Bảo hiểm trách nhiệm dân sự chủ xe cơ giới đối với người thứ ba ở Công ty bảo hiểm Bắc Ninh

Lêi nãi ®Çu NÒn kinh tÕ n­íc ta tõ khi chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý nhµ n­íc ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu r¸t ®¸ng khÝch lÖ, tèc ®é t¨ng tr­ëng GDP lu«n ®¹t ®­îc ë møc cao (6,5%/n¨m), l¹m ph¸t bÞ ®Èy lïi, kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu ®­îc c¶i thiÖn, c¸c ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt vµ dÞch vô còng ®¹t tèc ®é t¨ng tr­ëng kh¸. Ngµnh giao th«ng vËn t¶i nãi chung vµ giao th«ng ®­êng bé nãi riªng cã tÇm quan träng ®Æc biÖt ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi còng nh­ ®êi sèng con ng­êi. Sù cÇn thiÕt vµ t¸c dông cña nã ®­îc thÓ hiÖn phÇn nµo ë sù ph¸t triÓn ®a d¹ng vµ phong phó c¸c lo¹i ph­¬ng tiÖn hiÖn nay. Ngoµi sù cÇn thiÕt vµ t¸c dông ®ã nã cßn lµ nèi lo ©u cu¶ con ng­êi, bëi lÏ nã chÝnh lµ nguyªn nh©n lµm thiÖt h¹i vÒ tµi s¶n, tÝnh m¹ng con ng­êi mµ khã ai cã thÓ l­êng tr­íc ®­îc. Ngµy nay, kh«ng ai cßn nghi ngê tÝnh chÊt nghiªm träng cña tai n¹n xe c¬ giíi. C¸c chuyªn gia vÒ t¹i n¹n xe c¬ giíi coi "« t« lµ ph­¬ng tiÖn giÕt ng­êi di ®éng". §¸nh gi¸ ®óng tÝnh chÊt nan gi¶i cña t¹i n¹n xe c¬ giíi g©y nªn ngay tõ n¨m 1998, héi ®ång Bé Tr­ëng ( nay lµ ChÝnh Phñ) ®· ban hµnh nghÞ ®Þnh 30/H§BT vÒ b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù chñ xe c¬ giíi. Ngµy nay nh×n chung BHTNDS cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ng­êi thø ba ®· ®i vµo thùc tÕ cuéc sèng cña toµn x· héi vµ nã ®· ph¸t huy ®­îc tÝnh ­u viÖt cña m×nh lµm næi bËt b¶n chÊt tèt ®Ñp cña b¶o hiÓm nãi chung vµ BHTNDS nãi riªng. §Ó t×m hiÓu râ h¬n vÒ lo¹i h×nh b¶o hiÓm nµy còng nh­ t×nh h×nh thùc tÕ triÓn khai lo¹i h×nh b¶o hiÓm TNDS cña C«ng ty b¶o hiÓm B¾c Ninh nªn trong chuyªn ®Ò nµy cña m×nh em chän ®Ò tµi: "B¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù chñ xe c¬ giíi ®èi víi ng­êi thø ba ë C«ng ty b¶o hiÓm B¾c Ninh". Néi dung cña ®Ò tµi gåm 3 phÇn: PhÇn I: Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ b¶o hiÓm TNDS cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ng­êi thø ba. PhÇn II: Thùc tr¹ng triÓn khai BHTNDS cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ng­êi thø ba cña C«ng ty b¶o hiÓm B¾c Ninh tõ n¨m 1999-2002. PhÇn III: Mét sè kiÕn nghÞ. PhÇn I Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ng­êi thø ba. I. Sù cÇn thiÕt vµ t¸c dông b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ng­êi thø ba. 1. Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan cña B¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù chñ xe c¬ giíi. LÞch sö ph¸t triÓn cña lo¹i ng­êi g¾n liÒn víi lÞch sö ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. §Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn, con ng­êi ph¶i ®Êu tranh chinh phôc thiªn nhiªn, n¾m b¾t tÝnh quy luËt cña thiªn nhiªn, trong qu¸ tr×nh ®ã kh«ng thÓ tr¸ch ®­îc nh÷ng rñi ro thiªn nhiªn hay rñi ro trong s¶n xuÊt vµ ®êi sèng. §Ó bï ®¾p cho nh÷ng thiÖt h¹i vµ chi phÝ cho nh÷ng rñi ro ®ã, x· héi cÇn mét quü dù tr÷ nh»m ®¶m b¶o cho æn ®Þnh s¶n xuÊt vµ ph¸t triÓn. B¶o hiªm ta ®êi ®· ®¸p øng ®­îc yªu cÇu ®ã. Cã nhiÒu kh¸i niÖm vÒ b¶o hiÓm nh­ng tùu trung l¹i b¶o hiÓm lµ tËp hîp trong ®ã mét bªn cam kÕt båi th­êng cho ng­êi ®­îc b¶o hiÓm, vÒ nh÷ng thiÖt h¹i do rñi ro g©y ra thuéc ph¹m vi b¶o hiÓm, víi ®iÒu kiÖn bªn kia nép mét sè tiÒn gäi lµ phÝ b¶o hiÓm cho chÝnh anh ta hoÆc ng­êi thø ba. X· héi cµng ph¸t triÓn th× nhu cÇu vÒ b¶o hiÓm ngµy cµng cao. §Æc biÖt víi sù bïng næ cña ph­¬ng tiÖn giao th«ng vËn t¶i b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe c¬ giíi lµ v« cïng c©n thiÕt. Bëi lÏ giao th«ng chÝnh lµ m¹ch m¸u cña nÒn kinh tÕ . Do ®ã ph¸t triÓn giao th«ng nãi chung vµ giao th«ng ®­êng bé nãi riÖng lµ mét yªu cÇu tÊt yÕu cña x· héi. Mét ®Æc ®iÓm cña giao th«ng ®­êng bé lµ sù dông rÊt nhiÒu lo¹i xe c¬ giíi kh¸c nhau vµ chóng lµ nguån nguy hiÓm cao ®é th­êng xuyªn ®e do¹ tÝnh m¹ng vµ tµi s¶n cña con ng­êi. Trªn thÕ giíi, chØ sau vµi n¨m kÕt thóc ®¹i chiÕn thÕ giíi thø hai, giao th«ng ®­êng bé ®Æc biÖt lµ « t« ®· ph¸t triÓn víi møc ®ä chãng mÆt. ë nhËt n¨m 1948 míi chØ cã 238.000 chiÕc, nhiÒu h¬n so víi tr­íc chiÕm tranh chót Ýt nh­ng ®Õn n¨m 1954 l­îng xe ®· t¨ng vÒ sè d©n xe. Cïng víi sù t¨ng ®ã sè vô t¹i n¹i còng t¨ng lªn nhanh chãng vµ trë thµnh hiÓm ho¹ cña toµn x· héi. Sè l­îng ng­êi bÞ chÕt, bÞ th­¬ng v× tai n¹n « t« ®· t¨ng tõ 21.450 ng­êi n¨m 1948 lªn 78,764 ng­êi n¨m 1954 tøc t¨ng gÇn 3,6 lÇn chØ trong vßng 6 n¨m. T¹i Mü, trung b×nh mçi ngµy cã 110 ng­êi chÕt v× t¹i n¹ xe cé. Cßn ë ViÖt Nam theo sè liªô cña côc c¶nh s¸t giao th«ng tÝnh ®Õn n¨m 1998 cã 295.000 ng­êi chÕt vµ 14,75triÖu chiÕc xe m¸y so víi n¨m 1990 con sè nµy t¨ng lªn lµ rÊt nhiÒu. Cïng víi sù t¨ng ®ã sè l­îng ng­êi chÕt vµ bÞ th­¬ng v× t¹i n¹n « t«t, xe m¸y ®· t¨ng tõ 1.218 ng­êi chÕt vµ ng­êi bÞ th­¬ng n¨m 1992 lªn tíi 5475 ng­êi bÞ chÕt vµ 13870 ng­êi bÞ th­¬ng n¨m 1998, Nguyªn nh©n chñ yÕu lµ: - Do ®Æc ®iÓm hÖ thèng giao th«ng ®­êng bé bÞ h¹n chÕ bëi ®iÒu kiÖn ®Þa h×nh 3/4 lµ ®åi nói, tõ B¾c vµo Nam cã v« sè ®Ìo dèc vùc s©u hiÓm trë cho qu¸ tr×nh vËn chuyÓn gÆp nhiÒu khã kh¨n. H¬n n÷a hÖ thèng giao th«ng ngµy mét xuèng cÊp nghiªm träng, chÊt l­îng kÐm ®­êng chËt hÑp… - Trang thiÕt bÞ an toµn cña ph­¬ng tiÖn tham gia giao th«ng kh«ng ®¶m b¶o. - ý thøc chÊp hµnh luËt lÖ an toµn giao th«ng cña nh©n d©n cßn thÊp. - VËn chuyÓn b»ng ®­êng bé th× sö dông xe c¬ giíi, xe c¬ giíi cã tÝnh c¬ ®éng cao tÝnh viÖt ®· tèt, l¹i tham gia vµo qu¸ tr×nh vËn chuyÓn mét c¸ch triÖt ®Ó. Do vËy x¸c xuÊt rñi ro cao, t¹i n¹n x¶y ra g©y ra nh÷ng thiÖt h¹i lín cho chñ ph­¬ng tiÖn c­ c¬ giíi vµ ®¶m b¶o æn ®Þnh tµi chÝnh vµ s¶n xuÊt cho chñ xe c¬ giíi, ®¸p øng nhu cÇu cña ®«ng ®¶o mäi ng­êi, ®ång thêi tÝnh céng ®ång ®¶m b¶o tÝnh trËt tù kû c­¬ng cña toµn x· héi, b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe c¬ giíi ra ®êi lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan. 2. T¸c dông cña b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù. Ngay tõ khi ra ®êi b¶o hiÓm ®· ®­îc ®¸nh gi¸ lµ tÊm l¸ ch¾n mäi rñi ro trong cuéc sèng. Mét ngµy kh«ng cã b¶o hiÓm nh­ ®i trªn cÇu thang kh«ng cã tay vÞn. B¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù chñ xe c¬ giíi ra ®êi cã t¸c dông thiÕt thùc gióp chñ xe trong viÖc båi d­ìng chñ ®éng kÞp thêi cho nan nh©n khi ph¸t sinh tr¸ch nhiÖm d©n sù gãp phÇn æn ®Þnh tµi chÝnh cho ph­¬ng tiÖn. Trªn thùc tÕ nhiÒu vô tai n¹n xÈy ra chñ xe (l¸i xe) còng ®ång thêi lµ n¹n nh©n. Ngoµi viÖc gi¶i quyÕt båi th­êng cho ng­êi bÞ h¹i, chñ xe cßn ph¶i g¸nh chÞu hËu qu¶ cho chÝnh b¶n th©n. Do vËy viÖc båi th­¬ng cho n¹n nh©n sÏ kh«ng ®­îc ®¶m b¶o, g©y khã kh¨n cho b¶n th©n vµ gia ®Þnh hä. B¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù ra ®êi gióp n¹n nh©n gi¶m bít khã kh¨n vÒ tµi chÝnh khi x¶y ra tai n¹n tøc lµ ®¶m b¶o quyÒn lîi chÝnh ®¸ng cho hä. VÒ mÆt x· héi b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù ®ãng gãp mét phÇn kh«ng nhá vµo chÝnh s¸ch t¨ng gi¶m thu chi cña ng©n s¸ch nhµ n­íc ®ång thêi gãp phÇn t¨ng sù g¾n bã cña mçi thµnh viªn trong x· héi, gióp hä ý thøc ®­îc mçi ho¹t ®éng cña m×nh tõ ®ã gi¶m sè vô tai n¹n cã thÓ x¶y ra. Nh­ vËy b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ng­êi thø ba mét mÆt nh»m ®¸p øng yªu cÇu cu¶ c¸c chñ xe, mét mÆt ®ßi hái ®¶m b¶o an toµn chung cña toµn x· héi. §©y chÝnh lµ mét nghiÖp vô ph¸t huy tèt nhÊt quy luËt sè ®«ng trong ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm . 3. TÝnh b¾t buéc cña b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ng­êi thø ba. Së dÜ ph¶i b¾t buéc chñ xe ph¶i tham gia b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù v× mét lý do sau: Thø nhÊt, ph­¬ng tiÖn vËn t¶i lµ nguån nguy hiÓm cao ®é. Chóng ta biÕt r»ng ®Æc ®iÓm riªng cña h×nh thøc vËn t¶i « t« nãi chung vµ vËn t¶i ®­êng bé nãi riªng lµ phæ biÕn nhÊt vµ ®­îc sö dông réng r·i nhÊt. ¦u ®iÓm c¬ b¶n cña h×nh thøc nµy lµ tÝnh c¬ ®éng cao hoµn thµnh qu¸ tr×nh vËn chuyÓn mét c¸ch triÖt ®Ó, cã kh¶ n¨ng vËn chuyÓn hµng ho¸ ®Õn n¬i tiªu thô. Tèc ®é vËn chuyÓn nhanh nh­ng chi phÝ vËn chuyÓn trªn cù ly ng¾n l¹i thÊp. Bªn c¹nh nh÷ng ­u ®iÓm trªn vËn t¶i b»ng ®­êng bé cã møc nguy hiÓm ghay kh¶ n¨ng g©y h¹i tai n¹n rÊt lín. C¸c chuyªn gia vÒ t¹i ¹n xe c¬ giíi coi: "« t« lµ ph­¬ng tiÖn giÕt ng­êi di ®éng Thø hai, trong viÖc quyÕt ®Þnh hËu qu¶ tai n¹n lµ mét vÊn ®Ò phøc t¹p ph¸t sinh tranh chÊp kÐo dµi. Ph¸p luËt ®· quy ®Þnh râ: khi tai n¹n xaû ra chñ ph­¬ng tiÖn ph¶i cã tr¸ch nhiÖm båi d­ìng nh­ng thiÖt h¹i vÒ tÝnh m¹ng vµ søc khoÎ trªn nguyªn t¾c g©y thiÖt hai bao nhiÒu ph¶i ®Òn bÊy nhiªu. Tuy vËy trong nhiÒu tr­êng hîp l¸i xe kh«ng cã lçi nh­ng ph¸p luËt vÉn quy ®Þnh l¸i xe ( chñ xe) ph¶i båi d­ìng thiÖt h¹i. Do ®ã trong thùc tÕ th­êng x¸y ra nh÷ng tr­¬ng hîp sau: - L¸i xe còng bÞ th­¬ng hoÆc bÞ chÕt sau vô tai n¹n, mµ viÖc båi th­êng hÇu hÕt do l¸i xe g¸nh chÞu nªn bªn c¹nh viÖc kh¾c phôc hËu qu¶ tai n¹n do chÝnh m×nh, chñ xe (l¸i xe) khã cã kh¶ n¨ng chi tr¶ ®ång thêi cho ng­êi bÞ h¹i. - L¸i xe g©y ra tai n¹n bá trèn ®Ó tr¸nh tr¸ch nhiÖm. - Trong tr­êng hîp " chñ xe g©y ra tai n¹n mµ lµ t­ nh©n mµ kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña hä tr­íc m¾t còng nh­ l©u dµi kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng båi th­êng th× toµ ¸n cã thÓ xö thÊp h¬n thiÖt h¹i thùc tÕ". V× thÕ lîi Ých cña ng­êi bÞ h¹i trong t¹i n¹n giao th«ng khã cã thÓ ®­îc ®¶m b¶o, gÆp khã kh¨n trong viÖc kh¾c phôc hËu qu¶. Tõ khi ®ã nÕu kh«ng cã biÖn ph¸p thÝch hîp th× tai n¹n giao th«ng lu«n lµ g¸nh nÆng cho x· héi, ®ßi hái nhµ n­íc ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p tÝch cùc nh»m ®¶m b¶o cho ng­êi bÞ h¹i æn ®Þnh vÒ tµi chÝnh vµ kh¾c phôc hËu qu¶. §Æc biÖt ®Ó kh¾c phôc ®­îc vÊn ®Ò trªn chØ cã c¸ch duy nhÊt lµ nhµ n­íc tËp hîp sù ®ãng gãp cña c¸c chñ xe nh»m x©y dùng m«t quü b¶o hiÓm ®ñ lín ®Ó cã thÓ gi¶i quyÕt toµn bé c¸c vô tai n¹n giao th«ng, ®am b¶o mät c¸ch tèt nhÊt quyÒn lîi cña ng­êi bÞ h¹i, æn ®Þnh tµi chÝnh cho chñ xe. Do vËy tÊt c¶ c¸c chñ xe ph¶i ®ãng gãp mét sè tiÒn nhá( phÝ bá hiÓm) vµo c¸c c¬ quan b¶o hiÓm ®Ó x©y dùng quü b¶o hiÓm tËp trung®ñ lín nh»m kÞp thêi båi th­êng khi tai n¹n x¶y ra. Nh­ vËy, víi h×nh thøc nµy quyÒn lîi cña ng­êi bÞ thiÖt h¹i sÏ ®­îc ®¶m b¶o ®ång thêi gãp phÇn thøc hiÖn tèt kû c­¬ng x· héi. Thø ba, viÖc b¾t buéc chñ xe c¬ giíi mua b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù lµ phï hîp víi c¬ chÕ thÞ tr­êng hiÖn nay cña n­íc ta. NÒn kinh tÕ n­íc ta chuyÓn tõ tËp trung quan liªu bao cÊp sang c¬ chÕ thÞ tr­êng víi nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ cïng tån t¹i vµ ho¹t ®éng th× b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù xe c¬ giíi lµ ®iÒu cÇn thiÕt kh¸ch quan. H¬n n÷a hÇu hÕt c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn nh­ Anh, Mü NhËt… ®Òu quy ®Þnh b¾t buéc chñ xe c¬ giíi ph¶i tham gia b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù ®ång thêi ban l·nh ®¹o luËt vÒ nghiÖp vô nµy tõ nh÷ng n¨m 40 cña thÕ kú nµy. Thªm vµo ®ã b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù tr­íc hÕt b¶o vÖ quyÒn lîi cho nan nh©n vµ gia ®×nh hä chø kh«ng chØ v× lîi Ých cña chñ xe. Tõ nh÷ng yÕu tè trªn vµ theo ®Ò nghÞ cña c¸c c¬ quan h÷u quan chÝnh phñ ®· quy ®Þnh tÊt c¶ c¸c chñ xe c¬ giíi cã giÊy phÐp l­u hµnh trªn l·nh thæ n­íc céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam ph¶i tham gia b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù chñ xe c¬ giíi ®èi víi ng­êi thø ba t¹i c¬ quan b¶o hiÓm vµ kÌm theo ®ã lµ c¸c môc thuª bao sö lý nÕu nh÷ng chñ ph­¬ng tiÖn kh«ng mua b¶o hiÓm mµ vÉn cho xe l­u hµnh. §©y lµ mét chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch ®óng ®¾n phï hîp víi b­íc ®i cña nªn kinh tÕ n­íc ta hiÖn nay. II. Mét sè néi dung cña b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù xe c¬ giíi. 1. §èi t­îng b¶o hiÓm. B¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù chñ xe c¬ giíi lµ b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm båi th­êng thiÖt h¹i cho ng­êi thø ba khi xe c¬ giíi ho¹t ®éng g©y ra t¹i n¹n. Nãi kh¸c ®i, b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù chñ xe c¬ giíi lµ biÖn ph¸p kinh tÕ huy ®éng sù ®ãng gãp cña c¸c chñ ph­¬ng tiÖn h×nh thµnh nªn quü b¶o hiÓm. Quü ®ã chñ yÕu ®­îc sö dông ®Ó båi th­êng cho c¸c chñ xe trong thêi h¹n hîp ®ång b¶o hiÓm l­u hµnh xe g©y tai n¹n ph¸t sinh tr¸ch nhiÖm d©n sù chñ xe. VËy ®èi t­îng cña nghiÖp vô b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù chñ xe c¬ giíi ®èi víi ng­êi thø ba lµ phÇn tr¸ch nhiÖm cña c¸c chñ xe kÓ c¶ c¸c chñ xe trong n­íc vµ c¸c chñ xe n­íc ngoµi cã giÊy phÐp l­u hµnh trªn l·nh thæ n­íc ta. Tuy nhiªn ®èi t­îng nµy mang tÝnh chÊt trõi t­îng, kh«ng x¸c ®Þnh tr­íc b»ng mét con sè cô thÓ. ChØ khi viÖc l­u hµnh xe g©y ra tai n¹n trªn l·nh thæ n­íc ta khi ®ã ®èi t­îng míi ®­îc x¸c ®Þnh. B¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ mÆt h×nh sù cña chñ xe còng nh­ thiÖt h¹i vËt chÊt cña b¶n th©n xe. §ång thêi víi tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe lµ tr¸ch nhiÖm båi th­êng cña b¶o hiÓm song tr¸ch nhiÖm ®ã chØ ph¸t sinh khi cã c¸c ®iÒu kiÖn sau x¶y ra : Mét lµ, cã thiÖt h¹i thùc tÕ. Trªn thùc tÕ xe ®· g©y ra tai n¹n lµm thiÖt h¹i tÝnh m¹ng th­¬ng tÝch hoÆc thiÖt h¹i tµi s¶n bªn thø ba. Nh÷ng thiÖt h¹i nµy cã thÓ ®­îc tÝnh to¸n b»ng sè liÖu cô thÓ. Tuy nhiªn trong tr­êng hîp ®Æc biÖt ta chØ tÝnh ®­îc thiÖt h¹i ®ã b»ng sè t­¬ng ®èi sao cho phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ. Cô thÓ -HËu qu¶ g©y thiÖt h¹i vÒ hoa mµu s¾p ®Õn ngµy thu ho¹ch - §èi t­îng thiÖt h¹i lµ sóc vËt s¾p ®Õn ngµy sinh ®Î. Hai lµ. hµnh vi tr¸i ph¸p luËt. Tai n¹n x¶y ra chñ xe ph¶i cã lçi vÒ mÆt h×nh sù, hoÆc chñ xe (l¸i xe) ®· vi ph¹m c¸c quy t¾c ®¶m b¶o an toµn giao th«ng. Ngoµi ra l¸i xe (chñ xe) cã thÓ vi ph¹m ®­êng lèi chÝnh s¸ch cña §¶ng, Nhµ n­íc còng thuéc hµnh vi tr¸i ph¸p luËt. Tuy nhiÖn møc ®é cu¶ hµnh vi tr¸i ph¸p luËt ®­îc ®¸nh gi¸ cao thÊp kh¸c nhau tuú theo møc ®é vi ph¹m b»ng lçi cô thÓ. Ba lµ, H×nh thµnh mèi quan hÖ nh©n qu¶ gi÷a hµnh vi tr¸i ph¸p luËt vµ thiÕt h¹i ®· x¶y ra. ThiÖt h¹i xÈy ra lµ kÕt qu¶ tÊt yÕu cña hµnh vi tr¸i ph¸p luËt. Ng­îc l¹i hµnh vi tr¸i ph¸p luËt lµ nguyªn nh©n trùc tiÕp g©y ra thiÖt h¹i. Tr­êng hîp hµnh vi tr¸i ph¸p luËt kh«ng ph¶i lµ nguyªn nh©n chÝnh g©y ra thiÖt h¹i nh÷ng l¹i lµ nguyªn nh©n trùc tiÕp g©y ra tai n¹n thï còng ®­îc coi lµ mèi quan hÖ nh©n qu¶ hµnh vi tr¸i ph¸p luËt vµ thiÖt h¹i thùc tÕ. Bèn lµ, ng­êi g©y ra tai n¹n cã lçi. Khi x¶y ra tai n¹n, chñ xe (l¸i xe) ph¶i nh©n thøc ®­îc hµnh vi cña m×nh lµ hµnh vi tr¸i ph¸p luËt. Hµnh vi ®ã cã thÓ lµ do lçi cè ý, v« lý hoÆc lµ hµnh vi thiÒu tÝnh tr¸ch nhiÖm. Møc ®é lçi ®ã ®Ó lµ c¬ së ®Ó tÝnh to¸n tr¸ch nhiÖm båi th­êng cho n¹n nh©n. Tuy nhiªn kh«ng ph¶i bÊt kú vô tai n¹n nµo ng­êi l¸i xe còng cã lçi. Thùc tÕ cã nh÷ng vô t¹i n¹n x¶y ra kh«ng ph¶i lçi cña ai mµ nguyªn nh©n la do sù ho¹t ®éng cña nguån nguy hiÓm cao ®é. Xe ®ang ch¹y bÞ næ nåi h¬i g©y ra tai n¹n, lµm thiÖt h¹i cho ng­êi ®i ®­êng hoÆc xe bÞ næ lèp, l¸i xe kh«ng ®iÒu khiÓn ®­îc ®©m vµo nhµ ven ®­êng… Nh­ vËy khi cã tai n¹n, tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe h¸y tr¸ch nhiÖm båi th­êng cña b¶o hiÓm chØ ph¸t sinh khi vô tai n¹n cã ba ®iÒu kiÖn . 1. ThiÖt h¹i thùc tÕ 2.. Hµnh vi tr¸i ph¸p luËt 3. Mèi quan hÖ nh©n qu¶ gi÷a hµnh vi tr¸i ph¸p luËt vµ thiÖt h¹i thùc tÕ. TÊt nhiªn ba ®iÒu kiÖn ®ã ph¶i xÈy ra ®ång thêi trong mét vô tai n¹n. Kh«ng ph¸t sinh tr¸ch nhiÖm båi th­êng cña b¶o hiÓm nÕu thiÕu mét trong ba ®iÒu kiÖn trªn. §iÒu kiÖn thø t­ cã thÓ kh«ng nh÷ng ph¸t sinh tr¸ch nhiÖm båi th­êng. 2. Ph¹m vi b¶o hiÓm. C¬ quan b¶o hiÓm nhËn b¶o hiÓm c¸c rñi ro bÊt ngê kh«ng l­êng tr­íc ®­îc g©y ra tai n¹n lµm ph¸t sinh tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe c¬ giíi. Nh÷ng rñi ro ®­îc b¶o hiÓm lµ nh÷ng rñi ro do sù ho¹t ®éng cña c¸c nguån nguy hiÓm cao ®é g©y ra. Cô thÓ lµ: - Tai n¹n g©y thiÖt h¹i vÒ tÝnh m¹ng, søc khoÎ bªn thø ba. - Tai n¹n g©y thiÖt h¹i vÒ ®­êng x¸, cÇu cèng, tµi s¶n. - HËu qu¶ tai n¹n g©y thiÖt h¹i ®Õn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c tµi s¶n bÞ h­ háng vµ huû ho¹i lµm n¹n nh©n mÊt hoÆc gi¶m thu nhËp. - C¸c chi phÝ cÇn thiÕt vµ hîp lý ®Ó thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ tæn thÊt. - C¸c chi phÝ thùc hiÖn biÖn ph¸p ®Ò xuÊt cña c¬ quan b¶o hiÓm. - Nh÷ng thiÖt h¹i vÒ tÝnh m¹ng søc khoÎ cña ng­êi tham gia cøu ch÷a ng¨n ngõa tai n¹n. - Nh÷ng chi phÝ c©n thiÕt cho cÊp cøu vµ ch¨m sãc n¹n nh©n. Nh×n chung ph¹m vi tr¸ch nhiÖm cña b¶o hiÓm rÊt réng, nh­ng kh«ng ph¶i tÊt c¶ mäi thiÖt h¹i tai n¹n ®Òu ®­îc b¶o hiÓm. Do ®ã nh÷ng vô t¸i n¹n xÈy ra do c¸c nguyªn nh©n sau, mÆc dï cã ph¸t sinh tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe nh÷ng b¶o hiÓm vÉn kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm båi th­êng. - Tai n¹n x¶y ra do l¸i xe cã hµnh vi cè ý g©y tai n¹n hoÆc l¸i xe vi ph¹m mét trong c¸c quy ®Þnh sau: + Ch­a ®ñ tuæi l¸i xe + Kh«ng cã b»ng hîp lÖ + B»ng l¸i xe bÞi ®×nh chØ hoÆc bÞ t¹m gi÷ + L¸i xe kh«ng ®­îc sù ®ång ý cña chñ xe + L¸i xe trong t×nh tr¹ng say - N¹n nh©n tù m×nh lao vµo xe hoÆc cè ý nh¶y lªn xe hoÆc nh¶y xuèng xe khi xe ch­a dùng h¼n. - C¸c vËt dông chuyªn chë trªn xe r¬i xuèng ®­êng hoÆc va quÖt g©y ra tai n¹n lµm thiÖt h¹i cho ng­êi ®i ®­êng. Nh­ vËy tai n¹n x¶y ra kh«ng ph¶i so sù ho¹t ®éng cña xe mµ do viÖc bèc xÕp hµng kh«ng ®¹t yªu cÇu vËn chuyÓn. Tr¸ch nhiÖm ®ã thuéc lçi ng­êi chuyªn chë kh«ng thuèc chñ xe. - Tai n¹n x¶y ra khi ®ang giao cho xÝ nghiÖp söa ch÷a, khi xe ®ang trong thêi gian ch¹y th­ hoÆc chuyªn chë xe ®i n¬i kh¸c. - Xe chë qu¸ träng t¶i, ch¹y qu¸ tèc ®é quy ®Þnh. - Xe kh«ng ®¶m b¶o tiªu chuÈn kü thuËt, lµ nguyªn nh©n chÝnh g©y ra tai n¹n - Ngoµi nh÷ng nguyªn nh©n g©y tai n¹n trªn, nh÷ng thiÖt h¹i sau ®©y còng kh«ng thuéc tr¸ch nhiÖm cña b¶o hiÓm: + ThiÖt h¹i do chñ xe g©y ra cho b¶n th©n chiÕc xe vµ c¸c tµi s¶n kh¸c cña m×nh. + ThiÖt h¹i ®èi víi ng­êi l¸i xe (chÝnh , phô) hoÆc ng­êi ¸p t¶i hµng trong khi thi hµnh nhiÖm vô trªn chiÕc xe ®ã. + Hµnh lý hµng ho¸ cña kh¸ch hµng. + ThiÖt h¹i do chñ xe g©y ra cho nh÷ng ng­êi mµ chñ xe ph¶i nu«i d­ìng nh­: cha, me, vî chång, con c¸i. + C¸c kho¶n tiÒn ph¹t mµ chñ xe ph¶i chÞu. + ThiÖt h¹i x¶y ra ngoµi l·nh thæ (trõ tr­êng hîp cã tho¶ riªng víi C«ng ty b¶o hiÓm). 3. Sè tiÒn b¶o hiÓm , phÝ b¶o hiÓm vµ ph­¬ng ph¸p tÝnh phÝ. a. Sè tiÒn baá hiÓm. Lµ sè tiÒn chñ xe tham gia b¶o hiÓm theo møc tr¸ch nhiÖm ®­îc quy ®Þnh. Sè tiÒn b¶o hiÓm lµ giíi h¹n cao nhÊt mµ b¶o hiÓm thay mÆt chñ xe ®Ó båi th­êng cho ng­êi thø ba ( hoÆc tr¶ cho chñ xe nÕu chñ xe ®· båi th­êng cho bªn bÞ thiÖt h¹i). b. Chi phÝ b¶o hiÓm ph­¬ng ph¸p tÝnh phÝ. Ta biªt r»ng phÝ b¶o hiÓm ®Ó h×nh thµnh quü tiÒn tÖ tËp trung ®ñ lín , nh»m båi th­êng thiÖt h¹i khi rñi ro x¶y ra trong n¨m nghiÖp vô ph¹m vi b¶o hiÓm. Mçi chñ xe (l¸i xe) tham gia b¶o hiÓm ph¶i ®ãng mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh gäi lµ phÝ b¶o hiÓm, phÝ b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe ®­îc thu theo mçi ®Çu ph­¬ng tiÖn ho¹t ®éng. C¸c ph­¬ng tiÖn kh¸c nhau cã møc ®é hay kh¶ n¨ng g©y tai n¹n kh¸c nhau, do ®ã phÝ b¶o hiÓm còng tÝnh riªng cho tõng lo¹i ph­¬ng tiÖn. PhÝ b¶o hiÓm gåm hai phÇn: - PhÇn thùc phÝ: lµ phÇn phÝ thu ®­îc dïng cho viÖc båi th­êng khi cã tai n¹n xÈy ra. - PhÇn phô phÝ: Dïng ®Ó chi cho qu¶n lý kinh doanh vµ c¸c chi phÝ kh¸c, lîi nhuËn cña c«ng ty b¶o hiÓm. PhÝ b¶o hiÓm ®­îc tÝnh trªn c¬ së ¸p dông ph­¬ng ph¸p thèng kª tøc lµ dùa trªn møc ®é tæn thÊt b×nh qu©n trªn sè ®Çu xe ho¹t ®éng trong kho¶ng thêi gian tr­íc ®ã (th­êng lµ 5 n¨m). F= f + d (1) Trong ®ã : F phÝ trªn mçi ®Çu xe f phÝ phÇn d phô phÝ PhÝ phÇn (f) lµ phÇn phÝ chñ yÕu trong phÝ b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù vµ nã ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc sau: S Si . Ti S Ci f = (2) i = 1.5 Trong ®ã : Si - sè vô tai n¹n x¶y ra cã ph¸t sinh tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe trong n¨m i . Ti- thiÖt h¹i b×nh qu©n ®èi víi mçi vô tai n¹n cïng n¨m. Ci - lµ sè xe ho¹t ®éng thùc tÕ mçi n¨m. Thùc chÊt : f = Phô phÝ (d) ®­îc x¸c ®Þnh lµ mét tû lÖ % nhÊt ®Þnh trªn toµn bé phÝ thu (F). Tuú theo mçi nghiÖp vô ë mçi thêi kú kh¸c nhau mµ tû lÖ phô phÝ chiÕm tû lÖ kh¸c nhau trong kho¶ng tõ 20 - 35%. c. Tr¸ch nhiÖm nép phÝ. NghÜa vô ®ãng phÝ b¶o hiÓm lµ tr¸ch nhiÖm cña nh÷ng ng­êi ®øng tªn chñ xe trong giÊy phÐp l­u hµnh xe. Nh÷ng xe kh«ng ®ù¬c cÊp giÊy phÐp l­u hµnh, nghÜa vô nép phÝ thuéc vÒ tr¸ch nhiÖm cña ng­êi qu¶n lý chiÕc xe ®ã. §èi víi xe lÇm ®Çu tiªn ®­a ra sö dông nghÜa vô nép phÝ thuéc vÒ tr¸ch nhiÖm ng­êi ®øng tª chñ xe khi cÊp biÓn ®¨ng ký. NÕu xe kh«ng cã biÓn ®¨ng ký th× nghÜa vô nép phÝ thuéc ng­êi ®· mua xe. 4. Tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn lîi cña chñ xe. a. Tr¸ch nhiÖm cña chñ xe. Bªn c¹nh tr¸ch nhiÖm nép phÝ ®óng thêi h¹n chñ xe cßn ph¶i thùc hiÖn nh÷ng tr¸ch nhiÖm sau: * Tr¸ch nhiÖm ®Ò phßng vµ h¹n chÕ tæn thÊt: MÆc dï ®· tham gia b¶o hiÓm nh­ng chñ xe vÉn lµ ng­êi cã tr¸ch nhiÖm lµm tèt c«ng t¸c nµy, chñ xe ph¶i phèi hîp víi c¸c ngµnh lµm tèt c¸c c«ng t¸c sau: - §Þnh kú hµng n¨m tæ chøc c¸c líp tËp huÊn cho chñ xe, l¸i xe. Nh¨m n©ng cao tr¸ch nhiÖm cña hä trong viÖc ®¶m b¶o an toµn giao th«ng. §ång thêi ®éng viªn nh¾c nhë l¸i phô xe tuyÖt ®èi kh«ng ®­îc vi ph¹m nh÷ng ®iÒu cÊm ®· quy ®Þnh trong khi ®iÒu khiÓn xe ho¹t ®éng. - Bao qu¶n tèt c¸c ph­¬ng tiÖn vËn t¶i, phèi hîp víi c¸c ngµnh liªn quan ®Þnh kú kiÓm tra c¸c thiÕt bÞ an toµn, ®¶m b¶o ph­êng tiÖn lu«n ®Çy ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó ho¹t ®éng tèt. - Tæng kÕt ®¸nh gi¸ c«ng t¸c an toµn giao th«ng trong mçi ®¬n vÞ vËn t¶i, tõ ®ã t×m ra nguyªn nh©n chñ yÕu x¶y ra tai n¹n ®Ó c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ ng¨n ngõa , kh¾c phôc ¶nh h­ëng cña c¸c nguyªn nh©n trªn. Tuy nhiªn ®Ó gióp c¸c ®¬n vÞ chñ xe thùc hiÖn tèt tr¸ch nhiÖm ®Ó phßng v¨n ng¨n ngõa tai n¹n, c¬ quan b¶i hiÓm cÇn phèi hîp víi c¸c ®¬n vÞ chñ xe, c¸c ngµnh cã liªn quan hç trî kÞp thêi vµ th­êng xuyªn ®éng viªn, thËm chÝ cã khen th­ëng thÝch ®¸ng ®èi víi c¸c ®¬n vÞ lµm tèt tr¸ch nhiÖm ®Ò phßng. * Khi cã tai n¹n x¶y ra chñ xe ph¶i khai b¸o ngay cho c¬ quan b¶o hiÓm n¬i gÇn nhÊt b»ng ph­¬ng tiÖn nhanh nhÊt. Néi dung khai b¸o gåm: + Ngµy giêi ®Þa ®iÓm x¶y ra tai n¹n + Sè ®¨ng ký xe g©y tai n¹n + Hä tªn ng­êi l¸i xe. + Sè tµi s¶n bÞ h¹i hay møc ®é nghiªm troÞng cña cô tai n¹n + Nguyªn nh©n x¶y ra tai n¹n vµ biÖn ph¸p sö lý ban ®Çu cña chñ xe hoÆc l¸i xe. Tuy nhiªn tr¸ch nhiÖm khai b¸o ph¶i ®¶m b¶o tÝnh trung thùc, kh¸ch quan mäi chi tiÕt, mäi ®iÒu kiÖn x¶y ra xung quanh vô tai n¹n. Tr­êng hîp chñ xe vi ph¹m tr¸ch nhiªm khai b¸o, c¬ quan b¶o hiÓm c¬ chÕ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p chÕ tµi, miÔn th­êng tuú theo møc ®é vi ph¹m. b. QuyÒn lîi cña chñ xe. Bªn c¹nh tr¸ch nhiÖm cña ng­êi tham gia b¶o hiÓm, chñ xe cã nh÷ng quyÒn lîi trong hîp ®ång. - QuyÒn tham gia ph©n phèi quü b¶o hiÓm . Tõ khi tai n¹n x¶y ra thuéc ph¹m vi b¶o hiÓm , chñ xe sÏ ®­îc h­ëng tiÒn båi th­êng cña quü b¶o hiÓm, tuy theo møc ®é thiÖt h¹i thùc tÕ vµ lçi cña chñ xe. §©y lµ quyÒn lîi lín nhÊt cña chñ xe, ®ång thêi lµ môc ®Ých chÝnh dÉn tíi chñ xe tham gia b¶o hiÓm. - C¸c chñ xe cã quyÒn yªu cÇu c¬ quan b¶o hiÓm bæ sung, söa ®æi hîp ®ång ®Ò xuÊt kiÕn nghÞ më réng ph¹m vi tr¸ch nhiÖm cña b¶o hiÓm. - Bªn canh ®ã chñ xe cßn cã quyÒn tæ tông, khiÕu n¹i ®ßi båi th­êng trong thêi h¹n hai n¨m kÓ tõ khi cã tai n¹n x¶y ra. 5. Gi¸m ®Þnh vµ tr¸ch nhiÖm båi th­êng cña b¶o hiÓm. a. C«ng t¸c gi¸m ®Þnh. Gi¸m ®Þnh tai n¹n lµ kh©u trung gian quan träng cña ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm, lµ c¬ së thùc hiÖn c«ng t¸c båi th­êng. ViÖc båi th­êng ®ã ®Çy ®ñ chÝnh x¸c kÞp thêi hay kh«ng phÇn l¬n phô thuéc vµo kÕt qu¶ gi¸m ®Þnh. Do vËy c«ng t¸c gi¸m ®Þnh ®ßi hái ph¶i cã thêi gian vµ tr×nh ®é chuyªn m«n, ®Æc biÖt trong nghiÖp vô b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù. Khi nh©n ®­îc khai b¸o cña c¸c chñ xe hoÆc nh÷ng ng­êi kh¸ch C«ng ty b¶o hiÓm tiÕn hµnh gi¸n ®Þnh nguyªn nh©n vµ hËu qu¶ cña vô tai n¹n. NÕu vô tai n¹n kh«ng thuéc ph¹m vi tr¸ch nhiÖm cña b¶o hiÓm th× C«ng ty b¶o hiÓm thèng b¸o ngay cho chñ xe biÕt ®ång thêi tr¸ch nhiÖm b¶o hiÓm kÕt thóc lu«n t¹i ®ã. NÕu qua x¸c minh ban ®Çu thÊy vô tai n¹n thuéc ph¹m vi tr¸ch nhiÖm cña b¶o hiÓm, C«ng ty b¶o hiÓm xóc tiÕn c¸c c«ng viÖc sau: - Phèi hîp, víi c«ng an, c¶nh s¸t giao thong gi¸m s¸t giao th«ng gi¸m ®Þnh hiÖn tr­êng sau khi x¶y ra tai n¹n. KÕt luËn chÝnh x¸c nguyªn nh©n x¶y ra tai n¹n, møc ®é lçi cña c¸c bªb liªn quan trong vô tai n¹n. - Tranh thñ ý kiÕn cña chñ xe vµ lêi khai b¸o cña nh©n chøng qua c¸c tê khai tai n¹n, kÕt hîp víi hiÖn tr­êng, nghiªn cøu kü l­ìng c¸c tµi liÖu cÇn thiÕt vµ xÐt l¹i mét lÇn n÷a ®Ó ®i ®Õn kÕt luËn cuèi cïng nguyªn nh©n cô tai n¹n. - §èi chiÕu thùc tÕ vô tai n¹n ®· ®­îc x¸c minh víi quy t¾c vµ ®iÒu kho¶n baá hiÓm, cã kÕt luËn chung s¬ bé ®Ó ®i ®Õn gi¶i quyÕt båi th­êng. - NÕu vô tai n¹n ph¸t sinh tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe ®èi víi nh÷ng ng­êi thø ba th× tiÕn hµnh x¸c minh thiÖt h¹i ®èi víi ng­êi thø ba, nh÷ng thiÖt h¹i kh«ng thuéc bªn thø ba th× kh«ng cÇn gi¸m ®Þnh. - TËn dông mäi kh¶ n¨ng hiÖn cã ®Ó h¹n chÕ kÞp thêi, b¶o qu¶n kh¾c phô tµi s¶n bÞ h­ háng. Yªu cÇu cuèi cïng cña kh©u gi¸m ®Þnh lµ kÕt luËn vô tai n¹n cã thuéc ph¹m vi båi th­êng hay kh«ng. NÕu cã th× hoµn tÊt thñ tôc hå s¬ ®Ó chuÈn bÞ båi th­êng tai n¹n. b. Tr¸ch nhiÖm båi th­êng cña b¶o hiÓm. Båi th­êng lµ kh©u khÐp kÝn vµ cùc kú quan träng trong c«ng t¸c b¶o hiÓm. ChÊt l­îng cña c«ng t¸c nµy hoÆc lµ t¨ng uy tÝn cña b¶o hiÓm, tù nã tuyÒn truyÒn qu¶ng c¸o cho c«ng t¸cd b¶o hiÓm, hoÆc cã t¸c dông tiªu cùc trë l¹i lµ lµm gi¶m uy tÝn cña C«ng ty. KÕt qu¶ båi th­êng mét mÆt ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ x· héi cña c«ng t¸c b¶o hiÓm, mÆt kh¸c thÓ hiÖn chÊt l­îng c«ng t¸c phßng ngõa vµ h¹n chÕ tæn thÊt vµ nã lµ c¬ së ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh doanh cu¶ ho¹t ®éng b¶o hiÓm khi tai n¹n x¶y ra cã ph¸t sinh tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe vµ tr¸ch nhiÖm båi th­êng cña b¶o hiÓm, tr­íc khi tiÕn hµnh båi th­êng chñ xe cïng c¬ quan b¶o hiÓm hoµn tÊt hå s¬ vô tai n¹n. §Ó c«ng t¸c båi th­êng ®­îc ®Çy ®ñ chÝnh x¸c kÞp thêi tr¸nh l¹m dông chuéc lçi b¶o hiÓm cña chñ xe hå s¬ vô tai n¹n ph¶i ®Çu ®ñ, râ rµng bao gåm mét sè giÊy tê sau: - KhiÕu n¹i cña bªn thø ba - GiÊy chøng nhËn b¶o hiÓm - B¶n sao b»ng l¸i xe cña l¸i xe g©y tai n¹n, tê khai tai n¹n cña chñ xe, biªn b¶n kh¸m nghiÖm hiÖn tr­êng, biªn b¶n kh¸m nghiÖm xe vµ tµi s¶n thiÖt h¹i, biªn b¶n kÕt luËn ®iÒu tra tai n¹n (nÕu cã) . - C¸c chøng tõ ho¸ ®¬n lµm c¬ së cho viÖc båi th­êng tõ viÖn phÝ chi phÝ kh¸m ch÷a bÖnh, mai t¸ng phÝ (nÕu chÕt) hay giÊy chøng nhËn thu nhËp . Ta biÕt r»ng viÖc x¸c ®Þnh møc c¸c kho¶n båi th­êng ®­îc x¸c ®Þnh dùa trªn thiÖt h¹i thùc tÕ cña bªn thø ba do hËu qu¶ tai n¹n g©y ra. Do vËy x¸c ®Þnh ®óng ®¾n thiÖt h¹i cña bªn thø ba lµ c¬ së cho viÖc båi th­êng s¸t víi thùc tÕ thiÖt h¹i. Tuy nhiªn tuú theo thiÖt h¹i thùc tÕ cñat bªn thø ba lµ thiÖt h¹i vÒ tµi s¶n hay thiÖt h¹i thùc tÕ cña bªn chø ba lµ thiÖt h¹i vÒ tµi s¶n hay thiªt h¹i vÒ con ng­êi mµ viÖc tÝnh to¸n cô thÓ dùa vµo c¸c v¨n b¶n cø kh¸c nhau. b.1. Nh÷ng thiÖt h¹i vÒ tµi s¶n cña ng­êi thø ba: bao gåm c¸c chi phÝ cÇn thiÕt hîp lý nh»n söa ch÷a kh«i phôc ®­a tµi s¶n trë l¹i vÞ trÝ ban ®Çu nh­ tr­íc khi x¶y ra tai n¹n. TÊt c¶ nh÷ng tr­êng hîp htay míi ®Òu ph¶i trõ khÊu hao theo thêi gian sö dông.§«i víi nh÷ng vô tai n¹n ­íc tÝnh thiÖt h¹i t¸i s¶n tõ 1000.000 ®ång trë lªn th× b¶o hiÓm sÏ tiÕn hµnh gi¸m ®Þnh víi sù cã mÆt cña chñ xe ®Ó x¸c ®Þnh nguyªn nh©n vµ møc ®é thiÖt h¹i cña t¸i s¶n, hoÆc chän gi¸n ®Þnh viªn kü thuËt chuyªn nghiÖp ®Ó tiÕn hµnh gi¸m ®Þnh. Víi nh÷ng vô tai n¹n gi¸ trÞ thiÖt h¹i nhá b¶o hiÓm kh«ng cã ®iÒu kiÖn gi¸m ®Þnh trùc tiÕp th× thu nhËp chøng c¬ ®Çu ®ñ tõ phÝa chñ xe ®Ó lµm c¨n cø xÐt båi th­êng. Gi¸ trÞ thiÖt h¹i cña tµi s¶n ®­îc tÝnh trªn c¬ së gi¸ thÞ tr­êng cña hµng ho¸. Tuy nhiªn ®èi víi nh÷ng t¸i s¶n cè bÞ thiÖt h¹i thuéc l«¹i hµng ho¸ kh«ng cã b¸n trªn thÞ tr­êng tù do, chØ b¸n ph©n phèi hoÆc chØ tiªu ®ång néi bé theo kÕ ho¹ch cña Nhµ n­íc, viÖc x¸c ®Þnh thiÖt h¹i c©n tranh thñ ý kiÕn cña uû ban kÕ ho¹ch nhµ n­íc, uû ban vËt gi¸…®Ó cã kÕt luËn ®óng ®¾n. b.2. ThiÖt h¹i vÒ tÝnh m¹ng t×nh tr¹ng søc khoÎ cña bªn thø ba. §©y lµ thiÖt h¹i lín ¶nh h­ëng l©u dµi ®Õn gia ®×nh vµ b¶n th©n n¹n nh©n. NÕu n¹n nh©n bÞ th­¬ng dÉn ®Õn t×nh tr¹ng søc khoÎ bÞ gi¶m sót th× viÖc gi¶m sót vÒ thu nhËp cña n¹n nh©n cña n¹n nh©n lµ ®iÒu kh«ng thÓ tr¸nh khái. Do ®ã ch­a kÓ ®Õn tr­êng hîp n¹n nh©n bÞ tö vong hay mÊt hoµn toµn kh¶ n¨ng lao ®éng th× khã kh¨n ®èi víi hä cµng lín h¬n. Ta biÕt r»ng viÖc x¸c ®Þnh møc ®é thiÖt h¹i lµ c¬ së ®Ó bï ®¾p phÇn nµo thiÖt h¹i vËt chÊt, t¹o ®iÒu kiÖn cho n¹n nh©n vµ gia ®×nh hä kh¾c phôc phÇn nµo khã kh¨n do tai n¹n g©y ra. Nh÷ng thiÖt h¹ vÒ tÝnh m¹ng søc khoÎ kh«ng thÓ tÝnh ®­îc b»ng con sè cô thÓ, v× søc khoÎ con ng­êi lµ v« gi¸. Do vËy ®Ó cã c¬ së cho viÖc tÝnh to¸n båi th­êng thiÖt h¹i vÒ tÝnh m¹ng, søc khoÎ ta ph¶i c¨n cø vµo thiÖt h¹i do thu nhËp bÞ gi¶m sót, mÊt ®io hay nh÷ng kho¶n thiÖt h¹i chi phÝ vÒ tai n¹n nh©n , toµn bé chi phÝ cã thÓ bao gåm: - Chi phÝ mai t¸ng: lµ nh÷ng kho¶n chi cho viÖc ®­a mai t¸ng, ch«n cÊt, møc cao nhÊt gi¶i quyÕt lµ 25% møc tr¸ch nhiÖm b¶o hiÓm. - Chi phÝ cøu ch÷a n¹n nh©n bao gåm: + Tiªn phÝ hao vËt chÊt: thuèc men, chôp phim, m¸u, phÉu thuËt… + TiÒn thu vÒ dÞch vô kh¸m ch÷a th­¬ng tÝch viÖn phÝ.. + TiÒn båi d­ìng n¹n nh©n : 0,1% møc tr¸ch nhiÖm / 1ngµy kÓ tõ ngµy gÆp n¹n ®Õ khi b×nh phôc hoÆc æn ®Þnh tèi ®a kh«ng qu¸ 180 ngµy. +TiÒn ch¨m sãc n¹n nh©n trong tr­êng hîp n¹n nh©n kh«ng tù phôc cô ®­îc : 0,1% møc tr¸ch nhiÖm/ 1ngµy kÓ tõ ngµy bÞ n¹n ®Õn khi ®­îc ®iÒu trÞ b×nh phôc nh­ng tèi ®a kh«ng qu¸ 180 ngµy. + Chi phÝ di chuyÓn lµ chi phÝ ®i laÞ kh¸m ch­· th­¬ng tÝch cña n¹n nh©n cïng chi phÝ ®i l¹i cña ng­êi ch¨m sãc n¹n nh©n - Trî cÊp nh©n ®¹o ®­îc ¸p dông trong tr­êng hîp thiÖt h¹i kh«ng thuèc tr¸ch nhiÖm cña b¶o hiÓm, nh­ng v× môc ®Ých nh©n ®¹o. C«ng t¸c nµy nh»m hç trî cÊp tèi ®a lµ 2000.000®/ ng­êi (tuú theo tØ lÖ th­¬ng tËt). Trî cÊp nh©n ®¹o ¸p dông trong nh÷ng tr­êng hîp sau: + N¹n nh©n cã thu nh©n thÊp, thuèc c¸c ®èi t­îng chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc mÆc dï thu nhËp thÊp thu nh©n kh«ng bÞ gi¶m, mÊt . + N¹n nh©n cã thu nhËp thÊp nh­ng kh«ng ®ßi båi th­êng vÒ mÊtgi¶m thu nhËp. HoÆc n¹n nh©n kh«ng cã thu nhËp nh­ trÎ em ch­a ®Õn tuæi lao ®éng ng­êi tµn tËt… + N¹n nh©n bÞ tai n¹n nh­ng tai n¹n ®ã thuéc ph¹m vi lo¹i trõ cña b¶o hiÓm, hoÆc n¹n nh©n bÞ chÕt nh­ng gia ®×nh n¹n nh©n kh«ng ®­îc h­ëng båi th­êng vÒ mÊt gi¶m thu nhËp. + N¹n nh©n bÞ tai n¹n nh­ng chñ ph­¬ng tiÖn g©y tai n¹n bá ch¹y hoÆc chñ xe ch­a tham gia b¶o hiÓm hoÆc b¶o hiÓm ®· hÕt hiÖu lùc. N¹n nh©n thuéc c¸c ®èi t­îng nãi trªn bÞ th­¬ng tËt 61% trë lªn hoÆc bÞ chÕt ®­îc h­ëng trî cÊp cao nhÊt 2000.000 ®ång. N¹n nh©n bÞ th­¬ng tËt d­íi 61% ®­îc h­ëng trî cÊp theo tØ lÖ quy ®Þnh b.3. ThiÖt h¹i cña n¹n nh©n do thu nhËp bÞ gi¶m sót. Thu nhËp dïng lµm c¬ së ®Ó tÝnh møc mÊt hoÆc gi¶m thu nhËp ph¶i lµ thu nhËp thùc tÕ, æn ®Þnh Ýt nhÊt 6 th¸ng liÒn cña b¶n th©n n¹n nh©n tr­íc khi x¶y ra tai n¹n. - Tr­êng hîp bÞ th­¬ng : + Sau khi x¶y ra tai n¹n, nÕu n¹n nh©n cßn thu nhËp th× møc chªnh lÖch tr­íc vµ sau khi tai n¹n lµ thu nhËp bÞ gi¶m. Tr­êng hîp khã x¸c ®Þnh møc thu thu nhËp th× cã thÓ x¸c ®Þnh b»ng c¸ch lÊy tû lÖ phÇn tr¨m (%) søc khoÎ gi¶m sót nh©n (x) víi thu nhËp thùc tÕ tr­íc khi tai n¹n. + Sau khi x¶y ra tai n¹n, nÕu n¹n nh©n kh«ng cßn thu nhËp n÷a th× thu nhËp bÞ mÊt lµ thu nhËp tr­íc khi tai n¹n. Tr­êng hîp nµy x¶y ra viíi n¹n nh©n bÞ th­¬ng nÆng, tµn phÕ, kh«ng tiÕp tôc lao ®éng ®­îc. + Trong thêi gian ®iÒu tr× th­¬ng tÝch, n¹n nh©n ngõng lao ®éng t¹i thu nhËp bÞ mÊt lµ thu nhËp cña n¹n nh©n tr­íc khi tai n¹n t­¬ng øng víi thêi gian ngõng lao ®éng . Trong thêi gian ®iÒu trÞ th­¬ng tÝch, nÕu n¹n nh©n vÉn cßn thu nhËp n÷a th× thu nhËp bÞ gi¶m lµ thu nhËp tr­íc khi tai n¹n trõ ®i phÇn tiÒn l­¬ng ®ã. - Tr­êng hîp bÞ chÕt. Thu nhËp bÞ mÊt ®èi víi gia ®×nh n¹n nh©n lµ thu nhËp cña n¹n nh©n trõ ®i phÇn chi tiªu cho b¶n th©n n¹n nh©n 60%._.