆp ph¶i trë ng¹i lµ h·ng vËn chuyÓn kh«ng hoµn toµn b¶o vÖ ®­îc rñi ro cña m×nh, trong tr­êng hîp mµ møc båi th­êng lín h¬n nhiÒu møc tr¸ch nhiÖm ®­îc b¶o hiÓm th× h·ng vËn chuyÓn ph¶i chÞu tæn thÊt lín. Do vËy, mµ cã hîp ®ång b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm kh«ng giíi h¹n. * B¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm kh«ng giíi h¹n: Kh¸c víi hîp ®ång b¶o hiÓm trªn ®èi víi hîp ®ång kh«ng giíi h¹n th× ë hîp ®ång nµy, sè tiÒn b¶o hiÓm kh«ng ®­îc Ên ®Þnh, kh«ng giíi h¹n tr¸ch nhiÖm båi th­êng tøc lµ nÕu cã tæn thÊt th× c«ng ty b¶o hiÓm ph¶i båi th­êng hÕt nghÜa vô vµ tr¸ch nhiÖm cña h·ng vËn chuyÓn. Thùc tÕ cïng víi sù ph¸t triÓn cña KH - KT vµ kinh tÕ, nhu cÇu cña kh¸ch hµng còng ®ßi hái båi th­êng sao cho t­¬ng xøng víi gi¸ trÞ tæn thÊt, mµ ®«i khi lµ khã x¸c ®Þnh. Th«ng th­êng c«ng ty b¶o hiÓm sÏ thay mÆt h·ng vËn chuyÓn båi th­êng vÒ nh÷ng thiÖt h¹i cho hµnh kh¸ch, dùa trªn viÖc x¸c ®Þnh møc thu nhËp hiÖn thêi, ®Þa vÞ...cña hµnh kh¸ch. Tuy nhiªn, l¹i vÊp ph¶i mét nh­îc ®iÓm ®«i khi tæn thÊt l¹i lµ rÊt lín, dÉn ®Õn c¸c c«ng ty b¶o hiÓm cã thÓ bÞ ph¸ s¶n khi gÆp rñi ro liªn tiÕp x¶y ra. Do vËy mµ c¸c c«ng ty b¶o hiÓm cÇn ph¶i tiÕn hµnh triÖt ®Ó c¸c biÖn ph¸p ph©n t¸n rñi ro, vÝ dô nh­ t¸i b¶o hiÓm, ®ång b¶o hiÓm. VÝ dô: nh­ mét sè quèc gia ph¸t triÓn ®· cã nh÷ng yªu cÇu ®ßi hái cao h¬n vÒ møc giíi h¹n tr¸ch nhiÖm chung nh­ Mü, NhËt, óc...nªn vµo n¨m 1999 ®· ra ®êi c«ng ­íc Montreal 1999 víi trªn 50 n­íc ký kÕt vµ h¹n møc tr¸ch nhiÖm víi hµnh kh¸ch lµ kh«ng giíi h¹n. Nªn sau mét thêi gian chuÈn bÞ, th¸ng 8 n¨m 2000 HKVN ®· quyÕt ®Þnh tham gia h¹n møc tr¸ch nhiÖm kh«ng giíi h¹n ®èi víi hµnh kh¸ch (Unlimited liability) cã nghÜa lµ ®èi víi mçi vµ mäi tæn thÊt vÒ th©n thÓ cña hµnh kh¸ch x¶y ra trong khi bay. TCTHKVN sÏ båi th­êng tr¸ch nhiÖm cña m×nh theo thiÖt h¹i thùc tÕ cña hµnh kh¸ch phï hîp víi luËt quèc tÕ vµ luËt d©n sù sÏ ¸p dông ®èi víi hµnh kh¸ch bÞ tai n¹n mµ kh«ng lÖ thuéc bÊt cø giíi h¹n tr¸ch nhiÖm nµo ®èi víi hµnh kh¸ch. I.2. Nh÷ng rñi ro th­êng gÆp ph¸t sinh TNDS cña h·ng hµng kh«ng: B¶o hiÓm trong lÜnh vùc hµng kh«ng cµng trë nªn cã ý nghÜa thiÕt thùc h¬n khi hµng kh«ng lµ mét ho¹t ®éng chøa ®ùng rÊt nhiÒu rñi ro tiÒm Èn. Rñi ro lu«n lu«n th­êng trùc bªn c¹nh chóng ta, thiªn biÕn v¹n ho¸ d­íi mäi h×nh thøc, ë bÊt cø thêi gian, kh«ng gian nµo vµ víi qui m« kh«ng thÓ l­êng tr­íc ®­îc. Cã rÊt nhiÒu quan niÖm vÒ rñi ro, nh×n chung dï ghi nhËn rñi ro d­íi gãc ®é nµo th× quan niÖm vÒ rñi ro ®Òu ®Ò cËp tíi hai khÝa c¹nh: - Sù kh«ng ch¾c ch¾n, yÕu tè bÊt tr¾c - Mét kh¶ n¨ng xÊu, mét biÕn cè kh«ng mong ®îi. Nh­ vËy: Rñi ro ®­îc hiÓu lµ thuËt ng÷ dïng ®Ó chØ kh¶ n¨ng x¶y ra biÕn cè bÊt th­êng víi hËu qu¶ thiÖt h¹i hoÆc mang l¹i kÕt qu¶ kh«ng nh­ dù tÝnh. Sù nguy h¹i cña rñi ro ®ßi hái mét quy tr×nh xö lý ®ång bé, tõ viÖc x©y dùng hÖ thèng tÝn hiÖu khuyÕn c¸o rñi ro, lùa chän nh÷ng gi¶i ph¸p thÝch hîp. C«ng t¸c xö lý rñi ro cã ý nghÜa to lín tíi sù an toµn cña c¸c c¸ nh©n, c¸c ngµnh vµ toµn x· héi. Ngµnh hµng kh«ng lµ mét ngµnh rÊt hiÖn ®¹i, lu«n lu«n ¸p dông thµnh tùu vµ c«ng nghÖ míi nhÊt cña con ng­êi. Tuy nhiªn, víi tèc ®é ph¸t triÓn nh­ vò b·o cña KH - KT hiÖn nay còng kh«ng thÓ lo¹i trõ hoµn toµn mäi rñi ro. Ngµnh hµng kh«ng lu«n ph¶i ®èi mÆt víi nhiÒu lo¹i rñi ro nghiÖm träng. Ch¼ng h¹n nh­ n¨m 1996 lµ n¨m bÊt th­êng cña ngµnh hµng kh«ng x¶y ra tíi 25 vô tæn thÊt toµn bé, lµm 1.597 ng­êi vµ ®éi bay tö vong, sè ng­êi thø 3 bÞ thiÖt m¹ng trªn mÆt ®Êt lµ 347 ng­êi vµ tæng sè tæn thÊt lªn tíi gÇn 2 tû USD. Nh­ vËy, rñi ro ngµnh hµng kh«ng t¸c ®éng ®Õn nhiÒu ®èi t­îng kh¸c nhau. Nh×n chung cã thÓ xÕp vµo c¸c nhãm sau: I.2.1. Rñi ro t¸c ®éng ®Õn tµi s¶n: §©y lµ lo¹i rñi ro cã ®èi t­îng t¸c ®éng lµ tµi s¶n. §èi víi ngµnh hµng kh«ng lo¹i rñi ro nµy rÊt nguy hiÓm bëi lÏ ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng cña m×nh, c¸c h·ng hµng kh«ng ph¶i ®Çu t­ l­îng vèn kh«ng lå. Mét chiÕc m¸y Boeing 747 víi tèc ®é kinh tÕ nhÊt 600 dÆm/giê víi søc chë trªn 400 hµnh kh¸ch, trÞ gi¸ hµng tr¨m triÖu USD. Ngoµi ra, c¸c h·ng hµng kh«ng cßn ph¶i ®Çu t­ c¬ së vËt chÊt nh­ ®­êng b¨ng, s©n ®ç, nhµ ga, nhµ kho, hÖ thèng cung cÊp nhiªn liÖu...ngay c¶ h·ng nhá nh­ HKVN còng ph¶i ®Çu t­ l­îng vèn lín cho ho¹t ®éng cña m×nh nh­: Rada phôc vô cho ®iÒu hµnh bay tõ 1 - 2 triÖu USD, xe ®Æc chñng tõ 0,5 - 1 triÖu USD, xe tiÕp nhiªn liÖu tõ 1 - 2 triÖu USD, hÖ thèng phï trî kh«ng vËn tõ 2 - 3 triÖu USD... V× thÕ, chØ mét vô tai n¹n x¶y ra còng ®ñ lµm cho h·ng hµng kh«ng bÞ thiÖt h¹i nÆng nÒ. Nh÷ng rñi ro t¸c ®éng ®Õn tµi s¶n nh­: - Va ch¹m gi÷a m¸y bay víi m¸y bay, va ch¹m gi÷a m¸y bay víi ®­êng èng dÉn ra m¸y bay... - Va ch¹m gi÷a c¸c ph­¬ng tiÖn phôc vô mÆt ®Êt víi m¸y bay. - Va ch¹m gi÷a c¸c ph­¬ng tiÖn phôc vô mÆt ®Êt víi nhau vµ víi ®­êng èng dÉn ra m¸y bay. - Sù x©m nhËp cña vËt thÓ l¹ vµo ®éng c¬ m¸y bay, háng hãc, h­ háng, ¨n mßn. - C¸c rñi ro kh¸c: B¶o d­ìng kü thuËt, söa ch÷a m¸y bay... Theo thèng kª cña TCTHKVN, nguyªn nh©n tai n¹n m¸y bay cña h·ng chñ yÕu lµ do mét sè rñi ro sau: trôc trÆc kü thuËt, rñi ro bÊt ngê, s¬ suÊt cña con ng­êi, do thêi tiÕt. 1: Do thêi tiÕt (18%) 2: Do s¬ suÊt cña con ng­êi (21%) 3: Do trôc trÆc kü thuËt (59%) 4: Do rñi ro bÊt ngê (2%) BiÓu ®å 1: Nguyªn nh©n tai n¹n m¸y bay cña TCTHKVN (tõ 1990 -2000). (Nguån: TCTHKVN) I.2.2. Rñi ro t¸c ®éng ®Õn con ng­êi: Rñi ro t¸c ®éng ®Õn con ng­êi lµ rñi ro phøc t¹p rÊt khã x¸c ®Þnh ®­îc gi¸ trÞ thiÖt h¹i. §èi víi ngµnh hµng kh«ng, lo¹i rñi ro nµy cµng khã tÝnh to¸n, v× sau mçi vô tai n¹n, hiÖn tr­êng ®Ó l¹i kh«ng cè ®Þnh vµ cã nhiÒu ®èi t­îng liªn quan nh­ hµnh kh¸ch, nh©n viªn tµu bay, ng­êi thø 3 vµ chñ hµng. Mét ®iÒu cÇn ph¶i quan t©m lµ vÊn ®Ò gi¶i quyÕt hËu qu¶ vÒ ng­êi sau mçi vô tai n¹n th­êng liªn quan ®Õn nhiÒu quèc tÞch kh¸c nhau, nhiÒu phong tôc tËp qu¸n kh¸c nhau. Nh÷ng rñi ro t¸c ®éng ®Õn con ng­êi cã thÓ lµ: - Tai n¹n cña nh©n viªn phôc vô do ¶nh h­ëng cña c¸c ph­¬ng tiÖn phôc vô mÆt ®Êt. - Tai n¹n cña nh©n viªn tæ bay trong qu¸ tr×nh lµm viÖc, do ¶nh h­ëng cña m¸y mãc trªn m¸y bay - Tai n¹n cña hµnh kh¸ch trong qu¸ tr×nh lªn, xuèng m¸y bay - Tai n¹n con ng­êi kh¸c do sù cè m¸y bay, háng hãc kü thuËt... I.2.3. Rñi ro ph¸t sinh tr¸ch nhiÖm d©n sù (ph¸p lý) båi th­êng cña h·ng hµng kh«ng: Khi nh÷ng rñi ro nµy x¶y ra sÏ ph¸t sinh tr¸ch nhiÖm båi th­êng cña h·ng hµng kh«ng ®èi víi nh÷ng thiÖt h¹i vÒ ng­êi, tµi s¶n. H·ng hµng kh«ng ph¶i cã tr¸ch nhiÖm båi th­êng tr¸ch nhiÖm trong tr­êng hîp: - Hµnh kh¸ch bÞ chÕt hoÆc bÞ th­¬ng tÝch vÒ th©n thÓ trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña m¸y bay - MÊt m¸t, h­ háng, thiÕu hôt cña hµnh lý, hµng ho¸ trong qu¸ tr×nh vËn chuyÓn b»ng ®­êng hµng kh«ng. - ThiÖt h¹i vÒ tÝnh m¹ng søc khoÎ, th­¬ng tÝch tµi s¶n cña ng­êi thø 3 ë mÆt ®Êt do m¸y trùc tiÕp g©y ra. - ThiÖt h¹i do m¸y bay va ch¹m hoÆc g©y c¶n trë cho nhau... Gi¶i quyÕt hËu qu¶ cña nh÷ng rñi ro nµy lµ tr¸ch nhiÖm cña mäi h·ng hµng kh«ng. Tr¸ch nhiÖm nµy bÞ ®iÒu chØnh bëi c¸c nguån luËt cña tõng quèc gia, ®ång thêi còng ®­îc c¸c c«ng ­íc quèc tÕ qui ®Þnh. Møc tr¸ch nhiÖm cña c¸c h·ng hµng kh«ng cã thÓ ®­îc giíi h¹n hoÆc kh«ng giíi h¹n. Xu h­íng chung lµ giíi h¹n tr¸ch nhiÖm ngµy cµng ®­îc n©ng cao h¬n, cã tr­êng hîp lªn tíi trªn 1 tû USD cho mçi vô tæn thÊt. Nh­ vËy, lo¹i rñi ro nµy ph¸t sinh lµ tr¸ch nhiÖm nÆng nÒ cña c¸c h·ng hµng kh«ng vµ xö lý rñi ro nµy nh­ thÕ nµo ¶nh h­ëng rÊt nhiÒu ®Õn uy tÝn cña hä. I.3: Vai trß vµ tÝnh tÊt yÕu cña BHHK Cïng víi xu h­íng toµn cÇu ho¸, thÞ tr­êng vËn chuyÓn hµng kh«ng ®· ph¸t triÓn ngµy cµng s«i ®éng. NÕu nh­ vµo n¨m 1945 l­îng vËn chuyÓn hµng ho¸ chØ vµi ngh×n tÊn th× n¨m n¨m 2002 cã kho¶ng 30 triÖu tÊn hµng ho¸ ®­îc l­u chuyÓn b»ng ®­êng hµng kh«ng (chiÕm kho¶ng trªn 40% gi¸ trÞ hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu trªn thÕ giíi). Ngoµi ra, hiÖn t¹i ho¹t ®éng vËn chuyÓn hµnh kh¸ch chiÕm kho¶ng 35% sè l­ît vËn chuyÓn. Ngµy nay, trong thêi ®¹i th«ng tin, ho¹t ®éng vËn chuyÓn hµng kh«ng trë thµnh c«ng cô vËn chuyÓn ®¾c lùc cho nh÷ng th­¬ng vô lµm ¨n cã tÝnh c¹nh tranh cao vÒ thêi gian. ChÝnh v× vËy, ph¶i nh×n nhËn vËn chuyÓn hµng kh«ng sÏ lµ mét ho¹t ®éng chÝnh vµ chñ yÕu trong ngµnh giao th«ng vËn t¶i t­¬ng lai. Do vËy, nh»m b¶o vÖ lîi Ých cña kh¸ch hµng, ng­êi göi hµng, ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn cña ngµnh HKDD, h·ng vËn chuyÓn cÇn ph¶i tham gia b¶o hiÓm (nh­ b¶o hiÓm th©n m¸y bay) hoÆc ph¶i b¾t buéc tham gia b¶o hiÓm( nh­ BHTNDS ®èi víi hµnh kh¸ch, hµnh lý, hµng ho¸ vµ t­ trang cña hµnh kh¸ch). Nªn BHHK cã vai trß rÊt quan träng ®èi víi ho¹t ®éng cña ngµnh HKDD: * Thø nhÊt: Gãp phÇn tiÕt kiÖm chi, æn ®Þnh cho ng©n s¸ch Nhµ n­íc tr¸nh ®­îc biÕn ®éng lín khi gÆp rñi ro. B¶o hiÓm gióp gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng ø ®äng vèn vµ l·ng phÝ vèn cña h·ng hµng kh«ng. Thay v× ph¶i dù tr÷ vèn ®Ó tù b¶o hiÓm, h·ng cã thÓ sö dông vèn nµy ®Çu t­ cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt - kinh doanh. MÆt kh¸c, hÇu hÕt ë c¸c quèc gia th× ngµnh HKDD do Nhµ n­íc n¾m gi÷ mét phÇn hay toµn bé, nªn khi cã tæn thÊt x¶y ra th× tr¸ch nhiÖm båi th­êng vµ tr¸ch nhiÖm chung cã thÓ lªn tíi hµng tû USD, h·ng vËn chuyÓn cã thÓ gÆp khã kh¨n vµ cã thÓ dÉn ®Õn ph¸ s¶n. §iÒu nµy cã thÓ ¶nh h­ëng tíi ng©n s¸ch Nhµ n­íc. Do vËy, khi tham gia b¶o hiÓm h·ng vËn chuyÓn san sÎ ®­îc tr¸ch nhiÖm, chuyÓn giao mét phÇn hay toµn bé rñi ro cho c¸c c«ng ty b¶o hiÓm, nªn ng©n s¸ch Nhµ n­íc ®ì ph¶i g¸nh chÞu khi cã tæn thÊt x¶y ra. §iÒu nµy cã ý nghÜa h¬n ®èi víi c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn víi ng©n s¸ch h¹n hÑp nh­ lµ ViÖt Nam chóng ta, do ®ã viÖc tham BHHK sÏ gãp phÇn æn ®Þnh KT - XH cña quèc gia. * Thø hai: Gãp phÇn æn ®Þnh ho¹t ®éng kinh doanh cho h·ng hµng kh«ng. Nh­ ®· ®Ò cËp ë trªn th× nh÷ng tæn thÊt hµng kh«ng th­êng dÉn ®Õn gi¸ trÞ thiÖt h¹i rÊt lín cã thÓ ®ñ lµm cho h·ng hµng kh«ng ®i ®Õn ph¸ s¶n nÕu kh«ng ®­îc b¶o hiÓm (vÝ dô: Vô tai n¹n 2 m¸y bay ®©m nhau t¹i ®¶o Tertarist n¨m 1977 ®· lµm 538 ng­êi bÞ chÕt, thiÖt h¹i tµi s¶n kho¶ng 300 triÖu USD vµ con sè båi th­êng chiÕm kho¶ng tõ 10 - 20% tæng sè phÝ BHHK trªn toµn thÕ giíi). Nªn ®©y còng lµ lý do gi¶i thÝch v× sao ngµnh b¶o hiÓm cã nh÷ng ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng ph©n t¸n rñi ro vµ nguyªn t¾c sè ®«ng bï sè Ýt, giê ®©y ®­îc xem lµ mét ngµnh kh«ng thÓ thiÕu ®­îc trong chuçi m¾t xÝch ho¹t ®éng cña x· héi. Tham gia b¶o hiÓm sÏ gióp h·ng vËn chuyÓn v­ît qua nh÷ng khã kh¨n vÒ tµi chÝnh sau tai n¹n, sù cè hµng kh«ng trë l¹i ho¹t ®éng kinh doanh b×nh th­êng. V× khi cã tæn thÊt x¶y ra, c«ng ty b¶o hiÓm thay mÆt chñ ph­¬ng tiÖn gi¶i quyÕt båi th­êng cho ng­êi bÞ thiÖt h¹i, h·ng hµng kh«ng kh«ng ph¶i ®iÒu chØnh gi¸ c­íc vËn chuyÓn hµng ho¸, gi¸ vÐ cña hµnh kh¸ch t¨ng lªn khi cã thiÖt h¹i x¶y ra do h·ng hµng kh«ng ®· tÝnh phÝ b¶o hiÓm vµo gi¸ thµnh vËn chuyÓn tõ ®Çu n¨m. * Thø ba: Gãp phÇn thùc hiÖn tèt c«ng t¸c §P & HCTT cña h·ng hµng kh«ng. C«ng t¸c §P & HCTT thùc sù cã ý nghÜa to lín ®èi víi c«ng ty b¶o hiÓm lÉn h·ng vËn chuyÓn. Nã thÓ hiÖn quyÒn lîi lÉn tr¸ch nhiÖm cña mçi bªn. Bëi v× thùc hiÖn c«ng t¸c §P & HCTT nh»m lo¹i trõ nh÷ng nguy c¬ rñi ro hay gi¶m thiÓu tæn thÊt khi cã sù cè x¶y ra sÏ gióp cho c«ng ty b¶o hiÓm gi¶m bít ®­îc chi phÝ båi th­êng vµ t¨ng lîi nhuËn kinh doanh. Cßn h·ng vËn chuyÓn sÏ tr¸nh ®­îc nh÷ng tæn thÊt ph¸t sinh trong hay sau sù cè x¶y ra nh­ lµ viÖc thiÖt h¹i do gi¸n tiÕp kinh doanh. Lîi Ých cña c«ng t¸c nµy lµ rÊt lín, do vËy ngoµi chøc n¨ng chÝnh lµ båi th­êng, hµng n¨m c«ng ty b¶o hiÓm trÝch mét phÇn quü b¶o hiÓm (theo tØ lÖ qui ®Þnh) ®Ó phèi hîp víi c¸c c¬ quan h÷u quan nh­: C¶nh s¸t PCCC, chñ ph­¬ng tiÖn (ng­êi tham gia b¶o hiÓm) tiÕn hµnh kiÓm tra gi¸m s¸t c¸c quy ®Þnh vÒ an toµn bay, x©y dùng kho chøa hµng, l¾p ®Æt hÖ thèng camera theo dâi chèng moi mãc hµng ho¸, hµnh lý, hç trî c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu nh»m c¶i tiÕn, hîp lý ho¸ c¸c kh©u vËn chuyÓn ®¶m b¶o an toµn tÝnh m¹ng vµ tµi s¶n cña hµnh kh¸ch, b¶o vÖ tµi s¶n cña c¸c ®¬n vÞ tham gia b¶o hiÓm. * Thø t­: B¶o vÖ lîi Ých kh¸ch hµng. Nh÷ng thiÖt h¹i khi cã sù cè, tai n¹n hµng kh«ng th­êng rÊt lín thËm chÝ kh«ng thÓ x¸c ®Þnh ®­îc khi mµ cã nh÷ng tæn thÊt liªn quan ®Õn tÝnh m¹ng, søc khoÎ cña hµnh kh¸ch. Tuy nhiªn, sè tiÒn båi th­êng cña c«ng ty b¶o hiÓm båi th­êng cho n¹n nh©n hay gia ®×nh n¹n nh©n sÏ gióp hä cã thÓ v­ît qua nh÷ng khã kh¨n vÒ tµi chÝnh. VÒ vÊn ®Ò mµ c¸c h·ng hµng kh«ng ph¶i quan t©m tham gia møc tr¸ch nhiÖm cao h¬n th× sÏ gióp cho h·ng thu hót ®­îc nhiÒu kh¸ch hµng h¬n nh­ng ng­îc l¹i víi nh÷ng h·ng hµng kh«ng nhá, yÕu vÒ kh¶ n¨ng tµi chÝnh l¹i sÏ gÆp bÊt lîi lín khi thùc hiÖn ®iÒu nµy. Nãi chung, cïng víi sù ph¸t triÓn cña KT - XH th× lîi Ých cña kh¸ch hµng sÏ cµng ®­îc h·ng vËn chuyÓn quan t©m, chó träng hµng ®Çu, tõ ®ã lµm t¨ng uy tÝn cña h·ng hµng kh«ng ®èi víi hµnh kh¸ch vµ t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng. * Thø n¨m: Gãp phÇn n©ng cao uy tÝn trªn tr­êng quèc tÕ. ViÖc tham gia b¶o hiÓm cßn lµ viÖc tu©n theo c¸c quy ®Þnh cña luËt ph¸p vµ c«ng ­íc quèc tÕ, gãp phÇn n©ng cao vai trß vµ vÞ thÕ cña h·ng hµng kh«ng còng nh­ ®Êt n­íc trong quan hÖ kinh tÕ th«ng qua ho¹t ®éng t¸i b¶o hiÓm (ho¹t ®éng kh«ng thÓ thiÕu ë nghiÖp vô b¶o hiÓm hµng kh«ng bëi gi¸ trÞ b¶o hiÓm vµ rñi ro lín cña nghiÖp vô), c«ng ty b¶o hiÓm cã thÓ më réng mèi quan hÖ víi quèc tÕ, häc tËp ®­îc nh÷ng kinh nghiÖm cña hä hoÆc cã thÓ gi÷ l¹i mét l­îng ngo¹i tÖ nÕu nh­îng l¹i cho c¸c c«ng ty trong n­íc, nã cßn gióp n©ng cao sù hiÓu biÕt, sù quan t©m cña c«ng chóng vµ uy tÝn cña h·ng hµng kh«ng cïng c«ng ty b¶o hiÓm Tãm l¹i, víi gi¸ trÞ m¸y bay kh«ng ngõng t¨ng lªn céng víi tr¸ch nhiÖm rÊt nÆng nÒ ®èi víi tÝnh m¹ng con ng­êi vµ tµi s¶n khiÕn cho viÖc tham gia BHHK trë thµnh mét ý thøc cña nhµ kinh doanh vËn t¶i hµng kh«ng, thËm chÝ cßn lµ quy ®Þnh b¾t buéc theo ph¸p luËt. Tõ nh÷ng kh¸i niÖm vÒ b¶o hiÓm, BHTNDS cïng ®Æc ®iÓm cña lo¹i h×nh b¶o hiÓm nµy, th«ng qua ph©n tÝch vÒ nh÷ng rñi ro th­êng gÆp vµ vai trß cña BHHK chóng ta kh¼ng ®Þnh r»ng: BHHK nãi chung vµ BHTNDS cña h·ng hµng kh«ng ®èi víi hµnh lý, hµng ho¸ vµ t­ trang cña hµng kh¸ch nãi riªng ra ®êi, tån t¹i vµ ph¸t triÓn lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan. BHHK kh«ng chØ cã ý nghÜa ®èi víi c¸c h·ng hµng kh«ng mµ cßn cã ý nghÜa ®èi víi rÊt nhiÒu ng­êi. Cã thÓ nãi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña ho¹t ®éng BHHK lµm gi¶m ®¸ng kÓ nguy c¬ ph¸ s¶n, mét c¨n bÖnh l©y truyÒn nguy hiÓm vèn cã cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. II. c¸c lo¹i h×nh bhtnds cña h·ng hµng kh«ng: BHHK lµ mét lo¹i h×nh b¶o hiÓm kh¸ phøc t¹p, liªn quan ®Õn nhiÒu lo¹i rñi ro vµ ph¹m vi tr¸ch nhiÖm kh¸c nhau. Riªng ®èi víi BHTNDS mµ HKVN hiÖn nµy tham gia chñ yÕu gåm nh÷ng lo¹i BHTNDS sau: II.1: BHTNDS cña h·ng hµng kh«ng ®èi víi hµnh kh¸ch: Hµnh kh¸ch ë ®©y ®­îc hiÓu lµ bÊt kú ng­êi nµo, ngo¹i trõ tæ bay, ®­îc vËn chuyÓn hoÆc sÏ ®­îc vËn chuyÓn trªn tµu bay víi sù ®ång ý cña ng­êi vËn chuyÓn. §©y lµ lo¹i h×nh b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm theo luËt ®Þnh (luËt quèc tÕ hoÆc luËt quèc gia). Theo ®ã c«ng ty b¶o hiÓm sÏ båi th­êng nh÷ng kho¶n tiÒn mµ c¸c h·ng hµng kh«ng (theo luËt ¸p dông) do g©y th­¬ng vong cho hµnh kh¸ch khi hä ®ang lªn, xuèng m¸y bay, hoÆc trong qu¸ tr×nh bay. §èi víi lo¹i b¶o hiÓm nµy, tr¸ch nhiÖm cña c«ng ty b¶o hiÓm kh«ng v­ît qu¸ giíi h¹n tr¸ch nhiÖm b¶o hiÓm qui ®Þnh trong giÊy chøng nhËn b¶o hiÓm. Lo¹i hîp ®ång b¶o hiÓm nµy kh«ng ¸p dông ®èi víi nh©n viªn tæ bay khi hä ®ang ®i trªn m¸y bay víi t­ c¸ch phôc vô chø kh«ng ph¶i lµ hµnh kh¸ch vµ còng kh«ng ¸p dông ®èi víi thiÖt h¹i vÒ ng­êi vµ tµi s¶n liªn quan ®Õn ng­êi thø 3. II.2. BHTNDS cña h·ng hµng kh«ng ®èi víi hµnh lý, hµng ho¸ vµ t­ trang cña hµnh kh¸ch: Tr­íc hÕt chóng ta nghiªn cøu mét sè kh¸i niÖm cã liªn quan: * Hµnh lý: ®­îc hiÓu lµ nh÷ng vËt phÈm, ®å dïng vµ t­ trang cña hµng kh¸ch ®­îc xem lµ cÇn thiÕt hoÆc thÝch hîp cho viÖc mang, sö dông, cho sù tho¶i m¸i hoÆc tiÖn._. lîi trong chuyÕn ®i. Trõ khi ®­îc x¸c ®Þnh kh¸c ®i, hµnh lý bao gåm c¶ hµnh lý ký göi vµ hµnh lý x¸ch tay cña hµnh kh¸ch. * Hµnh lý ký göi: hµnh lý ký göi lµ hµnh lý mµ ng­êi vËn chuyÓn chÞu tr¸ch nhiÖm b¶o qu¶n vµ xuÊt thÎ hµnh lý. * Hµnh lý x¸ch tay: lµ bÊt kú hµnh lý nµo cña hµnh kh¸ch kh«ng ph¶i lµ hµnh lý ký göi. Hµnh lý x¸ch tay ®­îc phÐp mang theo lªn cabin m¸y bay cïng víi hµnh kh¸ch vµ do hµnh kh¸ch tù b¶o qu¶n trong suèt chuyÕn ®i. * ThÎ hµnh lý: thÎ hµnh lý lµ chøng tõ do ng­êi vËn chuyÓn ban hµnh phôc vô cho c¸c môc ®Ých: - NhËn biÕt hµnh lý - X¸c ®Þnh hµnh tr×nh cña hµnh lý X¸c ®Þnh tÝnh chÊt, tr¹ng th¸i cña hµnh lý Lµ c¬ së ®Ó kh¸ch hµng khiÕu n¹i h·ng vËn chuyÓn khi cã bÊt th­êng x¶y ra ®èi víi hµnh lý. * VÐ hµnh lý: lµ phÇn cña vÐ hµnh kh¸ch vµ hµnh lý cã liªn quan ®Õn viÖc vËn chuyÓn hµnh lý ký göi cña hµnh kh¸ch. * Hµnh lý miÔn c­íc: lµ l­îng hµnh lý mµ hµnh kh¸ch ®­îc phÐp mang theo kh«ng ph¶i tr¶ tiÒn c­íc phÝ vËn chuyÓn vµ hµnh lý ph¶i tu©n thñ c¸c ®iÒu kiÖn vµ giíi h¹n ®­îc nªu trong qui ®Þnh cña Ng­êi vËn chuyÓn. * Hµnh lý tÝnh c­íc: lµ l­îng hµnh lý v­ît qu¸ møc hµnh lý miÔn c­íc cho phÐp. Hµnh kh¸ch ph¶i tr¶ c­íc phÝ cho sè hµnh lý v­ît qu¸ nµy theo ph­¬ng thøc nªu trong qui ®Þnh cña Ng­êi vËn chuyÓn. * VÐ: vÐ lµ chøng tõ ®­îc mang tªn “vÐ hµnh kh¸ch vµ hµnh lý ký göi” do Ng­êi vËn chuyÓn hoÆc ng­êi thay mÆt Ng­êi vËn chuyÓn xuÊt vµ bao gåm §iÒu kiÖn hîp ®ång vµ c¸c bÞ chó cïng c¸c tê vËn chuyÓn vµ tê hµnh kh¸ch ë trong ®ã. * Ng­êi vËn chuyÓn: lµ Ng­êi vËn chuyÓn hµng kh«ng xuÊt vÐ vµ tÊt c¶ c¸c Ng­êi vËn chuyÓn hµng kh«ng vËn chuyÓn vµ cam kÕt vËn chuyÓn hµnh kh¸ch vµ hµnh lý cña hµnh kh¸ch hoÆc thùc hiÖn hay cam kÕt thùc hiÖn c¸c dÞch vô kh¸c liªn quan ®Õn viÖc vËn chuyÓn b»ng ®­êng kh«ng ®ã. * Hµng ho¸: lµ bÊt kú thø g× ®­îc chuyÓn chë trªn m¸y bay ngo¹i trõ b­u kiÖn, hµnh lý ký göi hoÆc hµnh lý x¸ch tay mµ Ng­êi vËn chuyÓn chÞu tr¸ch nhiÖm b¶o qu¶n vµ xuÊt vËn ®¬n hµng kh«ng (AWB = Air Waybill) (Theo ®Þnh nghÜa cña The Air Cargo Tariff Rules - TACT - April 1999 issue 48 cña IATA). * VËn ®¬n hµng kh«ng: lµ chøng tõ dµnh cho viÖc vËn chuyÓn hµng ho¸. TÊt c¶ hµng ho¸ ®­îc vËn chuyÓn, tÊt c¶ nh÷ng kiÖn hµng nµo ®­îc ®Ó trªn m¸y bay dï ®­îc tr¶ c­íc hay kh«ng tr¶ c­íc ®Òu ph¶i cã vËn ®¬n hµng kh«ng kÌm theo. * T­ trang cña hµnh kh¸ch: lµ nh÷ng vËt dông mµ hµnh kh¸ch mang theo lªn khoang hµnh kh¸ch vµ ®­îc hµnh kh¸ch tù b¶o qu¶n cïng víi hµnh lý x¸ch tay vÝ dô nh­ tiÒn, vµng, giÊy tê tuú th©n... Còng gièng nh­ BHTNDS cña h·ng hµng kh«ng ®èi víi hµnh kh¸ch. §©y lµ lo¹i BHTNDS theo luËt ®Þnh (luËt quèc tÕ hoÆc luËt quèc gia). C«ng ty b¶o hiÓm sÏ båi th­êng nh÷ng kho¶n tiÒn mµ c¸c h·ng hµng kh«ng (theo luËt ¸p dông) do g©y thiÖt h¹i ®èi víi hµnh lý, hµng ho¸ vµ t­ trang cña hµnh kh¸ch nhËn chuyªn chë. §èi víi lo¹i b¶o hiÓm nµy tr¸ch nhiÖm cña c«ng ty b¶o hiÓm kh«ng v­ît qu¸ giíi h¹n tr¸ch nhiÖm b¶o hiÓm qui ®Þnh trong giÊy chøng nhËn b¶o hiÓm. Lo¹i hîp ®ång nµy kh«ng ¸p dông víi nh©n viªn tæ bay khi hä ®ang ®i trªn m¸y bay víi t­ c¸ch phôc vô chø kh«ng ph¶i lµ hµnh kh¸ch vµ còng kh«ng ¸p dông ®èi víi thiÖt h¹i (vÒ ng­êi vµ tµi s¶n) liªn quan ®Õn ng­êi thø 3. II.3: BHTNDS cña h·ng hµng kh«ng ®èi víi ng­êi thø 3: T­¬ng tù nh­ BHTNDS cña h·ng hµng kh«ng ®èi víi hµnh kh¸ch, hµnh lý, hµng ho¸ vµ t­ trang cña hµnh kh¸ch, ng­êi ®­îc b¶o hiÓm lµ h·ng hµng kh«ng, tuy nhiªn ng­êi ®­îc båi th­êng trong lo¹i h×nh b¶o hiÓm nµy l¹i lµ ng­êi thø 3 ë trªn mÆt ®Êt, ng­êi chÞu nh÷ng thiÖt h¹i vÒ sinh m¹ng vµ tµi s¶n do m¸y bay hay bÊt kú vËt g× tõ m¸y bay r¬i vµo. Lµ lo¹i BHTNDS theo luËt ®Þnh. C«ng ty b¶o hiÓm sÏ båi th­êng thiÖt h¹i (vÒ ng­êi vµ tµi s¶n) mµ ng­êi ®­îc b¶o hiÓm cã tr¸ch nhiÖm ph¶i båi th­êng do m¸y bay hay bÊt kú ng­êi nµo, vËt thÓ nµo tõ trªn m¸y bay r¬i xuèng g©y thiÖt h¹i cho ng­êi thø 3 trªn mÆt ®Êt. Tr¸ch nhiÖm nµy còng bao gåm c¶ thiÖt h¹i ®èi víi m¸y bay vµ hµnh kh¸ch trªn m¸y bay ®ã ®ang bay trªn kh«ng lµ ®èi t­îng bÞ thiÖt h¹i cña c¸c vô va ch¹m trªn kh«ng. Lo¹i b¶o hiÓm kh«ng ¸p dông ®èi víi hµnh kh¸ch ®i trªn m¸y bay vµ nh©n viªn cña h·ng hµng kh«ng. HiÖn nay trªn thÕ giíi, qui ®Þnh giíi h¹n tr¸ch nhiÖm cña h·ng hµng kh«ng ®èi víi ng­êi thø 3 theo träng l­îng cÊt c¸nh cña m¸y bay, nhÊt lµ m¸y bay ®ang ho¹t ®éng trªn l·nh thæ cña n­íc kh¸c. II.4: BHTNDS cña chñ s©n bay vµ ng­êi ®iÒu hµnh bay: Lµ lo¹i BHTNDS theo luËt ®Þnh. C«ng ty b¶o hiÓm sÏ båi th­êng nh÷ng kho¶n tiÒn mµ ng­êi ®­îc b¶o hiÓm ph¶i tr¶ do ph¸t sinh tr¸ch nhiÖm cña hä trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña s©n bay ®èi víi: - Tæn thÊt vÒ ng­êi vµ tµi s¶n cña ng­êi thø 3 trong khu vùc qui ®Þnh do ho¹t ®éng cña s©n bay hoÆc nh©n viªn cña ng­êi ®­îc b¶o hiÓm g©y ra (bao gåm c¶ viÖc ®iÒu hµnh m¸y bay h¹ c¸nh hoÆc cÊt c¸nh). - Tæn thÊt ®èi víi m¸y bay vµ trang thiÕt bÞ trªn m¸y bay thuéc quyÒn së h÷u cña ng­êi kh¸c khi m¸y bay ®ang ®Ëu ë s©n bay hoÆc nh©n viªn cña ng­êi ®­îc b¶o hiÓm g©y ra (bao gåm c¶ viÖc ®iÒu hµnh m¸y bay h¹ c¸nh hoÆc cÊt c¸nh). - Tæn thÊt vÒ ng­êi vµ tµi s¶n do viÖc cung cÊp l­¬ng thùc, thùc phÈm vµ c¸c lo¹i s¶n phÈm kh¸c g©y ra. Lo¹i h×nh b¶o hiÓm nµy kh«ng ¸p dông ®èi víi thiÖt h¹i vÒ ng­êi vµ tµi s¶n cña nh©n viªn cña ng­êi ®­îc b¶o hiÓm. III. Néi dung BHTNDS cña h·ng hµng kh«ng ®èi víi hµnh lý, hµng ho¸ vµ t­ trang cña hµnh kh¸ch: III.1: Ng­êi ®­îc b¶o hiÓm vµ ng­êi ®­îc båi th­êng: §©y lµ lo¹i h×nh b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm ph¸p lý, nªn ng­êi ®­îc b¶o hiÓm theo hîp ®ång b¶o hiÓm lµ ng­êi vËn chuyÓn, c¸c h·ng hµng kh«ng, vµ còng lµ ng­êi cã tr¸ch nhiÖm ®ãng phÝ b¶o hiÓm cho c«ng ty b¶o hiÓm. Tuy nhiªn, khi tæn thÊt x¶y ra ®èi víi hµnh lý, hµng ho¸ vµ t­ trang th× ng­êi ®­îc båi th­êng kh«ng ph¶i lµ ng­êi ®­îc b¶o hiÓm mµ lµ kh¸ch hµng vµ chñ hµng. V× nã lµ lo¹i h×nh b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm trong hîp ®ång vµ viÖc x¸c ®Þnh tr¸ch nhiÖm cña chñ h·ng vËn chuyÓn cã thÓ tho¶ m·n riªng vÒ møc tr¸ch nhiÖm båi th­êng gi÷a chñ h·ng víi hµnh kh¸ch vµ chñ hµng. Th­êng lµ trªn vÐ m¸y bay, hay trong vËn ®¬n h·ng hµng kh«ng th­êng in lµm theo phÇn ghi râ giíi h¹n tr¸ch nhiÖm båi th­êng cña chñ h·ng trong tr­êng hîp ph¸t sinh tr¸ch nhiÖm båi th­êng cña chñ h·ng ®èi víi hµnh lý, hµng ho¸ vµ t­ trang. III.2: §èi t­îng b¶o hiÓm: Trong hîp ®ång BHTNDS ®èi víi hµnh lý, hµng ho¸ vµ t­ trang th× viÖc ký kÕt hîp ®ång gi÷a c«ng ty b¶o hiÓm vµ h·ng vËn chuyÓn ®· x¸c ®Þnh ®èi t­îng b¶o hiÓm lµ phÇn tr¸ch nhiÖm ph¸p lý cña h·ng vËn chuyÓn ®èi víi nh÷ng thiÖt h¹i liªn quan ®Õn hµnh lý, hµng ho¸ vµ t­ trang cña hµnh kh¸ch. §©y lµ phÇn tr¸ch nhiÖm trong hîp ®ång ®­îc x¸c ®Þnh dùa trªn sù tho¶ thuËn cña h·ng vËn chuyÓn vµ hµnh kh¸ch trªn tÊm vÐ hoÆc vËn ®¬n hµng kh«ng (Air Waybill). §èi t­îng b¶o hiÓm ë ®©y còng kh¸ trõu t­îng, tuy nhiªn kh¸ch hµng hay chñ hµng ho¸ cã thÓ x¸c ®Þnh ®­îc h¹n møc tr¸ch nhiÖm båi th­êng khi cã tæn thÊt x¶y ra. §iÒu nµy t¹o ra mét t©m lý tÝch cùc cho hµnh kh¸ch vµ chñ hµng ho¸ khi sö dông ho¹t ®éng vËn t¶i hµng kh«ng. III.3: Ph­¬ng thøc b¶o hiÓm: Do tÝnh chÊt, ®Æc ®iÓm cña ho¹t ®éng HKDD lµ sè vô tæn thÊt x¶y ra Ýt nh­ng gi¸ trÞ c¸c vô tæn thÊt th­êng rÊt lín. ChÝnh v× vËy, kh¸c víi c¸c lo¹i h×nh b¶o hiÓm kh¸c, nghiÖp vô BHTNDS ®èi víi hµnh lý, hµng ho¸ vµ t­ trang cña hµnh kh¸ch ph¶i ®­îc tiÕn hµnh theo ph­¬ng thøc b¾t buéc. §iÒu nµy cã nghÜa lµ tÊt c¶ c¸c h·ng hµng kh«ng trªn thÕ giíi ®Òu ph¶i tham gia BHTNDS ®èi víi hµnh lý, hµng ho¸ vµ t­ trang cña hµnh kh¸ch, tuú theo nhu cÇu vµ kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña m×nh mµ tham gia víi h¹n møc tr¸ch nhiÖm lµ bao nhiªu. Tham gia lo¹i h×nh b¶o hiÓm nµy chÝnh lµ ®Ó nh»m b¶o vÖ quyÒn lîi cho c¸c n¹n nh©n (hµnh kh¸ch vµ chñ hµng ho¸), gãp phÇn t¹o nªn mét trËt tù c«ng b»ng x· héi. Vµ do vËy mµ c«ng ty b¶o hiÓm ph¶i cã tr¸ch nhiÖm cung cÊp lo¹i h×nh b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm ®èi víi hµnh lý, hµng ho¸ vµ t­ trang cña hµnh kh¸ch vµ c¸c nghiÖp vô BHHK kh¸c, cïng chÞu tr¸ch nhiÖm båi th­êng thiÖt h¹i ®èi víi hµnh lý, hµng ho¸ vµ t­ trang cña hµnh kh¸ch dùa trªn møc ®é thiÖt h¹i vµ giíi h¹n tr¸ch nhiÖm. Chñ h·ng vËn chuyÓn ph¶i cã nghÜa vô mua BHTNDS cho m×nh. C¬ quan chøc n¨ng Nhµ n­íc ë c¸c n­íc cã quyÒn kiÓm tra viÖc thùc hiÖn nghÜa vô nµy cña c¸c h·ng hµng kh«ng vµ ph¹t tiÒn nÕu vi ph¹m. C«ng ­íc V¸csava (C«ng ­íc V¸csava lµ c«ng ­íc vÒ thèng nhÊt mét sè quy t¾c liªn quan ®Õn vËn chuyÓn hµng kh«ng quèc tÕ ®­îc ký t¹i Vacsava ngµy 12/10/1929, hiÖn cã 140 quèc gia trªn thÕ giíi tham gia kÓ c¶ ViÖt Nam) ®· ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò nµy. §iÒu 17 quy ®Þnh tr¸ch nhiÖm (d©n sù ) cña ng­êi vËn chuyÓn vÒ nh÷ng thiÖt h¹i x¶y ra trong tr­êng hîp hµnh kh¸ch bÞ chÕt hoÆc bÞ th­¬ng hoÆc bÊt kú th­¬ng tÝch nµo vÒ th©n thÓ cña hµnh kh¸ch. NÕu tai n¹n g©y ra thiÖt h¹i ë trªn tµu bay hoÆc trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng xÕp t¶i hay dì t¶i. §iÒu 18 cña c«ng ­íc Vacsava quy ®Þnh h·ng vËn chuyÓn cßn ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ thiÖt h¹i x¶y ra trong tr­êng hîp mÊt m¸t, thiÖt h¹i, h­ háng hµnh lý hoÆc hµng ho¸ ký göi trong qu¸ tr×nh vËn chuyÓn b»ng tµu bay. Ngoµi ra, ë ViÖt Nam quy ®Þnh t­¬ng tù vÒ vÊn ®Ò nµy, trong luËt HKDDVN (®· ®­îc Quèc héi n­íc Céng hoµ XHCN ViÖt Nam kho¸ VIII, kú häp thø 10 th«ng qua ngµy 26/12/1991 vµ cã hiÖu lùc thi hµnh tõ 01/6/1992) tõ §iÒu 72 ®Õn §iÒu 81 vµ c¸c ®iÒu kho¶n kh¸c cã liªn quan chÆt chÏ ®Õn hîp ®ång vËn chuyÓn hµng kh«ng (hµnh kh¸ch, hµng ho¸, hµnh lý). Quy ®Þnh viÖc chñ h·ng vËn chuyÓn cã tr¸ch nhiÖm båi th­êng thiÖt h¹i liªn quan tíi hµnh kh¸ch, hµnh lý, hµng ho¸ vµ t­ trang cña hµnh kh¸ch. ChÕ ®é tr¸ch nhiÖm d©n sù ®­îc x©y dùng trªn c¬ së “rñi ro” (yÕu tè kh¸ch quan) vµ lçi lÇm (yÕu tè chñ quan) ®ã lµ tÝnh chÊt ®Æc thï cña ngµnh hµng kh«ng trong ho¹t ®éng HKDDVN phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ. B¶o hiÓm b¾t buéc theo luËt ®Þnh lµ ®óng ®¾n vµ b¶o vÖ ®­îc quyÒn lîi cho c¶ ng­êi vËn chuyÓn hµng kh«ng vµ hµnh kh¸ch. Bªn c¹nh ®ã lµ Quy ®Þnh 323/Q§-HKVN ngµy 10/03/1997 (Quy ®Þnh chi tiÕt vÒ viÖc gi¶i quyÕt khiÕu n¹i vµ båi th­êng ®èi víi hµnh kh¸ch, hµnh lý, hµng ho¸, t­ trang vµ b­u kiÖn cña TCTHKVN). §©y lµ khung ph¸p lý c¬ b¶n gióp cho viÖc ho¹t ®éng vµ ph¸t triÓn cña ngµnh HKDD cã hiÖu qu¶ h¬n. Nã võa ®¶m b¶o quyÒn lîi cho kh¸ch hµng còng nh­ n©ng cao tr¸ch nhiÖm cña h·ng ®èi víi viÖc b¶o vÖ sù an toµn ®èi víi hµnh kh¸ch, hµnh lý, hµng ho¸ vµ t­ trang cña hµnh kh¸ch. III.4: Ph¹m vi b¶o hiÓm vµ lo¹i trõ b¶o hiÓm: BHTNDS ®èi víi hµnh lý, hµng ho¸ vµ t­ trang cña hµnh kh¸ch lµ lo¹i h×nh b¶o hiÓm nh÷ng rñi ro thuéc vÒ tr¸ch nhiÖm cña chñ h·ng vËn chuyÓn. Th«ng th­êng, ®èi víi mçi vô tæn thÊt th× khi cã tr¸ch nhiÖm båi th­êng cña chñ h·ng vËn chuyÓn th× tr¸ch nhiÖm båi th­êng cña c«ng ty b¶o hiÓm còng ph¸t sinh theo (Khi rñi ro thuéc ph¹m vi b¶o hiÓm g©y nªn). ViÖc båi th­êng thiÖt h¹i liªn quan ®Õn hµnh lý, hµng ho¸ vµ t­ trang cña hµnh kh¸ch ®­îc xem xÐt ë hai gãc ®é lµ nh÷ng thiÖt h¹i vÒ vËt chÊt vµ nh÷ng thiÖt h¹i phi vËt chÊt. Tuy nhiªn, nh÷ng thiÖt h¹i phi vËt chÊt nãi chung lµ rÊt khã ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c ®Ó båi th­êng. III.4.1: Ph¹m vi b¶o hiÓm cña nghiÖp vô nµy th­êng lµ nh÷ng tr­êng hîp sau: - Nh÷ng mÊt m¸t, h­ háng hµnh lý, hµng ho¸ trong qu¸ tr×nh vËn chuyÓn theo thÎ hµnh lý vµ vËn ®¬n hµng kh«ng. - Nh÷ng mÊt m¸t h­ háng, t­ trang vµ hµnh lý x¸ch tay do hµnh kh¸ch tù b¶o qu¶n (theo Quy ®Þnh 323/Q§ - HKVN ngµy 10/3/1997) th× HKVN chØ båi th­êng trong 02 tr­êng hîp sau: + Do m¸y bay bÞ tai n¹n hay tæn thÊt toµn bé. + Do lçi cña nh©n viªn HKVN hoÆc nguyªn nh©n do trang thiÕt bÞ trªn m¸y bay g©y ra. Ngoµi ra c«ng ty b¶o hiÓm còng sÏ tr¶ nh÷ng chi phÝ liªn quan tíi ¸n phÝ d©n sù, chi phÝ kh¸c ®· tho¶ thuËn b»ng v¨n b¶n víi c«ng ty b¶o hiÓm tr­íc, chi phÝ gi¸m ®Þnh tæn thÊt... §èi víi nh÷ng rñi ro ngoµi ph¹m vi b¶o hiÓm trªn th× c«ng ty b¶o hiÓm kh«ng cã tr¸ch nhiÖm båi th­êng hoÆc sÏ båi th­êng theo tho¶ thuËn b»ng nghiÖp vô b¶o hiÓm kh¸c. Nh÷ng rñi ro nµy chÝnh lµ thuéc phÇn lo¹i trõ b¶o hiÓm. III.4.2: Lo¹i trõ b¶o hiÓm: §èi víi nghiÖp vô BHTNDS ®èi víi hµnh lý, hµng ho¸ vµ t­ trang cña hµnh kh¸ch th× cã ®iÓm lo¹i trõ riªng lµ kh«ng cã tr¸ch nhiÖm båi th­êng tæn thÊt vÒ ng­êi vµ tµi s¶n cña ng­êi ®­îc b¶o hiÓm kÓ c¶ nh©n viªn tæ bay ®ang thi hµnh nhiÖm vô trªn m¸y bay. Ngoµi ra, trong BHHK th× cßn cã rñi ro lo¹i trõ chung ®èi víi ho¹t ®éng cña m¸y bay nh­: 1) M¸y bay ®­îc sö dông kh¸c víi môc ®Ých trªn giÊy chøng nhËn b¶o hiÓm. 2) M¸y bay v­ît qua ngoµi ph¹m vi ®Þa lý nªu trong giÊy chøng nhËn b¶o hiÓm trõ tr­êng hîp bÊt kh¶ kh¸ng. 3) M¸y bay ho¹t ®éng d­íi sù ®iÒu khiÓn cña bÊt kú ng­êi nµo kh¸c víi qui ®Þnh trong ®¬n b¶o hiÓm trõ tr­êng hîp m¸y bay ch¹y trªn mÆt ®Êt víi sù ®iÒu khiÓn cña ng­êi ®­îc phÐp lµm ®iÒu ®ã. 4) M¸y bay h¹, cÊt c¸nh ë nh÷ng n¬i kh«ng phï hîp víi tÝnh n¨ng kü thuËt cña m¸y bay, trõ tr­êng hîp do ®iÒu kiÖn kh«ng thÓ tr¸nh khái. 5) M¸y bay ®­îc vËn chuyÓn b»ng bÊt kú ph­¬ng tiÖn nµo, trõ khi ®ã lµ do hËu qu¶ cña mét vô tai n¹n. 6) Nh÷ng tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn lîi cña ng­êi ®­îc b¶o hiÓm chÊp nhËn hoÆc tõ bá theo bÊt kú tho¶ thuËn nµo kh¸c víi vËn ®¬n ®· ph¸t hµnh. 7) Tæng sè hµnh kh¸ch vËn chuyÓn trªn m¸y bay v­ît qu¸ sè kh¸ch tèi ®a ghi trªn ®¬n b¶o hiÓm. 8) Nh÷ng khiÕu n¹i mµ ng­êi ®­îc b¶o hiÓm cã thÓ ®­îc båi th­êng theo bÊt kú mét hîp ®ång b¶o hiÓm kh¸c mµ vÉn thuéc ph¹m vi tr¸ch nhiÖm b¶o hiÓm cña ®¬n b¶o hiÓm m¸y bay. 9) Nh÷ng khiÕu n¹i tæn thÊt do hiÖn t­îng phãng x¹ hay nhiÔm x¹ g©y ra trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp hoÆc cã thÓ quy cho nh÷ng hiÖn t­îng ®ã. 10) Nh÷ng khiÕu n¹i tæn thÊt do: + ChiÕn tranh, néi chiÕn, x©m l­îc vµ c¸c hµnh ®éng thï ®Þch kh¸c cña n­íc ngoµi (dï cã tuyªn chiÕn hay kh«ng), còng nh­ mäi biÕn cè chÝnh trÞ ë n­íc ngoµi. + TiÕn hµnh cã tÝnh chÊt thô ®éng, c¸c vô næ bÊt kú lo¹i vò khÝ chiÕn tranh nµo cã sö dông n¨ng l­îng nguyªn tö, hoÆc c¸c chÊt ph¶n øng ph©n huû, hoÆc liªn kÕt h¹t nh©n, hoÆc c¸c n¨ng l­îng vµ c¸c chÊt ph¶n øng vµ phãng x¹ t­¬ng tù kh¸c. + Mäi hµnh ®éng cña mét ng­êi hay mét nhãm ng­êi nh»m môc ®Ých chÝnh trÞ hoÆc khñng bè (dï thiÖt h¹i b¾t nguån tõ ®ã cã tÝnh chÊt lµ tai n¹n bÊt ngê). + Mäi hµnh ®éng ¸c ý, hay ph¸ ho¹i. + BÞ tÞch thu, tr­ng thu, chiÕm gi÷, chiÕm ®o¹t, khèng chÕ, b¾t gi÷ ®Ó chiÕm h÷u hay sö dông theo lÖnh cña bÊt kú nhµ ®­¬ng côc ®Þa ph­¬ng nµo ë n­íc ngoµi. + Khi m¸y bay hoÆc tæ bay bÞ bÊt kú mét ng­êi hay mét nhãm ng­êi trªn m¸y bay b¾t cãc, c­ìng ®o¹t hay khèng chÕ mét c¸ch phi ph¸p khi m¸y bay ®ang bay (kÓ c¶ nh÷ng cè g¾ng nh»m thùc hiÖn nh÷ng hµnh ®éng ®ã). Tr­êng hîp lo¹i trõ thø 10 lµ rñi ro lo¹i trõ chung cho ®¬n b¶o hiÓm, tuy nhiªn ng­êi b¶o hiÓm cã thÓ më réng ph¹m vi b¶o hiÓm c¶ rñi ro nµy (b¶o hiÓm rñi ro chiÕn tranh) víi ®iÒu kiÖn ng­êi ®­îc b¶o hiÓm ph¶i tr¶ thªm phÝ cho lo¹i b¶o hiÓm nµy. III.5: Sè tiÒn b¶o hiÓm, phÝ b¶o hiÓm vµ thêi h¹n b¶o hiÓm: III.5.1: Sè tiÒn b¶o hiÓm: Chóng ta biÕt r»ng ®èi víi BHTNDS nãi chung vµ ®Æc biÖt lµ BHTHNDS ®èi víi hµnh lý, hµng ho¸ vµ t­ trang cña hµnh kh¸ch nãi riªng th× c«ng ty b¶o hiÓm kh«ng x¸c ®Þnh ®­îc møc båi th­êng tèi ®a, kh¸c víi b¶o hiÓm tµi s¶n th× sè tiÒn b¶o hiÓm cã thÓ x¸c ®Þnh dùa trªn gi¸ trÞ b¶o hiÓm (gi¸ trÞ b¶o hiÓm, theo luËt kinh doanh b¶o hiÓm cña ViÖt Nam ngµy 09/12/2000 vµ cã hiÖu lùc tõ 01/4/2001, th× qui ®Þnh gi¸ trÞ b¶o hiÓm cña tµi s¶n lµ gi¸ trÞ thùc tÕ cña tµi s¶n ë thêi ®iÓm tham gia b¶o hiÓm. VÝ dô: Gi¸ trÞ b¶o hiÓm ®èi víi th©n m¸y bay (b¶o hiÓm tµi s¶n) x¸c ®Þnh b»ng tæng gi¸ trÞ cña chiÕc m¸y bay ë thêi gian tham gia b¶o hiÓm tøc lµ b»ng tæng gi¸ trÞ cña tÊt c¶ c¸c bé phËn cÊu thµnh chiÕc m¸y bay ®ã ë thêi gian tham gia b¶o hiÓm (vá m¸y bay+m¸y mãc, trang thiÕt bÞ cã ë trªn m¸y bay+phÝ b¶o hiÓm). V× vËy ®Ó chñ ®éng trong ho¹t ®éng kinh doanh, c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm th­êng giíi h¹n tr¸ch nhiÖm b¶o hiÓm ë mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh cho mçi hîp ®ång. Sè tiÒn b¶o hiÓm ghi trong hîp ®ång b¶o hiÓm chÝnh lµ h¹n møc tr¸ch nhiÖm. H¹n møc tr¸ch nhiÖm nµy ®­îc x¸c ®Þnh dùa trªn c¸c C«ng ­íc quèc tÕ vµ c¸c tho¶ thuËn riªng ®èi víi mçi quèc gia. Cïng víi sù ph¸t triÓn vÒ KT - XH ë mçi quèc gia, sù thay ®æi cña ngµnh hµng kh«ng th× h¹n møc tr¸ch nhiÖm còng ®· liªn tôc ®­îc thay ®æi cho phï hîp víi xu thÕ ®ã. Tham gia ë h¹n møc tr¸ch nhiÖm cao h¬n th× kh¸ch hµng sÏ ®­îc b¶o vÖ nhiÒu h¬n, h·ng hµng kh«ng sÏ thu hót ®­îc nhiÒu kh¸ch hµng h¬n ®Æc biÖt lµ møc tr¸ch nhiÖm ®èi víi hµnh kh¸ch. Do mét sè quèc gia ph¸t triÓn ®· cã nh÷ng yªu cÇu ®ßi hái cao h¬n nh­: Mü, NhËt, Australia...nªn n¨m 1999 ®· ra ®êi c«ng ­íc Montreal 1999 víi 53 n­íc ký, víi h¹n møc tr¸ch nhiÖm víi hµnh kh¸ch lµ kh«ng giíi h¹n (Unlimited Liability). Sau mét thêi gian chuÈn bÞ, th¸ng 8/2000 HKVN ®· quyÕt ®Þnh tham gia: - §èi víi hµnh kh¸ch: Lµ h¹n møc kh«ng giíi h¹n tr¸ch nhiÖm. Víi h¹n møc tr¸ch nhiÖm nµy sÏ gióp cho HKVN héi nhËp víi ngµnh hµng kh«ng trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. III.5.2: PhÝ b¶o hiÓm: X¸c ®Þnh phÝ b¶o hiÓm lµ mét kh©u rÊt quan träng, v× nã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn kÕt qu¶ kinh doanh cña h·ng vËn chuyÓn. PhÝ BHTNDS ®èi víi hµnh lý, hµng ho¸ vµ t­ trang bÞ chÞu rÊt nhiÒu nh÷ng nh©n tè ¶nh h­ëng nh­: møc giíi h¹n tr¸ch nhiÖm, sè vô tai n¹n, møc ®é båi th­êng cña h·ng hµng kh«ng... Trªn thùc tÕ thÞ tr­êng BHHK trªn thÕ giíi viÖc tÝnh to¸n vµ nép phÝ BHTNDS ®èi víi hµnh lý, hµng ho¸ vµ t­ trang ®­îc x¸c ®Þnh theo ph­¬ng ph¸p thèng kª, c¸c sè liÖu thèng kª cã thÓ thu thËp trong kho¶ng thêi gian rÊt dµi cã thÓ lªn tíi 30 n¨m, kh¸c víi c¸c nghiÖp vô kh¸c víi thêi gian dïng ®Ó thèng kª kho¶ng tõ 5 ®Õn 10 n¨m, nghiÖp vô nµy cã tÝnh chÊt cña ngµnh hµng kh«ng vµ tÇn suÊt x¶y ra thÊp. VÝ dô: Nh­ Singapore Airlines næi tiÕng c¶ vÒ chÊt l­îng dÞch vô vµ lÞch sö an toµn trong 28 n¨m ho¹t ®éng cña m×nh th× ngµy 31/10/2000 chiÕc m¸y bay Boeing 747 cña h·ng bÞ bèc ch¸y do cÊt c¸nh nhÇm ®­êng b¨ng lµm cho 81 ng­êi thiÖt m¹ng vµ nhiÒu ng­êi kh¸c bÞ th­¬ng. C¸c sè liÖu thèng kª ®­îc quan t©m lµ: - Sè vô tai n¹n, tæn thÊt x¶y ra trong n¨m hoÆc trong mét kho¶ng thêi gian - C¸c lo¹i m¸y bay ®ang sö dông - Khèi l­îng vµ sè l­îng hµnh kh¸ch - Hµng ho¸ vµ hµnh lý mçi n¨m - Kinh nghiÖm viÖc ®µo t¹o phi c«ng... Do tÝnh chÊt cña rñi ro hµng ho¸ lµ th­êng cã gi¸ trÞ tæn thÊt rÊt lín, cho nªn c¸c c«ng ty b¶o hiÓm tËn dông triÖt ®Ó c¸c ph­¬ng ph¸p chuyÓn giao rñi ro cho c¸c c«ng ty t¸i b¶o hiÓm th«ng qua m«i giíi t¸i b¶o hiÓm, th× c«ng ty b¶o hiÓm chän ®­îc c«ng ty t¸i b¶o hiÓm sÏ cã kh¶ n¨ng tµi chÝnh, vµ uy tÝn nhÊt. C«ng ty t¸i b¶o hiÓm mµ ®­îc nhËn t¸i b¶o hiÓm ®Çu tiªn vµ cã phÇn nhËn t¸i nhiÒu nhÊt (Leading underwriter) sÏ quyÕt ®Þnh møc phÝ t¸i cho c¸c c«ng ty t¸i b¶o hiÓm tiÕp theo vµ ¶nh h­ëng tíi phÝ b¶o hiÓm mµ c«ng ty b¶o hiÓm chµo trong hîp ®ång BHHK. NghiÖp vô BHTNDS hiÖn nay ®èi víi hµnh lý, hµng ho¸ vµ t­ trang cña hµnh kh¸ch ®­îc x¸c ®Þnh c¨n cø vµo: - Sè l­îng kh¸ch trong n¨m (tÝnh 1000 hµnh kh¸ch /km) - Thèng kª tæn thÊt hµnh lý, hµng hãa, t­ trang hµng n¨m - TÝnh to¸n x¸c suÊt x¶y ra tæn thÊt cña n¨m b¶o hiÓm V× nghiÖp vô BHTNDS ®èi víi hµnh kh¸ch th× phÇn phÝ ®èi víi tr¸ch nhiÖm båi th­êng chiÕm tû lÖ do h¹n møc tr¸ch nhiÖm lªn tíi c¶ tr¨m ngh×n USD. PhÝ b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm ®èi víi hµnh kh¸ch th­êng ®­îc x¸c ®Þnh theo hai c¸ch: C¸ch 1: PhÝ b¶o hiÓm = tØ lÖ phÝ x sè hµnh kh¸ch trong n¨m (1000 hµnh kh¸ch /km) C¸ch 2: PhÝ b¶o hiÓm = Tû lÖ phÇn tr¨m phÝ x sè l­ît khai th¸c trong n¨m C¶ hai c¸ch tÝnh phÝ b¶o hiÓm nµy viÖc x¸c ®Þnh tû lÖ phÝ ®­îc c«ng ty b¶o hiÓm x¸c ®Þnh. Cßn sè l­îng hµnh kh¸ch trong n¨m, vµ sè ghÕ khai th¸c do h·ng vËn chuyÓn cung cÊp. C¨n cø vµo hai c¸ch tÝnh phÝ b¶o hiÓm nµy ®èi víi hµnh kh¸ch vµ c¸c c¨n cø ë trªn mµ c¸c c«ng ty b¶o hiÓm ®­a ra phÝ b¶o hiÓm ®èi víi nghiÖp vô BHTNDS ®èi víi hµnh lý, hµng hãa vµ t­ trang phï hîp cña n¨m b¶o hiÓm. PhÝ b¶o hiÓm cña nghiÖp vô BHTNDS ®èi víi hµnh lý, hµng hãa vµ t­ trang chiÕm mét tû lÖ nhá trong tæng phÝ mµ h·ng vËn chuyÓn nép cïng víi phÝ cña c¸c nghiÖp vô BHHK kh¸c vµo ®Çu n¨m. PhÝ cã thÓ ®­îc nép mét lÇn hay theo nhiÒu lÇn. Tuy nhiªn do viÖc tÝnh to¸n nép phÝ ®Çu n¨m lµ dùa trªn sè liÖu kÕ ho¹ch cña h·ng hµng kh«ng, nªn cuèi n¨m ph¶i quyÕt to¸n l¹i phÇn phÝ cã thÓ d­ ra (thiÕu hôt) do chªnh lÖch gi÷a sè liÖu thùc vµ sè liÖu kÕ ho¹ch. III.5.3: Thêi h¹n b¶o hiÓm: Do tÝnh chÊt, ®Æc ®iÓm cña ngµnh hµng kh«ng lµ lu«n cã sù biÕn ®éng nh­ vÒ ¸p dông c«ng nghÖ, vÒ c¸c ®­êng bay, tÇn suÊt bay...lµm cho yÕu tè rñi ro lu«n cÇn ®­îc th­êng xuyªn theo dâi vµ ®¸nh gi¸. Do vËy mµ c¸c hîp ®ång BHHK th­êng cã thêi h¹n ng¾n tõ 1-3 n¨m. §èi víi nghiÖp vô nµy th× thêi h¹n b¶o hiÓm th«ng th­êng lµ 1 n¨m. HÕt n¨m hîp ®ång th× h·ng hµng kh«ng cã thÓ t¸i tôc hîp ®ång hoÆc ký kÕt hîp ®ång b¶o hiÓm míi víi c«ng ty b¶o hiÓm kh¸c. HiÖn nay c¸c c«ng ty b¶o hiÓm lu«n chµo nh÷ng b¶n hîp ®ång dµi h¹n cho c¸c h·ng hµng kh«ng, víi hîp ®ång nµy c¸c h·ng hµng kh«ng sÏ ®­îc gi¶m phÝ b¶o hiÓm. III.6: X¸c ®Þnh thiÖt h¹i tæn thÊt vµ gi¶i quyÕt båi th­êng: III.6.1: Ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh thiÖt h¹i tæn thÊt vÒ hµnh lý, hµng ho¸: Tr¸ch nhiÖm båi th­êng cña ng­êi vËn chuyÓn dùa trªn nguyªn t¾c x¸c ®Þnh tr¸ch nhiÖm d©n sù trªn c¬ së rñi ro vµ lçi lÇm. Theo ®ã: + Tr¸ch nhiÖm vÒ “rñi ro” th× dùa trªn c¬ së hîp ®ång b¶o hiÓm. + Tr¸ch nhiÖm vÒ “lçi lÇm” th× xÐt trªn yÕu tè lçi lµ chÝnh. Nguyªn t¾c x¸c ®Þnh lµ ph¶i xem xÐt tíi c¸c yÕu tè, hµnh vi vi ph¹m, hËu qu¶, mèi quan hÖ nh©n qu¶ (hµnh vi lµ nguyªn nh©n trùc tiÕp ®èi víi hËu qu¶) vµ lçi lÇm chøng minh kh«ng cã lçi thuéc nghÜa vô ng­êi vi ph¹m. - §èi víi hµnh lý, hµng ho¸ ng­êi vËn chuyÓn cã tr¸ch nhiÖm båi th­êng thiÖt h¹i do mÊt m¸t, thiÕu hôt, h­ háng hµnh lý, hµng ho¸, chËm trÔ hµnh lý ký göi trong qu¸ tr×nh vËn chuyÓn b»ng tµu bay. Vµ trong qu¸ tr×nh vËn chuyÓn hµnh lý, hµng ho¸ ký göi b»ng tau bay th× ®­îc tÝnh tõ thêi ®iÓm sau: + Ng­êi göi hµng giao hµng ho¸, hµnh lý cho ng­êi vËn chuyÓn tíi ®Þa ®iÓm ng­êi vËn chuyÓn tr¶ hµnh lý, hµng ho¸ cho ng­êi cã quyÒn nhËn (ng­êi cã tªn trong vËn ®¬n hµng kh«ng hoÆc trong vÐ). Riªng ®èi víi tr­êng hîp hµng ho¸, hµnh lý th× ng­êi vËn chuyÓn chØ chÞu tr¸ch nhiÖm båi th­êng, nÕu ng­êi vËn chuyÓn cã lçi g©y ra thiÖt h¹i ®ã. VÊn ®Ò x¸c ®Þnh lçi (chñ quan) ph¶i c¨n cø vµo c¸c ®Þnh ­íc trong hîp ®ång vËn chuyÓn vµ theo c¸c qui ®Þnh cña ph¸p luËt. §èi víi tr­êng hîp båi th­êng thiÖt h¹i do vËn chuyÓn ch©m trÔ. Ng­êi vËn chuyÓn cã tr¸ch nhiÖm båi th­êng, nÕu anh ta kh«ng chøng minh ®­îc r»ng anh ta vµ ®¹i lý cña m×nh ®· ¸p dông nhiÒu biÖn ph¸p ®Ó phßng tr¸nh thiÖt haÞ hoÆc kh«ng thÓ ¸p dông biÖn ph¸p nµo ®Ó kh¾c phôc ®­îc. §iÒu nµy nh»m nhÊn m¹nh ®Õn yÕu tè mÉn c¶m cña ng­êi vËn chuyÓn, lu«n lu«n cã tr¸ch nhiÖm quan t©m ®Õn hµng ho¸, hµnh lý. Nh­ng trong thùc tÕ viÖc gi¶i quyÕt tranh chÊp ng­êi ta thiªn vÒ xÐt yÕu tè lçi lµ chñ yÕu. - §èi víi hµnh lý hµng ho¸ bÞ mÊt: nÕu sau 14 ngµy (®èi víi hµnh lý, hµng ho¸ kÓ tõ ngµy lÏ ra hµng ho¸, hµnh lý ph¶i ®­îc vËn chuyÓn tíi ®Þa ®iÓm giao hµng mµ hµng kh«ng ®Õn th× ®­îc coi lµ hµng bÞ mÊt vµ ng­êi vËn chuyÓn cã tr¸ch nhiÖm båi th­êng. Tr­êng hîp ®Æc biÖt cã thÓ gi¶i quyÕt båi th­êng sím h¬n(nÕu kh¸ch yªu cÇu). - Møc båi th­êng thiÖt h¹i do viÖc vËn chuyÓn chËm trÔ kh«ng v­ît qu¸ møc giíi h¹n tr¸ch nhiÖm cña ng­êi vËn chuyÓn. - Møc båi th­êng ®èi víi viÖc mÊt m¸t h­ háng hay thiÕu hôt hµnh lý, hµng ho¸ ng­êi vËn chuyÓn ph¶i båi th­êng + Theo møc gi¸ trÞ hµng ho¸, hµnh lý ®· kª khai tõ tr­íc + Theo gi¸ trÞ thùc tÕ, nÕu ng­êi vËn chuyÓn chøng minh ®­îc r»ng gi¸ trÞ hµng ®· kª khai cao h¬n gi¸ trÞ thùc tÕ hoÆc hµng ho¸ kh«ng kª khai gi¸ trÞ hoÆc ®èi víi hµnh lý x¸ch tay, t­ trang céng c¶ c­íc phÝ vµ phô phÝ. + §èi víi hµnh lý, hµng ho¸ ký göi kh«ng kª khai gi¸ trÞ hoÆc hµnh lý x¸ch tay vµ t­ trang cña hµnh kh¸ch th× møc båi th­êng kh«ng ®­îc v­ît qu¸ møc giíi h¹n tr¸ch nhiÖm d©n sù cña ng­êi vËn chuyÓn. + Tr­êng hîp kh«ng x¸c ®Þnh ®­îc gi¸ trÞ thùc tÕ th× møc båi th­êng th­êng ®­îc tÝnh theo møc gi¸ trÞ tr¸ch nhiÖm d©n sù cña ng­êi vËn chuyÓn. III.6.2. Gi¸m ®Þnh tæn thÊt, thñ tôc gi¶i quyÕt khiÕu n¹i vµ båi th­êng: * Gi¸m ®Þnh tæn thÊt: + §èi víi hµnh lý vµ hµng ho¸ ký göi: ng­êi ®­îc b¶o hiÓm (h·ng vËn chuyÓn) ph¶i cïng hµnh kh¸ch lËp biªn b¶n bÊt th­êng theo mÉu cña ng­êi ®­îc b¶o hiÓm ngay t¹i s©n bay ®Õn. V× ®©y lµ c¬ së khiÕu n¹i båi th­êng cho ng­êi b¶o hiÓm. + §èi víi hµnh lý x¸ch tay vµ t­ trang nh­ ®· ®Ò cËp ë phÇn trªn viÖc båi th­êng cho hµnh lý x¸ch tay vµ t­ trang bÞ tæn thÊt (mÊt m¸t, h­ háng) trªn khoang hµnh kh¸ch chØ ¸p dông trong 2 tr­êng hîp sau ®©y: Do m¸y bay bÞ tai n¹n Do lçi cña nh©n viªn hµng kh«ng ViÖt Nam hoÆc nguyªn nh©n do trang thiÕt bÞ trªn m¸y bay g©y ra. Trong tr­êng hîp kh«ng ph¶i do tai n¹n m¸y bay, th× hµnh lý x¸ch tay vµ t­ trang khiÕu n¹i cÇn ph¶i ®­îc gi¸m ®Þnh hoÆc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ râ rµng tr­íc khi båi th­êng. * Thñ tôc gi¶i quyÕt khiÕu n¹i vµ båi th­êng: Sau mçi vô tæn thÊt, dï lín hay nhá th× h·ng hµng kh«ng vµ c«ng ty b¶o hiÓm cã thÓ gióp hµnh kh¸ch, chñ hµng hoµn chØnh hå s¬ khiÕu n¹i ®Ó göi cho h·ng vËn chuyÓn vµ c«ng ty b¶o hiÓm. - Hå s¬ khiÕu n¹i: A. §èi víi hµnh lý ký göi bao gåm: 1) Th­ yªu cÇu båi th­êng cña hµnh kh¸ch 2) Biªn b¶n bÊt th­êng vÒ hµnh lý (b¶n chÝnh P.I.R = Property Irregularity Report). 3) VÐ hµnh kh¸ch (b¶n photo). 4) ThÎ hµnh lý ( B¶n chÝnh hoÆc b¶n photo). 5) VÐ hµnh lý qu¸ c­íc (nÕu cã) b¶n chÝnh hoÆc b¶n photo. 6) B¶ng kª khai thiÖt h¹i ®èi tõng lo¹i tµi s¶n theo gi¸ trÞ mua míi vµ gi¸ trÞ cßn l¹i (c¸c ho¸ ®¬n, chøng tõ nÕu cã). B. §èi víi hµng ho¸ bao gåm: Th­ yªu cÇu båi th­êng cña hµnh kh¸ch 2) Biªn b¶n bÊt th­êng vÒ hµng ho¸ (b¶n chÝnh C.I.R = Cargo Irregularity Report) 3) VËn ®¬n hµng kh«ng (B¶n chÝnh hoÆc b¶n photo) 4) B¶ng kª khai thiÖt h¹i ®èi víi tõng lo¹i tµi s¶n theo gi¸ trÞ mua míi vµ gi¸ trÞ cßn l¹i (c¸c ho¸ ®¬n, chøng tõ nÕu cã) C. §èi víi hµnh lý x¸ch tay vµ t­ trang: Do tai n¹n m¸y bay gåm: 1) Biªn b¶n gi¸m ®Þnh tai n¹n m¸y bay 2) Danh s¸ch hµng kh¸ch cña chuyÕn bay 3) Biªn b¶n gi¸m ®Þnh hµnh lý x¸ch tay vµ t­ trang (nÕu cã) Do lçi cña HKVN bao gåm: 1) Th­ yªu cÇu båi th­êng cña hµnh kh¸ch 2) Biªn b¶n x¸c nhËn thiÖt h¹i thùc tÕ 3) Danh s¸ch hµnh kh¸ch cña chuyÕn bay 4) Ho¸ ®¬n thanh to¸n chi phÝ dÞch vô cho hµnh kh¸ch nh­ chi phÝ giÆt lµ, söa ch÷a t­ trang. Khi nhËn ®­îc hå s¬ khiÕu n¹i cña hµnh kh¸ch hoÆc chñ hµng, c¨n cø vµo tÝnh to¸n tr¸ch nhiÖm båi th­êng cña ng­êi b¶o hiÓm, c¨n cø vµ h¹n møc tr¸ch nhiÖm cña h·ng hµng kh«ng ®ang tham gia mµ c«ng ty b¶o hiÓm cã thÓ båi th­êng trùc tiÕp cho hµnh kh¸ch vµ chñ hµng. Ngoµi ra, khi gi¶i quyÕt båi th­êng th× c«ng ty b¶o hiÓm vµ h·ng vËn chuyÓn còng c¨n cø vµo nguyªn t¾c båi th­êng ®Ó tiÕn hµnh gi¶i quyÕt khiÕu n¹i cña hµnh kh¸ch vµ chñ hµng. Trªn thùc tÕ cã nh÷ng tæn thÊt nhá liªn quan ®Õn hµnh lý, hµng ho¸ vµ t­ trang cña hµnh kh¸ch d­íi møc miÔn th­êng th× h·ng hµng kh«ng cã thÓ båi th­êng trùc tiÕp cho hµnh kh¸ch vµ chñ hµng råi sau ®ã ®ßi c«ng ty b¶o hiÓm tr¶ l¹i sè tiÒn ®ã sau(nÕu h·ng vËn chuyÓn cã tham gia b¶o hiÓm hµnh lý, hµng ho¸ d­íi møc miÔn th­êng nh­ HKVN ch¼ng h¹n). Cßn ®èi víi nh÷ng vô tæn thÊt lín khi mµ sè l­îng ng­êi thiÖt h¹i lín th× c«ng viªc gi¶i quyÕt båi th­êng kÐo dµi vµ kh¸ phøc t¹p cÇn sù phèi hîp gi÷a c«ng ty b¶o hiÓm, h·ng hµng kh«ng vµ c¸c c¬ quan chøc n¨ng kh¸c. Ch­¬ng II Thùc tr¹ng BHTNDS cña HKVN ®èi víi hµnh lý, hµng ho¸ vµ t­ trang cña hµnh kh¸ch I.Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn BHTNDS cña HKVN ®èi víi hµnh lý, hµng ho¸ vµ t­ trang cña hµnh kh¸ch: I.1: Kh¸i qu¸t vÒ TCTHKVN: Ho¹t ®éng cña ngµnh hµng t¹i ViÖt Nam cã thÓ nãi lµ kh¸ sím so víi c¸c n­íc trong khu vùc. Tõ nh÷ng n¨m 50 chóng ta ®· qu¶n lý 6 s©n bay víi 5 chiÕc m¸y bay, tuy nhiªn lóc nµy ho¹t ®éng cña ngµnh hµng kh«ng chñ yÕu phôc vô uû ban quèc tÕ gi¸m s¸t thùc hiÖn HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬. Mét sè ®­êng bay ®· ®­îc më nh­: ViÖt Nam - B¾c Kinh, Hµ Néi - Vinh...nh­ng ch­a phôc vô nhiÒu cho môc ®Ých d©n sù. Theo suèt däc chiÒu dµi cuéc chiÕn tranh chèng Mü cøu n­íc, HKVN ®· ®ãng gãp ®­îc phÇn tÝch cùc vµo chiÕn th¾ng vÜ ®¹i ®ã víi nh÷ng chuyÕn bay vËn chuyÓn hµng ho¸, m¸y mãc, khÝ tµi cho MiÒn Nam ruét thÞt. Sau chiÕn tranh, hoµ nhËp vµo c«ng cuéc x©y dùng ®Êt n­íc ngµnh HKVN ®· cã nh÷ng ®æi míi tÝch cùc cho phï hîp víi yªu cÇu cña thêi kú míi. NhiÒu ®­êng bay ®· ®­îc më víi ®éi tµu bay ®a d¹ng h¬n, b­íc ®Çu ®· phôc vô tèt cho môc ®Ých d©n sù c¶ trong n­íc lÉn quèc tÕ. Sau §¹i héi §¶ng lÇn thø VI, ngµnh HKVN ®· cã nh÷ng b­íc chuyÓn m×nh phï hîp víi nh÷ng yªu cÇu cña c«ng cuéc ®æi míi. QuyÕt ®Þnh 225/CT ngµy 28/8/1989 cña Chñ tÞch Héi ®ång Bé tr­ëng vÒ viÖc thµnh lËp TCTHKVN - mét doanh nghiÖp Nhµ n­íc vÒ lÜnh vùc vËn t¶i hµng kh«ng trªn c¬ së tµi s¶n cña tæng côc HKDDVN (tªn giao dÞch quèc tÕ lµ HKVN - VIETNAM AIRLINES). Theo quyÕt ®Þnh trªn, TCTHK lµ ®¬n vÞ h¹ch to¸n toµn ngµnh vÒ vËn t¶i vµ c¸c dÞch vô ®ång bé. Ngµy 01/01/1991 tæng sè vèn Nhµ n­íc giao cho TCTHK lµ 613.082.713.000 ®ång. Trong n¨m 1993, ChÝnh phñ ®· thµnh lËp H·ng Hµng kh«ng Quèc gia ViÖt Nam (Vietnam Airlines) vµ c¸c doanh nghiÖp kh¸c trùc thuéc côc HKDDVN. Thùc hiÖn chØ thÞ sè 243/CT ngµy 01/7/1992 cña Chñ tÞch Héi ®ång Bé tr­ëng vÒ tæ chøc l¹i ngµnh HKDD, ngµy 20/4/1993 Bé tr­ëng Bé Giao th«ng vËn t¶i cã quyÕt ®Þnh sè 745/TCCB- LD thµnh lËp H·ng hµng kh«ng ViÖt Nam. Ngµy 27/5/1995 Thñ t­íng ChÝnh phñ ra quyÕt ®Þnh sè 328/TTg ®Ó tæ chøc l¹i ho¹t ®éng kinh doanh trong ngµnh hµng kh«ng. QuyÕt ®Þnh nµy thµnh lËp l¹i TCTHKVN trªn c¬ së s¾p xÕp, tæ chøc l¹i c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp cña ngµnh hµng kh«ng lÊy H·ng quèc gia hµng kh«ng ViÖt Nam lµm lßng cèt. Víi nh÷ng thay ®æi nµy ®· t¸c ®éng tÝch cùc tíi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña Tæng c«ng ty trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ më cöa héi nhËp. TCTHKVN cã tªn giao dÞch lµ: VIETNAM AIRLINES CORPORATION, viÕt t¾t lµ VAC. Trô së chÝnh cña Tæng c«ng ty ®Æt t¹i Hµ Néi, cã v¨n phßng ®¹i diÖn ®Æt t¹i c¸c tØnh, thµnh phè, c¬ quan ®¹i diÖn hµng kh«ng ë n­íc ngoµi gåm c¬ quan ®¹i diÖn vïng vµ tõng n­íc, cã con dÊu, trang phôc, cê vµ phï hiÖu riªng. TCTHK cã c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn lµ doanh nghiÖp h¹ch to¸n ®éc lËp, doanh nghiÖp h¹ch to¸n phô thuéc, ®¬n vÞ sù nghiÖp cã quan hÖ g¾n bã víi nhau vÒ lîi Ých kinh tÕ, tµi chÝnh, c«ng nghÖ, th«ng tin nghiªn cøu, tiÕp thÞ, ho¹t ®éng trong ngµnh hµng kh«ng nh»m t¨ng c­êng, tÝch tô, tËp trung, ph©n c«ng chuyªn m«n ho¸ vµ hîp t¸c s¶n xuÊt. VÒ ®éi m¸y bay hiÖn Tæng c«ng ty ®ang khai th¸c lµ 23 chiÕc m¸y bay bao gåm 5 chiÕc Boeing 767, 10 A320, 6 ATR-72 vµ 2 Fokker-70, trong ®ã cã 6 chiÕc së h÷u (._. b¶n ph¸p luËt ®Ó viÖc kinh doanh b¶o hiÓm ®i vµo nÒ nÕp, theo ®óng ph¸p luËt: ViÖc kinh doanh vµ gi¶i quyÕt tranh chÊp thuéc lÜnh vùc b¶o hiÓm trong thêi gian qua, tuy cã sù qu¶n lý ngµy cµng chÆt chÏ cña Nhµ n­íc, nh­ng vÉn cßn mét sè tån t¹i do hÖ thèng c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt cßn nhiÒu kÏ hë vµ cßn nhiÒu chång chÐo. §Æc biÖt lµ trong viÖc gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp vÒ båi th­êng b¶o hiÓm mµ cã yÕu tè n­íc ngoµi, viÖc ¸p dông ph¸p luËt ®Ó gi¶i quyÕt gÆp nhiÒu khã kh¨n do kho¶ng trèng ph¸p luËt trong hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p luËt. Trong th¸ng cuèi cña n¨m 2000 (7/12/2000), Quèc héi ®· chÝnh thøc th«ng qua luËt kinh doanh b¶o hiÓm ViÖt Nam. §©y lµ v¨n b¶n ph¸p lý quan träng nhÊt ®èi víi thÞ tr­êng b¶o hiÓm ViÖt Nam, v× trong suèt 36 n¨m tån t¹i vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng b¶o hiÓm ViÖt Nam chØ hoµn toµn dùa vµo c¸c v¨n b¶n d­íi luËt. Tuy luËt ®· ra ®êi, nh­ng c¸c v¨n b¶n d­íi luËt kinh doanh b¶o hiÓm liªn quan ®Õn quyÒn vµ nghÜa vô cña c¸c bªn, tr¸ch nhiÖm båi th­êng ch­a ®­îc cô thÓ ho¸, lµm cho viÖc ¸p dông luËt nµy cßn nhiÒu khã kh¨n vµ chËm trÔ. I.2. ChÝnh phñ vµ Bé Tµi chÝnh cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch thÝch hîp trong qu¶n lý thÞ tr­êng, t¹o ra m«i tr­êng c¹nh tranh lµnh m¹nh: Trong nh÷ng n¨m qua, viÖc qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ ho¹t ®éng b¶o hiÓm ®· cã nhiÒu chuyÓn biÕn m¹nh mÏ, thÞ tr­êng b¶o hiÓm ViÖt Nam dÇn ®i vµo nÒ nÕp vµ cã sù qu¶n lý chÆt chÏ cña Nhµ n­íc, nh÷ng hiÖn t­îng kinh doanh tr¸i ph¸p luËt ®ang dÇn ®­îc lo¹i trõ. Tuy nhiªn, t×nh tr¹ng c¹nh tranh thiÕu lµnh m¹nh Ýt nhiÒu vÉn x¶y ra. Ngoµi ra, sè c«ng ty b¶o hiÓm tham gia kinh doanh BHHK kh«ng nhiÒu, nªn søc Ðp c¹nh tranh ®Ó n©ng cao chÊt l­îng dÞch vô, ®Æc biÖt lµ trong viÖc gi¶i quyÕt båi th­êng lµ kh«ng lín. ViÖc cho phÐp mét sè c«ng ty b¶o hiÓm n­íc ngoµi cã kinh nghiÖm chÝnh thøc ho¹t ®éng ë ViÖt Nam ®· cho phÐp t¨ng ¸p lùc c¹nh tranh ®èi víi c¸c c«ng ty b¶o hiÓm trong n­íc. ViÖc c¹nh tranh lµnh m¹nh gi÷a c¸c c«ng ty b¶o hiÓm gióp hä hoµn thiÖn dÞch vô cña m×nh, trong ®ã cã viÖc gi¶i quyÕt khiÕu n¹i, mét tiªu chÝ kh«ng thÓ thiÕu ®­îc trong c¹nh tranh cña thÞ tr­êng b¶o hiÓm. Ngoµi ra, c¸c c«ng ty trong n­íc còng cã thÓ häc tËp kinh nghiÖm gi¶i quyÕt khiÕu n¹i cña hä ®Æc biÖt trong nh÷ng vô tæn thÊt lín. Tuy nhiªn, Nhµ n­íc ph¶i qu¶n lý chÆt t¹o ra mét m«i tr­êng c¹nh tranh thËt sù lµnh m¹nh, tr¸nh hiÖn t­îng ph¸ gi¸ vµ c¸c hiÖn t­îng c¹nh tranh thiÕu lµnh m¹nh kh¸c. Ngoµi ra, Bé Tµi chÝnh cÇn ph¶i cã c¸c chÝnh s¸ch thÝch hîp ®Ó gióp c¸c c«ng ty b¶o hiÓm trong n­íc cñng cè vµ ph¸t triÓn, gióp c¸c c«ng ty nµy cã ®ñ n¨ng lùc ®Ó c¹nh tranh víi c¸c c«ng ty b¶o hiÓm n­íc ngoµi. §iÒu nµy lµ rÊt cÇn thiÕt khi ViÖt Nam ph¶i më cöa thÞ tr­êng b¶o hiÓm kÓ c¶ b¶o hiÓm phi nh©n thä vµ c¸c h×nh thøc b¶o hiÓm kh¸c mét xu h­íng tÊt yÕu cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. II. VÒ phÝa TCTHKVN: Nh×n tõ thùc tÕ nh÷ng n¨m qua, viÖc tham gia nghiÖp vô BHTNDS ®èi víi hµng ho¸, hµnh lý vµ t­ trang cña hµnh kh¸ch ®· cã t¸c dông rÊt to lín ®èi víi ho¹t ®éng cña HKVN. Lµ mét trong nh÷ng nghiÖp vô BHHK mµ HKVN ®· tham gia ®Çu tiªn vµo nh÷ng n¨m 80 cïng víi nghiÖp vô b¶o hiÓm th©n, ®Õn nay chÊt l­îng nghiÖp vô còng ®· t¨ng lªn rÊt nhiÒu vµ vÉn ®ãng mét vai trß tÝch cùc cho HKVN æn ®Þnh ®i lªn. Nhê tham gia nghiÖp vô b¶o hiÓm nµy mµ ®· gióp cho HKVN båi th­êng nh÷ng tæn thÊt kh«ng nhá thuéc ph¹m vi tr¸ch nhiÖm cña m×nh. Tuy nhiªn, vÉn cßn mét sè vÊn ®Ò cÇn ph¶i gi¶i quyÕt trong thêi gian tíi ®ã lµ: II.1. Lùa chän c«ng ty b¶o hiÓm: HKVN chÞu tr¸ch nhiÖm d©n sù ®èi víi hµnh kh¸ch, hµnh lý, hµng ho¸ vµ t­ trang, b­u chÝnh, ng­êi thø 3 tham gia b¶o hiÓm víi t­ c¸ch lµ ng­êi ®­îc b¶o hiÓm. Nªn trong c«ng t¸c chän thÇu b¶o hiÓm cho n¨m 2003 vµ nh÷ng n¨m kÕ tiÕp, ®iÒu ®Çu tiªn lµ ph¶i xem xÐt vµ më réng ®èi t­îng tham gia ®Êu thÇu b¶o hiÓm nh»m ®¶m b¶o kh¸ch quan vµ chän lùa ®èi t¸c b¶o hiÓm tin cËy nhÊt. TCTHKVN nªn chØ ®¹o trùc tiÕp, ph©n c«ng nhiÖm vô cô thÓ cho c¸n bé b¶o hiÓm cña m×nh trong viÖc nghiªn cøu, x©y dùng vµ lùa chän ph­¬ng ¸n hîp lý nhÊt. §Ó ®¹t ®­îc kÕt qu¶ tèt trong viÖc lùa chän ng­êi b¶o hiÓm, cÇn thiÕt ph¶i xem xÐt, hiÓu râ h¬n vÒ thÞ tr­êng b¶o hiÓm ViÖt Nam còng nh­ trªn thÕ giíi vµ c¸c doanh nghiÖp trªn thÞ tr­êng. HiÖn nay trªn thÞ tr­êng b¶o hiÓm ViÖt Nam cã c¸c doanh nghiÖp sau ®©y: B¶ng 8: ThÞ phÇn c¸c c«ng ty b¶o hiÓm gèc t¹i ViÖt Nam n¨m 2001 (chØ xÐt c¸c c«ng ty b¶o hiÓm phi nh©n thä): Tªn c«ng ty PhÝ b¶o hiÓm phi nh©n thä ThÞ phÇn phi nh©n thä Vèn ®iÒu lÖ N¨m thµnh lËp H×nh thøc së h÷u B¶o ViÖt 927,70 51,14% 775 tû VND 1964 Nhµ n­íc B¶o Minh 455,00 25,08% 50 tû VND 1994 Nhµ n­íc B¶o Long 26,54 1,46% 22 tû VND 1995 Cæ phÇn PJICO 115,40 6,36% 53 tû VND 1995 Cæ phÇn PVIC 89,10 4,91% 20 tû VND 1996 Nhµ n­íc VIA 42,90 2,36% 6 tû VND 1996 Liªn doanh PTI 72,70 4,01% 70 tû VND 1998 Cæ phÇn UIC 42,60 2,35% 4,2 triÖu VND 1997 Liªn doanh BIDV/QBE 6,90 0,38% 4 triÖu VND 1999 Liªn doanh Allian/AGF 35,20 1,94% 5 triÖu VND 1999 100%vèn n­íc ngoµi (Nguån: Phßng qu¶n lý ®¹i lý Tæng C«ng ty B¶o hiÓm ViÖt nam) Muèn chän lùa chän ®­îc ®èi t¸c tin cËy, Tæng c«ng ty nªn xem xÐt tiÒm lùc tµi chÝnh cña hä. §©y lµ ®iÒu rÊt quan träng v× cã ®­îc ng­êi b¶o hiÓm cã kh¶ n¨ng tµi chÝnh v÷ng m¹nh th× hoµn toµn cã thÓ yªn t©m nÕu ch¼ng may cã rñi ro x¶y ra. Nh­ vËy, trªn thÞ tr­êng b¶o hiÓm ViÖt Nam hiÖn nay, cã thÞ phÇn lín vÉn c¸c c«ng ty trong n­íc. Khi xem xÐt lùa chän c¸c c«ng ty tham gia ®Êu thÇu TCTHKVN tr­íc hÕt xem xÐt theo ®¸nh gi¸ trªn, tuy nhiªn, ®©y còng chØ lµ tiªu thøc c¨n b¶n nhÊt mang tÝnh chÊt “phÇn cøng”. HiÖn nay, Tæng c«ng ty ®ang ë thÕ chñ ®éng cã thÓ mêi bÊt kú c«ng ty b¶o hiÓm nµo ®Ó ®Êu thÇu. Qua ph©n tÝch s¬ bé, cã thÓ thÊy trong sè c¸c c«ng ty b¶o hiÓm trªn th× B¶o ViÖt, B¶o Minh, PJICO, PVIC, VIA lµ nh÷ng c«ng ty cã kh¶ n¨ng. Tuy nhiªn, bªn c¹nh viÖc dùa vµo c¸c tiªu thøc trªn cßn ph¶i kÓ ®Õn c¸c vÊn ®Ò kh¸c hÕt søc quan träng nh­ c«ng ty b¶o hiÓm ®ã ho¹t ®éng kinh doanh cã hiÖu qu¶ kh«ng, kinh nghiÖm, uy tÝn ra sao, møc miÔn th­êng nh­ thÕ nµo cao hay thÊp...®Ó lùa chän ®­îc c«ng ty b¶o hiÓm tèt nhÊt vµ kh¸ch quan nhÊt, tæng c«ng ty tr­íc hÕt lùa chän héi ®ång ®Êu thÇu bao gåm c¸c thµnh viªn cã kinh nghiÖm, cã chuyªn m«n, n¨ng lùc. Tõ ®ã t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c c¸n bé ®ã x©y dùng kÕ ho¹ch ®Êu thÇu vµo cuèi n¨m 2003. C¸c c¸n bé b¶o hiÓm cña Tæng c«ng ty cÇn ph¶i thu thËp th«ng tin tõ thÞ tr­êng BHHK thÕ giíi vµ trong n­íc, xem xÐt vµ c©n nh¾c nªn mêi ®èi t¸c nµo cã kh¶ n¨ng ®Ó tr¸nh l·ng phÝ thêi gian, chi phÝ, ®Æc biÖt cÇn ph¶i cã sù t×m hiÓu vÒ c¸c c«ng ty ®ã kü l­ìng. §Ó cã ®­îc kÕt qu¶ tèt trong c«ng t¸c ®Êu thÇu th× viÖc x©y dùng ph­¬ng ¸n cÇn ph¶i ®­îc triÓn khai khÈn tr­¬ng, cã thêi gian dµi c©n nh¾c. Cã lµm tèt c«ng t¸c nµy Tæng c«ng ty míi cã ®iÒu kiÖn t×m cho m×nh c«ng ty tèt nhÊt víi phÝ b¶o hiÓm thÊp, chÊt l­îng phôc vô cao. Lùa chän c«ng ty b¶o hiÓm cã uy tÝn còng cã nghÜa lµ uy tÝn cña HKVN ®­îc n©ng cao. II.2. Hoµn thiÖn c«ng t¸c gi¸m ®Þnh vµ quy ®Þnh gi¶i quyÕt khiÕu n¹i båi th­êng: C«ng t¸c båi th­êng lµ mét kh©u cã ý nghÜa hÕt søc quan träng trong qu¸ tr×nh b¶o hiÓm. Båi th­êng ®èi víi nh÷ng tæn thÊt thiÖt h¹i thuéc ph¹m vi b¶o hiÓm mµ nhanh chãng, ®Çy ®ñ chÝnh lµ t¹o cho kh¸ch hµng vµ chñ hµng thÊy ®­îc vai trß t¸c dông cña BHHK nãi riªng vµ ho¹t ®éng b¶o hiÓm nãi chung. Quy ®Þnh 323/HKVN ra ®êi n¨m 1997 ®· kh¾c phôc ®­îc phÇn nµo nh÷ng yÕu kÐm trong c«ng t¸c båi th­êng, tuy nhiªn qua thùc tÕ triÓn khai quyÕt ®Þnh còng gÆp kh«ng Ýt nh÷ng khã kh¨n. VÝ dô khi hµnh kh¸ch khiÕu n¹i ®ßi båi th­êng th× lu«n gÆp ph¶i nh÷ng thñ tôc hµnh chÝnh r­êm ra nh­ ph¶i viÕt ®¬n yªu cÇu båi th­êng mÆc dï vÒ phÝa HKVN ®· cã ®ñ hå s¬ liªn quan trong tr­êng hîp hµnh lý bÞ mÊt h¼n hoÆc bÞ moi mãc...do ch­a cã nh÷ng quy ®Þnh chi tiÕt, cô thÓ vÒ khung båi th­êng dÉn ®Õn th¾c m¾c khiÕu kiÖn lªn HKVN. Nh­ vËy, trong thêi gian tíi HKVN nªn cïng phèi hîp víi c¸c c«ng ty b¶o hiÓm, t¸i b¶o hiÓm vµ m«i giíi t¸i b¶o hiÓm, kh¸ch hµng th­êng xuyªn cña HKVN ®Ó héi th¶o gãp ý kiÕn nh»m hoµn thiÖn tèt c«ng t¸c gi¸m ®Þnh vµ khiÕu n¹i båi th­êng. Mét sè kiÕn nghÞ ®èi víi quy ®Þnh 323/HKVN ngµy 10/3/1997 nh­ sau: * Thêi h¹n gi¶i quyÕt båi th­êng c«ng ty b¶o hiÓm cÇn ph¶i båi th­êng sau 30 ngµy kÓ tõ ngµy nhËn ®­îc ®Çy ®ñ nh÷ng hå s¬ hîp lÖ * VÒ viÖc gi¶i quyÕt khiÕu n¹i båi th­êng hµnh lý, hµng ho¸ - §¬n gi¶n ho¸ c¸c thñ tôc ®ßi båi th­êng gióp cho hµnh kh¸ch, chñ hµng thuËn lîi h¬n ®ång thêi ®¶m b¶o c¸c chi tiÕt cÇn thiÕt ®Ó lËp hå s¬ båi th­êng. - Tr­êng hîp hµnh lý ký göi bÞ chËm theo Quy ®Þnh 323 th× båi th­êng theo nhãm n­íc hay h¹ng ghÕ. HKVN nªn n©ng thªm møc båi th­êng nµy cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn KT - XH ë tõng n­íc v× c¸c h·ng hµng kh«ng kh¸c ®Òu ¸p dông møc cao h¬n so víi møc båi th­êng mµ HKVN hiÖn nay ®ang ¸p dông. VÝ dô: ®èi víi HKVN, ®èi víi nhãm n­íc sè 1 hiÖn t¹i ®ang ¸p dông + H¹ng ghÕ th­¬ng gia: 50USD/hµnh kh¸ch + H¹ng ghÕ phæ th«ng : 40USD/hµnh kh¸ch Trong khi ®ã ®èi víi hµng kh«ng Ph¸p (Air France) ¸p dông lµ 120 USD vµ 70 USD cho 2 h¹ng ghÕ trªn. - ViÖc gi¶i quyÕt khiÕu n¹i ®èi víi hµng ho¸ nªn t¨ng thêi h¹n lµ 120 ngµy ®èi víi hµng ho¸ bÞ thÊt l¹c kÓ tõ ngµy xuÊt vËn ®¬n, v× h·ng hµng kh«ng cÇn cã thêi gian ®Ó t×m kiÕm nh»m ®¶m b¶o cho quyÒn lîi cña hµnh kh¸ch v× th«ng th­êng h¹n møc tr¸ch nhiÖm cña h·ng hµng kh«ng th­êng thÊp h¬n so víi yªu cÇu båi th­êng cña chñ hµng (Quy ®Þnh 323/HKVN thêi h¹n nµy chØ lµ 14 ngµy). - Hµnh lý, hµng ho¸ bÞ moi mãc ngoµi h¹n møc tr¸ch nhiÖm tèi ®a lµ 20USD /kg, HKVN nªn båi th­êng thªm cho kh¸ch hµng mét kho¶n tiÒn gäi lµ thiÖn chÝ. V× ®©y lµ hµnh ®éng hoµn toµn chñ quan cña con ng­êi g©y ra ®èi víi hµnh lý, hµng ho¸ ký göi x¶y ra trong qu¸ tr×nh vËn chuyÓn. Víi hµnh kh¸ch ®iÒu nµy lµ mét sù xóc ph¹m ®èi víi tµi s¶n cña hä. MÆc dï hiÖn nay B¶o Minh ®· giao cho HKVN viÖc gi¸m ®Þnh båi th­êng tæn thÊt d­íi møc miÔn th­êng, tuy nhiªn trong khi båi th­êng HKVN còng gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n trong viÖc x¸c ®Þnh thÈm quyÒn cña m×nh. VËy trong thêi gian tíi HKVN nªn phèi hîp cïng víi c«ng ty b¶o hiÓm x¸c ®Þnh râ rµng h¬n quyÒn h¹n cña m×nh gióp cho c«ng t¸c båi th­êng ®­îc nhanh chãng. H¬n n÷a, do t×nh h×nh thùc tÕ kh¸ch quan ®· cã nhiÒu biÕn ®èi, nªn HKVN cÇn phèi hîp víi c«ng ty b¶o hiÓm x©y dùng thÓ lÖ gi¸m ®Þnh míi, ®ång thêi lµm râ vai trß cña gi¸m ®Þnh viªn vµ gi¸ trÞ cña biªn b¶n gi¸m ®Þnh trong c«ng t¸c gi¸m ®Þnh vµ gi¶i quyÕt båi th­êng. II.3. Lùa chän thêi ®iÓm ®Ó t¸i tôc hîp ®ång: Ho¹t ®éng cña ngµnh hµng kh«ng còng nh­ BHHK phô thuéc rÊt nhiÒu vµo thÞ tr­êng BHHK thÕ giíi. V× vËy, c«ng t¸c BHHK ph¶i cã sù phï hîp víi th«ng lÖ, tËp qu¸n quèc tÕ trong lÜnh vùc BHHK. Mét sè vÊn ®Ò cÇn ph¶i xem xÐt lµ thêi ®iÓm t¸i tôc hîp ®ång HKVN nªn lùa chän thêi ®iÓm thÝch hîp nhÊt trong n¨m ®Ó t¸i tôc hîp ®ång, sao cho võa cã lîi cho m×nh nhÊt, võa tËn dông ®­îc thÕ m¹nh cña ®èi t¸c trong quan hÖ b¶o hiÓm. HKVN nªn chñ ®éng ®µm ph¸n ký kÕt víi c«ng ty b¶o hiÓm cña m×nh vµo thêi ®iÓm cuèi quý II hµng n¨m. V× vËy, mäi thñ tôc ®Ó ký kÕt hîp ®ång ph¶i ®­îc hoµn tÊt tr­íc khi kÕt thóc quý II. TËn dông c¬ héi nµy, sÏ gióp cho HKVN cã ®­îc møc phÝ tiÕt kiÖm nhÊt, ®iÒu kiÖn, ®iÒu kho¶n tèt nhÊt vµ sÏ ®­îc cung cÊp nhiÒu dÞch vô ­u ®·i h¬n. II.4. Chñ ®éng trong kh©u qu¶n lý hîp ®ång : v× TCTHKVN víi t­ c¸ch lµ ®¬n vÞ tham gia b¶o hiÓm, do vËy vÉn ch­a thùc sù ®­îc chñ ®éng khi tham gia b¶o hiÓm nhÊt lµ trong kh©u thu xÕp hîp ®ång b¶o hiÓm vµ c«ng t¸c gi¶i quyÕt khiÕu n¹i ®ßi båi th­êng do phô thuéc vµo c«ng ty b¶o hiÓm. Khi tham gia b¶o hiÓm, Tæng c«ng ty chØ cã c¸ch chÊp nhËn toµn bé hoÆc tõ chèi, h·n h÷u l¾m th× ®­îc tho¶ thuËn thay ®æi c¸c ®iÒu kho¶n phô (®iÒu kho¶n riªng) cña hîp ®ång. Cßn trong mét sè tr­êng hîp gi¶i quyÕt khiÕu n¹i ®ßi båi th­êng th× Tæng c«ng ty hoµn toµn bÞ ®éng vµ phô thuéc vµo c«ng ty b¶o hiÓm. VËy trong thêi gian tíi TCTHKVN cÇn chñ ®éng h¬n n÷a trong kh©u gi¶i quyÕt, qu¶n lý hîp ®ång nh»m n©ng cao chÊt l­îng phôc vô kh¸ch hµng còng nh­ ph¸t huy t¸c dông thiÕt thùc cña BHHK. II. 5. Th­êng xuyªn chó träng c«ng t¸c §P & HCTT: mÊy n¨m gÇn ®©y HKVN vµ c«ng ty B¶o Minh, Vinare ®· b¾t ®Çu quan t©m, ®Çu t­ cho c«ng t¸c §P & HCTT. Mét sè c«ng tr×nh ®· ®em l¹i nh÷ng hiÖu qu¶ b­íc ®Çu ng¨n ngõa, lo¹i trõ rñi ro, gi¶m tæn thÊt cho HKVN nh­ x©y dùng thiÕt bÞ chèng sÐt, x©y dùng hµng rµo cho b·i ®Ó container, l¾p ®Æt hÖ thèng camera... tuy nhiªn vÉn cßn rÊt nhiÒu nguy c¬ rñi ro mµ víi nh÷ng lý do kh¸ch quan, chñ quan mµ thêi qua chóng ta vÉn ch­a thùc hiÖn tèt c«ng t¸c §P & HCTT cña HKVN trong thêi gian tíi. Cô thÓ lµ: - Nh»m gi¶m t×nh tr¹ng hµnh lý, hµng ho¸ bÞ chËm nhiÒu trong thêi gian qua. HKVN nªn cã kÕ ho¹ch c©n ®èi lÞch bay trong ®ã tÝnh tíi kh¶ n¨ng m¸y bay dù phßng kh¸c khi cã mét m¸y bÞ chËm, huû. M¸y bay cÇn ph¶i ®­îc b¶o d­ìng th­êng xuyÒn vµ ®Þnh kú nh»m ng¨n ngõa c¸c rñi ro kü thuËt. HÖ thèng c¸c trang thiÕt bÞ s©n bay cÇn ®­îc n©ng cÊp ®Ó m¸y bay cã thÓ h¹ c¸nh trong tr­êng hîp thêi tiÕt xÊu. Ngoµi ra, hÖ thèng phôc vô mÆt ®Êt còng ph¶i ®¸p øng ®­îc yªu cÇu ®ßi hái. - §Çu t­ trang thiÕt bÞ cho c¸c s©n bay trong n­íc, ®Æc biÖt n©ng cÊp hÖ thèng c¸c s©n bay lÎ. Trang bÞ ®ång bé c¸c m¸y soi, m¸y dß kim lo¹i, l¾p ®Æt hÖ thèng camera ®Ó gi¸m s¸t qu¸ tr×nh vËn chuyÓn bèc dì hµng ho¸, hµnh lý. TÊt nhiªn HKVN còng gÆp nh÷ng khã kh¨n vÒ tµi chÝnh mµ kh«ng thÓ cïng lóc trang bÞ ®ång lo¹t, do vËy viÖc ®Çu t­ ph¶i tÝnh tíi tÝnh ®ång bé vµ hiÖu qu¶. - TiÕn hµnh th­êng xuyªn më c¸c líp tËp huÊn, båi d­ìng cho c¸c c¸n bé qu¶n lý, nh©n viªn, l¸i xe c¬ giíi...vÒ c¸c rñi ro vµ c¸ch phßng trõ hiÖu qu¶. Kinh phÝ cña kho¸ häc nµy cã thÓ ®Ò nghÞ B¶o Minh hç trî. - §Çu t­ , n©ng cÊp hÖ thèng trang thiÕt bÞ ®Ó HKVN tËn dông ®­îc nh÷ng tiÖn lîi cña hÖ thèng t×m kiÕm hµnh lý thÊt l¹c trªn toµn cÇu (World tracer), nh»m t×m kiÕm hµnh lý bÞ thÊt l¹c ®­îc hiÖu qu¶ h¹n chÕ viÖc mÊt m¸t hµnh lý nh»m gi¶m chi phÝ cho HKVN vµ ®¶m b¶o quyÒn lîi cho hµnh kh¸ch. II.6. C«ng t¸c an ninh vµ tæ chøc : Thùc tÕ cho thÊy t×nh tr¹ng hµnh lý, hµng ho¸ bÞ moi mãc, mÊt c¾p cßn th­êng xuyªn x¶y ra. VËy c¸c c¬ quan chøc n¨ng nªn xem xÐt l¹i vÊn ®Ò an ninh trªn c¸c tuyÕn bay vµ cÇn cã b¶o vÖ kiÓm tra t¹i c¸c ®Çu s©n bay ®Ó nh»m h¹n chÕ tíi møc thÊp nhÊt t×nh tr¹ng nãi trªn. Ngoµi ra, ë c¸c s©n bay lÎ vÉn x¶y ra t×nh tr¹ng tr©u bß ®i l¹i qua khu vùc l©n cËn s©n bay vµ cã nguy c¬ x¶y ra tai n¹n cho ho¹t ®éng khai th¸c bay. Nªn t¹i c¸c khu vùc nµy cÇn ®­îc b¶o vÖ nghiªm ngÆt tr­íc, trong vµ sau khi m¸y bay cÊt c¸nh, h¹ c¸nh nh»m ®¶m b¶o cho tµi s¶n, con ng­êi tham gia giao th«ng b»ng ®­êng hµng kh«ng còng nh­ c¸c khu d©n c­ xung quanh khu s©n bay. Ngoµi ra, tû lÖ tæn thÊt do hµnh lý, hµng ho¸ vËn chuyÓn chËm chiÕm tû träng rÊt lín. Së dÜ nh­ vËy nguyªn nh©n lµ do lÞch bay ch­a phï hîp, c¸c chuyÕn bay tham gia vµo qu¸ tr×nh liªn vËn rÊt lóng tóng trong viÖc chuyÓn giao hµnh lý, hµng ho¸. H¬n n÷a thêi gian chê ®îi gi÷a hai chuyÕn bay trong qu¸ tr×nh liªn vËn th­êng rÊt l©u. §iÒu nµy ¶nh h­ëng tíi kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña TCTHKVN. VËy c¬ quan chøc n¨ng nªn xem xÐt vµ c©n ®èi lÞch bay, ®iÒu m¸y bay cã träng t¶i phï hîp víi qu¸ tr×nh liªn vËn ®Ó gi¶m thiÓu t×nh tr¹ng nãi trªn. II.7. N©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n cña c¸c c¸n bé nghiÖp vô theo kÞp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña thÕ giíi vµ chuyªn m«n ho¸ cao ®éi ngò c¸n bé chuyªn tr¸ch: HiÖn nay, n­íc ta ®ang thiÕu mét ®éi ngò c¸n bé chuyªn gia trong lÜnh vùc b¶o hiÓm, nhÊt lµ nh÷ng c¸n bé thµnh th¹o ngo¹i ng÷, tinh th«ng nghiÖp vô, dÇy dÆn kinh nghiÖm, ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch. §©y lµ mét trë lùc lín ®èi víi sù ph¸t triÓn cña ngµnh b¶o hiÓm nãi chung vµ c«ng t¸c BHHK nãi riªng. LÜnh vùc BHHK cã nh÷ng ®Æc thï riªng mµ ®ßi hái nh©n tè con ng­êi, cã tÝnh thÝch øng cao, kh«ng ngõng häc hái tiÕp cËn víi nh÷ng vÊn ®Ò mang tÝnh thêi ®¹i. §µo t¹o vµ ®µo t¹o míi cho c¸n bé chuyªn m«n trong lÜnh vùc BHHK cho phÐp HKVN còng nh­ B¶o Minh hay c¸c c«ng ty b¶o hiÓm sÏ thuËn lîi h¬n trong qu¸ tr×nh ®µm ph¸n, giao dÞch hîp ®ång BHHK. HKVN, B¶o Minh hay c¸c c«ng ty b¶o hiÓm sÏ lu«n lu«n tiÕp cËn ®­îc th«ng tin thÞ tr­êng BHHK quèc tÕ, tiÕp xóc nhµ m«i giíi, ®èi t¸c b¶o hiÓm cã uy tÝn trªn thÞ tr­êng BHHK. Thêi gian qua, HKVN còng nh­ B¶o Minh, Vinare ®· phèi hîp më c¸c líp tËp huÊn, båi d­ìng nghiÖp vô cho c¸c c¸n bé BHHK. TCTHKVN ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c c¸n bé ®­îc ®i tham gia c¸c kho¸ ®µo t¹o do ICAO, IATA tæ chøc. Tuy nhiªn thùc tÕ lµ khoa häc trong n­íc cßn h¹n chÕ vÒ tr×nh ®é, cßn khãa häc ë n­íc ngoµi th­êng lµ ng¾n h¹n vµ hiÖu qu¶ kh«ng cao. Trong thêi gian tíi, HKVN nªn x©y dùng chiÕn l­îc ®µo t¹o nh©n lùc l©u dµi, HKVN m¹nh d¹n ®Çu t­ vµo nh÷ng c¸n bé trÎ cã n¨ng lùc ®Ó tham gia c¸c kho¸ häc dµi h¹n n©ng cao. Ngoµi ra, còng cÇn cã chÝnh s¸ch ®·i ngé nh©n tµi thu hót nh÷ng ng­êi cã kh¶ n¨ng vÒ lµm viÖc cho HKVN vµ lµm c¬ së thuËn lîi cho sù ra ®êi cña c«ng ty BHHK. II.8. Thµnh lËp c«ng ty BHHK, mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p quan träng cña ho¹t ®éng BHHK: Ho¹t ®éng cña TCTHKVN, chñ yÕu tËp trung vµo ngµnh vËn t¶i hµng kh«ng vµ dÞch vô ®ång bé v× ®©y lµ kh©u bøc b¸nh nhÊt cÇn ®Çu t­ x©y dùng ®Ó t¹o b­íc nh¶y vät ®uæi kÞp c¸c h·ng hµng kh«ng trong khu vùc vµ ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng. Víi xu thÕ ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng vµ nhu cÇu vÒ vèn cña TCTHKVN th× cã thÓ sím thµnh lËp thªm c«ng ty du lÞch hµng kh«ng vµ ®Æc biÖt lµ c«ng ty BHHK. Hµng n¨m, TCTHKVN ®ãng kho¶ng 4 - 8 triÖu USD tiÒn phÝ b¶o hiÓm, nay nÕu thµnh lËp c«ng ty BHHK sÏ gióp chóng ta qu¶n lý ®­îc mét phÇn phÝ dïng ®Ó ®Çu t­, phÇn cßn l¹i c«ng ty sÏ tiÕn hµnh t¸i b¶o hiÓm h¹n chÕ bít rñi ro cho c«ng ty. C«ng ty sÏ chñ ®éng trong c«ng t¸c x¸c ®Þnh thiÖt h¹i vµ gi¶i quyÕt båi th­êng nhanh chãng, ®Çy ®ñ. H¬n n÷a, C«ng ty sÏ chñ ®éng h¬n ®Ó phèi hîp víi c¸c c¬ quan kh¸c nh­ PCCC ®Ó tiÕn hµnh c«ng t¸c qu¶n lý rñi ro mét c¸ch hiÖu qu¶, gi¶m trõ tæn thÊt cho HKVN. ViÖc thµnh lËp C«ng ty BHHK ngµnh cho phÐp qu¶n lý trùc tiÕp nguån dù tr÷ tµi chÝnh tËp trung quan träng, bï ®¾p tæn thÊt, rñi ro. Ngoµi ra cßn cã thÓ tham gia vµo thÞ tr­êng vèn, gi¶i quyÕt mét phÇn nhu cÇu vèn cho sù ph¸t triÓn cña ngµnh HKDD. C«ng ty BHHK sÏ thuéc hÖ thèng c¸c C«ng ty b¶o hiÓm nãi chung, gièng nh­ C«ng ty b¶o hiÓm ngµnh hiÖn ®ang ho¹t ®éng trªn thÞ tr­êng b¶o hiÓm ViÖt Nam nh­ PVIC, PJICO. Do vËy viÖc thµnh lËp C«ng ty BHHK cÇn ph¶i ®­îc xóc tiÕn vµ ho¹t ®éng trong khu«n khæ cña luËt kinh doanh b¶o hiÓm. Ch¾c ch¾n sù ra ®êi cña C«ng ty BHHK sÏ ®ãng gãp rÊt lín vµo ph¸t triÓn ®a ngµnh trong ph¹m vi TCTHKVN, võa thùc hiÖn ®­îc sù ph©n c«ng chuyªn m«n ho¸ ë tõng ®¬n vÞ thµnh viªn, cïng víi c¸c ®¬n vÞ kh¸c trong Tæng c«ng ty kÕt thµnh søc m¹nh tæng hîp hç trî nhau sÏ lo¹i trõ sù manh món trong qu¶n lý sö dông vèn, t¹o kh¶ n¨ng huy ®éng nguån vèn ®Çu t­ vµo nh÷ng c«ng tr×nh lín, tõng b­íc tÝch tô vµ tËp trung, thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. III. VÒ phÝa c«ng ty b¶o hiÓm: Ph¶i nhËn thøc ®­îc vai trß vµ t¸c dông cña båi th­êng, v× båi th­êng võa thÓ hiÖn uy tÝn cña C«ng ty b¶o hiÓm tham gia viÖc gi¶i quyÕt båi th­êng mét c¸ch kÞp thêi ®Çy ®ñ vµ nhanh chãng ®ång thêi sù cÇn thiÕt kh«ng thÓ thiÕu ®­îc trong ho¹t ®éng BHHK nãi chung, v× thÕ n©ng cao chÊt l­îng dÞch vô, trong ®ã cã gi¶i quyÕt båi th­êng lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó gióp c¸c doanh nghiÖp tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh vµ ngµy cµng gay g¾t, ®Ó n©ng cao uy tÝn cña m×nh vµ t¹o mét vÞ thÕ v÷ng ch¾c trong nhËn thøc cña kh¸ch hµng, viÖc nhËn thøc ®­îc ®iÒu nµy sÏ gióp c¸c doanh nghiÖp gi¶i quyÕt c¸c khiÕu n¹i hiÖu qu¶ h¬n lµm hµi lßng c¶ hai bªn. Tuy nhiªn trong thêi gian tíi cßn mét sè vÊn ®Ò cÇn l­u ý sau: III.1. Hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh h­íng dÉn cô thÓ vÒ tõng nghiÖp vô båi th­êng, thèng nhÊt quy tr×nh phèi hîp víi c¸c h·ng hµng kh«ng: Tuy c¸c C«ng ty b¶o hiÓm ®· cã nh÷ng h­íng dÉn, quy ®Þnh vÒ nghiÖp vô båi th­êng nh­ng nh÷ng quy ®Þnh nµy cßn cã nhiÒu v­íng m¾c khi thùc hiÖn. §Æc biÖt, cßn cã thiÕu c¸c quy ®Þnh h­íng dÉn cô thÓ vÒ viÖc båi th­êng cho hµnh kh¸ch, ng­êi thø ba, hµng ho¸, hµnh lý vËn chuyÓn b»ng ®­êng hµng kh«ng vµ nh÷ng lo¹i b¶o hiÓm míi khai th¸c nh­ b¶o hiÓm mÊt kh¶ n¨ng sö dông, b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm s¶n phÈm... ®iÒu nµy lµm cho viÖc gi¶i quyÕt c¸c vô khiÕu n¹i kh«ng ®­îc nhanh chãng. §Æc biÖt víi b¶o hiÓm hµng ho¸ vËn chuyÓn b»ng ®­êng hµng kh«ng, mét lo¹i h×nh b¶o hiÓm ch­a phæ biÕn l¾m nh­ng ®ang ngµy cµng ph¸t triÓn, th× c¸c quy ®Þnh h­íng dÉn cô thÓ l¹i cµng thiÕu. C¸c c«ng ty BHVN cßn ch­a x©y dùng cho c«ng ty m×nh nh÷ng quy t¾c chung cho lo¹i h×nh b¶o hiÓm nµy. III.2. Hîp t¸c chÆt chÏ víi c¸c c«ng ty thÈm tra, gi¸m ®Þnh cña ViÖt Nam ®ång thêi më réng hîp t¸c víi c¸c c«ng ty gi¸m ®Þnh quèc tÕ: ViÖc hîp t¸c chÆt chÏ víi c¸c c«ng ty gi¸m ®Þnh trong vµ ngoµi n­íc sÏ gióp triÓn khai nhanh chãng c«ng t¸c gi¸m ®Þnh tai n¹n x¶y ra ë trong n­íc còng nh­ ngoµi n­íc. §Æc biÖt, c¸c c«ng ty b¶o hiÓm cÇn hîp t¸c víi c¸c nhµ gi¸m ®Þnh cã uy tÝn, cã kh¶ n¨ng chuyªn m«n. §iÒu nµy sÏ lµm cho viÖc gi¸m ®Þnh ®­îc nhanh chãng, chÝnh x¸c, tr¸nh tranh chÊp vÒ kÕt qu¶ gi¸m ®Þnh, ®Æc biÖt trong nh÷ng vô tai n¹n hµng kh«ng phøc t¹p. III.3. Phèi hîp víi c¸c nhµ m«i giíi b¶o hiÓm cÇn gióp c¸c h·ng hµng kh«ng tham gia c¸c lo¹i h×nh b¶o hiÓm míi, ®ång thêi h­íng dÉn c¸c h·ng hµng kh«ng thñ tôc khiÕu n¹i c¸c lo¹i h×nh b¶o hiÓm míi nµy: HiÖn nµy, cã mét sè lo¹i rñi ro, tæn thÊt cña c¸c h·ng HKVN kh«ng ®­îc båi th­êng. §ã lµ v× nh÷ng rñi ro, tæn thÊt ®ã kh«ng thuéc tr¸ch nhiÖm b¶o hiÓm cña nh÷ng lo¹i b¶o hiÓm mµ c¸c h·ng tham gia nh­ nh÷ng rñi ro, tæn thÊt d­íi møc miÔn th­êng, nh÷ng rñi ro v­ît qu¸ møc tr¸ch nhiÖm tèi ®a,... do ®ã, c¸c h·ng hµng kh«ng ph¶i tù g¸nh chÞu tæn thÊt nµy, g©y khã kh¨n cho ho¹t ®éng cña c¸c h·ng. V× thÕ, viÖc c¸c c«ng ty b¶o hiÓm vµ m«i giíi b¶o hiÓm h­íng dÉn c¸c h·ng tham gia c¸c lo¹i b¶o hiÓm míi võa lµm t¨ng doanh thu vµ lîi nhuËn cña c¸c c«ng ty nµy, võa hoµn thiÖn dÞch vô vµ t¨ng kh¶ n¨ng båi th­êng cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm. §ång thêi nã võa gióp ®¶m b¶o kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña c¸c h·ng hµng kh«ng h¬n n÷a gióp h·ng cã thÓ khiÕu n¹i b¶o hiÓm nh÷ng rñi ro, tæn thÊt tr­íc ®©y kh«ng ®­îc b¶o hiÓm. Víi nh÷ng lo¹i h×nh b¶o hiÓm míi nh­ b¶o hiÓm mÊt kh¶ n¨ng sö dông, b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm s¶n phÈm..., viÖc tiÕn hµnh khiÕu n¹i cña c¸c h·ng HKVN cßn nhiÒu bì ngì. Nªn c¸c c«ng ty b¶o hiÓm cÇn ph¶i gióp ®ì, h­íng dÉn h·ng hµng kh«ng lµm thñ tôc båi th­êng th× viÖc khiÕu n¹i gi¶i quyÕt khiÕu n¹i míi ®­îc nhanh chãng vµ ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ nh­ mong muèn. III.4. Quan hÖ tèt víi thÞ tr­êng BHHK thÕ giíi: NghiÖp vô BHHK cã tÝnh chÊt vµ ®Æc tr­ng riªng nªn chñ yÕu ph¶i t¸i b¶o hiÓm ra thÞ tr­êng b¶o hiÓm n­íc ngoµi, thÞ tr­êng BHHK thÕ giíi (tËp trung ë Anh, Ph¸p lµ chÝnh), cßn thÞ tr­êng b¶o hiÓm hiÖn nay hÇu nh­ kh«ng cã kh¶ n¨ng nhËn dÞch vô nµy. Hµng n¨m c¸c c«ng ty b¶o hiÓm cña ViÖt Nam sau khi nhËn dÞch vô tõ HKVN ph¶i t¸i b¶o hiÓm trªn thÞ tr­êng BHHK tíi 97 - 98%. Do vËy, mäi vÊn ®Ò liªn quan ®Õn BHHK ®Òu do n­íc ngoµi cung cÊp vµ quyÕt ®Þnh. Muèn cã dÞch vô tèt ph¶i trùc tiÕp quan hÖ víi thÞ tr­êng, h¹n chÕ tíi møc thÊp nhÊt viÖc quan hÖ víi thÞ tr­êng qua trung gian kh«ng cÇn thiÕt. Ngoµi ra, cÇn ph¶i sö dông c¸c m«i giíi t¸i BHHK lín, cã tiÒm n¨ng vèn vµ uy tÝn trªn thÞ tr­êng BHHK thÕ giíi v× m«i giíi t¸i b¶o hiÓm cã vai trß quan träng do ho¹t ®éng t¸i b¶o hiÓm v­ît ra ngoµi biªn giíi quèc gia mçi n­íc vµ trë thµnh quan hÖ quèc tÕ réng r·i. §ßi hái ph¶i cã nh÷ng ng­êi chuyªn nghiªn cøu vÒ thÞ tr­êng t¸i b¶o hiÓm vµ chuyªn m«n cã quan hÖ giao dÞch víi c¸c c«ng ty cã uy tÝn. IV. vÒ phÝa ng­êi thø 3: Ng­êi thø 3 ë ®©y lµ c¸c chñ hµng hay hµnh kh¸ch trùc tiÕp sö dông dÞch vô vËn t¶i hµng kh«ng hoÆc ng­êi ®i m¸y bay cña HKVN. Nh»m lµm cho nghiÖp vô BHTNDS ®­îc ph¸t triÓn ®¶m b¶o quyÒn lîi cña c¶ chñ hµng, hµnh kh¸ch vµ h·ng hµng kh«ng tr¸nh ph¸t sinh tranh chÊp gi÷a c¸c bªn. Ng­êi thø 3 cÇn l­u ý nh÷ng vÊn ®Ò sau: IV.1. §èi víi hµnh lý ký göi , hµnh lý x¸ch tay vµ t­ trang: Khi hµnh kh¸ch mua vÐ m¸y bay th× v« h×nh dung hµnh kh¸ch vµ h·ng hµng kh«ng ®· ký kÕt mét hîp ®ång vËn chuyÓn víi nhau. Mäi quyÒn lîi vµ nghÜa vô cã liªn quan ®Òu ®­îc in trªn vÐ mét c¸ch chi tiÕt vµ râ rµng. Nªn hµnh kh¸ch cÇn ph¶i ®äc kü c¸c kho¶n môc trong vÐ ®Ó hiÓu h¬n vÒ quyÒn lîi mµ m×nh ®­îc h­ëng nh­ nghÜa vô hay tr¸ch nhiÖm ph¶i thùc hiÖn. Riªng ®èi víi hµnh lý cÇn l­u ý nh÷ng vËt dông sau kh«ng ®­îc coi lµ hµnh lý nh­ nh÷ng vËt dông ®e do¹ ®Õn an toµn cña m¸y bay, hµnh kh¸ch hoÆc tµi s¶n trªn m¸y bay, kÓ c¶ (nh­ng kh«ng giíi h¹n) c¸c chÊt næ, khÝ nÐn, chÊt ¨n mßn kim lo¹i, c¸c chÊt «xi ho¸, c¸c chÊt phãng x¹, vËt liÖu nhiÔm tõ, c¸c chÊt dÔ bèc ch¸y, chÊt ®éc c¸c hîp chÊt g©y mïi khã chÞu, ho¸ chÊt láng (trõ c¸c lo¹i chÊt láng hµnh kh¸ch mang theo hµnh lý x¸ch tay ®Ó sö dông trong chuyÕn bay), nh÷ng vËt dông bÞ cÊm vËn chuyÓn theo ph¸p luËt, c¸c quy ®Þnh hiÖn hµnh thuéc c¸c quèc gia vµ l·nh thæ mµ tµu bay ®i, ®Õn hoÆc bay qua. * §èi víi hµnh lý ký göi: Hµnh kh¸ch ®­îc h­ëng sè kg miÔn c­íc theo tõng h¹ng ghÕ thÓ hiÖn trªn vÐ: HiÖn t¹i HKVN ®ang ¸p dông víi hÇu hÕt c¸c ®­êng bay, (trõ mét sè ®­êng bay ®Æc biÖt). VD: §èi víi hµnh kh¸ch ®i h¹ng ghÕ th­¬ng gia: 30kgs/hµnh kh¸ch §èi víi hµnh kh¸ch ®i h¹ng ghÕ phæ th«ng: 20kgs/hµnh kh¸ch NÕu hµnh kh¸ch mang qu¸ sè kg ®­îc miÔn c­íc th× lóc ®ã ph¶i tr¶ c­íc cho phÇn hµnh lý bÞ qu¸. C¸ch tÝnh ®èi víi 1 kg hµnh lý qu¸ c­íc ®­îc ¸p dông: + §èi víi ®­êng bay trong n­íc th× b»ng 1% gi¸ vÐ h¹ng phæ th«ng. + §èi víi ®­êng bay quèc tÕ th× b»ng 1,5% gi¸ vÐ c«ng bè h¹ng phæ th«ng. Ngoµi ra, hµnh lý ph¶i ®­îc ®ãng gãi theo qui ®Þnh vµ cßn nguyªn vÑn khi göi hµnh lý l­u ý kh«ng ®Ó c¸c vËt sau vµo bªn trong hµnh lý ký göi cña hµnh kh¸ch, v× nÕu bÞ h­ háng, vì, m¸t m¸t, chËm...th× h·ng hµng kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm VÝ dô: TiÒn, vµng, ®å trang søc, kim lo¹i quý, ®å b¹c, giÊy tê chuyÓn nh­îng cã gi¸ trÞ tiÒn, hîp ®ång hoÆc c¸c vËt cã gi¸ trÞ kh¸c tµi liÖu c«ng t¸c, hé chiÕu giÊy tê tuú th©n kh¸c, hµng mÉu, c¸c vËt dÔ vì, h­ háng, dÔ thèi nh­ hoa qu¶, thùc phÈm. Cßn ®èi víi kiÖn hµnh lý qu¸ khæ hay qu¸ nÆng (trªn 40 kgs) th× khi ®ã hµnh kh¸ch ph¶i ®Æt tr­íc víi h·ng hµng kh«ng tèi thiÓu 72 tiÕng so víi giê dù ®Þnh cÊt c¸nh cña chuyÕn bay ®ã v× lý do an toµn cña chuyÕn bay vµ cã x¸c nhËn cña h·ng chuyªn chë. Víi hµnh lý ký göi cã nhiÒu ®å vËt quÝ gi¸. Hµnh kh¸ch cã thÓ göi theo ph­¬ng thøc kª khai trÞ gi¸ t¹i quÇy lµm thñ tôc vµ hµnh kh¸ch ph¶i ®ãng mét kho¶n c­íc theo qui ®Þnh, nÕu bÞ mÊt mÊt hay thÊt l¹c h·ng hµng kh«ng sÏ ®Òn bï theo trÞ gi¸ kª khai cña hµnh kh¸ch. Cßn ®èi víi hµnh lý th«ng th­êng khi mÊt h·ng hµng kh«ng sÏ ®Òn bï theo trÞ gi¸ kª khai cña hµnh kh¸ch nh­ng kh«ng v­ît qu¸ h¹n møc tr¸ch nhiÖm ®èi víi hµnh lý ký göi. HiÖn t¹i HKVN ch­a chÊp nhËn viÖc göi hµnh lý, hµng ho¸ theo kª khai trÞ gi¸ v× ®iÒu kiÖn c¬ së h¹ tÇng, thiÕt bÞ b¶o qu¶n, qui tr×nh ch­a ®­îc chÆt chÏ vµ cßn nhiÒu h¹n chÕ kh¸c cã liªn quan. * §èi víi hµnh lý x¸ch tay vµ t­ trang: hµnh lý x¸ch tay kh«ng ph¶i lµm thñ tôc ( Check -in) trõ khi ng­êi vËn chuyÓn cho lµ cÇn thiÕt ®èi víi hµnh kh¸ch h¹ng th­¬ng gia ®­îc phÐp mang 2 kiÖn hµnh lý x¸ch tay, cßn ®èi víi hµnh kh¸ch phæ th«ng ®­îc phÐp mang 1 kiÖn hµnh lý x¸ch tay, mçi kiÖn cã träng kh«ng qu¸ 7 kgs vµ cã kÝch th­íc 3 chiÒu kh«ng v­ît qu¸ 115 cm (56 cm x36 cm x23 cm) t­¬ng ®­¬ng lµ (= 22inches x 14inches x 9 inches) víi kÝch th­íc nµy cho phÐp hµnh lý cã thÓ xÕp ®­îc phÝa tr­íc hÇu hÕt c¸c ghÕ còng nh­ ng¨n hµnh lý phÝa trªn khoang hµnh kh¸ch. V× ng­êi vËn chuyÓn cã thÓ tõ chèi vËn chuyÓn hµnh lý x¸ch tay vµ yªu cÇu hµnh kh¸ch lµm thñ tôc chuyªn chë d­íi d¹ng hµnh lý ký göi nÕu hµnh kh¸ch mang hµnh lý x¸ch tay v­ît qu¸ sè l­îng, träng l­îng, kÝch th­íc theo qui ®Þnh nªu trªn. Ngoµi ra, bªn trong hµnh lý x¸ch tay kh«ng ®­îc ®Ó nh÷ng ®å vËt s¾c, nhän, kim lo¹i, chÊt næ, khÝ nÐn...nh­ dao kÐo, kiÕm..., g©y uy hiÕp an toµn bay. Ngoµi tiªu chuÈn hµnh lý x¸ch tay nªu trªn hµnh kh¸ch cßn ®­îc mang thªm: - Mét gãi hµng miÔn thuÕ mua sau khi ®· lµm xong thñ tôc. - Mét vËt dông dÔ háng, dÔ vì cã gi¸ trÞ, nh­ng ph¶i cã kÝch th­íc phï hîp ®Ó kh¸ch cã thÓ ®Æt trong lßng trong suèt chuyÕn bay vÝ dô nh­ mét bøc tranh... - Chã d¾t ng­êi mï, ng­êi ®­îc chuyªn chë trong khoang hµnh kh¸ch. - Mét tói ®å dµnh cho trÎ nhá. Tuy nhiªn, hµnh kh¸ch nªn l­u ý: hµnh kh¸ch ph¶i mang theo lªn khoang hµnh kh¸ch nh÷ng tµi liÖu quan träng, ®å vËt quÝ nh­ tiÒn, vµng, n÷ trang hoÆc nh÷ng vËt phÈm dÔ háng, cã thÓ bÞ h­ h¹i bëi nh÷ng t¸c ®éng th«ng th­êng trong qu¸ tr×nh vËn chuyÓn nÕu ®­îc chÊt trong khoang hµng . IV.2. §èi víi hµng ho¸: + Chñ hµng ph¶i ®ãng c­íc vËn chuyÓn theo qui ®Þnh. Th«ng th­êng c­íc vËn chuyÓn ®­îc tÝnh theo barem c©n cña l« hµng ®ã. VÝ dô: chÆng bay Hµ Néi - Sµi Gßn c­íc ®­îc tÝnh nh­ sau: Møc c©n tõ 100 - 200 kgs gi¸ c­íc mçi c©n lµ 3000VN§/kg Møc c©n tõ 200 - 300 kgs gi¸ c­íc mçi c©n lµ 3.200VN§/kg + §ãng gãi theo qui ®Þnh vµ ph¶i tu©n thñ nghiªm ngÆt vÒ an toµn bay nhÊt lµ ®èi víi nh÷ng hµng ho¸ thuéc danh môc hµng hãa nguy hiÓm theo qui ®Þnh cña IATA. Ngoµi ra, kª khai ®Çy ®ñ vµ trung thùc th«ng tin vÒ hµng ho¸ vµo vËn ®¬n hµng kh«ng theo qui ®Þnh cña nhµ vËn chuyÓn. + §èi víi nh÷ng hµng ho¸ quÝ gi¸ hµnh kh¸ch cã thÓ göi theo ph­¬ng thøc kª khai trÞ gi¸ th× chñ hµng ph¶i ®ãng thªm mét kho¶n phÝ nhÊt ®Þnh ®èi víi lo¹i hµng ho¸ nµy, c¸ch tÝnh phÝ c¨n cø vµo trÞ gi¸ cña hµng ho¸ nh©n víi tû lÖ % qui ®Þnh cña nhµ vËn chuyÓn vµ nªó bÞ mÊt hoÆc thÊt l¹c th× h·ng hµng kh«ng sÏ båi th­êng cho chñ hµng theo trÞ gi¸ kª khai cßn ®èi víi nh÷ng hµng ho¸ kh«ng kª khai trÞ gi¸ khi rñi ro mÊt x¶y ra th× h·ng hµng kh«ng sÏ båi th­êng theo trÞ gi¸ kª khai cña hµnh kh¸ch nh­ng kh«ng v­ît qu¸ giíi h¹n tr¸ch nhiÖm tèi ®a cña nhµ vËn chuyÓn ®èi víi kiÖn hµnh lý ®ã. + XuÊt tr×nh ®­îc ®Çy ®ñ hå s¬ liªn quan ®Õn l« hµng hay kiÖn hµng ®ã (ch¼ng h¹n ho¸ ®¬n th­¬ng m¹i, packing list...) Mét sè vÊn ®Ò cÇn l­u ý trªn ®©y ®­îc rót ra tõ thùc tÕ tham gia nghiÖp vô b¶o hiÓm trong thêi gian qua t¹i TCTHKVN. TÊt nhiªn, trªn thùc tÕ viÖc thùc hiÖn ngay nh÷ng ý kiÕn kiÕn nghÞ nµy cã thÓ gÆp ph¶i nh÷ng khã kh¨n mµ ch­a thÓ thùc hiÖn ngay ®­îc. Ng­êi viÕt rÊt mong n©ng cao hiÖu qu¶ nghiÖp vô b¶o hiÓm nµy gãp chung cïng víi viÖc n©ng cao nghiÖp vô BHHK, chÝnh lµ mét phÇn thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña HKVN h­íng tíi thÕ kû 21 ®Çy nh÷ng thêi c¬ vµ th¸ch thøc./. ._.