Báo cáo Mối quan hệ giữa phân tích tài chính doanh nghiệp và đầu tư chứng khoán trên thị trường chứng khoán Việt Nam

Ch­¬ng I: Kh¸i qu¸t chung vÒ bCTC doanh nghiÖp vµ ph©n tÝch BCTC doanh nghiÖp trong ®Çu t­ chøng kho¸n I. B¸o c¸o tµi chÝnh doanh nghiÖp Cho ®Õn gi÷a thÕ kû 19 quy m« cña c¸c doanh nghiÖp cßn nhá vµ hÇu nh­ kh«ng cã sù tµi trî vèn tõ c¸c ®èi t­îng kh¸c ngoµi chñ së h÷u doanh nghiÖp. Khi cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp bïng næ, quy m« cña c¸c doanh nghiÖp ngµy cµng ®­îc më réng víi sù xuÊt hiÖn cña nhiÒu tËp ®oµn lín. C¸c cæ ®«ng, chñ ng©n hµng vµ c¸c nhµ cho vay tÝn dông ®· tµi trî vèn cho doanh nghiÖp vµ yªu cÇu c¸c doanh nghiÖp ph¶i cung cÊp th«ng tin ®Ó hä cã thÓ ®¸nh gi¸ t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. §ã còng chÝnh lµ thêi ®iÓm BCTC doanh nghiÖp ra ®êi. BCTC doanh nghiÖp ®ãng mét vai trß rÊt quan träng ®èi víi ho¹t ®éng SXKD. Nã diÔn gi¶i c¸c nghiÖp vô kinh tÕ v« cïng phong phó d­íi d¹ng nh÷ng sè liÖu nh»m cung cÊp th«ng tin vÒ t×nh h×nh ho¹t ®éng, rñi ro vµ triÓn väng cña doanh nghiÖp. ë ch­¬ng nµy chóng ta sÏ xem xÐt kh¸i qu¸t chung vÒ BCTC doanh nghiÖp vµ ph©n tÝch BCTC doanh nghiÖp ®Ó cã th«ng tin phôc vô cho viÖc ra quyÕt ®Þnh ®Çu t­ trªn TTCK. 1. Kh¸i niÖm Theo gi¸o tr×nh "LËp, ®äc, kiÓm tra vµ ph©n tÝch BCTC" cña TS. NguyÔn N¨ng Phóc-NguyÔn V¨n C«ng-TrÇn Quý Liªn, NXB Tµi ChÝnh n¨m 2001, "BCTC doanh nghiÖp lµ nh÷ng b¸o c¸o tæng hîp nhÊt vÒ t×nh h×nh tµi s¶n, vèn vµ c«ng nî còng nh­ t×nh h×nh tµi chÝnh, kÕt qu¶ kinh doanh trong kú cña doanh nghiÖp". Kh¸i niÖm nµy ®· nªu mét c¸ch kh¸ chÝnh x¸c néi hµm cña kh¸i niÖm "BCTC doanh nghiÖp". BCTC doanh nghiÖp (sau ®©y gäi lµ BCTC) lµ nh÷ng b¸o c¸o ®­îc lËp dùa vµo ph­¬ng ph¸p tæng hîp sè liÖu tõ c¸c sæ s¸ch kÕ to¸n theo c¸c chØ tiªu tµi chÝnh ph¸t sinh t¹i nh÷ng thêi ®iÓm hoÆc thêi kú nhÊt ®Þnh. ChÝnh v× thÕ, BCTC ph¶n ¸nh mét c¸ch hÖ thèng, ®ång bé, trung thùc, chÝnh x¸c t×nh h×nh tµi s¶n cña ®¬n vÞ t¹i nh÷ng thêi ®iÓm; kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh vµ t×nh h×nh sö dông vèn trong nh÷ng thêi kú nhÊt ®Þnh. §ång thêi BCTC ®­îc gi¶i tr×nh, gióp cho ®èi t­îng sö dông th«ng tin nhËn biÕt ®­îc thùc tr¹ng tµi chÝnh, t×nh h×nh SXKD cña doanh nghiÖp ®Ó ra c¸c quyÕt ®Þnh phï hîp. C¸c lo¹i BCTC BCTC bao gåm 3 lo¹i phæ biÕn nhÊt lµ b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n, b¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh vµ b¸o c¸o l­u chuyÓn tiÒn tÖ. 2.1. B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n "B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n lµ mét b¶n BCTC tæng hîp, ph¶n ¸nh toµn bé gi¸ trÞ tµi s¶n hiÖn cã vµ nguån h×nh thµnh tµi s¶n cña doanh nghiÖp t¹i mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh (thêi ®iÓm lËp b¸o c¸o)". TrÝch tõ gi¸o tr×nh "LËp, ®äc, kiÓm tra vµ ph©n tÝch b¸o c¸o tµi chÝnh" cña TS. NguyÔn N¨ng Phóc- NguyÔn V¨n C«ng-TrÇn Quý Liªn, NXB Tµi ChÝnh n¨m 2001. Nh­ vËy, sè liÖu trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n cho biÕt toµn bé gi¸ trÞ tµi s¶n hiÖn cã cña doanh nghiÖp theo c¬ cÊu cña tµi s¶n vµ nguån h×nh thµnh tµi s¶n ®ã. B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n ®­îc tr×nh bµy lµm 2 phÇn: phÇn tµi s¶n vµ phÇn nguån vèn. - PhÇn tµi s¶n: PhÇn tµi s¶n ph¶n ¸nh toµn bé gi¸ trÞ tµi s¶n hiÖn cã cña doanh nghiÖp t¹i thêi ®iÓm b¸o c¸o theo c¬ cÊu tµi s¶n vµ h×nh thøc tån t¹i cña tµi s¶n trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng SXKD cña doanh nghiÖp. Tµi s¶n ®­îc ph©n chia thµnh tµi s¶n l­u ®éng vµ ®Çu t­ ng¾n h¹n (TSL§&§TNH) vµ tµi s¶n cè ®Þnh vµ ®Çu t­ dµi h¹n (TSC§&§TDH). Trong ®ã: Tµi s¶n l­u ®éng vµ ®Çu t­ ng¾n h¹n (gäi chung lµ vèn l­u ®éng): bao gåm tiÒn, ®Çu t­ tµi chÝnh ng¾n h¹n, c¸c kho¶n ph¶i thu, hµng tån kho vµ c¸c TSL§ kh¸c h×nh thµnh nªn vèn l­u ®éng cña doanh nghiÖp. Do c¸c tµi s¶n nµy ®Òu ®­îc sö dông hay chuyÓn thµnh tiÒn trong t­¬ng lai gÇn nªn chóng ®­îc gäi lµ TSL§. C¸c tµi s¶n thuéc TSL§ ®­îc s¾p xÕp theo tÝnh thanh kho¶n (kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi thµnh tiÒn mÆt) gi¶m dÇn. Tµi s¶n cè ®Þnh vµ ®Çu t­ dµi h¹n (gäi chung lµ vèn cè ®Þnh): bao gåm TSC§ nh­ nhµ x­ëng, thiÕt bÞ,... vµ c¸c kho¶n ®Çu t­ tµi chÝnh dµi h¹n. Tuy nhiªn ®©y kh«ng ph¶i lµ toµn bé TSC§ cña doanh nghiÖp bëi mét sè tµi s¶n ®¸ng gi¸ nhÊt cã thÓ lµ tµi s¶n v« h×nh, vÝ dô nh­ b»ng s¸ng chÕ, nh·n hiÖu hµng ho¸, danh tiÕng cña doanh nghiÖp, kh¶ n¨ng qu¶n lý chuyªn nghiÖp vµ lùc l­îng lao ®éng cã tr×nh ®é cao. Nh÷ng lo¹i tµi s¶n nµy th­êng kh«ng ®­îc ®­a vµo b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n trõ phi chóng cã thÓ ®­îc x¸c ®Þnh râ vÒ mÆt gi¸ trÞ. Ngoµi ra, vèn cè ®Þnh cßn bao gåm chi phÝ x©y dùng c¬ b¶n dë dang vµ c¸c kho¶n ký quü, ký c­îc dµi h¹n. - PhÇn nguån vèn: PhÇn nguån vèn ph¶n ¸nh nguån h×nh thµnh tµi s¶n hiÖn cã cña doanh nghiÖp t¹i thêi ®iÓm lËp b¸o c¸o. C¸c chØ tiªu nguån vèn thÓ hiÖn tr¸ch nhiÖm ph¸p lý cña doanh nghiÖp ®èi víi tµi s¶n ®ang qu¶n lý vµ sö dông ë doanh nghiÖp. Nguån vèn ®­îc chia ra thµnh nî ph¶i tr¶ vµ nguån vèn chñ së h÷u. Trong ®ã: Nî ph¶i tr¶: bao gåm nî ng¾n h¹n, nî dµi h¹n vµ nî kh¸c. Nî ng¾n h¹n bao gåm nh÷ng kho¶n vay vµ kho¶n ph¶i tr¶ ®­îc thanh to¸n trong vßng mét n¨m. Chªnh lÖch gi÷a vèn l­u ®éng vµ nî ng¾n h¹n lµ vèn l­u ®éng rßng - ®©y ®­îc coi lµ nguån dù tr÷ tiÒn mÆt tiÒm n¨ng cña doanh nghiÖp. Nî dµi h¹n bao gåm nh÷ng kho¶n nî sÏ ®¸o h¹n sau mét n¨m. Nguån vèn chñ së h÷u: lµ phÇn chªnh lÖch gi÷a tæng nguån vèn vµ nî ph¶i tr¶. Nguån vèn chñ së h÷u bao gåm gi¸ trÞ mÖnh gi¸ cña c¸c cæ phiÕu th­êng ®ang l­u hµnh, thÆng d­ vèn gãp vµ thu nhËp gi÷ l¹i tÝch luü tõ phÇn lîi nhuËn mµ doanh nghiÖp thu ®­îc tr­íc ®ã. B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n cho phÐp ®èi t­îng sö dông ®¸nh gi¸ kh¸i qu¸t thùc tr¹ng tµi chÝnh cña doanh nghiÖp, n¨ng lùc tr×nh ®é sö dông vèn vµ nh÷ng triÓn väng kinh tÕ tµi chÝnh cña doanh nghiÖp . 2.2. b¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh "B¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh lµ BCTC tæng hîp, ph¶n ¸nh tæng qu¸t t×nh h×nh vµ kÕt qu¶ kinh doanh trong mét kú kÕ to¸n cña doanh nghiÖp". TrÝch tõ gi¸o tr×nh "LËp, ®äc, kiÓm tra vµ ph©n tÝch b¸o c¸o tµi chÝnh" cña TS. NguyÔn N¨ng Phóc- NguyÔn V¨n C«ng-TrÇn Quý Liªn, NXB Tµi ChÝnh n¨m 2001. B¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh ®­îc chi tiÕt theo ho¸ theo ho¹t ®éng SXKD chÝnh, ho¹t ®éng tµi chÝnh vµ ho¹t ®éng bÊt th­êng; t×nh h×nh thùc hiÖn nghÜa vô víi Nhµ n­íc vµ thuÕ GTGT ®­îc khÊu trõ, ®­îc hoµn l¹i vµ ®­îc gi¶m. Lo¹i b¸o c¸o nµy gåm 3 phÇn chÝnh, tuy nhiªn theo môc ®Ých nghiªn cøu cña ®Ò tµi nªn chØ ®Ò cËp ®Õn phÇn l·i lç. PhÇn nµy ph¶n ¸nh t×nh h×nh vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng SXKD cña doanh nghiÖp, bao gåm c¸c chØ tiªu chñ yÕu sau: Tæng doanh thu, Doanh thu thuÇn, Lîi nhuËn gép, Lîi nhuËn thuÇn tõ ho¹t ®éng kinh doanh, Lîi nhuËn thuÇn tõ ho¹t ®éng tµi chÝnh, Lîi nhuËn bÊt th­êng, Tæng lîi nhuËn tr­íc thuÕ, Lîi nhuËn sau thuÕ. 2.3. B¸o c¸o l­u chuyÓn tiÒn tÖ "B¸o c¸o l­u chuyÓn tiÒn tÖ lµ BCTC tæng hîp ph¶n ¸nh viÖc h×nh thµnh vµ sö dông l­îng tiÒn ph¸t sinh trong kú b¸o c¸o cña doanh nghiÖp." TrÝch tõ gi¸o tr×nh "LËp, ®äc, kiÓm tra vµ ph©n tÝch b¸o c¸o tµi chÝnh" cña TS. NguyÔn N¨ng Phóc- NguyÔn V¨n C«ng-TrÇn Quý Liªn, NXB Tµi ChÝnh n¨m 2001. B¸o c¸o l­u chuyÓn tiÒn tÖ gåm 3 phÇn: PhÇn I: L­u chuyÓn tiÒn tÖ tõ ho¹t ®éng SXKD PhÇn II: L­u chuyÓn tiÒn tÖ tõ ho¹t ®éng ®Çu t­ PhÇn III: L­u chuyÓn tiÒn tÖ tõ ho¹t ®éng tµi chÝnh Dùa vµo b¸o c¸o l­u chuyÓn tiÒn tÖ ng­êi sö dông cã thÓ ®¸nh gi¸ ®­îc kh¶ n¨ng t¹o ra tiÒn, sù biÕn ®éng tµi s¶n thuÇn cña doanh nghiÖp, kh¶ n¨ng thanh to¸n cña doanh nghiÖp vµ dù ®o¸n ®­îc luång tiÒn trong kú tiÕp theo. 3. ChÕ ®é BCTC doanh nghiÖp ChÕ ®é BCTC doanh nghiÖp ban hµnh theo QuyÕt ®Þnh sè 167/2000/Q§-BTC ngµy 25/10/2000 cña Bé tr­ëng Bé Tµi ChÝnh ¸p dông cho tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi lÜnh vùc, mäi thµnh phÇn kinh tÕ trong c¶ n­íc, bao gåm 4 biÓu mÉu b¸o c¸o: B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n, KÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh, L­u chuyÓn tiÒn tÖ vµ ThuyÕt minh BCTC. Ngoµi ra, ®Ó phôc vô yªu cÇu qu¶n lý kinh tÕ tµi chÝnh, yªu cÇu chØ ®¹o ®iÒu hµnh, c¸c ngµnh, c¸c tæng c«ng ty, c¸c tËp ®oµn s¶n xuÊt, liªn hiÖp c¸c xÝ nghiÖp, c¸c c«ng ty liªn doanh... cã thÓ quy ®Þnh thªm c¸c b¸o c¸o chi tiÕt kh¸c cã tÝnh chÊt h­íng dÉn nh­: B¸o c¸o gi¸ thµnh s¶n phÈm, dÞch vô; B¸o c¸o chi tiÕt kÕt qu¶ kinh doanh; B¸o c¸o chi tiÕt chi phÝ s¶n xuÊt; B¸o c¸o chi tiÕt chi phÝ b¶o hµnh; B¸o c¸o chi tiÕt chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp; B¸o c¸o chi tiÕt c«ng nî... Néi dung, ph­¬ng ph¸p tÝnh to¸n, h×nh thøc tr×nh bµy c¸c chØ tiªu trong tõng b¸o c¸o quy ®Þnh chÕ ®é nµy ®­îc ¸p dông thèng nhÊt trong ph¹m vi c¶ n­íc. Trong qu¸ tr×nh ¸p dông nÕu thÊy cÇn thiÕt cã thÓ söa ®æi bæ sung hoÆc chi tiÕt c¸c chØ tiªu cho phï hîp víi ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng SXKD cña doanh nghiÖp nh­ng ph¶i ®­îc Bé Tµi ChÝnh chÊp thuËn b»ng v¨n b¶n. C¸c tæ chøc niªm yÕt Trong kho¸ luËn, c¸c thuËt ng÷ tæ chøc niªm yÕt, doanh nghiÖp niªm yÕt vµ c«ng ty niªm yÕt ®­îc sö dông víi ý nghÜa nh­ nhau. trªn TTCK lµ chñ thÓ cña nÒn kinh tÕ nªn còng ph¶i tu©n thñ nghiªm chØnh quy ®Þnh nªu trªn cña Bé Tµi ChÝnh. Bªn c¹nh ®ã Uû ban chøng kho¸n Nhµ n­íc (UBCKNN) cã nh÷ng quy ®Þnh riªng ®èi víi chÕ ®é BCTC cña c¸c chñ thÓ nµy. Mét trong nh÷ng yªu cÇu b¾t buéc cña c¬ quan qu¶n lý TTCK cña bÊt kú quèc gia nµo nãi chung vµ UBCKNN cña ViÖt Nam nãi riªng ®èi víi tæ chøc cã chøng kho¸n ®· niªm yÕt vµ ph¸t hµnh lµ ph¶i c«ng khai tµi chÝnh hµng n¨m vµ mét sè ®Þnh kú kh¸c. ViÖc c«ng khai tµi chÝnh ®Þnh kú ®­îc thùc hiÖn qua c¸c BCTC doanh nghiÖp, do ®ã ®©y lµ nguån th«ng tin rÊt quan träng ®èi víi c¸c ®èi t­îng sö dông BCTC. Theo NghÞ ®Þnh sè 48/1998/N§-CP, Th«ng t­ 02/2001/TT-UBCK vµ QuyÕt ®Þnh 79/2000/Q§-UBCK, vÊn ®Ò c«ng khai ho¸ th«ng tin tµi chÝnh ®­îc quy ®Þnh nh­ sau: Hµng n¨m tæ chøc niªm yÕt ph¶i göi UBCKNN BCTC, bao gåm b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n, b¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh, b¸o c¸o l­u chuyÓn tiÒn tÖ, thuyÕt minh BCTC theo mÉu quy ®Þnh hiÖn hµnh. BCTC ph¶i ®­îc c«ng bè t¹i trô së chÝnh cña tæ chøc ph¸t hµnh ®Ó ng­êi ®Çu t­ tham kh¶o. Yªu cÇu ®èi víi BCTC: ph¶i tu©n thñ chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh cña Nhµ n­íc BCTC n¨m ph¶i cã x¸c nhËn cña mét tæ chøc kiÓm to¸n ®­îc chÊp thuËn BCTC n¨m ®­îc lËp vµ göi cho UBCKNN chËm nhÊt lµ 90 ngµy kÓ tõ khi kÕt thóc niªn ®é kÕ to¸n Tr­êng hîp tæ chøc ph¸t hµnh së h÷u tõ 50% cæ phÇn trë lªn cña mét tæ chøc kh¸c th× tæ chøc ph¸t hµnh ph¶i göi kÌm theo BCTC cña tæ chøc ®ã Ngoµi ra, tæ chøc niªm yÕt ph¶i b¸o c¸o Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n (TTGDCK), UBCKNN vÒ kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh, vèn, tµi s¶n, doanh thu, lîi nhuËn, thuÕ... hµng quý vµ 6 th¸ng trong vßng 15 ngµy ®Çu cña quý, th¸ng tiÕp theo. Nh­ vËy, trong c¸c v¨n b¶n nµy nghÜa vô c«ng bè th«ng tin ®­îc quy ®Þnh kh¸ râ rµng vµ chi tiÕt ®èi víi tæ chøc niªm yÕt. ViÖc x¸c lËp nghÜa vô c«ng khai tµi chÝnh cña c¸c tæ chøc nh»m ®¶m b¶o th«ng tin mäi mÆt vÒ ho¹t ®éng cña tæ chøc nµy tr­íc vµ sau khi niªm yÕt ph¶i ®­îc cung cÊp mét c¸ch th­êng xuyªn, liªn tôc vµ tøc thêi ®Õn c¸c cæ ®«ng cña doanh nghiÖp vµ c«ng chóng ®Çu t­. Kh¸c víi doanh nghiÖp ch­a niªm yÕt, doanh nghiÖp niªm yÕt ph¶i c«ng khai ho¸ tµi chÝnh vµ nh÷ng th«ng tin cã thÓ ¶nh h­ëng ®Õn gi¸ c¶ cæ phiÕu, c¸c th«ng tin vÒ nh÷ng xung ®ét lîi Ých cña thµnh viªn Héi ®ång qu¶n trÞ, thµnh viªn Ban gi¸m ®èc, c¸c cæ ®«ng lín víi lîi Ých cña tæng thÓ doanh nghiÖp. §ång thêi c¸c v¨n b¶n ph¸p quy trªn TTCK ®· cã nh÷ng quy ®Þnh nh»m n©ng cao chÊt l­îng BCTC cña tæ chøc niªm yÕt. §ã lµ c¸c BCTC ph¶i ®­îc kiÓm to¸n tr­íc khi ®­îc c«ng bè ra c«ng chóng. C¸c c«ng ty kiÓm to¸n vµ kiÓm to¸n viªn ®éc lËp thùc hiÖn kiÓm to¸n cho tæ chøc niªm yÕt còng ph¶i ®­îc UBCKNN chÊp thuËn tr­íc khi thùc hiÖn c«ng t¸c kiÓm to¸n. PhÇn tiÕp theo sÏ ®i s©u vµo ph©n tÝch vai trß cña BCTC ®èi víi mét sè ®èi t­îng sö dông trong nhãm ®èi t­îng bªn trong doanh nghiÖp vµ nhãm ®èi t­îng bªn ngoµi doanh nghiÖp. 4. Vai trß cña BCTC doanh nghiÖp BCTC kh«ng nh÷ng cho biÕt t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp t¹i thêi ®iÓm b¸o c¸o mµ cßn cho thÊy kÕt qu¶ ho¹t ®éng mµ doanh nghiÖp ®¹t ®­îc trong hoµn c¶nh ®ã. ChÝnh v× thÕ, BCTC lµ ph­¬ng tiÖn cung cÊp th«ng tin cÇn thiÕt cho c¸c ®èi t­îng sö dông th«ng tin tµi chÝnh ®Ó ra c¸c quyÕt ®Þnh phï hîp. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, ®èi t­îng sö dông th«ng tin tµi chÝnh rÊt réng. C¨n cø vµo møc ®é liªn quan trùc tiÕp ®Õn doanh nghiÖp, cã thÓ ph©n chia nh­ sau: Nhãm ®èi t­îng bªn trong doanh nghiÖp (Internal users): lµ c¸c nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp (ban gi¸m ®èc), héi ®ång qu¶n trÞ doanh nghiÖp, nh÷ng ng­êi lao ®éng... Nhãm ®èi t­îng bªn ngoµi doanh nghiÖp (External users) lµ c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc, c¸c cæ ®«ng nhá, chñ nî, c¸c kh¸ch hµng chÝnh, nh©n viªn Ng©n hµng, c¸c c¬ quan b¶o hiÓm, c¸c ®¹i lý...§èi víi nhãm ®èi t­îng nµy BCTC lµ nguån chñ yÕu cung cÊp cho hä th«ng tin vÒ t×nh h×nh ho¹t ®éng vµ tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. D­íi ®©y chóng ta sÏ xem xÐt cô thÓ vai trß cña BCTC ®èi víi c¸c ®èi t­îng cô thÓ sau: 4.1. §èi víi nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp Mèi quan t©m hµng ®Çu cña c¸c nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp lµ tèi ®a ho¸ lîi nhuËn vµ kh¶ n¨ng tr¶ nî. Cho dï doanh nghiÖp cã thÓ cã nhiÒu môc tiªu kh¸c nh­ t¹o c«ng ¨n viÖc lµm, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, ®ãng gãp phóc lîi x· héi, b¶o vÖ m«i tr­êng.... nh­ng doanh nghiÖp chØ ®¹t c¸c môc tiªu nµy nÕu ®¸p øng ®­îc hai thö th¸ch sèng cßn lµ kinh doanh cã l·i vµ thanh to¸n ®­îc nî. Mét doanh nghiÖp thua lç liªn miªn rót cuéc sÏ bÞ c¹n kiÖt nguån lùc vµ buéc ph¶i ®ãng cöa. MÆt kh¸c, nÕu doanh nghiÖp kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n nî ®Õn h¹n còng dÉn ®Õn bÞ ph¸ s¶n. Nh­ vËy h¬n ai hÕt c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp cÇn cã ®Çy ®ñ th«ng tin vµ hiÓu râ doanh nghiÖp nh»m ®¸nh gi¸ t×nh h×nh tµi chÝnh ®· qua, thùc hiÖn c©n b»ng tµi chÝnh, kh¶ n¨ng thanh to¸n, sinh lîi, rñi ro vµ dù ®o¸n t×nh h×nh tµi chÝnh nh»m ®Ò ra quyÕt ®Þnh ®óng, thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ môc tiªu doanh nghiÖp. 4.2. §èi víi c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc BCTC lµ c¬ së ®Ó c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc ph©n tÝch, ®¸nh gi¸, kiÓm tra vµ kiÓm so¸t ho¹t ®éng kinh doanh, ho¹t ®éng tµi chÝnh tiÒn tÖ cña doanh nghiÖp cã ®óng víi chÝnh s¸ch, chÕ ®é vµ luËt ph¸p kh«ng; t×nh h×nh h¹ch to¸n chi phÝ, gi¸ thµnh; t×nh h×nh thùc hiÖn nghÜa vô ®èi víi Nhµ n­íc vµ kh¸ch hµng... §èi víi chñ ng©n hµng vµ c¸c nhµ cho vay tÝn dông Mèi quan t©m cña nhãm ®èi t­îng sö dông BCTC nµy chñ yÕu h­íng vµo kh¶ n¨ng tr¶ nî hiÖn t¹i vµ t­¬ng lai cña doanh nghiÖp. Ngoµi ra, hä còng rÊt quan t©m ®Õn sè l­îng vèn cña chñ së h÷u bëi v× ®©y lµ kho¶n b¶o hiÓm cho hä trong tr­êng hîp doanh nghiÖp gÆp rñi ro, nãi c¸ch kh¸c ®ã lµ c¬ së cña viÖc hoµn tr¶ vèn vµ l·i vay. BCTC lµ ph­¬ng tiÖn kh¸ ®¾c lùc gióp chñ ng©n hµng vµ c¸c nhµ cho vay tÝn dông cã ®­îc nh÷ng th«ng tin ®ã. §èi víi nhµ ®Çu t­ chøng kho¸n C¸c nhµ ®Çu t­ chøng kho¸n (sau ®©y gäi t¾t lµ c¸c nhµ ®Çu t­) bao gåm c¸c nhµ ®Çu t­ hiÖn t¹i hay t­¬ng lai cña doanh nghiÖp. C¸c nhµ ®Çu t­ hiÖn t¹i cÇn BCTC ®Ó quyÕt ®Þnh xem cã nªn tiÕp tôc ®Çu t­ vµo doanh nghiÖp hay b¸n cæ phiÕu ra thÞ tr­êng. Cßn c¸c nhµ ®Çu t­ chøng kho¸n t­¬ng lai cÇn th«ng tin ®Ó lùa chän mua lo¹i cæ phiÕu cña doanh nghiÖp nµo. Tuy vËy, mèi quan t©m chung cña nhãm ®èi t­îng nµy h­íng vµo lîi nhuËn do doanh nghiÖp t¹o ra trong t­¬ng lai vµ sù an toµn vèn. V× vËy, hä cÇn nh÷ng th«ng tin vÒ ®iÒu kiÖn tµi chÝnh, t×nh h×nh ho¹t ®éng, kÕt qu¶ kinh doanh, rñi ro vµ c¸c tiÒm n¨ng t¨ng tr­ëng cña doanh nghiÖp. §ång thêi, hä còng quan t©m tíi viÖc ®iÒu hµnh ho¹t ®éng vµ tÝnh hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c qu¶n lý nh»m ®¶m b¶o tÝnh hiÖu qu¶ vµ sù an toµn cho c¸c kho¶n ®Çu t­. Cô thÓ, BCTC sÏ cung cÊp cho hä th«ng tin vÒ c¸c vÊn ®Ò sau: Thµnh tÝch ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp trong qu¸ khø, kú väng t­¬ng lai cña doanh nghiÖp ra sao? Trong qu¸ tr×nh kinh doanh, doanh nghiÖp cã æn ®Þnh vÒ thu nhËp vµ møc t¨ng tr­ëng kh«ng? Dßng tiÒn tÖ cña ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp nh­ thÕ nµo? Møc ®é rñi ro tiÒm Èn trong c¬ cÊu vèn cña doanh nghiÖp? Møc ®é thu nhËp mong ®îi trong ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng s¾p tíi cña doanh nghiÖp? Doanh nghiÖp ®· c¹nh tranh nh­ thÕ nµo trong thÞ tr­êng ngµnh hµng cña m×nh? Trong t­¬ng lai doanh nghiÖp sÏ cã vÞ trÝ nµo vµ søc c¹nh tranh ra sao trong thÞ tr­êng? C¸c nhµ ®Çu t­ còng sÏ sö dông c¸c d÷ liÖu tµi chÝnh trong kú ®· qua ®Ó dù ®o¸n c¸c xu h­íng trong t­¬ng lai cña doanh nghiÖp vµ quyÕt ®Þnh xem môc tiªu ®Ò ra cña doanh nghiÖp cã v÷ng ch¾c vµ kh¶ thi kh«ng? Mét ®iÒu cÇn nhÊn m¹nh ë ®©y lµ theo quy ®Þnh cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi còng nh­ cña ViÖt Nam, BCTC cña tæ chøc niªm yÕt ®­îc kiÓm to¸n bëi mét doanh nghiÖp kiÓm to¸n ®­îc chÊp thuËn. C¬ quan kiÓm to¸n cã vai trß ®­a ra ý kiÕn vÒ chÊt l­îng th«ng tin cña BCTC dùa trªn viÖc ph©n tÝch, kiÓm tra l¹i nguån gèc nh÷ng th«ng tin ®· ®­îc tr×nh bµy nh»m ®¶m b¶o lîi Ých cho tÊt c¶ c¸c bªn sö dông BCTC. ChÝnh v× lÝ do nµy, BCTC do c¸c doanh nghiÖp niªm yÕt cung cÊp cã ®é tin cËy kh¸ cao. H¬n n÷a, c¬ quan kiÓm to¸n ho¹t ®éng trªn ph¹m vi vÜ m« toµn ngµnh, toµn nÒn kinh tÕ, cung cÊp nh÷ng th«ng tin ®Çu vµo cã chÊt l­îng tèt, tõ ®ã cã t¸c dông tÝch cùc trong viÖc xö lý c¸c th«ng tin ®Ó h×nh thµnh quyÕt ®Þnh cña nhµ ®Çu t­ chøng kho¸n. Ph©n tÝch BCTC doanh nghiÖp Ph©n tÝch BCTC lµ mét träng t©m cña ph©n tÝch c¬ b¶n, nh»m vµo viÖc ph©n tÝch cô thÓ ho¹t ®éng kinh doanh cña tæ chøc niªm yÕt. Th­êng th× c¸c c«ng ty chøng kho¸n bao giê còng cã mét bé phËn riªng biÖt theo dâi sè liÖu thèng kª cña tæ chøc niªm yÕt. Hä tiÕn hµnh ph©n tÝch tµi chÝnh ®Ó ®¸nh gi¸ triÓn väng cña c¸c tæ chøc nµy trªn c¬ së c¸c BCTC mµ c¸c tæ chøc cung cÊp. Tõ ®ã, hä ®Þnh gi¸ ®­îc chÝnh x¸c gi¸ cæ phiÕu cña tæ chøc niªm yÕt. C¬ quan qu¶n lý TTCK thu thËp sè liÖu tµi chÝnh vµ ph©n tÝch tµi chÝnh tæ chøc niªm yÕt ®Ó ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng cña tæ chøc niªm yÕt nh»m ®­a ra c¸c th«ng tin cÇn thiÕt gióp c«ng chóng hiÓu thùc chÊt c¸c cæ phiÕu m×nh ®ang hoÆc sÏ n¾m gi÷. D­íi ®©y chóng ta sÏ nghiªn cøu cô thÓ kh¸i niÖm, ph­¬ng ph¸p, néi dung vµ mèi quan hÖ gi÷a ph©n tÝch BCTC vµ ®Çu t­ chøng kho¸n. 1. Kh¸i niÖm "Ph©n tÝch BCTC lµ qu¸ tr×nh xem xÐt, kiÓm tra, ®èi chiÕu vµ so s¸nh sè liÖu hiÖn hµnh víi qu¸ khø nh»m ®¸nh gi¸ tiÒm n¨ng, hiÖu qu¶ kinh doanh còng nh­ nh÷ng rñi ro trong t­¬ng lai". TrÝch tõ gi¸o tr×nh "LËp, ®äc, kiÓm tra vµ ph©n tÝch b¸o c¸o tµi chÝnh" cña TS. NguyÔn N¨ng Phóc- NguyÔn V¨n C«ng-TrÇn Quý Liªn, NXB Tµi ChÝnh n¨m 2001. Ph©n tÝch BCTC th«ng qua hÖ thèng c¸c ph­¬ng ph¸p, c«ng cô vµ kü thuËt gióp ng­êi sö dông th«ng tin tõ c¸c gãc ®é kh¸c nhau võa ®¸nh gi¸ toµn diÖn, tæng hîp kh¸i qu¸t, võa xem xÐt mét c¸ch chi tiÕt ho¹t ®éng tµi chÝnh cña doanh nghiÖp ®Ó nhËn biÕt, ph¸n ®o¸n, dù b¸o vµ ®­a ra quyÕt ®Þnh tµi chÝnh, tµi trî vµ ®Çu t­ phï hîp. Ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch Ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch bao gåm mét hÖ thèng c¸c c«ng cô, biÖn ph¸p nh»m tiÕp cËn, nghiªn cøu c¸c sù kiÖn, hiÖn t­îng, c¸c mèi quan hÖ bªn trong vµ bªn ngoµi, c¸c luång dÞch chuyÓn vµ biÕn ®æi tµi chÝnh, c¸c chØ tiªu tµi chÝnh tæng hîp vµ chi tiÕt nh»m ®¸nh gi¸ t×nh h×nh tµi chÝnh doanh nghiÖp. VÒ lý thuyÕt cã nhiÒu ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch BCTC nh­ng trªn thùc tÕ ng­êi ta th­êng sö dông ph­¬ng ph¸p so s¸nh vµ ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch hÖ sè nh­ sau: Ph­¬ng ph¸p so s¸nh §Ó ¸p dông ph­¬ng ph¸p nµy cÇn ph¶i ®¶m b¶o c¸c ®iÒu kiÖn cã thÓ so s¸nh ®­îc cña c¸c chØ tiªu tµi chÝnh (thèng nhÊt vÒ kh«ng gian, thêi gian, néi dung, tÝnh chÊt vµ ®¬n vÞ tÝnh to¸n...). Néi dung so s¸nh bao gåm: so s¸nh gi÷a sè thùc hiÖn kú nµy víi sè thùc hiÖn kú tr­íc ®Ó thÊy râ xu h­íng thay ®æi vÒ tµi chÝnh doanh nghiÖp, tõ ®ã ®¸nh gi¸ sù t¨ng tr­ëng hay thôt lïi trong ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp so s¸nh gi÷a sè thùc hiÖn víi sè kÕ ho¹ch ®Ó thÊy møc ®é phÊn ®Êu cña doanh nghiÖp so s¸nh theo chiÒu däc ®Ó xem xÐt tû träng cña tõng chØ tiªu so víi tæng thÓ, so s¸nh theo chiÒu ngang cña nhiÒu kú ®Ó thÊy ®­îc sù biÕn ®æi c¶ vÒ sè l­îng t­¬ng ®èi vµ tuyÖt ®èi cña mét chØ tiªu nµo ®ã qua nhiÒu niªn ®é kÕ to¸n liªn tiÕp so s¸nh sè liÖu cña doanh nghiÖp víi sè liÖu trung b×nh ngµnh vµ sè liÖu cña c¸c doanh nghiÖp kh¸c ®Ó ®¸nh gi¸ t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp tèt hay xÊu, ®­îc hay ch­a ®­îc. ViÖc ph©n tÝch BCTC ®Æc biÖt cã ý nghÜa khi cã mét sè chuÈn mùc ®Ó cã thÓ so s¸nh víi c¸c hÖ sè tµi chÝnh cña mét doanh nghiÖp. C¸c nhµ ®Çu t­ kh«ng chØ muèn xem kh¶ n¨ng sinh lêi, kh¶ n¨ng thanh to¸n, t×nh tr¹ng nî vµ c¸c mèi quan hÖ ho¹t ®éng cña mét doanh nghiÖp lµ cao hay thÊp, vµ c¸c yÕu tè nµy ®­îc c¶i thiÖn hay xÊu ®i. Hä cßn muèn x¸c ®Þnh møc ®é hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp so víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh kh¸c, so víi ngµnh hay víi doanh nghiÖp ho¹t ®éng tèt nhÊt trong ngµnh. Ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch hÖ sè Mét hÖ sè biÓu hiÖn mèi quan hÖ to¸n häc gi÷a hai ®¹i l­îng. MÆc dï c¸c hÖ sè chØ lµ kÕt qu¶ cña viÖc tÝnh to¸n to¸n häc ®¬n gi¶n nh­ng chóng l¹i mang nhiÒu ý nghÜa. Khi mét hÖ sè tµi chÝnh thay ®æi cã nghÜa lµ c¸c ®¹i l­îng tµi chÝnh cã biÕn ®éng. HÖ thèng c¸c hÖ sè nµy thÓ hiÖn mèi t­¬ng quan gi÷a c¸c chØ tiªu trong tõng BCTC vµ gi÷a c¸c BCTC (mÆc dï b¸o c¸o l­u chuyÓn tiÒn tÖ lµ mét bé phËn cÊu thµnh quan träng cña BCTC nh­ng do ®iÒu kiÖn h¹n chÕ vÒ lý luËn vµ thùc tiÔn nªn ph©n tÝch BCTC chØ bao gåm ph©n tÝch b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n vµ b¸o c¸o ho¹t ®éng kinh doanh). C¸c hÖ sè nµy lµ c«ng cô kh¸ h÷u Ých gióp ph©n tÝch c¸c BCTC bëi chóng tãm t¾t c¸c d÷ liÖu d­íi mét h×nh thøc dÔ hiÓu vµ dÔ diÔn dÞch. C¸c hÖ sè gióp chóng ta ®­a ra nh÷ng c©u hái ®óng ®Ó tõ ®ã ®i s©u vµo ph©n tÝch, t×m ra b¶n chÊt thùc cña ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp chø kh«ng gi¶i ®¸p tøc thêi c¸c c©u hái mµ ng­êi sö dông th«ng tin tõ BCTC mong muèn t×m hiÓu. VÒ nguyªn t¾c, ®Ó cã thÓ ¸p dông ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch hÖ sè cÇn ph¶i ®¹t ®­îc c¸c yªu cÇu sau: ®¶m b¶o r»ng c¸c sè liÖu ®­îc sö dông ph¶i hoµn toµn chÝnh x¸c, thèng nhÊt vµ ®ång bé thu thËp ®­îc nh÷ng th«ng tin kh¸c bªn ngoµi BCTC nh­ t×nh h×nh ho¹t ®éng SXKD cña doanh nghiÖp, ®éi ngò qu¶n lý doanh nghiÖp, ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n ¸p dông t¹i doanh nghiÖp, th«ng tin vÒ ngµnh vµ nÒn kinh tÕ... x¸c ®Þnh ®­îc c¸c ng­ìng, c¸c ®Þnh møc ®Ó ®¸nh gi¸ nhËn xÐt t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp, trªn c¬ së ®ã so s¸nh c¸c hÖ sè cña doanh nghiÖp víi gi¸ trÞ cña c¸c hÖ sè tham chiÕu. C¸c hÖ sè tµi chÝnh kh«ng cã ý nghÜa nÕu ®øng riªng mµ chØ cã thÓ ®­îc diÔn gi¶i trong mèi quan hÖ víi c¸c hÖ sè kh¸c, víi c¸c chuÈn mùc ®· ®­îc x¸c ®Þnh tr­íc vµ víi c¸c hÖ sè cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh. Trong ph©n tÝch BCTC, c¸c hÖ sè tµi chÝnh ®­îc ph©n thµnh c¸c nhãm hÖ sè ®Æc tr­ng ph¶n ¸nh nh÷ng néi dung c¬ b¶n theo c¸c môc tiªu ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. §ã lµ c¸c nhãm hÖ sè vÒ kh¶ n¨ng thanh to¸n, ®ßn bÈy tµi chÝnh, n¨ng lùc ho¹t ®éng kinh doanh vµ kh¶ n¨ng sinh lêi. Mçi nhãm hÖ sè bao gåm nhiÒu hÖ sè ph¶n ¸nh riªng lÎ tõng bé phËn cña ho¹t ®éng tµi chÝnh trong mçi tr­êng hîp kh¸c nhau. XÐt trªn gi¸c ®é cña nhµ ®Çu t­ chøng kho¸n trªn TTCK ViÖt Nam th× nh÷ng hÖ sè ®­îc lùa chän lµ c¸c hÖ sè ®Æc tr­ng nhÊt, phæ biÕn nhÊt vµ dÔ dµng thu thËp ®­îc tõ c¸c BCTC theo mÉu do Bé Tµi ChÝnh quy ®Þnh vµ phï hîp víi thùc tiÔn TTCK ViÖt Nam lµ ch­a cã ®Çu t­ tr¸i phiÕu doanh nghiÖp. §ång thêi, c¸c hÖ sè dÔ hiÓu kh«ng chØ ®èi víi nhµ qu¶n lý mµ cßn ®èi víi c«ng chóng ®Çu t­ do viÖc tÝnh to¸n t­¬ng ®èi dÔ dµng. Tuy nhiªn, do ®Æc thï tõng ngµnh, tõng doanh nghiÖp, khi ph©n tÝch cÇn sö dông c¸c hÖ sè nµy mét c¸ch linh ho¹t. 3. Néi dung ph©n tÝch Néi dung ph©n tÝch BCTC nãi chung vµ trong ®Çu t­ chøng kho¸n nãi riªng bao gåm 2 néi dung c¬ b¶n: ph©n tÝch nguån vèn vµ sö dông vèn cña doanh nghiÖp ph©n tÝch c¸c hÖ sè tµi chÝnh cña doanh nghiÖp ph©n tÝch nguån vèn vµ sö dông vèn Ph©n tÝch nguån vèn vµ sö dông vèn lµ xem xÐt vµ ®¸nh gi¸ sù biÕn ®éng c¸c chØ tiªu cuèi kú so víi ®Çu kú trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n vÒ nguån vèn vµ c¸ch thøc sö dông vèn cña doanh nghiÖp. HÇu hÕt c¸c kho¶n vèn ®­îc lÊy tõ c¸c nguån nh­ lîi nhuËn, khÊu hao, vèn gãp vµ nî dµi h¹n. Doanh nghiÖp chñ yÕu sö dông c¸c nguån vèn nµy vµo viÖc t¨ng kho¶n ph¶i thu, tÝch luü chøng kho¸n kh¶ m¹i vµ TSC§. Néi dung ph©n tÝch nµy cho biÕt trong mét kú kinh doanh nguån vèn t¨ng (gi¶m) bao nhiªu? t×nh h×nh sö dông vèn nh­ thÕ nµo? nh÷ng chØ tiªu nµo lµ chñ yÕu ¶nh h­ëng ®Õn sù biÕn ®éng nguån vèn vµ sö dông vèn cña doanh nghiÖp? ViÖc ph©n tÝch nguån vèn vµ sö dông vèn cã thÓ gióp c¸c nhµ qu¶n lý tµi chÝnh x¸c ®Þnh xem liÖu viÖc c«ng ty huy ®éng vµ ph©n phèi c¸c kho¶n vèn cã r¬i vµo t×nh tr¹ng mÊt c©n b»ng hay kh«ng? Doanh nghiÖp nªn dùa vµo c¸c nguån vèn néi bé hay huy ®éng c¸c nguån vèn bªn ngoµi ®Ó tµi trî cho ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh. Qua ®ã, c¸c nhµ qu¶n lý x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ c¬ cÊu vèn tõ hai nguån bªn trong vµ bªn ngoµi, tõ ®ã ®­a ra quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n h¬n trong viÖc huy ®éng vèn víi chi phÝ thÊp h¬n, ®ång thêi n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn. XÐt trªn ph­¬ng diÖn cña nhµ ®Çu t­, viÖc ph©n tÝch nguån vèn vµ sö dông vèn cã ý nghÜa rÊt quan träng bëi v× c¸c nhµ ®Çu t­ lu«n quan t©m ®Õn tÝnh hiÖu qu¶ cña viÖc sö dông vèn vµ chØ khi vèn ®­îc sö dông mét c¸ch hiÖu qu¶ th× thu nhËp cña nhµ ®Çu t­ míi ®­îc ®¶m b¶o. Tuy nhiªn viÖc ph©n tÝch nguån vèn vµ sö dông vèn míi chØ ®em ®Õn cho ng­êi ph©n tÝch ®¸nh gi¸ kh¸i qu¸t vÒ t×nh h×nh vèn vµ nguån vèn, t×nh h×nh thu chi trong doanh nghiÖp. §Ó cã c¸i nh×n s©u s¾c h¬n c¸c nhµ ®Çu t­ cÇn xem xÐt c¸c hÖ sè tµi chÝnh doanh nghiÖp d­íi ®©y. Ph©n tÝch hÖ sè tµi chÝnh §èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ muèn ®Çu t­ l©u dµi vµo doanh nghiÖp, hä lu«n quan t©m ®Õn xu h­íng còng nh­ møc ®é trong hiÖu qu¶ ho¹t ®éng vµ kh¶ n¨ng sinh lêi cña doanh nghiÖp. Mét trong nh÷ng c¸ch ®Ó x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ ho¹t ®éng vµ kh¶ n¨ng sinh lêi cña doanh nghiÖp lµ ph©n tÝch c¸c hÖ sè tµi chÝnh. ViÖc ph©n tÝch nµy gióp hä thÊy ®­îc ®iÒu kiÖn tµi chÝnh chung cña doanh nghiÖp. Cô thÓ, nã gióp nhµ ®Çu t­ x¸c ®Þnh ®­îc liÖu mét c«ng ty cã ®ang trong t×nh tr¹ng rñi ro mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n kh«ng, c«ng ty nµy cã lµm ¨n tèt kh«ng khi so víi c«ng ty kh¸c cïng ngµnh hoÆc ®èi thñ c¹nh tranh. §ång thêi, c¸c nhµ ®Çu t­ nh×n vµo c¸c hÖ sè ®Ó ®¸nh gi¸ ho¹t ®éng vµ sù t¨ng tr­ëng cña doanh nghiÖp. C¸c hÖ sè tµi chÝnh tåi cã nghÜa lµ møc chi phÝ tµi trî cao, trong khi c¸c hÖ sè tèt sÏ ®­îc c¸c nhµ ®Çu t­ h­ëng øng v× hä mong muèn cÊp vèn cho doanh nghiÖp víi chi phÝ rÎ. MÆc dï cã mét lo¹t c¸c hÖ sè quan träng kh¸c nhau ®Ó ph©n tÝch BCTC nh­ng tùu trung l¹i cã 4 nhãm chñ yÕu sau: HÖ sè kh¶ n¨ng thanh to¸n (Liquidity Ratios) HÖ sè ®ßn bÈy tµi chÝnh (Financial Leverage Ratios) HÖ sè ho¹t ®éng (Asset Utilization Ratios hoÆc Turnover Ratios) HÖ sè kh¶ n¨ng sinh lêi (Profitability Ratios) D­íi ®©y chóng ta sÏ ®i vµo ph©n tÝch tõng nhãm hÖ sè cô thÓ, xem xÐt mçi nhãm bao gåm c¸c hÖ sè nµo, c¸c hÖ sè ®ã ph¶n ¸nh c¸i g× vµ cã ý nghÜa nh­ thÕ nµo ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ chøng kho¸n. HÖ sè kh¶ n¨ng thanh to¸n (Liquidity Ratios) TÝnh thanh kho¶n cña tµi s¶n phô thuéc vµ møc ®é dÔ dµng chuyÓn ®æi tµi s¶n thµnh tiÒn mÆt mµ kh«ng ph¸t sinh thua lç lín. X¸c ®Þnh kh¶ n¨ng thanh to¸n lµ v« cïng quan träng v× nÕu doanh nghiÖp mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n hay kh¶ n¨ng thanh to¸n thÊp ®ång nghÜa víi viÖc doanh nghiÖp mÊt uy tÝn trªn thÞ tr­êng. Cã thÓ x¸c ®Þnh kh¶ n¨ng thanh to¸n th«ng qua nhãm hÖ sè kh¶ n¨ng thanh to¸n - nhãm hÖ sè ph¶n ¸nh mèi quan hÖ tµi chÝnh gi÷a c¸c kho¶n cã kh¶ n¨ng thanh to¸n trong kú víi c¸c kho¶n ph¶i thanh to¸n trong kú. Hai hÖ sè th«ng dông ®Ó x¸c ®Þnh kh¶ n¨ng thanh to¸n cña doanh nghiÖp bao gåm kh¶ n¨ng thanh to¸n hiÖn hµnh (Current Ratio - CR) vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n nhanh (Quick Ratio - QR) hay cßn gäi lµ hÖ sè thö Acid (Acid Test Ratio - ATR). HÖ sè kh¶ n¨ng thanh to¸n hiÖn hµnh (CR) Tæng TSL§ vµ ®Çu t­ ng¾n h¹n Tæng nî ng¾n h¹n CR = CR cho biÕt cø mét ®ång nî ng¾n h¹n sÏ ®­îc ®¶m b¶o b»ng bao nhiªu ®ång TSL§&§TNH, hay nãi c¸ch kh¸c doanh nghiÖp cã bao nhiªu TSL§&§TNH cã thÓ chuyÓn ®æi nhanh chãng thµnh tiÒn mÆt ®Ó ®¸p øng viÖc thanh to¸n nî ng¾n h¹n. Tuy nhiªn, doanh nghiÖp cã thÓ cã møc tån kho lín hoÆc hµng ho¸ tån kho lµ nh÷ng lo¹i hµng ho¸ khã b¸n nªn doanh nghiÖp khã biÕn chóng thµnh tiÒn ®Ó tr¶ nî. Trong tr­êng hîp ®ã, chóng ta ph¶i xÐt tíi mét hÖ sè cã ®é chÝnh x¸c cao h¬n khi lo¹i bá ®i hµng tån kho - yÕu tè kÐm tÝnh thanh kho¶n nhÊt trong TSL§ lµ hÖ sè kh¶ n¨ng thanh to¸n nhanh (Quick Ratio - QR) hay hÖ sè thö Acid (Acid Test Ratio - ATR). HÖ sè kh¶ n¨ng thanh to¸n nhanh (QR) Tæng TSL§ - hµng tån kho Tæng TSL§ - hµng tån kho Tæng nî ng¾n h¹n QR = QR chØ ra doanh nghiÖp cã bao nhiªu ®ång ®Ó s½n sµng ®¸p øng cho mét ®ång nî ng¾n h¹n. QR ph¶n ¸nh kh¶ n¨ng thanh to¸n thËt sù cña doanh nghiÖp vµ ®­îc tÝnh to¸n dùa trªn c¸c TSL§ cã thÓ chuyÓn ®æi nhanh thµnh tiÒn mÆt nh»m ®¸p øng kÞp thêi nhu cÇu thanh to¸n trong ng¾n h¹n (3 ngµy ®Õn mét th¸ng). QR th­êng chÝnh x¸c h¬n CR do ®· lo¹i trõ gi¸ trÞ kh«ng ch¾c ch¾n cña hµng tån kho - lo¹i TSL§ th­êng cã tÝnh thanh kho¶n thÊp nhÊt, nhÊt lµ trong t×nh tr¹ng suy tho¸i, doanh nghiÖp hoÆc chñ nî cã thÓ kh«ng thu ®­îc nhiÒu tiÒn mÆt tõ b¸n hµng tån kho. Th«ng th­êng, hÖ sè nµy lín h¬n hoÆc b»ng 1 ®­îc coi lµ hîp lý, doanh nghiÖp cã ®ñ kh¶ n¨ng thanh to¸n, t×nh h×nh tµi chÝnh lµnh m¹nh. Nãi chung, gi¸ trÞ cña hÖ sè thanh to¸n qu¸ thÊp so trung b×nh ngµnh nghÜa lµ kh¶ n¨ng thanh kho¶n thÊp do doanh nghiÖp kh«ng thÓ chuyÓn TSL§&§TNH ®Ó thanh to¸n c«ng nî ph¶i tr¶, thay vµo ®ã doanh nghiÖp ph¶i tr«ng ®îi vµo thu nhËp tõ c¸c ho¹t ®éng trong kú tíi hay tµi trî tõ bªn ngoµi. §iÒu nµy còng chøng tá kh¶ n¨ng tr¶ nî cña doanh nghiÖp yÕu vµ còng lµ dÊu hiÖu b¸o tr­íc nh÷ng khã kh¨n tµi chÝnh tiÒm tµng. Ng­îc l¹i, nÕu hÖ sè nµy qu¸ lín cã thÓ coi doanh nghiÖp ®· ®Çu t­ qu¸ nhiÒu vµo TSL§, nh­ng sö dông kh«ng hiÖu qu¶ TSL§ do cã qu¸ nhiÒu tiÒn mÆt nhµn rçi hay cã qu¸ nhiÒu nî ph¶i ®ßi, do vËy cã thÓ lµm gi¶m lîi nhuËn cña doanh nghiÖp. C¸c nhµ ®Çu t­ chøng kho¸n ®Æc biÖt quan t©m ®Õn hai hÖ sè nµy bëi v× ®©y lµ c¬ së ®Ó ®¸nh gi¸ rñi ro trong ho¹t ®éng ®Çu t­ chøng kho¸n. TiÒn mÆt vµ nh÷ng tµi s¶n gÇn tiÒn mÆt lµ nh÷ng nguån cÇn thiÕt gióp doanh nghiÖp ®èi phã víi c¸c lo¹i rñi ro kh¸c nhau. NÕu nh÷ng TSL§ cã thÓ chuyÓn ®æi nhanh chãng thµnh tiÒn th× cã thÓ t¹o cho doanh nghiÖp mét sù linh ho¹t tµi chÝnh. Ng­îc l¹i, doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng vì nî vµ nhµ ®Çu t­ cã thÓ bÞ mÊt toµn bé vèn. HÖ sè ®ßn bÈy tµi chÝnh (Financial Leverage Ratios) Mét doanh nghiÖp cã thÓ vay tiÒn cho c¸c môc ®Ých ng¾n h¹n (chñ yÕu ®Ó bæ sung cho vèn l­u ®éng) hoÆc cho c¸c môc ®Ých dµi h¹n (chñ yÕu ®Ó ®Çu t­ vµo nhµ x­ëng vµ thiÕt bÞ). §éng c¬ ®Çu tiªn cña doanh nghiÖp trong viÖc sö dông nî ®Ó tµi trî cho ho¹t ®éng cña m×nh lµ kh¶ n¨ng doanh nghiÖp cã thÓ gi¶m ®­îc chi phÝ. NÕu nh­ thêi h¹n tr¶ nî cµng dµi vµ ®iÒu kiÖn thanh to¸n cµng Ýt kh¾t khe th× doanh nghiÖp cµng cã ®iÒu kiÖn tËn dông nguån vèn tµi trî tõ bªn ngoµi. Tuy nhiªn, doanh nghiÖp vÉn ph¶i tr¶ nî gèc vµ l·i vµo thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh bÊt kÓ t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp lóc ®ã nh­ thÕ nµo. Khi tØ lÖ nî trong c¬ cÊu vèn cña doanh nghiÖp cµng lín th× doanh nghiÖp ph¶i cam kÕt thanh to¸n c¸c kho¶n cè ®Þnh cµng lín vµ ®iÒu nµy lµm t¨ng rñi ro doanh nghiÖp kh«ng tr¶ ®­îc nî gèc vµ l·i khi ®Õn h¹n (vÝ dô nh­ do kh¶ n¨ng qu¶n lý yÕu kÐm, sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶ vµ sù nhanh chãng l¹c hËu vÒ c«ng nghÖ...). H¬n n÷a, nî qu¸ nhiÒu sÏ lµm h¹n chÕ sù linh ho¹t cña doanh ng._.hiÖp ®Ó theo ®uæi c¸c c¬ héi cã ®­îc lîi nhuËn cao h¬n. Nh­ vËy, viÖc doanh nghiÖp vay nî lµm gia t¨ng kh¶ n¨ng t¹o ra lîi nhuËn, ®ång thêi còng lµm gia t¨ng rñi ro cho doanh nghiÖp. ChÝnh v× lÝ do nµy mµ c¸c hÖ sè ®ßn bÈy tµi chÝnh - c¸c hÖ sè xem xÐt kh¶ n¨ng l©u dµi cña doanh nghiÖp ®Ó tho¶ m·n c¸c mãn nî cã ý nghÜa rÊt quan träng kh«ng chØ ®èi víi b¶n th©n doanh nghiÖp mµ cßn ®èi víi chñ nî vµ c«ng chóng ®Çu t­. Nhãm hÖ sè ®ßn bÈy tµi chÝnh ®«i khi cßn ®­îc gäi lµ hÖ sè ®ßn c©n nî, bao gåm 2 hÖ sè phæ biÕn nhÊt lµ hÖ sè nî trªn tæng tµi s¶n (Debt to Assets - D/A) vµ hÖ sè nî trªn vèn chñ së h÷u (Debt to Equity - D/E). HÖ sè nî trªn tæng tµi s¶n ( D/A) Tæng nî Tæng tµi s¶n D/A = D/A ph¶n ¸nh trong mét ®ång vèn hiÖn doanh nghiÖp ®ang sö dông cã bao nhiªu phÇn lµ vèn vay hay phÇn tr¨m tæng tµi s¶n ®­îc tµi trî b»ng nî. HÖ sè nµy cµng thÊp th× hiÖu øng ®ßn bÈy tµi chÝnh cµng Ýt vµ ng­îc l¹i. Tuy nhiªn cÇn cã sù tÝnh to¸n gi÷a thu nhËp vµ chi phÝ cña viÖc tµi trî tµi s¶n b»ng nî. Th«ng th­êng trong giai ®o¹n t¨ng tr­ëng kinh tÕ D/A ®­îc coi lµ lý t­ëng th­êng ë møc (tæng nî : tæng tµi s¶n) = (4:1) HÖ sè nî trªn vèn chñ së h÷u ( D/E) Tæng nî Vèn chñ së h÷u D/E = HÖ sè nî trªn vèn chñ së h÷u ph¶n ¸nh mèi t­¬ng quan gi÷a tæng nî vµ vèn cæ phÇn. Khi ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh doanh nghiÖp, c¸c nhµ cho vay vµ c¸c nhµ ®Çu t­ th­êng rÊt quan t©m ®Õn chØ tiªu D/A vµ D/E. §èi víi c¸c nhµ cho vay, 2 hÖ sè trªn cµng thÊp cµng tèt v× 2 hÖ sè nµy b¸o hiÖu t×nh tr¹ng nî cña doanh nghiÖp lµ thÊp so víi vèn cæ ®«ng vµ tæng tµi s¶n cña doanh nghiÖp, do ®ã møc ®é rñi ro mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n thÊp h¬n. Trªn quan ®iÓm cña c¸c cæ ®«ng, nÕu 2 hÖ sè nµy thÊp th× rñi ro ®èi víi cæ ®«ng còng thÊp. Tuy nhiªn t×nh tr¹ng nî cña doanh nghiÖp ®­îc coi nh­ lµ mét ®ßn bÈy tµi chÝnh rÊt quan träng: nguån vèn vay nî cña doanh nghiÖp cµng cao so víi vèn cæ ®«ng th× thu nhËp cña cæ ®«ng sÏ t¨ng lªn khi lîi nhuËn tõ vèn vay cao h¬n chi phÝ vay. ChÝnh v× vËy, nhiÒu nhµ ®Çu t­ m¹o hiÓm thÝch hÖ sè ®ßn c©n nî cao mÆc dï khi doanh nghiÖp gÆp khã kh¨n, lîi nhuËn doanh nghiÖp kh«ng ®ñ bï ®¾p vµo chi phÝ l·i vay th× t×nh tr¹ng nî cao ®ång nghÜa kh¶ n¨ng ph¸ s¶n cao. HÖ sè ho¹t ®éng (Turnover ratios hay Assets Utilization) C¸c hÖ sè ho¹t ®éng dïng ®Ó ®o l­êng hiÖu qu¶ sö dông vèn, tµi s¶n cña doanh nghiÖp b»ng c¸ch so s¸nh doanh thu víi viÖc bá vèn vµo kinh doanh d­íi c¸c lo¹i tµi s¶n kh¸c nhau. C¸c hÖ sè nµy cßn ®­îc gäi lµ hiÖu suÊt sö dông tµi s¶n. Nhãm hÖ sè nµy bao gåm: hiÖu suÊt sö dông tæng tµi s¶n (Total Assets Utilization - TAU), hiÖu suÊt sö dông vèn cè ®Þnh (Fixed Assets Utilization - FAU), hiÖu suÊt sö dông vèn l­u ®éng (Current Assets Utilization - CAU, vßng quay hµng tån kho (Inventory Turnover - IT), vßng quay c¸c kho¶n ph¶i thu (Receivables Turnover - RT), vßng quay c¸c kho¶n ph¶i tr¶ (Payables Turnover - PT). HiÖu suÊt sö dông tæng tµi s¶n ( TAU) Th«ng th­êng ng­êi ta quan niÖm r»ng mét c«ng ty cµng cã nhiÒu tµi s¶n th× cµng tèt nh­ng thùc tÕ l¹i hoµn toµn ng­îc l¹i. Tµi s¶n ®¬n thuÇn chØ lµ c«ng cô cÇn thiÕt ®Ó t¹o ra lîi nhuËn. Thùc chÊt, mét doanh nghiÖp lý t­ëng lµ doanh nghiÖp t¹o ra lîi nhuËn mµ kh«ng cÇn sö dông bÊt cø tµi s¶n nµo. L­îng tµi s¶n doanh nghiÖp cÇn ®Ó t¹o ra l­îng doanh thu cµng bÐ th× vßng quay tµi s¶n cµng lín, hay doanh nghiÖp sö dông tµi s¶n cµng hiÖu qu¶. HiÖu suÊt sö dông tæng tµi s¶n ph¶n ¸nh mét ®ång ®Çu t­ vµo tµi s¶n t¹o ra bao nhiªu ®ång doanh thu thuÇn vµ ®­îc tÝnh b»ng c«ng thøc sau: Doanh thu thuÇn Tæng tµi s¶n TAU = HiÖu suÊt sö dông tæng tµi s¶n ®o l­êng kh¶ n¨ng kiÓm so¸t ®Çu t­ tµi s¶n trªn mét møc doanh thu nhÊt ®Þnh. §Æc thï ngµnh nghÒ vµ chiÕn l­îc c¹nh tranh lµ nh÷ng nh©n tè ¶nh h­ëng rÊt lín tíi hÖ sè nµy, tuy nhiªn kh¶ n¨ng kiÓm so¸t ®Çu t­ tµi s¶n còng cã ý nghÜa rÊt quan träng. Khi c¸c doanh nghiÖp trong cïng ngµnh cã sö dông c«ng nghÖ nh­ nhau th× kh¶ n¨ng kiÓm so¸t tµi s¶n chÝnh lµ nh©n tè ®em l¹i sù thµnh c«ng hay thÊt b¹i cho doanh nghiÖp. ViÖc kiÓm so¸t ®Çu t­ tµi s¶n rÊt quan träng cho nªn cÇn ph©n tÝch mçi d¹ng tµi s¶n riªng biÖt ®Ó xem xÐt. D­íi ®©y chóng ta sÏ nghiªn cø hiÖu suÊt sö dông hai d¹ng tµi s¶n lµ hiÖu suÊt sö dông vèn cè ®Þnh vµ hiÖu suÊt sö dông vèn l­u ®éng. Do TSL§ lµ lo¹i tµi s¶n rÊt ®Æc biÖt nªn cÇn nghiªn cøu cô thÓ h¬n víi 3 hÖ sè tµi chÝnh kh¸c lµ vßng quay hµng tån kho, vßng quay c¸c kho¶n ph¶i thu vµ vßng quay c¸c kho¶n ph¶i tr¶. HiÖu suÊt sö dông vèn cè ®Þnh ( FAU) Doanh thu thuÇn Vèn cè ®Þnh b×nh qu©n FAU = HÖ sè nµy ph¶n ¸nh viÖc ®Çu t­ b×nh qu©n mét ®ång vµo vèn cè ®Þnh t¹o ra bao nhiªu ®ång doanh thu thuÇn. FAU cao ph¶n ¸nh t×nh h×nh ho¹t ®éng tèt cña doanh nghiÖp ®· t¹o ra møc doanh thu thuÇn cao h¬n vèn cè ®Þnh. Ng­îc l¹i, nÕu hÖ sè nµy thÊp h¬n so b×nh qu©n ngµnh th× doanh nghiÖp cÇn ph©n lo¹i c¸c TSC§ ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông cña tõng lo¹i tµi s¶n nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña chóng. ChÝnh v× ý nghÜa nµy mµ mét sè nhµ ®Çu t­ cho r»ng hÖ sè FAU rÊt h÷u Ých trong viÖc so s¸nh tÝnh chÊt ho¹t ®éng SXKD cña c¸c doanh nghiÖp kh¸c nhau. Tuy nhiªn, cÇn l­u ý trong diÔn gi¶i hÖ sè hiÖu qu¶ sö dông vèn cè ®Þnh. C¸c doanh nghiÖp th­êng ®Çu t­ vµo vèn cè ®Þnh nhiÒu kú tr­íc khi tµi s¶n t¹o ra doanh thu tõ s¶n phÈm ®­îc s¶n xuÊt ra. HÖ sè thÊp hoÆc gi¶m cã thÓ cho thÊy doanh nghiÖp ®ang më réng s¶n xuÊt, mÆt kh¸c hÖ sè cao cã thÓ do doanh nghiÖp dù ®o¸n suy gi¶m doanh thu nªn ®· c¾t gi¶m chi phÝ vèn cho s¶n phÈm. HiÖu suÊt sö dông vèn l­u ®éng ( CAU) Gi¸ vèn hµng b¸n Vèn l­u ®éng b×nh qu©n CAU = HiÖu suÊt sö dông vèn l­u ®éng ph¶n ¸nh trong kú vèn l­u ®éng quay ®­îc mÊy vßng, hay ®Çu t­ mét ®ång vµo vèn l­u ®éng b×nh qu©n trong kú sÏ t¹o ra bao nhiªu ®ång doanh thu thuÇn. Còng gièng nh­ hÖ sè FAU, hÖ sè CAU còng ®o l­êng kh¶ n¨ng kiÓm so¸t ®Çu t­ vèn l­u ®éng. Kh¶ n¨ng kiÓm so¸t vèn l­u ®éng cã ý nghÜa ®Æc biÖt. VÝ dô nh­, kh«ng gièng TSC§, TSL§ cã thÓ trë thµnh tiÒn mÆt khi doanh nghiÖp suy tho¸i. Mét doanh nghiÖp lµm ¨n tèt th× TSL§ cã tÝnh linh ho¹t rÊt cao vµ ®©y chÝnh lµ ®iÓm thu hót sù quan t©m cña c¸c nhµ ®Çu t­ h¬n. Hä cho r»ng doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng "tù tµi trî" (self-liquidating), tøc lµ trong giai ®o¹n h­ng thÞnh cña chu kú SXKD, viÖc t¨ng TSL§ còng ®ång nghÜa víi viÖc gia t¨ng c¸c kho¶n nî, cßn trong giai ®o¹n suy tho¸i viÖc gi¶m ®Çu t­ vµo TSL§ sÏ cung cÊp l­îng tiÒn mÆt lín ®Ó thanh to¸n c¸c kho¶n nî. Vßng quay hµng tån kho ( IT) Do TSL§ ®Æc biÖt lµ hµng tån kho vµ c¸c kho¶n ph¶i thu cã ý nghÜa rÊt lín trong kiÓm so¸t ®Çu t­ vµo tæng tµi s¶n, do ®ã khi xem xÐt c¸c hÖ sè ho¹t ®éng ng­êi ta cßn xem xÐt cô thÓ c¸c hÖ sè vßng quay hµng tån kho (Inventory Turnover - IT) vµ vßng quay c¸c kho¶n ph¶i thu (Receivables Turnover - RT). Vßng quay hµng tån kho lµ sè lÇn hµng ho¸ tån kho b×nh qu©n lu©n chuyÓn trong kú vµ ®­îc tÝnh b»ng c«ng thøc sau: Gi¸ vèn hµng b¸n Hµng tån kho b×nh qu©n IT = Sè vßng quay cµng cao th× viÖc kinh doanh ®­îc ®¸nh gi¸ cµng tèt (v× doanh nghiÖp chØ ®Çu t­ cho hµng tån kho thÊp nh­ng vÉn ®¹t ®­îc doanh sè cao). Nh­ng nÕu hÖ sè nµy rÊt cao l¹i cho thÊy viÖc lËp kÕ ho¹ch hay qu¶n lý hµng tån kho tåi do cã qu¸ Ýt hµng tån kho th× kh«ng ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cña kh¸ch hµng, ®Æc biÖt ®èi víi nh÷ng mÆt hµng thêi vô. NÕu hÖ sè nµy qu¸ thÊp so trung b×nh ngµnh th× cÇn ph¶i xem xÐt t¹i sao hµng tån kho l¹i lu©n chuyÓn qu¸ chËm dÉn ®Õn gi¸ trÞ hµng tån kho qu¸ cao so víi gi¸ vèn hµng b¸n. Vßng quay c¸c kho¶n ph¶i thu (RT) Doanh thu thuÇn Sè d­ b×nh qu©n c¸c kho¶n ph¶i thu RT = Vßng quay c¸c kho¶n ph¶i thu ph¶n ¸nh tèc ®é chuyÓn ®æi c¸c kho¶n ph¶i thu thµnh tiÒn mÆt cña doanh nghiÖp, hay nãi c¸ch kh¸c hÖ sè nµy cho biÕt hiÖu qu¶ cña viÖc ®i thu håi nî cña doanh nghiÖp. NÕu vßng quay cµng thÊp cã thÓ cho r»ng thêi h¹n tÝn dông lín, kh¸ch hµng kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n hay kh¶ n¨ng thu håi nî kÐm. Vßng quay cµng lín chøng tá tèc ®é thu håi c¸c kho¶n ph¶i thu nhanh, doanh nghiÖp Ýt bÞ chiÕm dông vèn. §iÒu nµy nãi chung lµ tèt do doanh nghiÖp kh«ng ph¶i ®Çu t­ nhiÒu vµo c¸c kho¶n ph¶i thu. Tuy nhiªn, nÕu sè vßng quay qu¸ cao tøc lµ doanh nghiÖp kh«ng muèn hay kh«ng cã kh¶ n¨ng më réng thêi h¹n tÝn dông hoÆc lµ doanh nghiÖp ¸p dông ph­¬ng thøc tÝn dông qu¸ chÆt chÏ. Ph­¬ng thøc tÝn dông nh­ vËy sÏ cã ¶nh h­ëng kh«ng tèt tíi khèi l­îng tiªu thô cña doanh nghiÖp. Tuy nhiªn cÇn xem xÐt môc tiªu vµ chÝnh s¸ch cña doanh nghiÖp ®Ó ®­a ra kÕt luËn. Vßng quay c¸c kho¶n ph¶i tr¶ (PT) Doanh thu thuÇn Sè d­ b×nh qu©n c¸c kho¶n ph¶i tr¶ PT = Vßng quay c¸c kho¶n ph¶i tr¶ ph¶n ¸nh trong kú kinh doanh c¸c kho¶n ph¶i tr¶ quay ®­îc mÊy vßng. HÖ sè nµy cho biÕt møc hîp lý cña sè d­ c¸c kho¶n ph¶i tr¶ vµ hiÖu qu¶ cña viÖc thanh to¸n nî. NÕu sè vßng lu©n chuyÓn c¸c kho¶n ph¶i tr¶ lín, doanh nghiÖp thanh to¸n hµng kÞp thêi, Ýt ®i chiÕm dông vèn vµ cã thÓ ®­îc h­ëng chiÕt khÊu thanh to¸n. Nh­ng nÕu sè vßng quay qu¸ lín th× ®iÒu nµy l¹i ¶nh h­ëng ®Õn kÕt qu¶ ho¹t ®éng SXKD trong kú cña doanh nghiÖp do ph¶i huy ®éng mäi nguån vèn ®Ó tr¶ nî, kÓ c¶ ®i vay hoÆc b¸n rÎ hµng ho¸, dÞch vô. hÖ sè kh¶ n¨ng sinh lêi (Profitability Ratios) Ngoµi viÖc xem xÐt hiÖu qu¶ kinh doanh cña vèn d­íi gãc ®é sö dông tæng tµi s¶n, vèn cè ®Þnh vµ vèn l­u ®éng, c¸c ®èi t­îng sö dông BCTC còng cÇn xem xÐt hiÖu qu¶ sö dông vèn d­íi gãc ®é sinh lîi. §©y còng lµ mét trong nh÷ng néi dung ph©n tÝch ®­îc c¸c nhµ ®Çu t­, c¸c nhµ cho vay tÝn dông vµ c¸c cæ ®«ng ®Æc biÖt quan t©m v× nã g¾n liÒn lîi Ých cña hä c¶ vÒ hiÖn t¹i vµ t­¬ng lai. Th«ng qua viÖc sö dông c¸c hÖ sè tµi chÝnh nµy, hä cã thÓ ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ ho¹t ®éng SXKD trong mét kú nhÊt ®Þnh ®Ó tõ ®ã ra quyÕt ®Þnh. D­íi ®©y lµ c¸c hÖ sè ®­îc biÕt ®Õn vµ ®­îc sö dông nhiÒu nhÊt ®Ó ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng sinh lîi cña vèn: hÖ sè lîi nhuËn gép (Gross Profit - GR), lîi nhuËn rßng (Profit Margin - PM), thu nhËp trªn vèn chñ së h÷u (Return on Equity - ROE), thu nhËp trªn tµi s¶n (Return on Assets - ROA), thu nhËp trªn mçi cæ phiÕu th­êng (Earning Per Share - EPS) vµ chØ sè gi¸ trªn thu nhËp cña cæ phiÕu (Price to Earning - P/E). hÖ sè lîi nhuËn gép (GR) Lîi nhuËn gép Doanh thu thuÇn GR = HÖ sè lîi nhuËn gép cho biÕt mét ®ång doanh thu thuÇn cã thÓ t¹o ra bao nhiªu ®ång lîi nhuËn gép. HÖ sè nµy x¸c ®Þnh ®ßn bÈy ho¹t ®éng mµ doanh nghiÖp ®¹t ®­îc trong ho¹t ®éng kinh doanh, cho biÕt doanh nghiÖp ®· thµnh c«ng nh­ thÕ nµo trong viÖc t¹o lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. Nhµ ®Çu t­ quan t©m ®Õn hÖ sè nµy v× nã ph¶n ¸nh tæng qu¸t kÕt qu¶ ho¹t ®éng SXKD cña doanh nghiÖp, trªn c¬ së ®ã xem xÐt hiÖu qu¶ qu¶n trÞ chi phÝ. hÖ sè lîi nhuËn rßng (PM) §©y lµ hÖ sè lîi nhuËn tõ mäi giai ®o¹n kinh doanh. HÖ sè nµy kh¸c víi hÖ sè lîi nhuËn gép lµ tö sè bao gåm c¶ thu nhËp thuÇn tõ ho¹t ®éng tµi chÝnh vµ thu nhËp tõ ho¹t ®éng bÊt th­êng trõ ®i thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. ChÝnh v× thÕ hÖ sè lîi nhuËn rßng ®o l­êng kÕt qu¶ kinh doanh thùc tÕ cña doanh nghiÖp, cô thÓ lµ: Lîi nhuËn sau thuÕ Doanh thu thuÇn PM = PM cho biÕt cø mét ®ång doanh thu thuÇn th× cã bao nhiªu ®ång l·i thuÇn thu ®­îc. Th«ng th­êng, mét doanh nghiÖp qu¶n lý tèt sÏ cã kh¶ n¨ng kiÓm so¸t tèt chi phÝ liªn quan doanh thu vµ chi phÝ thÊp dÉn ®Õn t¨ng lîi nhuËn tõ mét møc doanh thu nµo ®ã, tõ ®ã lµm t¨ng hÖ sè lîi nhuËn rßng. Nhµ ®Çu t­ cã xu h­íng lùa chän c¸c doanh nghiÖp cã møc lîi nhuËn rßng lín h¬n trung b×nh ngµnh vµ cã thÓ liªn tôc t¨ng hoÆc mét doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng gi¶m chi phÝ mét c¸ch hiÖu qu¶ ë bÊt kú doanh sè nµo. hÖ sè thu nhËp trªn vèn chñ së h÷u (ROE) Lîi nhuËn sau thuÕ Nguån vèn chñ së h÷u ROE = ROE cho biÕt cø mét ®ång vèn chñ së h÷u th× t¹o ®­îc bao nhiªu ®ång lîi nhuËn, tõ ®ã cho biÕt kh¶ n¨ng thu nhËp mµ nhµ ®Çu t­ cã thÓ nhËn ®­îc nÕu hä ®Çu t­ vèn vµo doanh nghiÖp. Nh­ vËy, ROE lµ th­íc ®o hiÖu qu¶ sö dông vèn chñ së h÷u, xem xÐt doanh nghiÖp cã c©n ®èi mét c¸ch hµi hoµ gi÷a ®ång vèn cæ ®«ng víi ®ång vèn vay ®Ó khai th¸c lîi thÕ c¹nh tranh cña m×nh kh«ng. Cã thÓ ph©n tÝch hÖ sè nµy cô thÓ h¬n nh­ sau: X Tæng tµi s¶n Doanh thu thuÇn X Lîi nhuËn sau thuÕ Nguån vèn CSH Tæng tµi s¶n Doanh thu thuÇn ROE = ] Tæng nî Nguån VCSH = HÖ sè lîi nhuËn rßng x HiÖu suÊt sö dông tæng tµi s¶n x [1+ = PM x TAU x (1 + D/E) Nh­ vËy cã 3 yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn ROE lµ hÖ sè lîi nhuËn rßng (PM); hiÖu suÊt sö dông tæng tµi s¶n (TAU) vµ hÖ sè nî trªn vèn chñ së h÷u (D/E). PM kh¸i qu¸t ®­îc b¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cßn TAU vµ D/E t­¬ng øng kh¸i qu¸t hai phÇn cña b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n. V× vËy mÆc dï kh¸ ®¬n gi¶n nh­ng hÖ sè nµy ®· bao qu¸t ®­îc nh÷ng nh©n tè chÝnh trong ho¹t ®éng tµi chÝnh cña mét doanh nghiÖp. HÖ sè thu nhËp trªn tµi s¶n ( ROA) §Ó ®¬n gi¶n ho¸ hÖ sè nµy chóng ta sö dông c«ng thøc sau: Lîi nhuËn sau thuÕ Tæng tµi s¶n ROA = = hÖ sè lîi nhuËn rßng x hiÖu suÊt sö dông tµi s¶n = PM x TAU §©y lµ c«ng cô c¬ b¶n ®o l­êng hiÖu qu¶ cña doanh nghiÖp trong viÖc ph©n bæ vµ qu¶n trÞ c¸c nguån lùc. ROA cho biÕt b×nh qu©n mét ®ång vèn (c¶ vèn cæ ®«ng lÉn vèn nî) tham gia vµo qu¸ tr×nh kinh doanh t¹o ra ®­îc bao nhiªu ®ång lîi nhuËn sau thuÕ. MÉu sè cña hÖ sè nµy lµ sè tiÒn ®Çu t­ cña c¸c cæ ®«ng vµ chñ nî so víi mÉu sè cña hÖ sè ROE chØ ®¬n thuÇn lµ sè tiÒn ®Çu t­ cña vèn chñ së h÷u. HÖ sè nµy cµng lín cµng thÓ hiÖn xu h­íng tÝch cùc. ROA cã thÓ ®­îc ph©n tÝch thµnh tÝch cña hai hÖ sè PM vµ TAU. Doanh nghiÖp cã ROA cao phô thuéc vµo hiÖu qu¶ cña viÖc kÕt hîp gi÷a hÖ sè PM vµ TAU do doanh nghiÖp cã PM cao sÏ cã xu h­íng cã TAU thÊp vµ ng­îc l¹i. Trong tr­êng hîp lý t­ëng doanh nghiÖp cã thÓ ®¹t ®­îc PM vµ TAU cao (do tèc ®é t¨ng chi phÝ nhá h¬n tèc ®é t¨ng doanh thu) nh­ng sÏ ph¶i ®­¬ng ®Çu víi sù c¹nh tranh rÊt khèc liÖt. Do cã sù c¹nh tranh ®ã mµ th«ng th­êng c¸c doanh nghiÖp ph¶i cã sù lùa chän gi÷a TAU vµ PM. HÖ sè thu nhËp trªn mçi cæ phiÕu th­êng (EPS) Lîi nhuËn sau thuÕ - cæ tøc ­u ®·i Sè l­îng cæ phiÕu th­êng EPS = EPS cho biÕt mçi cæ phiÕu th­êng trong qu¸ tr×nh kinh doanh ®­îc h­ëng bao nhiªu ®ång thu nhËp. EPS ®¸nh gi¸ hoµn toµn néi t¹i cña doanh nghiÖp vÒ kh¶ n¨ng t¹o ra lîi nhuËn rßng (lîi nhuËn cã thÓ dïng chi tr¶ cho cæ ®«ng) trªn mét cæ phÇn mµ cæ ®«ng ®ãng gãp chø kh«ng ®¸nh gi¸ tõ viÖc lªn hay xuèng gi¸ cæ phiÕu trªn thÞ tr­êng. ChÝnh v× vËy, EPS cao thu hót sù ®Çu t­ lín do t¹o thu nhËp cho cæ ®«ng cµng lín. C¸c nhµ ®Çu t­ th­êng so s¸nh hÖ sè nµy víi l·i suÊt tiÒn göi ng©n hµng. Trong tr­êng hîp EPS cao h¬n, nhµ ®Çu t­ cã xu h­íng lùa chän ®Çu t­ cæ phiÕu vµ ng­îc l¹i. NÕu EPS b»ng l·i suÊt tiÒn göi ng©n hµng th× nhµ ®Çu t­ cã thÓ xem xÐt c¸c yÕu tè nh­ trong thêi gian tíi lîi nhuËn cña doanh nghiÖp cã thÓ t¨ng m¹nh do nhiÒu lý do nh­ më réng thÞ tr­êng, tung s¶n phÈm míi ra thÞ tr­êng, n©ng cao hiÖu qu¶ cña bé m¸y qu¶n lý... hay cæ phiÕu cña doanh nghiÖp cã ®­îc ­a chuéng trªn TTCK do cã ngµnh nghÒ kinh doanh hîp thêi kh«ng. ViÖc xem xÐt c¸c yÕu tè nµy gióp nhµ ®Çu t­ ®i ®Õn quyÕt ®Þnh mua cæ phiÕu cña doanh nghiÖp thay v× göi tiÒn vµo ng©n hµng do nhµ ®Çu t­ kú väng sÏ cã kho¶n thu nhËp t­¬ng lai lín h¬n so víi l·i thu ®­îc tõ tiÒn göi vµo ng©n hµng. ë ViÖt Nam, EPS dao ®éng trong kho¶ng 15% ®Õn 35% lµ t­¬ng ®èi phæ biÕn, ph¶n ¸nh tÝnh æn ®Þnh trong ho¹t ®éng kinh doanh vµ gi¸ vèn chÊp nhËn ®­îc cña thÞ tr­êng vèn. HÖ sè gi¸ trªn thu nhËp (P/E) ThÞ gi¸ cæ phiÕu th­êng EPS P/E = Theo ®Þnh nghÜa chÝnh x¸c cña P/E th× ph¶i lÊy gi¸ cæ phiÕu n¨m nay chia cho thu nhËp n¨m tr­íc. HÖ sè P/E ®­îc tÝnh cho tõng cæ phiÕu mét vµ tÝnh trung b×nh cho tÊt c¶ c¸c cæ phiÕu. §©y lµ hÖ sè ®­îc sö dông rÊt phæ biÕn do hÖ sè nµy cã thÓ dÔ dµng tÝnh to¸n ®­îc vµ t­¬ng ®èi dÔ hiÓu. P/E ph¶n ¸nh thÞ gi¸ gÊp bao nhiªu lÇn thu nhËp trªn mçi cæ phiÕu, hay nãi c¸ch kh¸c lµ thÞ tr­êng s½n sµng tr¶ bao nhiªu cho mçi ®ång thu nhËp tõ viÖc ®Çu t­ vµo cæ phiÕu. Nh­ vËy ë mét møc ®é nhÊt ®Þnh hÖ sè P/E ph¶n ¸nh tiÒm n¨ng ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp vµ sù ®¸nh gi¸ cña thÞ tr­êng ®èi víi thu nhËp cña nã. §©y còng lµ tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ gi¸ trÞ cæ phiÕu ®Ó nhµ ®Çu t­ xem xÐt m×nh mua chøng kho¸n rÎ hay ®¾t. Gi¶ sö ngµy 10/11/2002 gi¸ giao dÞch cña cæ phiÕu th­êng cña c«ng ty XYZ trªn TTCK lµ 23.000 ®ång/cæ phiÕu. Thu nhËp trªn mçi cæ phiÕu nµy lµ 2.250 VN§/cæ phiÕu. HÖ sè P/E cña cæ phiÕu XYZ lµ 23.000/2250 = 10,222 tøc lµ gi¸ cæ phiÕu XYZ hiÖn t¹i cao gÊp 10,222 lÇn thu nhËp tõ cæ phiÕu ®ã, hay nhµ ®Çu t­ s½n sµng tr¶ 10,222 ®ång cho mét ®ång thu nhËp tõ cæ phiÕu th­êng. VËy nhµ ®Çu t­ mua chøng kho¸n rÎ hay ®¾t cã nghÜa lµ nh­ thÕ nµo? NÕu gi¶ ®Þnh tèc ®é t¨ng ®Òu ®Æn hµng n¨m cña cæ tøc dù ®o¸n lµ g th× gi¸ cæ phiÕu hiÖn t¹i P0 sÏ lµ: DIV1 r - g P0 = Trong ®ã: DIV1: lµ cæ tøc dù ®o¸n tr¶ n¨m sau r: lµ tû suÊt vèn ho¸ thÞ tr­êng tøc lµ tû suÊt lîi nhuËn nhµ ®Çu t­ yªu cÇu ph¶i thu ®­îc nÕu ®Çu t­ vµo nh÷ng kho¶n môc t­¬ng tù g: lµ tèc ®é t¨ng dù kiÕn cña cæ tøc Chia c«ng thøc trªn cho thu nhËp dù kiÕn trªn mét cæ tøc vµo n¨m sau (EPS1) chóng ta sÏ cã: 1 Po DIV1 r - g x EPS1 EPS1 = Nh­ vËy, khi P/E cao cã thÓ do mét hay c¸c nguyªn nh©n sau: Nhµ ®Çu t­ dù kiÕn r»ng cæ phiÕu sÏ cã tèc ®é t¨ng tr­ëng cæ tøc cao (r) Cæ phiÕu cã rñi ro thÊp do ®ã nhµ ®Çu t­ b»ng lßng víi tû suÊt vèn ho¸ thÞ tr­êng thÊp (g) Nhµ ®Çu t­ dù ®o¸n doanh nghiÖp cã tèc ®é t¨ng tr­ëng trung b×nh vµ sÏ tr¶ tû lÖ cæ tøc cao (DIV1/EPS1) Gi¸ c¶ cæ phiÕu t¹i c¸c TTCK ph¸t triÓn th­êng cao, ph¶n ¸nh tr×nh ®é vµ thu nhËp cao cña nÒn c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i, nªn hÖ sè P/E th­êng lín h¬n 20. Trong thêi kú gi¸ bÊt ®éng s¶n t¨ng m¹nh vµ TTCK còng ®ang trong thêi kú t¨ng tr­ëng th× P/E cã thÓ ®¹t tíi 45-50. HÖ sè nµy th­êng cã gi¸ trÞ t­¬ng ®èi æn ®Þnh ®èi víi tõng ngµnh kinh tÕ vµ ®Æc tr­ng cho ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng cña ngµnh kinh tÕ ®ã. HiÖn t¹i P/E ë thÞ tr­êng ViÖt Nam dao ®éng tõ 8 ®Õn 15 lÇn. §èi víi lÜnh vùc Ng©n hµng hay c¸c c«ng ty cã uy tÝn th× P/E th­êng ë kho¶ng 10-15 lÇn, cßn trong c¸c lÜnh vùc kh¸c th× P/E th­êng nhá h¬n 10 lÇn. Tãm l¹i, 4 nhãm hÖ sè tµi chÝnh kÓ trªn lµ c¬ së quan träng nhÊt cho viÖc ®¸nh gi¸ doanh nghiÖp. Tuy nhiªn, c¸c hÖ sè tµi chÝnh cÇn ®­îc sö dông linh ho¹t tuú ®Æc thï mçi doanh nghiÖp. 4. Mèi quan hÖ gi÷a ph©n tÝch BCTC doanh nghiÖp vµ ®Çu t­ chøng kho¸n §Ó h×nh thµnh quyÕt ®Þnh ®Çu t­, nhµ ®Çu t­ chøng kho¸n cÇn cã th«ng tin ë 3 møc kh¸c nhau: th«ng tin vÒ nÒn kinh tÕ, th«ng tin vÒ ngµnh ho¹t ®éng vµ néi t¹i doanh nghiÖp. BCTC lµ th«ng tin quan träng nhÊt vÒ néi t¹i doanh nghiÖp. §©y lµ c«ng cô chñ yÕu ®Ó trao ®æi th«ng tin gi÷a c«ng ty vµ nhµ ®Çu t­ còng nh­ ng­êi cã quyÒn lîi liªn quan ®Õn c«ng ty. T¹i c¸c n­íc OECD, BCTC ®· kiÓm to¸n vÉn lµ nguån th«ng tin ®­îc sö dông réng r·i vµ quan träng nhÊt. Theo th«ng lÖ hiÖn nay th× BCTC ph¶i ®¸p øng ®­îc hai nguyªn t¾c chÝnh lµ ®¶m b¶o r»ng ho¹t ®éng gi¸m s¸t ®· ®­îc tiÕn hµnh mét c¸ch hîp lÝ vµ cung cÊp th«ng tin ®Ó ®¸nh gi¸ chøng kho¸n. Ph©n tÝch BCTC doanh nghiÖp lµ c«ng cô ph©n tÝch c¬ b¶n gióp nhµ ®Çu t­ ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng tµi chÝnh cña doanh nghiÖp (kh¶ n¨ng thanh to¸n, t×nh tr¹ng nî, ho¹t ®éng vµ kh¶ n¨ng sinh lêi), kh¶ n¨ng ph¸t triÓn, nh÷ng rñi ro mµ doanh nghiÖp cã thÓ gÆp ph¶i....lµ nh÷ng yÕu tè tµi chÝnh ¶nh h­ëng tíi gi¸ trÞ thùc cña doanh nghiÖp tõ ®ã ¶nh h­ëng tíi gi¸ c¶ chøng kho¸n cña doanh nghiÖp ®ã. MÆc dï viÖc ph©n tÝch ®­îc tiÕn hµnh dùa trªn sè liÖu qu¸ khø trªn c¸c BCTC nh­ng do ho¹t ®éng SXKD cña doanh nghiÖp lµ mét qu¸ tr×nh liªn tôc nªn viÖc ph©n tÝch BCTC mét c¸ch th­êng xuyªn sÏ cho c¸c nhµ ®Çu t­ biÕt ®­îc xu h­íng ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp trong t­¬ng lai. Trong binh ph¸p T«n Tö cã nãi "dÜ bÊt biÕn øng v¹n biÕn". Kinh tÕ thÞ tr­êng nãi chung vµ lÜnh vùc chøng kho¸n nãi riªng chÞu chi phèi rÊt nhiÒu yÕu tè ngo¹i c¶nh, t¹m gäi ®©y lµ c¸i "v¹n biÕn". Môc tiªu cña nhµ ®Çu t­ ph¶i lµ yÕu tè "bÊt biÕn" tøc lµ tiÒm n¨ng cña c«ng ty niªm yÕt, lîi nhuËn kú väng vµ møc rñi ro chÊp nhËn ®­îc. Hay nãi c¸ch kh¸c, c¸i gèc cña kho¶n ®Çu t­ ph¶i lµ c¸c c«ng ty niªm yÕt. §Ó cã c¸i "bÊt biÕn" ®ã râ rµng nhµ ®Çu t­ ph¶i th«ng qua c¸c kü n¨ng ph©n tÝch ®Çu t­ chøng kho¸n vµ cô thÓ lµ ph©n tÝch c¸c BCTC ®· ®­îc kiÓm to¸n cña c¸c c«ng ty niªm yÕt. Trªn c¬ së th«ng tin nhËn ®­îc, nhµ ®Çu t­ chøng kho¸n sÏ ®­a ra kÕt luËn vÒ nh÷ng vÊn ®Ò sau: ®èi chiÕu víi nh÷ng ®¸nh gi¸ cña ban l·nh ®¹o doanh nghiÖp niªm yÕt, ®Æt ra nh÷ng c©u hái víi doanh nghiÖp khi ph¸t hiÖn cã nh÷ng dÊu hiÖu kh«ng b×nh th­êng ... doanh nghiÖp cã triÓn väng ph¸t triÓn kh«ng, tõ ®ã quyÕt ®Þnh cã ®Çu t­ hay tiÕp tôc ®Çu t­ vµo doanh nghiÖp x¸c ®Þnh ®­îc tÝnh ­u viÖt cña doanh nghiÖp nµy so víi doanh nghiÖp kh¸c, tõ ®ã xem xÐt mua hay b¸n lo¹i chøng kho¸n nµo. HiÖn nay trªn thÕ giíi, ®Ó ®¸p øng yªu cÇu th«ng tin s©u réng h¬n cña c«ng chóng ®Çu t­ vÒ nhiÒu mÆt ho¹t ®éng cña tæ chøc niªm yÕt, yªu cÇu míi vÒ c¸c BCTC bao gåm b¸o c¸o vÒ nh÷ng thay ®æi quan träng trong vÞ thÕ tµi chÝnh, c¶nh b¸o vÒ lîi nhuËn, c«ng bè nh÷ng dù tÝnh, lîi Ých cña viÖc s¸p nhËp vµ xung ®ét vÒ lîi Ých còng nh­ c¸c b¸o c¸o vÒ ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp... ChÝnh v× thÕ ph©n tÝch BCTC cµng cã vai trß quan träng h¬n, trë thµnh kü n¨ng kh«ng thÓ thiÕu cña c¸c nhµ ®Çu t­ chøng kho¸n. H¬n n÷a, viÖc ph©n tÝch BCTC ph¶i lµ ho¹t ®éng th­êng xuyªn liªn tôc v× TTCK lµ thÞ tr­êng kh¸ nh¹y c¶m ®èi víi c¸c luång th«ng tin. Ph©n tÝch BCTC chØ lµ mét trong nh÷ng kü n¨ng cña c¸c nhµ ®Çu t­. Tuy nhiªn ®©y lµ mét c«ng cô rÊt quan träng gióp nhµ ®Çu t­ ®¹t ®­îc hai môc tiªu lín nhÊt trong ®Çu t­ chøng kho¸n lµ t×m kiÕm cæ phiÕu cã kh¶ n¨ng mang l¹i lîi nhuËn vµ an toµn vèn cao nhÊt. 5. H¹n chÕ cña viÖc ph©n tÝch BCTC trong viÖc ra quyÕt ®Þnh ®Çu t­ chøng kho¸n MÆc dï ph©n tÝch BCTC cã ý nghÜa rÊt quan träng trong viÖc ra quyÕt ®Þnh kinh tÕ nãi chung vµ ®Çu t­ chøng kho¸n nãi riªng nh­ng ph­¬ng ph¸p nµy còng cã mét sè h¹n chÕ sau: Ph©n tÝch BCTC chØ cung cÊp mét phÇn th«ng tin cÇn thiÕt ®Ó ®¸nh gi¸ t×nh h×nh ho¹t ®éng vµ hiÖu qu¶ chung cña doanh nghiÖp, chø kh«ng cho biÕt bøc tranh toµn c¶nh vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp nh­ yÕu tè vÒ rñi ro, nh÷ng tiÒm n¨ng ch­a ®­îc khai th¸c...Trong khi nh÷ng th«ng tin nµy l¹i rÊt cã ý nghÜa ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ chøng kho¸n v× hä ®Çu t­ nh»m thu ®­îc lîi Ých lín h¬n trong t­¬ng lai. Ph©n tÝch BCTC dùa hoµn toµn vµo nh÷ng con sè ®­îc h¹ch to¸n tõ b¸o c¸o ho¹t ®éng kinh doanh vµ b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n, trong khi thùc tÕ c¸c kho¶n môc cña c¸c b¸o c¸o nµy cã thÓ chÞu ¶nh h­ëng rÊt lín cña c¸ch tÝnh mang nÆng h×nh thøc. C¸ch tÝnh nµy cã thÓ che ®Ëy ®­îc gi¸ trÞ thËt cña hÖ sè tµi chÝnh (HÖ sè kh¶ n¨ng thanh to¸n hiÖn thêi vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n nhanh cã thÓ ph¶n ¸nh kh«ng chÝnh x¸c do vµo thêi ®iÓm b¸o c¸o c¸c doanh nghiÖp cã thÓ t¹o thay ®æi ®¸ng kÓ ®Ó t¨ng gi¸ trÞ hÖ sè. VÝ dô, ®Õn gÇn cuèi n¨m tµi chÝnh, mét doanh nghiÖp cã thÓ chÆt chÏ h¬n trong viÖc thu håi c¸c kho¶n ph¶i thu, gi¶m hµng tån kho xuèng d­íi møc th«ng th­êng.... Nh÷ng ®iÒu nµy sÏ lµm t¨ng hÖ sè thanh to¸n vµ c¸c nhµ ph©n tÝch gäi c¸ch xoay xë nµy lµ "nghÖ thuËt trang trÝ cöa sæ" (window dressing)). H¬n n÷a, c¸c hÖ sè cã thÓ kh«ng chÝnh x¸c do sù kh¸c biÖt gi÷a sæ s¸ch kÕ to¸n vµ gi¸ trÞ thÞ tr­êng cña c¸c lo¹i tµi s¶n vµ tr¸i quyÒn trªn c¸c tµi s¶n. §iÒu nµy cã thÓ dÉn tíi kÕt qu¶ ph©n tÝch kh«ng chÝnh x¸c, lµm ¶nh h­ëng tíi viÖc l­îng ho¸ gi¸ trÞ cæ phiÕu. Khi so s¸nh c¸c hÖ sè gi÷a c¸c kú cho cïng mét c«ng ty ph¶i chó ý tíi c¸c ®iÒu kiÖn ®· thay ®æi giøa c¸c kú so s¸nh (vÝ dô sù kh¸c biÖt vÒ ®iÒu kiÖn kinh tÕ, gi¸ c¶, nguyªn t¾c kÕ to¸n, hay quyÕt ®Þnh chia t¸ch hoÆc s¸p nhËp c«ng ty....) Khi so s¸nh c¸c hÖ sè cña mét c«ng ty víi mét c«ng ty t­¬ng tù cßn ph¶i chó ý ®Õn sù kh¸c biÖt gi÷a c¸c c«ng ty (vÝ dô viÖc sö dông c¸c ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n kh¸c nhau, sù kh¸c nhau trong c¸ch thøc ho¹t ®éng vµ huy ®éng vèn...) Tãm l¹i, ph©n tÝch BCTC cã nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh nªn khi tr­íc khi quyÕt ®Þnh c¸c nhµ ®Çu t­ cÇn ph¶i tham kh¶o c¸c th«ng tin ngoµi BCTC (vÝ dô nh­ ®éi ngò qu¶n trÞ c«ng ty, kÕ ho¹ch sö dông vèn, kÕ ho¹ch giíi thiÖu s¶n phÈm míi cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh...) ®Ó hiÓu râ vÒ kh¶ n¨ng sinh lêi vµ rñi ro cña c«ng ty trong t­¬ng lai. Ngoµi ra nhµ ®Çu t­ còng cÇn quyÕt ®Þnh xem gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña c«ng ty cã hÊp dÉn kh«ng, kh¶ n¨ng chÊp nhËn rñi ro, thêi ®iÓm ®Çu t­,... * * * Ph©n tÝch ®Çu t­ chøng kho¸n lµ mét c«ng viÖc rÊt khã kh¨n vµ phøc t¹p. Theo ®¸nh gi¸ cña b¶n th©n t«i, trong bèi c¶nh TTCK ViÖt Nam hiÖn nay, c¸c nhµ ®Çu t­ ch­a thÓ cã ®ñ tr×nh ®é ®Ó sö dông ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch kü thuËt ®Ó ®¸nh gi¸ sù biÕn ®éng trªn thÞ tr­êng. ChÝnh v× vËy, mÆc dï cã nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh, ph©n tÝch BCTC lµ mét kü n¨ng kh¶ dÜ nhÊt khi quyÕt ®Þnh ®Çu t­ trªn TTCK ViÖt Nam. Chóng ta sÏ xem xÐt cô thÓ ®iÒu ®ã trong ch­¬ng II d­íi ®©y. Ch­¬ng II: ¸p dông ph©n tÝch BCTC doanh nghiÖp ®Ó ra quyÕt ®Þnh ®Çu t­ trªn ttck ViÖt Nam Giíi thiÖu chung vÒ TTCK viÖt Nam TÝnh ®Õn nay, TTCK ViÖt Nam ®· ho¹t ®éng ®­îc h¬n 2 n¨m. §©y lµ mét kho¶ng thêi gian kh«ng dµi ®èi víi lÞch sö cña mét TTCK nh­ng 2 n¨m còng ®· ®ñ ®Ó ®Þnh h×nh mét thÞ tr­êng víi nh÷ng biÕn ®éng, ph©n khóc, nh÷ng th¨ng trÇm qua tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn. Cho ®Õn cuèi th¸ng 7 n¨m 2002, UBCKNN ®· cÊp phÐp ph¸t hµnh cho 19 C«ng ty cæ phÇn víi tæng gi¸ trÞ vèn ®iÒu lÖ lµ 1.016 tû ®ång. Qua 2 n¨m ho¹t ®éng ®· cho thÊy c¸c c«ng ty niªm yÕt ®Òu lµ nh÷ng doanh nghiÖp nhµ n­íc cæ phÇn ho¸. HiÖn nay ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c c«ng ty nµy ®Òu cã chiÒu h­íng tèt, thÓ hiÖn qua doanh thu vµ lîi nhuËn kh«ng ngõng t¨ng lªn, ®êi sèng c¸n bé c«ng nh©n viªn ®­îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ, h×nh ¶nh vµ uy tÝn cña c«ng ty ngµy cµng n©ng cao trªn thÞ tr­êng. Hai n¨m tr­íc ®©y khi ch­a cã TTCK, viÖc chµo b¸n cæ phiÕu cña c¸c doanh nghiÖp trong qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ hoÆc thµnh lËp míi rÊt khã kh¨n. Thêi gian chµo b¸n ph¶i mÊt hµng n¨m, nh­ng cæ phiÕu nhiÒu khi vÉn bÞ tån ®äng. Khi xuÊt hiÖn TTCK th× t×nh h×nh ng­îc l¹i, cæ phiÕu cña c¸c doanh nghiÖp ®ang ®­îc c«ng chóng ®Çu t­ s¨n lïng trªn c¶ thÞ tr­êng chÝnh thøc (TTGDCK) vµ thÞ tr­êng tù do (OTC - mÆc dï thÞ tr­êng nµy ë ViÖt Nam ch­a ®­îc c«ng nhËn vµ qu¶n lý). Râ rµng, TTCK ®· t¹o ra m«i tr­êng thuËn lîi gióp c¸c doanh nghiÖp thu hót vèn nh»m më réng SXKD. Sè l­îng nhµ ®Çu t­ tham gia thÞ tr­êng ngµy cµng gia t¨ng. ChØ víi 1.800 tµi kho¶n giao dÞch ban ®Çu ®Õn nay ®· cã h¬n 13.000 tµi kho¶n c¸ nh©n ng­êi ViÖt Nam (chiÕm 98,92%); 97 tµi kho¶n cña tæ chøc ViÖt Nam (chiÕm 0,81%); 33 tµi kho¶n cña c¸c nhµ ®Çu t­ lµ c¸c tæ chøc, c¸ nh©n n­íc ngoµi (chiÕm 0,28%). Tr×nh ®é vµ kiÕn thøc cña c«ng chóng ®Çu t­ ngµy cµng ®­îc n©ng cao. Tuy nhiªn, v× míi ë giai ®o¹n ®Çu nªn TTCK ViÖt Nam ®ang ph¶i tr¶i qua nh÷ng giai ®o¹n th¨ng trÇm. C¸c c«ng ty niªm yÕt s¶n xuÊt nh÷ng mÆt hµng th«ng th­êng, quy m« nhá, gi¸ trÞ giao dÞch chiÕm tû lÖ rÊt thÊp trong GDP nªn khi gi¸ c¶ cæ phiÕu cña c¸c c«ng ty nµy lªn hay xuèng th× nÒn kinh tÕ còng kh«ng bÞ ¶nh h­ëng. ChÝnh v× lÝ do nµy mµ TTCK ViÖt Nam ®­îc Ýt ng­êi quan t©m. Thùc tÕ, TTCK ViÖt Nam cßn qu¸ nhá bÐ, víi tæng gi¸ trÞ thÞ tr­êng chØ chiÕm 0,37% GDP, ch­a cã mét vÞ thÕ xøng ®¸ng trong hÖ thèng tµi chÝnh víi vai trß lµ kªnh huy ®éng vèn trùc tiÕp cho nÒn kinh tÕ. Thêi gian gÇn ®©y søc mua TTCK xuèng thÊp, mçi phiªn giao dÞch ®¹t doanh sè kho¶ng 1,2 tû ®ång. Con sè nµy chØ b»ng doanh sè b¸n lÎ cña vµi ba siªu thÞ ë thµnh phè Hå ChÝ Minh. NhiÒu ng­êi cho r»ng, thêi kú ®Çu do míi l¹, cung Ýt cÇu nhiÒu nªn c¸c nhµ ®Çu t­ ph¶i xÕp hµng tranh mua, lµm cho gi¸ cæ phiÕu t¨ng m¹nh. §Õn ngµy 25/6/2001, chØ sè VN Index ®¹t møc cao nhÊt 571,04 ®iÓm. Cæ phiÕu t¨ng nhanh t¹o sù hÊp dÉn cho c¸c nhµ ®Çu t­ nh­ng l¹i Èn chøa ph¸t triÓn ¶o vµ dÔ dµng tôt xuèng nhanh. Trong phiªn giao dÞch 1/11/2002, chØ sè VN Index ®· gi¶m xuèng chØ cßn 177,35 ®iÓm, gi¶m gÇn 70% so víi lóc cao nhÊt. Gi¸ cæ phiÕu lªn nhanh, råi xuèng dèc ch­a cã ®iÓm dõng, lµm cho nhiÒu nhµ ®Çu t­ n¶n lßng v× thua lç nÆng. C¬ héi lín nh­ng th¸ch thøc ®Æt ra cho TTCK ViÖt Nam còng kh«ng ph¶i lµ nhá. Quy m« cña thÞ tr­êng nhá, tÝnh æn ®Þnh kÐm, luËt lÖ ch­a ®Çy ®ñ.... lµ nh÷ng c¶n trë ®èi khiÕn c¸c nhµ ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc ng¹i rãt tiÒn vµo ®Çu t­. Tuy nhiªn, tr­íc nh÷ng biÕn ®éng cña thÞ tr­êng céng víi nh÷ng th¸ch thøc cña TTCK buæi ban ®Çu, nhµ ®Çu t­ vÉn cã thÓ thµnh c«ng nÕu cã kh¶ n¨ng lùa chän cæ phiÕu cã chÊt l­îng vµ kiªn tr× víi chiÕn l­îc ®Çu t­ cña m×nh. ViÖc x¸c ®Þnh cæ phiÕu cã chÊt l­îng cã thÓ ®­îc tiÕn hµnh b»ng c¸ch t×m kiÕm th«ng tin vÒ gi¸ trÞ cña cæ phiÕu th«ng qua ph©n tÝch BCTC cña c«ng ty cã cæ phiÕu niªm yÕt. D­íi ®©y chóng ta sÏ ®i vµo ph©n tÝch BCTC C«ng ty cæ phÇn c¬ ®iÖn l¹nh ®Ó ®¸nh gi¸ t×nh h×nh tµi chÝnh c«ng ty ®ã, tõ ®ã liªn hÖ víi t×nh h×nh biÕn ®éng gi¸ c¶ cæ phiÕu REE ®Ó xem thùc tÕ nhµ ®Çu t­ ®¸nh gi¸ vµ ra quyÕt ®Þnh nh­ thÕ nµo víi cæ phiÕu cña C«ng ty. ph©n tÝch b¸o c¸o tµi chÝnh ®¸nh gi¸ c«ng ty cæ phÇn c¬ ®iÖn l¹nh vµ liªn hÖ víi sù biÕn ®éng gi¸ c¶ cæ phiÕu ree trªn thÞ tr­êng C«ng ty cæ phÇn c¬ ®iÖn l¹nh Giíi thiÖu chung vÒ c«ng ty Cæ phÇn c¬ ®iÖn l¹nh - REE C«ng ty cæ phÇn c¬ ®iÖn l¹nh (Tªn giao dÞch quèc tÕ lµ REFRIGERATION ELECTRICAL ENGINEERING, tªn viÕt t¾t lµ REE) tiÒn th©n lµ XÝ nghiÖp Quèc doanh C¬ ®iÖn l¹nh ®­îc thµnh lËp tõ n¨m 1977. Ngµy 25/12/1993 XÝ nghiÖp Quèc doanh c¬ ®iÖn l¹nh ®­îc cæ phÇn ho¸, chuyÓn thÓ tõ doanh nghiÖp quèc doanh thµnh C«ng ty cæ phÇn vµ ®æi tªn thµnh C«ng ty cæ phÇn c¬ ®iÖn l¹nh hiÖn nay. Tõ sau khi cæ phÇn ho¸, C«ng ty ®· chuyÓn tõ s¶n xuÊt theo kÕ ho¹ch tËp trung sang SXKD theo c¬ chÕ thÞ tr­êng. Trong t×nh h×nh c¹nh tranh chuyªn ngµnh ngµy cµng gay g¾t, C«ng ty ®· kh¼ng ®Þnh, ®øng v÷ng vµ ph¸t triÓn, nhÊt lµ trong lÜnh vùc thÇu c¬ ®iÖn l¹nh, thi c«ng c¸c c«ng tr×nh quèc tÕ. Uy tÝn cña C«ng ty ngµy cµng ®­îc n©ng cao. Tæng vèn ®Çu t­ n¨m 1993 lµ 28,9 tû, trong ®ã vèn chñ së h÷u lµ 16 tû (chiÕm 55% vèn ®Çu t­), vèn ®iÒu lÖ ban ®Çu lµ 16 tû. N¨m 2001 tæng vèn ®Çu t­ lªn tíi 343,18 tû, vèn chñ së h÷u lµ 256,21 tû (chiÕm 74,8%), vèn ®iÒu lÖ lµ 150 tû. HiÖn nay do nhu cÇu më réng SXKD, nªn C«ng ty ®· n©ng vèn ®iÒu lÖ lªn 225 tû (th¸ng 8 n¨m 2002). Doanh thu tõ 45,4 tû vµo n¨m 1993 ®· t¨ng lªn 322,45 tû vµo n¨m 2001 vµ 190,47 tû vµo 6 th¸ng ®Çu n¨m 2002. Ho¹t ®éng SXKD vµ c¸c s¶n phÈm chÝnh cña C«ng ty ®­îc tËp trung vµo hai lÜnh vùc chñ yÕu: LÜnh vùc nhµ thÇu vµ l¾p ®Æt hÖ thèng C¬ vµ §iÖn (M&E): trong lÜnh vùc nµy REE cung cÊp vµ l¾p ®Æt hÖ ®iÖn, hÖ ®iÒ._.Öp cña lÜnh vùc kÕ to¸n, v¨n b¶n nµy cÇn coi ho¹t ®éng kÕ to¸n lµ mét nghiÖp vô ®éc lËp, theo ®ã ng­êi hµnh nghÒ, tæ chøc dÞch vô hµnh nghÒ ph¶i tu©n theo c¸c quy ®Þnh vÒ hµnh nghÒ kÕ to¸n. Ba lµ, ®Ó n©ng cao tr¸ch nhiÖm trong viÖc c«ng khai ho¸ tµi chÝnh, mét ®iÒu ®Æc biÖt quan träng lµ c¸c v¨n b¶n nµy cÇn quy ®Þnh b¾t buéc tÊt c¶ lo¹i h×nh doanh nghiÖp ph¶i c«ng khai BCTC víi sù x¸c nhËn cña kiÓm to¸n ®éc lËp; c¸c quy ®Þnh vÒ BCTC cÇn ph¶i chÆt chÏ vÒ néi dung, thêi gian, c¨n cø, yªu cÇu, nguyªn t¾c vµ tr¸ch nhiÖm lËp b¸o c¸o. Bèn lµ, quy ®Þnh vÒ c¸ch thøc vµ h×nh thøc lËp BCTC cña chÕ ®é kÕ to¸n ViÖt Nam còng cßn rÊt nhiÒu ®iÓm cÇn ph¶i ®­îc c¶i tiÕn. C¸c kho¶n môc trong b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n, b¸o c¸o kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doah, b¸o c¸o luång tiÒn mÆt vµ thuyÕt minh BCTC cÇn ph¶i ®­îc quy ®Þnh chi tiÕt h¬n. Bé Tµi ChÝnh vµ UBCKNN cã thÓ phèi hîp ®Ó so¹n th¶o vµ ¸p dông thÝ ®iÓm viÖc thay ®æi mét sè vÊn ®Ò liªn quan ®Õn chÕ ®é h¹ch to¸n vµ kÕ to¸n ®èi víi c¸c c«ng ty ®ang niªm yÕt ®Ó mang l¹i cho c¸c nhµ ®Çu t­ trªn thÞ tr­êng nh÷ng th«ng tin chÝnh x¸c h¬n. N¨m lµ, gi¶m bít yªu cÇu b¸o c¸o nh÷ng th«ng tin kÕ to¸n kh«ng cÇn thiÕt nh»m ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc lËp BCTC vµ t¹o ®iÒu kiÖn dÔ dµng h¬n cho c¸c c«ng ty cæ phÇn thùc thi tr¸ch nhiÖm b¸o c¸o cña m×nh. VÒ chÕ ®é kiÓm to¸n HiÖn nay Bé Tµi ChÝnh ch­a x©y dùng vµ ban hµnh ®Çy ®ñ c¸c chuÈn mùc kiÓm to¸n. C¨n cø ph¸p lý cao nhÊt trong lÜnh vùc kiÓm to¸n lµ NghÞ ®Þnh sè 07/CP ngµy 29/1/1994 cña ChÝnh phñ ban hµnh Quy chÕ vÒ kiÓm to¸n ®éc lËp trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. Do vËy, hiÖu lùc ph¸p lý cña c«ng t¸c kiÓm to¸n ch­a cao. Chóng ta míi chØ ban hµnh 6 chuÈn mùc kiÓm to¸n. Ho¹t ®éng kiÓm to¸n BCTC doanh nghiÖp ë n­íc ta hiÖn nay ®­îc coi lµ mét nh©n tè quan träng t¹o ra m«i tr­êng lµnh m¹nh cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ v÷ng ch¾c cña ®Êt n­íc nãi chung vµ TTCK nãi riªng. Tuy nhiªn, hiÖn nay ho¹t ®éng nµy cßn ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu, ch­a t¹o ®­îc niÒm tin cho nh÷ng ng­êi sö dông th«ng tin trªn BCTC doanh nghiÖp. ViÖc c«ng bè th«ng tin tµi chÝnh cña doanh nghiÖp phô thuéc phÇn lín vµo quy ®Þnh t¹i LuËt kiÓm to¸n vµ chuÈn mùc kiÓm to¸n. HiÖn nay, ch­a cã LuËt kiÓm to¸n nªn c«ng t¸c kiÓm to¸n ®Þnh kú cña doanh nghiÖp ch­a ®­îc quy ®Þnh chÆt chÏ. ViÖc doanh nghiÖp cã kiÓm to¸n hay kh«ng lµ ®iÒu kiÖn kh«ng b¾t buéc ngo¹i trõ c¸c doanh nghiÖp cæ phÇn niªm yÕt t¹i TTGDCK. §©y còng lµ sù thua thiÖt cho c¸c c«ng ty niªm yÕt. MÆt kh¸c, nã còng dÉn tíi sù mÊt b×nh ®¼ng trong c¸c quy ®Þnh cña qu¶n lý Nhµ n­íc ®èi víi doanh nghiÖp. ChÝnh v× vËy, trong thêi gian tíi cÇn tiÕn hµnh c¸c biÖn ph¸p cô thÓ sau: Mét lµ, cÇn sím ban hµnh LuËt kiÓm to¸n, hÖ thèng chuÈn mùc kiÓm to¸n ®Çy ®ñ phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ, ®ång thêi ®¶m b¶o c«ng b»ng trong ho¹t ®éng tµi chÝnh cña doanh nghiÖp niªm yÕt vµ doanh nghiÖp ch­a niªm yÕt. Hai lµ, thiÕt lËp mét c¬ chÕ kiÓm so¸t chÆt chÏ chÊt l­îng ho¹t ®éng kiÓm to¸n th«ng qua h×nh thøc néi kiÓm vµ ngo¹i kiÓm. §èi víi ho¹t ®éng kiÓm to¸n BCTC doanh nghiÖp, viÖc ph¸t triÓn hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé trong doanh nghiÖp sÏ gióp n©ng cao hiÖu qu¶ kiÓm to¸n, gi¶m rñi ro kiÓm to¸n. §Æc biÖt trong ®iÒu kiÖn tin häc ho¸ c«ng t¸c kÕ to¸n ®ang diÔn ra nhanh chãng nh­ hiÖn nay, cÇn cã qui ®Þnh riªng vÒ kiÓm so¸t néi bé trong m«i tr­êng xö lÝ th«ng tin b»ng m¸y tÝnh. §iÒu nµy sÏ gióp cho kiÓm to¸n viªn cã c¬ së ®Ó ®¸nh gi¸ møc ®é ®¹t ®­îc cña c¸c thñ tôc kiÓm so¸t néi bé t¹i ®¬n vÞ so víi yªu cÇu, tõ ®ã cã thÓ x¸c ®Þnh møc ®é tin cËy ®Ó ®i ®Õn lùa chän c¸ch tiÕp cËn kiÓm to¸n th«ng qua m¸y tÝnh nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ kiÓm to¸n. Ba lµ, t¨ng c­êng tÝnh ®éc lËp cña c¸c tæ chøc kiÓm to¸n. HiÖn nay, cã kho¶ng 34 c«ng ty kiÓm to¸n ®éc lËp ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam, trong ®ã kho¶ng gÇn 10 c«ng ty ®­îc UBCKNN chÊp thuËn ®­îc kiÓm to¸n cho tæ chøc niªm yÕt. Víi vai trß lµ ng­êi ®¸nh gi¸ chÊt l­îng th«ng tin tµi chÝnh, ®Ó TTCK ph¸t triÓn ®ång bé vµ hiÖu qu¶ cÇn cã sù phèi hîp vµ nç lùc tõ phÝa c¬ quan Nhµ n­íc còng nh­ tõng c«ng ty kiÓm to¸n trong viÖc n©ng cao vai trß vµ chÊt l­îng kiÓm to¸n ®éc lËp. Ngoµi ra, cÇn më cöa th«ng tho¸ng h¬n cho phÐp c¸c c«ng ty kiÓm to¸n n­íc ngoµi ®­îc ho¹t ®éng b×nh ®¼ng víi c«ng ty kiÓm to¸n trong n­íc. Nh­ vËy sÏ t¹o ®­îc m«i tr­êng c¹nh tranh, t¹o ®éng c¬ cho c¸c c«ng ty trong n­íc n©ng cao chÊt l­îng vµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c c«ng ty nµy tiÕp cËn víi kinh nghiÖm còng nh­ kü n¨ng cña kiÓm to¸n quèc tÕ ®Ó cã thÓ nhanh chãng héi nhËp víi ho¹t ®éng kiÓm to¸n quèc tÕ. Bèn lµ, tÝch cùc ®µo t¹o n©ng cao chÊt l­îng vµ ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp cña ®éi ngò kiÓm to¸n viªn. ChÊt l­îng kiÓm to¸n lµ vÊn ®Ò hÖ träng, cã liªn quan ®Õn hiÖn t­îng "søc khoÎ" cña c¸c doanh nghiÖp ®­îc kiÓm to¸n vµ ¶nh h­ëng ®Õn c¸c quyÕt ®Þnh cña nhµ ®Çu t­. Còng cÇn ph¶i kh¼ng ®Þnh r»ng, n¨ng lùc, tr×nh ®é vµ ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp cña kiÓm to¸n viªn lµ nh÷ng yÕu tè mang tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh ®Õn chÊt l­îng kiÓm to¸n. HiÖn nay, theo sè liÖu cña Bé Tµi ChÝnh, chØ cã 1/5 trong tæng sè gÇn 3000 kiÓm to¸n viªn ®ang hµnh nghÒ t¹i ViÖt Nam cã chøng chØ kiÓm to¸n, sè cßn l¹i chØ ®­îc ®µo t¹o qua loa vµ ho¹t ®éng "chui" do kh«ng cã chøng chØ hµnh nghÒ. Chñ tr­¬ng cña Bé Tµi ChÝnh lµ trong thêi gian tíi sÏ ¸p ®ông chÕ ®é kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n theo c¸c chuÈn mùc quèc tÕ. HiÖn t¹i, Vô ChÕ ®é kÕ to¸n thuéc Bé Tµi ChÝnh ®ang kÕt hîp víi HiÖp héi ACCA, mét tæ chøc quèc tÕ cña Anh chuyªn kiÓm tra vµ cÊp b»ng x¸c nhËn chÊt l­îng chuyªn m«n cña c¸c kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n viªn, tæ chøc ®µo t¹o vµ thi cÊp b»ng cho c¸c kiÓm to¸n viªn trong n­íc dùa trªn c¸c gi¸o tr×nh vµ chuÈn mùc cña ACCA. Hy väng r»ng, qua ch­¬ng tr×nh hîp t¸c nµy, chÊt l­îng kiÓm to¸n t¹i ViÖt Nam sÏ n©ng cao trong thêi gian tíi. §ång thêi, cÇn kÕt hîp chÆt chÏ víi viÖc n©ng cao ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp cña ®éi ngò kiÓm to¸n viªn, nh»m ®¶m b¶o chÊt l­îng cña c¸c BCTC ®­îc kiÓm to¸n. ThÞ tr­êng kiÓm to¸n ë ViÖt Nam ®­îc ®¸nh gi¸ lµ thÞ tr­êng tiÒm n¨ng do c¸c doanh nghiÖp nãi chung vµ doanh nghiÖp niªm yÕt nãi riªng ®ang ngµy cµng nhËn thøc ®­îc vai trß cña c«ng t¸c kiÓm to¸n. MÆt kh¸c, tr­íc yªu cÇu ph¶i cã kÕt qu¶ kiÓm to¸n ®Ó ®¸nh gi¸ thùc chÊt ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp vµ b¸o c¸o víi cæ ®«ng vµ c«ng chóng ®Çu t­, cÇn phèi hîp ®ång bé c¸c biÖn ph¸p nªu trªn ®Ó n©ng cao chÊt l­îng kiÓm to¸n trong thêi gian tíi. ChØnh söa ph¸p luËt vÒ chøng kho¸n vµ TTCK T¹i NghÞ ®Þnh 48/1998/N§-CP vÒ chøng kho¸n vµ TTCK, c¸c quy ®Þnh vÒ qu¶n lý niªm yÕt vµ qu¶n lý c«ng bè th«ng tin cña tæ chøc niªm yÕt trªn thÞ tr­êng ch­a ®­îc ®Ò cËp. Trong khi ®ã, theo QuyÕt ®Þnh 127/1998 vÒ viÖc thµnh lËp TTGDCK cña Thñ t­íng ChÝnh phñ, TTGDCK chØ cã chøc n¨ng qu¶n lý c¸c ho¹t ®éng giao dÞch chøng kho¸n chø kh«ng cã chøc n¨ng qu¶n lý tæ chøc niªm yÕt. ë c¸c c«ng ty cæ phÇn, Héi ®ång qu¶n trÞ lµ c¬ quan cao nhÊt, cã ®Çy ®ñ quyÒn h¹n vµ nghÜa vô ®Ó thùc hiÖn c¸c quyÒn nh©n danh c«ng ty, ngo¹i trõ c¸c vÊn ®Ò thuéc thÈm quyÒn cña §¹i héi cæ ®«ng. VÒ nguyªn t¾c, Héi ®ång qu¶n trÞ sÏ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc cæ ®«ng vÒ hiÖu qu¶ qu¶n trÞ doanh nghiÖp cña m×nh, song viÖc gi¸m s¸t c«ng t¸c qu¶n lý cña tæ chøc niªm yÕt hiÖn vÉn ch­a cã mét "c¬ quan thø ba" nµo ®øng ra ®¶m tr¸ch. Ngay t¹i NghÞ ®Þnh 75/1996/N§-CP ngµy 28 th¸ng 11 n¨m 1996 vÒ thµnh lËp UBCKNN còng kh«ng ®Ò cËp ®Õn Vô chuyªn tr¸ch vÒ qu¶n lý niªm yÕt (Vô Qu¶n lý niªm yÕt). Râ rµng vÒ mÆt ph¸p lý, TTCK n­íc ta hiÖn nay ®ang trèng m¶ng ph¸p luËt ®iÒu chØnh viÖc qu¶n lý niªm yÕt vµ qu¶n lý c«ng bè th«ng tin cña tæ chøc niªm yÕt trªn thÞ tr­êng, ®ång thêi thiÕu v¾ng mét c¬ quan qu¶n lý niªm yÕt. Trong khi ®ã, viÖc lËp b¸o c¸o th«ng tin cña c¸c tæ chøc niªm yÕt d­êng nh­ chØ giao cho mét nh©n viªn, kh«ng cã sù cam kÕt cña gi¸m ®èc nªn khi cã sù cè x¶y ra kh«ng biÕt quy tr¸ch nhiÖm cho ai. §©y lµ vÊn ®Ò cÇn kh¾c phôc ®Ó qu¶n lý tèt c¸c c«ng ty niªm yÕt. Sù láng lÎo trong c«ng t¸c qu¶n lý cña Bibica vµ Halong Canfoco, dÉn ®Õn nh÷ng hÖ qu¶ kh«ng tèt trong thêi gian gÇn ®©y hay nh÷ng vô bª bèi cña c¸c TËp ®oµn lín trªn thÕ giíi nh­ Enron hay Worldcom lµ tiÕng chu«ng c¶nh tØnh cho tÊt c¶ nh÷ng c«ng ty ®·, ®ang vµ sÏ niªm yÕt vÒ c«ng t¸c qu¶n lý doanh nghiÖp. H¬n bao giê hÕt qu¶n lý doanh nghiÖp lµ vÊn ®Ò hÖ träng ®èi víi c¸c c«ng ty niªm yÕt. ChÝnh v× vËy, hÖ thèng luËt ph¸p vÒ chøng kho¸n vµ TTCK cÇn hoµn thiÖn ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn thÞ tr­êng vèn hiÖu qu¶ vµ cã tÝnh c¹nh tranh, lµ mét nh©n tè hÕt søc quan träng trong viÖc t¨ng c­êng kh¶ n¨ng qu¶n lý c¸c c«ng ty niªm yÕt. Khi thÞ tr­êng vèn n¨ng ®éng, c¸c ban qu¶n lý c«ng ty buéc lßng ph¶i thùc hiÖn tèt vµ qu¶n trÞ tèt c«ng ty, nÕu kh«ng sÏ bÞ ®µo th¶i. LuËt ph¸p trªn TTCK còng yªu cÇu viÖc c«ng khai th«ng tin, qua ®ã, t¨ng c­êng kh¶ n¨ng gi¸m s¸t cña c¸c cæ ®«ng, ®Æc biÖt lµ c¸c cæ ®«ng nhá ®èi víi ho¹t ®éng qu¶n trÞ cña c«ng ty niªm yÕt. Ngoµi ra, khi c¬ quan qu¶n lý chøng kho¸n cã kh¶ n¨ng gi¸m s¸t ®­îc ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty cã chøng kho¸n ph¸t hµnh ra c«ng chóng th× viÖc t¨ng c­êng qu¶n trÞ c«ng ty kh«ng chØ dõng l¹i ë c¸c c«ng ty niªm yÕt mµ cßn bao trïm lªn c¶ c¸c c«ng ty cæ phÇn nãi chung. HiÖn nay v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ lÜnh vùc chøng kho¸n vµ TTCK cao nhÊt lµ NghÞ ®inh 48/N§-CP. Do hiÖu lùc ph¸p lý cña v¨n b¶n nµy ch­a cao nªn cßn tån t¹i nhiÒu vÊn ®Ò ch­a ®­îc gi¶i quyÕt, nhÊt lµ nh÷ng vÊn ®Ò qu¶n trÞ c«ng ty nh­ nªu trªn ®©y. HiÖn nay NghÞ ®Þnh nµy ®· ®­îc thay thÕ b»ng mét NghÞ ®Þnh kh¸c nh­ng thiÕt nghÜ, ®Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng nµy, trong thêi gian tíi cÇn n©ng cÊp NghÞ ®Þnh nµy thµnh Ph¸p lÖnh vµ dµi h¹n h¬n lµ LuËt chøng kho¸n, trong ®ã cÇn: ®­a ra c¸c chuÈn mùc, tiªu chuÈn chi tiÕt h¬n vÒ chÕ ®é c«ng bè th«ng tin, ¸p dông chung cho tÊt c¶ c¸c c«ng ty ®¹i chóng chø kh«ng chØ riªng c«ng ty niªm yÕt . t¹o c¬ chÕ th«ng tho¸ng h¬n cho viÖc thµnh lËp vµ ph¸t triÓn c¸c quü ®Çu t­; khuyÕn khÝch sù tham gia cña c¸c nhµ ®Çu t­ cã tæ chøc vµ nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. quy ®Þnh râ rµng vµ n©ng cao vai trß cña héi ®ång qu¶n trÞ trong c«ng t¸c gi¸m s¸t vµ b¶o vÖ quyÒn lîi cña c¸c cæ ®«ng. CÇn quy ®Þnh ph¶i cã sù t¸ch biÖt gi÷a vai trß gi¸m s¸t vµ ®iÒu hµnh c«ng ty cña Héi ®ång qu¶n trÞ; quy ®Þnh b¾t buéc Héi ®ång qu¶n trÞ ph¶i cã mét sè thµnh viªn ®éc lËp ®¹i diÖn cho cæ ®«ng bªn ngoµi. 2. §èi víi UBCKNN ChuÈn ho¸ c¸c quy ®Þnh h­íng dÉn quy tr×nh c«ng bè th«ng tin tµi chÝnh doanh nghiÖp UBCKNN ®ãng vai trß trung t©m trong viÖc qu¶n lý chÕ ®é b¸o c¸o ë ViÖt Nam. UBCKNN cÇn cô thÓ ho¸ c¸c v¨n b¶n ph¸p quy, ®­a ra nh÷ng quy ®Þnh râ rµng, thèng nhÊt, phï hîp th«ng lÖ quèc tÕ nh»m chuÈn ho¸ quy tr×nh c«ng bè th«ng tin tµi chÝnh doanh nghiÖp ®èi víi c¸c c«ng ty niªm yÕt. UBCKNN cã thÓ yªu cÇu c¸c c«ng ty niªm yÕt ¸p dông ®iÒu lÖ mÉu trong chÕ ®é b¸o c¸o. Môc tiªu cña b¶n ®iÒu lÖ nµy lµ b¶o vÖ quyÒn lîi cña c¸c cæ ®«ng hiÖn t¹i còng nh­ c¸c cæ ®«ng tiÒm n¨ng vµ duy tr× ho¹t ®éng æn ®Þnh cña c«ng ty theo ®óng ph¸p luËt hiÖn hµnh. HiÖn nay Tæ chøc quèc tÕ c¸c Uû Ban Chøng Kho¸n (IOSCO) ®· c«ng bè 30 chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ chê th«ng qua ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc ph¸t hµnh chøng kho¸n t¹i c¸c thÞ tr­êng n­íc ngoµi. UBCKNN cÇn b¸m s¸t c¸c tiªu chuÈn nµy ®Ó "chuÈn ho¸" vµ "quèc tÕ ho¸" c¸c quy ®Þnh vÒ kÕ to¸n, phôc vô cho c«ng cuéc héi nhËp. T¨ng c­êng gi¸m s¸t vµ xö lý vi ph¹m nghÜa vô c«ng khai tµi chÝnh doanh nghiÖp Ph¸p luËt vÒ chøng kho¸n vµ TTCK hiÖn ®ang cã vµ sÏ cã nh÷ng quy ®Þnh chÆt chÏ liªn quan ®Õn nh÷ng nguyªn t¾c qu¶n trÞ c«ng ty nh­ nghÜa vô c«ng khai BCTC vµ c¸c th«ng tin cña c«ng ty, viÖc b¶o vÖ quyÒn lîi cña c¸c nhµ ®Çu t­ vµ cæ ®«ng c«ng ty ®èi víi c«ng ty hiÖn ®ang niªm yÕt trªn thÞ tr­êng. Tuy nhiªn, viÖc thùc hiÖn nh÷ng quy ®Þnh nµy qua hai n¨m ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng ®ang cßn kh«ng Ýt nh÷ng vÊn ®Ò bÊt cËp. C¸c nhµ ®Çu t­ trªn thÞ tr­êng lu«n ë trong t×nh tr¹ng kh«ng cã th«ng tin. Mét sè c«ng ty vi ph¹m chÕ ®é c«ng bè th«ng tin ë c¸c møc ®é kh¸c nhau vÉn ch­a bÞ xö lý mét c¸ch nghiªm kh¾c. §Ó kh¾c phôc nh÷ng vÊn ®Ò nµy, c«ng t¸c thanh tra vµ gi¸m s¸t thÞ tr­êng cÇn ph¶i ®­îc tiÕn hµnh m¹nh mÏ h¬n n÷a. UBCKNN cÇn x©y dùng mét quy chÕ vÒ viÖc thÈm ®Þnh, thanh tra vµ gi¸m s¸t viÖc tu©n thñ chÕ ®é b¸o c¸o cña doanh nghiÖp, ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p th­ëng ph¹t nghiªm minh nh»m khuyÕn khÝch ¸p dông vµ ng¨n chÆn nh÷ng hµnh vi vi ph¹m. C«ng t¸c thanh tra, gi¸m s¸t cÇn ph¶i ®­îc thùc hiÖn theo chÕ ®é ®Þnh kú vµ bÊt th­êng song song víi viÖc ¸p dông chÕ ®é b¸o c¸o nghiªm ngÆt. Ngoµi ra, ®Ó n©ng cao chÊt l­îng th«ng tin liªn quan ®Õn c¸c c«ng ty niªm yÕt, nh÷ng th«ng tin quan träng nh­ c¸c dù b¸o vÒ kÕ ho¹ch SXKD cña c¸c c«ng ty ph¸t hµnh vµ niªm yÕt còng cÇn ph¶i ®­îc c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ®éc lËp xem xÐt vµ cho ý kiÕn tr­íc khi c«ng bè ra c«ng chóng. C¸c v¨n b¶n ph¸p quy liªn quan ®Õn viÖc xö lý nh÷ng tr­êng hîp vi ph¹m chÕ ®é c«ng bè th«ng tin vµ vi ph¹m quyÒn lîi cña c¸c nhµ ®Çu t­ cïng cÇn ph¶i ®­îc chØnh söa vµ chi tiÕt ho¸ ®Ó t¹o tiÒn ®Ò ph¸p lý cho viÖc xö lý viÖc vi ph¹m nh÷ng nguyªn t¾c qu¶n trÞ c«ng ty cña c¸c c«ng ty niªm yÕt trªn thÞ tr­êng. Mét vÝ dô lµ míi ®©y, Vô tr­ëng phô tr¸ch Thanh tra cña UBCKNN ®· ký QuyÕt ®Þnh xö ph¹t vi ph¹m hµnh chÝnh ®èi cíi C«ng ty cæ phÇn §å hép H¹ Long (Halong Canfoco) víi møc tiÒn ph¹t lµ 10 triÖu ®ång v× ®¬n vÞ nµy ®· vi ph¹m quy chÕ c«ng bè th«ng tin trªn TTCK. Cô thÓ lµ Halong Canfoco ®· kh«ng c«ng bè th«ng tin viÖc c«ng ty nµy ®· b¸n khèng ho¸ ®¬n cho c¸c doanh nghiÖp kh¸c trong n¨m 2001 vµ viÖc C«ng an H¶i Phßng ®· cã quyÕt ®Þnh khëi tè vô ¸n liªn quan ®Õn thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng t¹i Halong Canfoco vµo th¸ng 9 n¨m 2002. §ång thêi, trong th¸ng 11 võa qua, Chñ tÞch UBCKNN ®· ký quyÕt ®Þnh xö ph¹t ®èi víi c«ng ty kiÓm to¸n AASC, ®¬n vÞ kiÓm to¸n cho Halong Canfoco. Theo ®ã, ®×nh chØ ho¹t ®éng kiÓm to¸n cña AASC ®èi víi BCTC n¨m 2002 cña Halong Canfoco, ®×nh chØ t­ c¸ch kiÓm to¸n viªn ®­îc chÊp thuËn ®èi víi mét kiÓm to¸n viªn cña AASC trong 2 kú kiÓm to¸n n¨m 2002 vµ 2003. §©y lµ nh÷ng biÖn ph¸p xö lý nghiªm minh cã t¸c dông rÊt tÝch cùc trong viÖc ng¨n chÆn nh÷ng vi ph¹m c«ng khai tµi chÝnh cña c¸c c«ng ty niªm yÕt trong thêi gian tíi. KhuyÕn khÝch thµnh lËp c¸c tæ chøc ®Þnh møc tÝn nhiÖm d­íi h×nh thøc liªn doanh víi c¸c tæ chøc ®Þnh møc tÝn nhiÖm n­íc ngoµi cã uy tÝn TTCK ®· qua hai n¨m ®i vµo ho¹t ®éng vµ c¸c tæ chøc ph¸t hµnh tiÕn tíi sÏ huy ®éng vèn th«ng qua ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ra TTCK, nh­ng vÉn ch­a më ra c¬ héi cho viÖc thµnh lËp c¸c tæ chøc xÕp h¹ng rñi ro tÝn dông ®éc lËp (cßn gäi lµ c¸c tæ chøc ®Þnh møc tÝn nhiÖm ®éc lËp) nh»m t¹o lËp lßng tin cho c¸c nhµ ®Çu t­. Theo c¸c chuyªn gia chøng kho¸n, h¹n chÕ nªu trªn lµm cho toµn bé viÖc ph¸t hµnh, mua b¸n chøng kho¸n... cña c¸c c«ng ty vµ nhµ ®Çu t­ trªn TTCK ®Òu diÔn ra theo nhËn ®Þnh chñ quan. C¸c tæ chøc ®Þnh møc tÝn nhiÖm rÊt cÇn thiÕt cho ho¹t ®éng cña TTCK trong viÖc ®¸nh gi¸ chÊt l­îng ho¹t ®éng cña tæ chøc ph¸t hµnh vµ ®­a ra c¸c kÕt qu¶ ®Þnh møc tÝn nhiÖm cña m×nh, qua ®ã cã t¸c dông h­íng dÉn c¸c nhµ ®Çu t­, c¸c tæ chøc cã liªn quan trong viÖc ®­a ra c¸c quyÕt ®Þnh ®Çu t­ chøng kho¸n. ë c¸c n­íc trªn thÕ giíi, viÖc h×nh thµnh c¸c tæ chøc ®Þnh møc tÝn nhiÖm lµ mét nhu cÇu tÊt yÕu cña TTCK. Dùa trªn c¸c tiªu chÝ nh­ møc ®é rñi ro, nghÜa vô ph¸p lý, kh¶ n¨ng hoµn tr¶ ®óng h¹n sè tiÒn gèc vµ l·i suÊt chøng kho¸n cña tæ chøc ph¸t hµnh... mµ c¸c tæ chøc ®Þnh møc tÝn nhiÖm ®­a ra c¸c xÕp h¹ng chøng kho¸n cô thÓ. §iÒu nµy ®· lµm gi¶m bít nh÷ng rñi ro vÒ "®¹o ®øc" ph¸t sinh bëi nh÷ng nguån th«ng tin kh«ng ®Çy ®ñ, thiÕu chÝnh x¸c g©y ra, ®ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho nhµ ®Çu t­ cã ®­îc c¸c quyÕt s¸ch ®Çu t­ ®óng ®¾n. ViÖc ®¸nh gi¸ møc ®é tÝn nhiÖm cña chøng kho¸n ë c¸c n­íc cã TTCK ph¸t triÓn th­êng ®­îc thùc hiÖn theo yªu cÇu cña c¸c tæ chøc ph¸t hµnh, thËm chÝ ë mét sè n­íc ®©y lµ yªu cÇu b¾t buéc. C¸c tæ chøc ®Þnh møc tÝn nhiÖm bÞ g¾n tr¸ch nhiÖm ph¸p lý khi c¸c tæ chøc ph¸t hµnh kh«ng tr¶ ®­îc nî vay hoÆc ph¸ s¶n. Cã thÓ kÓ ra mét sè tæ chøc ®Þnh møc tÝn nhiÖm cã tªn tuæi trªn thÕ giíi hiÖn nay nh­ Moody's; Standard & Poors; Fitch and Duff&Phelps... Tuy nhiªn còng cã ý kiÕn cho r»ng, sù cã mÆt cña c¸c c«ng ty kÕ to¸n, kiÓm to¸n ®éc lËp hiÖn nay ë ViÖt Nam cã thÓ bï ®¾p ®­îc sù thiÕu v¾ng cña c¸c tæ chøc ®Þnh møc tÝn nhiÖm. MÆc dï vËy, thùc tÕ lµ kh¶ n¨ng ®éc lËp ph¶n ¸nh th«ng tin vÒ rñi ro vµ t×nh h×nh tµi chÝnh doanh nghiÖp cña c¸c tæ chøc kÕ to¸n, kiÓm to¸n ®éc lËp ë ViÖt Nam ch­a cao. ChÝnh v× thÕ, ®Ó cã ®­îc c¸c th«ng tin tµi chÝnh minh b¹ch ®¸nh gi¸ doanh nghiÖp th× cÇn ph¶i cã sù kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a tµi liÖu kiÓm to¸n ®éc lËp víi ®¸nh gi¸ ®Þnh møc tÝn nhiÖm cña c¸c c«ng ty xÕp h¹ng rñi ro tÝn dông ®éc lËp. HiÖn nay, tæ chøc ®Þnh møc tÝn nhiÖm lµ lo¹i h×nh dÞch vô tµi chÝnh trung gian cña TTCK ch­a tõng xuÊt hiÖn ë ViÖt Nam. V× vËy, viÖc xem xÐt cho ra ®êi lo¹i h×nh dÞch vô nµy trong thêi gian tíi nªn cã sù tham gia cña c¸c tæ chøc n­íc ngoµi cña TTCK ph¸t triÓn ®Ó cung cÊp sù trî gióp vÒ chuyªn m«n. Ngoµi ra, ®iÒu nµy cßn gióp t¹o uy tÝn cÇn thiÕt ban ®Çu ®Ó chiÕm ®­îc lßng tin cña c¸c nhµ ®Çu t­ chøng kho¸n. Tuy nhiªn, vÊn ®Ò quan träng h¬n c¶ vµo thêi ®iÓm nµy lµ cÇn sím cã sù thõa nhËn vÒ mÆt ®Þa vÞ ph¸p lý cña tæ chøc ®Þnh møc tÝn nhiÖm bëi lÏ cho ®Õn nay trong c¸c v¨n b¶n ph¸p lý vÒ chøng kho¸n vµ TTCK ViÖt Nam ch­a thÊy ®Ò cËp tíi kh¸i niÖm vÒ tæ chøc ®Þnh møc tÝn nhiÖm. N©ng cao chÊt l­îng tuyªn truyÒn vµ ®µo t¹o chøng kho¸n vµ TTCK Ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ë ViÖt Nam chÞu sù ®iÒu hµnh vµ qu¶n lý cña UBCKNN, do vËy mäi ho¹t ®éng tuyªn truyÒn ®Òu ph¶i phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý, ®iÒu hµnh sù ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng. C«ng t¸c tuyªn truyÒn lu«n ph¶i ®i tr­íc ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng, cã tÝnh chÊt ®Þnh h­íng cho ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng, t¹o lßng tin cña c«ng chóng ®Çu t­ ®èi víi thÞ tr­êng, ®ång thêi c¶nh b¸o ®èi víi nh÷ng ho¹t ®éng ®Çu c¬, lòng ®o¹n thÞ tr­êng. Trong tõng thêi ®iÓm kh¸c nhau, néi dung ph­¬ng ph¸p tuyªn truyÒn còng kh¸c nhau, nh­ng lu«n ®¶m b¶o môc tiªu lµ tho¶ m·n nhu cÇu th«ng tin cña c«ng chóng ®èi víi lÜnh vùc chøng kho¸n, ®ång thêi ®Þnh h­íng cho ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng. §ång thêi, c«ng t¸c tuyªn truyÒn ph¶i g¾n víi ho¹t ®éng ®µo t¹o. §Ó n©ng cao d©n trÝ, n©ng cao sù hiÓu biÕt cña c«ng chóng ®èi víi lÜnh vùc chøng kho¸n vµ TTCK th× viÖc tuyªn truyÒn kh«ng ch­a ®ñ mµ ph¶i g¾n víi ®µo t¹o nghiÖp vô chøng kho¸n. §µo t¹o sÏ gióp nhµ ®Çu t­ cã kiÕn thøc vÒ chøng kho¸n vµ TTCK, c¸c kü n¨ng ph©n tÝch ®Çu t­ chøng kho¸n bao gåm ph©n tÝch BCTC. Ho¹t ®éng ®µo t¹o còng ph¶i ®­îc tuyªn truyÒn qu¶ng c¸o, lµm cho c«ng chóng thÊy ®­îc lîi Ých cña viÖc tham gia thÞ tr­êng. KiÕn nghÞ ë tÇm vi m« §èi víi c«ng ty chøng kho¸n C¸c c«ng ty chøng kho¸n chÝnh lµ nh÷ng ®¬n vÞ t×m kiÕm vµ gióp c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn ph¸t hµnh vµ niªm yÕt trªn TTCK th«ng qua c¸c nghiÖp vô chÝnh nh­ t­ vÊn cæ phÇn ho¸, t­ vÊn tµi chÝnh doanh nghiÖp, t­ vÊn niªm yÕt, t­ vÊn vµ b¶o l·nh, ®¹i lý ph¸t hµnh chøng kho¸n. Víi tr×nh ®é chuyªn m«n cao vµ kh¶ n¨ng n¾m s¸t th«ng tin thÞ tr­êng bao gåm nh÷ng th«ng tin liªn quan tíi tæ chøc ph¸t hµnh, c¸c nhµ ®Çu t­, cïng nh÷ng biÕn ®éng gi¸ c¶ hµng ngµy, c¸c c«ng ty chøng kho¸n ph¶i ®ãng vai trß tÝch cùc h¬n trong viÖc ph©n tÝch ®Çu t­ chøng kho¸n vµ ®Þnh h­íng ®Çu t­. C¸c c«ng ty chøng kho¸n - c¬ quan ph¸t triÓn TTCK cÇn cñng cè vµ ph¸t triÓn h¬n n÷a th«ng qua viÖc n©ng cÊp quy m« vèn vµ më réng ho¹t ®éng nghiÖp vô ®Æc biÖt lµ nghiÖp vô b¶o l·nh ph¸t hµnh, qu¶n lý danh môc ®Çu t­, t­ vÊn tµi chÝnh vµ ®Çu t­ chøng kho¸n. C¸c c«ng ty chøng kho¸n nªn më réng m¹ng l­íi dÞch vô chi nh¸nh, ®¹i lý nhËn lÖnh. Bªn c¹nh ®ã, mét yÕu tè rÊt quan träng lµ ph¶i hiÖn ®¹i ho¸ c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña c«ng ty chøng kho¸n, hiÖn ®¹i ho¸ hÖ thèng th«ng tin nèi m¹ng gi÷a c«ng ty chøng kho¸n víi TTGDCK vµ nhµ ®Çu t­, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi nhÊt cho c¸c nhµ ®Çu t­ khi tham gia vµo thÞ tr­êng. §èi víi c¸c c«ng ty niªm yÕt ChÊp hµnh ®óng nghÜa vô c«ng khai tµi chÝnh, th«ng tin c«ng bè ph¶i trung thùc vµ ®­îc kiÓm to¸n ®óng quy ®Þnh C«ng ty niªm yÕt, n¬i cung cÊp hµng ho¸ cho thÞ tr­êng lµ n¬i ®Çu tiªn biÕt vµ n¾m ®­îc c¸c th«ng tin vÒ ho¹t ®éng kinh doanh vµ tµi chÝnh cña c«ng ty. ViÖc yªu cÇu cung cÊp th«ng tin cña c¸c c«ng ty niªm yÕt lµ ®ßi hái chÝnh ®¸ng cña cæ ®«ng nãi riªng vµ nhµ ®Çu t­ nãi chung. C¸c c«ng ty niªm yÕt cÇn ph¶i ®¶m b¶o cung cÊp ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin ®Þnh k×, tøc thêi vµ theo yªu cÇu. BCTC ®Þnh kú lµ d¹ng phæ biÕn nhÊt vµ Ýt tèn kÐm nhÊt ®Ó c«ng bè th«ng tin doanh nghiÖp. C¸c BCTC ®Þnh k× nªn thùc hiÖn theo ®óng qui ®Þnh cña Bé Tµi ChÝnh vµ UBCKNN vÒ thêi gian, tr¸nh chËm trÔ sÏ g©y ra t×nh tr¹ng mÊt tin t­ëng hoÆc hoang mang cho nhµ ®Çu t­. Trong mét sè tr­êng hîp nh­ c«ng ty niªm yÕt chËm c«ng bè th«ng tin, cÇn c«ng bè lÝ do cô thÓ g©y ra t×nh tr¹ng chËm trÔ nµy nh»m h¹n chÕ nh÷ng t¸c ®éng bÊt lîi cho c«ng ty niªm yÕt. C«ng ty niªm yÕt còng ph¶i chó träng tíi viÖc cung cÊp th«ng tin tøc thêi vµ theo yªu cÇu. Trong ®ã, th«ng tin tøc thêi lµ quan träng nhÊt v× cã t¸c dông trùc tiÕp ®Õn gi¸ chøng kho¸n trªn thÞ tr­êng. Th«ng tin tøc thêi bao gåm c¸c th«ng tin tèt vµ kh«ng tèt cña tæ chøc niªm yÕt. §ång thêi chÊp hµnh ®óng nghÜa vô kiÓm to¸n theo quy ®Þnh. Kh«ng chØ thùc hiÖn kiÓm to¸n ®èi víi c¸c BCTC ®Þnh kú mµ nh÷ng th«ng tin quan träng nh­ c¸c dù b¸o vÒ kÕ ho¹ch SXKD cña c¸c c«ng ty ph¸t hµnh vµ niªm yÕt còng cÇn ph¶i ®­îc c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ®éc lËp xem xÐt vµ cho ý kiÕn tr­íc khi c«ng bè ra c«ng chóng LËp bé phËn chuyªn tr¸ch, chuÈn mùc ho¸ chøc vô, tiªu chuÈn cña nguêi chÞu tr¸ch nhiÖm c«ng khai tµi chÝnh C¸c c«ng ty niªm yÕt cÇn lËp ra bé phËn chuyªn tr¸ch c«ng bè th«ng tin. C¸c c¸n bé phô tr¸ch c«ng bè th«ng tin cÇn ph¶i lµ ng­êi cã thÈm quyÒn trong c«ng ty, ®­îc chuÈn mùc ho¸ chøc vô vµ tiªu chuÈn. §iÒu nµy ®ßi hái tr×nh ®é qu¶n lý vµ ph­¬ng c¸ch thÓ hiÖn cña doanh nghiÖp hay nãi kh¸c h¬n lµ sù chuyªn nghiÖp ho¸ trong c«ng t¸c c«ng bè th«ng tin. TÝnh chuyªn nghiÖp trong c«ng bè th«ng tin ph¶i héi ®ñ c¸c yÕu tè chÝnh x¸c, ®Çy ®ñ vµ kÞp thêi. §iÒu ®ã còng cã nghÜa lµ doanh nghiÖp kh«ng chØ c«ng bè nh÷ng th«ng tin tèt mµ cßn c¶ nh÷ng th«ng tin bÊt lîi cho doanh nghiÖp. Cã ch­¬ng tr×nh c«ng bè th«ng tin tµi chÝnh ®Þnh kú, th­êng xuyªn vµ tù nguyÖn C¸c c«ng ty niªm yÕt nªn cã ch­¬ng tr×nh c«ng bè th«ng tin tµi chÝnh theo ®Þnh kú, th­êng xuyªn vµ tù nguyÖn. ViÖc c«ng bè c¸c th«ng tin ®Þnh k× vµ th­êng xuyªn sÏ tr¸nh ®­îc hËu qu¶ do ¶nh h­ëng cña nh÷ng th«ng tin sai lÖch vÒ c¸c c«ng ty. Ng­êi ®Çu t­ th­êng xuyªn tiÕp nhËn th«ng tin c«ng bè chÝnh thøc sÏ cã nh÷ng c¬ së ®Ó nhËn ®Þnh ®­îc ®óng hoÆc sai khi thÞ tr­êng xuÊt hiÖn nh÷ng th«ng tin kh«ng chÝnh thøc, g©y bÊt lîi cho c¸c c«ng ty niªm yÕt. Bªn c¹nh nh÷ng th«ng tin vÒ tæ chøc niªm yÕt ph¶i c«ng bè theo qui ®Þnh, tæ chøc niªm yÕt cã thÓ tiÕn hµnh c«ng bè th«ng tin tù nguyÖn. C«ng bè th«ng tin tù nguyÖn lµ viÖc tæ chøc niªm yÕt tù nguyÖn c«ng bè nh÷ng th«ng tin kh«ng thuéc nh÷ng vÊn ®Ò ph¶i c«ng bè. Tæ chøc niªm yÕt cã thÓ vËn dông c«ng bè th«ng tin tù nguyÖn võa gãp phÇn cung cÊp th«ng tin cho thÞ tr­êng, võa lµ mét h×nh thøc qu¶ng c¸o cho chÝnh m×nh. Cô thÓ lµ, bªn c¹nh c¸c th«ng tin vÒ kÕt qu¶ ®¹t ®­îc, c¸c c«ng ty niªm yÕt nªn c«ng bè kÕ ho¹ch ho¹t ®éng trong t­¬ng lai, nh÷ng thay ®æi vÒ chiÕn l­îc kinh doanh, c¸c dù ¸n sÏ thùc hiÖn,...trong c¸c buæi gÆp gì trùc tiÕp c¸c nhµ ®Çu t­ ®Ó hä cã nhËn thøc t­¬ng ®èi vÒ ho¹t ®éng cña c«ng ty trong thêi gian tíi. §ång thêi, c¸c c«ng ty niªm yÕt nªn thiÕt lËp Website riªng ®Ó t¹o mèi liªn hÖ trùc tiÕp víi c«ng chóng ®Çu t­ vµ qua ®ã nhµ ®Çu t­ cã thÓ tiÕp cËn th«ng tin dÔ dµng h¬n. ë c¸c n­íc trªn thÕ giíi, viÖc c«ng bè th«ng tin ®· trë thµnh mét thø v¨n ho¸ kinh doanh v× cæ ®«ng vµ nh÷ng ng­êi cã quyÒn lîi liªn quan ®Õn c«ng ty cÇn ®­îc cung cÊp th«ng tin kÞp thêi vµ chÝnh x¸c vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh, ho¹t ®éng SXKD vµ t×nh h×nh qu¶n lý, ®iÒu hµnh c«ng ty. Nh÷ng th«ng tin nµy ph¶i ®¸ng tin cËy vµ ®­îc phæ biÕn réng r·i cho c«ng chóng ®Çu t­ mét c¸ch kÞp thêi vµ c«ng b»ng. §ã lµ ®iÒu kiÖn ®Ó nh÷ng ng­êi sö dông th«ng tin ra quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n vÒ c«ng ty, trong ®ã cã viÖc mua b¸n chøng kho¸n. Thùc vËy, TTCK lµ n¬i thùc hiÖn viÖc x· héi ho¸ ®Çu t­, qua ®ã thÓ hiÖn sù ®¸nh gi¸ cña x· héi ®èi víi gi¸ trÞ c«ng ty nªn chÊt l­îng c«ng bè th«ng tin sÏ ¶nh h­ëng ®Õn sù h×nh thµnh gi¸ c¶ chøng kho¸n mét c¸ch hîp lý hay lÖch lac. C«ng bè th«ng tin lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÓn lµnh m¹nh cña TTCK, gãp phÇn t¹o nªn m«i tr­êng kinh doanh lµnh m¹nh vµ sù hÊp dÉn cña mét nÒn kinh tÕ tr­íc con m¾t nhµ ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc. 3. §èi víi c«ng chóng ®Çu t­ §Çu t­ vµo cæ phiÕu ®i kÌm víi kh¶ n¨ng mang l¹i thu nhËp cao lµ møc ®é rñi ro t­¬ng ®èi lín. Bëi lÏ nhµ ®Çu t­ l©u dµi vµo c«ng ty ®Ó h­ëng cæ tøc kh«ng trùc tiÕp qu¶n lý kinh doanh b»ng tiÒn ®Çu t­ cña m×nh mµ hä chØ ®Æt lßng tin vµo kh¶ n¨ng sinh lêi cña c«ng ty sö dông kho¶n tiÒn ®Çu t­ nµy. ChÝnh v× vËy, tõ phÝa c¸c nhµ ®Çu t­ còng cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p nh»m tèi thiÓu ho¸ rñi ro cã thÓ mang l¹i. N©ng cao tr×nh ®é hiÓu biÕt vµ kü n¨ng ®Çu t­ ®Æc biÖt lµ kü n¨ng ph©n tÝch BCTC trong ®Çu t­ chøng kho¸n C¸c nhµ ®Çu t­ lµ nh÷ng ng­êi thùc sù t©m huyÕt vµ ®Æt rñi ro ®Çu t­ lªn trªn ®ång tiÒn "x­¬ng m¸u" cña m×nh. Khi míi tham gia thÞ tr­êng, nhµ ®Çu t­ v× nhiÒu lý do ch­a cã ®iÒu kiÖn chuÈn bÞ tèt cho hµnh trang cña m×nh vÒ kiÕn thøc còng nh­ t©m lý. Trong thêi gian tíi, ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ ®Çu t­ c¸c nhµ ®Çu t­ cÇn tÝch luü thªm kiÕn thøc chuyªn s©u. HiÓu biÕt vÒ chøng kho¸n vµ kü n¨ng ph©n tÝch BCTC lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn tèi thiÓu mµ nhµ ®Çu t­ cÇn ph¶i cã khi tham gia vµo thÞ tr­êng. Bªn c¹nh ®ã, c¸c nhµ ®Çu t­ cÇn c©n nh¾c mçi khi ra quyÕt ®Þnh mua hay b¸n chøng kho¸n vµ kiªn ®Þnh h¬n víi chiÕn l­îc ®Çu t­ cña m×nh. Nhµ ®Çu t­ ®Õn thÞ tr­êng ®Ó t×m kiÕm lîi nhuËn, do ®ã hä cã quyÒn rêi bá thÞ tr­êng nÕu nh­ hä nhËn thÊy viÖc kiÕm lêi lµ qu¸ khã kh¨n. Tuy nhiªn nhµ ®Çu t­ còng ph¶i biÕt kiªn tr× v­ît qua giai ®o¹n ¶m ®¹m chê c¬ héi ®Õn. Trong giai ®o¹n gi¸ cæ phiÕu ®· xuèng møc thÊp, møc cÇu gi¶m th× c¸c nhµ ®Çu t­ nªn ­u tiªn cho ph­¬ng h­íng ®Çu t­ dµi h¹n b»ng c¸ch t×m hiÓu kü nguån th«ng tin vÒ c¸c c«ng ty niªm yÕt, chän c¸c lo¹i cæ phiÕu ®Çu t­ cã kú väng ®em l¹i hiÖu qu¶ cao nhÊt ®Ó cã thÓ t×m ®­îc c¶ hai nguån lîi nhuËn lµ cæ tøc vµ chªnh lÖch gi¸ do gi¸ c¶ cæ phiÕu t¨ng. §iÓm mÊu chèt mµ nhiÒu nhµ ®Çu t­ næi tiÕng trªn TTCK thÕ giíi th­êng khuyªn mäi ng­êi lµ tõng nhµ ®Çu t­ cÇn ph¶i cã nh÷ng ph©n tÝch, suy xÐt cña riªng m×nh tr­íc khi ®­a ra quyÕt ®Þnh mua hay b¸n, tr¸nh bÞ ¶nh h­ëng bëi nh÷ng trµo l­u t©m lý trªn thÞ tr­êng. Cã nh­ vËy th× tõng nhµ ®Çu t­ míi cã thÓ t×m kiÕm ®­îc cho m×nh nh÷ng c¬ héi ®Çu t­ sinh lêi bÊt kÓ t×nh h×nh gi¸ c¶ trªn thÞ tr­êng biÕn ®éng lªn hay xuèng. T¨ng c­êng gi¸m s¸t bªn ngoµi §èi víi nh÷ng nhµ ®Çu t­ hiÖn thêi cña c¸c c«ng ty niªm yÕt (hay lµ c¸c cæ ®«ng), viÖc t¨ng c­êng sù gi¸m s¸t cña cæ ®«ng ®èi víi ho¹t ®éng cña c«ng ty cÇn ph¶i ®­îc thùc hiÖn ®ång thêi víi biÖn ph¸p ®µo t¹o vµ phæ biÕn kiÕn thøc cho c¸c cæ ®«ng. Cã thÓ nãi viÖc t¨ng c­êng gi¸m s¸t bªn ngoµi lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p h÷u hiÖu nhÊt ®Ó nhµ ®Çu t­ hiÓu biÕt vµ ®¸nh gi¸ ®óng c«ng ty niªm yÕt ®Ó ra quyÕt ®Þnh cã tiÕp tôc ®Çu t­ kh«ng. ViÖc gi¸m s¸t cña cæ ®«ng chØ cã thÓ thùc hiÖn ®­îc vµ thùc hiÖn tèt khi chÝnh c¸c cæ ®«ng hiÓu vµ ®øng lªn b¶o vÖ quyÒn lîi cña chÝnh m×nh. Do vËy, ®Ó thóc ®Èy viÖc gi¸m s¸t cña c¸c cæ ®«ng ®èi víi ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty th× c«ng t¸c ®µo t¹o vµ phæ biÕn kiÕn thøc cÇn ph¶i ®­îc thùc hiÖn mét c¸ch toµn diÖn h¬n n÷a. Cô thÓ lµ: gióp c¸c cæ ®«ng hiÓu râ h¬n quyÒn lîi vµ nh÷ng thñ tôc cña §¹i héi ®ång cæ ®«ng-ph­¬ng tiÖn chñ yÕu ®Ó c¸c cæ ®«ng thùc thi c¸c quyÒn cña m×nh cho phÐp c¸c cæ ®«ng tham dù vµo c¸c §¹i héi cæ ®«ng nhiÒu h¬n th«ng qua viÖc sö dông nh÷ng ph­¬ng tiÖn th«ng tin liªn l¹c ®iÖn tö vµ cung cÊp c¸c b¸o c¸o còng nh­ng c¸c th«ng tin kh¸c cho cæ ®«ng b»ng ph­¬ng tiÖn ®iÖn tö. §Çu t­ chøng kho¸n qua quü ®Çu t­ tËp thÓ Khi ®Çu t­ ai còng muèn kiÕm lêi nh­ng ®Ó t¹o ra tiÒn lêi ®ã theo nguyªn t¾c "®Çu t­ cã môc ®Ých vµ l©u dµi" th× kh«ng ph¶i nhµ ®Çu t­ nµo còng lµm ®­îc, nhÊt lµ c¸c nhµ ®Çu t­ nhá. Cho nªn viÖc cho ra ®êi c¸c quü ®Çu t­, víi t­ c¸ch lµ c¸c ®Þnh chÕ chuyªn nghiÖp ®Ó gióp c¸c nhµ ®Çu t­ kh«ng chuyªn nghiÖp thùc hiÖn ®Çu t­ tèt nhÊt vµo TTCK lµ yªu cÇu cÊp b¸ch. C¸c quü ®Çu t­ lµ nh÷ng tæ chøc ®Çu t­ chuyªn nghiÖp, cã kh¶ n¨ng tËp hîp réng vµ t¹o ra nguån vèn míi cho thÞ tr­êng. C¸c quü nµy sÏ chÞu tr¸ch nhiÖm lùa chän danh môc ®Çu t­ vµ gióp nh÷ng nhµ ®Çu t­ c¸ nh©n riªng lÎ t×m kiÕm lîi nhuËn. C¸c quü ®Çu t­ sÏ ®ãng vai trß lµ chiÕc cÇu nèi c¸c nhµ ®Çu t­ c¸ thÓ víi TTCK th«ng qua c¸c c«ng ty m«i giíi chøng kho¸n. §©y lµ mét trong nh÷ng c¸ch tèt nhÊt ®Ó nhµ ®Çu t­ lµm quen víi TTCK, vµ do ®ã rÊt thÝch hîp víi t×nh h×nh kinh tÕ vµ thãi quen cña ng­êi d©n ViÖt Nam. Nã gióp cho nhµ ®Çu t­ tiÕt kiÖm chi phÝ, tËn dông kiÕn thøc cña c¸c chuyªn gia ®ång thêi ®a d¹ng ho¸ danh môc ®Çu t­ chøng kho¸n tõ ®ã ph©n t¸n rñi ro. §Çu t­ cña c¸c c¸ nh©n vµo TTCK th«ng qua c¸c quü ®Çu t­ chuyªn nghiÖp sÏ gãp phÇn t¹o lËp vµ duy tr× lßng tin cña c«ng chóng vµo thÞ tr­êng, t¹o ®iÒu kiÖn quan träng cho TTCK ph¸t triÓn trong t­êng lai. * * * TÝnh ®Õn thêi ®iÓm ®Çu th¸ng 12 n¨m 2002 th× TTCK ®ang cã dÊu hiÖu phôc håi. ChØ sè VN-Index ®· v­ît lªn trªn 180 ®iÓm. NhiÒu ng­êi cho r»ng ®Õn cuèi n¨m nay chØ sè VN-Index sÏ ®¹t ®­îc 200 ®iÓm. Qua thùc tÕ kinh doanh, c¸c nhµ ®Çu t­ ngµy cµng tÝch luü ®­îc kiÕn thøc, kinh nghiÖm vµ "®é nh¹y" víi thÞ tr­êng. ChÕ ®é c«ng khai tµi chÝnh, cho dï cßn nhiÒu ®iÓm cÇn bµn nh­ng râ rµng trong t×nh h×nh hiÖn nay ë ViÖt Nam, c¸c c«ng ty niªm yÕt trªn TTCK ®· thÓ hiÖn mét sù minh b¹ch h¬n h¼n, cã hµnh lang ph¸p lý t­¬ng ®èi râ rµng. C¸c c«ng ty niªm yÕt ®ang lµ c¸c doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao trong thÞ tr­êng cña ViÖt Nam. H¬n n÷a, BCTC, c¸c kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh doanh trong t­¬ng lai, viÖc chia lîi nhuËn cña c«ng ty tíi c¸c nhµ ®Çu t­ ®· phÇn nµo t¹o sù an t©m h¬n vÒ mÆt t©m lý, khuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t­ míi tham gia thÞ tr­êng. ChÝnh tõ nh÷ng triÓn väng ®ã cña c¸c c«ng ty niªm yÕt vµ cña TTCK sÏ dÉn tíi c¸c nhµ ®Çu t­ ngµy cµng n©ng cao nhËn thøc vÒ vai trß cña ph©n tÝch c¸c BCTC. Nhµ ®Çu t­ sÏ cã quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n h¬n, mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao th«ng qua sù hiÓu biÕt vµ ®¸nh gi¸ ®óng tiÒm n¨ng ph¸t triÓn cña c¸c c«ng ty niªm yÕt. ._.