Bảo hiểm hoả hoạn và rủi ro đặc biệt tại Việt Nam

Lêi nãi ®Çu T ×m ra löa lµ mét trong nh÷ng ph¸t hiÖn lín vµ cã ý nghÜa träng yÕu nhÊt trong nÒn v¨n minh nh©n lo¹i tõ x­a ®Õn nay. Ngän löa ®· gióp con ng­êi nÊu chÝn thøc ¨n, s­ëi Êm lßng ng­êi trong nh÷ng ngµy ®«ng gi¸ rÐt. Ngän löa còng gióp loµi ng­êi th¾p lªn ¸nh s¸ng, gióp con ng­êi tho¸t khái thêi kú tèi t¨m, m«ng muéi, rêi bá phÇn "con" ®Ó b­íc sang mét thêi kú v¨n minh, tiªn tiÕn, mang tÝnh "ng­êi" h¬n. Tuy nhiªn, ngän löa còng ®· g©y ra kh«ng biÕt bao nhiªu tai ho¹ nghiªm träng cho con ng­êi, ch¼ng thÕ mµ ng­êi ta ®· nãi r»ng "giÆc ph¸ kh«ng b»ng nhµ ch¸y". Trªn thùc tÕ, ë hÇu hÕt c¸c quèc gia trªn thÕ giíi, hµng n¨m, nh÷ng trËn ho¶ ho¹n, nh÷ng c¬n b·o, nh÷ng trËn ®éng ®Êt… vµ nh÷ng rñi ro kh¸c ®· ph¸ huû hµng tr¨m ng«i nhµ, c­íp ®i sinh m¹ng cña hµng tr¨m, hµng ngh×n ng­êi d©n, g©y thiÖt h¹i ®Õn hµng tr¨m tû USD. ë ViÖt Nam còng vËy, ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt còng th­êng xuyªn x¶y ra g©y thiÖt h¹i nÆng nÒ c¶ vÒ ng­êi vµ cña, vÝ dô nh­ c¸c vô ch¸y lín nh­: ch¸y chî §ång Xu©n, ch¸y Vò tr­êng VÜnh Lîi (Thµnh phè Hå ChÝ Minh), xÝ nghiÖp giµy HiÖp H­ng, XÝ nghiÖp d­îc phÈm §ång Th¸p, XÝ nghiÖp may mÆc S«ng BÐ, næ kho vò khÝ §ång Dò…vµ gÇn ®©y nhÊt lµ vô ch¸y toµ nhµ trung t©m th­¬ng m¹i ITC ë Thµnh Phè Hå ChÝ Minh. §Ó kh¾c phôc nh÷ng hËu qu¶ nÆng nÒ do nh÷ng vô ho¶ ho¹n g©y ra, tõ l©u, ng­êi ta ®· t×m kiÕm vµ sö dông rÊt nhiÒu biÖn ph¸p kinh tÕ. Trong ®ã, cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng cho ®Õn nay, biÖn ph¸p h÷u hiÖu nhÊt vÉn lµ b¶o hiÓm. Trong bèi c¶nh nÒn kinh tÕ ViÖt Nam hiÖn nay, c¬ chÕ thÞ tr­êng ®· buéc c¸c doanh nghiÖp trong n­íc ph¶i tù chñ hoµn toµn vÒ tµi chÝnh, ph¶i tù g¸nh chÞu nh÷ng rñi ro, tai ho¹ kh«ng may x¶y ®Õn víi m×nh chø kh«ng cßn ®­îc Nhµ n­íc b¶o trî, bï ®¾p nh­ tr­íc kia n÷a. §ång thêi, tõ khi LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc ban hµnh vµ thùc thi, ViÖt Nam ngµy cµng thu hót ®­îc nhiÒu nhµ §Çu t­ n­íc ngoµi h¬n. Trong t×nh h×nh ®ã, ph¸t triÓn ho¹t ®éng b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt lµ mét c«ng t¸c kh«ng thÓ thiÕu ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña c¸c doanh nghiÖp trong vµ ngoµi n­íc, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp nµy yªn t©m s¶n xuÊt, kinh doanh vµ ph¸t triÓn. NhËn thøc ®­îc tÇm quan träng cña vÊn ®Ò, cïng víi mong muèn ®­îc t×m hiÓu, nghiªn cøu s©u thªm vÒ ho¹t ®éng nµy, em ®· chän "B¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ rñi ro ®Æc biÖt t¹i ViÖt Nam - Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p" lµm ®Ò tµi cho Kho¸ LuËn tèt nghiÖp cña m×nh. Ngoµi phÇn Lêi më ®Çu vµ phÇn KÕt luËn, phÇn cßn l¹i cña Kho¸ luËn ®­îc chia lµm 3 ch­¬ng: Ch­¬ng I: Kh¸i qu¸t chung vÒ b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt. Ch­¬ng II: Ho¹t ®éng b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ rñi ro ®Æc biÖt ë ViÖt Nam. Ch­¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p nh»m thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña ho¹t ®éng b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ rñi ro ®Æc biÖt t¹i ViÖt Nam. Môc ®Ých cña kho¸ luËn nh»m xem xÐt toµn bé néi dung còng nh­ thùc tiÔn viÖc tiÕn hµnh ho¹t ®éng khai th¸c b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ rñi ro ®Æc biÖt t¹i ViÖt Nam. Kho¸ luËn còng sÏ ®Æt chóng trong mèi quan hÖ víi quy t¾c b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ rñi ro ®Æc biÖt hiÖn ®ang ®­îc ¸p dông ë ViÖt Nam, tõ ®ã thÊy ®­îc nh÷ng mÆt ®· ®¹t ®­îc còng nh­ ch­a ®¹t ®­îc trong ho¹t ®éng b¶o hiÓm nµy, ®ång thêi ®­a ra mét sè gi¶i ph¸p nh»m ®Èy m¹nh sù ph¸t triÓn cña ho¹t ®éng b¶o hiÓm nãi chung còng nh­ b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt nãi riªng. Em xin bµy tá lßng c¶m ¬n ch©n thµnh cña m×nh ®Õn PGS.TS NguyÔn Nh­ TiÕn, ng­êi ®· tËn t×nh gióp ®ì, h­íng dÉn em trong suèt qu¸ tr×nh thùc hiÖn luËn v¨n nµy. Em còng c¸m ¬n c¸c thÇy, c« trong bé m«n VËn t¶i vµ B¶o hiÓm ®· truyÒn ®¹t cho em nh÷ng kiÕn thøc v« cïng quý b¸u vÒ lÜnh vùc b¶o hiÓm ®Ó em cã thÓ hoµn thµnh tèt Kho¸ luËn tèt nghiÖp cña m×nh. Do h¹n chÕ vÒ kinh nghiÖm, tµi liÖu vµ thêi gian nªn Kho¸ luËn kh«ng tr¸nh khái thiÕu sãt. V× vËy, em kÝnh mong nhËn ®­îc sù gãp ý, nhËn xÐt cña c¸c thÇy, c¸c c« vµ c¸c b¹n ®Ó Kho¸ luËn ®­îc hoµn thiÖn h¬n. Kh¸i qu¸t chung vÒ b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt I I. Kh¸i niÖm, ®èi t­îng vµ quy t¾c cña b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt 1. Kh¸I niÖm vµ ®Æc ®iÓm cña b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt 1.1. Kh¸i niÖm vÒ b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt Trªn thÕ giíi cã thÓ cã nhiÒu c¸ch gi¶i thÝch kh¸c nhau vÒ b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt. Tuy nhiªn, nh×n chung ta cã thÓ hiÓu r»ng: B¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt lµ b¶o hiÓm nh÷ng thiÖt h¹i do ch¸y vµ c¸c rñi ro t­¬ng tù hay c¸c rñi ro ®Æc biÖt nh­: ®éng ®Êt, b·o lôt, nói löa, sÐt ®¸nh… g©y ra cho ®èi t­îng b¶o hiÓm. C¸c n­íc kh¸c nhau còng cã nh÷ng c¸ch gi¶i thÝch kh¸c nhau vÒ ®iÒu kiÖn c«ng nhËn cã ho¶ ho¹n. VÝ dô nh­ Mü cho r»ng ph¶i cã ®ñ 3 ®iÒu kiÖn sau th× míi c«ng nhËn cã x¶y ra ho¶ ho¹n: Ph¶i cã ¸nh s¸ng vµ nhiÖt t¹o ra ngän löa Ph¶i lµ ngän löa ®éc ¸c Ph¶i kh«ng n»m trong ph¹m vi lo¹i trõ b¶o hiÓm trong ®¬n b¶o hiÓm Ph¸p luËt cña Mü ®· ph©n chia vÒ löa ra thµnh 2 lo¹i lµ "löa hiÒn lµnh" (friendly fire) vµ "löa ®éc ¸c" (hostile fire). V× môc ®Ých nhÊt ®Þnh, ngän löa nµo ®­îc ®èt ch¸y vµ sö dông trong mét ph¹m vi nhÊt ®Þnh th× ®ã lµ "ngän löa hiÒn lµnh", cßn ngän löa nµo v­ît qu¸ ph¹m vi nhÊt ®Þnh vµ ®­îc ®èt ch¸y ë n¬i kh«ng nªn cã löa ch¸y th× ®ã lµ "ngän löa ®éc ¸c". ThÝ dô bµ A ng­êi Mü ®· mua b¶o hiÓm ch¸y cho mét sè ®å n÷ trang cña m×nh. Mét h«m, bµ A ®· ®Ó mét chiÕc nhÉn kim c­¬ng lªn mÆt khung thµnh lß s­ëi liÒn t­êng. Khi tíi nghe ®iÖn tho¹i gÇn ®ã bçng nhiªn bµ A thÊy líp giÊy trang trÝ trªn mÆt khung lß s­ëi nµy ®· bÐn löa. Bµ A véi vøt giÊy nµy vµo trong lß s­ëi ®ang cã löa ch¸y, trong lóc véi vµng bµ vøt nhÇm c¶ chiÕc nhÉn kim c­¬ng vµo trong lß s­ëi. KÕt qu¶ lµ chiÕc nhÉn bÞ löa thiªu huû. Bµ A ®ßi doanh nghiÖp b¶o hiÓm båi th­êng. Doanh nghiÖp b¶o hiÓm tõ chèi båi th­êng v× cho r»ng löa ch¸y trong lß s­ëi lµ "ngän löa hiÒn lµnh" vµ bµ A ®· tù vøt nhÉn vµo ®ã míi g©y thiÖt h¹i. Sau ®ã toµ ¸n Mü ®· kÕt luËn: "löa trong lß s­ëi lµ "löa hiÒn lµnh", nh­ng löa ch¸y trªn khung thµnh lß s­ëi lµ "löa ®éc ¸c". V× ph¶i dËp t¾t löa ch¸y trªn khung thµnh lß s­ëi, ch¼ng may ®· g©y tæn thÊt kh¸c, còng ch¼ng kh¸c g× ®· trùc tiÕp bÞ tæn thÊt bÞ löa thiªu huû. Do ®ã, doanh nghiÖp b¶o hiÓm ph¶i båi th­êng thiÖt h¹i cho bµ A. Riªng ë ViÖt Nam, ®Ó hiÓu râ vÒ nh÷ng quy ®Þnh ®èi víi b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt th× ta ph¶i xem xÐt ®Õn Quy t¾c b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt ban hµnh ngµy 2/5/1991. Tr­íc tiªn, ta ®i t×m hiÓu vÒ nh÷ng thuËt ng÷ cã liªn quan ®Õn b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt: Ch¸y: lµ ph¶n øng ho¸ häc cã to¶ nhiÖt vµ ph¸t ra ¸nh s¸ng. Ho¶ ho¹n: Lµ ch¸y x¶y ra kh«ng kiÓm so¸t ®­îc ngoµi nguån löa chuyªn dïng vµ g©y thiÖt h¹i cho tµi s¶n vµ ng­êi xung quanh. §¬n vÞ rñi ro: Lµ nhãm tµi s¶n t¸ch biÖt khái nhãm tµi s¶n kh¸c víi kho¶ng c¸ch kh«ng cho phÐp löa tõ nhãm nµy lan sang nhãm kh¸c, tuy nhiªn kho¶ng c¸ch gÇn nhÊt kh«ng d­íi 12m. Môc ®Ých cña quy ®Þnh nµy lµ ®Ó x¸c ®Þnh vÞ trÝ, quy vïng tr¸ch nhiÖm båi th­êng. ChØ cã nh÷ng tµi s¶n n»m trong khu vùc ®ã míi ®­îc båi th­êng khi cã rñi ro x¶y ra, vµ ®· ®­îc ng­êi së h÷u hay qu¶n lý tµi s¶n ®ã tham gia mua b¶o hiÓm. Tµi s¶n: bao gåm tÊt c¶ c¸c lo¹i tµi s¶n trõ nh÷ng lo¹i tµi s¶n bÞ thiÖt h¹i do nh÷ng rñi ro lo¹i trõ. Tµi s¶n ë ®©y ph¶i lµ tµi s¶n thuéc quyÒn sö dông hay quyÒn qu¶n lý cña ng­êi ®­îc b¶o hiÓm ghi trªn giÊy b¶o hiÓm. §ång thêi tµi s¶n ®ã ph¶i n»m trong ph¹m vi b¶o hiÓm. Nh÷ng rñi ro ®Æc biÖt lµ c¸c rñi ro næ, ®éng ®Êt, nói löa, gi«ng b·o, lò lôt… mµ ng­êi ®­îc b¶o hiÓm chän trong sè nh÷ng rñi ro liÖt kª trong b¶n phô lôc kÌm theo quy t¾c vµ ph¶i ®­îc ng­êi b¶o hiÓm chÊp nhËn vµ x¸c nhËn trong ®¬n b¶o hiÓm. Tæn thÊt toµn bé: Tæn thÊt toµn bé thùc tÕ: Tµi s¶n ®­îc b¶o hiÓm bÞ ph¸ huû hoµn toµn hoÆc h­ háng nghiªm träng ®Õn møc kh«ng thÓ phôc håi l¹i tr¹ng th¸i ban ®Çu. Tæn thÊt toµn bé ­íc tÝnh: Tµi s¶n ®­îc b¶o hiÓm bÞ ph¸ huû hoÆc h­ háng ®Õn møc nÕu söa ch÷a, phôc håi th× chi phÝ söa ch÷a, phôc håi b»ng hoÆc lín h¬n sè tiÒn b¶o hiÓm. Møc miÔn båi th­êng: lµ sè tiÒn tæn thÊt mµ ng­êi ®­îc b¶o hiÓm tù g¸nh chÞu cho mçi vô hoÆc mäi tæn thÊt. NÕu thiÖt h¹i do tæn thÊt g©y ra nhá h¬n møc miÔn båi th­êng nµy th× c«ng ty b¶o hiÓm sÏ kh«ng ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm båi th­êng cho ng­êi ®­îc b¶o hiÓm. Møc miÔn th­êng tèi thiÓu nãi chung kh«ng d­íi 1000 USD hoÆc t­¬ng ®­¬ng b»ng c¸c lo¹i tiÒn kh¸c ®èi víi mçi vô tæn thÊt. Trong giÊy chøng nhËn b¶o hiÓm, møc miÔn th­êng ®­îc ghi b»ng sè tiÒn tuyÖt ®èi tÝnh to¸n trªn c¬ së tû lÖ miÔn th­êng, mµ tû lÖ nµy ®­îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së sè tiÒn b¶o hiÓm nh­ sau: B¶ng tû lÖ miÔn th­êng trªn sè tiÒn b¶o hiÓm Sè tiÒn b¶o hiÓm Tû lÖ miÔn th­êng 500.000 USD 2,00% 2.500.000 USD 1,00% 10.000.000 USD 0,75% 20.000.000 USD 0,50% Trªn 20.000.000 USD 0,30% Nguån: Gi¸o tr×nh B¶o hiÓm trong kinh doanh 1.2. §Æc ®iÓm cña b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt B¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt lµ mét lo¹i h×nh b¶o hiÓm tµi s¶n ¸p dông ®èi víi c¸c nhµ m¸y, xÝ nghiÖp, kh¸ch s¹n, dÞch vô… thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ trong x· héi. B¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt lµ mét lo¹i h×nh b¶o hiÓm b¾t buéc ®èi víi c¸c c¬ quan, nhµ m¸y… Gi¸ trÞ ®­îc b¶o hiÓm ho¶ ho¹n rÊt lín, khi x¶y ra rñi ro th× tæn thÊt kh«ng chØ lµ mét ®¬n vÞ nhá mµ cã khi lµ ®èi víi toµn bé tµi s¶n. Trong ho¹t ®éng cña nghiÖp vô cã mang tÝnh kü thuËt rÊt phøc t¹p. §Æc ®iÓm nµy sÏ ®­îc thÓ hiÖn râ h¬n qua c¸ch x¸c ®Þnh, ph©n chia c¸c ®¬n vÞ rñi ro, c¸ch tÝnh phÝ, c«ng t¸c gi¸m ®Þnh, ®Ò phßng h¹n chÕ tæn thÊt… B¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt chÝnh lµ sù b¶o trî cho nh÷ng tæn thÊt trùc tiÕp do ho¶ ho¹n g©y nªn. 2. §èi t­îng b¶o hiÓm trong b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt §èi t­îng b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt nãi chung lµ c¸c ®èi t­îng mµ v× sù an toµn hay b¶o toµn cña ®èi t­îng ®ã ®· dÉn ®Õn viÖc ký kÕt hîp ®ång b¶o hiÓm gi÷a ng­êi b¶o hiÓm vµ ng­êi tham gia b¶o hiÓm - ®èi t­îng b¶o hiÓm lµ nh÷ng môc tiªu mµ c¸c rñi ro cã thÓ lµm cho ®èi t­îng ®ã bÞ tai n¹n, tæn thÊt. Trong b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt, ®èi t­îng b¶o hiÓm lµ c¸c tµi s¶n nh­: BÊt ®éng s¶n: BÊt ®éng s¶n ë ®©y lµ nhµ cöa, c«ng tr×nh x©y dùng, nhµ m¸y, xÝ nghiÖp, kho tµng,… thuéc lo¹i h×nh s¶n xuÊt kinh doanh hoÆc c¸c c«ng tr×nh d©n dông. B¶o hiÓm ho¶ ho¹n vÒ bÊt ®éng s¶n gåm: b¶o hiÓm nhµ cöa vµ b¶o hiÓm rõng C¸c c«ng tr×nh ngÇm d­íi ®Êt cã thÓ bÞ lo¹i trõ b¶o hiÓm. Do vËy, muèn c¸c c«ng tr×nh ®ã ®­îc b¶o hiÓm th× cÇn ph¶i cã mét ®iÒu kho¶n ®Æc biÖt vµ møc phÝ b¶o hiÓm còng sÏ cao h¬n møc th«ng th­êng. C¸c ®éng s¶n: §éng s¶n c¸ nh©n lµ nh÷ng tµi s¶n liªn quan ®Õn ng­êi ®­îc b¶o hiÓm nh­ ®å ®¹c, ®å mü nghÖ, thó vËt nu«i, c¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng… B¶o hiÓm ho¶ ho¹n vÒ ®éng s¶n gåm: b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vÒ tµi s¶n gia ®×nh, hµng ho¸, vËt t­… Ph­¬ng tiÖn giao th«ng ®­êng bé cã ®éng c¬, tÝn phiÕu, cæ phiÕu vµ tiÒn mÆt bÞ lo¹i trõ khái ®éng s¶n c¸ nh©n Tµi s¶n ®a d¹ng cÇn thiÕt cho sù ho¹t ®éng cña mét doanh nghiÖp c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp hoÆc th­¬ng m¹i nh­ ®å vËt, ph­¬ng tiÖn, m¸y mãc, thiÕt bÞ… ViÖc ®¶m b¶o cã hiÖu lùc bªn trong c«ng tr×nh ®­îc b¶o hiÓm còng nh­ trong s©n vµ khu nhµ phô. Hµng ho¸, cã thÓ lµ nguyªn liÖu, nhiªn liÖu, b¸n thµnh phÈm, thµnh phÈm ViÖc ®¶m b¶o cã hiÖu lùc bªn trong c«ng tr×nh ®­îc b¶o hiÓm còng nh­ trong s©n vµ khu nhµ phô. Víi ®èi t­îng b¶o hiÓm réng nh­ thÕ th× khi cã tæn thÊt x¶y ra, kh«ng ph¶i tÊt c¶ mäi tæn thÊt thiÖt h¹i ®Òu ®­îc b¶o hiÓm mµ chØ cã nh÷ng tæn thÊt, thiÖt h¹i x¶y ra do nh÷ng rñi ro ®­îc b¶o hiÓm míi ®­îc ng­êi b¶o hiÓm båi th­êng. Ng­êi b¶o hiÓm ph¶i x¸c ®Þnh râ ®iÒu ®ã trong ph¹m vi b¶o hiÓm. 3. Quy t¾c b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt Quy t¾c b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt lµ quy t¾c ®­îc ban hµnh theo QuyÕt ®Þnh sè 142 - TCQ§ do Bé tr­ëng Bé tµi chÝnh ban hµnh vµo ngµy 2/5/1991 theo ®Ò nghÞ cña Tæng gi¸m ®èc C«ng ty B¶o hiÓm ViÖt Nam, c¨n cø vµo QuyÕt ®Þnh sè 155 - H§BT ngµy 15/10/1988 cña Héi ®ång Bé tr­ëng vÒ viÖc quy ®Þnh chøc n¨ng, nhiÖm vô vµ tæ chøc bé m¸y cña Bé tµi chÝnh vµ QuyÕt ®Þnh sè 179 - CP ngµy 17/12/1964 cña Héi ®ång ChÝnh phñ vÒ viÖc thµnh lËp C«ng ty B¶o hiÓm ViÖt Nam. Quy t¾c b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt ®­îc ban hµnh thay cho Quy t¾c b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt ban hµnh theo QuyÕt ®Þnh sè 06/TCQ§ ngµy 17/1/1989 cña Bé Tµi chÝnh. Quy t¾c b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt bao gåm 11 ch­¬ng vµ phÇn phô lôc. M­êi mét ch­¬ng lÇn l­ît lµ c¸c ch­¬ng: Ch­¬ng I. Nh÷ng Quy ®Þnh chung Ch­¬ng II. Ph¹m vi b¶o hiÓm Ch­¬ng III. Nh÷ng lo¹i trõ chung ¸p dông chung cho tÊt c¶ c¸c rñi ro Ch­¬ng IV. PhÝ b¶o hiÓm Ch­¬ng V. Thêi h¹n b¶o hiÓm vµ hiÖu lùc b¶o hiÓm Ch­¬ng VI. Thñ tôc b¶o hiÓm Ch­¬ng VII. Sè tiÒn b¶o hiÓm Ch­¬ng VIII. Huû bá b¶o hiÓm Ch­¬ng IX. Tr¸ch nhiÖm cña ng­êi ®­îc b¶o hiÓm Ch­¬ng X. Gi¸m ®Þnh vµ båi th­êng thiÖt h¹i Ch­¬ng XI.Xö lý tranh chÊp Trong phÇn phô lôc cã phÇn: C¸c rñi ro cã thÓ lùa chän ®Ó b¶o hiÓm BiÓu phÝ b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt Quy t¾c b¶o hiÓm trém c­íp Quy t¾c b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm ®èi víi ng­êi thø 3 §¬n b¶o hiÓm båi th­êng cho ng­êi lao ®éng, b¶ng tû lÖ th­¬ng tËt vµ møc båi th­êng §¬n b¶o hiÓm rñi ro cho chñ thÇu… Tuy nhiªn, ®Ó phôc vô néi dung nghiªn cøu, kho¸ luËn chØ ®Ò cËp ®Õn mét sè ®iÓm chÝnh trong Quy t¾c b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt nh­: Ph¹m vi b¶o hiÓm, phÝ b¶o hiÓm, sè tiÒn b¶o hiÓm, gi¸m ®Þnh vµ båi th­êng tæn thÊt. 3.1. Ph¹m vi b¶o hiÓm Ph¹m vi b¶o hiÓm lµ viÖc x¸c ®Þnh ®©u lµ nh÷ng rñi ro ®­îc b¶o hiÓm, ®©u lµ nh÷ng rñi ro bÞ lo¹i trõ. Ph¹m vi b¶o hiÓm cã mét ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng v× nhê ®ã ta cã thÓ tr¸nh ®­îc c¸c tranh chÊp ph¸t sinh kh«ng cÇn thiÕt khi tæn thÊt x¶y ra, gióp x¸c ®Þnh phÝ b¶o hiÓm mét c¸ch hîp lý vµ xem xÐt gi¶i quyÕt båi th­êng khi tæn thÊt x¶y ra. 3.1.1. C¸c rñi ro ®­îc b¶o hiÓm Theo Quy t¾c b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt, rñi ro ®­îc b¶o hiÓm gåm cã: (th­êng ®­îc liÖt kª theo ch÷ c¸i) Ho¶ ho¹n (do næ hay do nguyªn nh©n kh¸c) Ch¸y: Mäi thiÖt h¹i g©y ra do ch¸y ®Òu ®­îc båi th­êng, trõ nh÷ng thiÖt h¹i do: Næ do ¶nh h­ëng cña ch¸y §éng ®Êt hoÆc löa ngÇm d­íi ®Êt B¶n th©n tµi s¶n bÞ ph¸ huû hay h­ háng do tù lªn men, to¶ nhiÖt hay do qu¸ tr×nh xö lý b»ng nhiÖt. LÊy vÝ dô: Vµo mét ngµy rÊt nãng, trong mét nhµ kho chøa ®Çy c¸c thïng nho, mét thïng nho ®· bÞ lªn men vµ to¶ nhiÖt lµm háng c¸c thïng nho kh¸c bªn c¹nh. §iÓm lo¹i trõ trªn râ rµng ®­îc ¸p dông cho thïng nho ®Çu tiªn bëi v× nã tù ®éng lªn men, tuy nhiªn sÏ kh«ng ®­îc ¸p dông cho c¸c thïng nho bªn c¹nh. SÐt: Lµ t¸c ®éng trùc tiÕp cña tia chíp vµo tµi s¶n ®­îc b¶o hiÓm. ChØ cã thiÖt h¹i trùc tiÕp do sÐt g©y ra míi ®­îc b¶o hiÓm båi th­êng. VÝ dô: sÐt ®¸nh vµo mét tr¹m biÕn thÕ, lµm cho dßng ®iÖn t¨ng, gi¶m ®ét ngét dÉn ®Õn háng c¸c thiÕt bÞ ®iÖn. Trong tr­êng hîp nµy, biÕn thÕ bÞ tæn thÊt do t¸c ®éng trùc tiÕp cña sÐt g©y ra nªn ®­îc båi th­êng. Cßn c¸c thiÕt bÞ ®iÖn bÞ háng kh«ng ph¶i do t¸c ®éng trùc tiÕp cña sÐt nªn kh«ng ®­îc båi th­êng. Næ: Lµ hiÖn t­îng ch¸y cùc nhanh t¹o ra vµ gi¶i phãng mét ¸p lùc lín kÌm theo mét tiÕng ®éng m¹nh ph¸t sinh tõ sù gi·n në nhanh, m¹nh cña c¸c chÊt láng, chÊt r¾n hay chÊt khÝ. Trong rñi ro nµy, chØ b¶o hiÓm c¸c tr­êng hîp: Næ nåi h¬i phôc vô sinh ho¹t H¬i ®èt phôc vô sinh ho¹t, th¾p s¸ng hay s­ëi Êm trong nhµ Nh÷ng thiÖt h¹i do ph­¬ng tiÖn hoÆc biÖn ph¸p cøu ch÷a g©y ra Nh÷ng thiÖt h¹i vÒ mÆt tµi s¶n do mÊt c¾p trong khi ho¶ ho¹n mµ ng­êi b¶o hiÓm kh«ng chøng minh ®­îc lµ mÊt c¾p. Næ: Ng­êi b¶o hiÓm sÏ båi th­êng mäi thiÖt h¹i tõ næ trõ viÖc næ nåi h¬i phôc vô sinh ho¹t. M¸y bay hay ph­¬ng tiÖn hµng kh«ng hoÆc c¸c thiÕt bÞ trªn c¸c ph­¬ng tiÖn ®ã r¬i vµo lµm cho tµi s¶n ®­îc b¶o hiÓm bÞ thiÖt h¹i. B·i c«ng, ®×nh c«ng, bÕ x­ëng, b¹o ®éng, næi lo¹n hoÆc hµnh ®éng cña nh÷ng ng­êi tham gia c¸c cuéc g©y rèi lao ®éng hay nh÷ng ng­êi cã ¸c ý kh«ng mang tÝnh chÊt chÝnh trÞ. (Dï cã ho¶ ho¹n hay kh«ng cã ho¶ ho¹n còng ®Òu ®­îc båi th­êng). Lo¹i trõ tµi s¶n bÞ: MÊt m¸t hay h­ h¹i do tÞch thu, ph¸ huû, hoÆc tr­ng dông theo lÖnh cña ChÝnh phñ hoÆc nhµ cÇm quyÒn. MÊt m¸t hay h­ h¹i do ngõng c«ng viÖc. §éng ®Êt: mäi thiÖt h¹i do ®éng ®Êt g©y ra ®Òu ®­îc båi th­êng, cho dï ®éng ®Êt cã g©y ho¶ ho¹n hay kh«ng. Löa ngÇm d­íi ®Êt: mäi thiÖt h¹i do löa ngÇm d­íi ®Êt g©y ra (dï cã ho¶ ho¹n hay kh«ng) ®Òu ®­îc b¶o hiÓm båi th­êng. Ch¸y mµ nguyªn nh©n duy nhÊt lµ do tµi s¶n tù lªn men, to¶ nhiÖt hay bèc ch¸y. Gi«ng tè, b·o lôt: mäi thiÖt h¹i tµi s¶n ®­îc b¶o hiÓm do gi«ng tè, b·o lôt g©y ra ®Òu ®­îc båi th­êng dï cã ho¶ ho¹n hay kh«ng, nh­ng lo¹i trõ: Tµi s¶n bÞ ph¸ huû hay h­ h¹i do s­¬ng muèi, sôt lë ®Êt. Hµng rµo, cæng ngâ vµ c¸c ®éng s¶n ngoµi trêi bÞ ph¸ huû hay h­ h¹i. Vì hay trµn n­íc tõ c¸c bÓ chøa hay èng dÉn nh­ng lo¹i trõ viÖc trµn n­íc ttõ nh÷ng hÖ thèng èng dÉn tù ®éng phôc vô cho c«ng t¸c ch÷a ch¸y. Xe cé hay sóc vËt sèng kh«ng thuéc quyÒn së h÷u hay quyÒn kiÓm so¸t cña ng­êi ®­îc b¶o hiÓm hay cña ng­êi lµm thuª cho hä ®©m vµo tµi s¶n ®­îc b¶o hiÓm lµm tµi s¶n ®ã bÞ thiÖt h¹i ®Òu ®­îc båi th­êng. N­íc rß rØ tõ c¸c ®­êng èng dÉn ®Æt s½n phôc vô c«ng t¸c cøu ho¶. Khi mua b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt th× rñi ro A lµ rñi ro b¾t buéc, cßn c¸c rñi ro tõ B ®Õn K lµ c¸c rñi ro phô kÌm theo rñi ro A. Tuú tõng ®èi t­îng b¶o hiÓm mµ ng­êi tham gia b¶o hiÓm lùa chän thªm mét hoÆc mét sè rñi ro phô n»m trong ph¹m vi tõ B ®Õn K ®Ó tham gia kÌm víi rñi ro ho¶ ho¹n. 3.1.2. Nh÷ng lo¹i trõ chung ¸p dông cho tÊt c¶ c¸c rñi ro Nh÷ng ®iÓm lo¹i trõ nªu d­íi ®©y ®­îc ¸p dông chung cho mäi rñi ro trong nghiÖp vô b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt: a. Nh÷ng tµi s¶n bÞ thiÖt h¹i do: Næi lo¹n, b¹o ®éng d©n sù, trõ khi nh÷ng rñi ro nµy ®­îc x¸c nhËn trong giÊy chøng nhËn b¶o hiÓm lµ ®­îc b¶o hiÓm. ChiÕn tranh, x©m l­îc, hµnh ®éng thï ®Þch cña n­íc ngoµi, chiÕn sù (dï cã tuyªn chiÕn hay kh«ng tuyªn chiÕn), næi lo¹n, néi chiÕn, khëi nghÜa, c¸ch m¹ng, binh biÕn, b¹o ®éng, ®¶o chÝnh,... Khñng bè (nghÜa lµ sö dông b¹o lùc nh»m c¸c môc ®Ých chÝnh trÞ, bao gåm c¶ viÖc sö dông b¹o lùc nh»m g©y hoang mang trong x· héi hay mét bé phËn x· héi). b. BÊt kú tæn thÊt nµo (dï lµ tæn thÊt tµi s¶n trùc tiÕp hay chi phÝ cã liªn quan hay tæn thÊt cã tÝnh chÊt hËu qu¶) trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp mµ nguyªn nh©n g©y ra cã liªn quan ®Õn: Phãng x¹ ion ho¸ hay nhiÔm phãng x¹ tõ nhiªn liÖu h¹t nh©n hay tõ chÊt th¶i h¹t nh©n do ®èt ch¸y nhiªn liÖu h¹t nh©n. C¸c thuéc tÝnh phãng x¹, ®éc, næ hoÆc c¸c thuéc tÝnh nguy hiÓm kh¸c cña thiÕt bÞ næ h¹t nh©n hay c¸c bé phËn cña thiÕt bÞ ®ã. c. Nh÷ng tæn thÊt do hµnh ®éng cè ý hoÆc ®ång lo· cña Ng­êi ®­îc b¶o hiÓm g©y ra. d. Nh÷ng tæn thÊt vÒ: Hµng ho¸ nhËn uû th¸c hay ký göi trõ khi nh÷ng hµng ho¸ ®ã ®­îc x¸c nhËn trong giÊy chøng nhËn b¶o hiÓm lµ ®­îc b¶o hiÓm vµ Ng­êi ®­îc b¶o hiÓm tr¶ thªm phÝ b¶o hiÓm theo tû lÖ phÝ quy ®Þnh. TiÒn b¹c, kim lo¹i quý, ®¸ quý, chøng kho¸n, th­ b¶o l·nh, tem phiÕu, tµi liÖu, b¶n th¶o, sæ s¸ch kinh doanh, tµi liÖu l­u tr÷ trong m¸y tÝnh ®iÖn tö, b¶n mÉu, v¨n b»ng, khu«n mÉu, b¶n vÏ, tµi liÖu thiÕt kÕ, trõ khi nh÷ng h¹ng môc nµy ®­îc x¸c nhËn trong giÊy chøng nhËn b¶o hiÓm lµ ®­îc b¶o hiÓm. ChÊt næ. Ng­êi, ®éng vËt vµ thùc vËt sèng. Nh÷ng tµi s¶n mµ vµo thêi ®iÓm x¶y ra tæn thÊt ®­îc b¶o hiÓm theo ®¬n b¶o hiÓm hµng h¶i hoÆc lÏ ra ®­îc b¶o hiÓm theo ®¬n b¶o hiÓm hµng h¶i, trõ phÇn thiÖt h¹i v­ît qu¸ sè tiÒn båi th­êng theo ®¬n b¶o hiÓm hµng h¶i hoÆc lÏ ra ®­îc båi th­êng theo ®¬n b¶o hiÓm hµng h¶i vµ dï cã hay kh«ng cã b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt. Tµi s¶n bÞ c­íp hay bÞ mÊt c¾p trong khi x¶y ra ho¶ ho¹n còng kh«ng ®­îc båi th­êng, trõ khi ng­êi b¶o hiÓm kh«ng chøng minh ®­îc lµ bÞ c­íp hoÆc bÞ mÊt c¾p. e. Nh÷ng thiÖt h¹i mang tÝnh chÊt hËu qu¶ d­íi bÊt kú h×nh thøc nµo (vÝ dô: gi¸n ®o¹n kinh doanh, mÊt thu nhËp, « nhiÔm m«i tr­êng…) ®Òu kh«ng ®­îc båi th­êng, trõ nh÷ng thiÖt h¹i vÒ tiÒn thuª nhµ nÕu tiÒn thuª nhµ ®­îc x¸c nhËn trong giÊy chøng nhËn b¶o hiÓm lµ ®­îc b¶o hiÓm. VÝ dô: §èi t­îng ®­îc b¶o hiÓm bÞ ch¸y, trong qu¸ tr×nh ch¸y lan sang c¸c tµi s¶n kh¸c kh«ng ph¶i cña ng­êi ®­îc b¶o hiÓm th× ng­êi b¶o hiÓm sÏ kh«ng båi th­êng cho phÇn thiÖt h¹i cña tµi s¶n nµy. f. Nh÷ng thiÖt h¹i g©y ra cho bªn thø ba. g. Nh÷ng thiÖt h¹i trong ph¹m vi møc miÔn båi th­êng. 3.2.Gi¸ trÞ b¶o hiÓm vµ sè tiÒn b¶o hiÓm 3.2.1. Gi¸ trÞ b¶o hiÓm (insured value) C¬ së ®Ó x¸c ®Þnh sè tiÒn b¶o hiÓm chÝnh lµ gi¸ trÞ b¶o hiÓm. §ã chÝnh lµ gi¸ trÞ cña tµi s¶n cÇn b¶o hiÓm. Gi¸ trÞ nµy cã thÓ lµ gi¸ trÞ thùc tÕ hoÆc lµ gi¸ trÞ mua míi. Gi¸ trÞ cña tµi s¶n ®­îc b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt th­êng lµ rÊt lín, ®ã lµ gi¸ trÞ cña c¸c tµi s¶n nh­: nhµ cöa, c«ng tr×nh, m¸y mãc thiÕt bÞ, hµng ho¸, vËt t­ trong kho… C¸ch x¸c ®Þnh gi¸ trÞ b¶o hiÓm nh­ sau: Gi¸ trÞ b¶o hiÓm cña c¸c ng«i nhµ (nhµ x­ëng, nhµ lµm viÖc, nhµ v¨n phßng, nhµ ë...) ®­îc x¸c ®Þnh theo gi¸ trÞ míi hoÆc gi¸ trÞ cßn l¹i. Gi¸ trÞ míi lµ gi¸ trÞ míi x©y cña ng«i nhµ bao gåm c¶ chi phÝ kh¶o s¸t thiÕt kÕ. Gi¸ trÞ cßn l¹i lµ gi¸ trÞ míi trõ ®i hao mßn do sö dông theo thêi gian. Trong b¶o hiÓm th­êng chØ b¶o hiÓm theo gi¸ trÞ cßn l¹i. Gi¸ trÞ b¶o hiÓm cña m¸y mãc, thiÕt bÞ vµ c¸c lo¹i tµi s¶n cè ®Þnh kh¸c ®­îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së gi¸ thay thÕ, tøc gi¸ mua céng víi chi phÝ vËn chuyÓn, l¾p ®Æt (nÕu cã), hoÆc gi¸ trÞ cßn l¹i (gi¸ trÞ mua míi trõ ®i khÊu hao). Gi¸ trÞ cña thµnh phÈm vµ b¸n thµnh phÈm ®­îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së gi¸ thµnh s¶n xuÊt, bao gåm chi phÝ nguyªn vËt liÖu, tiÒn c«ng lao ®éng, khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh vµ chi phÝ qu¶n lý… Tr­êng hîp gi¸ thµnh s¶n xuÊt cao h¬n gi¸ cã thÓ b¸n ®­îc th× lÊy gi¸ b¸n. Gi¸ trÞ cña hµng ho¸ mua vÒ ®Ó trong kho, trong cöa hµng ®­îc x¸c ®Þnh theo gi¸ mua (theo ho¸ ®¬n mua hµng) céng víi chi phÝ vËn chuyÓn. X¸c ®Þnh gi¸ trÞ b¶o hiÓm hay gi¸ trÞ tµi s¶n ph¶i dùa trªn ®Æc tr­ng tµi s¶n, ®ã lµ: Tµi s¶n cã gi¸ trÞ lín vµ lu«n lu«n cã sù thay ®æi vÒ gi¸ trÞ do bÞ ¶nh h­ëng cña nhiÒu yÕu tè tù nhiªn vµ x· héi, bÊt kú tµi s¶n nµo còng cã gi¸ trÞ vµ cã thÓ x¸c ®Þnh ®­îc. Tµi s¶n cã liªn quan ®Õn con ng­êi vµ tù nhiªn, chÞu sù t¸c ®éng cña con ng­êi vµ tù nhiªn. 3.2.2. Sè tiÒn b¶o hiÓm (insured sum) Trong b¶o hiÓm ng­êi ta th­êng båi th­êng b»ng tiÒn mµ kh«ng båi th­êng b»ng hiÖn vËt. V× vËy, ®èi víi mçi ®¬n vÞ b¶o hiÓm ®Òu cã ghi sè tiÒn b¶o hiÓm lµm c¬ së cho viÖc båi th­êng cña ng­êi b¶o hiÓm khi x¶y ra tæn thÊt. Hay nãi c¸ch kh¸c, sè tiÒn b¶o hiÓm lµ møc båi th­êng tèi ®a trong tr­êng hîp tµi s¶n ®­îc b¶o hiÓm bÞ tæn thÊt toµn bé. Nãi chung sè tiÒn b¶o hiÓm do c«ng ty b¶o hiÓm vµ ng­êi ®­îc b¶o hiÓm tho¶ thuËn. Nã cã thÓ b»ng hoÆc thÊp h¬n gi¸ trÞ b¶o hiÓm nh­ng sè tiÒn b¶o hiÓm ph¶i c¨n cø vµo gi¸ trÞ b¶o hiÓm. Ng­êi ®­îc b¶o hiÓm cã thÓ tham gia b¶o hiÓm tµi s¶n cña m×nh víi sè tiÒn lín h¬n gi¸ trÞ b¶o hiÓm nh­ng kh«ng v­ît qu¸ 10% gi¸ trÞ b¶o hiÓm. Cßn nÕu c¸c bªn tho¶ thuËn ghi râ trong giÊy chøng nhËn b¶o hiÓm sè tiÒn b¶o hiÓm b»ng bao nhiªu phÇn tr¨m gi¸ trÞ b¶o hiÓm cña tµi s¶n th× khi båi th­êng tæn thÊt bé phËn, ¸p dông nguyªn t¾c båi th­êng theo tû lÖ. Trong mäi tr­êng hîp, sè tiÒn mµ c«ng tyb¶o hiÓm båi th­êng cho ng­êi ®­îc b¶o hiÓm còng kh«ng v­ît qu¸ gi¸ trÞ b¶o hiÓm. NÕu båi th­êng lµm nhiÒu lÇn (nhiÒu vô tæn thÊt kh¸c nhau) th× tæng sè tiÒn båi th­êng trong tÊt c¶ c¸c vô båi th­êng tæn thÊt còng kh«ng v­ît qu¸ sè tiÒn b¶o hiÓm. Mçi lÇn båi th­êng, sè tiÒn båi th­êng l¹i gi¶m ®i mét phÇn ngang b»ng víi sè tiÒn båi th­êng ®· tr¶. Muèn kh«i phôc l¹i sè tiÒn b¶o hiÓm lªn b»ng víi sè tiÒn b¶o hiÓm ban ®Çu th× ng­êi ®­îc b¶o hiÓm ph¶i nép phÝ bæ xung t­¬ng øng víi sè tiÒn b¶o hiÓm t¨ng lªn vµ tû lÖ víi kho¶ng thêi gian cßn l¹i cña b¶o hiÓm. NÕu ng­êi tham gia b¶o hiÓm kh«ng kh«i phôc l¹i sè tiÒn b¶o hiÓm th× trong lÇn tæn thÊt sau, sè tiÒn båi th­êng tèi ®a cña ng­êi b¶o hiÓm sÏ kh«ng v­ît qu¸ sè tiÒn b¶o hiÓm cßn l¹i sau khi ®· trõ ®i tÊt c¶ c¸c kho¶n tiÒn båi th­êng ®· tr¶ cho ®Õn thêi ®iÓm ®ã. Trong b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt th× l­u ý r»ng, khi chÊp nhËn b¶o hiÓm th× kh«ng chÊp nhËn theo kiÓu chän ®iÓm. NghÜa lµ kh«ng chÊp nhËn b¶o hiÓm nh÷ng bé phËn tµi s¶n, nh÷ng c«ng ®o¹n s¶n xuÊt cã nhiÒu rñi ro nhÊt v× ®iÒu ®ã rÊt nguy hiÓm ®èi víi ng­êi b¶o hiÓm. Th­êng lµ b¶o hiÓm toµn bé gi¸ trÞ tµi s¶n song còng cã thÓ nhËn b¶o hiÓm 50% gi¸ trÞ tµi s¶n. §èi víi nh÷ng tµi s¶n th­êng xuyªn t¨ng gi¶m sè l­îng nh­: hµng ho¸ trong kho, trong cöa hµng, vµ do ®ã gi¸ trÞ ®­îc b¶o hiÓm th­êng xuyªn thay ®æi th× sè tiÒn b¶o hiÓm ®­îc x¸c ®Þnh theo 2 c¸ch: gi¸ trÞ trung b×nh hoÆc gi¸ trÞ tèi ®a. NÕu muèn ®¬n gi¶n, cuèi n¨m kh«ng ph¶i ®iÒu chØnh l¹i sè tiÒn b¶o hiÓm vµ phÝ b¶o hiÓm, còng nh­ ®Ó tiÖn csho c«ng t¸c t¸i b¶o hiÓm th× ng­êi ta b¶o hiÓm theo gi¸ trÞ trung b×nh, tøc lµ ng­êi tham gia b¶o hiÓm ­íc tÝnh th«ng b¸o cho ng­êi b¶o hiÓm gi¸ trÞ cña sè hµng ho¸ trung b×nh trong kho, trong cöa hµng,… trong thêi h¹n b¶o hiÓm. Gi¸ trÞ trung b×nh nµy ®­îc coi lµ sè tiÒn b¶o hiÓm, phÝ b¶o hiÓm ®­îc tÝnh trªn c¬ së gi¸ trÞ trung b×nh, khi tæn thÊt x¶y ra thuéc tr¸ch nhiÖm cña ng­êi b¶o hiÓm, ng­êi b¶o hiÓm sÏ båi th­êng thiÖt h¹i thùc tÕ nh­ng kh«ng v­ît qu¸ gi¸ trÞ trung b×nh ®· khai b¸o. NÕu kh¸ch hµng muèn b¶o hiÓm theo gi¸ trÞ tèi ®a th× hä sÏ ph¶i ­íc tÝnh vµ th«ng b¸o cho c«ng ty b¶o hiÓm gi¸ trÞ sè hµng ho¸ tèi ®a cã thÓ ®¹t ®­îc vµo mét thêi ®iÓm nµo ®ã trong thêi h¹n b¶o hiÓm. PhÝ b¶o hiÓm ®­îc tÝnh theo gi¸ trÞ tèi ®a nµy vµ chØ ®­a tr­íc 75%. Khi tæn thÊt x¶y ra thuéc tr¸ch nhiÖm cña ng­êi b¶o hiÓm, ng­êi b¶o hiÓm sÏ båi th­êng thùc tÕ nh­ng kh«ng v­ît qu¸ gi¸ trÞ tèi ®a khai b¸o. §Ó tr¸nh t×nh tr¹ng kh¸ch hµng cã thÓ cè t×nh h¹ thÊp sè tiÒn b¶o hiÓm vµo cuèi n¨m vµ do ®ã gi¶m bít sè phÝ b¶o hiÓm ph¶i tr¶, hµng th¸ng hoÆc hµng quý (tuú theo tho¶ thuËn), kh¸ch hµng ph¶i b¸o c¸o chÝnh x¸c gi¸ trÞ tèi ®a hµng ho¸ trong th¸ng tr­íc vµ quý tr­íc. Cuèi thêi h¹n b¶o hiÓm, trªn c¬ së gi¸ trÞ th«ng b¸o, c«ng ty b¶o hiÓm sÏ tÝnh l¹i gi¸ trÞ sè hµng ho¸ tèi ®a b×nh qu©n cña c¶ thêi h¹n b¶o hiÓm vµ tÝnh l¹i phÝ dùa vµo gi¸ trÞ tèi ®a b×nh qu©n nµy. Ng­êi b¶o hiÓm sÏ thu thªm hoÆc tr¶ l¹i cho ng­êi ®­îc b¶o hiÓm phÇn chªnh lÖch gi÷a sè phÝ ®· nép ®Çu n¨m vµ sè phÝ tÝnh l¹i cuèi n¨m. Tuy vËy, sè phÝ chÝnh thøc ph¶i nép kh«ng ®­îc thÊp h¬n 2/3 sè phÝ ®· nép ®Çu n¨m. Mét ®iÓm cÇn chó ý trong tr­êng hîp nµy lµ nÕu trong thêi h¹n b¶o hiÓm ®· cã tæn thÊt ®­îc ng­êi b¶o hiÓm båi th­êng vµ sè tiÒn båi th­êng v­ît qu¸ gi¸ trÞ tèi ®a b×nh qu©n th× sè tiÒn båi th­êng ®­îc coi nh­ sè tiÒn b¶o hiÓm vµ phÝ b¶o hiÓm ®­îc tÝnh trªn c¬ së sè tiÒn båi th­êng. ViÖc x¸c ®Þnh chÝnh x¸c sè tiÒn b¶o hiÓm sÏ cã t¸c dông trùc tiÕp ®Õn viÖc x¸c ®Þnh phÝ b¶o hiÓm. PhÝ b¶o hiÓm ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn lîi Ých cña tõng bªn trong hîp ®ång b¶o hiÓm. 3.3. PhÝ b¶o hiÓm (Premium) PhÝ b¶o hiÓm lµ mét kho¶n tiÒn mµ ng­êi ®­îc b¶o hiÓm ph¶i nép cho ng­êi b¶o hiÓm ®Ó ®­îc båi th­êng trong tr­êng hîp cã tæn thÊt do rñi ro ®­îc b¶o hiÓm g©y ra. Cã thÓ nãi phÝ b¶o hiÓm lµ néi dung quan träng nhÊt ®èi víi mçi lo¹i h×nh b¶o hiÓm. §©y lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt lµm ph¸t sinh mèi quan hÖ kinh tÕ gi÷a ng­êi ®­îc b¶o hiÓm vµ ng­êi b¶o hiÓm, th«ng qua ®ã mang l¹i quyÒn lîi cho ng­êi ®­îc b¶o hiÓm trong tr­êng hîp x¶y ra tæn thÊt. §èi víi b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt, phÝ b¶o hiÓm ®­îc quy ®Þnh riªng cho tõng rñi ro vµ nÕu ng­êi ®­îc b¶o hiÓm muèn b¶o hiÓm thªm rñi ro phô th× nép thªm phÝ theo tû lÖ quy ®Þnh. 3.3.1. Thêi h¹n nép phÝ Thêi h¹n nép phÝ lµ do ng­êi ®­îc b¶o hiÓm tho¶ thuËn víi c¬ quan b¶o hiÓm nh­ng th­êng lµ nép ngay mét lÇn sau khi ký hîp ®ång vµ khi ®ã hîp ®ång míi cã hiÖu lùc. Tuy nhiªn, nÕu phÝ b¶o hiÓm qu¸ lín, ®Ó gi¶m bít khã kh¨n cho ng­êi ®­îc b¶o hiÓm, hai bªn cã thÓ tho¶ thuËn nép phÝ thµnh nhiÒu lÇn nh­ng kh«ng ®­îc qu¸ 4 kú vµ phÝ ®­îc tr¶ cho kú nµo ph¶i cã hiÖu lùc cho kú Êy. Trong nh÷ng tr­êng hîp huû bá hîp ®ång th× tuú vµo tõng tr­êng hîp cô thÓ mµ c«ng ty b¶o hiÓm sÏ tÝnh to¸n hoµn l¹i hay kh«ng hoµn l¹i phÝ cho ng­êi ®­îc b¶o hiÓm dùa trªn kho¶ng thêi gian cßn l¹i cña hîp ®ång. 3.3.2. C¸c yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn phÝ b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt VËt liÖu x©y dùng ¶nh h­ëng cña c¸c tÇng nhµ HÖ thèng phßng ch¸y ch÷a ch¸y C¸ch ph©n chia ®¬n vÞ rñi ro hoÆc t­êng chèng ch¸y Lo¹i hµng ho¸, bao b× ®ãng gãi TÝnh chÊt c¸c kho hµng VÞ trÝ c¸c kho hµng …. 3.3.3. Ph­¬ng ph¸p tÝnh phÝ b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt PhÝ b¶o hiÓm = sè tiÒn b¶o hiÓm x tû lÖ phÝ b¶o hiÓm Ph­¬ng ph¸p tÝnh phÝ b¶o hiÓm chÝnh lµ ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh tû lÖ phÝ b¶o hiÓm. PhÝ b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt ®­îc tÝnh theo tû lÖ phÇn ngh×n (‰) trªn sè tiÒn b¶o hiÓm. Tû lÖ phÝ b¶o hiÓm ®­îc quy ®Þnh cho tõng ®èi t­îng b¶o hiÓm theo ngµnh nghÒ s¶n xuÊt kinh doanh. Cã c¸c lo¹i tû lÖ phÝ b¶o hiÓm nh­ sau: Tû lÖ phÝ b¶o hiÓm ¸p dông cho tÊt c¶ c¸c ngµnh (vÝ dô tÊt c¶ c¸c ng«i nhµ hµnh chÝnh). Tû lÖ phÝ b¶o hiÓm ¸p dông cho cöa hµng vµ kho hµng. Tû lÖ phÝ b¶o hiÓm ®èi víi c¸c kho ®Æc biÖt. Tû lÖ phÝ b¶o hiÓm cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt vµ dÞch vô. Tû lÖ phÝ b¶o hiÓm cho c¸c rñi ro phô: Næ 0,15‰ M¸y bay r¬i vµo 0,10‰ Næi lo¹n 0,20‰ §éng ®Êt 0,20‰ Ch¸y do tù lªn men 0,15‰ Gi«ng b·o lò lôt §­îc quy ®Þnh riªng Vì trµn n­íc 0,10‰ Va ®ông xe cé 0,05‰ Tû lÖ phÝ b¶o hiÓm ng¾n h¹n D­íi 1 th¸ng 15% phÝ b¶o hiÓm n¨m 1 - 2 th¸ng 40% phÝ b¶o hiÓm n¨m 3 - 6 th¸ng 60% phÝ b¶o hiÓm n¨m 6 - 9 th¸ng 80% phÝ b¶o hiÓm n¨m 9 - 12 th¸ng 100% phÝ b¶o hiÓm n¨m 3.4.Gi¸m ®Þnh vµ båi th­êng tæn thÊt 3.4.1. Gi¸m ®Þnh C«ng ty b¶o hiÓm, sau khi nhËn ®­îc th«ng b¸o cã tæn thÊt, ph¶i nhanh chãng ®Õn hiÖn tr­êng n¬i x¶y ra sù viÖc ®Ó xem xÐt råi cïng víi ng­êi ®­îc b¶o hiÓm tiÕn hµnh gi¸m ®Þnh vµ lËp biªn b¶n gi¸m ®Þnh thiÖt h¹i. NÕu 2 bªn kh«ng tho¶ thuËn ®­îc vÒ tÝnh chÊt, møc ®é vµ ph¹m vi thiÖt h¹i th× cã thÓ mêi mét ng­êi thø 3 lµ gi¸m ®Þnh viªn chuyªn ngµnh lµm gi¸m ®Þnh. KÕt luËn cña gi¸m ®Þnh viªn nµy sÏ cã tÝnh chÊt chung thÈm vµ 2 bªn ph¶i tu©n theo. Bªn nµo bÞ kÕt luËn lµ sai sÏ ph¶i chÞu chi phÝ gi¸m ®Þnh. Ng­êi b¶o hiÓm hay ®¹i diÖn cña ng­êi b¶o hiÓm cã thÓ kiÕn nghÞ hoÆc tù xö lý tµi s¶n tæn thÊt nh»m h¹n chÕ tæn thÊt. NÕu ng­êi ®­îc b¶o hiÓm che giÊu hoÆc c¶n trë ng­êi b¶o hiÓm thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc nãi trªn th× mäi quyÒn lîi liªn quan ®Õn b¶o hiÓm nµy sÏ bÞ mÊt hiÖu lùc. 3.4.2. Båi th­êng tæn thÊt 3.4.2.1.Hå s¬ ®ßi båi th­êng Muèn ®­îc båi th­êng th× khi cã tæn thÊt ph¸t sinh, ng­êi ®­îc b¶o hiÓm ph¶i lËp hå s¬ ®ßi båi th­êng. Hå s¬ nµy bao gåm nh÷ng chøng tõ sau: GiÊy th«ng b¸o tæn thÊt. Biªn b¶n gi¸m ®Þnh thiÖt h¹i cña ng­êi b¶o hiÓm Biªn b¶n gi¸m ®Þnh tæn thÊt cña c¶nh s¸t PCCC B¶ng kª khai thiÖt h¹i vµ c¸c giÊy tê chøng minh thiÖt h¹i. 3.4.2.2. C¸ch tÝnh båi th­êng Gi¸ trÞ thiÖt h¹i cña tµi s¶n ®­îc b¶o hiÓm sÏ ®­îc x¸c ®Þnh theo gi¸ trÞ cña tµi s¶n ®ã t¹i thêi ®iÓm x¶y ra ._.tæn thÊt. NÕu vµo thêi ®iÓm x¶y ra tæn thÊt, sè tiÒn b¶o hiÓm lín h¬n hoÆc b»ng gi¸ trÞ thùc tÕ cña tµi s¶n ®­îc b¶o hiÓm th× ng­êi b¶o hiÓm sÏ båi th­êng gi¸ trÞ tæn thÊt thùc tÕ. NÕu vµo thêi ®iÓm x¶y ra tæn thÊt, sè tiÒn b¶o hiÓm nhá h¬n gi¸ trÞ thùc tÕ cña tµi s¶n ®­îc b¶o hiÓm th× ng­êi b¶o hiÓm sÏ båi th­êng theo tû lÖ nh­ sau: Sè tiÒn båi th­êng = Gi¸ trÞ thiÖt h¹i x NÕu t¹i thêi ®iÓm x¶y ra tæn thÊt, tµi s¶n ®­îc b¶o hiÓm bÞ ph¸ huû hay h­ háng, nh­ng tµi s¶n ®ã ®· ®­îc b¶o hiÓm bëi mét b¶o hiÓm kh¸c th× tr¸ch nhiÖm cña ng­êi b¶o hiÓm chØ giíi h¹n theo tû lÖ ë phÇn tæn thÊt ph©n bæ cho ng­êi b¶o hiÓm nµy. 3.4.2.3. Thêi h¹n thanh to¸n tiÒn båi th­êng Khi yªu cÇu ®ßi båi th­êng cña ng­êi ®­îc b¶o hiÓm ®­îc chÊp nhËn th× ng­êi b¶o hiÓm sÏ ph¶i thanh to¸n tiÒn ®ßi båi th­êng trong vßng 30 ngµy kÓ tõ ngµy nhËn ®­îc hå s¬ ®ßi båi th­êng ®Çy ®ñ vµ hîp lÖ. NÕu yªu cÇu ®ßi båi th­êng bÞ tõ chèi th× trong vßng 60 ngµy kÓ tõ ngµy göi giÊy b¸o tõ chèi mµ ng­êi ®­îc b¶o hiÓm kh«ng cã ý kiÕn g× th× coi nh­ ng­êi ®­îc b¶o hiÓm chÊp nhËn sù tõ chèi båi th­êng ®ã. Thêi h¹n ®Ó ng­êi ®­îc b¶o hiÓm ®ßi båi th­êng thiÖt h¹i lµ 1 n¨m kÓ tõ ngµy x¶y ra tæn thÊt, trõ tr­êng hîp ®Æc biÖt cã tho¶ thuËn tr­íc víi ng­êi b¶o hiÓm. Qu¸ thêi h¹n trªn, ng­êi b¶o hiÓm sÏ kh«ng cã tr¸ch nhiÖm ph¶i gi¶i quyÕt båi th­êng. II. Sù cÇn thiÕt cña b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt Nhu cÇu tù kh¼ng ®Þnh Nhu cÇu ®­îc t«n träng Nhu cÇu x· héi Nhu cÇu an toµn Nhu cÇu sinh lý Th¸p nhu cÇu cña Maslow Nh×n vµo th¸p nhu cÇu cña Maslow, ta cã thÓ dÔ dµng nhËn thÊy r»ng: trong mçi con ng­êi, nhu cÇu vÒ an toµn lµ mét nhu cÇu thiÕt yÕu, chØ ®øng sau nh÷ng nhu cÇu sinh lý rÊt c¨n b¶n nh­ ¨n uèng, ë, mÆc…An toµn lµ mét trong nh÷ng nhu cÇu tèi quan träng, kh«ng thÓ thiÕu. ChØ khi con ng­êi c¶m thÊy hä ®­îc an toµn th× míi cã thÓ yªn t©m ®Ó sèng vµ lµm viÖc, v­¬n tíi viÖc tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu cao h¬n nh­ nhu cÇu x· héi, nhu cÇu ®­îc t«n träng vµ nhu cÇu tù kh¼ng ®Þnh. Trong x· héi, mçi doanh nghiÖp còng cã thÓ ®­îc coi lµ mét thùc thÓ. Còng t­¬ng tù nh­ mçi c¸ nh©n, mçi doanh nghiÖp ®Òu cã nh÷ng cung bËc nhu cÇu kh¸c nhau nh­ nhu cÇu ®­îc tån t¹i, ®­îc an toµn, ®­îc tù kh¼ng ®Þnh ®Ó v­¬n lªn… Trong nh÷ng thang bËc nhu cÇu Êy, râ rµng lµ nhu cÇu an toµn lµ mét trong nh÷ng nhu cÇu mang tÝnh thiÕt yÕu, quan träng nhÊt. §Æc biÖt lµ trong thêi ®¹i ngµy nay, khi mµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ngµy cµng ph¸t triÓn th× nhu cÇu tËp trung, tËp kÕt vËt t­, hµng ho¸, m¸y mãc, thiÕt bÞ… cho s¶n xuÊt, th­¬ng m¹i cµng lín, quy tr×nh c«ng nghÖ ngµy cµng tiªn tiÕn nh­ng còng ®a d¹ng vµ phøc t¹p h¬n tr­íc nhiÒu lÇn. Thªm vµo ®ã, ®iÒu kiÖn tù nhiªn, thêi tiÕt, khÝ hËu ngµy cµng kh¾c nghiÖt, tr¸i ®Êt ®ang ngµy cµng nãng lªn khiÕn cho c¸c vô ho¶ ho¹n, ch¸y vµ nh÷ng rñi ro kh¸c ngµy cµng x¶y ra nhiÒu h¬n, th­êng xuyªn h¬n vµ víi quy m« lín h¬n, g©y kh«ng Ýt thiÖt h¹i cho c¸c doanh nghiÖp, nh÷ng thiÖt h¹i nµy nhiÒu khi nghiªm träng ®Õn møc ®Èy doanh nghiÖp vµo chç khã kh¨n vµ cã khi ®i ®Õn ph¸ s¶n. Trªn thùc tÕ, trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, mçi n¨m ë Mü löa ®· thiªu huû trùc tiÕp h¬n 6 tû USD, thiÖt h¹i gi¸n tiÕp h¬n 9 tû USD n÷a. Theo ­íc l­îng, hµng n¨m c¸c vô ch¸y ®· lµm chÕt 5000 ng­êi vµ lµm bÞ th­¬ng h¬n 300.000 ng­êi d©n Mü. ë ViÖt Nam, trong 30 n¨m (tõ 4/10/1961 ®Õn 4/10/1991) còng ®· x¶y ra 56.034 vô ch¸y (kh«ng kÓ ch¸y do chiÕn tranh) lµm 2.574 ng­êi chÕt, 4.497 ng­êi bÞ th­¬ng, thiÖt h¹i ­íc tÝnh 948 tû ®ång. Riªng ë Hµ Néi tõ 1961 ®Õn 1991 còng ®· x¶y ra 3.193 vô ch¸y lµm 20 ng­êi chÕt, 352 ng­êi bÞ th­¬ng, thiÖt h¹i tµi s¶n kho¶ng 46 tû ®ång. Nh÷ng vô ho¶ ho¹n nh­ vËy kh«ng chØ g©y thiÖt h¹i vÒ ng­êi vµ cña cho mçi c¸ nh©n, doanh nghiÖp mµ cßn ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn toµn bé nÒn kinh tÕ nãi chung. Bªn c¹nh nh÷ng thiÖt h¹i nÆng nÒ do c¸c vô ho¶ ho¹n g©y ra, con ng­êi cßn lu«n ph¶i g¸nh chÞu sù tµn ph¸ cña thiªn tai. ChØ riªng mét trËn b·o ë Mü n¨m 1992 còng ®· lµm thiÖt h¹i 15.5 tû USD hay trËn ®éng ®Êt ngµy17/5/1995 ë NhËt B¶n ®· lµm h¬n 5000 ng­êi chÕt, 300.000 ng­êi mÊt nhµ ë ph¶i sèng trong c¶nh "mµn trêi chiÕu ®Êt"… §Ó kh¾c phôc, h¹n chÕ nh÷ng tæn thÊt, thiÖt h¹i nÆng nÒ do nh÷ng rñi ro khã l­êng tr­íc vµ cã tÝnh chÊt nguy hiÓm cao nh­ vËy, con ng­êi ®· biÕt sö dông rÊt nhiÒu biÖn ph¸p kinh tÕ, trong ®ã ph¶i kÓ ®Õn biÖn ph¸p b¶o hiÓm, mét biÖn ph¸p cho ®Õn nay vÉn tá ra h÷u hiÖu nhÊt trong viÖc gióp ®ì nh÷ng ng­êi kh«ng may ph¶i g¸nh chÞu rñi ro cã thÓ nhanh chãng æn ®Þnh s¶n xuÊt kinh doanh. §èi víi n­íc ta, nÒn kinh tÕ ®ang chuyÓn m×nh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng nh­ hiÖn nay th× b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt l¹i cµng cã vai trß quan träng, ®Æc biÖt lµ khi LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc ban hµnh vµ ®­a vµo thùc thi, c¸c c«ng ty n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam ®· kh«ng ngõng t¨ng lªn c¶ vÒ sè l­îng doanh nghiÖp còng nh­ vÒ quy m« vèn. Trong bèi c¶nh ®ã, ®Ó b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn, b¶o ®¶m cho s¶n xuÊt lu«n ®­îc æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn cho dï cã kh«ng may gÆp ph¶i nh÷ng rñi ro, tæn thÊt bÊt ngê th× viÖc tham gia b¶o hiÓm lµ c¸ch b¶o vÖ tèt nhÊt cho tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp, tËp thÓ vµ c¸ nh©n. Thªm vµo ®ã, b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt, còng nh­ mäi lo¹i h×nh b¶o hiÓm kh¸c, cßn cã vai trß tËp trung vèn, ®em l¹i mét nguån vèn kh«ng nhá cho Ng©n s¸ch Nhµ n­íc, gãp mét phÇn quan träng vµo viÖc kh¾c phôc t×nh tr¹ng thiÕu vèn hiÖn nay. H¬n n÷a, b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt cßn cã vai trß ®¾c lùc trong c«ng t¸c ®Ò phßng h¹n chÕ tæn thÊt, nh»m ng¨n chÆn cã hiÖu qu¶ c¸c rñi ro cã thÓ x¶y ra g©y thiÖt h¹i cho ng­êi vµ tµi s¶n, gióp t¹o nªn thÕ æn ®Þnh cho toµn x· héi. Trªn thùc tÕ, theo nh÷ng tÝnh to¸n ban ®Çu cña mét b¶n b¸o c¸o do t¹p chÝ Sigma cña Thuþ Sü ®­a ra th× riªng trong n¨m 2002, trªn toµn thÕ giíi ®· cã ®Õn 19.000 ng­êi bÞ chÕt do thiªn tai vµ nh÷ng rñi ro do con ng­êi g©y ra. Tæng thiÖt h¹i tµi chÝnh tõ nh÷ng sù kiÖn lín nhÊt lªn ®Õn 40 tû USD, trong ®ã cã 12 tû USD tæn thÊt ®­îc b¶o hiÓm båi th­êng. Sau nh÷ng thiÖt h¹i khæng lå do nguyªn nh©n bÊt th­êng g©y ra (vô khñng bè 11/9 ë n­íc Mü) vµo n¨m 2001, th× vµo n¨m 2002, tæng tæn thÊt vÒ mÆt tµi chÝnh do ho¶ ho¹n vµ nh÷ng rñi ro ®Æc biÖt g©y ra ®· cao h¬n møc thiÖt h¹i b×nh qu©n kÓ tõ n¨m 1970. Tuy nhiªn, nh÷ng c¬n lò lôt ë Ch©u ¢u vµo n¨m 2002 ®· cho thÊy vÉn cßn rÊt nhiÒu nguy c¬ x¶y ra nh÷ng vô tæn thÊt lín. Vµo n¨m 2002, kho¶ng h¬n 300 vô tæn thÊt ®¸ng chó ý ®· g©y thiÖt h¹i kho¶ng 40 tû USD vÒ kinh tÕ, nhá h¬n rÊt nhiÒu so víi møc thiÖt h¹i b×nh qu©n hµng n¨m vµo kho¶ng 68 tû USD kÓ tõ n¨m 1990. Trong sè 19.000 ng­êi bÞ thiÖt m¹ng trong nh÷ng vô thiªn tai vµ tai ho¹ do con ng­êi g©y ra th× cã kho¶ng 2.000 ng­êi chÕt trong vô ®éng ®Êt ë Afganistan vµo th¸ng 3 vµ kho¶ng trªn 1.400 ng­êi bÞ thiÖt m¹ng trong vô næ kho vò khÝ Nigeria vµo th¸ng 1. D­íi ®©y lµ biÓu ®å thÓ hiÖn nh÷ng tæn thÊt do nh÷ng hiÓm ho¹ tù nhiªn vµ con ng­êi g©y ra ®· ®­îc b¶o hiÓm båi th­êng: BiÓu ®å thiÖt h¹i do hiÓm ho¹ thiªn nhiªn vµ nh©n t¹o Tæn thÊt ®­îc båi th­êng (tû USD) Tæn thÊt tù nhiªn Tæn thÊt do con ng­êi Tæn thÊt ®­îc båi th­êng N¨m Nguån: T¹p chÝ Sigma - Thuþ Sü Nh÷ng thiÖt h¹i do thiªn tai g©y ra trÞ gi¸ 10 tû USD: C¸c c«ng ty b¶o hiÓm ®· ph¶i båi th­êng nh÷ng kho¶n tæn thÊt do thiªn tai g©y ra, ­íc tÝnh vµo kho¶ng 10 tû USD, tøc lµ cao h¬n rÊt nhiÒu so víi kho¶n tiÒn båi th­êng cho nh÷ng tæn thÊt trong c¸c vô rñi ro do con ng­êi g©y ra. §©y lµ ®iÒu th­êng thÊy kÓ tõ n¨m 1990, chØ cã n¨m 2001 lµ n¨m ngo¹i lÖ do x¶y ra vô khñng bè 11/9. Trong n¨m 2002 ®· x¶y ra hµng lo¹t vô thiªn tai, vÝ dô nh­ 2 vô lò lôt ë Ch©u ¢u vµo th¸ng 7 vµ th¸ng 8 ®· khiÕn c¸c c«ng ty b¶o hiÓm ph¶i båi th­êng mét kho¶n tiÒn trÞ gi¸ 3,2 tû USD. Vµo th¸ng 9, trËn m­a qu¸ lín ë Ph¸p ®· khiÕn c¸c c«ng ty b¶o hiÓm ph¶i båi th­êng thªm 440 triÖu USD. ë Mü, hµng lo¹t c¸c vô lèc xo¸y ®· x¶y ra vµo th¸ng 4 vµ c¸c c«ng ty b¶o hiÓm ®· ph¶i chi tr¶ sè tiÒn båi th­êng lªn tíi 1,5 tû USD, ®ång thêi c¬n b·o Lili ë vïng Caribª vµ Hoa Kú ®· g©y thiÖt h¹i kho¶ng 650 tû USD. Nh÷ng tai ho¹ do con ng­êi g©y ra ®· g©y tæn thÊt kho¶ng 2 tû USD: Vµo n¨m 2002, b¶o hiÓm ®· båi th­êng kho¶ng 2 tû USD cho nh÷ng tai ho¹ do con ng­êi g©y ra, chñ yÕu lµ nh÷ng vô ho¶ ho¹n, nh÷ng vô tai n¹n m¸y bay hay tai n¹n ®èi víi tµu vò trô. §©y lµ con sè t­¬ng ®èi nhá so víi kho¶n tiÒn båi th­êng mµ b¶o hiÓm ph¶i chi tr¶ cho nh÷ng vô viÖc t­¬ng tù trong nh÷ng n¨m kh¸c. Theo sè liÖu thèng kª cña t¹p chÝ Sigma th× kho¶n tiÒn 12 tû USD mµ b¶o hiÓm ®· chi tr¶ cho nh÷ng vô tæn thÊt vµo n¨m 2002 trªn toµn thÕ giíi còng chØ t­¬ng ®­¬ng víi kho¶n båi th­êng thiÖt h¹i b×nh qu©n mµ ngµnh b¶o hiÓm ®· chi tr¶ kÓ tõ n¨m 1970, nÕu lo¹i bá yÕu tè l¹m ph¸t. Tuy nhiªn, møc ®é tæn thÊt cña nh÷ng vô viÖc x¶y ra vµo n¨m 2002 l¹i nhá h¬n rÊt nhiÒu so víi møc ®é tæn thÊt cña nh÷ng vô viÖc x¶y ra vµo nh÷ng n¨m tr­íc ®ã, ®Æc biÖt lµ trong giai ®o¹n tõ n¨m 1990 trë l¹i ®©y, khi møc ®é tæn thÊt b×nh qu©n hµng n¨m ­íc tÝnh vµo kho¶ng 21,5 tû USD. Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ, ngµy cµng cã nhiÒu nguy c¬ x¶y ra nh÷ng vô tæn thÊt cã quy m« rÊt lín, vÝ dô tæng møc thiÖt h¹i do lò lôt g©y ra vµo n¨m 2002 lªn tíi 3,9 tû USD, cao h¬n so víi møc thiÖt h¹i trung b×nh hµng n¨m kÓ tõ n¨m 1990 (1,1 tû USD) vµ cao h¬n 8 lÇn so víi møc thiÖt h¹i trung b×nh kÓ tõ n¨m 1970 (0,5 tû USD). ë ViÖt Nam, t×nh h×nh thiÖt h¹i do ho¶ ho¹n g©y ra trong nh÷ng n¨m qua còng ®ang gia t¨ng mét c¸ch ®¸ng kÓ. ChÝnh v× thÕ, ngµnh b¶o hiÓm ®· ph¶i lu«n lu«n ®Æt m×nh trong tr¹ng th¸i s½n sµng ®­a ra nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ò phßng h¹n chÕ tæn thÊt ®Ó gi¶m thiÓu ho¸ møc ®é thiÖt h¹i trong mçi vô tæn thÊt. III. LÞch sö ph¸t triÓn cña b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt trªn thÕ giíi vµ ë ViÖt Nam 1. LÞch sö ph¸t triÓn cña b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt trªn thÕ giíi Trong d©n gian ViÖt Nam tõ l©u vÉn l­u truyÒn c©u: "giÆc ph¸ kh«ng b»ng nhµ ch¸y" ®Ó nh¾c nhë ng­êi d©n vÒ t¸c h¹i khñng khiÕp cña ho¶ ho¹n. ChØ cÇn mét ngän löa nhá còng cã thÓ thiªu huû c¶ mét gia s¶n ®­îc g©y dùng trong hµng thËp kû. ChÝnh v× thÕ, khi con ng­êi b¾t ®Çu biÕt ®Õn nh÷ng Ých lîi cña ngän löa còng chÝnh lµ khi con ng­êi ph¶i t×m c¸ch kh¾c phôc nh÷ng hËu qu¶ ghª gím do ho¶ ho¹n g©y ra. Tuy nhiªn, tr­íc ®©y nhiÒu thÕ kû, khi hÇu hÕt c¸c quèc gia trªn thÕ giíi vÉn cßn duy tr× mét nÒn kinh tÕ tù nhiªn nghÌo nµn, l¹c hËu, khi nh÷ng nhu cÇu bøc b¸ch vÒ ¨n, ë, ch÷a bÖnh… vÉn ®ang tõng ngµy hèi thóc ng­êi d©n, th× b¶o hiÓm, vèn ®­îc xem lµ nhu cÇu lo¹i 2 (tøc lµ sau nhu cÇu sinh lý), ch¾c ch¾n kh«ng thÓ ®­îc quan t©m tõ chÝnh phñ cho ®Õn th­êng d©n. NÕu ph¶i bá tiÒn ra mua b¶o hiÓm th× d©n chóng còng chØ cã thÓ mua c¸c lo¹i b¶o hiÓm th©n thÓ chø ch­a thÓ mua c¸c lo¹i b¶o hiÓm tµi s¶n nh­ b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt (do kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña hä qu¸ thÊp vµ tËp qu¸n b¶o hiÓm còng ch­a thÓ h×nh thµnh). Ngµnh c«ng nghiÖp b¶o hiÓm, ®Æc biÖt lµ b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt kh«ng thÓ h×nh thµnh trong mét nÒn kinh tÕ tù nhiªn mµ chØ cã thÓ h×nh thµnh, ph¸t triÓn vµ ®Ó b¶o vÖ cho mét nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. V× thÕ, nÒn c«ng nghiÖp nµy ra ®êi kh¸ muén. Nh÷ng ý t­ëng vÒ b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt chØ n¶y sinh sau "cuéc c¸ch m¹ng th­¬ng m¹i" ThÕ giíi vµo cuèi thÕ kû 15 vµ ®Çu thÕ kû 16, khi nh÷ng ®oµn th­¬ng thuyÒn t­ b¶n më réng ph¹m vi ho¹t ®éng trªn toµn thÕ giíi ®Õn nh÷ng vïng giµu cã xa x«i míi khai ph¸ ë Ch©u ¸ vµ Ch©u Mü. Cô thÓ h¬n, ta biÕt r»ng vµo thêi Trung §¹i hay Phôc H­ng, ë Ch©u ¢u vÉn ch­a cã hÖ thèng phßng ch¸y nµo h÷u hiÖu h¬n hÖ thèng phßng ch¸y ®· ®­îc sö dông tõ thêi c¸c Hoµng ®Õ La M· trÞ v×: nhµ nµo còng dù tr÷ nh÷ng x« n­íc ®Çy, khu phè cã ®éi tuÇn tra ®Ó kÞp thêi ph¸t hiÖn ra ch¸y, ng­êi thiÖt h¹i trong c¸c vô ho¶ ho¹n cã thÓ ®­îc héi ph­êng gióp ®ì víi ®iÒu kiÖn ph¶i lµ héi viªn. Tuy nhiªn, kho¶n trî gióp nµy ch­a thÓ coi lµ kho¶n båi th­êng thùc sù. Ph­êng héi ®Çu tiªn kiÓu nµy do c¸c nhµ l¸i bu«n thµnh phè Rowen (Ph¸p) thµnh lËp n¨m 1374 trong nhµ thê Saint Patrice. Dï vËy, cuéc ®Êu tranh chèng l¹i nh÷ng hiÓm ho¹ do löa mang l¹i vÉn cßn gÆp nhiÒu trë ng¹i bëi v× bÊy giê d©n chóng vÉn cßn t­ t­ëng cho r»ng: ho¶ ho¹n còng nh­ n¹n ®ãi, chiÕn tranh vµ c¸c dÞch bÖnh kh¸c lµ nh÷ng rñi ro kh«ng thÓ tr¸nh khái, con ng­êi kh«ng thÓ kh¾c phôc ®­îc - §ã lµ sù trõng ph¹t cña chóa trêi gi¸ng xuèng. Cho ®Õn ngµy 2/3/1666, Lu©n §«n ®· ph¶i g¸nh chÞu mét trËn ho¶ ho¹n khñng khiÕp ch­a tõng thÊy - §¸m ch¸y do næ khinh khÝ cÇu Edinburg, ®· kÐo dµi 7 ngµy 8 ®ªm, thiªu huû hoµn toµn 13.200 ng«i nhµ, 87 nhµ thê…vµ g©y ra nh÷ng tæn thÊt kh«ng thÓ cøu trî ®­îc. Nh÷ng ng­êi d©n sèng ë ®©y phÇn lín kh«ng cßn nhµ ®Ó ë n÷a, ®· x¶y ra c¶nh khã kh¨n x· héi nghiªm träng. Lóc nµy, ng­êi d©n Anh Quèc míi thÊu hiÓu ®­îc sù nguy hiÓm cña ho¶ ho¹n vµ nhËn thøc ®­îc tÇm quan träng cña viÖc thµnh lËp hÖ thèng phßng ch¸y ch÷a ch¸y (PCCC) vµ viÖc båi th­êng thiÖt h¹i mét c¸ch h÷u hiÖu cho nh÷ng ng­êi ph¶i g¸nh chÞu tæn thÊt do ho¶ ho¹n g©y ra. Møc ®é nghiªm träng cña th¶m ho¹ nµy ®· khiÕn cho c¸c nhµ kinh doanh ë Anh ph¶i nghÜ ®Õn viÖc céng ®ång chia sÎ rñi ro ho¶ ho¹n. Hä hiÓu ra r»ng: nhÊt thiÕt ph¶i cã b¶o hiÓm ho¶ ho¹n. Vµ tõ ®ã lÇn l­ît c¸c c«ng ty b¶o hiÓm ho¶ ho¹n ë Anh ®· xuÊt hiÖn. §ã lµ vµo n¨m 1667, B¸c sü khoa r¨ng hµm mÆt Nicholas Barbon ®· lËp ra doanh nghiÖp b¶o hiÓm ho¶ ho¹n mang tªn: "The Fire office" - V¨n phßng b¶o hiÓm ch¸y ®Çu tiªn. Tõ n¨m 1983, t¹i n­íc Anh tiÕp tôc lËp ra c¸c tæ chøc h÷u ¸i, nh»m b¶o trî cho c¸c héi viªn khi bÞ ho¶ ho¹n. VÝ dô, vµo n¨m 1684, mét v¨n phßng c¹nh tranh kh¸c ®· ®­îc thµnh lËp mang tªn "Friendly Society Fire office". Mét sè c«ng ty b¶o hiÓm ch¸y kh¸c còng lÇn l­ît ra ®êi sau ®ã: " Hand - in - hand" vµo n¨m 1696, "Sun Fire office" vµo n¨m 1710, Union n¨m 1714, Westminster n¨m 1717… ViÖc thµnh lËp nh÷ng tæ chøc nh­ vËy ®· ®Æt nÒn mãng cho b¶o hiÓm ho¶ ho¹n ë n­íc Anh. Cïng víi sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña kinh tÕ Anh, nhu cÇu vÒ b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt cña d©n chóng Anh còng h×nh thµnh vµ t¨ng cao dÇn cïng víi kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña hä. TËp qu¸n b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt còng h×nh thµnh vµ ®­îc gi÷ v÷ng theo sù ph¸t triÓn ®ã. V× vËy, tíi thÕ kû 18, quy chÕ b¶o hiÓm ho¶ ho¹n ë n­íc Anh ®· ®­îc hoµn chØnh dÇn tõng b­íc vµ trë thµnh Quy t¾c b¶o hiÓm ho¶ ho¹n hiÖn ®¹i. N¨m 1710, Charlas Povey ®· lËp ra doanh nghiÖp b¶o hiÓm London, b¾t ®Çu nhËn b¶o hiÓm ®éng s¶n ngoµi phÇn bÊt ®éng s¶n. Nh­ng c«ng ty nµy lóc ®ã b¶o hiÓm ®éng s¶n vµ bÊt ®éng s¶n chØ thu phÝ b¶o hiÓm theo cïng mét tû lÖ phÝ b¶o hiÓm, ch­a cã c¬ së tÝnh to¸n mét c¸ch hîp lý. Vµo n¨m 1714, doanh nghiÖp b¶o hiÓm ho¶ ho¹n liªn hîp ®· ®­îc thµnh lËp, b¾t ®Çu ¸p dông nh÷ng ph­¬ng ph¸p thu phÝ ph©n biÖt theo møc ®é rñi ro kh¸c nhau, ch¼ng nh÷ng thu phÝ b¶o hiÓm nhµ g¹ch vµ nhµ gç theo nh÷ng tû lÖ phÝ b¶o hiÓm kh¸c nhau, mµ cßn cã nh÷ng c¸ch gi¶i quyÕt kh¸c nhau tuú theo vÞ trÝ x©y dùng, tÝnh chÊt sö dông vµ tõng lo¹i ®èi t­îng tham gia b¶o hiÓm kh¸c nhau. Sau khi x©y dùng tû lÖ phÝ b¶o hiÓm ph©n biÖt tuú theo møc ®é rñi ro, viÖc kinh doanh b¶o hiÓm cã xu h­íng hîp lý ho¸. Sau c¸c c«ng ty b¶o hiÓm ë Anh, b¶o hiÓm ch¸y ®­îc më réng sang Ch©u ¢u vµ B¾c Mü. ë Ph¸p, c«ng ty b¶o hiÓm ho¶ ho¹n ®Çu tiªn do anh em Perien thµnh lËp n¨m 1686 - 100 n¨m sau (1786), mét c«ng ty kh¸c cã tªn "La Royale Incendic" còng ®­îc thµnh lËp… N¨m 1677, ë Hambourg (§øc), Quü ho¶ ho¹n ®Çu tiªn cña thµnh phè ra ®êi… C«ng ty b¶o hiÓm ®Çu tiªn thµnh c«ng ë Mü lµ mét c«ng ty b¶o hiÓm t­¬ng hç, do Benjiamis Franklia vµ mét sè thµnh viªn kh¸c s¸ng lËp n¨m 1752, mang tªn lµ "The Philadelphia Contritionship" chuyªn b¶o hiÓm ch¸y cho nhµ cöa. C«ng ty b¶o hiÓm cæ phÇn ®Çu tiªn ë Mü lµ "The insurance company of North America" ®­îc thµnh lËp n¨m 1792. Ngµy nay, nghiÖp vô b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt ®· ®­îc tiÕn hµnh ë hÇu hÕt c¸c n­íc trªn thÕ giíi vµ ngµy cµng ph¸t triÓn, t¹o ra sù c¹nh tranh gay g¾t gi÷a c¸c n­íc, c¸c c«ng ty b¶o hiÓm víi nhau trong viÖc t×m kiÕm dÞch vô trªn thÞ tr­êng b¶o hiÓm. Sù ph¸t triÓn kinh tÕ cïng víi sù t¸c ®éng m¹nh mÏ cña khoa häc kü thuËt hiÖn ®¹i ®· lµm t¨ng gi¸ trÞ cña c«ng tr×nh x©y dùng, ®ång thêi còng lµm xuÊt hiÖn nhiÒu lo¹i b¶o hiÓm míi vÒ con ng­êi vµ tµi s¶n. Do ®ã, phÝ b¶o hiÓm còng ®· gi¶m ®i ®¸ng kÓ. N¨m 1986, ë Céng hoµ Liªn bang §øc, phÝ b¶o hiÓm t¨ng 2% so víi n¨m 1985, tû lÖ phÝ gi¶m tõ 1,01% n¨m 1985 xuèng 0,96% n¨m 1986. B¶o hiÓm ho¶ ho¹n ë NhËt ®øng thø 3 trong b¶o hiÓm tµi s¶n, chiÕm 17,7% trong tæng sè phÝ b¶o hiÓm. Nh­ vËy, cã thÓ nãi r»ng tËp qu¸n b¶o hiÓm cña d©n chóng thÓ hiÖn tr×nh ®é v¨n minh cña tiÕn ho¸ x· héi. Vµ cã ng­êi cho r»ng nÒn v¨n minh ¢u - Mü cã thÓ ph¸t triÓn m¹nh vµ l©u dµi do nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng vµ ngµnh b¶o hiÓm ë ®©y ®· sím h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn m¹nh mÏ h¬n n¬i kh¸c, cho dï n¬i ®©y còng lµ céi nguån cña c¸c cuéc chiÕn tranh tµn khèc… 2. LÞch sö ph¸t triÓn b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt ë ViÖt Nam ë n­íc ta, ch­a cã mét tµi liÖu nµo ghi râ b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt cã tõ bao giê. Thêi Ph¸p thuéc cã mét sè chi nh¸nh b¶o hiÓm cña Ph¸p ë Hµ Néi, Sµi Gßn tiÕn hµnh nghiÖp vô nµy. §Õn tr­íc ngµy miÒn Nam gi¶i phãng, b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt ®· ph¸t triÓn h¬n. Cã hµng chôc c«ng ty tiÕn hµnh b¶o hiÓm ho¶ ho¹n, phÝ b¶o hiÓm chiÕm trªn d­íi 5% tæng sè phÝ hµng n¨m theo sè liÖu thèng kª nh­ sau (tÝnh b»ng VN§). N¨m PhÝ BHHH Tæng sè phÝ hµng n¨m Tû lÖ % 1968 112.500.000 2.250.000.000 5 1969 143.100.000 2.700.000.000 5,3 1970 147.100.000 2.900.000.000 5,1 1971 198.000.000 3.600.000.000 5,5 Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, sè phÝ b¶o hiÓm ho¶ ho¹n còng kh«ng ngõng t¨ng, thÓ hiÖn trong b¶ng sau: N¨m PhÝ BHHH Tæng sè phÝ hµng n¨m Tû lÖ % 2000 57.194.000.000 263.141.000.000 22% 2001 59.696.000.000 417.893.000.000 14% 2002 65.408.000.000 530.884.000.000 12% Nguån: B¸o c¸o th­êng niªn n¨m 2002 cña Vinare Cho dï tû träng b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt ngµy cµng gi¶m trong tæng sè phÝ b¶o hiÓm hµng n¨m, nh­ng ®iÒu ®ã lµ do sè phÝ b¶o hiÓm hµng n¨m cña c¸c nghiÖp vô kh¸c t¨ng lªn rÊt cao, cao h¬n nhiÒu so víi møc t¨ng phÝ b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt. Nh­ chóng ta ®· biÕt, con sè thiÖt h¹i do ch¸y ë n­íc ta kh«ng ph¶i lµ nhá. Tû lÖ båi th­êng cña toµn bé thÞ tr­êng b¶o hiÓm n­íc ta trong n¨m 2003 vÉn ë møc 28%, tøc lµ vÉn ë møc b×nh qu©n so víi mäi n¨m. Tuy nhiªn, nh÷ng tæn thÊt do ho¶ ho¹n g©y ra trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· gia t¨ng mét c¸ch ®¸ng lo ng¹i. §iÒu ®Æc biÖt nguy hiÓm lµ c¸c vô ch¸y lín, nghiªm träng l¹i kh«ng ngõng gia t¨ng. VÝ dô nh­ vô ch¸y rõng U Minh ®· kÐo dµi trong suèt mÊy th¸ng còng nh­ hµng chôc vô ch¸y lín ë c¸c khu chî, hµng tr¨m vô ch¸y ë c¸c nhµ d©n vµ ch¸y c«ng së, v¨n phßng…Mét sè vô ®iÓn h×nh lµ: Vô ch¸y kho giÊy C«ng ty Phó Tµi x¶y ra vµo ngµy 10/6/2000 g©y thiÖt h¹i kho¶ng 12,5 tû VN§. Vô ch¸y C«ng ty may H¶i S¬n x¶y ra vµo ngµy 23/3/2000 g©y thiÖt h¹i kho¶ng trªn 6 tû VN§. Vô ch¸y C«ng ty TNHH ThÞnh Khang (C«ng ty s¶n xuÊt hép nhùa) x¶y ra vµo ngµy 7/5/2000, thiÖt h¹i kho¶ng trªn 6 tû VN§. Vô ch¸y Nhµ m¸y nhùa ®å ch¬i t¹i B×nh D­¬ng håi th¸ng 5/2002 víi sè tiÒn båi th­êng ­íc kho¶ng 7 tû ®ång. Vô ch¸y t¹i C«ng ty "Toµn Lùc - ViÔn §«ng" t¹i Thµnh phè Hå ChÝ Minh víi thiÖt h¹i ­íc tÝnh kho¶ng 28 tû ®ång. (§©y lµ vô ch¸y lín nhÊt vµo n¨m 2002). Vô ch¸y t¹i c«ng ty chÕ biÕn thùc phÈm Hoµng Long víi thiÖt h¹i ­íc tÝnh kho¶ng 560.000 USD. §Æc biÖt gÇn ®©y nhÊt lµ vô ch¸y toµ nhµ trung t©m th­¬ng m¹i ITC ë Thµnh phè Hå ChÝ Minh g©y thiÖt h¹i vËt chÊt kho¶ng 12,5 tû ®ång. §Ó tr¸nh nh÷ng thiÖt h¹i ®¸ng tiÕc x¶y ra vµ còng lµ ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh, Tæng c«ng ty B¶o hiÓm ViÖt Nam (B¶o ViÖt) ®· triÓn khai nghiÖp vô b¶o hiÓm ho¶ ho¹n theo QuyÕt ®Þnh sè 06/TC - Q§ ngµy 17/1/1989 cña Bé Tµi ChÝnh. N¨m 1990 ®· cã 16 c«ng ty b¶o hiÓm, c¸c ®Þa ph­¬ng tiÕn hµnh nghiÖp vô nµy víi gi¸ trÞ tham gia b¶o hiÓm h¬n 6000 tû ®ång. §Õn n¨m 1994, b¶o hiÓm ho¶ ho¹n ®· ®­îc tiÕn hµnh ë hÇu hÕt 53 tØnh, thµnh víi tæng sè tµi s¶n ë ViÖt Nam ®­îc b¶o hiÓm ho¶ ho¹n lªn tíi 27.000 tû ®ång. N¨m 1995 lµ mét n¨m ®¸nh dÊu viÖc B¶o ViÖt kh«ng cßn gi÷ vÞ trÝ ®éc quyÒn trong lÜnh vùc b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt n÷a. Tr¸i l¹i, B¶o ViÖt ph¶i san sÎ thÞ phÇn cña m×nh trong khai th¸c nghiÖp vô b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt víi c¸c c«ng ty b¶o hiÓm kh¸c nh­: B¶o Minh, PJICO, B¶o Long, PVIC,… HiÖn nay, ë ViÖt Nam ®· cã 18 c«ng ty b¶o hiÓm, trong ®ã cã 13 c«ng ty b¶o hiÓm phi nh©n thä vµ 5 c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä. Cã thÓ nãi mÆc dï sè l­îng c¸c c«ng ty khai th¸c b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt ngµy mét ®«ng nh­ng kh«ng ph¶i lµ thiÕu nh÷ng m¶nh ®Êt mÇu mì cho c¸c c«ng ty ph¸t triÓn nghiÖp vô nµy. Bëi v×, thÞ tr­êng b¶o hiÓm ViÖt Nam qu¶ thËt cã rÊt nhiÒu tiÒm n¨ng cho nghiÖp vô nµy ph¸t triÓn. Tuy vËy, trong lÜnh vùc nµy, c¸c nhµ b¶o hiÓm ViÖt Nam míi chØ khai th¸c chñ yÕu c¸c doanh nghiÖp lín hay c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, cßn vÉn bá ngá mét thÞ tr­êng ®Çy tiÒm n¨ng lµ rÊt nhiÒu tr­êng häc, bÖnh viÖn, khu triÓn l·m, chî vµ hµng triÖu t­ nh©n víi gi¸ trÞ hµng chôc tû USD ch­a ®­îc khai th¸c hoÆc ch­a cã ®iÒu kiÖn ®Ó tham gia b¶o hiÓm. Cô thÓ, hiÖn nay, theo ­íc tÝnh, sè l­îng tµi s¶n ®­îc b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt chiÕm kho¶ng 30% tæng sè l­îng tµi s¶n cÇn b¶o hiÓm. §ã thùc sù míi chØ lµ mét phÇn tµi s¶n rÊt nhá bÐ cña ®Êt n­íc ta. HiÖn nay, n­íc ta ®ang thùc hiÖn chiÕn l­îc c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸, më cöa ®Êt n­íc, thu hót nhiÒu nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi… §èi víi c¸c nhµ s¶n xuÊt kinh doanh n­íc ngoµi th× viÖc b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt lµ kh«ng thÓ thiÕu ®­îc. Nh­ vËy, tiÒm n¨ng khai th¸c b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt trªn thÞ tr­êng ViÖt Nam vÉn cßn rÊt to lín. Trong t­¬ng lai, nghiÖp vô nµy sÏ vÉn tiÕp tôc lµ mét trong nh÷ng lÜnh vùc dÞch vô mµ c¸c nhµ b¶o hiÓm trong n­íc vµ n­íc ngoµi ph¶i ®Æc biÖt quan t©m. Ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt ë ViÖt Nam. II I. ThÞ tr­êng b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt vµ t¸c ®éng cña nã tíi kh¶ n¨ng ph¸t triÓn ho¹t ®éng b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt ë ViÖt Nam ThÞ tr­êng b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt lµ n¬i diÔn ra c¸c ho¹t ®éng trao ®æi vµ mua - b¸n c¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt, ®¸p øng nhu cÇu ®¶m b¶o sù an toµn trong cuéc sèng cña mäi tÇng líp d©n c­. Víi t­ duy kinh doanh, thÞ tr­êng cña mét c«ng ty b¶o hiÓm chÝnh lµ nh÷ng kh¸ch hµng thùc tÕ vµ kh¸ch hµng tiÒm n¨ng cña c«ng ty ®ã. ThÞ tr­êng b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt cã nh÷ng ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng vµ chÞu sù t¸c ®éng cña c¸c quy luËt thÞ tr­êng gièng nh­ thÞ tr­êng c¸c s¶n phÈm kh¸c. Tuy nhiªn, do ®Æc tÝnh cña s¶n phÈm vµ m«i tr­êng kinh doanh hiÖn ®¹i, thÞ tr­êng b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt ë ViÖt Nam cã nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng biÖt. Nh÷ng ®Æc ®iÓm ®ã mang l¹i c¶ nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n cho ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt ë ViÖt Nam. 1. ThuËn lîi 1.1. VÒ chñ thÓ tham gia thÞ tr­êng Chñ thÓ tham gia vµo thÞ tr­êng b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt gåm cã: c¸c c«ng ty b¶o hiÓm, c¸c c«ng ty m«i giíi vµ v¨n phßng ®¹i diÖn n­íc ngoµi, c¸c kh¸ch hµng tham gia mua b¶o hiÓm. 1.1.1. C¸c c«ng ty b¶o hiÓm Trªn thÞ tr­êng b¶o hiÓm ViÖt Nam, ngµy cµng cã nhiÒu doanh nghiÖp trë thµnh ng­êi b¸n ®èi víi s¶n phÈm b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt. Tr­íc 1995, ViÖt Nam chØ cã mét doanh nghiÖp duy nhÊt lµ B¶o ViÖt cung cÊp s¶n phÈm b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt. Nh­ng giai ®o¹n sau 1995 ®Õn nay ®· cã thªm rÊt nhiÒu doanh nghiÖp tham gia vµo lÜnh vùc b¶o hiÓm nµy. GÇn ®©y nhÊt, trong n¨m 2003 thÞ tr­êng ®· kÕt n¹p thªm hai thµnh viªn míi, mét lµ SamsungVina (mét c«ng ty liªn doanh b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n gi÷a c«ng ty t¸i b¶o hiÓm quèc gia ViÖt Nam víi C«ng ty b¶o hiÓm Samsung cña Hµn Quèc, víi tû lÖ gãp vèn 50/50, thêi gian ho¹t ®éng 30 n¨m vµ sè vèn ®Çu t­ 5 triÖu USD), hai lµ c«ng ty liªn doanh gi÷a Ng©n hµng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam víi C«ng ty B¶o hiÓm Ch©u ¸, gäi lµ Incombank - Asia, n©ng tæng sè thµnh viªn trªn thÞ tr­êng lªn 13 c«ng ty (B¶o ViÖt, B¶o Minh, PVIC, PJICO, PTI, Alianz, UIC, VIA, B¶o Long, BIDV-QBE, Group Pama, SamsungVina vµ Incombank - Asia). ChÝnh v× thÕ, t×nh h×nh c¹nh tranh trong lÜnh vùc b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt ®· diÔn ra phøc t¹p h¬n. ThÞ phÇn ®èi víi s¶n phÈm b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt, tr­íc kia hoµn toµn do B¶o ViÖt n¾m gi÷, nay ®· ®­îc san sÎ cho nhiÒu c«ng ty kh¸c. §iÒu ®ã ®­îc thÓ hiÖn trong biÓu ®å sau: Nguån: Th«ng tin thÞ tr­êng B¶o hiÓm - T¸i b¶o hiÓm - Vinare - 2003 Nhê cã c¹nh tranh mµ c¸c c«ng ty b¶o hiÓm ®· chó ý nhiÒu h¬n ®Õn nh÷ng chiÕn l­îc nh»m thu hót kh¸ch hµng vÒ phÝa m×nh. Ho¹t ®éng c¹nh tranh diÔn ra s«i næi h¬n ch¾c ch¾n sÏ ®em ®Õn nh÷ng s¶n phÈm ­u viÖt h¬n, tho¶ m·n tèt h¬n nhu cÇu cña kh¸ch hµng vÒ c¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt. 1.1.2. C¸c nhµ m«i giíi vµ c¸c v¨n phßng ®¹i diÖn b¶o hiÓm n­íc ngoµi Sau khi ChÝnh phñ ban hµnh NghÞ ®Þnh sè 100/CP, sè c«ng ty b¶o hiÓm vµ m«i giíi b¶o hiÓm n­íc ngoµi më v¨n phßng ®¹i diÖn t¹i ViÖt Nam ®· t¨ng lªn nhanh chãng. §Õn nay, thÞ tr­êng b¶o hiÓm ViÖt Nam ®· cã 2 c«ng ty m«i giíi lµ VIET QUOC vµ INCHINBROK (®©y lµ c«ng ty 100% vèn n­íc ngoµi) vµ kho¶ng 40 v¨n phßng ®¹i diÖn c«ng ty b¶o hiÓm n­íc ngoµi. C¸c c«ng ty m«i giíi vµ v¨n phßng ®¹i diÖn ®Õn tõ nhiÒu n­íc kh¸c nhau nh­: Mü, Ph¸p, NhËt, §øc… vµ ®Òu ®Õn ViÖt Nam v× môc ®Ých t×m kiÕm c¸c c¬ héi ®Ó khai th¸c c¸c dÞch vô b¶o hiÓm trªn thÞ tr­êng ViÖt Nam. Sù cã mÆt cña c¸c nhµ m«i giíi b¶o hiÓm vµ v¨n phßng ®¹i diÖn b¶o hiÓm n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam ®· mang l¹i nhiÒu lîi thÕ cho thÞ tr­êng b¶o hiÓm nãi chung vµ thÞ tr­êng b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt cña ViÖt Nam nãi riªng. Chóng mang l¹i sù phong phó cho ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng b¶o hiÓm ViÖt Nam. C¸c nhµ m«i giíi b¶o hiÓm vµ v¨n phßng ®¹i diÖn n­íc ngoµi nµy ®· hîp t¸c víi c¸c c«ng ty b¶o hiÓm cña ViÖt Nam vµ còng gióp ®ì c¸c c«ng ty b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt ViÖt Nam th«ng qua viÖc giíi thiÖu ®­îc s¶n phÈm b¶o hiÓm nµy cho nhiÒu kh¸ch hµng, giíi thiÖu mét sè ®iÒu kho¶n míi cho c¸c c«ng ty b¶o hiÓm ViÖt Nam còng nh­ gióp ®µo t¹o nghiÖp vô cho nh©n viªn b¶o hiÓm. 1.1.3. Kh¸ch hµng B¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt cã mét lîi thÕ h¬n so víi c¸c lo¹i b¶o hiÓm kh¸c v× trong LuËt kinh doanh b¶o hiÓm ban hµnh vµo n¨m 2001 th× b¶o hiÓm ch¸y ®­îc coi lµ mét lo¹i b¶o hiÓm b¾t buéc. Vµ theo c¸c nhµ b¶o hiÓm th× quy ®Þnh b¾t buéc nµy ®­îc coi lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho phÐp c¸c c«ng ty b¶o hiÓm cã thÓ tiÕp cËn ®­îc c¸c kh¸ch hµng tiÒm n¨ng. Trªn thùc tÕ, hÇu hÕt c¸c kh¸ch hµng chñ yÕu cña b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp lín vµ ®a phÇn lµ c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc lín. Tuy nhiªn, trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, c¸c c«ng ty tham gia khai th¸c b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt còng ®· chó ý h¬n ®Õn nh÷ng ®èi t­îng kh¸ch hµng kh¸c. Theo sè liÖu thèng kª cña Tæng c«ng ty B¶o hiÓm ViÖt Nam (B¶o ViÖt), ®èi víi nghiÖp vô b¶o hiÓm ch¸y vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt, trong n¨m 2001, doanh thu toµn tæng c«ng ty t¨ng so víi n¨m 2000 lµ 5%, ®· chó träng vµo thÞ tr­êng c¸c xÝ nghiÖp nhá, c¸c tæ hîp s¶n xuÊt vµ c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n. Sang n¨m 2002, doanh thu cña nghiÖp vô nµy ®· ®¹t 110 tû ®ång, chiÕm 15% trong tæng doanh thu cña B¶o ViÖt. Nh­ vËy còng lµ mét dÊu hiÖu ®¸ng mõng cho thÊy c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm ®· quan t©m h¬n ®Õn nh÷ng ®èi t­îng kh¸ch hµng kh¸c ngoµi nh÷ng kh¸ch hµng truyÒn thèng lµ c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc lín vµ c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. 1.2. VÒ thÞ tr­êng Thø nhÊt lµ, cïng víi chÝnh s¸ch héi nhËp kinh tÕ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®· b­íc vµo giai ®o¹n ph¸t triÓn víi tèc ®é kh¸ cao, l¹m ph¸t ®­îc ®Èy lïi, thu nhËp cña ng­êi d©n ngµy cµng ®­îc c¶i thiÖn, ®ã lµ nh÷ng tiÒn ®Ò kinh tÕ rÊt quan träng ®Ó thóc ®Èy nhu cÇu b¶o hiÓm. Nãi c¸ch kh¸c, ViÖt Nam ®ang ph¸t triÓn víi møc t¨ng tr­ëng kh¸ (trung b×nh tõ 7,5 - 8%/n¨m) víi sù tham gia tÝch cùc cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, ®Çu t­ n­íc ngoµi gia t¨ng m¹nh mÏ. §· cã hµng tr¨m c«ng tr×nh, dù ¸n do n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo ViÖt Nam d­íi nhiÒu h×nh thøc liªn doanh liªn kÕt, ®Çu t­ hoÆc gãp vèn. Mét sè chØ tiªu cô thÓ lµ: vèn gi¶i ng©n cho ®Çu t­ ph¸t triÓn t¨ng 12,4%, xuÊt khÈu t¨ng 10%, nhËp khÈu t¨ng 20%, c¸c dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi t¨ng 34%, cã thªm mét vµi dù ¸n míi trong khai th¸c vµ s¶n xuÊt dÇu… Ngoµi ra, nhiÒu tËp ®oµn kinh tÕ, th­¬ng m¹i, ng©n hµng, b¶o hiÓm còng ®· cã v¨n phßng t¹i ViÖt Nam, gãp phÇn ®¸ng kÓ trong viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc. S¶n xuÊt kinh doanh còng ngµy mét ph¸t triÓn víi khèi l­îng hµng ho¸ vËt t­ ngµy cµng lín. Cã rÊt nhiÒu trô së th­¬ng m¹i, biÖt thù, kh¸ch s¹n bèn, n¨m sao theo tiªu chuÈn quèc tÕ, c¸c chî lín, siªu thÞ… ®· vµ ®ang ®­îc x©y dùng. §øng tr­íc nh÷ng yªu cÇu cña c¬ chÕ thÞ tr­êng, b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt thùc sù lµ mét nhu cÇu cÇn thiÕt ®èi víi c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh vµ c¸c nhµ ®Çu t­ nµy khi hä muèn b¶o toµn vèn kinh doanh cña m×nh. §©y lµ mét m«i tr­êng thuËn lîi cho ngµnh b¶o hiÓm nãi chung vµ b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt nãi riªng ®Ó kh«ng ngõng ph¸t triÓn. Thø hai lµ, Nhµ n­íc ®· thÊy râ h¬n vai trß cña b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt trong nÒn kinh tÕ vµ ®· quan t©m h¬n ®Õn viÖc ph¸t triÓn thÞ tr­êng b¶o hiÓm, trong ®ã cã b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt, thÓ hiÖn râ nhÊt qua viÖc ban hµnh LuËt kinh doanh b¶o hiÓm vµ c¸c quy ®Þnh cã liªn quan t¹o ®iªï kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt còng nh­ x©y dùng chiÕn l­îc, chÝnh s¸ch ph¸t triÓn thÞ tr­êng. §ång thêi, nhËn thøc ®­îc tÇm quan träng cña vÊn ®Ò b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt, c¸c Ngµnh, c¸c cÊp nh­ Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t­, së kinh tÕ ®èi ngo¹i, UBND thµnh phè, Bé tµi chÝnh còng ®· rÊt quan t©m ®Õn c«ng t¸c b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt vµ ®· cã sù chØ ®¹o kÞp thêi, cã v¨n b¶n h­íng dÉn vÒ c«ng t¸c nµy. VÝ dô nh­: Th«ng t­ sè 82/TC_CN ngµy 31/12/91 cña Bé tµi chÝnh h­íng dÉn viÖc thùc hiÖn chØ._.Òu kinh nghiÖm ho¹t ®éng. Trong thêi ®¹i toµn cÇu ho¸, doanh nghiÖp b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt còng cÇn ph¶i thÓ hiÖn sù n¨ng ®éng, ®i ®Çu, cã ®Þnh h­íng râ rÖt, víi ph¹m vi ho¹t ®éng quèc tÕ vµ cã nhiÒu kh¸ch hµng. Nh÷ng mong ®îi Êy cña kh¸ch hµng còng chÝnh lµ h×nh ¶nh môc tiªu vÒ doanh nghiÖp mµ c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt cè g¾ng t¹o lËp. NÕu quan s¸t, chóng ta cã thÓ thÊy cã rÊt nhiÒu yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn h×nh ¶nh cña doanh nghiÖp trong m¾t c«ng chóng nh­ chÊt l­îng dÞch vô, tiÒm lùc tµi chÝnh, kÕt qu¶ kinh doanh, kinh nghiÖm ho¹t ®éng, ban l·nh ®¹o, trô së lµm viÖc, phong c¸ch kinh doanh, v¨n ho¸ doanh nghiÖp… Cã nh÷ng yÕu tè t­ëng chõng nh­ rÊt nhá, kh«ng quan träng nh­ng còng cã ¶nh h­ëng ®Õn h×nh ¶nh doanh nghiÖp mµ doanh nghiÖp còng kh«ng thÓ coi th­êng nh­ trang phôc cña nh©n viªn, phong c¸ch tiÕp xóc víi kh¸ch hµng, c¸c Ên chØ, mµu s¾c sö dông trong c¸c Ên chØ…V× vËy, ngµy nay, mçi doanh nghiÖp tham gia vµo lÜnh vùc b¶o hiÓm nãi chung vµ b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt nãi riªng, nÕu cã kh¶ n¨ng, nªn tæ chøc mét bé phËn gäi lµ Quan hÖ céng ®ång (public relation), chuyªn thùc hiÖn chøc n¨ng xö lý c¸c quan hÖ, giao thiÖp víi kh¸ch hµng, víi träng t©m lµ x©y dùng h×nh ¶nh tèt vÒ doanh nghiÖp. Mét ®iÒu quan träng ë ®©y lµ, viÖc x©y dùng h×nh ¶nh doanh nghiÖp kh«ng ph¶i lµ mét viÖc lµm nhÊt thêi mµ ph¶i ®­îc coi lµ viÖc lµm th­êng xuyªn, lµ tr¸ch nhiÖm cña tÊt c¶ c¸c c¸n bé, ®¹i lý trong doanh nghiÖp, kh«ng ph¶i lµ tr¸ch nhiÖm cña chØ mét bé phËn hoÆc c¸ nh©n nµo. H×nh ¶nh tèt ®Ñp, uy tÝn cña doanh nghiÖp lµ mét tµi s¶n chØ cã thÓ ®­îc tÝch luü l©u dµi trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh. §èi víi mçi thµnh viªn cña doanh nghiÖp, trong mçi ho¹t ®éng cña m×nh, dï nhá hay lín th× ®Òu ph¶i x©y dùng ®­îc h×nh ¶nh tèt ®Ñp cña doanh nghiÖp, kh«ng ®­îc lµm g× tæn h¹i ®Õn h×nh ¶nh, uy tÝn cña doanh nghiÖp. 2.1.2. Chó träng h¬n n÷a ®Õn c¸c thÞ tr­êng tiÒm n¨ng ch­a ®­îc khai th¸c Trong nh÷ng n¨m qua, c¸c vô ch¸y chî, c¸c trung t©m th­¬ng m¹i, c¸c cöa hµng kinh doanh ®· x¶y ra liªn tôc vµ ®Òu ®Ó l¹i nh÷ng hËu qu¶ lín, nghiªm träng. Do vËy, c¸c c«ng ty b¶o hiÓm ViÖt Nam cÇn ®i s©u khai th¸c søc mua b¶o hiÓm cña c¸c hé kinh doanh ë chî, c¸c khu vùc triÓn l·m, c¸c trung t©m th­¬ng m¹i. Ngoµi ra, mét thÞ tr­êng réng lín ®Çy tiÒm n¨ng mµ ch­a mét doanh nghiÖp b¶o hiÓm nµo cã thÓ khai th¸c tèt lµ c¸c hé nhµ d©n. Ta biÕt r»ng ®èi víi c¸c n­íc ph­¬ng T©y, ng«i nhµ ®­îc coi lµ mét tµi s¶n v« cïng quý gi¸ ®èi víi mçi gia ®×nh, cho nªn cã rÊt nhiÒu gia ®×nh ®· tù nguyÖn mua b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt cho ng«i nhµ cña m×nh. Ng­êi ph­¬ng §«ng còng gièng nh­ ng­êi ph­¬ng T©y, coi ng«i nhµ lµ c¶ gia s¶n, nh­ng cßn h¬n ng­êi ph­¬ng T©y, ng­êi ph­¬ng §«ng kh«ng chØ coi ng«i nhµ lµ n¬i che m­a che n¾ng mµ cßn coi nã lµ "tæ Êm", lµ n¬i thê cóng gia tiªn linh thiªng cña c¶ dßng hä. ChÝnh v× vËy, nÕu cã thÓ khiÕn cho hä hiÓu ®­îc nh÷ng lîi Ých mµ hä ®­îc h­ëng khi mua b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt cho ng«i nhµ vµ tµi s¶n trong cña hä trong ng«i nhµ ®ã th× viÖc hä tù nguyÖn mua b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt còng lµ ®iÒu dÔ hiÓu. Ngoµi ra, kh«ng ai cã thÓ phñ nhËn r»ng thµnh phÇn kinh tÕ t­ nh©n ë n­íc ta ®ang ph¸t triÓn, lín m¹nh rÊt nhanh chãng (®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá) vµ sÏ lµ mét thµnh phÇn kinh tÕ quan träng, chñ chèt cña ®Êt n­íc trong mét t­¬ng lai kh«ng xa. ChÝnh v× vËy, ®Ó thµnh c«ng, hä còng cÇn ®­îc an toµn ®Ó kinh doanh, ®Ó ph¸t triÓn. Vµ b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt sÏ gióp hä cã ®­îc t©m lý an toµn trong kinh doanh. NÕu gióp ®­îc thµnh phÇn kinh tÕ nµy hiÓu ®­îc t¸c dông cña b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt th× ch¾c ch¾n hä sÏ kh«ng lµm ng¬ víi nghiÖp vô b¶o hiÓm nµy nh­ hä ®· lµm trong thêi gian võa qua. X©y dùng mét kªnh ph©n phèi cho riªng m×nh §èi víi ngµnh b¶o hiÓm, kªnh ph©n phèi næi lªn nh­ mét c«ng cô marketing quan träng gióp doanh nghiÖp t¹o lËp vµ duy tr× lîi thÕ c¹nh tranh. Tuy nhiªn, do ®Æc thï cña ngµnh dÞch vô nµy mµ ë mäi n¬i, mäi bé phËn trong doanh nghiÖp ®Òu cã thÓ cung cÊp ®­îc s¶n phÈm ®Õn kh¸ch hµng, nªn khi tæ chøc cµng lín th× cµng cã nguy c¬ cña sù chång chÐo, ®an xen khi cã cïng chung mét thÕ m¹nh, chung mét kiÓu c¸ch phôc vô, khi mµ sù ®a d¹ng vµ ph¸t triÓn cña kªnh ph©n phèi ch­a theo kÞp. H¬n n÷a, cho ®Õn nay, c¸c doanh nghiÖp míi chØ quan t©m ®Õn c¸c quan hÖ kinh doanh trùc tiÕp, ®Õn tõng dÞch vô ®¬n lÎ mµ ch­a ®Ó ý ®Õn hÖ thèng c¸c quan hÖ kinh doanh mét c¸ch tæng thÓ trªn thÞ tr­êng. ChÝnh v× c¸c c«ng ty ch­a cã mét chiÕn l­îc vÒ kªnh ph©n phèi cô thÓ mµ n¶y sinh t×nh tr¹ng c¹nh tranh nhau rÊt khèc liÖt, lµm ¶nh h­ëng ®Õn quan hÖ vµ hiÖu qu¶ cña c¸c c«ng ty nãi riªng vµ ®Õn sù ph¸t triÓn chung cña toµn thÞ tr­êng. Do ®ã, viÖc x©y dùng mét chiÕn l­îc vÒ kªnh ph©n phèi sÏ gãp phÇn gióp c¸c c«ng ty kh«ng bÞ cuèn theo t×nh huèng cña thÞ tr­êng mµ cã ®­îc sù uyÓn chuyÓn, linh ho¹t mét c¸ch chñ ®éng khi thÞ tr­êng cã nh÷ng biÕn ®éng bÊt lîi. H¬n n÷a, ph¸t huy ®­îc mét kªnh ph©n phèi tèt cã kh¶ n¨ng ®em l¹i mét lîi thÕ c¹nh tranh l©u dµi cho doanh nghiÖp b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt, v× nã ®ßi hái thêi gian, søc lùc, trÝ tuÖ vµ tiÒn cña nªn kh«ng dÔ dµng bÞ c¸c doanh nghiÖp kh¸c b¾t ch­íc. Vµ v× vËy, x©y dùng mét kªnh ph©n phèi cho riªng m×nh ph¶i ®­îc c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt coi lµ mét h­íng ®i ®óng, mét viÖc lµm chiÕn l­îc trong giai ®o¹n hiÖn nay, khi chØ cßn 5 n¨m n÷a lµ thÞ tr­êng b¶o hiÓm ViÖt Nam ph¶i më cöa hoµn toµn, theo tiÕn ®é cña HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i ViÖt - Mü. ChÕ ®é hoa hång C¸c c«ng ty b¶o hiÓm cÇn cã mét chÕ ®é hoa hång hÊp dÉn, tho¶ ®¸ng cho c¸c c«ng ty m«i giíi, nh÷ng céng t¸c viªn b¶o hiÓm hoÆc c¸c kh¸ch hµng lµ c¸c c¸ nh©n. Bëi v× trong thÞ tr­êng b¶o hiÓm mang tÝnh c¹nh tranh khèc liÖt nh­ hiÖn nay, doanh nghiÖp b¶o hiÓm nµo cã tû lÖ hoa hång cao h¬n trong khi vÉn gi÷ ®­îc c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c t­¬ng ®ång víi c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm kh¸c th× sÏ thu hót ®­îc kh¸ch hµng nhiÒu h¬n. ChÝnh v× vËy, chÕ ®é hoa hång, th­ëng, ph¹t ph¶i ®­îc x©y dùng thËt linh ho¹t vµ hÊp dÉn, ph¶i c¨n cø vµo hiÖu qu¶ kinh doanh mµ quy ®Þnh tû lÖ hoa hång. §èi víi nh÷ng tæ chøc, c¸ nh©n cã hç trî cho doanh nghiÖp th× ph¶i cã chÕ ®é th­ëng, ­u ®·i ®Æc biÖt. 2.2. Gi¸m ®Þnh vµ gi¶i quyÕt båi th­êng Gi¸m ®Þnh Gi¸m ®Þnh lµ mét trong nh÷ng c«ng viÖc cã ý nghÜa quan träng nhÊt trong nghiÖp vô b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt. ChÝnh v× vËy, c¸c c«ng ty b¶o hiÓm cÇn ph¶i n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n cña c¸n bé gi¸m ®Þnh b»ng c¸ch tæ chøc c¸c kho¸ häc cã chÊt l­îng cho c¸c c¸n bé lµm gi¸m ®Þnh. §ång thêi, cö hä ®i thùc tiÔn vµ häc hái kinh nghiÖm cña c¸c c«ng ty, c¸c ®éi ngò chuyªn gia gi¸m ®Þnh chuyªn nghiÖp c¶ ë trong n­íc vµ n­íc ngoµi. Sau mçi vô viÖc th× c¸n bé gi¸m ®Þnh ph¶i tËp hîp l¹i ®Ó nghiªn cøu, ®óc rót kinh nghiÖm, lËp ra mét cuèn sæ tay gi¸m ®Þnh nghiÖp vô b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt ®Ó c¸c gi¸m ®Þnh viªn dÔ dµng tra cøu vµ ®­a ra kÕt luËn chÝnh x¸c cho nh÷ng lÇn sau. Båi th­êng Trªn thùc tÕ, kh¸ch hµng th­êng ®¸nh gi¸ mét doanh nghiÖp b¶o hiÓm cã tèt hay kh«ng lµ dùa phÇn lín vµo c¸ch xö lý cña doanh nghiÖp trong kh©u båi th­êng. Tuy vËy, ë ViÖt Nam, thñ tôc båi th­êng cña c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm hÇu hÕt ®Òu cßn rÊt r­êm rµ, phøc t¹p vµ g©y kh¸ nhiÒu khã kh¨n cho kh¸ch hµng nÕu muèn ®­îc båi th­êng. Do vËy, c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt cña ViÖt Nam cÇn nhanh chãng kh¾c phôc yÕu ®iÓm nµy b»ng c¸ch so¹n ra nh÷ng tµi liÖu h­íng dÉn gi¶i quyÕt båi th­êng mét c¸ch râ rµng vµ cung cÊp cho kh¸ch hµng ®Ó khi cã tæn thÊt x¶y ra, hä ®· cã ®­îc nh÷ng hiÓu biÕt cô thÓ vÒ thñ tôc båi th­êng nh­: ph¶i lµm ngay nh÷ng c«ng viÖc g×, ph¶i nép ngay giÊy tê g×, ph¶i gÆp ai ®Ó gi¶i quyÕt…vµ tõ ®ã hä sÏ cã thÓ thùc hiÖn nh÷ng thñ tôc nµy mét c¸ch dÔ dµng h¬n. 2.3. §Ò phßng vµ h¹n chÕ tæn thÊt §Ó tèi ­u ho¸ hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt, vÒ ho¹t ®éng ®Ò phßng vµ h¹n chÕ tæn thÊt, c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm nªn: N©ng cao nhËn thøc cña kh¸ch hµng vÒ tÇm quan träng cña ®Ò phßng vµ h¹n chÕ tæn thÊt th«ng qua viÖc tuyªn truyÒn mét c¸ch th­êng xuyªn cho hä b»ng nhiÒu c¸ch, c¶ trùc tiÕp lÉn gi¸n tiÕp. Tõ ®ã gióp hä hiÓu ®­îc b¶o hiÓm chØ lµ mét biÖn ph¸p gi¶i quyÕt hËu qu¶ cña tæn thÊt chø kh«ng ph¶i lµ mét biÖn ph¸p phßng chèng tæn thÊt. Kh¸ch hµng khi ®· nhËn thøc ®­îc ®iÒu ®ã sÏ kh«ng dån hÕt tr¸ch nhiÖm cho c«ng ty b¶o hiÓm n÷a mµ b¶n th©n hä còng cã nh÷ng tr¸ch nhiÖm trong viÖc bè trÝ vµ qu¶n lý tèt tµi s¶n cña m×nh, cã kÕ ho¹ch phßng ngõa rñi ro mét c¸ch hiÖu qu¶, th­êng xuyªn tù b¶o d­ìng nhµ cöa, trang thiÕt bÞ PCCC… X¸c ®Þnh mét tû lÖ chi hîp lý cho ®Ò phßng h¹n chÕ tæn thÊt. Trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh nh­ hiÖn nay, viÖc chi ®Ò phßng, h¹n chÕ tæn thÊt sÏ cã t¸c dông rÊt quan träng trong viÖc khuyÕn khÝch, gi÷ ch©n kh¸ch hµng. ChÝnh v× vËy, c¸c c«ng ty b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt cÇn ph¶i x¸c ®Þnh râ tû lÖ ®­îc phÐp chi cho båi th­êng, h¹n chÕ tæn thÊt. T¨ng c­êng mèi quan hÖ hîp t¸c víi phßng c¶nh s¸t PCCC, c¸c cÊp chÝnh quyÒn vµ c¸c ban ngµnh ®Ó kiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn c«ng t¸c PCCC ë c¸c ®¬n vÞ tham gia b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt. TiÕp tôc trÝch quü chi cho ®Ò phßng h¹n chÕ tæn thÊt cña doanh nghiÖp ®Ó tµi trî cho c¶nh s¸t PCCC còng nh­ c¸c ®¬n vÞ tham gia b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt trong viÖc trang bÞ ph­¬ng tiÖn PCCC hiÖn ®¹i h¬n. 2.4. X¸c ®Þnh ph¹m vi b¶o hiÓm vµ phÝ b¶o hiÓm 2.4.1. X¸c ®Þnh ph¹m vi b¶o hiÓm Trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh nh­ hiÖn nay, doanh nghiÖp b¶o hiÓm nµo cung cÊp mét s¶n phÈm b¶o hiÓm cµng cã ph¹m vi b¶o hiÓm réng th× møc ®é c¹nh tranh cña doanh nghiÖp ®ã cµng cao. Tuy nhiªn, kh«ng ph¶i v× thÕ mµ doanh nghiÖp b¶o hiÓm ph¶i ®ua nhau ®Ó chÊp nhËn mäi ®iÒu kiÖn mµ kh¸ch hµng ®Æt ra, kÓ c¶ nh÷ng ®iÒu kiÖn kh«ng cã lîi cho m×nh. Doanh nghiÖp b¶o hiÓm nªn h¹n chÕ nh÷ng ®èi t­îng b¶o hiÓm kh«ng ®ñ tiªu chuÈn vÒ chÊt l­îng, vÒ trang thiÕt bÞ PCCC… C¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt còng nªn kiªn quyÕt tõ chèi nh÷ng ®¬n b¶o hiÓm theo kiÓu chän ®iÓm, tøc ng­êi ®­îc b¶o hiÓm chØ mua b¶o hiÓm cho nh÷ng ph©n x­ëng, c«ng ®o¹n s¶n xuÊt cã nhiÒu rñi ro nhÊt. 2.4.2. X¸c ®Þnh phÝ b¶o hiÓm PhÝ b¶o hiÓm chÝnh lµ gi¸ c¶ cña b¶o hiÓm. Gi¸ cµng thÊp th× s¶n phÈm b¶o hiÓm cµng hÊp dÉn ®èi víi kh¸ch hµng. Nh­ng gi¸ qu¸ thÊp th× sÏ kh«ng cã lîi cho doanh nghiÖp b¶o hiÓm. VÊn ®Ò lµ ph¶i lµm thÕ nµo ®Ó x¸c ®Þnh ®­îc møc gi¸ tèi ­u cho c¶ ng­êi b¶o hiÓm vµ ng­êi ®­îc b¶o hiÓm. Khi ®­a ra møc phÝ, doanh nghiÖp b¶o hiÓm ph¶i c¨n cø vµo tû lÖ phÝ cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh còng nh­ ph¶i b¸m s¸t vµo sù biÕn ®éng cña t×nh h×nh rñi ro, tû lÖ l¹m ph¸t, thiÓu ph¸t, tû gi¸ hèi ®o¸i… ®Ó ®iÒu chØnh cho phï hîp. VÒ l©u dµi, c¸c nhµ b¶o hiÓm nªn t×m c¸ch h¹ møc phÝ xuèng, ®Æc biÖt lµ h¹ phÝ cho c¸c khu nhµ míi x©y dùng hoÆc nh÷ng kh¸ch hµng th­êng xuyªn, nh÷ng kh¸ch hµng lín cã quan hÖ l©u dµi víi doanh nghiÖp. 2.5. Ho¹t ®éng t¸i b¶o hiÓm Khi t¸i b¶o hiÓm ra n­íc ngoµi, c¸c c«ng ty b¶o hiÓm n­íc ta nªn t×m hiÓu cÆn kÏ th«ng tin vÒ kh¶ n¨ng tµi chÝnh, vèn, quü dù tr÷ båi th­êng cña c¸c c«ng ty t¸i b¶o hiÓm mµ m×nh ®Þnh t¸i trong tõng giai ®o¹n cô thÓ. NÕu kh«ng cã ®ñ kh¶ n¨ng ®Ó tù m×nh ®¸nh gi¸ nh÷ng tiªu chÝ nµy th× c¸c c«ng ty n­íc ta nªn tham kh¶o b¶ng xÕp h¹ng tµi chÝnh cña c«ng ty b¶o hiÓm vµ t¸i b¶o hiÓm Standard & Poor ®­îc c«ng bè hµng n¨m tr­íc khi ký kÕt hîp ®ång b¶o hiÓm vµ t¸i b¶o hiÓm. C«ng ty b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt ViÖt Nam, ®Æc biÖt c¸c c«ng ty cã quy m« nhá còng nªn t¸i b¶o hiÓm th«ng qua m«i giíi nÕu thÊy viÖc sö dông m«i giíi mang l¹i hiÖu qu¶ cao h¬n so víi ®µm ph¸n trùc tiÕp. Bëi v× m«i giíi còng cã nh÷ng ­u ®iÓm nh­: cã ®iÒu kiÖn tËp trung nh÷ng c¸n bé chuyªn m«n giái cã kh¶ n¨ng giao dÞch, thu xÕp t¸i b¶o hiÓm t­¬ng ®èi tèt, tr×nh ®é qu¶n lý b»ng hÖ thèng th«ng tin kh¸ cao… Khi sö dông m«i giíi th× nªn sö dông c¸c c«ng ty m«i giíi cã uy tÝn, danh tiÕng trªn thÞ tr­êng. C«ng ty m«i giíi ®ã ph¶i võa cã m¹ng l­íi thu xÕp réng, l¹i ph¶i ®¶m b¶o an toµn vÒ tµi chÝnh. 2.6. Ho¹t ®éng phßng chèng trôc lîi b¶o hiÓm Doanh nghiÖp b¶o hiÓm ph¶i tæ chøc c¸c ®Çu mèi qu¶n lý, theo dâi vµ kiÓm tra chÆt chÏ c¸c c¸n bé, ®¹i lý vµ c¸c céng t¸c viªn khai th¸c b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt ®Ó phßng tr­êng hîp cã sù mãc nèi gi÷a nh÷ng ng­êi nµy víi nh÷ng kÎ muèn dïng b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt ®Ó trôc lîi. Mét mÆt, ph¶i nh¾c nhë hä thùc hiÖn ®óng chøc n¨ng, nhiÖm vô, quyÒn h¹n, mÆt kh¸c ph¶i ®Ò ra nh÷ng c¬ chÕ qu¶n lý phï hîp nh­: PhÝ b¶o hiÓm thu ®­îc trong ngµy, cuèi ngµy ph¶i nép; giÊy chøng nhËn b¶o hiÓm cÊp trong ngµy ph¶i th«ng b¸o cho doanh nghiÖp b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt vµo cuèi ngµy; khi kh¸ch hµng tham gia b¶o hiÓm víi sè tiÒn lín lµ bao nhiªu th× ph¶i b¸o c¸o ®Ó doanh nghiÖp b¶o hiÓm kiÓm tra, theo dâi… Qu¸ tr×nh gi¸m ®Þnh vµ båi th­êng, chi tr¶ tiÒn b¶o hiÓm ph¶i thùc hiÖn ®óng nguyªn t¾c vµ tr×nh tù mçi kh©u. NÕu thÊy nghi ngê mét lo¹i giÊy tê nµo ®ã hoÆc kh«ng râ vÒ thêi gian, kh«ng gian trong c¸c vô tæn thÊt th× cÇn ph¶i x¸c minh l¹i ngay. NÕu thÊy cÇn thiÕt ph¶i b¸o ngay ®Ó doanh nghiÖp b¶o hiÓm tæ chøc ®iÒu tra, x¸c minh cho râ. Ngoµi ph­¬ng ¸n ®iÒu tra ®éc lËp, cÇn tranh thñ sù gióp ®ì cña c¸c bªn cã liªn quan nh­: ChÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng, c«ng an, nh÷ng ng­êi lµm chøng… NÕu ph¸t hiÖn ®· cã gian lËn th× cÇn ph¶i theo dâi chÆt chÏ ®èi t­îng, tæ chøc ®iÒu tra x¸c minh chÝnh x¸c vµ nhê c¸c c¬ quan chøc n¨ng can thiÖp. Quan t©m gi¸o dôc ý thøc tr¸ch nhiÖm, tÝnh kû luËt trong tÊt c¶ c¸c kh©u c«ng viÖc do c¸n bé nh©n viªn, kÓ c¶ ®¹i lý vµ céng t¸c viªn trong doanh nghiÖp. Bªn c¹nh ®ã ph¶i cã chÝnh s¸ch ®·i ngé tho¶ ®¸ng ®èi víi hä, th­ëng ph¹t ph¶i hÕt søc nghiªm tóc vµ cã nÒn nÕp. Tuy vËy, viÖc theo dâi phßng chèng trôc lîi b¶o hiÓm kh«ng ®­îc lµm ¶nh h­ëng ®Õn c¸c c«ng viÖc kh¸c trong ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt, nhÊt lµ kh«ng ®­îc chËm trÔ trong qu¸ tr×nh thanh to¸n tiÒn b¶o hiÓm cho kh¸ch hµng, bëi v× tuyÖt ®¹i ®a sè kh¸ch hµng lµ nh÷ng ng­êi trung thùc. 2.7. VÒ hÖ thèng th«ng tin Cã thÓ kh¼ng ®Þnh r¼ng hÖ thèng th«ng tin ë n­íc ta vÉn cßn nhiÒu bÊt cËp, ch­a ®ñ ®¸p øng nhu cÇu cña c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt. Gi¶i ph¸p kh¾c phôc cho nh÷ng bÊt cËp ®ã lµ nghiªn cøu mét c¸ch nghiªm tóc vµ ®Çu t­ toµn diÖn vÒ viÖc tæ chøc hÖ thèng th«ng tin thèng kª: tiÕn hµnh c¸c b­íc kh¶o s¸t kü l­ìng vÒ néi dung, tÝnh chÊt, môc ®Ých sö dông cña c¬ së d÷ liÖu ®Çu vµo, ®Çu t­ ph­¬ng tiÖn phôc vô thu thËp th«ng tin còng nh­ x©y dùng phÇn mÒm tin häc hç trî thèng kª, ®µo t¹o n©ng cao kiÕn thøc vÒ thu thËp vµ ph©n tÝch c¸c th«ng tin phôc vô qu¶n lý, nghiªn cøu viÖc tæ chøc c¸c kªnh th«ng tin hîp lý vµ hiÖu qu¶. Tõ ®ã míi cã thÓ t¹o ra mét hÖ thèng th«ng tin ®ång bé vµ th«ng suèt, cung cÊp th«ng tin nhanh chãng vµ chÝnh x¸c phôc vô kÞp thêi cho viÖc ra quyÕt ®Þnh cña ban l·nh ®¹o c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt. 2.8. §µo t¹o c¸n bé b¶o hiÓm Cã thÓ nãi chÊt l­îng c¸n bé b¶o hiÓm t¹i c¸c c«ng ty b¶o hiÓm ViÖt Nam ®· ®­îc chó träng n©ng cao trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Tuy nhiªn, do nghiÖp vô b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt lµ mét nghiÖp vô t­¬ng ®èi míi mÎ vµ phøc t¹p nªn ®ßi hái c¸c c¸n bé lµm nghiÖp vô nµy ph¶i cã kiÕn thøc chuyªn m«n v÷ng vµng vµ toµn diÖn. Ngoµi ra do nghiÖp vô nµy còng lµ mét nghiÖp vô cã nhiÒu mèi quan hÖ giao dÞch víi kh¸ch hµng n­íc ngoµi nªn c¸c c¸n bé b¶o hiÓm cßn ph¶i cã thªm nh÷ng kiÕn thøc vÒ tin häc, ngo¹i ng÷ còng nh­ kh¶ n¨ng n¾m b¾t th«ng tin thÞ tr­êng mét c¸ch nh¹y bÐn ®Ó xö lý c¸c t×nh huèng ph¸t sinh mét c¸ch chÝnh x¸c. ViÖc ®µo t¹o c¸n bé b¶o hiÓm cho nghiÖp vô b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt, v× thÕ, ph¶i lµ viÖc lµm th­êng xuyªn vµ liªn tôc ®èi víi mçi doanh nghiÖp b¶o hiÓm. Mét trong nh÷ng viÖc mµ c¸c c«ng ty b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt cÇn lµm lµ chó ý ph¸t hiÖn vµ nh×n nhËn ®óng n¨ng lùc vµ tr×nh ®é cña tõng c¸n bé mµ cã chÝnh s¸ch ®·i ngé, cã sù ­u tiªn ®Ých ®¸ng. Nh­ thÕ míi gi÷ ®­îc c¸n bé cã tr×nh ®é nghiÖp vô cao, v× nÕu kh«ng th× sÏ cã nh÷ng doanh nghiÖp b¶o hiÓm kh¸c s½n sµng ®­a ra nh÷ng chÝnh s¸ch ®·i ngé ­u ¸i h¬n ®Ó thu hót hä. Cßn ®èi víi nh÷ng c¸n bé ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña thêi ®¹i míi th× c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt nªn tæ chøc c¸c líp båi d­ìng vÒ nghiÖp vô qua viÖc ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i t¹i c¸c tr­êng ®¹i häc trong n­íc vµ lùa chän mét sè c¸n bé cã n¨ng lùc ®Ó ®i ®µo t¹o thªm ë n­íc ngoµi. Thªm vµo ®ã, c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm ViÖt Nam còng cÇn t¹o ®iÒu kiÖn cho ®éi ngò c¸n bé cña m×nh tham gia vµo c¸c héi th¶o, c¸c kho¸ häc ë n­íc ngoµi vÒ chuyªn ngµnh nµy. Tuy nhiªn, do chi phÝ ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i lµ rÊt tèn kÐm nªn ®Ó tèi thiÓu ho¸ kho¶n chi phÝ nµy, c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm ViÖt Nam nªn lùa chän tuyÓn dông nh÷ng sinh viªn míi tèt nghiÖp tõ c¸c tr­êng ®¹i häc trong n­íc bëi v× nh÷ng sinh viªn nµy lµ nh÷ng ng­êi ®­îc ®µo t¹o kü l­ìng t¹i c¸c tr­êng ®¹i häc, ®ång thêi hä còng cã ®ñ søc khoÎ, sù n¨ng næ, nhiÖt t×nh, kh¶ n¨ng n¾m b¾t nh÷ng kiÕn thøc míi mét c¸ch nhanh chãng còng nh­ kh¶ n¨ng ph¶n øng linh ho¹t tr­íc mäi t×nh huèng. Ngoµi viÖc ®µo t¹o vÒ kiÕn thøc chuyªn m«n, c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt cßn ph¶i t¨ng c­êng ®µo t¹o cho c¸n bé cña m×nh vÒ phong c¸ch phôc vô còng nh­ n©ng cao ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp nh»m xo¸ bá hoµn toµn c¸c hiÖn t­îng tiªu cùc nh­: ¨n chÆn tiÒn b¶o hiÓm cña kh¸ch hµng, ®ång lo· víi kh¸ch hµng ®Ó trôc lîi b¶o hiÓm, v× lîi Ých cña b¶n th©n mµ t­ vÊn bÊt lîi cho kh¸ch hµng…, tõng b­íc tiªu chuÈn ho¸ ®éi ngò c¸n bé, ®¹i lý, kiÖn toµn bé m¸y tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp ®Ó cã thÓ cung cÊp cho thÞ tr­êng dÞch vô b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt víi chÊt l­îng tèt nhÊt, ®ång thêi n©ng cao uy tÝn cña ngµnh trong c«ng chóng. 3. C¸c gi¶i ph¸p kh¸c 3.1. Gi¶i ph¸p vÒ phÝa kh¸ch hµng Thø nhÊt, kh¸ch hµng cÇn ph¶i t×m hiÓu ®Ó tù n©ng cao nhËn thøc cña m×nh vÒ t¸c dông vµ vai trß cña b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt ®èi víi b¶n th©n. Trªn thùc tÕ, ë ViÖt Nam, nhËn thøc cña ng­êi d©n vÒ b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt lµ ch­a cao. ë mét sè n¬i, ng­êi d©n thËm chÝ cßn cã nh÷ng nhËn thøc lÖch l¹c vÒ b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt. VÝ dô, mét sè ng­ d©n ViÖt Nam cßn cho r»ng ng­êi b¸n b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt mang ®Õn cho hä nh÷ng ®iÒm xÊu, nh­ lµ "trï Îo" ng­êi ®­îc b¶o hiÓm, nhÊt lµ sau ®ã, hä kh«ng may gÆp ph¶i rñi ro tai n¹n tæn thÊt. Cßn nÕu nh÷ng ng­ d©n ®· mua b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt cho thuyÒn cña hä mµ tho¸t ®­îc khi tai n¹n x¶y ra th× l¹i coi giÊy chøng nhËn b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt lµ mét l¸ bïa ®em l¹i cho hä nhiÒu may m¾n chø kh«ng ph¶i lµ mét hîp ®ång ®Ó ®­îc tµi trî sau sù cè rñi ro tæn thÊt. Nh÷ng nhËn thøc sai lÖch vÒ b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt nh­ vËy ®· g©y rÊt nhiÒu khã kh¨n cho c¸n bé b¶o hiÓm khi ®i lµm c«ng t¸c. Do ®ã, n©ng cao nhËn thøc cña ng­êi d©n vÒ t¸c dông vµ vai trß cña b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt lµ mét viÖc lµm kh«ng thÓ thiÕu ®èi víi c¶ c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm còng nh­ b¶n th©n mçi ng­êi d©n ViÖt Nam. Mçi kh¸ch hµng cÇn tÝch cùc phèi hîp víi c¸c c«ng ty b¶o hiÓm trong viÖc b¶o vÖ tµi s¶n cña m×nh còng nh­ h¹n chÕ tæn thÊt khi cã sù cè rñi ro x¶y ra chø kh«ng ®­îc trót hÕt tr¸ch nhiÖm cña m×nh lªn ng­êi b¶o hiÓm. Lu«n lu«n trau dåi ®¹o ®øc vµ t­ c¸ch cña b¶n th©n trong khi thùc hiÖn hîp ®ång b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt, tr¸nh viÖc tù coi m×nh lµ "th­îng ®Õ" vµ g©y khã dÔ cho c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm hoÆc lîi dông c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm nµy ®Ó trôc lîi cho b¶n th©n. ë ViÖt Nam, t×nh tr¹ng nµy x¶y ra cßn ch­a nhiÒu, nh­ng kh«ng ph¶i lµ kh«ng cã, vµ th­êng lµ x¶y ra ®èi víi mét sè kh¸ch hµng, ®Æc biÖt lµ c¸c kh¸ch hµng lµ c¸c doanh nghiÖp NhËt B¶n, nh÷ng ng­êi vèn quen ®­îc "nu«ng chiÒu" qu¸ ®¸ng bëi c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt NhËt B¶n. Sau ®©y lµ mét vÝ dô: Khi mua b¶o hiÓm, cã mét sè kh¸ch hµng NhËt kh«ng muèn khai b¸o vµ nép cho c«ng ty b¶o hiÓm danh s¸ch c¸c h¹ng môc tµi s¶n b¶o hiÓm mét c¸ch cô thÓ, râ rµng vµ døt kho¸t. Lµm nh­ thÕ cã 2 c¸i lîi cho hä: Mét lµ hä tù ý ®Þnh ®o¹t tµi s¶n nµo víi gi¸ trÞ bao nhiªu ®Ó tham gia b¶o hiÓm víi møc phÝ b¶o hiÓm ph¶i nép tèi thiÓu nÕu cã thÓ. Hai lµ khi sù cè b¶o hiÓm x¶y ra, hä cã thÓ dÔ dµng ®­a vµo danh s¸ch c¸c tµi s¶n bÞ tæn thÊt mµ kh«ng khai b¸o tr­íc ®©y, ®ång thêi n©ng gi¸ c¸c tµi s¶n bÞ thiÖt h¹i trong danh s¸ch ®· kª khai thÊp, nh»m khiÕu n¹i båi th­êng b¶o hiÓm víi sè tiÒn cao h¬n. Cßn nÕu ph¶i quy ®æi tõ mét lo¹i tiÒn nµy sang mét lo¹i tiÒn kh¸c khi thanh to¸n b¶o hiÓm th× hä l¹i ¸p dông nh÷ng c¸ch nh­: Xin nép phÝ b¶o hiÓm theo mét tû gi¸ thÊp cè ®Þnh do hä ®­a ra. Khi x¶y ra sù cè b¶o hiÓm, hä khiÕu n¹i ®ßi båi th­êng theo tû gi¸ b¸n ra hiÖn hµnh cña mét ng©n hµng nµo ®ã, nh­ng c«ng ty b¶o hiÓm vÉn ph¶i khÊu trõ båi th­êng theo ®óng tû gi¸ thÊp cè ®Þnh do hä ®­a ra lóc nép phÝ b¶o hiÓm. §ång thêi, cã mét sè kh¸ch hµng NhËt khi ®· nhËn xong tiÒn båi th­êng ®Çy ®ñ gi¸ trÞ cho c¸c tµi s¶n bÞ thiÖt h¹i, hä kh«ng muèn hoµn tr¶ cho c«ng ty b¶o hiÓm c¸c tµi s¶n ®ã ( mÆc dï c«ng ty b¶o hiÓm cã yªu cÇu theo ®óng quy ®Þnh vµ tËp qu¸n quèc tÕ). C«ng ty b¶o hiÓm ®Ò nghÞ lËp héi ®ång gi¸m s¸t chung ®Ó huû c¸c tµi s¶n ®ã th× hä còng kh«ng ®ång ý vµ nãi r»ng nÕu kh«ng tin hä tù huû c¸c tµi s¶n ®ã th× hä sÏ mua b¶o hiÓm ë mét c«ng ty b¶o hiÓm kh¸c trong thêi h¹n b¶o hiÓm s¾p tíi. Kinh doanh b¶o hiÓm víi nh÷ng kh¸ch hµng nh­ vËy qu¶ lµ rÊt khã kh¨n víi c¸c c«ng ty b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt ViÖt Nam vèn cßn rÊt non trÎ vµ ch­a ®ñ kinh nghiÖm nh­ hiÖn nay. 3.2. Gi¶i ph¸p vÒ phÝa c¸c nhµ m«i giíi vµ c¸c v¨n phßng ®¹i diÖn n­íc ngoµi HiÖn nay trªn thÞ tr­êng ViÖt Nam ®ang ngµy cµng xuÊt hiÖn còng nh­ nhiÒu nhµ m«i giíi vµ c¸c v¨n phßng ®¹i diÖn n­íc ngoµi tham gia cung øng dÞch b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt. V× vËy, yÕu tè c¹nh tranh ngµy cµng trë nªn khèc liÖt lµ ®iÒu kh«ng thÓ tr¸nh khái. Tuy nhiªn, muèn ho¹t ®éng ®­îc l©u dµi vµ cã hiÖu qu¶ trªn thÞ tr­êng b¶o hiÓm ViÖt Nam th× c¸c nhµ m«i giíi vµ v¨n phßng ®¹i diÖn cña n­íc ngoµi nµy ph¶i thùc hiÖn ®­îc nh÷ng viÖc nh­ sau: Thø nhÊt, c¸c nhµ m«i giíi vµ v¨n phßng ®¹i diÖn n­íc ngoµi cã khai th¸c nghiÖp vô b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt ph¶i ®¶m b¶o tu©n thñ nghiªm ngÆt quy ®Þnh cña ChÝnh phñ ViÖt Nam trong lÜnh vùc nµy. Thùc tÕ trong nh÷ng n¨m qua ®· x¶y ra hiÖn t­îng cã mét sè c«ng ty m«i giíi vµ v¨n phßng ®¹i diÖn n­íc ngoµi ®· cè t×nh vi ph¹m ph¸p luËt ViÖt Nam ®Ó giµnh ®­îc nh÷ng lîi thÕ trong c¹nh tranh ®èi víi c¸c c«ng ty b¶o hiÓm ViÖt Nam trong viÖc thu hót kh¸ch hµng. Tuy nhiªn, vÒ l©u dµi th× nh÷ng c«ng ty Êy sÏ kh«ng thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn ®­îc. Nh÷ng c«ng ty thùc sù muèn lµm ¨n l©u dµi ë ViÖt Nam th× ph¶i hiÓu r»ng quy ®Þnh ph¸p luËt lu«n lµ mét bé phËn c¬ b¶n cña ngµnh dÞch vô tµi chÝnh nµy vµ r»ng nÕu tu©n thñ theo ®óng ph¸p luËt n¬i ®©y th× sÏ t¹o ®­îc lßng tin n¬i kh¸ch hµng còng nh­ c¸c nhµ ®Çu t­ kh¸c. Vµ nÕu muèn cã ®­îc lîi thÕ so víi c¸c c«ng ty kh¸c th× hä kh«ng nh÷ng ph¶i tu©n thñ ph¸p luËt ViÖt Nam mµ cßn ph¶i biÕt tiÕn tíi hoµ nhËp c¸c luËt lÖ, quy ®Þnh vµo v¨n ho¸ cña c«ng ty. Thø hai, c¸c nhµ m«i giíi vµ c¸c v¨n phßng ®¹i diÖn cña n­íc ngoµi còng cÇn ph¶i phèi hîp chÆt chÏ, t¹o mèi quan hÖ th©n thiÕt víi c¸c c«ng ty b¶o hiÓm ViÖt Nam ®Ó trë thµnh nh÷ng ®èi t¸c tin cËy cña nhau, cïng hîp t¸c ®Ó thu hót ®­îc kh¸ch hµng tham gia b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt. ThÞ tr­êng b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt ®ang ngµy cµng mang tÝnh c¹nh tranh gay g¾t h¬n. §iÒu ®ã ®· khiÕn cho ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty m«i giíi b¶o hiÓm vµ v¨n phßng ®¹i diÖn n­íc ngoµi ngµy cµng gÆp nhiÒu khã kh¨n, ®Æc biÖt lµ khi c¸c c«ng ty nµy ph¶i ®èi ®Çu víi c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm vèn ®· cã mÆt l©u ®êi t¹i ViÖt Nam vµ cã nhiÒu ­u thÕ h¬n do ®· hiÓu râ ®­îc ®Æc ®iÓm cña kh¸ch hµng b¶o hiÓm t¹i ViÖt Nam còng nh­ nhu cÇu cña hä. ChÝnh v× thÕ, hîp t¸c lµ biÖn ph¸p hiÖu qu¶ nhÊt ®Ó c¸c c«ng ty m«i giíi vµ c¸c v¨n phßng ®¹i diÖn n­íc ngoµi cã thÓ ¸p dông ®Ó tr¸nh nh÷ng ®ông ®é kh«ng cã lîi cho c¸c bªn, ®ång thêi th«ng qua hîp t¸c, c¸c bªn ®Òu cã thÓ sö dông tèt nhÊt nh÷ng lîi thÕ cña m×nh ®Ó ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ h¬n. Tuy vËy, sù hîp t¸c ë ®©y kh«ng cã nghÜa lµ liªn minh ®Ó b¶o vÖ sù thèng trÞ trªn thÞ tr­êng cña c¸c c«ng ty, mµ lµ hîp t¸c trªn tinh thÇn c¹nh tranh mét c¸ch c«ng b»ng, b×nh ®¼ng vµ minh b¹ch. 3.3. Gi¶i ph¸p vÒ phÝa c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i Nh­ ®· ph©n tÝch ë phÇn II cña ch­¬ng nµy, ho¹t ®éng ng©n hµng t¹i c¸c n­íc ph¸t triÓn lu«n song hµnh cïng ho¹t ®éng b¶o hiÓm. Gi÷a hai lo¹i h×nh nµy cã mèi liªn hÖ chÆt chÏ víi nhau, võa hîp t¸c, võa c¹nh tranh. Ho¹t ®éng ng©n hµng vµ b¶o hiÓm cµng ph¸t triÓn th× c¹nh tranh cµng gay g¾t vµ hîp t¸c cµng chÆt chÏ. §Ó thóc ®Èy vµ ph¸t triÓn mèi quan hÖ hîp t¸c vµ khai th¸c mÆt tÝch cùc cña c¹nh tranh gi÷a c¸c c«ng ty b¶o hiÓm nãi chung, c«ng ty b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt nãi riªng vµ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i th× c¸c ng©n hµng cÇn thùc hiÖn nh÷ng biÖn ph¸p sau: C¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i cÇn t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c c«ng ty b¶o hiÓm th©m nhËp s©u h¬n vµo ho¹t ®éng cña m×nh vµ ng­îc l¹i, b¶n th©n c¸c ng©n hµng còng cÇn th©m nhËp s©u h¬n vµo ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm, vÝ dô nh­: ®Ó cho c¸c c«ng ty b¶o hiÓm mua cæ phÇn t¹i c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i, mua tr¸i phiÕu ng©n hµng… §ång thêi, gi÷a c«ng ty b¶o hiÓm vµ ng©n hµng cã thÓ thµnh lËp c¸c liªn doanh vÒ b¶o hiÓm. Më réng viÖc c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i lµm ®¹i lý cho c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt. §æi l¹i c¸c c«ng ty b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt sÏ më tµi kho¶n vµ göi tiÒn t¹i c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ®ã. §Æc biÖt lµ khi c¸c ng©n hµng m«i giíi cho c¸c c«ng ty b¶o hiÓm nh÷ng hîp ®ång b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt ®èi víi c¸c dù ¸n ®Çu t­ cã gi¸ trÞ lín. §­a nghiÖp vô b¶o hiÓm thµnh mét m«n häc trong chuyªn ngµnh ®µo t¹o vÒ ng©n hµng. C¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i nªn më c¸c líp båi d­ìng nghiÖp vô b¶o hiÓm nãi chung còng nh­ nghiÖp vô b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt nãi riªng cho ®éi ngò c¸n bé cã liªn quan cña m×nh, t¹o c¬ héi ®a d¹ng nghiÖp vô kinh doanh… KÕt luËn Cã thÓ nãi r»ng tõ khi ®­îc triÓn khai cho ®Õn nay, nghiÖp vô b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt ®· lµ mét c«ng cô h÷u hiÖu ®¶m b¶o an toµn vèn s¶n xuÊt kinh doanh, mét tÊm l¸ ch¾n vÒ tµi chÝnh ®èi víi mäi doanh nghiÖp. Tuy nhiªn, do ®©y lµ mét nghiÖp vô kh¸ míi mÎ ë ViÖt Nam vµ do vÉn cßn tån t¹i nh÷ng khã kh¨n khi ViÖt Nam míi chuyÓn ®æi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ tõ c¬ chÕ quan liªu bao cÊp sang c¬ chÕ tù chñ trong kinh doanh nªn nhiÒu ®¬n vÞ cßn ch­a thÝch øng kÞp. Thªm vµo ®ã, t­ t­ëng tr«ng chê û l¹i vµo Nhµ n­íc vÉn cßn sãt l¹i tõ thêi bao cÊp nªn viÖc tham gia b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt vÉn cßn ch­a thµnh tËp qu¸n, nhiÒu c¬ së s¶n xuÊt qu¶n lý mét sè l­îng tµi s¶n lín, dÔ x¶y ra ch¸y næ nh­ng vÉn kh«ng tÝnh ®Õn viÖc tham gia b¶o hiÓm nµy cho tµi s¶n cña m×nh. TiÒm n¨ng ®èi víi nghiÖp vô b¶o hiÓm nµy ë ViÖt Nam vÉn cßn rÊt lín. §Ó khai th¸c ®­îc tiÒm n¨ng ®ã, ®Æc biÖt lµ khi thÞ tr­êng b¶o hiÓm ®ang cã sù c¹nh tranh gay g¾t nh­ hiÖn nay th× c¸c c«ng ty b¶o hiÓm ViÖt Nam cÇn ph¶i lu«n lu«n chó ý t¨ng c­êng ho¹t ®éng Marketing b¶o hiÓm còng nh­ hoµn thiÖn c¸c mÆt nghiÖp vô cho phï hîp víi t×nh h×nh cô thÓ ®Ó ®¸p øng tèt nhÊt nhu cÇu cña kh¸ch hµng. Th«ng qua bµi luËn nµy, em ®· chØ ra ®­îc mét sè mÆt ®­îc vµ cßn ch­a ®­îc cña ngµnh b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt trong n­íc vµ ®Ò xuÊt ra mét sè gi¶i ph¸p nh»m ®Èy m¹nh sù ph¸t triÓn cña nghiÖp vô b¶o hiÓm nµy ë ViÖt Nam. Hy väng r»ng, trong t­¬ng lai, víi sù ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ, sù héi nhËp cña kinh tÕ ViÖt Nam vµo nÒn kinh tÕ ThÕ giíi, b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt sÏ ph¸t triÓn m¹nh mÏ vµ sÏ gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n­íc. Tµi liÖu tham kh¶o LuËt cña Quèc héi n­íc Céng hoµ X· héi Chñ nghÜa ViÖt Nam sè 24/2000/QH10 ngµy 09/12/2000 vÒ kinh doanh b¶o hiÓm NghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ sè 42/2001/N§ - CP ngµy 01/8/2001 quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh mét sè ®iÒu cña LuËt kinh doanh b¶o hiÓm. QuyÕt ®Þnh cña Bé tr­ëng Bé Tµi chÝnh sè 142 - TCQ§ ngµy 2/5/1991 vÒ viÖc ban hµnh Quy t¾c vµ biÓu phÝ b¶o hiÓm ho¶ ho¹n vµ c¸c rñi ro ®Æc biÖt Th«ng t­ cña Bé Tµi chÝnh sè 02 - TC/TCNH ngµy 4/1/1996 h­íng dÉn söa ®æi, bæ sung viÖc thùc hiÖn chÕ ®é hoa hång b¶o hiÓm Gi¸o tr×nh B¶o hiÓm trong kinh doanh - PGS.TS Hoµng V¨n Ch©u (chñ biªn) - TS Vò Sü TuÊn - TS NguyÔn Nh­ TiÕn - Nhµ XuÊt B¶n Khoa häc vµ Kü thuËt - 2003 Gi¸o tr×nh Qu¶n trÞ kinh doanh b¶o hiÓm - Tr­êng §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n - Chñ biªn: TS. NguyÔn V¨n §Þnh - Nhµ xuÊt b¶n thèng kª - 2003 Gi¸o tr×nh Marketing trong ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm - Tæng c«ng ty B¶o hiÓm ViÖt Nam - Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª - 2003 Tù do ho¸ dÞch vô tµi chÝnh trong khu«n khæ WTO - kinh nghiÖm c¸c n­íc - ViÖn nghiªn cøu tµi chÝnh - Nhµ xuÊt b¶n Tµi chÝnh - 2001 Mét sè ®iÒu cÇn biÕt vÒ ph¸p lý trong ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm - GS.TS Tr­¬ng Méc L©m, L­u Nguyªn Kh¸nh - Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª - 2001 B¸o c¸o th­êng niªn c¸c n¨m 2001, 2002 cña Tæng c«ng ty b¶o hiÓm ViÖt Nam - B¶o ViÖt B¸o c¸o th­êng niªn c¸c n¨m 2001, 2002 cña C«ng ty t¸i b¶o hiÓm Quèc gia ViÖt Nam - Vinare T¹p chÝ Th«ng tin thÞ tr­êng b¶o hiÓm - t¸i b¶o hiÓm ViÖt Nam - Vinare sè 3(8/2003); 1(3/2003); 2(8/2003). T¹p chÝ ThÞ tr­êng b¶o hiÓm - Tæng c«ng ty B¶o hiÓm ViÖt Nam - B¶o ViÖt c¸c sè n¨m 2003 T¹p chÝ Tµi chÝnh sè 6/2003; sè 1+2 (459 - 460)/2003 T¹p chÝ B¶o hiÓm sè 3(9/2003); sè 1/2002; sè 2(6/2002); sè 3(9/2002) B¶n tin b¶o hiÓm sè 1,2,3 (2003) - Tæng c«ng ty b¶o hiÓm ViÖt Nam - B¶o ViÖt. T¹p chÝ Ng©n hµng sè5/2003 T¹p chÝ Kinh tÕ ViÖt Nam - ThÕ giíi 2000 - 2001 T¹p chÝ Th«ng tin tµi chÝnh sè 1+2(1/2003) Th«ng tin lÊy tõ Internet T¹p chÝ Sigma, Thuþ Sü, bµi "Some facts about Special Perils Worldwide", Robert Hopkins, th¸ng 2/2003. Phô lôc Môc lôc ._.