Báo cáo Hoàn thiện thủ tục soát xét trong quy trình kiểm toán tài chính tại Công ty Kiểm toán và Tư vấn tài chính Quốc tế - IFC

MôC LôC DANH MôC tõ VIÕT T¾T ACCA : HiÖp héi KÕ to¸n C«ng chøng Anh BCTC : B¸o c¸o tµi chÝnh IAS : ChuÈn mùc KiÓm to¸n quèc tÕ IFC : C«ng ty KiÓm to¸n vµ T­ vÊn tµi chÝnh quèc tÕ PwC : C«ng ty TNHH Pricewaterhouse Coopers ViÖt nam TNHH : Tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n VACPA : Héi KiÓm to¸n viªn hµnh nghÒ ViÖt Nam VAS : ChuÈn mùc KiÓm to¸n ViÖt Nam DANH MôC b¶ng biÓu, s¬ ®å Trang I. c¸c b¶ng B¶ng sè 2.1: MÉu giÊy tê lµm viÖc cña kiÓm to¸n viªn 44 B¶ng sè 2.2: B¶n phª duyÖt tiÕp tôc thùc hiÖn cung cÊp dÞch vô cho kh¸ch hµng cña C«ng ty IFC 46 B¶ng sè 2.3: MÉu b¶ng tæng hîp kÕt qu¶ so¸t xÐt 52 B¶ng sè 2.4: MÉu b¶n phª chuÈn ®èi víi viÖc lËp, so¸t xÐt vµ ph¸t hµnh b¸o c¸o 54 II.S¬ ®å S¬ ®å 1.1 Ba giai ®o¹n trong quy tr×nh kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh 8 S¬ ®å 1.2 LËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n 10 S¬ ®å 2.1: C¬ cÊu tæ chøc cña C«ng ty IFC 37 S¬ ®å 2.2: Quy tr×nh kiÓm to¸n t¹i C«ng ty IFC víi thñ tôc so¸t xÐt 39 S¬ ®å 2.3: C¬ cÊu nh©n sù cho mét cuéc kiÓm to¸n 41 phÇn më §ÇU TÝnh cÊp thiÕt cña §Ò tµi Cïng víi xu thÕ ph¸t triÓn chung cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi, nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®· tõng b­íc héi nhËp vµ ph¸t triÓn trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc trong ®ã cã kiÓm to¸n. Sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ lµ tiÒn ®Ò cho sù ph¸t triÓn cña kiÓm to¸n ®ång thêi kiÓm to¸n còng gãp phÇn vµo viÖc lµnh m¹nh ho¸ th«ng tin tµi chÝnh, thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. V× vËy cã thÓ nãi kiÓm to¸n, ®Æc biÖt kiÓm to¸n ®éc lËp ph¸t triÓn lµ mét xu thÕ tÊt yÕu cña nÒn kinh tÕ ho¹t ®éng theo quy luËt cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Trong xu thÕ ®ã, sè l­îng c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ®éc lËp ®­îc thµnh lËp vµ ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam liªn tôc t¨ng nhanh trong thêi gian gÇn ®©y. Sè l­îng kiÓm to¸n viªn cÊp quèc gia (CPA) vµ cÊp quèc tÕ còng t¨ng nhanh t­¬ng øng. C¸c lo¹i h×nh kiÓm to¸n, ®Æc biÖt kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh ngµy cµng ®­îc më réng. §Ó c¸c cuéc kiÓm to¸n, ®Æc biÖt lµ kiÓm to¸n tµi chÝnh ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ cao ®ång thêi n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c qu¶n lý cña c¸c c«ng ty kiÓm to¸n th× c¸c thñ tôc so¸t xÐt trong quy tr×nh kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh lµ c¸c thñ tôc hÕt søc quan träng. Tuy nhiªn, do vÊn ®Ò lý luËn vµ kinh nghiÖm thùc tÕ cña mét sè c«ng ty kiÓm to¸n cßn h¹n chÕ nªn kh«ng ph¶i c«ng ty kiÓm to¸n nµo còng thùc hiÖn ®­îc mét c¸ch ®Çy ®ñ vµ hîp lý c¸c thñ tôc so¸t xÐt trong quy tr×nh kiÓm to¸n. B»ng kinh nghiÖm lµm viÖc thùc tÕ t¹i C«ng ty KiÓm to¸n vµ T­ vÊn tµi chÝnh quèc tÕ-IFC, t«i nhËn thÊy viÖc hÖ thèng ho¸ vµ cô thÓ ho¸ vÊn ®Ò x©y dùng vµ thùc hiÖn thñ tôc so¸t xÐt trong quy tr×nh kiÓm to¸n t¹i C«ng ty nh»m phôc vô cho c«ng viÖc kiÓm to¸n hµng ngµy cña C«ng ty, cung cÊp tµi liÖu ®µo t¹o néi bé trong C«ng ty lµ hÕt søc cÇn thiÕt. XuÊt ph¸t tõ lý luËn vµ thùc tiÔn trªn, t«i ®· lùa chän ®Ò tµi: “Hoµn thiÖn thñ tôc so¸t xÐt trong quy tr×nh kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh t¹i C«ng ty KiÓm to¸n vµ T­ vÊn tµi chÝnh Quèc tÕ- IFC” lµm ®Ò tµi LuËn v¨n th¹c sü cña m×nh. Môc ®Ých nghiªn cøu §Ò tµi nghiªn cøu nh»m môc ®Ých hÖ thèng ho¸ nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ c¸c thñ tôc so¸t xÐt trong quy tr×nh kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh trong c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ®éc lËp. Trªn c¬ së ®ã, T¸c gi¶ ®­a ra c¸c gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn c¸c thñ tôc so¸t xÐt trong quy tr×nh kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh t¹i C«ng ty kiÓm to¸n vµ T­ vÊn tµi chÝnh Quèc tÕ -IFC, ®¶m b¶o c¸c cuéc kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh cña C«ng ty ®Òu ®­îc thùc hiÖn theo chuÈn mùc nghÒ nghiÖp, gi¶m thiÓu rñi ro kiÓm to¸n qua ®ã gióp C«ng ty n©ng cao chÊt l­îng dÞch vô kiÓm to¸n, duy tr× vµ n©ng cao danh tiÕng cña C«ng ty trong lÜnh vùc kiÓm to¸n t¹i ViÖt Nam. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu LuËn v¨n sö dông ph­¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng vµ duy vËt lÞch sö. VÊn ®Ò ®­îc nghiªn cøu ®­îc ®Æt trong mèi quan hÖ biÖn chøng víi c¸c sù vËt hiÖn t­îng liªn quan vµ ®­îc nghiªn cøu trªn quan ®iÓm lÞch sö cô thÓ. Bªn c¹nh ®ã, LuËn v¨n sö dông c¸c ph­¬ng ph¸p kü thuËt chñ yÕu trong nghiªn cøu khoa häc nh­ ph­¬ng ph¸p ®iÒu tra, quan s¸t, ph©n tÝch, tæng hîp, hÖ thèng ho¸, kiÓm chøng, so s¸nh, ®èi chiÕu. §èi t­îng, ph¹m vi nghiªn cøu §èi t­îng nghiªn cøu cña §Ò tµi: Thñ tôc so¸t xÐt trong quy tr×nh kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh Ph¹m vi nghiªn cøu cña §Ò tµi: §Ò tµi chØ nghiªn cøu thñ tôc so¸t xÐt trong ph¹m vi quy tr×nh kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh t¹i C«ng ty KiÓm to¸n vµ T­ vÊn tµi chÝnh quèc tÕ-IFC ®ång thêi t×m hiÓu kinh nghiÖm t¹i mét sè c«ng ty kiÓm to¸n ®éc lËp kh¸c t¹i ViÖt Nam. §ãng gãp cña LuËn v¨n §Ò tµi kh¸i qu¸t ho¸ c¸c vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ thñ tôc so¸t xÐt, thñ tôc quan träng trong quy tr×nh kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh. §ång thêi trªn c¬ së tham kh¶o thñ tôc, yªu cÇu, kinh nghiÖm cña c¸c C«ng ty kiÓm to¸n cã uy tÝn kh¸c ®ang ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam, T¸c gi¶ ®­a ra c¸c ý kiÕn kiÕn nghÞ cô thÓ nh»m hoµn thiÖn c¸c thñ tôc so¸t xÐt trong quy tr×nh kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh t¹i C«ng ty IFC, phï hîp víi quy m«, ®Æc ®iÓm cña C«ng ty. Ngoµi ra, ®©y còng lµ tµi liÖu ®µo t¹o néi bé cho C«ng ty, lµ tµi liÖu tham kh¶o cho c¸c c¸ nh©n vµ c¬ quan quan t©m ®Õn vÊn ®Ò nµy. Tªn vµ kÕt cÊu cña LuËn v¨n Víi tªn gäi “Hoµn thiÖn thñ tôc so¸t xÐt trong quy tr×nh kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh t¹i C«ng ty KiÓm to¸n vµ T­ vÊn tµi chÝnh quèc tÕ- IFC”, ngoµi phÇn më ®Çu vµ phÇn kÕt luËn, LuËn v¨n gåm cã ba phÇn chÝnh sau: Ch­¬ng 1: Lý luËn chung vÒ thñ tôc so¸t xÐt trong quy tr×nh kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh do c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ®éc lËp thùc hiÖn. Ch­¬ng 2: Thñ tôc so¸t xÐt trong quy tr×nh kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh t¹i C«ng ty KiÓm to¸n vµ T­ vÊn tµi chÝnh quèc tÕ- IFC. Ch­¬ng 3: Ph­¬ng h­íng vµ gi¶i ph¸p hoµn thiÖn thñ tôc so¸t xÐt trong quy tr×nh kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh t¹i C«ng ty KiÓm to¸n vµ T­ vÊn chÝnh quèc tÕ-IFC. CH¦¥NG 1 Lý LUËN CHUNG VÒ THñ TôC SO¸T XÐT TRONG QUY TR×NH KIÓM TO¸N B¸O C¸O TµI CHÝNH do c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ®éc lËp thùc hiÖn 1.1 Thñ tôc so¸t xÐt trong quy tr×nh kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh 1.1.1 ý nghÜa vµ môc tiªu cña c¸c thñ tôc so¸t xÐt Tõ “so¸t xÐt” ®­îc dÞch b¾t nguån tõ tõ gèc tiÕng Anh “review”. Theo tõ ®iÓn L¹c ViÖt so¸t xÐt, trong mçi lÜnh vùc cô thÓ, cã thÓ ®­îc sö dông trong c¸c ng÷ c¶nh kh¸c nhau. Theo nghÜa ph¸p lý, so¸t xÐt lµ “sù xem l¹i, sù c©n nh¾c, sù suy tÝnh l¹i (mét b¶n ¸n…) [3]. Dïng trong phª b×nh, so¸t xÐt lµ “sù phª b×nh, bµi phª b×nh (vÒ mét cuèn s¸ch…) [3]. So¸t xÐt lµ cã thÓ lµ “sù «n tËp l¹i (bµi ®· häc)” [3]. Trong tiÕng ViÖt, “so¸t” nghÜa lµ “xem kü ®Ó cã g× kh«ng ®óng hoÆc kh«ng b×nh th­êng th× söa, xö lý” [8], “so¸t xÐt” nghÜa lµ “so¸t kü, tû mØ, kü l­ìng” [8]. ThuËt ng÷ so¸t xÐt ®­îc sö dông nhiÒu trong kiÓm to¸n, ®Æc biÖt lµ kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh. So¸t xÐt trong kiÓm to¸n ®­îc hiÓu lµ viÖc c¸c nh©n viªn kiÓm to¸n ë cÊp bËc cao h¬n xem xÐt l¹i c«ng viÖc cña c¸c nh©n viªn kiÓm to¸n ë cÊp bËc thÊp h¬n m×nh nh»m ®¸nh gi¸ c«ng viÖc ®ã ®· ®­îc thùc hiÖn theo ®óng kÕ ho¹ch, c¸c c«ng viÖc ®­îc thùc hiÖn vµ kÕt qu¶ ®­îc l­u l¹i hå s¬ ®Çy ®ñ, c¸c vÊn ®Ò träng yÕu ph¸t sinh trong cuéc kiÓm to¸n ®· ®­îc xö lý hoÆc tr×nh bµy râ trªn ý kiÕn kiÓm to¸n, môc tiªu cña c¸c thñ tôc kiÓm to¸n ®· ®¹t ®­îc vµ c¸c kÕt luËn kiÓm to¸n ®­a ra lµ phï hîp víi kÕt qu¶ c«ng viÖc thùc hiÖn bëi c¸c kiÓm to¸n viªn. C¸c thñ tôc so¸t xÐt ®­îc thùc hiÖn nh»m kiÓm so¸t chÊt l­îng kiÓm to¸n nãi riªng còng nh­ phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý (n¾m lÊy, ®iÒu hµnh) nãi chung cña c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ®éc lËp. ý nghÜa cña c¸c thñ tôc so¸t xÐt Ho¹t ®éng kiÓm to¸n, ®Æc biÖt kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh lµ ho¹t ®éng cã rñi ro cao, kÕt qu¶ cña kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh ®­îc nhiÒu ng­êi quan t©m vµ c¸c quyÕt ®Þnh quan träng cña hä nhiÒu khi hoµn toµn phô thuéc vµo kÕt qu¶ kiÓm to¸n. V× vËy, vÊn ®Ò kiÓm so¸t chÊt l­îng ho¹t ®éng kiÓm to¸n võa lµ yªu cÇu, ®ßi hái vÒ mÆt ph¸p lý ®ång thêi còng xuÊt ph¸t tõ chÝnh nhu cÇu cña c¸c c«ng ty kiÓm to¸n lµ tù b¶o vÖ m×nh khái c¸c rñi ro kiÖn tông, t¹o lËp vµ duy tr× h×nh ¶nh cña c«ng ty. Theo quy ®Þnh t¹i ChuÈn mùc KiÓm to¸n ViÖt Nam sè 220-KiÓm so¸t chÊt l­îng ho¹t ®éng kiÓm to¸n, “C«ng ty kiÓm to¸n ph¶i x©y dùng vµ thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch vµ thñ tôc kiÓm so¸t chÊt l­îng ®Ó ®¶m b¶o tÊt c¶ c¸c cuéc kiÓm to¸n ®Òu ®­îc tiÕn hµnh phï hîp víi ChuÈn mùc KiÓm to¸n ViÖt Nam hoÆc chuÈn mùc kiÓm to¸n quèc tÕ ®­îc ViÖt Nam chÊp nhËn nh»m kh«ng ngõng n©ng cao chÊt l­îng cña c¸c cuéc kiÓm to¸n” [2]. C¸c chÝnh s¸ch vµ thñ tôc kiÓm so¸t chÊt l­îng cña c¸c c«ng ty kh¸c nhau cã thÓ kh¸c nhau song vÒ c¬ b¶n c¸c chÝnh s¸ch sau ®­îc kÕt hîp ¸p dông: Tu©n thñ nguyªn t¾c ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp ; Kü n¨ng vµ n¨ng lùc chuyªn m«n ; Giao viÖc; H­íng dÉn vµ gi¸m s¸t; Tham kh¶o ý kiÕn; Duy tr× vµ chÊp nhËn kh¸ch hµng; KiÓm tra. §Ó thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch trªn, c¸c c«ng ty x©y dùng c¸c thñ tôc thÝch hîp trong ®ã thñ tôc so¸t xÐt lµ thñ tôc th­êng ®­îc c¸c c«ng ty ¸p dông, nhÊt lµ trong viÖc thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch: h­íng dÉn vµ gi¸m s¸t, duy tr× vµ chÊp nhËn kh¸ch hµng, kiÓm tra. Nh­ vËy, ®Ó thùc hiÖn chuÈn mùc “kiÓm so¸t chÊt l­îng ho¹t ®éng kiÓm to¸n” ®ång thêi còng xuÊt ph¸t tõ chÝnh nhu cÇu thùc tÕ vÒ viÖc kiÓm so¸t chÊt l­îng cña c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ®éc lËp nh»m gi¶m thiÓu rñi ro kiÓm to¸n, n©ng cao chÊt l­îng dÞch vô, n©ng cao vÞ thÕ cña c«ng ty trong thÞ tr­êng kiÓm to¸n th× c¸c c«ng ty cÇn x©y dùng vµ thùc hiÖn c¸c thñ tôc so¸t xÐt thÝch hîp trong quy tr×nh tr×nh kiÓm to¸n. Môc tiªu cña c¸c thñ tôc so¸t xÐt C¸c môc tiªu chung cña thñ tôc so¸t xÐt bao gåm: §¶m b¶o c«ng viÖc kiÓm to¸n ®­îc thùc hiÖn theo ®óng chuÈn mùc nghÒ nghiÖp (chuÈn mùc kiÓm to¸n quèc tÕ, quèc gia vµ c«ng ty), c¸c quy ®Þnh ph¸p lý cã liªn quan nh»m tr¸nh rñi ro cho c¸c c«ng ty kiÓm to¸n trong viÖc gÆp ph¶i c¸c vô kiÖn tông; §­a ra c¸c b¸o c¸o cña kiÓm to¸n viªn phï hîp trong tõng tr­êng hîp; N©ng cao chÊt l­îng dÞch vô kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh vµ c¸c dÞch vô kÌm theo, n©ng cao sù hµi lßng cña kh¸ch hµng ®èi víi dÞch vô kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh; §¸nh gi¸ vµ ph¸t triÓn nh©n viªn kiÓm to¸n. Qua thñ tôc so¸t xÐt cã thÓ x¸c ®Þnh vµ ®µo t¹o thªm c¸c nh©n viªn tiÒm n¨ng ®Ó cã thÓ ®¶m nhiÖm c¸c vÞ trÝ cao h¬n; Cñng cè vµ n©ng cao uy tÝn vµ danh tiÕng cña c«ng ty kiÓm to¸n trong thÞ tr­êng kiÓm to¸n t¹i néi ®Þa vµ thÕ giíi. §Ó ®¹t ®­îc c¸c môc tiªu chung trªn, c¸c thñ tôc so¸t xÐt cÇn ®­îc thùc hiÖn ®Ó ®¶m b¶o c¸c môc tiªu cô thÓ sau: KÕ ho¹ch kiÓm to¸n ®­îc lËp mét c¸ch phï hîp, ®­îc thùc hiÖn mét c¸ch ®Çy ®ñ vµ ®óng ®¾n; Cuéc kiÓm to¸n ®­îc thùc hiÖn theo ®óng c¸c chÝnh s¸ch cña c«ng ty vµ c¸c quy ®Þnh ph¸p lý cña tõng n­íc; C¸c rñi ro kiÓm to¸n nãi chung, rñi ro chi tiÕt ®· ®­îc x¸c ®Þnh cho c¸c tµi kho¶n vµ c¸c rñi ro tiÒm tµng ®­îc x¸c ®Þnh; C¸c c«ng viÖc kiÓm to¸n ®· thùc hiÖn ®­îc thÓ hiÖn râ trªn giÊy tê lµm viÖc lµ c¬ së ®Çy ®ñ cho c¸c ý kiÕn kiÓm to¸n trªn b¸o c¸o cña kiÓm to¸n viªn; TÊt c¶ c¸c gi¶i tr×nh cÇn thiÕt ®· ®­îc thu thËp; C¸c sè liÖu kiÓm to¸n trªn b¸o c¸o tµi chÝnh phï hîp víi sè liÖu tr×nh bµy trªn giÊy tê lµm viÖc cña kiÓm to¸n viªn vµ sè liÖu kÕ to¸n t¹i ®¬n vÞ; B¸o c¸o tµi chÝnh ®­îc lËp theo ®óng chuÈn mùc kÕ to¸n ®­îc ¸p dông; C¸c néi dung trªn b¸o c¸o cña kiÓm to¸n viªn ®­îc tr×nh bµy mét c¸ch râ rµng, tu©n thñ theo c¸c chuÈn mùc kiÓm to¸n trong n­íc vµ quèc tÕ vµ phï hîp víi tõng cuéc kiÓm to¸n; B¸o c¸o cña kiÓm to¸n viªn ®· ®­îc th¶o luËn ®Çy ®ñ víi tÊt c¶ c¸c cÊp l·nh ®¹o liªn quan; C¸c vÊn ®Ò quan träng n¶y sinh trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n ®· ®­îc nªu lªn cho héi ®ång qu¶n trÞ, ban gi¸m ®èc cña kh¸ch hµng xem xÐt. Nguyªn t¾c, yªu cÇu thùc hiÖn c¸c thñ tôc so¸t xÐt §Ó ®¹t ®­îc c¸c môc tiªu cña cña kiÓm to¸n nãi chung còng nh­ môc tiªu cña thñ tôc so¸t xÐt nãi riªng, c¸c thñ tôc so¸t xÐt cÇn ®­îc thùc hiÖn theo c¸c nguyªn t¾c vµ ®¸p øng c¸c yªu cÇu sau : Nguyªn t¾c thùc hiÖn thñ tôc so¸t xÐt C¸c thñ tôc so¸t xÐt ®­îc ph©n quyÒn thùc hiÖn theo cÊp ®é so¸t xÐt (thµnh viªn ban gi¸m ®èc, chñ nhiÖm kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn chÝnh…); ViÖc thùc hiÖn c¸c thñ tôc so¸t xÐt ®­îc thùc hiÖn trªn nguyªn t¾c träng yÕu, c¸c néi dung kiÓm to¸n cã rñi ro cao, cã ¶nh h­ëng träng yÕu ®Õn th«ng tin tr×nh bµy trªn b¸o c¸o tµi chÝnh ®­îc kiÓm to¸n cÇn ®­îc tËp trung so¸t xÐt; C¸c thñ tôc so¸t xÐt ®­îc thùc hiÖn cÇn cã kÕt qu¶ cô thÓ bao gåm sù phï hîp vµ ®Çy ®ñ cña c¸c thñ tôc kiÓm to¸n ®· ®­îc thùc hiÖn, c¸c kÕt luËn kiÓm to¸n còng nh­ kÕt qu¶ cuèi cïng cña cuéc kiÓm to¸n lµ b¸o c¸o kiÓm to¸n, c¸c vÊn ®Ò ph¸t sinh cÇn hoµn thiÖn, c¸c kinh nghiÖm cÇn thiÕt cho c¸c cuéc kiÓm to¸n sau. KÕt qu¶ cña viÖc so¸t xÐt ®­îc thÓ hiÖn trªn b¶ng tæng hîp kÕt qu¶ so¸t xÐt; KÕt qu¶ so¸t xÐt ph¶i ®­îc thÓ hiÖn trªn c¸c giÊy tê lµm viÖc (ch÷ ký cña ng­êi so¸t xÐt trªn giÊy tê lµm viÖc cña c¸c kiÓm to¸n viªn kh¸c ®· ®­îc so¸t xÐt, c¸c b¶n so¸t xÐt tæng hîp víi ®Çy ®ñ néi dung vµ ®­îc ký bëi ng­êi so¸t xÐt); C¸c tµi liÖu liªn quan ®Õn viÖc so¸t xÐt ph¶i ®­îc l­u l¹i hå s¬ kiÓm to¸n, lµ minh chøng cho viÖc so¸t xÐt ®· ®­îc thùc hiÖn; KÕt qu¶ so¸t xÐt ph¶i ®­îc th¶o luËn vµ ®­îc c¸c thµnh viªn tham gia kiÓm to¸n ®ång ý. TÊt c¶ c¸c bÊt ®ång cÇn ®­îc thèng nhÊt gi¶i quyÕt tr­íc khi ®­a ra kÕt qu¶ so¸t xÐt cuèi cïng; KÕt qu¶ so¸t xÐt cÇn ®­îc xö lý ®Çy ®ñ, nghiªm tóc vµ cã hiÖu qu¶. Yªu cÇu ®èi víi thñ tôc so¸t xÐt : C¸c thñ tôc so¸t xÐt ë tõng møc ®é kh¸c nhau ph¶i ®­îc thùc hiÖn bëi thµnh viªn ban gi¸m ®èc, chñ nhiÖm kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn cã kinh nghiÖm vµ n¨ng lùc phï hîp. Tuú thuéc vµo møc ®é rñi ro vµ phøc t¹p cña tõng cuéc kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh cô thÓ mµ c¸c thñ tôc so¸t xÐt cÇn ®­îc thùc hiÖn bëi c¸c cÊp bËc phï hîp; Thñ tôc so¸t xÐt thùc hiÖn bëi c¸c cÊp bËc kh¸c nhau theo ®óng tr¸ch nhiÖm cña m×nh, kh«ng bá qua c«ng ®o¹n so¸t xÐt nµo (vÝ dô: Hå s¬ kiÓm to¸n ®· ®­îc chñ nhiÖm kiÓm to¸n so¸t xÐt th× thµnh viªn ban gi¸m ®èc vÉn ph¶i so¸t xÐt, kh«ng thÓ bá qua viÖc so¸t xÐt cña bÊt cø cÊp bËc nµo nÕu viÖc so¸t xÐt cña cÊp bËc ®ã lµ cÇn thiÕt); Thñ tôc so¸t xÐt cÇn ®­îc thùc hiÖn víi tÊt c¶ c¸c néi dung, th«ng tin liªn quan ®Õn c¬ së dÉn liÖu mµ kiÓm to¸n viªn ph¶i dùa vµo ®ã ®Ó ®­a ý kiÕn. 1.1.3 Quy tr×nh kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh Mçi cuéc kiÓm to¸n cÇn ®­îc thùc hiÖn theo mét quy tr×nh khoa häc nh»m thu thËp ®­îc ®Çy dñ c¸c b»ng chøng kiÓm to¸n cÇn thiÕt víi chi phÝ vµ thêi gian hîp lý, gi¶m thiÓu rñi ro kiÓm to¸n, ®¶m b¶o tu©n thñ chuÈn mùc nghÒ nghiÖp còng nh­ c¸c quy ®Þnh ph¸p lý cã liªn quan. MÆc dï mçi c«ng ty cã thÓ x©y dùng cho m×nh hÖ thèng quy tr×nh kü thuËt, thñ tôc kiÓm to¸n víi tªn gäi, møc ®é chi tiÕt kh¸c nhau song ®Òu ph¶i thÓ hiÖn ®­îc c¸c c«ng viÖc cÇn thùc hiÖn vµ ph¶i ®¶m b¶o tu©n theo chuÈn mùc kiÓm to¸n. Nh×n chung, quy tr×nh kiÓm to¸n th­êng ®­îc thùc hiÖn qua ba giai ®o¹n c¬ b¶n: giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n, giai ®o¹n thùc hiÖn kiÓm to¸n, giai ®o¹n kÕt thóc kiÓm to¸n vµ c«ng bè b¸o c¸o kiÓm to¸n. S¬ ®å 1.1 Ba giai ®o¹n trong quy tr×nh kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh Giai ®o¹n I LËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n Giai ®o¹n II Thùc hiÖn kiÓm to¸n Giai ®o¹n III KÕt thóc kiÓm to¸n vµ c«ng bè b¸o c¸o kiÓm to¸n Giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n: Theo quy ®Þnh t¹i ChuÈn mùc KiÓm to¸n ViÖt Nam sè 300-LËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n: “KÕ ho¹ch kiÓm to¸n ph¶i ®­îc lËp cho mäi cuéc kiÓm to¸n. KÕ ho¹ch kiÓm to¸n ph¶i ®­îc lËp mét c¸ch thÝch hîp nh»m ®¶m b¶o bao qu¸t hÕt c¸c khÝa c¹nh träng yÕu cña cuéc kiÓm to¸n; ph¸t hiÖn gian lËn, rñi ro vµ nh÷ng vÊn ®Ò tiÒm Èn; vµ ®¶m b¶o cuéc kiÓm to¸n ®­îc hoµn thµnh ®óng thêi h¹n. KÕ ho¹ch kiÓm to¸n trî gióp kiÓm to¸n viªn ph©n c«ng c«ng viÖc cho trî lý kiÓm to¸n vµ phèi hîp víi kiÓm to¸n viªn vµ chuyªn gia kh¸c vÒ c«ng viÖc kiÓm to¸n” [2]. Nh­ vËy, viÖc lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n lµ yªu cÇu b¾t buéc ®· ®­îc quy ®Þnh trong chuÈn mùc kiÓm to¸n, song ®ång thêi thùc tÕ, kÕ ho¹ch kiÓm to¸n lµ thùc sù cÇn thiÕt trong mçi cuéc kiÓm to¸n nh»m gióp cho viÖc thùc hiÖn cuéc kiÓm to¸n ®­îc thuËn lîi, hiÖu qu¶. KÕ ho¹ch kiÓm to¸n còng cã thÓ ph©n lo¹i theo c¸c tiªu thøc kh¸c nhau thµnh kÕ ho¹ch kiÓm to¸n tæng thÓ, kÕ ho¹ch kiÓm to¸n chi tiÕt hoÆc theo ChuÈn mùc KiÓm to¸n ViÖt nam sè 300-LËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n, kÕ ho¹ch kiÓm to¸n gåm kÕ ho¹ch chiÕn l­îc, kÕ ho¹ch kiÓm to¸n tæng thÓ vµ ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n. “KÕ ho¹ch chiÕn l­îc: Lµ ®Þnh h­íng c¬ b¶n, néi dung träng t©m vµ ph­¬ng ph¸p tiÕp cËn chung cña cuéc kiÓm to¸n do cÊp chØ ®¹o v¹ch ra dùa trªn hiÓu biÕt vÒ t×nh h×nh ho¹t ®éng vµ m«i tr­êng kinh doanh cña ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n” [2]. “KÕ ho¹ch kiÓm to¸n tæng thÓ: Lµ viÖc cô thÓ ho¸ kÕ ho¹ch chiÕn l­îc vµ ph­¬ng ph¸p tiÕp cËn chi tiÕt vÒ néi dung, lÞch tr×nh vµ ph¹m vi dù kiÕn cña c¸c thñ tôc kiÓm to¸n. Môc tiªu cña viÖc lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n tæng thÓ lµ ®Ó cã thÓ thùc hiÖn c«ng viÖc kiÓm to¸n mét c¸ch cã hiÖu qu¶ vµ theo ®óng thêi gian dù kiÕn” [2]. Ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n: Lµ nh÷ng h­íng dÉn cô thÓ cho kiÓm to¸n viªn vµ trî lý kiÓm to¸n tham gia vµo c«ng viÖc kiÓm to¸n thùc hiÖn c«ng viÖc ®­îc ph©n c«ng. C¸c kiÓm to¸n viªn vµ trî lý kiÓm to¸n viªn chØ cÇn thùc hiÖn ®Çy ®ñ ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n lµ ®· hoµn thµnh nhiÖm vô cña m×nh. Ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n cßn lµ ph­¬ng tiÖn ghi chÐp theo dâi, kiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn kiÓm to¸n v× c¸c c«ng viÖc chi tiÕt khi hoµn thµnh ®Òu ®­îc tham chiÕu lªn ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n. Mçi ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n ®Òu chØ dÉn cô thÓ môc tiªu kiÓm to¸n tõng phÇn hµnh, néi dung, lÞch tr×nh vµ ph¹m vi cña c¸c thñ tôc kiÓm to¸n cô thÓ vµ thêi gian ­íc tÝnh cÇn thiÕt cho tõng phÇn hµnh. Ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n th­êng do kiÓm to¸n viªn chÝnh cña cuéc kiÓm to¸n lËp vµ ®­îc so¸t xÐt, hç trî bëi c¸c cÊp qu¶n lý cao h¬n. Trong mét sè c«ng ty kiÓm to¸n, mét phÇn viÖc so¸t cã thÓ ®­îc thùc hiÖn bëi sù hç trî cña phÇn mÒm m¸y tÝnh. KÕ ho¹ch kiÓm to¸n ph¶i ®­îc lËp víi ®Çy ®ñ c¸c néi dung c¬ b¶n theo quy ®Þnh cña mçi c«ng ty ®ång thêi ®èi víi tõng kh¸ch hµng cô thÓ, kÕ ho¹ch kiÓm to¸n ®­îc chi tiÕt bæ sung th«ng tin phï hîp. ViÖc lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n cã thÓ ®­îc thùc hiÖn víi sù hç trî cña hÖ thèng tin häc nh»m tiÕt kiÖm thêi gian ®ång thêi kÕt qu¶ xö lý ®­îc thèng nhÊt chÝnh x¸c h¬n. C¸c kiÓm to¸n viªn tham gia thùc hiÖn kiÓm to¸n ph¶i hiÓu râ, tu©n thñ theo kÕ ho¹ch kiÓm to¸n ®· ®­îc lËp vµ phª duyÖt. Trong tr­êng hîp cã sù thay ®æi trong kÕ ho¹ch kiÓm to¸n do thùc tÕ c«ng viÖc ph¸t sinh th× kÕ ho¹ch kiÓm to¸n cã thÓ ®­îc söa ®æi song kÕ ho¹ch söa ®æi ph¶i ®­îc phª duyÖt bëi nh÷ng ng­êi cã tr¸ch nhiÖm liªn quan tr­íc khi thùc hiÖn. LËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n gåm c¸c b­íc c«ng viÖc c¬ b¶n nh­ m« t¶ trong s¬ ®å d­íi ®©y: S¬ ®å 1.2 LËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n ChuÈn bÞ cho kÕ ho¹ch kiÓm to¸n Thu thËp th«ng tin c¬ së Thùc hiÖn c¸c thñ tôc ph©n tÝch §¸nh gi¸ tÝnh träng yÕu, rñi ro kiÓm to¸n T×m hiÓu hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé vµ ®¸nh gi¸ rñi ro kiÓm so¸t So¹n th¶o ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n Trong b­íc chuÈn bÞ cho kÕ ho¹ch kiÓm to¸n, c«ng ty kiÓm to¸n thùc hiÖn ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng chÊp nhËn kiÓm to¸n, nhËn diÖn lý do kiÓm to¸n cña kh¸ch hµng, lùa chän ®éi ngò nh©n viªn kiÓm to¸n vµ thùc hiÖn ký kÕt hîp ®ång kiÓm to¸n. Sau khi ký kÕt hîp ®ång kiÓm to¸n, trong b­íc thu thËp th«ng tin c¬ së, kiÓm to¸n viªn thùc hiÖn thu thËp th«ng tin vÒ ngµnh nghÒ, ho¹t ®éng kinh doanh cña kh¸ch hµng, nhËn diÖn c¸c bªn liªn quan, xem xÐt l¹i hå s¬ kiÓm to¸n cña c¸c n¨m tr­íc (nÕu cã), thu thËp th«ng tin vÒ nghÜa vô ph¸p lý cña kh¸ch hµng: giÊy phÐp thµnh lËp, ®iÒu lÖ c«ng ty, c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh n¨m hiÖn hµnh, b¸o c¸o kiÓm to¸n, quyÕt to¸n thuÕ n¨m tr­íc, biªn b¶n häp héi ®ång qu¶n trÞ, ban gi¸m ®èc… Trªn c¬ së c¸c th«ng tin cã ®­îc, kiÓm to¸n viªn thùc hiÖn c¸c thñ tôc ph©n tÝch phï hîp nh»m thu thËp hiÓu biÕt vÒ néi dung b¸o c¸o tµi chÝnh, c¸c biÕn ®éng quan träng, t¨ng c­êng sù hiÓu biÕt vÒ ho¹t ®éng kinh doanh cña kh¸ch hµng, ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng ho¹t ®éng liªn tôc cña kh¸ch hµng, kh¶ n¨ng c¸c sai sãt trªn b¸o c¸o… B­íc tiÕp theo, kiÓm to¸n ®¸nh gi¸ tÝnh träng yÕu vµ rñi ro. §©y lµ c«ng viÖc rÊt quan träng trong kÕ ho¹ch kiÓm to¸n. KiÓm to¸n viªn cÇn ®­a ra ­íc l­îng ban ®Çu vÒ møc ®é träng yÕu vµ ph©n bæ ­íc l­îng ban ®Çu vÒ tÝnh träng yÕu cho c¸c kho¶n môc. §©y lµ chØ sè t­¬ng ®èi vµ mçi c«ng ty kiÓm to¸n cã h­íng dÉn riªng cô thÓ vÒ viÖc x¸c ®Þnh chØ sè nµy. KiÓm to¸n viªn còng thùc hiÖn ®¸nh gi¸ rñi ro kiÓm to¸n nh»m x©y dùng c¸c thñ tôc kiÓm to¸n cô thÓ trong ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n mét c¸ch phï hîp. T×m hiÓu hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé vµ ®¸nh gi¸ rñi ro kiÓm so¸t: §©y lµ còng lµ c«ng viÖc rÊt quan träng trong viÖc lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n, lµm c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh ph¹m vi thùc hiÖn c¸c thö nghiÖm kiÓm so¸t vµ thö nghiÖm c¬ b¶n trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n. Ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n: ThiÕt kÕ ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n lµ thiÕt kÕ c¸c tr¾c nghiÖm c«ng viÖc, tr¾c nghiÖm ph©n tÝch, tr¾c nghiÖm trùc tiÕp c¸c sè d­ cho tõng chu kú nghiÖp vô vµ c¸c kho¶n môc trªn b¸o c¸o tµi chÝnh, trî gióp c¸c kiÓm to¸n viªn trong giai ®o¹n thùc hiÖn kiÓm to¸n. Giai ®o¹n thùc hiÖn kiÓm to¸n: §©y lµ giai ®o¹n thu thËp, ®¸nh gi¸, ph©n tÝch c¸c b»ng chøng, th«ng tin, d÷ liÖu kiÓm to¸n nh»m môc ®Ých ®­a ra ý kiÕn vÒ tÝnh trung thùc vµ hîp lý cña ®èi t­îng kiÓm to¸n. ViÖc thùc hiÖn kiÓm to¸n lµ qu¸ tr×nh triÓn khai thùc hiÖn kÕ ho¹ch kiÓm to¸n ®· ®Ò ra. B»ng c¸c ph­¬ng ph¸p kü thuËt kiÓm to¸n phï hîp, c¸c kiÓm to¸n viªn thùc hiÖn kÕ ho¹ch kiÓm to¸n ®Ó thu thËp c¸c b»ng chøng kiÓm to¸n cÇn thiÕt cho viÖc ®­a ra ý kiÕn kiÓm to¸n. ViÖc thùc hiÖn kiÓm to¸n cÇn tu©n thñ theo ®óng kÕ ho¹ch, ch­¬ng tr×nh ®· ®­îc x©y dùng. §ång thêi, kÕ ho¹ch kiÓm to¸n còng cã thÓ ®­îc söa ®æi bæ sung cho phï hîp trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn kiÓm to¸n, nghÜa lµ kÕ ho¹ch kiÓm to¸n ®­îc triÓn khai mét c¸ch linh ho¹t nh»m ®¹t ®­îc kÕt qu¶ cao nhÊt. Tuy nhiªn, tÊt c¶ c¸c thay ®æi trong kÕ ho¹ch kiÓm to¸n cÇn ®­îc gi¶i tr×nh ®Çy ®ñ vµ chøng minh ®­îc sù hîp lý cña sù thay ®æi, tuyÖt ®èi kh«ng ®­îc tuú tiÖn söa ®æi kÕ ho¹ch kiÓm to¸n trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn. C¸c thñ tôc kiÓm to¸n ®­îc thùc hiÖn trong qu¸ tr×nh nµy gåm: Thùc hiÖn thö nghiÖm kiÓm so¸t (kiÓm tra hÖ thèng kiÓm so¸t -test of control): Møc ®é thùc hiÖn thö nghiÖm kiÓm so¸t ®· ®­îc x¸c ®Þnh trong qu¸ tr×nh lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n. Tuú thuéc vµo viÖc ®¸nh gi¸ cã tin t­ëng vµo hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé hay kh«ng vµ cã rñi ro chi tiÕt ®­îc ph¸t hiÖn hay kh«ng thö nghiÖm kiÓm so¸t ®­îc thùc hiÖn ë c¸c møc ®é kh¸c nhau. NÕu kh«ng tin t­ëng vµo hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé th× kh«ng thùc hiÖn thö nghiÖm kiÓm so¸t hoÆc thùc hiÖn ë møc ®é thÊp, nÕu tin t­ëng hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé th× thùc hiÖn thö nghiÖm kiÓm so¸t ë møc ®é cao h¬n. Tr­êng hîp hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé ®­îc tin häc ho¸ víi møc ®é cao th× cÇn xem xÐt sö dông c¸c chuyªn gia trong lÜnh vùc nµy ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé. C¸c thö nghiÖm kiÓm so¸t ®­îc thùc hiÖn nh»m cã ®­îc ®Çy ®ñ b»ng chøng vÒ tÝnh hiÖu qu¶ cña hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé trªn c¸c ph­¬ng diÖn: ThiÕt kÕ: HÖ thèng kiÓm so¸t néi bé ®­îc thiÕt kÕ sao cho cã ®ñ kh¶ n¨ng ng¨n ngõa, ph¸t hiÖn vµ söa ch÷a c¸c sai sãt träng yÕu; Thùc hiÖn: HÖ thèng kiÓm so¸t néi bé tån t¹i vµ ho¹t ®éng mét c¸ch h÷u hiÖu trong suèt thêi kú xem xÐt. C¸c b­íc thùc hiÖn vµ kÕt qu¶ thùc hiÖn thö nghiÖm kiÓm so¸t, c¸c b»ng chøng thu thËp ®­îc cÇn ®­îc thÓ hiÖn ®Çy ®ñ trªn c¸c giÊy tê lµm viÖc cña kiÓm to¸n viªn. C¸c ph­¬ng ph¸p kü thuËt sö dông trong viÖc thùc hiÖn thö nghiÖm kiÓm so¸t bao gåm: pháng vÊn, kiÓm tra c¸c tµi liÖu, quan s¸t, thùc hiÖn l¹i trong ®ã ph­¬ng ph¸p ®­îc sö dông phæ biÕn vµ hiÖu qu¶ nhÊt lµ pháng vÊn. ViÖc pháng vÊn cã thÓ ®­îc thùc hiÖn víi c¸c c¸ nh©n trùc tiÕp tham gia vµo viÖc kiÓm so¸t néi bé ®ång thêi cã thÓ pháng vÊn c¸c c¸ nh©n kh«ng trùc tiÕp tham gia vµo quy tr×nh kiÓm so¸t néi bé nh­ng hä ë vÞ trÝ cã thÓ ®¸nh gi¸ ®­îc hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cã ®ang ®­îc thùc hiÖn tèt hay kh«ng. Nh×n chung, viÖc thùc hiÖn thö nghiÖm c¬ b¶n tuú thuéc vµo c¸c yÕu tè sau: B¶n chÊt cña ho¹t ®éng kiÓm so¸t, kiÓm so¸t thùc hiÖn thñ c«ng hay ®­îc lËp tr×nh s½n; Sù s½n cã cña c¸c b»ng chøng vÒ viÖc hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé ®­îc tu©n thñ ®Çy ®ñ vµ h÷u hiÖu; HiÖu qu¶ cña mçi ph­¬ng ph¸p kü thuËt sö dông trong thùc hiÖn thö nghiÖm c¬ b¶n; N¨ng lùc cña c¸c c¸ nh©n trong hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé; Giai ®o¹n thùc hiÖn kiÓm tra; ViÖc sö dông c¸c dÞch vô bªn ngoµi; C¸c quy ®Þnh vµ m«i tr­êng ph¸p lý t­¬ng øng. Thùc hiÖn thö nghiÖm c¬ b¶n lµ c¸c thñ tôc kiÓm to¸n mµ kiÓm to¸n viªn thùc hiÖn nh»m ®¹t ®­îc ®é tin cËy chi tiÕt. §é tin cËy chi tiÕt lµ ®é tin cËy mµ kiÓm to¸n viªn ®¹t ®­îc th«ng qua viÖc thùc hiÖn c¸c thñ tôc ®· ®­îc thiÕt lËp nh»m ph¸t hiÖn c¸c sai sãt tiÒm tµng (nÕu cã) nh­ng kh«ng ®­îc ph¸t hiÖn bëi c¸c thñ tôc kiÓm so¸t cña kh¸ch hµng. Thö nghiÖm c¬ b¶n gåm thñ tôc ph©n tÝch chi tiÕt vµ thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt ®Õn chøng tõ. Ph©n tÝch chi tiÕt lµ viÖc so s¸nh sè liÖu cña kh¸ch hµng víi sè ­íc tÝnh cña kiÓm to¸n viªn tõ c¸c nguån d÷ liÖu ®éc lËp nh»m kh¼ng ®Þnh sè liÖu cña kh¸ch hµng kh«ng cã sai sãt träng yÕu. C¸c b­íc thùc hiÖn: X¸c ®Þnh sè d­ tµi kho¶n vµ sai sãt tiÒm tµng cÇn ®­îc kiÓm tra; X©y dùng m« h×nh ­íc tÝnh; X¸c ®Þnh chªnh lÖch tèi ®a cã thÓ chÊp nhËn ®­îc (Threshold); X¸c ®Þnh chªnh lÖch cÇn kiÓm tra; KiÓm tra chªnh lÖch träng yÕu; §¸nh gi¸ kÕt qu¶ kiÓm tra. KiÓm tra chi tiÕt ®Õn chøng tõ (gäi t¾t lµ kiÓm tra chi tiÕt) lµ viÖc kiÓm tra c¸c b»ng chøng chøng minh cho sè liÖu trong tæng thÓ nh»m xem xÐt tæng thÓ ®­îc kiÓm tra cã sai sãt träng yÕu hay kh«ng. C¸c b­íc thùc hiÖn: X¸c ®Þnh sè d­ vµ sai sãt tiÒm tµng cÇn ®­îc kiÓm tra; Lùa chän ph­¬ng ph¸p kiÓm tra thÝch hîp; X¸c ®Þnh sè mÉu cÇn kiÓm tra; Chän mÉu; KiÓm tra c¸c mÉu ®· chän; §¸nh gi¸ kÕt qu¶ kiÓm tra. Møc ®é thùc hiÖn c¸c thö nghiÖm nµy còng ®­îc x¸c ®Þnh cô thÓ trong kÕ ho¹ch kiÓm to¸n vµ cã quan hÖ mËt thiÕt víi c¸c thö nghiÖm kiÓm so¸t trªn. NÕu c¸c thö nghiÖm kiÓm so¸t kh«ng ®­îc thùc hiÖn hoÆc ®­îc thùc hiÖn ë møc ®é thÊp th× thö nghiÖm c¬ b¶n ®­îc thùc hiÖn ë møc ®é tËp trung, cao h¬n vµ ng­îc l¹i nÕu thö nghiÖm kiÓm so¸t ®­îc thùc hiÖn ®Çy ®ñ th× thö nghiÖm c¬ b¶n chØ thùc hiÖn ë møc ®é c¬ b¶n. C¸c thö nghiÖm c¬ b¶n ®­îc thùc hiÖn ë møc ®é chi tiÕt theo tõng tµi kho¶n, nghiÖp vô. Tuú thuéc vµo b¶n chÊt cña c¸c tµi kho¶n, nghiÖp vô mµ lùa chän thùc hiÖn thñ tôc ph©n tÝch chi tiÕt hay thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt hoÆc kÕt hîp c¶ hai thñ tôc nµy. C¸c ph­¬ng ph¸p kü thuËt th­êng ®­îc sö dông trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c thñ tôc nµy ®Ó thu thËp b»ng chøng kiÓm to¸n gåm ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n chøng tõ (kiÓm to¸n c¸c c©n ®èi kÕ to¸n, ®èi chiÕu trùc tiÕp, ®èi chiÕu logic) vµ kiÓm to¸n ngoµi chøng tõ (kiÓm kª, ®iÒu tra, thùc nghiÖm, quan s¸t, pháng vÊn). C¸c c«ng viÖc ®­îc kiÓm to¸n viªn thùc hiÖn trong qu¸ tr×nh nµy ®­îc thÓ hiÖn ®Çy ®ñ trªn c¸c giÊy tê lµm viÖc, lµ b»ng chøng kiÓm to¸n lµm c¬ së cho viÖc ®­a ra c¸c ý kiÕn vÒ b¸o c¸o tµi chÝnh trªn b¸o c¸o cña kiÓm to¸n viªn. Giai ®o¹n kÕt thóc kiÓm to¸n vµ lËp b¸o c¸o: Trªn c¬ së kÕt qu¶ thùc hiÖn kiÓm to¸n trong giai ®o¹n thùc hiÖn kiÓm to¸n, c¸c b»ng chøng, d÷ liÖu kiÓm to¸n ®· ®­îc thu thËp vµ ®¸nh gi¸ ®­îc tiÕp tôc ph©n tÝch ®¸nh gi¸ ®Ó ®­a ra kÕt luËn tæng hîp vÒ tÝnh trung thùc vµ hîp lý, xÐt trªn c¸c khÝa c¹nh trong yÕu cña b¸o c¸o tµi chÝnh. KÕt luËn ®ã ®­îc tr×nh bµy trªn B¸o c¸o cña kiÓm to¸n viªn. Trong giai ®o¹n kÕt thóc kiÓm to¸n vµ lËp b¸o c¸o trong kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh, c¸c c«ng viÖc chñ yÕu ®­îc thùc hiÖn bao gåm: Xem xÐt tÝnh liªn tôc ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n: Mét ®¬n vÞ ®­îc coi lµ ho¹t ®éng liªn tôc trong mét t­¬ng lai gÇn cã thÓ dù ®o¸n ®­îc (Ýt nhÊt lµ mét n¨m kÓ tõ ngµy kÕt thóc niªn ®é kÕ to¸n) khi kh«ng cã ý ®Þnh hoÆc yªu cÇu ph¶i gi¶i thÓ, ngõng ho¹t ®éng hoÆc thu hÑp ®¸ng kÓ quy m« ho¹t ®éng, t×m kiÕm sù b¶o hé tõ c¸c chñ nî theo ph¸p luËt vµ c¸c quy ®Þnh hiÖn hµnh. B¸o c¸o tµi chÝnh ph¶i ®­îc lËp trªn c¬ së gi¶ ®Þnh lµ doanh nghiÖp ®ang ho¹t ®éng liªn tôc vµ sÏ tiÕp tôc ho¹t ®éng kinh doanh b×nh th­êng trong t­¬ng lai gÇn trõ khi doanh nghiÖp cã ý ®Þnh gi¶i thÓ hoÆc bÞ buéc ph¶i ngõng ho¹t ®éng, hoÆc ph¶i thu hÑp ®¸ng kÓ quy m« ho¹t ®éng cña m×nh. Tr­êng hîp cã c¸c vÊn ®Ò kh«ng ch¾c ch¾n träng yÕu nµo liªn quan tíi c¸c sù kiÖn cã thÓ g©y ra nghi ngê ®¸ng kÓ vÒ kh¶ n¨ng tiÕp tôc ho¹t ®éng, th× c¸c vÊn ®Ò kh«ng ch¾c ch¾n nµy ph¶i ®­îc tr×nh bµy trªn b¸o c¸o tµi chÝnh. Tr­êng hîp b¸o c¸o tµi chÝnh kh«ng ®­îc lËp dùa trªn c¬ së ho¹t ®éng liªn tôc th× ®¬n vÞ ph¶i tr×nh bµy c¬ së ¸p dông trong viÖc lËp b¸o c¸o tµi chÝnh cïng c¸c lý do ®¬n vÞ kh«ng ®­îc ®¸nh gi¸ lµ cã kh¶ n¨ng ho¹t ®éng liªn tôc. KiÓm tra c¸c sù kiÖn ph¸t sinh sau ngµy kÕt thóc niªn ®é kÕ to¸n: Lµ c¸c sù kiÖn ph¸t sinh sau ngµy kho¸ sæ kÕ to¸n lËp b¸o c¸o tµi chÝnh bao gåm nh÷ng sù kiÖn cã ¶nh h­ëng ®Õn b¸o c¸o tµi chÝnh ®· ph¸t sinh trong kho¶ng thêi gian tõ sau ngµy kho¸ sæ kÕ to¸n lËp b¸o c¸o tµi chÝnh ®Ó kiÓm to¸n ®Õn ngµy ký b¸o b¸o c¸o kiÓm to¸n vµ nh÷ng sù kiÖn ®­îc ph¸t hiÖn sau ngµy ký b¸o c¸o kiÓm to¸n. C¸c sù kiÖn trªn gåm hai lo¹i: nh÷ng sù kiÖn cung cÊp thªm b»ng chøng vÒ c¸c sù viÖc ®· tån t¹i vµo ngµy kho¸ sæ kÕ to¸n lËp b¸o c¸o tµi chÝnh vµ nh÷ng sù kiÖn cung cÊp dÊu hiÖu vÒ c¸c sù viÖc ®· ph¸t sinh tiÕp sau ngµy kho¸ sæ kÕ to¸n lËp B¸o c¸o tµi chÝnh. KiÓm to¸n viªn cÇn xem xÐt c¸c sù kiÖn trªn ®Ó cã c¸c ®iÒu chØnh hîp lý vÒ sè liÖu b¸o c¸o tµi chÝnh còng nh­ c¸c néi dung cÇn thiÕt kh¸c ph¶i tr×nh bµy trªn b¸o c¸o tµi chÝnh. Thu thËp c¸c gi¶i tr×nh cña ban gi¸m ®èc vµ c¸c gi¶i tr×nh cã liªn quan kh¸c: KiÓm to¸n viªn ph¶i thu thËp b»ng chøng vÒ viÖc gi¸m ®èc ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n thõa nhËn tr¸ch nhiÖm cña m×nh trong viÖc lËp vµ tr×nh bµy b¸o c¸o tµi chÝnh trung thùc, hîp lý, phï hîp víi chuÈn mùc vµ chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh (hoÆc ®­îc chÊp nhËn) vµ ®· phª duyÖt b¸o c¸o tµi chÝnh. KiÓm to¸n viªn thu thËp b»ng chøng nãi trªn trong c¸c biªn b¶n häp héi ®ång qu¶n trÞ (hoÆc ban gi¸m ®èc) liªn quan ®Õn vÊn ®Ò nµy, hoÆc b»ng c¸ch yªu cÇu gi¸m ®èc cung cÊp b¶n gi¶i tr×nh, b¶n b¸o c¸o cña gi¸m ®èc hoÆc b¸o c¸o tµi chÝnh ®· ®­îc gi¸m ®èc ký duyÖt. Ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ kh¸i qu¸t b¸o c¸o tµi chÝnh: C¸c kiÓm to¸n viªn thùc hiÖn ph©n tÝch b¸o c¸o tµi chÝnh sau kiÓm to¸n nh»m chøng minh sù hiÓu biÕt mét c¸ch ®Çy ®ñ vÒ t×nh h×nh kinh doanh vµ lÜnh vùc ho¹t ®éng cña kh¸ch hµng, xem xÐt c¸c biÕn ®éng lín, bÊt th­êng ®· ®­îc gi¶i thÝch ®Çy ®ñ vµ tr×nh bµy phï hîp víi chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh hoÆc ®­îc chÊp nhËn. NÕu ph¸t hiÖn vÉn cßn cã nh÷ng nghi ngê vÒ sè d­ tµi kho¶n hoÆc th«ng tin nµo trªn b¸o c¸o tµi chÝnh th× sÏ xem xÐt gi¶i thÝch vµ nÕu cÇn thiÕt th× ®Ó thùc hiÖn c¸c thñ tôc kiÓm to¸n bæ sung nh»m ®¹t ®­îc sù ®¶m b¶o hîp lý cho nh÷ng nghi ngê ®ã. LËp b¶n tæng hîp kÕt qu¶ kiÓm to¸n, b¶ng tæng hîp ¶nh h­ëng cña c¸c bót to¸n kh«ng ®iÒu chØnh: §©y lµ c¬ së ®Ó ®¸nh gi¸ møc ®é ¶nh h­ëng cña c¸c vÊn ®Ò ph¸t sinh ®èi víi b¸o c¸o kiÓm to¸n, lµ c¨n cø ®Ó ®­a ra ý kiÕn kiÓm to¸n vµ c¸c vÊn ®Ò nªu trªn th­ qu¶n lý. LËp b¸o c¸o kiÓm to¸n: B¸o c¸o kiÓm to¸n ®­îc lËp bëi kiÓm to¸n viªn chÝnh, ._.d­íi dù gi¸m s¸t cña chñ nhiÖm kiÓm to¸n. KiÓm to¸n viªn chÝnh khi lËp xong b¸o c¸o ph¶i thùc hiÖn so¸t xÐt l¹i b¸o c¸o cña m×nh ®· lËp. B¶n dù th¶o b¸o c¸o sau ®ã cã thÓ ®­îc so¸t xÐt bëi mét kiÓm to¸n viªn kh¸c cã tr×nh ®é chuyªn m«n phï hîp, ®éc lËp víi cuéc kiÓm to¸n ®ang thùc hiÖn. Sau ®ã viÖc so¸t xÐt ®­îc thùc hiÖn bëi c¸c cÊp so¸t xÐt cao h¬n (chñ nhiÖm kiÓm to¸n hoÆc ban gi¸m ®èc). Trong mét sè tr­êng hîp, b¸o c¸o cßn ®­îc so¸t xÐt bëi c¸c chuyªn gia. Ngoµi ra, sau khi kÕt thóc kiÓm to¸n vµ b¸o c¸o ®· ®­îc ph¸t hµnh, cÇn tiÕp tôc thùc hiÖn theo dâi sau cuéc kiÓm to¸n, thu thËp ý kiÕn ph¶n håi cña kh¸ch hµng nh»m môc ®Ých ®¸nh gi¸ sù phï hîp cña kÕt qu¶ cuéc kiÓm to¸n còng nh­ t¹o lËp c¬ së cho c¸c cuéc kiÓm to¸n sau ®­îc thùc hiÖn tèt h¬n. §©y lµ quy tr×nh chung cho c¸c cuéc kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh. Tuy nhiªn, viÖc ph©n chia c¸c giai ®o¹n chØ mang tÝnh chÊt t­¬ng ®èi, tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm cô thÓ cña tõng cuéc kiÓm to¸n, quy tr×nh trªn ®­îc cô thÓ ho¸ víi c¸c néi dung chi tiÕt cã thÓ kh¸c nhau vµ c¸c néi dung c«ng viÖc thùc hiÖn trong mçi giai ®o¹n cã thÓ cã sù kÕ tiÕp nhau, kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i kÕt thóc giai ®o¹n nµy míi chuyÓn sang giai ®o¹n sau cña quy tr×nh kiÓm to¸n. Ph©n lo¹i thñ tôc so¸t xÐt trong quy tr×nh kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh Thñ tôc so¸t xÐt trong quy tr×nh kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh cã thÓ ®­îc ph©n lo¹i theo nhiÒu tiªu thøc kh¸c nhau: theo néi dung so¸t xÐt, theo h×nh thøc so¸t xÐt, theo ®èi t­îng so¸t xÐt, theo cÊp bËc so¸t xÐt, theo quy tr×nh kiÓm to¸n. Cô thÓ c¸c c¸ch ph©n lo¹i nh­ sau: Ph©n lo¹i thñ tôc so¸t xÐt theo néi dung so¸t xÐt Theo néi dung so¸t xÐt, thñ tôc so¸t xÐt gåm so¸t xÐt chi tiÕt vµ so¸t xÐt tæng hîp. So¸t xÐt chi tiÕt lµ viÖc so¸t xÐt toµn bé giÊy tê lµm viÖc cña kiÓm to¸n viªn vµ ®­îc thùc hiÖn bëi ng­êi kh¸c víi ng­êi lËp giÊy tê lµm viÖc ®­îc so¸t xÐt. Ng­êi thùc hiÖn so¸t xÐt chi tiÕt thùc hiÖn viÖc so¸t xÐt giÊy tê lµm viÖc cña kiÓm to¸n viªn ë cÊp bËc thÊp h¬n m×nh. Th«ng th­êng, kiÓm to¸n viªn chÝnh lµ ng­êi thùc hiÖn so¸t xÐt chi tiÕt c«ng viÖc cña c¸c kiÓm to¸n viªn kh¸c vµ trî lý kiÓm to¸n viªn trong cuéc kiÓm to¸n ®ång thêi cã thÓ ph©n c«ng cho kiÓm to¸n viªn cÊp d­íi thùc hiÖn so¸t xÐt giÊy tê lµm viÖc cña trî lý kiÓm to¸n viªn. CÇn ®¶m b¶o tÊt c¶ giÊy tê lµm viÖc ®Òu ®­îc so¸t xÐt, c¸c c«ng viÖc cÇn thiÕt ®· ®­îc thùc hiÖn vµ tr×nh bµy ®Çy ®ñ trªn c¸c giÊy tê lµm viÖc. Thñ tôc so¸t xÐt nµy nªn ®­îc thùc hiÖn ngay t¹i v¨n phßng cña kh¸ch hµng, nhê ®ã cã thÓ kÞp thêi ph¸t hiÖn kÞp thêi c¸c sai sãt, bæ sung c¸c thñ tôc kiÓm to¸n phï hîp cho c¸c vÊn ®Ò ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n. §ång thêi, viÖc thùc hiÖn so¸t xÐt chi tiÕt mét c¸ch th­êng xuyªn còng lµ c¸ch thøc ®µo t¹o nh©n viªn trong c«ng viÖc mét c¸ch hiÖu qu¶. ViÖc thùc hiÖn so¸t xÐt chi tiÕt ®­îc thùc hiÖn tr­íc khi kÕt thóc viÖc lËp b¸o c¸o kiÓm to¸n dù th¶o vµ kÕt qu¶ so¸t xÐt chi tiÕt lµ c¬ së ®Ó viÖc thùc hiÖn so¸t xÐt tiÕp theo ®­îc thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ h¬n. So¸t xÐt tæng hîp lµ viÖc so¸t xÐt cã träng t©m, th­êng chØ chó träng vµo c¸c kho¶n môc, tµi kho¶n cã vÊn ®Ò träng yÕu ph¸t sinh, ®Æc biÖt vïng cã c¸c rñi ro chi tiÕt ®· ph¸t hiÖn, so¸t xÐt sù ®Çy ®ñ cña c¸c thñ tôc so¸t xÐt thùc hiÖn bëi c¸c cÊp bËc nh©n viªn vµ th­êng ®­îc thùc hiÖn bëi cÊp so¸t xÐt cao (chñ nhiÖm kiÓm to¸n, thµnh viªn ban gi¸m ®èc). Khi thùc hiÖn so¸t xÐt tæng hîp, kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i so¸t xÐt toµn bé giÊy tê lµm viÖc cña kiÓm to¸n viªn. ViÖc so¸t xÐt tæng hîp ph¶i ®­îc thùc hiÖn ®Çy ®ñ tr­íc khi ph¸t hµnh b¸o c¸o kiÓm to¸n. Ph©n lo¹i thñ tôc so¸t xÐt theo h×nh thøc so¸t xÐt Theo h×nh thøc so¸t xÐt, thñ tôc so¸t xÐt gåm so¸t xÐt néi bé vµ so¸t xÐt tõ bªn ngoµi. So¸t xÐt néi bé lµ viÖc so¸t xÐt do chÝnh c«ng ty kiÓm to¸n thùc hiÖn kiÓm to¸n so¸t xÐt c«ng viÖc cña m×nh. TÊt nhiªn, trong mçi cuéc kiÓm to¸n cô thÓ, c«ng ty kiÓm to¸n cã thÓ bè trÝ c¸c bé phËn, c¸c c¸ nh©n kh¸c trong c«ng ty ®éc lËp víi nhãm kiÓm to¸n thùc hiÖn so¸t xÐt c«ng viÖc cña nhãm kiÓm to¸n. Nh­ vËy, c¸c c¸ nh©n thùc hiÖn so¸t xÐt ®Òu lµ c¸c thµnh viªn trong néi bé c«ng ty, kh«ng ph©n biÖt cã ®éc lËp víi nhãm kiÓm to¸n hay kh«ng. Cßn so¸t xÐt tõ bªn ngoµi lµ viÖc so¸t xÐt ®­îc thùc hiÖn bëi tæ chøc, c¸ nh©n kh«ng chÞu ¶nh h­ëng bëi sù qu¶n lý cña c«ng ty kiÓm to¸n. §ã cã thÓ lµ c¸c tæ chøc, hiÖp héi nghÒ nghiÖp, c¸c c«ng ty kiÓm to¸n kh¸c, c¸c chuyªn gia. Ph©n lo¹i thñ tôc so¸t xÐt theo ®èi t­îng so¸t xÐt Tuú theo tõng nhãm kh¸ch hµng, c¸c thñ tôc so¸t xÐt ®­îc quy ®Þnh kh¸c nhau víi yªu cÇu vÒ viÖc so¸t xÐt kh¸c nhau. Cã thÓ ph©n lo¹i hai nhãm kh¸ch hµng chÝnh: Thø nhÊt: Nhãm kh¸ch hµng ®­îc ®¸nh gi¸ cã rñi ro kiÓm to¸n ë møc ®é trung b×nh hoÆc thÊp, c¸c kh¸ch hµng ®· ®­îc c«ng ty kiÓm to¸n nhiÒu n¨m, cã quy m« nhá, ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh Ýt ®Æc thï… Thø hai: Nhãm kh¸ch hµng ®­îc ®¸nh gi¸ cã rñi ro kiÓm to¸n cao h¬n trung b×nh. Th«ng th­êng, ®©y lµ c¸c kh¸ch hµng cã quy m« lín, cã nhiÒu ®¬n vÞ phô thuéc hoÆc c«ng ty con ho¹t ®éng t¹i nhiÒu ®Þa ®iÓm kh¸c nhau, tÝnh chÊt ho¹t ®éng kinh doanh phøc t¹p nh­ c¸c tæng c«ng ty lín, c«ng ty ®a quèc gia, c¸c ng©n hµng, c«ng ty tµi chÝnh, b¶o hiÓm, c«ng ty niªm yÕt trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n, c¸c cuéc kiÓm to¸n cho nhiÒu n¨m. §èi víi nhãm kh¸ch hµng thø nhÊt, nhãm kiÓm to¸n tham gia cuéc kiÓm to¸n th­êng lµ nhãm nhá, thêi gian thùc hiÖn kiÓm to¸n ng¾n vµ møc ®é tham gia cña c¸c cÊp bËc cao nh­ thµnh viªn cña ban gi¸m ®èc lµ Ýt. Thñ tôc so¸t xÐt trong quy tr×nh kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh cña c¸c kh¸ch hµng nµy ®¬n gi¶n h¬n. ViÖc thùc hiÖn so¸t xÐt chñ yÕu do kiÓm to¸n viªn- tr­ëng nhãm kiÓm to¸n thùc hiÖn, chñ nhiÖm kiÓm to¸n so¸t xÐt c«ng viÖc cña tr­ëng nhãm. VÒ c¬ b¶n, thµnh viªn ban gi¸m ®èc phô tr¸ch kh¸ch hµng chØ kiÓm tra l¹i sù ®Çy ®ñ vµ thÝch hîp cña c¸c b¶ng tæng hîp kÕt qu¶ so¸t xÐt, b¸o c¸o kiÓm to¸n mµ kh«ng cÇn thùc hiÖn so¸t xÐt chi tiÕt. §èi víi nhãm kh¸ch hµng thø hai, tuú theo møc ®é rñi ro cô thÓ cña tõng cuéc kiÓm to¸n, nhãm kiÓm to¸n sÏ gåm nhiÒu ng­êi cã kinh nghiÖm h¬n, ®¶m nhËn c¸c phÇn c«ng viÖc träng yÕu. ViÖc so¸t xÐt vÉn theo nguyªn t¾c cÊp trªn so¸t xÐt giÊy tê lµm viÖc cña nh©n viªn ë cÊp bËc d­íi m×nh. Ngoµi ra, cã thÓ cã thªm viÖc so¸t xÐt cña c¸c chuyªn gia trong c¸c lÜnh vùc cô thÓ, cã sù so¸t xÐt cña thµnh viªn ban gi¸m ®èc kiÓm so¸t chÊt l­îng (lµ ng­êi kh«ng trùc tiÕp tham gia phô tr¸ch kh¸ch hµng ®ã, thùc hiÖn so¸t xÐt hå s¬ kiÓm to¸n vµ b¸o c¸o kiÓm to¸n tr­íc khi ph¸t hµnh). ViÖc so¸t xÐt cña thµnh viªn ban gi¸m ®èc phô tr¸ch kh¸ch hµng còng ®­îc thùc hiÖn chi tiÕt h¬n trong c¶ ba giai ®o¹n cña quy tr×nh kiÓm to¸n. Ph©n lo¹i thñ tôc so¸t xÐt theo cÊp bËc so¸t xÐt So¸t xÐt cña kiÓm to¸n viªn chÝnh: (tr­ëng nhãm kiÓm to¸n) vµ so¸t xÐt cña kiÓm to¸n viªn kh¸c: KiÓm to¸n viªn chÝnh chÞu tr¸ch nhiÖm so¸t xÐt toµn bé giÊy tê lµm viÖc cña c¸c kiÓm to¸n viªn vµ trî lý kiÓm to¸n viªn trong nhãm kiÓm to¸n mµ m×nh phô tr¸ch. KiÓm to¸n viªn chÝnh cã thÓ ph©n c«ng cho kiÓm to¸n viªn kh¸c trong nhãm kiÓm to¸n so¸t xÐt mét phÇn hoÆc toµn bé giÊy tê lµm viÖc cña trî lý kiÓm to¸n viªn. Nh×n chung, c«ng viÖc so¸t xÐt cña cÊp bËc nµy th­êng ®­îc thùc hiÖn ngay t¹i kh¸ch hµng vµ thùc hiÖn th­êng xuyªn trong thêi gian thùc hiÖn kiÓm to¸n (vÝ dô so¸t xÐt hµng ngµy). ViÖc so¸t xÐt tËp trung vµo viÖc ®¸nh gi¸ c«ng viÖc cña ng­êi ®­îc so¸t xÐt ®· ®­îc thùc hiÖn theo ®óng theo ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n ®· x©y dùng, c¸c b»ng chøng kiÓm to¸n thu ®­îc lµ thÝch hîp vµ ®Çy ®ñ ®èi víi c¸c c¬ së dÉn liÖu cña mçi phÇn hµnh kiÓm to¸n, giÊy tê lµm viÖc ®­îc tr×nh bµy râ rµng, theo ®óng quy ®Þnh cña c«ng ty (cã ®Çy ®ñ th«ng tin vÒ ng­êi lËp, ngµy lËp, néi dung c«ng viÖc thùc hiÖn, c¸ch thøc thùc hiÖn, kÕt luËn, tham chiÕu…). Ng­êi thùc hiÖn so¸t xÐt ph¶i ký trªn c¸c giÊy tê lµm viÖc ®· so¸t xÐt, thÓ hiÖn viÖc so¸t xÐt ®· ®­îc thùc hiÖn ®Çy ®ñ. So¸t xÐt cña chñ nhiÖm kiÓm to¸n: Chñ nhiÖm kiÓm to¸n thùc hiÖn so¸t xÐt c¸c c«ng viÖc ®­îc thùc hiÖn bëi kiÓm to¸n viªn chÝnh bao gåm so¸t xÐt kÕ ho¹ch kiÓm to¸n, so¸t xÐt c¸c phÇn hµnh kiÓm to¸n do kiÓm to¸n viªn chÝnh thùc hiÖn, so¸t xÐt c¸c c«ng viÖc thùc hiÖn trong giai ®o¹n kÕt thóc kiÓm to¸n vµ lËp b¸o c¸o nh­: ®¸nh gi¸ tÝnh liªn tôc ho¹t ®éng cña kh¸ch hµng, sù kiÖn sau ngµy kho¸ sæ, tæng hîp kÕt qu¶ kiÓm to¸n, b¸o c¸o kiÓm to¸n vµ th­ qu¶n lý... Ngoµi ra, tuú thuéc vµo møc ®é träng yÕu vµ rñi ro cña c¸c kho¶n môc ®­îc kiÓm to¸n, chñ nhiÖm kiÓm to¸n cÇn thùc hiÖn so¸t xÐt lÇn hai ®èi víi giÊy tê lµm viÖc cña c¸c kiÓm to¸n viªn kh¸c vµ trî lý kiÓm to¸n viªn. So¸t xÐt cña c¸c chuyªn gia (nÕu cã): Trong tr­êng hîp cÇn thiÕt, mét sè cuéc kiÓm to¸n cÇn cã sù so¸t xÐt cña c¸c chuyªn gia trong c¸c lÜnh vùc ®Æc thï ngoµi lÜnh vùc kiÓm to¸n. VÝ dô: lÜnh vùc thuÕ, ph¸p luËt, ®Þnh gi¸ tµi s¶n… khi trªn b¸o c¸o tµi chÝnh ®­îc kiÓm to¸n cã th«ng tin liªn quan ®Õn c¸c lÜnh vùc trªn vµ c¸c th«ng tin ®ã lµ träng yÕu, cã tÝnh chÊt phøc t¹p, cã rñi ro kiÓm to¸n cao. So¸t xÐt cña thµnh viªn ban gi¸m ®èc kiÓm so¸t chÊt l­îng kiÓm to¸n (nÕu cã): §èi víi c¸c cuéc kiÓm to¸n cã quy m« lín, ®Þa bµn réng, kiÓm to¸n nhiÒu n¨m, cuéc kiÓm to¸n ®­îc ®¸nh gi¸ lµ cã ®é rñi ro cao, cuéc kiÓm to¸n cho c¸c c«ng ty niªm yÕt hoÆc c¸c c«ng ty ho¹t ®éng trong c¸c lÜnh vùc ®Æc thï nh­ hµng kh«ng, ng©n hµng, b¶o hiÓm… th× hå s¬ kiÓm to¸n cÇn ®­îc so¸t xÐt bëi thµnh viªn ban gi¸m ®èc kiÓm so¸t chÊt l­îng kiÓm to¸n. §©y lµ thµnh viªn ban gi¸m ®èc hoµn toµn ®éc lËp víi nhãm kiÓm to¸n vµ thùc hiÖn so¸t xÐt toµn bé hå s¬ kiÓm to¸n. Thµnh viªn ban gi¸m ®èc kiÓm so¸t chÊt l­îng kiÓm to¸n kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i so¸t xÐt toµn bé tµi liÖu trong hå s¬ kiÓm to¸n mµ cã thÓ chØ thùc hiÖn so¸t xÐt c¸c phÇn hµnh ®­îc ®¸nh gi¸ lµ cã rñi ro cao vµ cã ¶nh h­ëng träng yÕu ®Õn b¸o c¸o tµi chÝnh, so¸t xÐt sù ®Çy ®ñ vµ thÝch hîp cña c¸c b»ng chøng kiÓm to¸n, sù phï hîp cña kÕt luËn kiÓm to¸n víi kÕ ho¹ch kiÓm to¸n, víi kÕt qu¶ cña c¸c c«ng viÖc thùc hiÖn, so¸t xÐt b¸o c¸o kiÓm to¸n. So¸t xÐt cña thµnh viªn ban gi¸m ®èc phô tr¸ch kh¸ch hµng: TÊt c¶ c¸c cuéc kiÓm to¸n ®Òu ph¶i ®­îc mét thµnh viªn ban gi¸m ®èc phô tr¸ch kh¸ch hµng phô tr¸ch vµ thµnh viªn ®ã lµ mét trong hai ng­êi ký b¸o c¸o kiÓm to¸n. V× vËy, thµnh viªn ban gi¸m ®èc phô tr¸ch kh¸ch hµng cã tr¸ch nhiÖm so¸t xÐt ®èi víi tÊt c¶ c¸c cuéc kiÓm to¸n do m×nh phô tr¸ch, cô thÓ kÕ ho¹ch kiÓm to¸n ph¶i ®­îc thµnh viªn ban gi¸m ®èc phô tr¸ch kh¸ch hµng so¸t xÐt, phª duyÖt tr­íc khi thùc hiÖn kiÓm to¸n t¹i kh¸ch hµng, b¸o c¸o kiÓm to¸n ph¶i ®­îc thµnh viªn ban gi¸m ®èc so¸t xÐt, phª duyÖt tr­íc khi ph¸t hµnh. Tuú thuéc vµo tõng cuéc kiÓm to¸n cô thÓ, møc ®é thùc hiÖn so¸t xÐt cña cÊp bËc nµy cã thÓ kh¸c nhau. VÝ dô, víi nh÷ng cuéc kiÓm to¸n quy m« nhá, ®· kiÓm to¸n nhiÒu n¨m vµ rñi ro thÊp th× thµnh viªn ban gi¸m ®èc phô tr¸ch kh¸ch hµng cã thÓ chØ so¸t xÐt tæng hîp kÕt qu¶ kiÓm to¸n, b¸o c¸o kiÓm to¸n vµ th­ qu¶n lý. Víi c¸c kh¸ch hµng cã quy m« lín, rñi ro cao hoÆc kiÓm to¸n n¨m ®Çu tiªn… th× møc ®é so¸t xÐt cã thÓ chi tiÕt h¬n. Nh­ vËy, trong mçi cuéc kiÓm to¸n cô thÓ, viÖc so¸t xÐt ®­îc thùc hiÖn bëi nhiÒu cÊp bËc so¸t xÐt kh¸c nhau víi c«ng viÖc so¸t xÐt vµ tr¸ch nhiÖm so¸t xÐt cña mçi cÊp bËc kh¸c nhau lµ kh¸c nhau tuú thuéc vµo quy m«, ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt phøc t¹p cña tõng cuéc kiÓm to¸n cô thÓ. C¸c thñ tôc so¸t xÐt trong quy tr×nh kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh t¹i c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ®éc lËp Trong mçi giai ®o¹n cña quy tr×nh kiÓm to¸n, c¸c thñ tôc so¸t xÐt ®­îc thùc hiÖn bëi c¸c cÊp bËc kh¸c nhau, thêi gian so¸t xÐt kh¸c nhau vµ néi dung so¸t xÐt lµ kh¸c nhau. 1.2.1 So¸t xÐt trong giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n Do kÕ ho¹ch kiÓm to¸n gåm nhiÒu néi dung vµ yªu cÇu ®èi víi kÕ ho¹ch kiÓm to¸n lµ rÊt cao nªn kÕ ho¹ch kiÓm to¸n cÇn ®­îc so¸t xÐt mét c¸ch ®Çy ®ñ, thËn träng tr­íc khi tiÕn hµnh kiÓm to¸n ®Ó ®¶m b¶o kÕ ho¹ch kiÓm to¸n cã thÓ ®­îc thùc hiÖn kh¶ thi vµ hiÖu qu¶. KÕ ho¹ch kiÓm to¸n ph¶i ®­îc so¸t xÐt ®Çy ®ñ vµ ®­îc thµnh viªn ban gi¸m ®èc phô tr¸ch kh¸ch hµng phª duyÖt tr­íc khi thùc hiÖn kiÓm to¸n. Tuú theo ®Æc ®iÓm vÒ cña tõng cuéc kiÓm to¸n cô thÓ vÒ mÆt rñi ro, tÝnh chÊt phøc t¹p, thêi gian kiÓm to¸n…, kÕ ho¹ch kiÓm to¸n ®­îc so¸t xÐt bëi c¸c cÊp bËc kh¸c nhau song vÒ c¬ b¶n kÕ ho¹ch kiÓm to¸n ph¶i ®­îc chñ nhiÖm kiÓm to¸n, gi¸m ®èc phô tr¸ch trùc tiÕp kh¸ch hµng so¸t xÐt. Ngoµi ra, cã thÓ cÇn cã sù so¸t xÐt cña c¸c chuyªn gia, cña thµnh viªn ban gi¸m ®èc kiÓm so¸t chÊt l­îng thùc hiÖn so¸t xÐt ®èi víi c¸c cuéc kiÓm to¸n phøc t¹p, cã rñi ro cao. Thñ tôc so¸t xÐt trong giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh lµ viÖc ®¸nh gi¸ sù ®Çy ®ñ vµ phï hîp cña c¸c néi dung c¬ b¶n sau trong kÕ ho¹ch kiÓm to¸n: §¶m b¶o kÕ ho¹ch kiÓm to¸n ®­îc lËp theo ®óng chuÈn mùc nghÒ nghiÖp, c¸c quy ®Þnh ph¸p lý cã liªn quan, c¸c h­íng dÉn thùc hiÖn kiÓm to¸n cña c«ng ty kiÓm to¸n; Sù ®Çy ®ñ cña c¸c quy ®Þnh ph¸p lý cã ¶nh h­ëng träng yÕu ®Õn môc tiªu kiÓm to¸n trong mçi cuéc kiÓm to¸n cô thÓ; Sù phï hîp cña c¸c thñ tôc ph©n tÝch b¸o c¸o tµi chÝnh tr­íc khi thùc hiÖn kiÓm to¸n; Môc tiªu vµ ph¹m vi cña cuéc kiÓm to¸n.; C¸c nguån lùc hç trî thùc hiÖn cuéc kiÓm to¸n nh­ c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng, c¸c ph¸t hiÖn cña kiÓm to¸n viªn néi bé, c¸c kÕt luËn thanh tra, kiÓm tra cña c¸c tæ chøc qu¶n lý kh¸c ®èi víi kh¸ch thÓ kiÓm to¸n; C¸c vÊn ®Ò träng yÕu cÇn tËp trung xö lý ®­îc ph¸t hiÖn trong qu¸ tr×nh lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n; §¶m b¶o tÊt c¶ c¸c nh©n viªn kiÓm to¸n ®Òu hiÓu râ kÕ ho¹ch kiÓm to¸n, hiÓu râ phÇn hµnh c«ng viÖc ®­îc ph©n c«ng vµ ®¶m b¶o kh«ng cã bÊt ®ång vÒ lîi Ých nµo khiÕn cho kiÓm to¸n viªn thùc hiÖn c«ng viÖc kiÓm to¸n ®­îc ph©n c«ng mét c¸ch kh«ng kh¸ch quan, chÝnh x¸c; H­íng xö lý c¸c vÊn ®Ò ph¸t sinh tõ c¸c cuéc kiÓm to¸n tr­íc; T×m hiÓu vÒ hÖ thèng kÕ to¸n, tµi chÝnh vµ c¸c phßng ban chøc n¨ng liªn quan kh¸c cña kh¸ch thÓ kiÓm to¸n; X¸c ®Þnh c¸c nh©n tè c¬ b¶n cña hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cña kh¸ch thÓ kiÓm to¸n; Sö dông c¸c thñ tôc ph©n tÝch phï hîp; X¸c ®Þnh vµ ph©n tÝch c¸c chØ tiªu liªn quan vµ sè liÖu so s¸nh; Tõ c¸c d÷ liÖu thu thËp ®­îc, dù b¸o, ®¸nh gi¸ c¸c xu h­íng vËn ®éng cña th«ng tin; X¸c ®Þnh ph­¬ng ph¸p chän mÉu vµ tæng thÓ; §¸nh gi¸ rñi ro tiÒm tµng vµ rñi ro kiÓm so¸t; X¸c ®Þnh møc ®é träng yÕu trong qu¸ tr×nh lËp kÕ ho¹ch vµ møc ®é sai sãt cã thÓ chÊp nhËn ®­îc; X¸c ®Þnh møc ®é tin cËy kiÓm to¸n; VÊn ®Ò lùa chän c¸c nhµ t­ vÊn/ chuyªn gia phï hîp; LËp kÕ ho¹ch ng©n s¸ch vµ kÕ ho¹ch thêi gian nh©n sù thùc hiÖn kiÓm to¸n; Xö lý c¸c vÊn ®Ò n¶y sinh trong giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n; KÕ ho¹ch kiÓm to¸n ®· ®­îc so¸t xÐt bëi cÊp qu¶n lý phï hîp (nÕu cã); C¸c thñ tôc kh¸c ®­îc ®Ò cËp ®Õn trong kÕ ho¹ch kiÓm to¸n; Ng­êi thùc hiÖn so¸t xÐt ph¶i ký vµ ghi râ ngµy th¸ng trªn kÕ ho¹ch kiÓm to¸n ®· thùc hiÖn so¸t xÐt. KÕt qu¶ so¸t xÐt bëi mçi cÊp bËc so¸t xÐt ®­îc thÓ hiÖn trªn b¶ng tæng hîp kÕt qu¶ so¸t xÐt vµ ph¶i ®­îc c¸c cÊp bËc nh©n viªn xö lý ®Çy ®ñ tr­íc khi tr×nh cÊp bËc cao h¬n so¸t xÐt. So¸t xÐt trong giai ®o¹n thùc hiÖn kiÓm to¸n C¸c thñ tôc so¸t xÐt trong trong giai ®o¹n thùc hiÖn kiÓm to¸n ®­îc thùc hiÖn th­êng xuyªn trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n, cã thÓ lµ cuèi mçi ngµy lµm viÖc hoÆc c¸ch mét hai ngµy so¸t xÐt mét lÇn, thùc hiÖn so¸t xÐt ngay t¹i kh¸ch hµng chø kh«ng chØ khi ®· kÕt thóc lµm viÖc t¹i kh¸ch hµng. Ng­êi thùc hiÖn so¸t xÐt chñ yÕu trong giai ®o¹n thùc hiÖn kiÓm to¸n lµ kiÓm to¸n viªn chÝnh- tr­ëng nhãm kiÓm to¸n. Trong mét sè tr­êng hîp cÇn thiÕt, chñ nhiÖm kiÓm to¸n cã thÓ cïng nhãm kiÓm to¸n lµm viÖc trùc tiÕp t¹i kh¸ch hµng vµ thùc hiÖn so¸t xÐt giÊy tê lµm viÖc cña c¸c kiÓm to¸n viªn. TÊt c¶ c¸c giÊy tê lµm viÖc cña c¸c kiÓm to¸n viªn vµ trî lý kiÓm to¸n viªn ph¶i ®­îc Ýt nhÊt mét ng­êi ë cÊp bËc cao h¬n so¸t xÐt vµ ký trªn giÊy tê lµm viÖc ®· ®­îc so¸t xÐt ®ã. Ng­êi thùc hiÖn so¸t xÐt còng ph¶i lËp b¶ng tæng hîp kÕt qu¶ so¸t xÐt cña m×nh vµ theo dâi viÖc xö lý kÕt qu¶ so¸t xÐt cña c¸c nh©n viªn cã giÊy tê lµm viÖc ®­îc so¸t xÐt. ViÖc so¸t xÐt trong giai ®o¹n thùc hiÖn kiÓm to¸n nµy tËp trung vµo c¸c néi dung c¬ b¶n sau: C«ng viÖc kiÓm to¸n ®­îc thùc hiÖn theo ®óng chuÈn mùc nghÒ nghiÖp, c¸c h­íng dÉn vÒ thùc hµnh kiÓm to¸n vµ c¸c quy ®Þnh cña c«ng ty; Sù hiÓu biÕt vµ vËn dông c¸c thuËt vµ thñ tôc kiÓm to¸n cña c¸c kiÓm to¸n viªn bao gåm: quan s¸t, ®iÒu tra, pháng vÊn, thu thËp b»ng chøng kiÓm to¸n; C«ng viÖc kiÓm to¸n ®­îc thùc hiÖn theo ®óng kÕ ho¹ch ®· ®­îc lËp vµ phª duyÖt; Cã gi¶i thÝch ®Çy ®ñ vÒ viÖc kh«ng thùc hiÖn c¸c thñ tôc kiÓm to¸n ®èi víi c¸c phÇn hµnh quan träng ®­îc nªu trong kÕ ho¹ch kiÓm to¸n; Cã sù phª duyÖt ®Çy ®ñ ®èi víi viÖc c«ng viÖc kiÓm to¸n thùc hiÖn kh¸c víi kÕ ho¹ch ®· lËp; C¸c nh©n viªn tham gia kiÓm to¸n phï hîp víi yªu cÇu ®Ò ra trong kÕ ho¹ch vÒ mÆt cÊp bËc nh©n viªn, thêi gian tham gia vµ chi phÝ cho viÖc thùc hiÖn kiÓm to¸n. Tr­êng hîp cã sù thay ®æi th× cã sù gi¶i thÝch ®Çy ®ñ cho viÖc sö dông nh©n viªn kh«ng ®óng kÕ ho¹ch x©y dùng; C¸c kü thuËt vµ thñ tôc kiÓm to¸n ®­îc sö dông phï hîp nh»m ®¹t ®­îc môc tiªu kiÓm to¸n vµ ®­a ra c¸c b»ng chøng thuyÕt phôc; C¸c kü thuËt m¸y tÝnh, tin häc ®­îc sö dông phï hîp, lµm t¨ng hiÖu qu¶ cuéc kiÓm to¸n; C¸c thö nghiÖm kiÓm so¸t ®­îc thùc hiÖn ®Çy ®ñ, phï hîp; C¸c thñ tôc ph©n tÝch phï hîp ®­îc sö dông, c¸c d÷ liÖu sö dông ph©n tÝch ®Òu ®­îc ®­îc xem xÐt ®Çy ®ñ vÒ tÝnh thùc tÕ, tÝnh ®éc lËp vµ chÊt l­îng; Ph­¬ng ph¸p chän mÉu ®­îc sö dông phï hîp víi c¸c h­íng dÉn thùc hµnh kiÓm to¸n; TÊt c¶ c¸c thñ tôc kiÓm tra c¸c nghiÖp vô ph¸t sinh ®Òu liªn quan ®Õn môc tiªu kiÓm to¸n. ViÖc më réng c¸c thñ tôc kiÓm to¸n ®Òu cã lý do phï hîp vµ ®Òu ph¶i cã kÕt luËn ®Çy ®ñ cho c¸c c«ng viÖc ®· thùc hiÖn; Thñ tôc kiÓm to¸n ®­îc thiÕt lËp vµ thùc hiÖn ®Òu mang ®Õn c¸c b»ng chøng ®Çy ®ñ vµ thÝch hîp cho c¸c kÕt luËn kiÓm to¸n; Cã sù ®iÒu tra ®Çy ®ñ ®èi víi c¸c vÊn ®Ò n¶y sinh trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn kiÓm to¸n; C¸c giÊy tê lµm viÖc liªn quan ®Õn: ®¸nh gi¸ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé, thñ tôc ph©n tÝch, thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt.. ®­îc lËp vµ l­u gi÷ ®Çy ®ñ, ®­îc tham chiÕu vµ so¸t xÐt theo ®óng quy ®Þnh; C«ng viÖc cña c¸c chuyªn gia ®Òu ®­îc gi¸m s¸t ®Çy ®ñ; C¸c b¶n so¸t xÐt (nÕu cã) ®Òu ®­îc thùc hiÖn ®Çy ®ñ; §¸nh gi¸ sù phï hîp cña c¸c thñ tôc kh¸c ®­îc sö dông trong quy tr×nh thùc hiÖn kiÓm to¸n. So¸t xÐt trong giai ®o¹n kÕt thóc kiÓm to¸n vµ c«ng bè b¸o c¸o kiÓm to¸n C¸c c«ng viÖc trong giai ®o¹n kÕt thóc kiÓm to¸n vµ c«ng bè b¸o c¸o kiÓm to¸n chñ yÕu ®­îc thùc hiÖn bëi kiÓm to¸n viªn chÝnh. V× vËy, toµn bé c«ng viÖc trong giai ®o¹n nµy ®­îc so¸t xÐt chi tiÕt bëi chñ nhiÖm kiÓm to¸n. §èi víi c¸c cuéc kiÓm to¸n phøc t¹p, rñi ro cao th× cã thÓ chñ nhiÖm kiÓm to¸n trùc tiÕp lµ tr­ëng nhãm kiÓm to¸n vµ trùc tiÕp thùc hiÖn mét sè c«ng viÖc trong giai ®o¹n nµy. Khi ®ã, thµnh viªn ban gi¸m ®èc sÏ lµ ng­êi so¸t xÐt c«ng viÖc cña tr­ëng nhãm. Th«ng th­êng, viÖc so¸t xÐt ®­îc thùc hiÖn t¹i v¨n phßng c«ng ty kiÓm to¸n, khi nhãm kiÓm to¸n ®· kÕt thóc thêi gian lµm viÖc t¹i kh¸ch hµng. Còng cã thÓ chñ nhiÖm kiÓm to¸n/thµnh viªn ban gi¸m ®èc so¸t xÐt ngay t¹i kh¸ch hµng trong ngµy lµm viÖc cuèi nÕu cÇn thiÕt. Sau khi chñ nhiÖm kiÓm to¸n ®· thùc hiÖn so¸t xÐt ®Çy ®ñ theo ®óng tr¸ch nhiÖm cña m×nh, thµnh viªn ban gi¸m ®èc phô tr¸ch kh¸ch hµng vµ thµnh viªn ban gi¸m ®èc kiÓm so¸t chÊt l­îng (nÕu cã) sÏ tiÕp tôc thùc hiÖn so¸t xÐt theo tr¸ch nhiÖm cña m×nh. Néi dung so¸t xÐt trong giai ®o¹n nµy lµ xem xÐt c¸c vÊn ®Ò c¬ b¶n sau: B¸o c¸o ®­îc lËp theo ®óng chuÈn mùc nghÒ nghiÖp, c¸c chÝnh s¸ch, h­íng dÉn thùc hiÖn c«ng viÖc cña c«ng ty vµ c¸c tæ chøc nghÒ nghiÖp liªn quan; H×nh thøc vµ néi dung cña b¸o c¸o phï hîp víi c¸c thñ tôc ®· ®­îc thiÕt lËp (tiªu ®Ò, ch÷ ký, ngµy th¸ng, môc tiªu vµ ph¹m vi, c¬ së ph¸p lý); C¸c thuËt ng÷ trong b¸o c¸o lµ dÔ hiÓu ®èi víi ng­êi sö dông. C¸c thuËt ng÷ kü thuËt ®­îc gi¶i thÝch ®Çy ®ñ; TÊt c¶ ph¸t hiÖn trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n ®Òu ®­îc ®¸nh gi¸ trªn c¬ së träng yÕu, bÊt th­êng vµ lµ sai sãt; TÊt c¶ c¸c sai sãt, c¸c nghiÖp vô bÊt th­êng ®Òu ®­îc ph¸t hiÖn, tr×nh bµy trªn giÊy tê vµ cã h­íng xö lý hoÆc ®­îc ghi chÐp l¹i ®Ó xin ý kiÕn xö lý cña cÊp qu¶n lý cao h¬n; B¸o c¸o kiÓm to¸n ph¶i bao qu¸t ®­îc tÊt c¶ c¸c néi dung ph¶n ¸nh môc tiªu cña cuéc kiÓm to¸n, tr­êng hîp kh«ng ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ tÊt c¶ c¸c néi dung ®ã ph¶i cã sù gi¶i thÝch ®Çy ®ñ, râ rµng vÒ sù kh«ng ®Çy ®ñ ®ã; C¸c kÕt luËn trªn b¸o c¸o kiÓm to¸n ®­îc minh chøng bëi c¸c b»ng chøng kiÓm to¸n ®Çy ®ñ vµ thÝch hîp; ChØ tr×nh bµy c¸c vÊn ®Ò träng yÕu trªn b¸o c¸o kiÓm to¸n; B¸o c¸o ®­îc hoµn thµnh ®óng thêi gian, do c¸c kiÓm to¸n viªn cã tr×nh ®é chuyªn m«n phï hîp thùc hiÖn; Th­ qu¶n lý ®­îc chuyÓn ®Õn kh¸ch hµng ®óng thêi gian; C¸c sù kiÖn sau ngµy kho¸ sæ ®­îc xem xÐt vµ tr×nh bµy thÝch hîp trªn b¸o c¸o kiÓm to¸n; C¸c gian lËn ®­îc th«ng b¸o ®Õn c¸c cÊp cã thÈm quyÒn phï hîp; Hå s¬ kiÓm to¸n chung ®­îc cËp nhËt ®Çy ®ñ kÕt qu¶ kiÓm to¸n cña n¨m ®ang xem xÐt; C¸c thñ tôc kiÓm to¸n kh¸c ®­îc thùc hiÖn trong giai ®o¹n kÕt thóc kiÓm to¸n vµ lËp b¸o c¸o còng ®­îc xem xÐt ®Çy ®ñ. Sau khi dù th¶o b¸o c¸o tµi chÝnh ®· ®­îc néi bé c«ng ty kiÓm to¸n thùc hiÖn so¸t xÐt ®Çy ®ñ theo ®óng quy tr×nh, dù th¶o b¸o c¸o ®­îc chuyÓn cho kh¸ch hµng xem xÐt vµ ®­a ra ý kiÕn vÒ b¸o c¸o. Tr­êng hîp kh¸ch hµng cã nh÷ng ý kiÕn kh«ng tho¶ m·n víi dù th¶o b¸o c¸o kiÓm to¸n th× c¸c bÊt ®ång cÇn ®­îc xö lý kÞp thêi bëi c¸c cÊp so¸t xÐt cã thÈm quyÒn ®Ó b¸o c¸o cã thÓ ®­îc ph¸t hµnh. KÕt qu¶ cuèi cïng vÒ viÖc xö lý c¸c vÊn ®Ò ph¸t sinh trªn ®Òu ph¶i ®­îc tr×nh bµy ®Çy ®ñ trªn giÊy tê lµm viÖc vµ b¸o c¸o tr­íc khi ph¸t hµnh ph¶i ®­îc phª duyÖt ®ång ý ph¸t hµnh bëi ng­êi chÞu tr¸ch nhiÖm cao nhÊt ®èi víi cuéc kiÓm to¸n (thµnh viªn ban gi¸m ®èc). Còng gièng nh­ viÖc so¸t xÐt ë c¸c giai ®o¹n trªn, ng­êi thùc hiÖn so¸t xÐt trong giai ®o¹n nµy còng ph¶i ký vµ ghi râ ngµy th¸ng so¸t xÐt trªn c¸c tµi liÖu thùc hiÖn so¸t xÐt, lËp b¶ng tæng hîp kÕt qu¶ so¸t xÐt, theo dâi viÖc xö lý kÕt qu¶ so¸t xÐt vµ c¸c tµi liÖu so¸t xÐt ®Òu ®­îc l­u hå s¬ kiÓm to¸n ®Çy ®ñ. Khi b¸o c¸o ®· ®­îc ph¸t hµnh th× cã thÓ coi nh­ quy tr×nh kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh ®· kÕt thóc. Tuy nhiªn, ®Ó c¸c cuéc kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh mang l¹i hiÖu qu¶ cao, chÊt l­îng cña mçi cuéc kiÓm to¸n sau ®­îc n©ng lªn so víi c¸c cuéc kiÓm to¸n tr­íc th× c«ng ty kiÓm to¸n vÉn cÇn thùc hiÖn mét sè thñ tôc so¸t xÐt sau cuéc kiÓm to¸n. ViÖc so¸t xÐt sau cuéc kiÓm to¸n cã thÓ ®­îc thùc hiÖn d­íi c¸c h×nh thøc sau: So¸t xÐt néi bé: ViÖc so¸t xÐt ®­îc thùc hiÖn bëi c¸c chuyªn gia, bé phËn ®éc lËp hoµn toµn víi cuéc kiÓm to¸n. C¸c c¸ nh©n, bé phËn nµy sÏ xem xÐt ®¸nh gi¸ h×nh thøc, néi dung, chÊt l­îng cña cuéc kiÓm to¸n ®· ®­îc thùc hiÖn, ®­a ra c¸c vÊn ®Ò cÇn rót kinh nghiÖm, cÇn hoµn thiÖn ®Ó c¸c cuéc kiÓm to¸n sau ®­îc hiÖu qu¶ h¬n; So¸t xÐt tõ bªn ngoµi: Mét cuéc kiÓm to¸n cô thÓ cã thÓ ®­îc so¸t xÐt bëi c¸c tæ chøc, chuyªn gia tõ bªn ngoµi nh­ c¸c c«ng ty kiÓm to¸n liªn kÕt, héi nghÒ nghiÖp; C¸c ph¶n håi tõ phÝa kh¸ch hµng: so¸t xÐt c¸c ®¸nh gi¸, gãp ý cña kh¸ch hµng vÒ cuéc kiÓm to¸n nãi chung vµ b¸o c¸o kiÓm to¸n nãi riªng, vÒ c¸c dÞch vô gia t¨ng ®èi víi kh¸ch hµng lµ c¬ së ®Ó c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ®¸nh gi¸ ®­îc kÕt qu¶ c«ng viÖc cña m×nh. So¸t xÐt bëi nhãm thùc hiÖn kiÓm to¸n: KÕt thóc cuéc kiÓm to¸n, nhãm kiÓm to¸n cïng thùc hiÖn th¶o luËn, tù ®¸nh gi¸ c¸c ®iÓm m¹nh, ®iÓm yÕu, nguyªn nh©n cña c¸c tån t¹i trong cuéc kiÓm to¸n nh»m rót ra c¸c bµi häc cho t­¬ng lai. Trong c¸c lo¹i so¸t xÐt sau kiÓm to¸n trªn th× viÖc so¸t xÐt néi bé hµng n¨m ®­îc thùc hiÖn bëi chÝnh c«ng ty kiÓm to¸n lµ quan träng nhÊt. Khi thùc hiÖn so¸t xÐt néi bé hµng n¨m, mét sè néi dung c¬ b¶n sau ®­îc chó träng: Thø nhÊt: Lùa chän c¸c hå s¬ kiÓm to¸n tõ danh s¸ch kh¸ch hµng cña c«ng ty ®Ó thùc hiÖn so¸t xÐt trªn c¬ së mét sè tiªu chuÈn nh­: §é lín cña hå s¬ (dùa trªn c¬ së thêi gian thùc hiÖn, phÝ kiÓm to¸n); LÜnh vùc ho¹t ®éng cña kh¸ch hµng (s¶n xuÊt, th­¬ng m¹i, dÞch vô, ng©n hµng tµi chÝnh); lo¹i h×nh ho¹t ®éng cña kh¸ch hµng (doanh nghiÖp nhµ n­íc, c«ng ty cæ phÇn, doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi); Bé phËn thùc hiÖn; Kh¸ch hµng míi; kh¸ch hµng mÊt. Thø hai: Lùa chän nh©n sù tham gia so¸t xÐt: ViÖc so¸t xÐt ph¶i ®­îc thùc hiÖn bëi nhãm so¸t xÐt phï hîp. Tr­ëng nhãm thùc hiÖn so¸t xÐt ph¶i Ýt nhÊt ë cÊp bËc chñ nhiÖm kiÓm to¸n vµ ph¶i lµ ng­êi cã kinh nghiÖm kiÓm to¸n ®· ®­îc kh¼ng ®Þnh. C¸c thµnh viªn kh¸c gåm c¸c chñ nhiÖm kiÓm to¸n vµ c¸c kiÓm to¸n viªn cã kiÕn thøc, kü n¨ng vµ kinh nghiÖm phï hîp víi c«ng viÖc ®¶m nhiÖm. Sè l­îng thµnh viªn tuú thuéc vµo sè l­îng hå s¬ ®­îc lùa chän ®Ó thùc hiÖn so¸t xÐt, lo¹i hå s¬, tÝnh ®éc lËp cña c¸c thµnh viªn dù kiÕn sÏ lùa chän ®èi víi hå s¬ ®­îc kiÓm tra. Thø ba: LËp kÕ ho¹ch so¸t xÐt bao gåm kÕ ho¹ch vÒ thêi gian, nh©n sù thùc hiÖn so¸t xÐt ®èi víi tõng hå s¬ cô thÓ, x©y dùng ch­¬ng tr×nh thùc hiÖn thñ tôc so¸t xÐt. Nh×n chung, viÖc so¸t xÐt sÏ ®­îc thùc hiÖn b»ng c¸ch sö dông b¶n c©u hái ®¸nh gi¸ vÒ cuéc kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh ®· ®­îc x©y dùng chung cña c«ng ty vµ cã thÓ söa ®æi bæ sung cho phï hîp víi tõng hå s¬ so¸t xÐt. Thø t­: Thùc hiÖn so¸t xÐt c¸c hå s¬ cô thÓ trªn c¬ së kÕ ho¹ch vµ ch­¬ng tr×nh ®· ®­îc x©y dùng trong giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch so¸t xÐt. ViÖc so¸t xÐt cÇn tËp trung vµo so¸t xÐt sù phï hîp cña b¸o c¸o cña kiÓm to¸n viªn, c¸c b»ng chøng kiÓm to¸n. Trong qu¸ tr×nh so¸t xÐt, c¸c vÊn ®Ò ph¸t sinh cÇn ®­îc trao ®æi ngay víi ng­êi trùc tiÕp chÞu tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn cuéc kiÓm to¸n ®Ó cã thÓ cã ®­îc kÕt luËn phï hîp vµ thèng nhÊt phôc vô cho viÖc lËp b¸o c¸o tæng hîp vÒ kÕt qu¶ so¸t xÐt. Thø n¨m: Tæng hîp kÕt qu¶ so¸t xÐt vµ lËp b¸o c¸o so¸t xÐt. B¸o c¸o so¸t xÐt cÇn nªu râ c¸c vÊn ®Ò ph¸t sinh, h­íng xö lý. H­íng xö lý ph¶i mang tÝnh chÊt x©y dùng, cô thÓ, kh¶ thi vµ hiÖu qu¶ vÒ mÆt chi phÝ. Thùc hiÖn so¸t xÐt sau kiÓm to¸n th­êng xuyªn lµ viÖc lµm cÇn thiÕt trong ho¹t ®éng cña mçi c«ng ty kiÓm to¸n ®éc lËp. §Æc biÖt trong ®iÒu kiÖn c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ë ViÖt Nam phÇn lín lµ c¸c c«ng ty cã quy m« nhá, kinh nghiÖm kiÓm to¸n cßn h¹n chÕ trong khi c¸c H·ng kiÓm to¸n lín trªn thÕ giíi ®· cã bÒ dµy kinh nghiÖm hµng tr¨m n¨m th× viÖc thùc hiÖn so¸t xÐt sau kiÓm to¸n chÝnh lµ sù tù nh×n nhËn ®¸nh gi¸ chÊt l­îng kiÓm to¸n cña m×nh nh»m kh«ng ngõng n©ng cao chÊt l­îng kiÓm to¸n, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng. 1.3 Kinh nghiÖm vÒ c¸c thñ tôc so¸t xÐt trong quy tr×nh kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh t¹i mét sè c«ng ty kiÓm to¸n ®éc lËp t¹i ViÖt Nam Thñ tôc so¸t xÐt lµ thñ tôc b¾t buéc ph¶i thùc hiÖn trong kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh. V× vËy, c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ®Òu cã c¸c h­íng dÉn vµ thùc hiÖn thñ tôc so¸t xÐt trong quy tr×nh kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh. Tuy nhiªn, tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm vÒ kinh nghiÖm, quy m«, ®èi t­îng kh¸ch hµng chÝnh… c¸c c«ng ty cã c¸c quy ®Þnh vµ thùc hiÖn c¸c thñ tôc nµy cã kh¸c nhau. Trªn c¬ së c¸c kinh nghiÖm cã ®­îc khi lµm viÖc t¹i c«ng ty kiÓm to¸n kh¸c, c¸c tµi liÖu thu thËp ®­îc liªn quan ®Õn viÖc thùc hiÖn so¸t xÐt tõ c¸c c«ng ty còng nh­ c¸c kiÕn thøc cã ®­îc tõ viÖc t×m hiÓu, häc hái kinh nghiÖm tõ c¸c kiÓm to¸n viªn cña mét sè c«ng ty kiÓm to¸n ®éc lËp ®ang ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam, T¸c gi¶ xin ®­a ra mét sè kinh nghiÖm vÒ viÖc thùc hiÖn c¸c thñ tôc so¸t xÐt t¹i mét sè c«ng ty kiÓm to¸n ®éc lËp t¹i ViÖt Nam. Tr­íc hÕt, qua t×m hiÓu t¹i mét H·ng kiÓm to¸n lín cã danh tiÕng ®­îc kh¼ng ®Þnh trªn toµn thÕ giíi ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam, cô thÓ lµ t¹i C«ng ty TNHH Pricewaterhouse Coopers ViÖt nam (PwC) cã thÓ thÊy r»ng c¸c quy ®Þnh vÒ viÖc thùc hiÖn so¸t xÐt trong quy tr×nh kiÓm to¸n ®­îc x©y dùng ®Çy ®ñ, phï hîp vµ ®­îc phæ biÕn ®µo t¹o cho c¸c cÊp bËc nh©n viªn trong c«ng ty. ViÖc thùc hiÖn c¸c thñ tôc so¸t xÐt trong quy tr×nh kiÓm to¸n ®­îc thùc hiÖn rÊt khoa häc, nghiªm tóc vµ hiÖu qu¶ trong c¶ ba giai ®o¹n cña quy tr×nh. Pricewaterhouse Coopers lµ mét trong bèn H·ng kiÓm to¸n toµn cÇu hµng ®Çu trªn thÕ giíi víi sè l­îng nh©n viªn kho¶ng 130.000 ng­êi lµm viÖc t¹i 148 quèc gia. C«ng ty thùc hiÖn nhiÒu nhãm dÞch vô kh¸c nhau trong ®ã kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh lµ dÞch vô chñ chèt t¹o nªn danh tiÕng cña H·ng. T¹i ViÖt Nam, C«ng ty TNHH Pricewaterhouse Coopers ViÖt nam (PwC) ®­îc thµnh lËp ngµy 14/05/1994. §Õn nay, C«ng ty cã kho¶ng trªn 250 nh©n viªn lµm viÖc t¹i hai v¨n phßng cña C«ng ty lµ v¨n phßng Hµ Néi vµ v¨n phßng thµnh phè Hå ChÝ Minh. VÒ mÆt nghiÖp vô, c¸c nh©n viªn trong C«ng ty ®­îc chia thµnh c¸c cÊp bËc tõ cao xuèng thÊp gåm : Chñ phÇn hïn (partner), gi¸m ®èc bé phËn (director), chñ nhiÖm kiÓm to¸n cao cÊp (senior manager), chñ nhiÖm kiÓm to¸n (manager), kiÓm to¸n viªn cao cÊp (super senior), kiÓm to¸n viªn (senior) vµ trî lý kiÓm to¸n viªn (assistant). C¸c kh¸ch hµng cña C«ng ty chñ yÕu lµ c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, c¸c tËp ®oµn lín, c¸c ng©n hµng. Lµ H·ng kiÓm to¸n lín cã danh tiÕng trªn thÕ giíi víi bÒ dµy kinh nghiÖm, PwC ®· x©y dùng ®­îc ph­¬ng ph¸p tiÕp cËn kiÓm to¸n cña riªng H·ng trong ®ã viÖc so¸t xÐt trong quy tr×nh kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh ®­îc quy ®Þnh, h­íng dÉn vµ thùc hiÖn hiÖu qu¶. Trong mét nhãm kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh th­êng gåm: tr­ëng nhãm (team leader), chñ nhiÖm nhãm (team manager), c¸c thµnh viªn (team member). Tuú theo møc ®é rñi ro vµ tÝnh chÊt phøc t¹p cña cuéc kiÓm to¸n mµ tõng tr­ëng nhãm, chñ nhiÖm nhãm, c¸c thµnh viªn trong nhãm cã thÓ lµ c¸c gi¸m ®èc bé phËn, chñ nhiÖm kiÓm to¸n cao cÊp, kiÓm to¸n viªn. Mét chñ nhiÖm kiÓm to¸n cã thÓ lµ tr­ëng nhãm ë cuéc kiÓm to¸n nµy nh­ng l¹i lµ thµnh viªn trong nhãm kiÓm to¸n kh¸c. C¨n cø vµo c¬ cÊu cña mçi nhãm kiÓm to¸n, viÖc so¸t xÐt ®­îc ph©n c«ng cô thÓ theo nguyªn t¾c nh©n viªn ë cÊp bËc cao h¬n so¸t xÐt giÊy tê lµm viÖc cña nh©n viªn ë cÊp bËc thÊp h¬n mét bËc ®ång giÊy tê lµm viÖc cña hä ®­îc nh©n viªn ë cÊp bËc cao h¬n mét bËc so¸t xÐt. Ngoµi ra, ®èi víi c¸c vÊn ®Ò phøc t¹p ®ßi hái cÇn cã sù c©n nh¾c, ®¸nh gi¸ cña c¸c cÊp bËc cao h¬n th× vÊn ®Ò ®ã còng ®­îc tæng hîp l¹i vµ ®­îc c¸c kiÓm to¸n viªn ë cÊp bËc cao h¬n ng­êi thùc hiÖn so¸t xÐt trùc tiÕp so¸t xÐt. Nh­ vËy, còng gièng nh­ quy tr×nh chung cña viÖc so¸t xÐt, tuú theo møc ®é rñi ro cña mçi cuéc kiÓm to¸n mµ viÖc so¸t xÐt ®­îc thùc hiÖn bëi nhiÒu cÊp bËc víi møc ®é tËp trung so¸t xÐt kh¸c nhau trong c¶ ba giai ®o¹n cña qu¸ tr×nh kiÓm to¸n: lËp kÕ ho¹ch, thùc hiÖn kiÓm to¸n, kÕt thóc kiÓm to¸n, trong ®ã kÕ ho¹ch kiÓm to¸n ®­îc so¸t xÐt vµ chÊp nhËn bëi chñ phÇn hïn tr­íc khi._.Êt ®Þnh. KÕt qu¶ mçi lÇn so¸t xÐt ®­îc thÓ hiÖn trªn b¶ng tæng hîp kÕt qu¶ so¸t xÐt ®Ó ng­êi ®­îc so¸t xÐt hoµn thiÖn c«ng viÖc cña m×nh. §©y còng lµ ph­¬ng tiÖn ®Ó ng­êi thùc hiÖn so¸t xÐt theo dâi ®­îc viÖc c¸c thµnh viªn kh¸c thùc hiÖn hoµn thiÖn c«ng viÖc ®­îc ph©n c«ng. C«ng ty nªn thèng nhÊt mÉu lËp b¶ng tæng hîp kÕt qu¶ so¸t xÐt ¸p dông trong toµn C«ng ty, tr¸nh kh«ng ®Ó t×nh tr¹ng kÕt qu¶ so¸t xÐt chØ ®­îc trao ®æi trùc tiÕp mµ kh«ng thÓ hiÖn trªn c¸c tµi liÖu l­u hå s¬ kiÓm to¸n hoÆc cã t×nh tr¹ng c¸c phßng kh¸c nhau, c¸c kiÓm to¸n viªn kh¸c nhau cã c¸ch lµm kh¸c nhau nªn th«ng tin cã thÓ kh«ng ®Çy ®ñ vµ ng­êi so¸t xÐt ë cÊp bËc cao h¬n còng khã theo dâi. Ngoµi ch÷ ký trªn c¸c giÊy tê lµm viÖc ®­îc so¸t xÐt, b¶ng tæng hîp kÕt qu¶ so¸t xÐt còng lµ minh chøng cho viÖc so¸t xÐt ®· ®­îc thùc hiÖn ®Çy ®ñ vµ thùc chÊt. C«ng ty còng cÇn quy ®Þnh cô thÓ thêi gian c¸c kÕt qu¶ so¸t xÐt trong giai ®o¹n thùc hiÖn kiÓm to¸n ph¶i ®­îc xö lý bëi c¸c cÊp bËc nh©n viªn liªn quan kÞp thêi. Theo ®ã, kÕt qu¶ so¸t xÐt h«m tr­íc ph¶i ®­îc c¸c kiÓm to¸n viªn hoµn thiÖn ngay h«m sau, tr­íc khi viÖc so¸t xÐt lÇn tiÕp theo ®­îc thùc hiÖn. Tr­êng hîp viÖc hoµn thiÖn ch­a thÓ thùc hiÖn ®­îc ph¶i cã lý do cô thÓ vµ ®­îc theo dâi thùc hiÖn tiÕp. Chñ nhiÖm kiÓm to¸n chØ thùc hiÖn so¸t xÐt khi kÕt qu¶ so¸t xÐt cña kiÓm to¸n viªn chÝnh ®· ®­îc xö lý ®Çy ®ñ. C«ng ty cÇn thùc hiÖn ®µo t¹o, phæ biÕn c¸c quy ®Þnh trªn cho tÊt c¶ c¸c cÊp bËc nh©n viªn trong C«ng ty. C¸c tµi liÖu liªn quan ®Õn quy ®Þnh, h­íng dÉn thñ tôc so¸t xÐt trong giai ®o¹n thùc hiÖn kiÓm to¸n cÇn ®­îc l­u gi÷ theo c¸ch t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c nh©n viªn cã thÓ truy cËp t×m kiÕm mét c¸ch dÔ dµng. §ång thêi, trong c¸c cÊp bËc nh©n viªn, ®Æc biÖt lµ c¸c cÊp qu¶n lý, cÇn thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh trªn mét c¸ch ®Çy ®ñ nhÊt. Nh­ vËy, c¸c nh©n viªn cÊp d­íi sÏ kh«ng thÓ kh«ng thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh ®· ®­îc x©y dùng lªn. VÝ dô, chñ nhiÖm kiÓm to¸n chØ thùc hiÖn so¸t xÐt khi c«ng viÖc so¸t xÐt cña kiÓm to¸n viªn chÝnh ®· ®­îc thùc hiÖn ®Çy ®ñ vµ kÕt qu¶ so¸t xÐt ®· ®­îc xö lý. Nh­ vËy, kiÓm to¸n viªn chÝnh sÏ kh«ng thÓ bá qua b­íc so¸t xÐt nµo vµ do kÕt qu¶ so¸t xÐt ph¶i ®­îc l­u l¹i trªn hå s¬ kiÓm to¸n, ®Æc biÖt lµ trªn b¶ng tæng hîp kÕt qu¶ so¸t xÐt nªn kiÓm to¸n viªn chÝnh còng kh«ng thÓ thùc hiÖn so¸t xÐt mét c¸ch m¸y mãc, h×nh thøc. 3.3.3 Hoµn thiÖn c¸c thñ tôc so¸t xÐt trong giai ®o¹n kÕt thóc kiÓm to¸n vµ lËp b¸o c¸o Trong giai ®o¹n kÕt thóc kiÓm to¸n vµ lËp b¸o c¸o, còng gièng nh­ c¸c giai ®o¹n tr­íc, tuú thuéc vµo tõng kh¸ch hµng mµ c«ng viÖc trong giai ®o¹n nµy do kiÓm to¸n viªn hay chñ nhiÖm kiÓm to¸n thùc hiÖn vµ c«ng viÖc ®ã ph¶i ®­îc so¸t xÐt bëi cÊp cao h¬n. VÒ c¬ b¶n, c¸c quy ®Þnh chung vÒ thñ tôc so¸t xÐt trong giai ®o¹n nµy lµ phï hîp. Tuy nhiªn, cïng víi c¸c quy ®Þnh vÒ thñ tôc so¸t xÐt trong giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch vµ thùc hiÖn kiÓm to¸n, C«ng ty còng cÇn hÖ thèng ho¸ thµnh v¨n b¶n chÝnh thøc c¸c thñ tôc so¸t xÐt trong giai ®o¹n nµy vµ thùc hiÖn ®µo t¹o h­íng dÉn cho c¸c cÊp bËc nh©n viªn trong C«ng ty. Trong ®ã, C«ng ty cÇn xem xÐt quy ®Þnh râ vÒ thêi gian hoµn thµnh hå s¬ kiÓm to¸n tr×nh ban gi¸m ®èc so¸t xÐt (vÝ dô sau 03 ngµy kÕt thóc c«ng viÖc t¹i kh¸ch hµng, nhãm kiÓm to¸n ph¶i tr×nh hå s¬ kiÓm to¸n lªn thµnh viªn ban gi¸m ®èc liªn quan ®Ó thùc hiÖn so¸t xÐt). Hå s¬ khi chuyÓn lªn ban gi¸m ®èc ®Ó so¸t xÐt ph¶i ®­îc hoµn thiÖn ®Çy ®ñ, cô thÓ: tr­ëng nhãm kiÓm to¸n vµ chñ nhiÖm kiÓm to¸n ph¶i hoµn thµnh viÖc thùc hiÖn so¸t xÐt theo ®óng tr¸ch nhiÖm cña m×nh, kÕt qu¶ so¸t xÐt ph¶i ®­îc xö lý ®Çy ®ñ vµ ®­îc so¸t xÐt l¹i tr­íc khi tr×nh lªn thµnh viªn ban gi¸m ®èc. C¸c thµnh viªn ban gi¸m ®èc khi thùc hiÖn so¸t xÐt cÇn l­u ý xem xÐt hå s¬ ®· ®­îc so¸t xÐt ®Çy ®ñ bëi c¸c cÊp bËc nh©n viªn liªn quan, nÕu ch­a ph¶i ®Ò nghÞ hoµn thiÖn tr­íc khi thµnh viªn ban gi¸m ®èc so¸t xÐt. MÆc dï, viÖc so¸t xÐt hå s¬ kiÓm to¸n th«ng qua trao ®æi trùc tiÕp víi c¸c thµnh viªn trong nhãm kiÓm to¸n lµ cÇn thiÕt vµ hiÖu qu¶ song c¸c thµnh viªn ban gi¸m ®èc vÉn ph¶i thùc hiÖn so¸t xÐt hå s¬ kiÓm to¸n. §ång thêi, viÖc so¸t xÐt cña thµnh viªn ban gi¸m ®èc còng ph¶i ®­îc thÓ hiÖn b»ng bót tÝch ®Çy ®ñ trªn tµi liÖu ®· thùc hiÖn so¸t xÐt, thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c néi dung so¸t xÐt trªn c¸c mÉu so¸t xÐt b¸o c¸o cña C«ng ty vµ ký duyÖt ®Çy ®ñ trªn c¸c mÉu ®ã. C¸c thµnh viªn ban gi¸m ®èc cÇn thèng nhÊt thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c quy ®Þnh trªn, kh«ng nh÷ng ®Ó thùc hiÖn c¸c thñ tôc so¸t xÐt mét c¸ch ®Çy ®ñ vµ hiÖu qu¶ mµ cßn n©ng cao hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c qu¶n lý nãi chung cña C«ng ty, ®¶m b¶o c¸c quy ®Þnh cña C«ng ty ®­îc gi¸m s¸t vµ thùc hiÖn ®Çy ®ñ. Ngoµi ra, còng gièng nh­ trong c¸c giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n vµ thùc hiÖn kiÓm to¸n, ®Ó c¸c thñ tôc so¸t xÐt trong giai ®o¹n kÕt thóc kiÓm to¸n thùc hiÖn ®­îc nhanh chãng, hiÖu qu¶ th× C«ng ty còng cÇn hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh, h­íng dÉn vÒ c¸c b­íc c«ng viÖc thùc hiÖn trong giai ®o¹n nµy, trªn c¬ së ®ã, ng­êi thùc hiÖn so¸t xÐt sÏ dÔ dµng ®¸nh gi¸ ®­îc sù phï hîp vµ ®Çy ®ñ cña c¸c c«ng viÖc ®­îc thùc hiÖn. Cô thÓ, C«ng ty cÇn cã c¸c h­íng dÉn vÒ c¸c néi dung sau: X©y dùng hÖ thèng c©u hái cô thÓ ®Ó ®¸nh gi¸ tÝnh liªn tôc ho¹t ®éng cña kh¸ch hµng trong tõng lÜnh vùc cô thÓ (th­¬ng m¹i, dÞch vô, s¶n xuÊt, tµi chÝnh); X©y dùng thñ tôc thùc hiÖn kiÓm tra sù kiÖn sau ngµy kho¸ sæ mÉu; X©y dùng mÉu vµ h­íng dÉn lËp th­ gi¶i tr×nh cña Ban gi¸m ®èc; Ph­¬ng ph¸p lËp, mÉu b¶ng tæng hîp kÕt qu¶ kiÓm to¸n, b¶ng tæng hîp ¶nh h­ëng cña c¸c bót to¸n kh«ng ®iÒu chØnh ThiÕt kÕ mÉu so¸t xÐt tæng hîp b¸o c¸o tµi chÝnh ®· ®­îc kiÓm to¸n (checklist) phï hîp ¸p dông cho toµn C«ng ty ( gåm c¸c mÉu so¸t xÐt cña chñ nhiÖm kiÓm to¸n, so¸t xÐt cña thµnh viªn ban gi¸m ®èc phô tr¸ch kh¸ch hµng, so¸t xÐt cña bé phËn so¸t xÐt chÊt l­îng, b¶n phª duyÖt ®èi víi viÖc ph¸t hµnh b¸o c¸o vµ th­ qu¶n lý) ViÖc hÖ thèng ho¸ c¸c quy ®Þnh vÒ thñ tôc so¸t xÐt, ¸p dông c¸c thñ tôc so¸t xÐt trong quy tr×nh kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh ph¶i ®­îc C«ng ty triÓn khai ngay trong thêi gian hiÖn t¹i. Do c¸c thµnh viªn ban gi¸m ®èc vµ c¸c chñ nhiÖm kiÓm to¸n trong c«ng ty ®Òu lµ nh÷ng ng­êi cã nhiÒu kinh nghiÖm vÒ kiÓm to¸n, ®· tõng lµm viÖc t¹i nhiÒu c«ng ty kiÓm to¸n cã danh tiÕng t¹i ViÖt Nam nªn viÖc x©y dùng c¸c quy ®Þnh trªn cã nhiÒu thuËn lîi. C«ng ty nªn dµnh thêi gian cuèi n¨m nay, khi hÕt mïa kiÓm to¸n ®Ó hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh vµ h­íng dÉn ®µo t¹o cho c¸c cÊp bËc nh©n viªn trong C«ng ty ®Ó c¸c quy ®Þnh ®­îc thùc hiÖn ngay trong mïa kiÓm to¸n n¨m sau. Khi kÕt thóc mçi mïa kiÓm to¸n, c«ng ty cÇn cã sù ®¸nh gi¸, rót kinh nghiÖm vÒ viÖc thùc hiÖn thñ tôc so¸t xÐt phôc vô cho mïa kiÓm to¸n n¨m sau. 3.3.4 X©y dùng thñ tôc so¸t xÐt bæ sung ®èi víi c«ng viÖc kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh t¹i c¸c chi nh¸nh, ®¬n vÞ phô thuéc HiÖn t¹i, IFC ®· thµnh lËp chi nh¸nh C«ng ty t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh vµ chi nh¸nh nµy chuÈn bÞ ®i vµo ho¹t ®éng. Trong t­¬ng lai, mét sè chi nh¸nh sÏ tiÕp tôc ®­îc thµnh lËp t¹i mét sè ®Þa ph­¬ng kh¸c. VÒ c¬ b¶n, viÖc thùc hiÖn thñ tôc so¸t xÐt trong quy tr×nh kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh t¹i c¸c chi nh¸nh, ®¬n vÞ phô thuéc cña C«ng ty vÉn tu©n theo quy tr×nh chung ®· ®­îc x©y dùng cho toµn C«ng ty. Tuy nhiªn do c¬ cÊu vÒ nh©n sù t¹i c¸c chi nh¸nh cã thÓ kh«ng ®Çy ®ñ nh­ t¹i v¨n phßng C«ng ty (v× quy m« ho¹t ®éng cña chi nh¸nh nhá h¬n) nªn nÕu ¸p dông ®óng quy tr×nh cña C«ng ty th× cã thÓ sÏ gÆp khã kh¨n. V× vËy, C«ng ty cÇn x©y dùng c¸c quy ®Þnh bæ sung vÒ viÖc thùc hiÖn c¸c thñ tôc so¸t xÐt sao cho phï hîp víi ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng cña chi nh¸nh. §èi víi c¸c cuéc kiÓm to¸n nhá, Ýt rñi ro, c¸c nghiÖp vô ph¸t sinh ®¬n gi¶n th× hoµn toµn cã thÓ tu©n thñ quy tr×nh so¸t xÐt chung cña C«ng ty mµ kh«ng cã khã kh¨n g× v× c¬ cÊu chi nh¸nh ph¶i cã tr­ëng chi nh¸nh t­¬ng ®­¬ng víi phã gi¸m ®èc C«ng ty, bªn c¹nh ®ã lµ c¸c chñ nhiÖm nhiÖm kiÓm to¸n, c¸c kiÓm to¸n viªn kh¸c. Tuy nhiªn, ®èi víi c¸c cuéc kiÓm to¸n cã quy m« lín, møc ®é rñi ro ®­îc ®¸nh gi¸ lµ cao h¬n trung b×nh th× cÇn cã quy ®Þnh b¾t buéc ph¶i cã sù so¸t xÐt cña bé phËn so¸t xÐt chÊt l­îng t¹i v¨n phßng C«ng ty trong ®ã cã sù tham gia cña Ýt nhÊt mét thµnh viªn trong ban gi¸m ®èc kh¸c trong tÊt c¶ c¸c giai ®o¹n tõ lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n, thùc hiÖn kiÓm to¸n vµ kÕt thóc kiÓm to¸n, cô thÓ: Trong giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n: Trªn c¬ së ®¸nh gi¸ ban ®Çu vÒ kh¸ch hµng, ®¸nh gi¸ rñi ro, khi ®èi t­îng kh¸ch hµng cã møc ®é rñi ro cao h¬n trung b×nh, kh¸ch hµng cã quy m« lín, ho¹t ®éng phøc t¹p, ®Æc thï th× viÖc phª duyÖt chÊp nhËn kh¸ch hµng míi hoÆc tiÕp tôc kh¸ch hµng cò cÇn ph¶i ®­îc trao ®æi, so¸t xÐt vµ chÊp thuËn cña thµnh viªn ban gi¸m ®èc t¹i v¨n phßng C«ng ty nh»m kiÓm so¸t rñi ro còng nh­ t¹o ®iÒu kiÖn phèi hîp, hç trî nh©n viªn trong viÖc thùc hiÖn kiÓm to¸n. C¸c cuéc kiÓm to¸n cã tÝnh chÊt phøc t¹p nh­ trªn Ýt khi v¨n phßng tù thùc hiÖn hoµn toµn mµ cÇn cã sù phèi hîp víi v¨n phßng C«ng ty. NÕu nh­ kh«ng cã sù phèi hîp vµ so¸t xÐt bëi v¨n phßng chÝnh cña C«ng ty th× cã thÓ rñi ro kiÓm to¸n sÏ cao hoÆc c«ng viÖc thùc hiÖn kh«ng hiÖu qu¶ (chi phÝ tèn kÐm, chÊt l­îng kh«ng ®¶m b¶o, møc phÝ kh«ng phï hîp). V× vËy, kÕ ho¹ch kiÓm to¸n cÇn ph¶i ®­îc Ýt nhÊt mét thµnh viªn trong ban gi¸m ®èc t¹i c«ng ty, cô thÓ lµ thµnh viªn ban gi¸m ®èc so¸t xÐt chÊt l­îng thùc hiÖn so¸t xÐt vµ phª duyÖt. Kh«ng thÓ v× lý do ®Þa lý (v¨n phßng c«ng ty vµ v¨n phßng chi nh¸nh c¸ch xa nhau) mµ bá qua thñ tôc so¸t xÐt quan träng nµy. Tuy nhiªn c¸ch thøc thùc hiÖn viÖc so¸t xÐt cã thÓ linh ®éng. §èi víi kÕ ho¹ch kiÓm to¸n, viÖc trao ®æi th«ng tin cã thÓ thùc hiÖn qua c¸c ph­¬ng tiÖn liªn l¹c thÝch hîp nh­ ®iÖn tho¹i, email vµ khi kÕ ho¹ch hoµn thiÖn th× kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i göi c¶ hå s¬ ®Ó tr×nh so¸t xÐt mµ cã thÓ thùc hiÖn so¸t xÐt ®iÖn tö. C¸c file tµi liÖu ®Ó thùc hiÖn so¸t xÐt vµ ®· ®­îc so¸t xÐt sÏ ®­îc ghi ë d¹ng chØ ®Ó ®äc, kh«ng ®­îc söa), tªn vµ ngµy th¸ng thùc hiÖn so¸t xÐt còng ®­îc thÓ hiÖn cô thÓ trªn file thay cho ch÷ ký thñ c«ng ®Ó minh chøng cho viÖc so¸t xÐt. §Ó cã thÓ thùc hiÖn ®­îc c«ng viÖc trªn ®ßi hái C«ng ty ph¶i chó träng hoµn thiÖn thªm vÒ viÖc sö dông c«ng nghÖ th«ng tin, x©y dùng phÇn mÒm kiÓm to¸n nh»m hç trî cho ho¹t ®éng kiÓm to¸n cã hiÖu qu¶. N©ng cao hiÖu qu¶ cña hÖ thèng c«ng nghÖ th«ng tin còng lµ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó hoµn thiÖn thñ tôc so¸t xÐt. Trong giai ®o¹n thùc hiÖn kiÓm to¸n: Ng­êi thùc hiÖn phô tr¸ch cuéc kiÓm to¸n bao gåm c¶ c¸c thµnh viªn cña chi nh¸nh vµ thµnh viªn cña v¨n phßng C«ng ty. Trong kÕ ho¹ch kiÓm to¸n ®· cã sù ph©n c«ng râ rµng vÒ tr¸ch nhiÖm cña tõng c¸ nh©n trong cuéc kiÓm to¸n, v× vËy khi thùc hiÖn kiÓm to¸n cÇn tu©n thñ kÕ ho¹ch ®· ®Ò ra, c¸c thµnh viªn ph¶i thùc hiÖn ®óng tr¸ch nhiÖm cña m×nh, kh«ng ph©n biÖt ng­êi cña v¨n phßng C«ng ty hay chi nh¸nh. Tuú vµo mçi cuéc kiÓm to¸n cô thÓ mµ sù tham gia cña thµnh viªn ban gi¸m ®èc C«ng ty vµo cuéc kiÓm to¸n cã sù kh¸c nhau v× vËy møc ®é thùc hiÖn so¸t xÐt trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn kiÓm to¸n còng kh¸c nhau. Tuy nhiªn, nh×n chung, viÖc so¸t xÐt th­êng xuyªn sÏ do chñ nhiÖm kiÓm to¸n, tr­ëng v¨n phßng chi nh¸nh chÞu tr¸ch nhiÖm. Thµnh viªn ban gi¸m ®èc phô tr¸ch so¸t xÐt chÊt l­îng chØ hç trî nhãm kiÓm to¸n khi cÇn thiÕt vµ thùc hiÖn so¸t xÐt khi kÕt thóc kiÓm to¸n. Trong giai ®o¹n kÕt thóc kiÓm to¸n: Thµnh viªn ban gi¸m ®èc phô tr¸ch chÊt l­îng ph¶i lµ ng­êi thùc hiÖn so¸t xÐt cuèi cïng trong giai ®o¹n kÕt thóc kiÓm to¸n. NÕu nh­ toµn bé c¸c hå s¬, giÊy tê lµm viÖc cña kiÓm to¸n viªn ®Òu ®­îc thùc hiÖn trªn m¸y tÝnh th× cã thÓ göi file d÷ liÖu ra v¨n phßng ®Ó thùc hiÖn so¸t xÐt. Nh­ng nh×n chung, trong thêi gian mét vµi n¨m tíi, viÖc trªn còng khã cã thÓ thùc hiÖn ®­îc. V× vËy, thµnh viªn ban gi¸m ®èc phô tr¸ch so¸t xÐt chÊt l­îng ph¶i trùc tiÕp ®Õn chi nh¸nh ®Ó thùc hiÖn viÖc so¸t xÐt. Ngoµi ra, hµng n¨m, v¨n phßng C«ng ty còng chän mÉu mét sè hå s¬ kiÓm to¸n hoµn toµn do chi nh¸nh thùc hiÖn ®Ó so¸t xÐt chÐo nh»m rót kinh nghiÖm cho mïa kiÓm to¸n n¨m sau. Chi nh¸nh míi b¾t ®Çu ®i vµo ho¹t ®éng vµ c¸c hîp ®ång kiÓm to¸n ®­îc thùc hiÖn ch­a nhiÒu, chñ yÕu lµ c¸c kh¸ch hµng nhá, Ýt rñi ro nªn hiÖn t¹i cã thÓ ch­a cÇn cã quy ®Þnh ®Æc biÖt vÒ thñ tôc so¸t xÐt t¹i Chi nh¸nh. Song trong thêi gian 01 ®Õn 02 n¨m tíi, sè l­îng kh¸ch hµng cña Chi nh¸nh sÏ t¨ng lªn nhanh chãng trong ®ã chñ yÕu lµ kh¸ch hµng cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi cã m« lín, v× vËy C«ng ty nªn x©y dùng vµ ®µo t¹o vÒ thñ tôc so¸t xÐt bæ sung cho c¸c nh©n viªn trong Chi nh¸nh ngay tõ thêi ®iÓm nµy ®Ó khi cã kh¸ch hµng th× c¸c nh©n viªn ®· thuÇn thôc trong viÖc ¸p dông c¸c quy ®Þnh vÒ thñ tôc so¸t xÐt. 3.3.5 X©y dùng thñ tôc so¸t xÐt so¸t xÐt chÊt l­îng hµng n¨m ®èi víi kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh Thñ tôc so¸t xÐt chÊt l­îng hµng n¨m kh«ng ph¶i lµ thñ tôc b¾t buéc ph¶i ®­îc thùc hiÖn trong mét quy tr×nh kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh cô thÓ song l¹i c¸c thñ tôc so¸t xÐt nµy còng rÊt cÇn thiÕt ®èi víi kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh vµ C«ng ty cÇn x©y dùng vµ thùc hiÖn c¸c thñ tôc nµy. Môc tiªu chung cña c¸c thñ tôc nµy lµ ®Ó ®¸nh gi¸ chung vÒ c«ng t¸c kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh cña C«ng ty ®· ®­îc thùc hiÖn phï hîp víi c¸c chuÈn mùc kiÓm to¸n ®­îc ¸p dông, c¸c quy ®Þnh ph¸p lý, c¸c chÝnh s¸ch vµ thñ tôc cña C«ng ty, ®¸nh gi¸ c¸c phÇn cÇn ®µo t¹o, hç trî thªm, ®¸nh gi¸ nh©n viªn, lùa chän c¸c c¸ nh©n cã n¨ng lùc cã thÓ ®¶m nhiÖm c«ng viÖc so¸t xÐt ®èi víi kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh sau nµy. Khi x©y dùng thñ tôc so¸t xÐt chÊt l­îng hµng n¨m, C«ng ty cÇn chó träng c¸c néi dung sau: H­íng dÉn c¸ch thøc lùa chän c¸c hå s¬ tõ danh s¸ch kh¸ch hµng cña C«ng ty ®Ó thùc hiÖn viÖc so¸t xÐt. ViÖc lùa chän cã thÓ dùa vµo mét sè c¨n cø sau: §é lín cña hå s¬ trªn ph­¬ng diÖn quÜ thêi gian vµ phÝ kiÓm to¸n; phßng thùc hiÖn (Ýt nhÊt mçi phßng ph¶i cã mét hå s¬ ®­îc kiÓm tra mét n¨m);lÜnh vùc ho¹t ®éng cña kh¸ch hµng; hå s¬ thùc hiÖn cïng víi mét c«ng ty kh¸c; kh¸ch hµng míi; doanh nghiÖp Nhµ n­íc; Doanh nghiÖp ®Þnh gi¸ trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n; kh¸ch hµng bÞ mÊt (v× mét lý do kh¸c ngoµi lý do kh¸ch hµng kh«ng th­êng xuyªn). H­íng dÉn lùa chän nhãm thùc hiÖn so¸t xÐt: Nhãm so¸t xÐt phô thuéc vµo sè hå s¬ ®­îc chän; lo¹i hå s¬ ®­îc chän; kÕ ho¹ch cña c¸c tr­ëng phßng hay kiÓm to¸n viªn; tÝnh ®éc lËp cña nh÷ng ng­êi nµy ®èi víi hå s¬ ®­îc kiÓm tra. (mét tr­ëng phßng hay kiÓm to¸n viªn kh«ng thÓ lµ ng­êi kiÓm tra hå s¬ mµ hä chÞu tr¸ch nhiÖm hay ®· tham gia thùc hiÖn); n¨ng lùc, kinh nghiÖm vµ tr×nh ®é chuyªn m«n cña ng­êi ®­îc lùa chän. H­íng dÉn lËp b¸o c¸o so¸t xÐt: B¸o c¸o so¸t xÐt ph¶i nªu râ c¸c kÕt luËn vµ kÕ ho¹ch hµnh ®éng ®Ó söa ch÷a nh÷ng ®iÓm yÕu ®· ph¸t hiÖn trong qu¸ tr×nh kiÓm tra; b¸o c¸o nµy sÏ ®­îc tr×nh cho gi¸m ®èc. C¸c kÕt luËn vµ khuyÕn nghÞ nµy sau ®ã sÏ ®­îc chuyÓn ®Õn cho nh÷ng ng­êi cã liªn quan (tr­ëng phßng, kiÓm to¸n viªn phô tr¸ch) ®Ó c¸c kÕt luËn vµ khuyÕn nghÞ cã thÓ ®­îc tÝnh ®Õn mét c¸ch thùc sù. X©y dùng b¶ng c©u hái (checklist) phôc vô cho viÖc so¸t xÐt. B¶ng c©u hái cÇn ph¶i chi tiÕt vµ bao hµm ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin c¬ b¶n vÒ kh¸ch hµng, kiÓm to¸n viªn thùc hiÖn, c¸c néi dung so¸t xÐt chi tiÕt trong tõng giai ®o¹n cña qu¸ tr×nh kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh gåm lËp kÕ ho¹ch, thùc hiÖn kiÓm to¸n vµ kÕt thóc kiÓm to¸n. ViÖc thùc hiÖn c¸c thñ tôc so¸t xÐt nµy lµ hÕt søc cÇn thiÕt song IFC ch­a x©y dùng vµ thùc hiÖn c¸c thñ tôc nµy. V× vËy, C«ng ty nªn sím hoµn thiÖn viÖc x©y dùng vµ thùc hiÖn viÖc so¸t xÐt hµng n¨m ngay trong thêi gian tíi. 3.4 §iÒu kiÖn thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p trªn ViÖc thùc hiÖn nghiªm tóc c¸c thñ tôc so¸t xÐt ®· ®Ò ra thùc sù kh«ng ph¶i lµ vÊn ®Ò dÔ dµng v× trong mïa kiÓm to¸n víi khèi l­îng c«ng viÖc lín, ®ßi hái thêi gian hoµn thµnh sím, cïng mét lóc, mét kiÓm to¸n viªn ph¶i thùc hiÖn nhiÒu c«ng viÖc thuéc c¸c kh¸ch hµng kh¸c nhau. Ban gi¸m ®èc còng qu¸ t¶i c«ng viÖc nªn nhiÒu khi c¸c thñ tôc cã thÓ kh«ng ®­îc thùc hiÖn ®Çy ®ñ, vÝ dô cã thùc hiÖn so¸t xÐt mµ kh«ng ký trªn giÊy tê ®· so¸t xÐt, thËm chÝ chØ so¸t xÐt b¸o c¸o kiÓm to¸n mµ kh«ng so¸t xÐt giÊy tê lµm viÖc cô thÓ cña c¸c kiÓm to¸n viªn mét c¸ch ®Çy ®ñ, kh«ng so¸t xÐt hå s¬ kiÓm to¸n … V× vËy, ®Ó cã thÓ thùc hiÖn tèt c¸c thñ tôc so¸t xÐt cÇn cã mét sè ®iÒu kiÖn sau: Thø nhÊt: CÇn cã sù ®ång thuËn trong ®­êng lèi l·nh ®¹o cña ban gi¸m ®èc C«ng ty. C¸c môc tiªu lín cña C«ng ty, c¸c kÕ ho¹ch, chiÕn l­îc ph¸t triÓn, c¸c chÝnh s¸ch cô thÓ cña C«ng ty cÇn ®­îc tÊt c¶ ban gi¸m ®èc ®ång thuËn vµ quyÕt t©m thùc hiÖn. §ã chÝnh lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®èi víi sù ph¸t triÓn cña C«ng ty nãi chung còng nh­ viÖc hoµn thiÖn c¸c thñ tôc so¸t xÐt trong quy tr×nh kiÓm to¸n nãi riªng. Thø hai: C«ng ty cÇn cã kÕ ho¹ch cô thÓ ®Ó thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p trªn, trong ®ã c¸c vÊn ®Ò cÇn ®Ò cËp c¬ b¶n trong kÕ ho¹ch lµ: Ng­êi chÞu tr¸ch nhiÖm chÝnh, c¸c thµnh viªn tham gia kh¸c, lé tr×nh cô thÓ vÒ thêi gian thùc hiÖn viÖc hoµn thiÖn x©y dùng c¸c thñ tôc, vÊn ®Ò ®µo t¹o c¸c quy ®Þnh trªn cho tõng cÊp bËc nh©n viªn, viÖc triÓn khai ¸p dông c¸c thñ tôc trªn… Thø ba: N©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c qu¶n lý cña C«ng ty, theo ®ã c¸c chÝnh s¸ch, thñ tôc ®­îc ®­a ra cÇn triÖt ®Ó tu©n thñ thùc hiÖn. Ng­êi cÇn thùc hiÖn nghiªm chØnh nhÊt ph¶i lµ tõ c¸c cÊp l·nh ®¹o C«ng ty, tõ ban gi¸m ®èc ®Õn c¸c chñ nhiÖm kiÓm to¸n. NÕu nh­ c¸c cÊp l·nh ®¹o kh«ng chÊp nhËn bÊt cø ngo¹i lÖ nµo cho viÖc ch­a thùc hiÖn ®Çy ®ñ thñ tôc so¸t xÐt vÉn ph¸t hµnh b¸o c¸o kiÓm to¸n th× khi ®ã buéc c¸c kiÓm to¸n viªn sÏ ph¶i tu©n thñ ®Çy ®ñ, t¹o phong c¸ch, ý thøc lµm viÖc lµm viÖc chuyªn nghiÖp trong toµn C«ng ty. C¸c kiÓm to¸n viªn kh«ng thÓ v× lý do khèi l­îng c«ng viÖc qu¸ nhiÒu mµ bá qua c¸c quy ®Þnh. NÕu quy ®Þnh ch­a hîp lý th× cã thÓ ®Ò nghÞ söa ®æi quy ®Þnh nh­ng trong khi quy ®Þnh cßn ®ang cã hiÖu lùc th× vÉn b¾t buéc ph¶i thùc hiÖn. Thø t­: C«ng ty cÇn hoµn thiÖn ph­¬ng ph¸p tiÕp cËn kiÓm to¸n: NÕu C«ng ty kh«ng cã ph­¬ng ph¸p tiÕp cËn kiÓm to¸n phï hîp th× c¸c kiÓm to¸n viªn kh«ng thÓ thùc hiÖn tèt c«ng viÖc kiÓm to¸n. ViÖc so¸t xÐt cã thÓ chØ ra nh÷ng h¹n chÕ cÇn söa ®æi bæ sung song nh­ vËy sÏ mÊt nhiÒu thêi gian vµ nhiÒu khi c¸c kiÓm to¸n viªn vÉn kh«ng thÓ thùc hiÖn ®­îc, kÕt qu¶ so¸t xÐt v× vËy mµ kh«ng cã t¸c dông. Do ®ã, C«ng ty cÇn hoµn thiÖn ph­¬ng ph¸p tiÕp cËn kiÓm to¸n cña m×nh. Ph­¬ng ph¸p tiÕp cËn kiÓm to¸n (audit approach) lµ kim chØ nam cho viÖc thùc hiÖn kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh t¹i c¸c c«ng ty kiÓm to¸n. C¸c h·ng kiÓm to¸n lín th­êng x©y dùng cho m×nh mét ph­¬ng ph¸p tiÕp cËn kiÓm to¸n riªng, ®Æc thï cña mçi h·ng vµ ®ã lµ tµi s¶n lín cña h·ng kiÓm to¸n ®ã. §Ó x©y dùng ®­îc ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n phï hîp ®ßi hái ph¶i mÊt nhiÒu thêi gian vµ c«ng søc. IFC ®­îc thµnh lËp vµ ho¹t ®éng ch­a l©u nªn viÖc x©y dùng mét ph­¬ng ph¸p tiÕp cËn kiÓm to¸n ®Çy ®ñ lµm tµi liÖu häc tËp, tham kh¶o cho c¸c kiÓm to¸n viªn cßn ch­a ®­îc hoµn thiÖn. HiÖn t¹i, ph­¬ng ph¸p tiÕp cËn kiÓm to¸n ®­îc sö dông ë C«ng ty lµ sù kÕt hîp nh÷ng kinh nghiÖm vµ hiÓu biÕt cña c¸c kiÓm to¸n viªn cã ®­îc khi lµm viÖc t¹i c¸c c«ng ty kiÓm to¸n lín kh¸c. §©y còng lµ mét ­u ®iÓm song c¸c c¸ch lµm trªn cßn mang tÝnh chÊt c¸ nh©n, ch­a h×nh thµnh mét hÖ thèng thèng nhÊt trong toµn C«ng ty. Do vËy, cã thÓ thÊy lµ gi÷a c¸c phßng nghiÖp vô kh¸c nhau, nhãm kiÓm to¸n kh¸c nhau th× c¸ch thøc thùc hiÖn cuéc kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh, c¸ch thøc thùc hiÖn c«ng viÖc so¸t xÐt cßn cã sù kh¸c nhau. NÕu nh­ cã sù nghiªn cøu, ®óc kÕt c¸c c¸ch lµm cña tÊt c¶ c¸c nhãm ®Ó t×m ra c¸ch thøc hîp lý nhÊt th× râ rµng lµ c«ng viÖc kiÓm to¸n nãi chung vµ viÖc so¸t xÐt nãi riªng sÏ hiÖu qu¶ h¬n rÊt nhiÒu. Thø n¨m: CÇn cã ®éi ngò nh©n viªn ®ñ n¨ng lùc §èi víi c¸c c«ng ty ho¹t ®éng trong lÜnh vùc kiÓm to¸n, vÊn ®Ò nguån nh©n lùc lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh ®èi víi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña c¸c c«ng ty. §Æc thï cña ho¹t ®éng kiÓm to¸n ®ßi hái c¸c kiÓm to¸n viªn kh«ng nh÷ng ph¶i cã tr×nh ®é chuyªn m«n nghiÖp vô cao mµ cßn ®ßi hái nhiÒu yÕu tè kh¸c nh­ c¸c kü n¨ng vÒ ngo¹i ng÷, tin häc, giao tiÕp, ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp cña kiÓm to¸n viªn. §Ó thùc hiÖn c«ng viÖc kiÓm to¸n nãi chung còng nh­ thùc hiÖn c¸c thñ tôc so¸t xÐt nãi riªng cã chÊt l­îng, ®¹t hiÖu qu¶ cao, tÊt c¶ c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ®Òu cÇn x©y dùng, duy tr× vµ ph¸t triÓn ®éi ngò nh©n viªn chuyªn nghiÖp víi chÊt l­îng cao. IFC còng kh«ng n»m ngoµi quy luËt ®ã. NÕu tr×nh ®é ®éi ngò nh©n viªn h¹n chÕ th× thø nhÊt, viÖc xö lý c¸c kÕt qu¶ so¸t xÐt cña c¸c cÊp bËc so¸t xÐt kh«ng thùc hiÖn ®­îc ®Çy ®ñ, thø hai, chÝnh ®éi ngò nh©n viªn sÏ lµ nh÷ng ng­êi ®¶m nhiÖm mét phÇn c¸c thñ tôc so¸t xÐt mµ nÕu nh­ tr×nh ®é h¹n chÕ th× sÏ kh«ng ®¸p øng ®­îc yªu cÇu so¸t xÐt cña c«ng ty. Tuy nhiªn, ®Ó cã ®­îc ®éi ngò nh©n viªn víi chÊt l­îng cao thùc sù lµ bµi to¸n khã ®èi víi IFC ®ßi hái C«ng ty ph¶i cã c¸c chÝnh s¸ch phï hîp nh»m ®¹t ®­îc môc tiªu trªn. C¸c chÝnh s¸ch trªn ph¶i lµ sù kÕt hîp cña tÊt c¶ c¸c néi dung: tuyÓn dông, ®µo t¹o, ®·i ngé Thø s¸u: Hoµn thiÖn vµ sö dông cã hiÖu qu¶ c«ng nghÖ th«ng tin Sù hç trî cña c«ng nghÖ th«ng tin, tin häc trong kiÓm to¸n mang l¹i hiÖu qu¶ c«ng viÖc rÊt cao v× c«ng viÖc ®­îc chuyªn nghiÖp ho¸, viÖc sö dông dÔ dµng, tiÕt kiÖm thêi gian kh«ng chØ cho ng­êi trùc tiÕp thùc hiÖn mµ phôc vô c¶ cho viÖc so¸t xÐt. Ph¹m vi øng dông cña tin häc trong kiÓm to¸n lµ rÊt lín. T¹i IFC, cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi lµ toµn bé nh©n viªn chuyªn nghiÖp tõ 01 n¨m kinh nghiÖm trë lªn ®Òu ®­îc trang bÞ m¸y tÝnh x¸ch tay. Ngoµi ra cßn cã hÖ thèng m¸y tÝnh ®Ó bµn tiÖn lîi. Tuy nhiªn, viÖc sö dông m¸y tÝnh míi chñ yÕu sö dông c¸c c«ng cô hç trî cña Microsoft lµ word vµ excel, outlook mµ ch­a cã phÇn mÒm kiÓm to¸n ®Æc thï ®­îc thiÕt kÕ riªng cho C«ng ty. Do vËy, c«ng viÖc kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh nãi chung còng nh­ so¸t xÐt nãi riªng cßn cã nhiÒu h¹n chÕ, ch­a tiÕt kiÖm ®­îc thêi gian, ch­a ®­îc thùc hiÖn mét c¸ch hiÖu qu¶ nhÊt, tËn dông tèi ®a c«ng cô hç trî lµ m¸y tÝnh x¸ch tay. Ban gi¸m ®èc C«ng ty còng ®· cã ý t­ëng x©y dùng mét phÇn mÒm kiÓm to¸n phï hîp cho C«ng ty. Tuy nhiªn ®Õn nay, viÖc ®ã còng ch­a ®­îc thùc hiÖn. V× vËy, C«ng ty nªn sím triÓn khai x©y dùng vµ ¸p dông phÇn mÒm kiÓm to¸n phôc vô cho c«ng viÖc kiÓm to¸n nãi chung còng nh­ viÖc so¸t xÐt trong quy tr×nh kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh nãi riªng. PhÇn mÒm kiÓm to¸n cÇn mang l¹i tiÖn Ých cho c¶ ba giai ®o¹n cña qu¸ tr×nh kiÓm to¸n còng nh­ so¸t xÐt trong chu tr×nh kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh gåm lËp kÕ ho¹ch, thùc hiÖn kiÓm to¸n vµ kÕt thóc kiÓm to¸n. Trong giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n: CÇn x©y dùng hÖ thèng c¬ së d÷ liÖu liªn quan ®Õn c¸c lo¹i h×nh kh¸ch hµng kiÓm to¸n nh­ ®· ®Ò cËp ë trªn. Trªn c¬ së tr¶ lêi c¸c c©u hái vÒ ®Æc ®iÓm cña mçi ®èi t­îng kh¸ch hµng cô thÓ, phÇn mÒm sÏ tù ®éng x©y dùng ®­îc kÕ ho¹ch kiÓm to¸n phï hîp víi c¸c d÷ liÖu nhËp vµo cña kiÓm to¸n viªn. Trong giai ®o¹n thùc hiÖn kiÓm to¸n, phÇn mÒm sÏ cã hç trî c¸c lo¹i mÉu tr×nh bµy giÊy tê lµm viÖc c¬ b¶n theo tõng phÇn hµnh cô thÓ, vÝ dô: mÉu giÊy tê lµm viÖc tæng hîp, c¸c mÉu x©y dùng ­íc tÝnh kÕ to¸n, mÉu thùc hiÖn thñ tôc ph©n tÝch. Trong phÇn mÒm còng cã thÓ hç trî c¸ch chän mÉu kiÓm to¸n phï hîp phôc vô cho viÖc kiÓm tra chi tiÕt trªn c¬ së d÷ liÖu tõ kh¸ch hµng. Trong giai ®o¹n kÕt thóc kiÓm to¸n, trªn c¬ së tæng hîp c¸c giÊy tê lµm viÖc cña c¸c kiÓm to¸n viªn, phÇn mÒm cã thÓ tù ®éng cËp nhËt c¸c bót to¸n ®iÒu chØnh, c¸c vÊn ®Ò ph¸t sinh ch­a xö lý, ph©n tÝch b¸o c¸o tµi chÝnh sau kiÓm to¸n, tù ®éng lËp c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh vµ c¸c ghi chó b¸o c¸o tµi chÝnh, cã hÖ thèng ch­¬ng tr×nh hç trî trong viÖc ®¸nh gi¸ tÝnh liªn tôc ho¹t ®éng cña kh¸ch hµng, c¸c sù kiÖn sau ngµy kho¸ sæ §Æc biÖt, phÇn mÒm cã thÓ ®­îc thiÕt kÕ víi c«ng cô hç trî viÖc so¸t xÐt. Ng­êi thùc hiÖn so¸t xÐt cã thÓ sö dông c«ng cô nµy cã thÓ nhanh chãng so¸t xÐt toµn bé giÊy tê lµm viÖc cña kiÓm to¸n viªn, lËp ghi chó so¸t xÐt (review note), theo dâi t×nh h×nh cËp nhËt bæ sung, xö lý c¸c vÊn ®Ò cÇn hoµn thiÖn, ®¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn so¸t xÐt cña c¸c kiÓm to¸n viªn ë cÊp bËc thÊp h¬n. Tuy nhiªn do sù ®a d¹ng, phøc t¹p vµ ®Æc thï cña tõng kh¸ch hµng nªn phÇn mÒm sÏ kh«ng thÓ bao qu¸t hÕt ®­îc tÊt c¶ c¸c tr­êng hîp cô thÓ. V× vËy còng chØ nªn coi phÇn mÒm lµ mét c«ng cô hç trî h÷u hiÖu. Trong tÊt c¶ c¸c giai ®o¹n cña chu tr×nh kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh còng nh­ viÖc so¸t xÐt trong chu tr×nh ®ã, kiÓm to¸n viªn vÉn cÇn cã sù ®¸nh gi¸ trªn c¬ së xÐt ®o¸n nghÒ nghiÖp cña m×nh, kh«ng nªn hoµn toµn thô ®éng phô thuéc vµo phÇn mÒm v× khi ®ã, c¸c kÕ ho¹ch kiÓm to¸n, viÖc thùc hiÖn kiÓm to¸n còng nh­ kÕt thóc kiÓm to¸n cã thÓ chØ mang tÝnh chÊt h×nh thøc mµ c¸c vÊn ®Ò thuéc vÒ b¶n chÊt l¹i kh«ng ®­îc xem xÐt. Cho dï mét phÇn mÒm hç trî cã ­u viÖt ®Õn thÕ nµo th× yÕu tè quan träng nhÊt vÉn lµ yÕu tè con ng­êi vµ c¸c kiÓm to¸n viªn cÇn lµm viÖc mét c¸ch trung thùc, tuyÖt ®èi tr¸nh viÖc tr×nh bµy h×nh thøc chØ ®Ó ®¸p øng c¸c quy ®Þnh vÒ mÆt tr×nh bµy cña C«ng ty. Thø b¶y: C«ng ty cÇn cã ng©n s¸ch cho viÖc x©y dùng vµ thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh trªn: §Ó hoµn thiÖn c¸c thñ tôc so¸t xÐt, C«ng ty cÇn cã ng©n s¸ch tr¶ l­¬ng cho bé phËn nh©n viªn thùc hiÖn c«ng viÖc trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. §ång thêi, viÖc x©y dùng hÖ thèng c«ng nghÖ th«ng tin liªn quan ®Õn viÖc thùc hiÖn so¸t xÐt còng ®ßi hái nguån kinh phÝ cao. Nh­ vËy, C«ng ty cÇn cã nguån ng©n s¸ch ®Çy ®ñ phôc vô cho c«ng viÖc nµy. Thø t¸m: Vai trß kiÓm tra gi¸m s¸t cña héi nghÒ nghiÖp cÇn ®­îc n©ng cao. HiÖn nay ë ViÖt Nam, Héi kiÓm to¸n viªn hµnh nghÒ ViÖt Nam (VACPA) míi ®­îc thµnh lËp vµ b¾t ®Çu ®i vµo ho¹t ®éng (th¸ng 01/2006), c¸c ho¹t ®éng cô thÓ cña héi nh»m trî gióp cho c¸c kiÓm to¸n viªn vµ c¸c c«ng ty kiÓm to¸n cßn ch­a nhiÒu. Trong thêi gian tíi, Héi cÇn n©ng cao vai trß kiÓm tra gi¸m s¸t chÊt l­îng kiÓm to¸n th«ng qua viÖc thùc hiÖn kiÓm tra t¹i c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ®éc lËp qua ®ã chÊt l­îng dÞch vô kiÓm to¸n nãi chung còng nh­ chÊt l­îng cña thñ tôc so¸t xÐt trong quy tr×nh kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh nãi riªng t¹i c¸c c«ng ty kiÓm to¸n trong ®ã cã IFC sÏ ®­îc n©ng cao. VÒ c¬ b¶n, c¸c ®iÒu kiÖn tõ mét ®Õn b¶y phô thuéc chñ yÕu vµo ®iÒu kiÖn chñ quan cña ban l·nh ®¹o C«ng ty vµ c¸c ®iÒu kiÖn ®ã thùc sù cÇn thiÕt vµ hoµn toµn cã thÓ ®¹t ®­îc trong thêi gian ng¾n (1 ®Õn 2 n¨m) trªn c¬ së nÒn t¶ng nh÷ng g× hiÖn cã cña C«ng ty nÕu ban l·nh ®¹o c«ng ty quyÕt t©m thùc hiÖn. V× vËy, trong thêi gian tíi, v× sù ph¸t triÓn l©u dµi, bÒn v÷ng cña C«ng ty, C«ng ty nªn chó träng hoµn thiÖn c¸c thñ tôc so¸t xÐt trong quy tr×nh kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh cña m×nh. KÕT LUËN C¸c thñ tôc so¸t xÐt trong quy tr×nh kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh chØ lµ mét phÇn trong hÖ thèng kiÓm so¸t chÊt l­îng kiÓm to¸n t¹i mçi c«ng ty kiÓm to¸n ®éc lËp song ®©y lµ c¸c thñ tôc hÕt søc quan träng. IFC lµ mét C«ng ty kiÓm to¸n cßn non trÎ, ®Ó cã thÓ c¹nh tranh ®­îc víi c¸c h·ng kiÓm to¸n lín nh­ c¸c c«ng ty kiÓm to¸n n­íc ngoµi víi bÒ dµy kinh nghiÖm vµ danh tiÕng hµng tr¨m n¨m hay víi c¸c c«ng ty kiÓm to¸n trong n­íc lµ nh÷ng c«ng ty cã quy m« lín, ®­îc thµnh lËp vµ ho¹t ®éng ngay tõ thêi gian ®Çu kiÓm to¸n míi b¾t ®Çu xuÊt hiÖn t¹i ViÖt Nam th× viÖc x©y dùng vµ hoµn thiÖn c¸c thñ tôc kiÓm to¸n nãi chung, c¸c thñ tôc so¸t xÐt trong quy tr×nh kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh nãi riªng lµ hÕt søc cÇn thiÕt. LuËn v¨n ®· kh¸i qu¸t ho¸ ®­îc c¸c vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ thñ tôc so¸t xÐt trong quy tr×nh kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh t¹i c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ®éc lËp, tham kh¶o kinh nghiÖm thùc hiÖn c¸c thñ tôc so¸t xÐt trong quy tr×nh kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh t¹i mét sè c«ng ty kiÓm to¸n kh¸c t¹i ViÖt Nam. §ång thêi, LuËn v¨n ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng thùc hiÖn thñ tôc so¸t xÐt trong quy tr×nh kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh t¹i C«ng ty kiÓm to¸n vµ t­ vÊn tµi chÝnh quèc tÕ IFC, qua ®ã thÊy ®­îc c¸c h¹n chÕ cÇn ®­îc hoµn thiÖn trong viÖc x©y dùng vµ thùc hiÖn c¸c thñ tôc so¸t xÐt trong quy tr×nh kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh t¹i C«ng ty IFC. LuËn v¨n ®· ®­a ra c¸c ®Ò xuÊt cô thÓ vµ thiÕt thùc trong viÖc hoµn thiÖn c¸c thñ tôc so¸t xÐt trong quy tr×nh kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh t¹i C«ng ty IFC trªn hai néi dung c¬ b¶n lµ hoµn thiÖn viÖc x©y dùng c¸c thñ tôc so¸t xÐt vµ hoµn thiÖn viÖc thùc hiÖn c¸c thñ tôc so¸t xÐt trong quy tr×nh kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh t¹i C«ng ty. MÆc dï cã nhiÒu cè g¾ng song LuËn v¨n ch¾c ch¾n cßn nhiÒu thiÕu sãt. T¸c gi¶ mong muèn nhËn ®­îc nhiÒu ý kiÕn ®ãng gãp cña c¸c nhµ khoa häc, c¸c thÇy c« gi¸o, c¸c ®ång nghiÖp, b¹n bÌ ®Ó chuyªn ®Ò cã thÓ hoµn thiÖn h¬n, lµ tµi liÖu tham kh¶o h÷u Ých vµ thiÕt thùc cho nh÷ng ai quan t©m ®Õn vÊn ®Ò nµy. T¸c gi¶ xin ch©n thµnh c¶m ¬n tiÕn sü Ng« §øc Long cïng c¸c thÇy c« gi¸o, gia ®×nh vµ c¸c ®ång nghiÖp ®· tËn t×nh gióp ®ì trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn LuËn v¨n nµy. DANH MôC TµI LIÖU THAM KH¶O A TIÕNG VIÖT Alvin A. Arens, James Kloebbecker (1995), KiÓm to¸n (tµi liÖu dÞch), Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª, Hµ Néi Bé tµi chÝnh, HÖ thèng ChuÈn mùc KiÓm to¸n ViÖt Nam (®· ban hµnhvµ cã hiÖu lùc), C«ng ty cæ phÇn tin häc L¹c ViÖt (2002), L¹c ViÖt MTD EVA 2002 IFC (2005), C¸c tµi liÖu néi bé cña IFC NguyÔn Quang Quynh (2004), Lý thuyÕt KiÓm to¸n, Nhµ xuÊt b¶n Tµi chÝnh, Hµ Néi NguyÔn Quang Quynh (2001), KiÓm to¸n tµi chÝnh, Nhµ xuÊt b¶n Tµi chÝnh, Hµ Néi, T¹p chÝ KiÓm to¸n n¨m 2002, 2003,2004,2005 ViÖn Ng«n ng÷ häc, Tõ ®iÓn TiÕng ViÖt (2006), Nhµ xuÊt b¶n §µ N½ng B TIÕNG ANH Carlos Ramirez (2005), Making things visible: Audit quality control in the UK and the definition of the proffesional order, www. hec. fr/ hec/ fr/ professeurs_recherche/upload/cahiers/CR812.pdf Delotte Touche Tomatsu-DTT (1998), AS2 Audit approach Grand Gay and Roger Simnett (2003), Auditing and assurance service in Australia International Federation of accountants-IFAC (2005), Hand book of international auditing, assuarance and ethnics pronouncements-2005 edition, www.audit.nsw.gov.au/publications/awareness/2006/awareness_2006_03.pdf Offices of Inspector General (2005), External peer review guide, www.ignet.gov/pande/audit/add205.doc Suprem Audit Institutions (SAIs) (2004), Guideline on audit quality, info.worldbank.org/etools/docs/voddocs/458/1891/Washington%20SAI-SAO.doc The Institue of Certified Public Accountants in Ireland (2005), International Standard on Quality Control-CPA Guidance, www. cpaireland.ie /.../ International%20Standard%20on%20Quality%20Control%20guidance%20july%202005.pdf United State General Accounting Office- GAO (1993), An audit quality control system: Essential elements, www.gao.gov/special.pubs/p0416.pdf ._.