Báo cáo Hoàn thiện kiểm toán khoản mục thuế giá trị gia tăng (VAT) trong kiểm toán tài chính do Công ty Kiểm toán tư vấn xây dựng thực hiện
Tài liệu Báo cáo Hoàn thiện kiểm toán khoản mục thuế giá trị gia tăng (VAT) trong kiểm toán tài chính do Công ty Kiểm toán tư vấn xây dựng thực hiện: ... Ebook Báo cáo Hoàn thiện kiểm toán khoản mục thuế giá trị gia tăng (VAT) trong kiểm toán tài chính do Công ty Kiểm toán tư vấn xây dựng thực hiện
Tóm tắt tài liệu Báo cáo Hoàn thiện kiểm toán khoản mục thuế giá trị gia tăng (VAT) trong kiểm toán tài chính do Công ty Kiểm toán tư vấn xây dựng thực hiện, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Lêi nãi ®Çu
Tõ sau ®¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VI n¨m 1986, nÒn kinh tÕ níc ta b¾t ®Çu chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc theo ®Þnh híng X· héi chñ nghÜa. Sù ph¸t triÓn ®a d¹ng cña c¸c lo¹i h×nh DN ho¹t ®éng trong nhiÒu ngµnh kinh tÕ kh¸c nhau ®Æt ra nh÷ng yªu cÇu ®èi víi c«ng t¸c qu¶n lÝ, kiÓm tra kiÓm so¸t cña Nhµ níc. Ho¹t ®éng kiÓm to¸n BCTC ®· xuÊt hiÖn vµ ngµy cµng ph¸t triÓn ë ViÖt Nam nh mét c«ng cô trî gióp ®¾c lùc trong c«ng t¸c qu¶n lÝ kinh tÕ cña Nhµ níc vµ gãp phÇn t¹o ra niÒm tin cho ngêi quan t©m ®Õn ®èi tîng kiÓm to¸n nh: c¸c nhµ ®Çu t, c¸c nhµ qu¶n trÞ DN, ngêi lao ®éng, kh¸ch hµng, nhµ cung cÊp ...mµ cßn cñng cè nÒn nÕp tµi chÝnh kÕ to¸n ®ång thêi gãp phÇn n©ng cao n¨ng lùc vµ hiÖu qu¶ qu¶n lý.
HiÖn nay dÞch vô nµy ph¸t triÓn m¹nh mÏ víi nhu cÇu kiÓm to¸n cµng cao c¸c kho¶n môc trªn BCTC ®Æc biÖt lµ kho¶n môc thuÕ GTGT. ThuÕ GTGT lµ kho¶n môc võa liªn quan ®Õn quyÒn, võa liªn quan ®Õn nghÜa vô cña DN ®èi víi Nhµ Níc nªn kho¶n môc thuÕ thêng bÞ tr×nh bµy sai lÖch rÊt cao. MÆt kh¸c thuÕ GTGT cßn lµ mét kho¶n môc bÞ ¶nh hëng vµ cã ¶nh hëng ®Õn nhiÒu kho¶n môc kh¸c nh: doanh thu, gi¸ vèn hµng b¸n, chi phÝ...v× hÇu hÕt s¶n phÈm, dÞch vô ®Òu lµ ®èi tîng chÞu thuÕ
KiÓm to¸n kho¶n môc thuÕ GTGT lu«n ®ãng vai trß quan träng trong kiÓn to¸n BCTC. §©y lµ ho¹t ®éng thêng xuyªn vµ b¾t buéc ®èi víi mäi cuéc kiÓm to¸n. NhËn thøc ®îc tÇm quan träng nµy, trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn luËn v¨n tèt nghiÖp em ®· ®i s©u t×m hiÓu quy tr×nh kiÓm to¸n kho¶n môc thuÕ GTGT trªn c¬ së lÝ luËn còng nh thùc tr¹ng kiÓm to¸n kho¶n môc thuÕ GTGT cña C«ng ty KiÓm to¸n t vÊn x©y dùng ViÖt Nam ®Ó cã thÓ n¾m b¾t s©u h¬n lÝ luËn còng nh c¸ch thøc tiÕn hµnh kiÓm to¸n kho¶n môc thuÕ GTGT trong thùc tÕ víi ®Ò tµi:
“Hoµn thiÖn kiÓm to¸n kho¶n môc thuÕ GTGT trong kiÓm to¸n BCTC do C«ng ty KiÓm to¸n t vÊn x©y dùng thùc hiÖn”
Víi môc tiªu t×m hiÓu vµ ®a ra ®îc nh÷ng kh¸i qu¸t vµ c¬ b¶n vÒ ph¬ng ph¸p vµ ®Æc ®iÓm vËn dông kiÓm to¸n kho¶n môc thuÕ GTGT trªn lÝ thuyÕt còng nh trong thùc tiÔn ®Ó tõ ®ã ®Ò xuÊt mét sè ý kiÕn hoµn thiÖn quy tr×nh kiÓm to¸n nµy nªn ngoµi lêi më ®Çu, kÕt luËn, phô lôc vµ c¸c danh môc, néi dung cña luËn v¨n gåm 3 ch¬ng:
Ch¬ng 1 : C¬ së lÝ luËn cña kiÓm to¸n kho¶n môc thuÕ GTGT
Ch¬ng 2 : Thùc tr¹ng kiÓm to¸n kho¶n môc thuÕ GTGT trong kiÓm to¸n BCTC do C«ng ty KiÓm to¸n t vÊn x©y dùng ViÖt Nam thùc hiÖn
Ch¬ng 3 : Mét sè nhận xét và kiến nghị nhằm hoµn thiÖn kiÓm to¸n kho¶n môc thuÕ GTGT do C«ng ty KiÓm to¸n t vÊn x©y dùng ViÖt Nam thùc hiÖn.
§Ò tµi dùa trªn c¬ së vËn dông ph¬ng ph¸p biÖn chøng, ph¬ng ph¸p duy vËt lÞch sö ®Ó nghiªn cøu, kh¸i qu¸t c¸c néi dung vÒ lÝ luËn vµ thùc tiÔn, sö dông c¸c ph¬ng ph¸p so s¸nh, ®èi chiÕu, ph©n tÝch tæng hîp ®Ó ®¸nh gi¸, rót ra nh÷ng nhËn xÐt vµ kÕt luËn. Trªn c¬ së ®ã ®Ò xuÊt nh÷ng quan ®iÓm vµ gi¶i ph¸p gãp phÇn hoµn thiÖn quy tr×nh nµy.
Tuy nhiªn, do nh÷ng h¹n chÕ vÒ thêi gian tiÕp cËn víi thùc tÕ, víi c¸ch thøc tiÕp cËn chñ yÕu lµ quan s¸t, pháng vÊn, ®äc tµi liÖu vµ mét sè lÇn thùc nghiÖm nªn b¶n luËn v¨n nµy míi chØ dõng l¹i ë kh¸i qu¸t lÝ luËn chung, m« t¶ vµ so s¸nh thùc tÕ vËn dông trªn c¬ së nguyªn t¾c kh¸ch quan vµ toµn diÖn, cha ®i s©u vµo kinh nghiÖm vËn dông vµ c¸c kÜ thuËt phô trî kh¸c. Víi ph¹m vi øng dông cña bµi viÕt nµy nh»m ®a ra nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn cøu ban ®Çu ®Ó cã thÓ tham kh¶o vµ lµ c¬ së ®Ó tiÕp tôc ph¸t triÓn, em rÊt mong ý kiÕn ®ãng gãp cña thÇy c«, c¸c anh chÞ KTV vµ b¹n bÌ vÒ néi dung, kÕt cÊu vµ h×nh thøc cña b¶n luËn v¨n nµy.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy c« gi¸o cña trêng §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n ®· gi¶ng d¹y vµ cung cÊp cho em nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n quý b¸u lµm c¬ së, nÒn t¶ng cho b¶n luËn v¨n nµy. §Æc biÖt em xin göi lêi c¶m ¬n ch©n thµnh tíi thÇy gi¸o TS Chu Thµnh ®· tËn t×nh híng dÉn em hoµn thµnh b¶n luËn v¨n nµy.
Em còng xin ch©n thµnh c¶m ¬n tíi Quý C«ng ty, ®Æc biÖt lµ KTV NguyÔn §¾c Thµnh cïng c¸c anh chÞ KTV trong phßng kiÓm to¸n còng nh c¸c anh chÞ trong C«ng ty ®· t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó em tiÕp xóc víi thùc tÕ ®a d¹ng, cung cÊp cho em rÊt nhiÒu tµi liÖu cã gi¸ trÞ vµ nhiÖt t×nh chØ dÉn ®Ó em cã ®îc nh÷ng nhËn thøc ®óng ®¾n trong qu¸ tr×nh hoµn thµnh b¶n luËn v¨n .
Ch¬ng 1
LÝ luËn chung vÒ kiÓm to¸n BCTC vµ kiÓm to¸n thuÕ GTGT trong KiÓm to¸n BCTC
I. Tæng quan vÒ kiÓm to¸n BCTC
1. Kh¸i niÖm
KiÓm to¸n BCTC lµ ho¹t ®éng ®Æc trng nhÊt cña kiÓm to¸n, lµ ho¹t ®éng ra ®êi g¾n liÒn víi lÞch sö ph¸t triÓn cña ngµnh kiÓm to¸n. Do ®ã kiÓm to¸n BCTC mang ®Çy ®ñ s¾c th¸i kiÓm to¸n. §Æc trng c¬ b¶n ®ã b¾t nguån tõ chÝnh ®èi tîng kiÓm to¸n tµi chÝnh vµ tõ quan hÖ chñ thÓ_kh¸ch thÓ kiÓm to¸n.
Ta cã thÓ ®Þnh nghÜa: “ KiÓm to¸n BCTC lµ ho¹t ®éng x¸c minh vµ bµy tá ý kiÕn vÒ c¸c b¶ng khai tµi chÝnh cña c¸c thùc thÓ kinh tÕ do nh÷ng ngêi cã tr×nh ®é nghiÖp vô t¬ng øng thùc hiÖn trªn c¬ së hÖ thèng ph¸p lÝ cã hiÖu lùc ”(Tạp chí kiểm toán số 4_tr 25).
KiÓm to¸n BCTC còng mang ®Çy ®ñ chøc n¨ng cña kiÓm to¸n. Trong thùc tÕ, KTTC lµ qu¸ tr×nh kiÓm tra xÐt ®o¸n c¸c th«ng tin tr×nh bµy trªn BCTC cña mét ®¬n vÞ kÕ to¸n. Bªn c¹nh ®ã, khi thùc hiÖn kiÓm to¸n BCTC, c¸c công ty kiÓm to¸n cßn nhËn xÐt c¸c yÕu ®iÓm của hÖ thèng KSNB, ®Æc biÖt lµ phÇn nghiÖp vô vµ tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n ®Ó gióp cho ®¬n vÞ kh¸ch hµng hoµn thiÖn hÖ thèng qu¶n lÝ.
Ho¹t ®éng kiÓm to¸n BCTC ®îc thùc hiÖn tu©n theo hÖ thèng chuÈn mùc kiÓm to¸n.
2. §èi tîng cña KTTC
Qua nghiªn cøu lÞch sö vµ b¶n chÊt cña kiÓm to¸n, ®Ó cã nhËn thøc vÒ kiÓm to¸n vµ cã c¬ së tæ chøc tèt c«ng t¸c kiÓm to¸n cÇn hiÓu râ c¸c lo¹i kiÓm to¸n. Còng nh c¸c ho¹t ®éng kh¸c, kiÓm to¸n cã rÊt nhiÒu tiªu thøc ph©n lo¹i kh¸c nhau nh: theo ®èi tîng cô thÓ, theo hÖ thèng bé m¸y tæ chøc, theo ph¬ng ph¸p ¸p dông, theo quan hÖ gi÷a chñ thÓ víi kh¸ch thÓ, theo chu kú kiÓm to¸n ... nhng næi bËt trong tÊt c¶ c¸c tiªu thøc ph©n lo¹i nµy th× tiªu thøc ph©n läai kiÓm to¸n theo ®èi tîng cô thÓ ®îc sö dông réng r·i v× ®©y lµ tiªu thøc gióp ta n¾m b¾t ®îc sù kh¸c biÖt râ rµng giữa c¸c lo¹i kiÓm to¸n. Dùa vµo ®èi tîng cô thÓ cña kiÓm to¸n ngêi ta cã thÓ ph©n biÖt kiÓm to¸n thµnh KTTC, kiÓm to¸n nghiÖp vô vµ kiÓm to¸n tu©n thñ. Mçi lo¹i kiÓm to¸n nµy ®Òu cã mét ®èi tîng kiÓm to¸n riªng biÖt kh«ng trïng l¾p. ChÝnh v× vËy mµ ®Æc trng c¬ b¶n cña KTTC b¾t nguån tõ chÝnh ®èi tîng kiÓm to¸n.
§èi tîng KTTC lµ c¸c BKTC. Bé phËn quan träng cña nh÷ng b¶ng khai nµy lµ BCTC. Theo chuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam “ BCTC lµ hÖ thèng b¸o c¸o ®îc lËp theo chuÈn mùc vµ chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh (hoÆc ®îc chÊp nhËn) ph¶n ¸nh c¸c th«ng tin kinh tÕ, tµi chÝnh chñ yÕu cña ®¬n vÞ”.
C¸c BCTC bao gåm: B¶ng CĐKT, b¸o c¸o KQKD, b¸o c¸o lu chuyÓn tiÒn tÖ vµ thuyÕt minh BCTC. Ngoµi ra BKTC cßn bao gåm nh÷ng b¶ng kª khai cã tÝnh ph¸p lÝ kh¸c nh: B¶ng kª khai tµi s¶n c¸ nh©n, b¶ng kª khai tµi s¶n ®Æc biÖt, c¸c b¶ng khai theo yªu cÇu riªng cña chñ ®Çu t ... Lµ b¶ng tæng hîp c¸c b¶ng khai nµy ®Òu chøa ®ùng nh÷ng th«ng tin lËp ra t¹i mét thêi ®iÓm cô thÓ trªn c¬ së nh÷ng tµi liÖu kÕ to¸n tæng hîp vµ chi tiÕt dùa theo nh÷ng nguyªn t¾c cô thÓ x¸c ®Þnh. Do ®ã, BCTC kh«ng nh÷ng lµ ®èi tîng quan t©m trực tiÕp cña c¸c tæ chøc c¸ nh©n mµ cßn lµ ®èi tîng trùc tiÕp vµ thêng xuyªn cña KTTC.
Trªn lÝ luËn còng nh trong thùc tiÔn, ®Ó x¸c minh vµ bµy tá ý kiÕn vÒ c¸c BKTC, KTTC kh«ng thÓ t¸ch rêi c¸c tµi liÖu kÕ to¸n, c¸c ho¹t ®éng kinh doanh vµ tæ chøc qu¶n lÝ cña ®¬n vÞ nh»m x¸c minh cô thÓ ®é tin cËy cña tõng kho¶n môc còng nh mèi quan hÖ kinh tÕ chøa ®ùng trong c¸c sè d, trong c¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh c¸c mèi quan hÖ bªn trong cña häat ®éng tµi chÝnh.
3. Quan hÖ chñ thÓ kh¸ch thÓ trong KTTC
Kh«ng chØ cã viÖc ®èi tîng kiÓm to¸n míi gãp phÇn t¹o nªn ®Æc trng c¬ b¶n cña KTTC mµ bªn c¹nh ®ã quan hÖ chñ thÓ kh¸ch thÓ còng gãp phÇn mang l¹i nÐt ®Æc trng cña KTTC. ChÝnh hai ®iÒu nµy t¹o nªn s¾c th¸i riªng cho KTTC. Mèi quan hÖ gi÷a chñ thÓ víi kh¸ch thÓ cña KTTC lµ mèi quan hÖ ngo¹i kiÓm. TÝnh ngo¹i kiÓm nµy phô thuéc vào møc ®é ®éc lËp cña chñ thÓ kiÓm tãan vµ quan hÖ cô thÓ cña chñ thÓ ®ã víi mét kh¸ch thÓ cô thÓ. Víi mçi bé m¸y tÝnh ngo¹i kiÓm sÏ ®îc giíi h¹n hÑp h¬n khi cã quan hÖ nghiÖp vô thêng xuyªn h¬n víi kh¸ch thÓ kiÓm to¸n. VÒ quan hÖ cô thÓ cña tõng chñ thÓ kiÓm to¸n víi c¸c kh¸ch thÓ kiÓm to¸n còng cã nh÷ng quan niÖm vµ quy ®Þnh kh¸c nhau. ViÖc x¸c ®Þnh cô thÓ c¸c mèi quan hÖ còng ph¶i tïy thuéc vµo ®Þnh híng, quan ®iÓm ph¸t triÓn vµ c¶ vÞ trÝ cña tõng lo¹i kh¸ch thÓ. Tuy nhiªn, quan hÖ nµy thêng x¸c ®Þnh nh sau:
Mèi quan hÖ gi÷a chñ thÓ vµ kh¸ch thÓ cña KSNB lµ kiÓm to¸n c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn theo yªu cÇu cña ngêi k·nh ®¹o cao nhÊt.
Mèi quan hÖ gi÷a chñ thÓ vµ kh¸ch thÓ cña kiÓm to¸n Nhµ níc lµ kiÓm to¸n c¸c ®¬n vÞ, c¸ nh©n ho¹t ®éng trªn c¬ së Ng©n s¸ch Nhµ níc.
Mèi quan hÖ gi÷a chñ thÓ vµ kh¸ch thÓ cña kiÓm to¸n ®éc lËp lµ tiÕn hµnh kiÓm to¸n c¸c ®¬n vÞ thùc hiÖn kiÓm to¸n theo luËt ®Þnh vµ c¸c ®¬n vÞ cã nhu cÇu sö dông dÞch vô theo th mêi cña kh¸ch hµng
4. Môc tiªu KTTC
Lµ mét lo¹i h×nh kiÓm to¸n, KTTC còng thùc hiÖn chøc n¨ng x¸c minh vµ bµy tá ý kiÕn vÒ ®èi tîng kiÓm to¸n. §èi tîng kiÓm to¸n nãi chung vµ ®èi tîng KTTC nãi riªng lu«n chøa ®ùng nhiÒu mèi quan hÖ vÒ kinh tÕ vµ vÒ ph¸p lÝ phong phó vµ ®a d¹ng. ChÝnh chøc n¨ng ®ã h×nh thµnh nªn môc tiªu tæng qu¸t cña KTTC. Theo chuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam sè 200: “Môc tiªu cña kiÓm to¸n BCTC lµ gióp cho KTV vµ c«ng ty kiÓm to¸n ®a ra ý kiÕn x¸c nhËn r»ng BCTC cã ®îc lËp trªn c¬ së chuÈn mùc vµ chÕ ®é kÕ tãan hiÖn hµnh hoÆc ®îc chÊp nhËn, cã tu©n thñ ph¸p luËt liªn quan vµ cã ph¶n ¸nh trung thùc vµ hîp lÝ t×nh h×nh tµi chÝnh trªn c¸c khÝa c¹nh träng yÕu hay kh«ng?”.
Môc tiªu KTTC cßn gióp cho ®¬n vÞ ®îc kiÓm to¸n thÊy râ nh÷ng tån t¹i, sai sãt ®Ó kh¾c phôc nh»m n©ng cao chÊt lîng th«ng tin tµi chÝnh cña ®¬n vÞ. ë ®©y kh¸i niÖm trung thùc, hîp lÝ, hîp ph¸p ®îc hiÓu nh sau:
Trung thùc: Lµ th«ng tin tµi chÝnh vµ tµi liÖu kÕ to¸n ph¶n ¸nh ®óng sù thËt néi dung, b¶n chÊt vµ gi¸ trÞ cña nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh.
Hîp lÝ: Lµ th«ng tin tµi chÝnh vµ tµi liÖu kÕ to¸n ph¶n ¸nh trung thùc, cÇn thiÕt vµ phï hîp vÒ kh«ng gian, thêi gian vµ sù kiÖn ®îc nhiÒu ngêi thõa nhËn.
Hîp ph¸p: Lµ th«ng tin tµi chÝnh vµ tµi liÖu kÕ to¸n ph¶n ¸nh ®óng ph¸p luËt, ®óng chuÈn mùc vµ chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh.
Tuy nhiªn, ®©y chØ lµ môc tiªu tæng qu¸t cña KTTC, ®Ó ®¹t ®îc ®iÒu nµy cần cô thÓ h¬n nòa c¸c yÕu tè cÊu thµnh vµ tiÕn tr×nh thùc hiÖn c¸c yªu cÇu trung thùc, hîp lÝ, hîp ph¸p trong x¸c minh vµ bµy tá ý kiÕn vÒ toµn bé b¸o c¸o còng nh trong phÇn hµnh kiÓm to¸n cô thÓ. C¸c môc tiªu tæng qu¸t cÇn cô thÓ hãa trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng viÖc kiÓm to¸n thµnh c¸c, môc tiªu chung cÇn ®¹t ®Õn cña kiÓm to¸n vµ c¸c môc tiªu ®Æc thï.
5. Quy tr×nh KTTC
Quy tr×nh KTTC tu©n theo quy tr×nh chung cña kiÓm to¸n gåm 3 bíc c¬ b¶n: ChuÈn bÞ kiÓm to¸n, thùc hiÖn kiÓm to¸n vµ kÕt thóc kiÓm to¸n.
Bíc 1: ChuÈn bÞ kiÓm to¸n bao gåm tÊt c¶ c¸c c«ng viÖc kh¸c nhau nh»m t¹o c¬ së ph¸p lÝ, kÕ ho¹ch kiÓm to¸n cô thÓ vµ c¸c ®iÒu kiÖn vËt chÊt cho c«ng t¸c kiÓm to¸n. ViÖc chuÈn bÞ ®îc b¾t ®Çu khi cty kiÓm to¸n göi th chµo hµng, nhËn ®îc th mêi kiÓm to¸n, lËp hîp ®ång hoÆc th hÑn kiÓm to¸n, t×m hiÓu kh¸ch hµng, ®¸nh gi¸ hÖ thèng KSNB, lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n, chuÈn bÞ vÒ nh©n sù cho cuéc kiÓm to¸n vµ c¸c ®iÒu kiÖn vËt chÊt kh¸c phôc vô cho cuéc kiÓm to¸n.
Bíc 2: Thùc hiÖn kiÓm to¸n bao gåm tÊt c¶ c«ng viÖc thùc hiÖn chøc n¨ng x¸c minh cña kiÓm to¸n ®Ó kh¼ng ®Þnh ®îc thùc chÊt cña ®èi tîng vµ kh¸ch thÓ kiÓm to¸n cô thÓ. Cã nghÜa lµ qu¸ tr×nh kÕt hîp c¸c tr¾c nghiÖm kiÓm to¸n nh»m thu thËp c¸c b»ng chøng kiÓm to¸n ®Çy ®ñ, tin cËy víi chi phÝ thÊp nhÊt dùa trªn kÕ ho¹ch kiÓm to¸n ®· x©y dùng vµ kh¶ n¨ng ph¸n ®o¸n cña KTV ®Ó x¸c minh c¸c th«ng tin ph¶n ¸nh trªn BKTC.
Bíc 3: KÕt thóc kiÓm to¸n gåm c¸c c«ng viÖc ®a ra kÕt luËn kiÓm to¸n, lËp b¸o c¸o kiÓm to¸n vµ gi¶i quyÕt c«ng viÖc ph¸t sinh sau khi lËp b¸o c¸o kiÓm to¸n.
Nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n nhÊt vÒ KTTC trªn ®©y lµ c¬ së cho nghiªn cøu vÒ kiÓm to¸n c¸c chu tr×nh, kho¶n môc trong kiÓm to¸n BCTC.
II. KiÓm to¸n kho¶n môc thuÕ GTGT trong kiÓm to¸n BCTC
1. LÝ luËn chung vÒ thuÕ GTGT vµ qu¶n lÝ thuÕ GTGT
1.1. Kh¸i niÖm thuÕ GTGT
Anghen chØ râ: “ §Ó duy tr× quyÒn lùc c«ng céng cÇn cã sù ®ãng gãp cña nh÷ng ngêi c«ng d©n cho Nhµ níc, ®ã lµ thuÕ m¸ ...”.Sù xuÊt hiÖn cña thuÕ nãi chung vµ thuÕ GTGT nãi riªng trong nh©n lo¹i lu«n g¾n liÒn víi nhu cÇu chi tiªu cña Nhµ níc vµ chøc n¨ng ®iÒu hµnh qu¶n lÝ kinh tÕ x· héi cña Nhµ níc. V× vËy viÖc Ên ®Þnh c¸c thø thóª vµ trùc tiÕp thùc hiÖn thu thuÕ cña Nhµ níc lµ mét trong nh÷ng dÊu hiÖu c¬ b¶n cña Nhµ níc.
MÆc dï sù ra ®êi cña thuÕ mang tÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan song còng ph¶i thÊy r»ng quan niÖm vÒ thuÕ mçi thêi mçi kh¸c. Trong thêi cæ ®¹i, khi søc s¶n xuÊt cha ph¸t triÓn, quan hÖ trao ®æi diÔn ra chñ yÕu díi h×nh thøc hiÖn vËt th× ý niÖm vÒ thuế rÊt ®¬n gi¶n vµ thuÕ phÇn lín ®îc thÓ hiÖn díi d¹ng hiÖn vËt lao vô. Bíc sang thêi k× hiÖn ®¹i cïng víi viÖc më réng chøc n¨ng, nhiÖm vô cña Nhµ níc vµ sù ph¸t triÓn cña c¸c quan hÖ hµng hãa tiÒn tÖ, c¸c h×nh thøc thuÕ ngµy cµng ®a d¹ng, phong phó vµ ®· ®îc tiÒn tÖ hãa nªn trong thêi k× nµy thuÕ ®îc thÓ hiÖn díi h×nh thøc gi¸ trÞ.
Cho ®Õn nay vÉn cha cã sù thèng nhÊt tuyÖt ®èi vÒ kh¸i niÖm thuÕ, bëi thuÕ ®îc nh×n nhËn ë c¸c gãc ®é kh¸c nhau:
ë gãc ®é kinh tÕ tµi chÝnh thuÕ ®îc hiÓu lµ mét kho¶n chuyÓn giao thu nhËp b¾t buéc cña c¸c thÓ nh©n vµ ph¸p nh©n cho Nhµ níc theo møc ®é vµ thêi h¹n ®îc ph¸p luËt quy ®Þnh nh»m sö dông cho môc ®Ých c«ng céng.
ë gãc ®é kinh tÕ chÝnh trÞ häc cho r»ng thuÕ lµ hÖ thèng c¸c quan hÖ kinh tÕ nhÊt ®Þnh biÓu hiÖn díi h×nh thøc tiÒn tÖ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh ph©n phèi ®Ó h×nh thµnh sö dông c¸c quü tiÒn tÖ nh»m ph¸t triÓn s¶n xuÊt, n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n.
Cßn díi gãc ®é ph¸p lÝ thuÕ lµ nghÜa vô ph¸p lÝ cña c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n ph¶i chuyÓn mét phÇn tµi s¶n thuéc quyÒn së h÷u cña m×nh vµo NSNN.
Tõ nh÷ng kh¸i niÖm trªn kÕt hîp víi viÖc nghiªn cøu vÒ thuÕ cña níc ta còng nh c¸c níc trªn thÕ giíi, cã thÓ ®a ra kh¸i niÖm chung nhÊt vÒ thuÕ: “ThuÕ lµ mét phÇn thu nhËp mµ c¸c c¸ nh©n hoÆc tæ chøc ®ãng gãp b¾t buéc cho Nhµ níc ®Ó phôc vô nhu cÇu vµ nhiÖm vô cña Nhµ níc, thuÕ thÓ hiÖn mèi quan hÖ c¬ b¶n gi÷a Nhµ níc víi c¸c tæ chøc kinh tÕ vµ c¸c tÇng líp d©n c”(Tạp chí Thuế Nhà nước_Số 116).
LÞch sö ph¸t triÓn cña x· héi loµi ngêi chøng minh r»ng khi b¶n th©n c¸c quan hÖ kinh tÕ ngµy cµng ph¸t triÓn th× chøc n¨ng nhiÖm vô cña Nhµ níc còng ngµy cµng më réng víi s¾c th¸i vµ b×nh diÖn kh¸c nhau. Theo ®ã, thuÕ víi t c¸ch lµ c«ng cô c¬ b¶n trong viÖc qu¶n lÝ, ®iÒu hµnh x· héi cña Nhµ níc còng ngµy cµng ph¸t triÓn. HiÖn nay nhiÒu quèc gia trªn thÕ giíi ®· sö dông thuÕ ®Ó qu¶n lÝ, ®iÒu hµnh x· héi ®¹t tíi tr×nh ®é nghÖ thuËt vµ kh«ng chØ dõng l¹i trong ph¹m vi tõng níc mµ cßn mang tÇm vãc quèc tÕ. §Æc biÖt trong xu thÕ to¸n cÇu hãa hiÖn nay thuÕ kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ mét hiÖn tîng quèc gia mµ cßn lµ mét hiÖn tîng quèc tÕ. Sù c¹nh tranh qua thuÕ gi÷a c¸c quèc gia lµ xu thÕ ph¸t triÓn tÊt yÕu cña nh©n lo¹i. Còng chÝnh v× lÏ ®ã mµ c¸c s¾c thuÕ tiªn tiÕn, khoa häc ®· lÇn lît ra ®êi trong ®ã thuÕ GTGT ®îc ®¸nh gi¸ lµ mét trong nh÷ng s¾c thuÕ tiªn tiÕn khoa häc hiÖn nay.
ThuËt ng÷ thuÕ GTGT tiÕng Anh lµ Value Added Tax (VAT) thêng ®îc dïng ®Ó chØ mét lo¹i thuÕ gi¸n thu, ®¸nh vµo viÖc sö dông thu nhËp, tøc ®¸nh vµo viÖc tiªu dïng hàng hóa dịch vụ mµ cô thÓ lµ ®¸nh vµo hµnh vi chuyÓn giao tµi s¶n vµ cung cÊp dÞch vô ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, lu th«ng, tiªu dïng th«ng qua viÖc mua b¸n trao ®æi hàng hóa dịch vụ
ë ViÖt Nam, trong lÞch sö dùng níc vµ gi÷ níc ®Æc ®iÓm sö dông thuÕ khãa trong c¸c giai ®o¹n còng rÊt kh¸c nhau nhng ®Òu cã chung môc ®Ých phôc vô cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam ®©y lµ yÕu tè chÝnh trÞ ®· ¶nh hëng s©u s¾c ®Õn qu¸ tr×nh ®iÒu chØnh ph¸p luËt thuÕ ë níc ta. §Ó gãp phÇn thóc ®Èy s¶n xuÊt, më réng lu th«ng hàng hóa dịch vụ, khuyÕn khÝch ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ quèc d©n, ®éng viªn mét phÇn thu nhËp cña ngêi tiªu dïng vµo NSNN LuËt thuÕ GTGT sè 02/1997/QH9 ngµy 10/05/1997 ®· ®îc th«ng qua t¹i k× häp thø 11 Quèc héi kho¸ IX. Sù ra ®êi cña LuËt thuÕ GTGT thay thÕ cho luËt thuÕ doanh thu tríc ®©y lµ bíc c¶i c¸ch thø hai trong tiÕn tr×nh c¶i c¸ch hÖ thèng chÝnh s¸ch thuÕ cña Nhµ níc nh»m lµm chÝnh s¸ch thuÕ cña ViÖt Nam phï hîp h¬n víi c¬ chÕ thÞ trêng vµ th«ng lÖ quèc tÕ. ThuÕ GTGT theo ®iÒu 1, ch¬ng I LuËt thuÕ GTGT sè 02/1997/QH9 ®îc hiÓu nh sau: “ ThuÕ GTGT lµ thuÕ tÝnh trªn kho¶n gi¸ trÞ t¨ng thªm cña hàng hóa dịch vụ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, lu th«ng ®Õn tiªu dïng”
1.2. §Æc ®iÓm thuÕ GTGT
Thø nhÊt: ThuÕ GTGT chØ ®¸nh vµo gi¸ trÞ gia t¨ng cña hµng hãa, dÞch vô
§Ó t¹o nªn gi¸ trÞ cña mét s¶n phÈm hàng hóa dịch vụ gåm nguyªn, nhiªn vËt liÖu, søc lao ®éng vµ lîi nhuËn trong ®ã nguyªn vËt liÖu lµ mét bé phËn quan träng bëi s¶n phÈm cña giai ®o¹n s¶n xuÊt nµy lµ nguyªn vËt liÖu cña giai ®o¹n s¶n xuÊt tiÕp theo vµ s¶n phÈm cña giai ®o¹n tiÕp theo l¹i trë thµnh nguyªn vËt liÖu cña giai ®o¹n tiÕp sau n÷a. Nhng gi¸ trÞ gia t¨ng chØ ®¬n thuÇn lµ lao ®éng sèng vµ lîi nhuËn theo ®ã thuËt ng÷ GTGT cßn ®îc hiÓu lµ gi¸ trÞ céng thªm vµo tøc phÇn lao ®éng sèng vµ lîi nhuËn ®îc thªm vµo lao ®éng qu¸ khø_lao ®éng vËt hãa vµ thuÕ GTGT ®¸nh trªn phÇn gi¸ trÞ t¨ng thªm ®ã. ChÝnh v× vËy, c¸c CSKD thêng cã gian lËn trong viÖc tÝnh phÇn gi¸ trÞ céng thªm nh»m gi¶m sè thuÕ ph¶i nép.
Song trong thùc tÕ, viÖc x¸c ®Þnh GTGT trong s¶n xuÊt vµ lu th«ng hàng hóa dịch vụ lµ rÊt khã kh¨n vµ khã cã thÓ chÝnh x¸c cho nªn KTV gÆp khã kh¨n trong viÖc ph¸t hiÖn gian lËn vµ sai sãt. Tuy nhiªn ®Ó ®o lêng lîng lao động ®· hao phÝ ®Ó t¹o ra s¶n phÈm ®ã ngêi ta cã thÓ dïng thêi gian lao ®éng ®Ó ®o hoÆc dïng ®ång tiÒn ®Ó ®o th«ng qua viÖc trao ®æi vµ ®©y lµ c¸ch ®o lêng gi¸ trÞ cña s¶n phÈm hµng hãa phæ biÕn nhÊt. Nh vËy khi mét s¶n phÈm hµng hãa ®îc biÓu hiÖn b»ng mét sè tiÒn th× kh«ng cã nghÜa ®ã lµ gi¸ trÞ cña s¶n phÈm hµng hãa mµ thùc chÊt ®ã lµ gi¸ trÞ trao ®æi cña s¶n phÈm hµng hãa ®ã. Nªn GTGT chØ cã thÓ x¸c ®Þnh ®îc th«ng qua gi¸ trÞ trao ®æi. TÊt nhiªn gi¸ trÞ trao ®æi lµ h×nh thøc biÓu hiÖn cña gi¸ trÞ, song kh«ng thÓ ®ång nhÊt chóng víi nhau. Bëi nhiÒu trêng hîp gi¸ trÞ gia t¨ng nhng gi¸ trÞ trao ®æi vÉn gi÷ nguyªn nh hµng hãa ®îc gia c«ng thªm nhng b¸n ra vÉn kh«ng thay ®æi hoÆc ngîc l¹i gi¸ trÞ kh«ng gia t¨ng nhng gi¸ trÞ trao ®æi gia t¨ng ®iÒu nµy phô thuéc vµo gi¸ trÞ sö dông cña hµng hãa, thÞ hiÕu cña kh¸ch hµng vµ quan hÖ cung cÇu trªn thÞ trêng. Nh vËy cã sù gia t¨ng kh«ng cïng chiÒu (kh«ng theo cïng mét tØ lÖ) gi÷a gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ trao ®æi. MÆt kh¸c, gi¸ trÞ cã gi¸ trÞ c¸ biÖt cña tõng nhµ s¶n xuÊt nhng gi¸ trÞ trao ®æi chØ lµ sù thõa nhËn chung cña x· héi t¹i mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh nµo ®ã ®èi víi nh÷ng s¶n phÈm cïng chñng lo¹i ®Æc tÝnh.
V× vËy, LuËt ThuÕ GTGT ë níc ta hiÖn nay còng nh luËt thuÕ GTGT cña c¸c níc ®Òu ®îc thiÕt kÕ theo gi¸ trÞ trao ®æi cña hàng hóa dịch vụ, mµ gi¸ trÞ trao ®æi cña s¶n phÈm hàng hóa dịch vụ chÝnh lµ gi¸ trÞ cña hàng hóa dịch vụ ®ã, tøc biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña hàng hóa dịch vụ ®ã.Tøc thuÕ GTGT ®¸nh trªn gi¸ trÞ trao ®æi t¨ng thªm cña hàng hóa dịch vụ t¹i mçi c«ng ®o¹n s¶n xuÊt lu th«ng vµ ®Õn cuèi chu k× s¶n xuÊt kinh doanh hoÆc cung cÊp dÞch vô th× tæng sè thuÕ thu ®îc ë c¸c c«ng ®o¹n sÏ khíp víi sè thuÕ tÝnh theo gi¸ b¸n cho ngêi tiªu dïng cuèi cïng.
Thø hai: ThuÕ GTGT lµ thuÕ gi¸n thu ®¸nh trªn b×nh diÖn réng
Díi gi¸c ®é kinh tÕ_tµi chÝnh thuÕ gi¸n thu lµ thuÕ kh«ng trùc tiÕp ®¸nh vµo thu nhËp vµ tµi s¶n cña ngêi nép thuÕ mµ ®¸nh mét c¸ch gi¸n tiÕp th«ng qua gi¸ c¶ hàng hóa dịch vụ
Díi gi¸c ®é ph¸p lÝ thuÕ gi¸n thu ®îc hiÓu lµ viÖc ngêi tiªu dïng (ngêi chÞu thuÕ) chuyÓn mét phÇn tµi s¶n thuéc quyÒn së h÷u cña m×nh vµo NSNN th«ng qua mét ngêi thø ba_nhµ s¶n xuÊt kinh doanh (ngêi nép thuÕ).
ThuÕ GTGT lµ thuÕ gi¸n thu v× ngêi nép thuÕ GTGT vµ ngêi chÞu thuÕ GTGT kh«ng ®ång nhÊt víi nhau, ®éc lËp víi nhau vµ cã nh÷ng th©n phËn ph¸p lÝ kh¸c nhau. TÊt nhiªn sù t¸ch b¹ch vµ tÝnh ®éc lËp gi÷a ngêi chÞu thuÕ GTGT vµ ngêi nép thuÕ GTGT còng chØ cã tÝnh chÊt t¬ng ®èi. Bëi lÏ ë m«i trêng tù do c¹nh tranh g¸nh nÆng thuÕ gi¸n thu ®èi víi ngêi tiªu dïng còng cã thÓ ®îc chuyÓn dÞch mét phÇn cho ngêi nép thuÕ th«ng qua c¬ chÕ gi¸ c¶ ®îc quyÕt ®Þnh bëi quan hÖ cung cÇu. Møc ®é chuyÓn dÞch g¸nh nÆng thuÕ nhiÒu hay Ýt cßn tïy thuéc vµo ®é co gi·n cña cÇu hàng hóa dịch vụ trªn thÞ trêng. MÆt kh¸c cã trêng hîp ngêi nép thuÕ GTGT còng ®ång thêi lµ ngêi chÞu thuÕ GTGT. NÕu CSKD mua hàng hóa dịch vụ chÞu thuÕ GTGT ®Ó tiªu dïng (kh«ng nh»m t¹o ra s¶n phÈm míi) th× CSKD lµ ngêi chÞu thuÕ GTGT, cßn nÕu sö dông hàng hóa dịch vụ ®ã ®Ó s¶n xuÊt kinh doanh th× hä lµ ngêi nép thuÕ GTGT. V× vËy khi kiÓm to¸n kháan môc thuÕ nµy c¸c KTV nãi chung ®Òu ph©n biÖt ho¹t ®éng chÞu thuÕ (®èi tîng chÞu thuÕ) víi ngêi chÞu thuÕ (ngêi tr¶ thuÕ) vµ ngêi nép thuÕ (®èi tîng nép thuÕ) lµ rÊt quan träng vÒ ph¬ng diÖn ph¸p lÝ.
§èi tîng nép thuÕ GTGT (ngêi nép thuÕ GTGT): §èi tîng ®iÒu tiÕt cña thuÕ GTGT lµ phÇn thu nhËp cña ngêi tiªu dïng sö dông ®Ó mua hàng hóa dịch vụ. XÐt vÒ mÆt nguyªn t¾c thuÕ GTGT chØ ®¸nh vµo kh©u tiªu dïng cuèi cïng, kh«ng ®¸nh vµo kh©u s¶n xuÊt kinh doanh. Song trªn thùc tÕ rÊt khã ph©n biÖt ®©u lµ ngêi tiªu dïng cuèi cïng, ®©u lµ tiªu dïng trung gian nªn cø cã hµnh vi chuyÓn giao tµi s¶n hoÆc cung cÊp dÞch vô lµ ph¶i tÝnh thuÕ GTGT.
Kh«ng ph¶i bÊt cø ai chñ thÓ nµo còng cã thÓ lµ ®èi tîng nép thuÕ GTGT mµ chØ cã nh÷ng chñ thÓ tham gia ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cã hµnh vi mua b¸n hàng hóa dịch vụ chÞu thuÕ GTGT míi lµ ®èi tîng nép thuÕ. Nh÷ng ®èi tîng nµy hoµn toµn kh¸c víi ngêi lµm c«ng ¨n l¬ng, ngêi lµm theo hîp ®ång lao ®éng. Nh÷ng ngêi nµy chØ cã thÓ lµ ngêi chÞu thuÕ GTGT. Song ph¶i thÊy r»ng ®èi tîng nép thuÕ GTGT rÊt réng bao hµm hÇu hÕt mäi chñ thÓ kinh doanh vµ kh«ng chØ gåm c¸c CSKD trong níc mµ cßn c¶ c¸c tæ chøc, c¸ nh©n níc ngoµi ho¹t ®éng kinh doanh t¹i níc ®¸nh thuÕ.
C¸c níc nh Ph¸p, thôy §iÓn, Th¸i Lan ... khi b¾t ®Çu ¸p dông thuÕ GTGT c¸c níc nµy ¸p dông ngay ®èi víi mäi ®èi tîng thuéc c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh, ho¹t ®éng b¸n bu«n b¸n lÎ (¸p dông toµn phÇn). Tuy nhiªn mét sè níc l¹i ¸p dông tõng phÇn nh Ind«nexia ban ®Çu ¸p dông víi ®èi tîng s¶n xuÊt (1985) sau ®Õn ®¹i lÝ b¸n bu«n (1989) sau cïng lµ ¸p dông cho ®èi tîng lµ ®¹i lÝ b¸n lÎ (1993). ViÖc ¸p dông thuÕ GTGT toµn phÇn ®îc xem lµ hiÖu qu¶ nhÊt v× do ¸p dông ®ång lo¹t chung cho mäi ®èi tîng nªn thuËn lîi cho viÖc khÊu trõ vµ ®¶m b¶o sù b×nh ®¼ng gi÷a c¸c chñ thÓ cã nghÜa vô chÞu thuÕ.
Ngêi nép thuÕ GTGT lµ ngêi tiªu dïng cuèi cïng hàng hóa dịch vụ thuéc diÖn chÞu thuÕ GTGT. Ngêi tiªu dïng cuèi cïng lµ ngêi sö dông hàng hóa dịch vụ kh«ng v× môc ®Ých t¹o ra hàng hóa dịch vụ kh¸c vµ lµm cho hàng hóa dịch vụ ®ã tho¸t ra khái chu tr×nh lu th«ng. Ph¹m vi ngêi chÞu thuÕ GTGT réng h¬n so víi ngêi nép thuÕ GTGT hä cã thÓ lµ bÊt cø ai, tæ chøc nµo, ë ®©u nghÜa lµ khi mua hàng hóa dịch vụ ®Ó tiªu dïng ®Òu ph¶i thanh to¸n cho nhµ kinh doanh mét kho¶n thuÕ GTGT kÌm theo gi¸ b¸n cña hàng hóa dịch vụ cÇn mua. Ngay b¶n th©n c¸c nhµ kinh doanh nÕu khi tiªu thô hàng hóa dịch vụ thuéc diÖn chÞu thuÕ GTGT nhng kh«ng nh»m phôc vô cho viÖc t¹o ra s¶n phÈm dÞch vô kh¸c l¹i lµ ngêi chÞu thuÕ GTGT bëi lóc nµy c¸c nhµ kinh doanh víi t c¸ch lµ ngêi tiªu dïng cuèi cïng ®èi víi hàng hóa dịch vụ ph¶i chÞu thuÕ GTGT. ChÝnh v× lÏ ®ã mµ thuÕ GTGT thuéc lo¹i thuÕ tiªu dïng ®¸nh ë b×nh diÖn réng nªn nã cã vai trß hÕt søc quan träng trong viÖc b¶o ®¶m nguån thu cho NSNN trong bèi c¶nh nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Æc biÖt trong bèi c¶nh héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ trªn thÕ giíi.
Thø ba: ThuÕ GTGT mang b¶n chÊt liªn hoµn vµ cã tÝnh trung lËp kinh tÕ cao
ThuÕ GTGT mang b¶n chÊt liªn hoµn thÓ hiÖn trong quan hÖ mua b¸n hàng hóa dịch vụ gi÷a c¸c DN nép thuÕ GTGT víi nhau th× thuÕ ®Çu ra cña DN b¸n lµ thuÕ ®Çu vµo cña DN mua. V× vËy, thuÕ GTGT ph¶i nép cña mçi DN kh«ng chØ phô thuéc vµo doanh sè b¸n ra vµ thuÕ suÊt mµ cßn phô thuéc vµo thuÕ GTGT ë DN cung øng ®Çu vµo (thuÕ ®Çu vµo). Sù phô thuéc lÉn nhau nµy gi÷a c¸c DN lµ hÖ qu¶ cña b¶n chÊt liªn hoµn cña thuÕ GTGT.
XuÊt ph¸t tõ b¶n chÊt liªn hoµn cña thuÕ GTGT mµ ph¸p luËt cña c¸c níc ®Òu quy ®Þnh cuèi mçi th¸ng, quý hoÆc n¨m (tïy vµo sù quy ®Þnh ph¸p luËt cña tõng níc) ®èi tîng nép thuÕ GTGT phải lËp b¶ng kª khai sè thuÕ GTGT ph¸t sinh trong tõng k× gåm thuÕ ®Çu ra, sè thuÕ ®Çu vµo ®îc khÊu trõ råi khÊu trõ cho nhau vµ lËp tê khai thuÕ nép cho c¬ quan thuÕ đÓ thùc hiÖn nghÜa vô nép thuÕ GTGT.
TÝnh trung lËp cña thuÕ GTGT ®îc thÓ hiÖn ë chç thuÕ GTGT kh«ng chÞu ¶nh hëng bëi kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña ngêi nép thuÕ , kh«ng ph¶i lµ yÕu tè cña chi phÝ mµ chØ ®¬n thuÇn lµ mét kho¶n môc ®îc céng thªm vµo gi¸ b¸n cña ngêi cung cÊp hàng hóa dịch vụ. ThuÕ GTGT kh«ng bÞ ¶nh hëng (kh«ng phô thuéc) bëi qu¸ tr×nh tæ chøc vµ ph©n chia c¸c chu tr×nh kinh tÕ, bëi tæng sè thuÕ ë c¸c giai ®o¹n khíp víi sè thuÕ trªn gi¸ b¸n ë giai ®o¹n cuèi nµy bÊt luËn sè giai ®o¹n nhiÒu hay Ýt, ng¾n hay dµi.
XuÊt ph¸t tõ c¸c ®Æc ®iÓm trªn mµ thuÕ GTGT cã nh÷ng u ®iÓm nhÊt ®Þnh nh sau:
Thø nhÊt ph¶i kÓ ®Õn thuÕ GTGT cã kh¶ n¨ng ®iÓu tiÕt s¶n xuÊt, ®iÒu tiÕt tiªu dïng cao nªn t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn sù ph¸t triÓn cña c¸c quan hÖ kinh tÕ. H¹n chÕ lín nhÊt cña thuÕ doanh thu ®èi víi viÖc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn s¶n xuÊt, dÞch vô lµ k×m h·m chuyªn m«n hãa s¶n xuÊt kinh doanh, viÖc s¶n xuÊt mét s¶n phÈm cµng qua nhiÒu c«ng ®o¹n do c¸c DN ®éc lËp thùc hiÖn th× tæng thuÕ doanh thu mµ c¸c DN chñ ph¶i nép cµng lín vµ lîi nhuËn cña hä cµng gi¶m do ®ã lîi Ých cña chñ ®Çu t kh«ng ®îc ®¶m b¶o. T¹i mét sè níc, tríc khi cã thuÕ GTGT ngêi ta cã khuynh híng ®èi phã víi thuÕ doanh thu b»ng c¸ch héi nhËp c¸c xÝ nghiÖp theo chiÒu ngang vÝ dô nh xëng ®óc thÐp cã thÓ kÕt hîp víi nhµ m¸y chÕ biÕn thÐp. ThuÕ GTGT víi viÖc khÊu trõ ®Çu vµo ®· lo¹i trõ ®îc h¹n chÕ trªn cña thuÕ doanh thu vµ cã t¸c dông khuyÕn khÝch hiÖn ®¹i hãa s¶n xuÊt, chuyªn m«n hãa, ®Çu t míi vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, thóc ®Èy sù t¨ng trëng kinh tÕ.
Ngoµi ra thuÕ GTGT khuyÕn khÝch m¹nh mÏ c¸c DN cïng tham gia ho¹t ®éng xuÊt khÈu. B»ng c¬ chÕ hoµn thuÕ GTGT, thuÕ GTGT ®· gãp phÇn hç trî vèn kinh doanh cho DN n©ng cao søc c¹nh tranh cña DN trªn thÞ trêng quèc tÕ. Bªn c¹nh ®ã, thuÕ GTGT cßn ®¸nh vµo c¸c ho¹t ®éng nhËp khÈu hàng hóa dịch vụ tøc lµ ®èi víi hàng hóa dịch vụ nhËp khÈu ngoµi viÖc ph¶i nép thuÕ nhËp khÈu cßn ph¶i chÞu thuÕ GTGT nh c¸c hµng hãa t¬ng øng ®îc tiªu dïng trong níc, do ®ã cã t¸c dông b¶o hé s¶n xuÊt trong níc. C¸ch ®¸nh nµy cña thuÕ GTGT ®· t¹o ra c¬ héi t¨ng søc c¹nh tranh gi÷a c¸c DN s¶n xuÊt hµng hãa néi ®Þa víi c¸c DN nhËp khÈu. ChÝnh v× lÏ nµy mµ thuÕ GTGT cã t¸c dông h¹n chÕ nhËp khÈu, khuyÕn khÝch xuÊt khÈu ph¸t triÓn trong níc, t¹o ra sù b×nh ®¼ng trong kinh doanh gi÷a c¸c DN.
Thø hai ThuÕ GTGT ®em l¹i nguån thu t¬ng ®èi lín cho NSNN. Së dÜ nh vËy bëi ph¹m vi ®iÒu tiÕt cña thuÕ GTGT rÊt réng, thu vµo mäi tæ chøc, c¸ nh©n cã tiªu dïng hàng hóa dịch vụ th«ng qua viÖc mua b¸n trao ®æi hàng hóa dịch vụ. MÆt kh¸c, nã lµ lo¹i thuÕ gi¸n thu øng vµo gi¸ b¸n nªn dÔ thu h¬n c¸c lo¹i thuÕ trùc thu.
Thø ba ThuÕ GTGT cho phÐp chèng trèn lËu thuÕ cã hiÖu qu¶, t¹o ra sù kiÓm so¸t lÉn nhau gi÷a c¸c ®¬n vÞ cã liªn quan trong cung øng hàng hóa dịch vụ. ViÖc khÊu trõ thuÕ GTGT ®îc tiÕn hµnh trªn c¬ së hãa ®¬n ®Çy ®ñ ®Ó lµm c¨n cø cho viÖc xem xÐt khÊu trõ. Sè thuÕ GTGT khÊu trõ cho ®Çu vµo cña DN nµy chÝnh lµ sè thuÕ GTGT thuéc ®Çu ra cña DN t¬ng øng. Do ®ã nÕu bªn b¸n cã ý ®Þnh ghi kh«ng ®ñ ®Ó trèn thuÕ sÏ rÊt khã kh¨n v× nh thÕ ngêi mua sÏ kh«ng ®îc khÊu trõ phÇn nµy khi b¸n ra s¶n phÈm. Trong trêng hîp nµy quyÒn lîi cña hai bªn m©u thuÉn nhau t¹o ra c¬ së cho viÖc kiÓm so¸t lÉn nhau, do ®ã c«ng t¸c kiÓm tra dÔ dµng h¬n. ChØ cã giai ®o¹n b¸n lÎ míi cã ®iÒu kiÖn trèn thuÕ nhng giai ®o¹n nµy thuÕ GTGT kh«ng lín nªn nÕu trèn thuÕ th× sè thuÕ trèn còng kh«ng ®¸ng kÓ.
Thø t ThuÕ GTGT lµ ph¬ng ph¸p thu thuÕ tiªn tiÕn, n©ng cao ®îc tinh thÇn tù gi¸c vµ nghÜa vô cña ngêi nép thuÕ. ViÖc giµnh quyÒn tù kª khai cho ngêi nép thuÕ cã u ®iÓm vÒ ph¬ng diÖn t©m lÝ n©ng cao tÝnh tù chñ vµ tÝnh tù chÞu tr¸ch nhiÖm cña ®èi tîng nép thuÕ tríc ph¸p luËt. MÆt kh¸c c¸ch thu nµy buéc ngêi mua, ngêi b¸n ph¶i viÕt vµ nhËn hãa ®¬n, chøng tõ khi thực hiÖn giao dÞch mua b¸n hàng hóa dịch vụ v× vËy lµm cho ngêi nép thuÕ quen víi c¬ chÕ dùa trªn hãa ®¬n. §iÒu nµy cã ý nghÜa lín trong viÖc qu¶n lÝ thuÕ ë níc ta.
Nh÷ng u ®iÓm nªu trªn cña thuÕ GTGT chØ có thÓ ph¸t huy ®îc khi g¾n liÒn víi nh÷ng ®iÒu kiÖn vµ yªu cÇu nhÊt ®Þnh cña c¬ chÕ vËn hµnh, mµ nh÷ng yªu cÇu nµy theo c¸c chuyªn gia kinh tÕ tµi chÝnh ®îc coi lµ mét trong nh÷ng nhîc ®iÓm cña thuÕ GTGT cô thÓ:
Thø nhÊt Chi phÝ qu¶n lÝ hµnh chÝnh thuÕ GTGT rÊt cao bëi ph¹m vi ®¸nh thuÕ GTGT rÊt réng, nã kh«ng chØ bao hµm c¸c ho¹t ®éng chÞu thuÕ doanh thu mµ cßn bao gåm c¶ c¸c ho¹t ®éng kinh doanh nhËp khÈu, ho¹t ®éng s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng chịu thuÕ TT§B vµ c¶ c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh n«ng nghiÖp. MÆt kh¸c thuÕ GTGT vËn hµnh theo c¬ chÕ khÊu trõ thuÕ, hoµn thuÕ v× vËy khèi lîng c«ng viÖc qu¶n lÝ cña c¬ quan thuÕ sÏ t¨ng, bé m¸y cÇn ®îc t¨ng cêng, theo ®ã chi phÝ qu¶n lÝ thuÕ GTGT sÏ tèn kÐm, phøc t¹p. Quy tr×nh qu¶n lÝ thuÕ GTGT ®ßi hái tÝnh chÆt chÏ vµ hiÖn ®¹i, cã kh¶ n¨ng kiÓm so¸t ®îc c¸c hµnh vi chuyÓn giao thuÕ gi÷a c¸c DN, nÕu kh«ng sè thóª hoµn tr¶ l¹i sÏ nhiÒu h¬n sè thuÕ thu ®îc vµ chÝnh diÒu nµy sÏ lµm NSNN bÞ ®éng.
Thø hai ThuÕ GTGT mang tÝnh chÊt lòy tho¸i so víi thu nhËp nªn kh«ng ®¶m b¶o c«ng b»ng gi÷a c¸c tÇng líp d©n c. VÝ dô ë Mü qua s¬ bé tÝnh to¸n víi gi¶ thiÕt thuÕ GTGT ®¸nh ®ång lo¹t lµ 10% th× c¸c hé gia ®×nh nghÌo ph¶i nép thuÕ ®Õn 14,2% tæng thu nhËp hµng n¨m trong khi c¸c gia ®×nh cã thu nhËp cao chØ nép kho¶ng 3% tæng thu nhËp hµng n¨m cña hä. V× vËy khi ¸p dông thuÕ GTGT thêng ph¶i kÕt hîp víi c¸c lo¹i thuÕ trùc thu kh¸c.
Thø ba §iÒu kiÖn ¸p dông thuÕ rÊt kh¾t khe vµ nghiªm ngÆt vµ v× vËy ®èi víi c¸c DN quy m« nhá nh c¸c DN t nh©n hoÆc hé kinh doanh c¸ thÓ c«ng t¸c tæ chøc sæ s¸ch kÕ to¸n cã nhiÒu h¹n chÕ, cha cã thãi quen sö dông hãa ®¬n chøng tõ khi mua b¸n, trao ®æi hàng hóa dịch vụ th× thuÕ rÊt phøc t¹p vµ khã kh¨n. Bªn c¹nh ®ã do thuÕ GTGT mang tÝnh trung lËp cao nªn thiÕu uyÓn chuyÓn, mÒm dÎo nh thuÕ doanh thu. V× vËy viÖc quy ®Þnh møc thuÕ suÊt vµ sù lùa chän bao nhiªu thuÕ suÊt lµ vÊn ®Ò rÊt quan träng ®Ó cã thÓ phï hîp víi c¸c n._.íc cã nÒn kinh tÕ míi chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ nh níc ta hiÖn nay.
Tãm l¹i, viÖc ¸p dông thuÕ GTGT ë mçi níc kh¸c nhau lµ kh«ng gièng nhau bëi ph¶i xem xÐt vÊn ®Ò trong tæng thÓ hÖ thèng thuÕ cña níc ®ã, mÆt kh¸c ph¶i ph©n tÝch thuÕ GTGT trong ®iÒu kiÖn hoµn c¶nh cô thÓ cña tõng níc nh»m ph¸t huy u ®iÓm vµ h¹n chÕ nhîc ®iÓm cña nã. HiÖn nay xu híng chuyÓn thuÕ doanh thu sang thuÕ GTGT lµ mét tÊt yÕu.
1.3. Néi dung thuÕ GTGT
ThuÕ GTGT ®îc quy ®Þnh râ trong LuËt thuÕ GTGT sè 02/1997/QH9 ®îc Quèc héi th«ng qua ngµy 10/05/1997 t¹i k× häp thø 11 Quèc héi khãa IX cã hiÖu lùc thi hµnh tõ ngµy 01/01/1999, ThuÕ GTGT ®· qua nhiÒu thay ®æi tõ NghÞ ®Þnh sè 79/2000/N§-CP, th«ng t sè 122/2000/TT-BTC ngµy 29/12/2000 híng dÉn thi hµnh NghÞ ®Þnh sè 79/2000/N§-CP, hiÖn nay thuÕ GTGT ®îc quy ®Þnh chi tiÕt t¹i NghÞ ®Þnh sè 158/2003/N§-CP ngµy 10/12/2003 cña ChÝnh phñ vµ th«ng t sè 120/2003/TT-BTC ngµy 12/12/2003 híng dÉn thi hµnh NghÞ ®Þnh sè 158/2003/N§-CP. Néi dung chÝnh cña thuÕ GTGT nh sau:
§èi tîng chÞu thuÕ vµ ®èi tîng kh«ng chÞu thuÕ
§èi tîng chÞu thuÕ GTGT lµ hàng hóa dịch vụ dïng cho s¶n xuÊt, kinh doanh vµ tiªu dïng ë ViÖt Nam bao gåm c¶ hàng hóa dịch vụ mua cña tæ chøc, c¸ nh©n ë níc ngoµi.
§èi tîng nép thuÕ GTGT lµ c¸c c¸ nh©n, tæ chøc cã ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh hàng hóa dịch vụ chÞu thuÕ GTGT ë ViÖt Nam, kh«ng ph©n biÖt ngµnh nghÒ, h×nh thøc tæ chøc kinh doanh vµ tæ chøc, c¸ nh©n kh¸c cã nhËp khÈu hhdv tõ níc ngoµi chÞu thuÕ GTGT.
§èi tîng kh«ng chÞu thuÕ GTGT ®îc chia thµnh 29 nhãm víi mét sè ®Æc ®iÓm chñ yÕu nh sau:
- S¶n phÈm trång trät, ch¨n nu«i, thñy s¶n, h¶i s¶n nu«i trång ®¸nh b¾t cha chÕ biÕn thµnh c¸c s¶n phÈm kh¸c hoÆc míi s¬ chÕ th«ng thêng cña c¸c tæ chøc, c¸ nh©n tõ s¶n xuÊt, trùc tiÕp ®¸nh b¾t b¸n ra vÝ dô: ph¬i, íp ®¸, íp muèi, ph¬i ...
- Hµng nhËp khÈu nh thiÕt bÞ m¸y mãc ph¬ng tiÖn vËn t¶i chuyªn dïng n»m trong d©y truyÒn công nghÖ vµ vËt t x©y dùng thuéc lo¹i trong níc cha s¶n xuÊt ®îc nhËp khÈu ®Ó t¹o TSCĐ cña DN ®Ó sö dông trùc tiÕp vµo ho¹t ®éng nghiªn cøu khoa häc vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ ...
- Nh÷ng hàng hóa dịch vụ kh«ng nh»m môc ®Ých kinh doanh nh: d¹y häc, d¹y nghÒ, ph¸t sãng truyÒn thanh, truyÒn h×nh theo ch¬ng tr×nh, ...
- Hµng hãa thuéc diÖn u ®·i cã møc ®é nh: vµng b¹c nhËp khÈu d¹ng thái, miÕng vµ c¸c lo¹i vµng cha pha chÕ t¸c thµnh s¶n phÈm, mü nghÖ ®å trang søc hay s¶n phÈm kh¸c ...
C¨n cø tÝnh thuÕ GTGT lµ gi¸ tÝnh thuÕ vµ thuÕ suÊt
Gi¸ tÝnh thuÕ GTGT cßn phô thuéc vµo h×nh thøc tiªu thô hàng hóa dịch vụ còng nh nguån gèc cña hàng hóa dịch vụ ®ã mµ x¸c ®Þnh gi¸ tÝnh thuÕ cho tõng trêng hîp cô htÓ kh¸c nhau. Gi¸ tÝnh thuÕ ®îc chi tiÕt thµnh 18 kho¶n vÝ dô:
* §èi víi hàng hóa dịch vụ do CSKD b¸n ra hoÆc cung øng cho ®èi tîng kh¸c lµ gi¸ b¸n cha cã thuÕ GTGT. §èi víi hàng hóa dịch vụ chÞu thuÕ TT§B lµ gi¸ b¸n ®· cã thuÕ TT§B (kho¶n 1).
* §èi víi hµng hãa nhËp khÈu lµ gi¸ nhËp khÈu (nÕu cã) céng thuÕ TT§B (nÕu cã). Gi¸ nhËp khÈu t¹i cöa khÈu lµm c¨n cø tÝnh thuÕ GTGT ®îc x¸c ®Þnh theo c¸c quy ®Þnh vÒ gi¸ tÝnh thuÕ hµng hãa nhËp khÈu (kho¶n 2).
* ... ...
ThuÕ suÊt thuÕ GTGT: LuËt thuÕ GTGT ban hµnh n¨m 1997 quy ®Þnh bèn møc thuÕ suÊt kh¸c nhau: 0%, 5%, 10%, 20% ¸p dông cho c¸c nhãm hµng hãa thuéc diÖn chÞu thuÕ GTGT kh¸c nhau: Theo LuËt thuÕ GTGT söa ®æi n¨m 2003 th× chØ cßn ba møc thuÕ suÊt lµ 0%, 5%, 10%.
- ThuÕ suÊt 0% ¸p dông ®èi víi hàng hóa dịch vụ xuÊt khÈu. Hàng hóa dịch vụ xuÊt khÈu bao gåm c¶ hµng gia c«ng xuÊt khÈu, hàng hóa dịch vụ kh«ng thuéc diÖn chÞu thuÕ GTGT xuÊt khÈu (trõ dÞch vô l÷ hµnh ra níc ngoµi, dÞch vô t¸i b¶o hiÓm ra níc ngoµi, ®Çu t tµi chÝnh, ®Çu t chøng kho¸n ra níc ngoµi ...)
- ThuÕ suÊt 5% ¸p dông ®èi víi hàng hóa dịch vụ nh: Níc s¹ch phôc vô s¶n xuÊt vµ sinh ho¹t do c¸c CSKD khai th¸c tõ nguån níc tù nhiªn cung cÊp cho c¸c ®èi tîng sö dông; §å ch¬i trÎ em; Thuèc ch÷a bÖnh, phßng bÖnh cho ngêi, ...
- ThuÕ suÊt 10% ®èi víi hàng hóa dịch vụ sau: S¶n phÈm ®iÖn tö; §å ®iÖn tiªu dïng; DÞch vô t vÊn ph¸p luËt vµ dÞch vô t vÊn kh¸c...
Môc ®Ých cña viÖc quy ®Þnh nhiÒu h×nh thøc thuÕ kh¸c nhau lµ ®Ó thùc hiÖn nhiÒu u ®·i nhÊt ®Þnh ®èi víi mét sè hàng hóa dịch vụ cÇn khuyÕn khÝch trong níc ®Æc biÖt lµ khuyÕn khÝch ho¹t ®éng xuÊt khÈu, còng nh gãp phÇn ®iÒu tiÕt s¶n xuÊt vµ tiªu dïng. Bªn c¹nh ®ã viÖc ¸p dông nhiÒu møc thuÕ còng dÉn tíi nhiÒu khã kh¨n cho c«ng t¸c qu¶n lÝ. Xu híng thêi gian tíi sÏ tiÕn tíi ®iÒu chØnh chØ cßn mét møc thuÕ suÊt thèng nhÊt ¸p dông cho tÊt c¶ c¸c ®èi tîng chÞu thuÕ. §©y chÝnh lµ híng ®i mµ ngµnh thuÕ híng tíi trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ, héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc trong thêi gian tríc m¾t.
Ph¬ng ph¸p tÝnh thuÕ: ThuÕ GTGT CSKD ph¶i nép ®îc tÝnh theo mét trong hai ph¬ng ph¸p: ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ vµ ph¬ng ph¸p tÝnh trùc tiÕp trªn GTGT. Ph¹m vi nghiªn cøu cña luËn v¨n nµy chØ ®Ò cËp ®Õn chñ yÕu ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ.
Ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ : §èi tîng ¸p dông lµ c¸c ®¬n vÞ, tæ chøc kinh doanh, DN thµnh lËp theo LuËt DNNN, LuËt DN, LuËt hîp t¸c x·, DN cã vèn ®Çu t níc ngoµi vµ c¸c ®¬n vÞ, tæ chøc kinh doanh kh¸c.
Theo ph¬ng ph¸p nµy sè thuÕ GTGT ph¶i nép:
ThuÕ GTGT ®Çu ra
Sè thuÕ GTGT ph¶i nép
=
-
ThuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ
Trong ®ã:
* ThuÕ GTGT ®Çu ra b»ng gi¸ tÝnh thuÕ cña hàng hóa dịch vụ chÞu thuÕ b¸n ra nh©n víi thuÕ suÊt thuÕ GTGT cña hàng hóa dịch vụ ®ã
CSKD thuéc ®èi tîng tÝnh thuÕ theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ khi b¸n hàng hóa dịch vụ ph¶i tÝnh vµ thu thuÕ GTGT cña hàng hóa dịch vụ b¸n ra. Khi lËp hãa ®¬n b¸n hàng hóa dịch vụ CSKD ph¶i ghi râ gi¸ b¸n cha cã thuÕ, thuÕ GTGT vµ tæng sè tiÒn ngêi mua ph¶i thanh to¸n. Trêng hîp hãa ®¬n chØ ghi gi¸ thanh to¸n, kh«ng ghi gi¸ cha cã thuÕ vµ thuÕ GTGT th× thuÕ GTGT cña hàng hóa dịch vụ b¸n ra ph¶i tÝnh trªn gi¸ thanh to¸n ghi trªn hãa ®¬n, chøng tõ.
* ThuÕ GTGT ®Çu vµo b»ng tæng sè thuÕ GTGT ghi trªn hãa ®¬n GTGT mua hàng hóa dịch vụ dïng cho s¶n xuÊt kinh doanh hàng hóa dịch vụ chÞu thuÕ GTGT, sè thuÕ GTGT ghi trªn chøng tõ nép thuÕ cña hµng hãa nhËp khÈu hoÆc chøng tõ nép thuÕ GTGT thay cho phÝa níc ngoµi theo híng dÉn cña BTC ¸p dông ®«Ý víi c¸c tæ chøc c¸ nh©n níc ngoµi cã ho¹t ®éng kinh doanh t¹i ViÖt Nam kh«ng thuéc c¸c h×nh thøc ®Çu t theo LuËt ®Çu t níc ngoµi t¹i VIÖt Nam.
Trêng hîp hàng hóa dịch vụ mua vµo lµ lo¹i dïng chøng tõ ®Æc thï th× ghi gi¸ thanh to¸n lµ gi¸ ®· cã thuÕ GTGT th× c¬ së ®îc c¨n cø vµo gi¸ ®· cã thuÕ vµ ph¬ng ph¸p tÝnh ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ kh«ng cã thuÕ vµ thuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ.
Ph¬ng ph¸p tÝnh thuÕ GTGT trùc tiÕp trªn GTGT: §èi tîng ¸p dông lµ c¸c c¸ nh©n s¶n xuÊt kinh doanh lµ ngêi ViÖt Nam; Tæ chøc, c¸ nh©n níc ngoµi kinh doanh t¹i ViÖt Nam kh«ng thuéc c¸c h×nh thøc ®Çu t theo LuËt ®Çu t níc ngoµi t¹i VIÖt Nam cha thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn vÒ kÕ to¸n, hãa ®¬n chøng tõ ®Ó lµm c¨n cø t×nh thuÕ theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ; CSKD mua, b¸n vµng, b¹c, ®¸ quý, ngo¹i tÖ.
X¸c ®Þnh thuÕ GTGT ph¶i nép:
Sè thuÕ GTGT ph¶i nép
=
GTGT cña hµng hãa, dÞch vô chÞu thuÕ
x
ThuÕ suÊt thuÕ GTGT cña hµng hãa, dÞch vô ®ã
GTGT cña hµng hãa, dÞch vô
=
Doanh sè cña hµng hãa, dÞch vô b¸n ra
-
Gi¸ vèn cña hµng hãa, dÞch vô b¸n ra
Trong ®ã:
+ GTGT cña hàng hóa dịch vụ ®îc x¸c ®Þnh b»ng gi¸ thanh to¸n cña hàng hóa dịch vụ b¸n ra trõ gi¸ thanh to¸n cña hàng hóa dịch vụ mua vµo t¬ng øng.
+ Gi¸ thanh to¸n cña hàng hóa dịch vụ mua vµo b¸n ra lµ gi¸ thùc tÕ mua b¸n ghi trªn hãa ®¬n mua, b¸n hàng hóa dịch vụ bao gåm c¶ thuÕ GTGT vµ c¸c kho¶n phô thu, phÝ thu thªm mµ bªn b¸n ®îc hëng
+ Gi¸ thanh to¸n cña hàng hóa dịch vụ mua vào ®îc x¸c ®Þnh b»ng gi¸ trÞ hàng hóa dịch vụ mua vµo gåm c¶ thuÕ GTGT ®· dïng cho s¶n xuÊt kinh doanh hàng hóa dịch vụ chÞu thuÕ GTGT b¸n ra.
+ TØ lÖ (%) GTGT tÝnh trªn doanh thu lµm c¨n cø x¸c ®Þnh GTGT do c¬ quan thuÕ quy ®Þnh phï hîp víi tõng ngµnh nghÒ kinh doanh.
§¨ng kÝ nép thuÕ: CSKD kÓ c¶ c¸c cty, nhµ m¸y, xÝ nghiÖp, chi nh¸nh, cöa hµng phô thuéc trùc thuéc CSKD chÝnh ph¶i ®¨ng kÝ nép thuÕ víi Côc ThuÕ hoÆc chi côc thuÕ nÕu lµ c¸ nh©n kinh doanh vÒ ®Þa ®iÓm kinh doanh, ngµnh nghÒ kinh doanh, lao ®éng, tiÒn vèn n¬i nép thuÕ vµ c¸c chØ tiªu liªn quan kh¸c theo mÉu ®¨ng kÝ nép thuÕ vµ híng dÉn cña c¬ quan thuÕ.
Kª khai thuÕ GTGT: C¸c CSKD vµ ngêi nhËp khÈu hµng hãa ph¶i khai thuÕ GTGT ph¶i nép theo quy ®Þnh nh sau:
+ CSKD hàng hóa dịch vụ chÞu thuÕ GTGT ph¶i lËp vµ göi cho c¬ quan thuÕ theo tê khai tÝnh thuÕ GTGT từng thµng kÌm theo b¶ng kª hàng hóa dịch vụ mua vµo, b¸n ra theo mÉu quy ®Þnh. C¬ së ph¶i kª khai ®Çy ®ñ, ®óng mÉu tê khai thuÕ vµ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ tÝnh chÝnh x¸c cña viÖc kª khai.
+ CSKD, ngêi nhËp khÈu cã nhËp khÈu hàng hóa dịch vụ chÞu thuÕ GTGT ph¶i kª khai vµ nép tê kª khai thuÕ GTGT theo tõng lÇn nhËp khÈu cïng víi viÖc kª khai thuÕ nhËp khÈu víi c¬ quan h¶i quan thu thuÕ nhËp khÈu.
Nép thuÕ GTGT: §èi tîng nép thuÕ GTGT cã tr¸ch nhiÖm nép thuÕ GTGT ®Çy ®ñ, ®óng h¹n vµo NSNN víi tr×nh tù, thñ tôc nép thuÕ thùc hiÖn ®îc quy ®Þnh cô thÓ trong LuËt thuÕ GTGT.
QuyÕt to¸n thuÕ GTGT: C¸c CSKD (trõ hé kinh doanh võa vµ nhá nép thuÕ theo møc Ên ®Þnh) ph¶i thùc hiÖn lËp vµ göi quyÕt to¸n thuÕ GTGT hµng n¨m cho c¬ quan thuÕ. C¬ së ph¶i kª khai ®Çy ®ñ, ®óng c¸c chØ tiªu vµ sè liÖu theo mÉu quyÕt to¸n thuÕ, göi b¶n quyÕt to¸n thuÕ theo mÉu ban hµnh ®Õn c¬ quan thuÕ ®Þa ph¬ng n¬i c¬ së ®¨ng kÝ nép thuÕ.
Hoµn thuÕ GTGT: CSKD thuộc đối tượng nộp thuế theo phương pháp khấu trừ được hoàn thuế trong trường hợp sau: + CSKD trong 3 tháng liên tục trở lên có số thuế đầu vào chưa được khấu trừ hết + CSKD trong tháng có hàng hóa dịch vụ xuất khẩu nếu có số thuế GTGT đầu vào của hàng hóa xuất khẩu phát sinh trong tháng chưa được khấu trừ hết từ 200 triệu đồng trở lên thì được xét hoàn thuế theo tháng....Hồ sơ hoàn thuế chủ yếu gồm:
Công văn đề nghị hoàn thuế GTGT (theo mẫu số 10/GTGT)
Bảng kê khai tổng hợp số thuế phát sinh đầu ra, số thuế đầu vào được khấu trừ, số thuế dã nộp
Bảng kê hàng hóa dịch vụ mua vào, bán ra trong kì (mẫu số 02/GTGT; mẫu số 03/GTGT)
1.4. §Æc ®iÓm h¹ch to¸n thuÕ vµ qu¶n lÝ thuÕ GTGT
1.4.1. Theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ
Theo hÖ thèng kÕ to¸n hiÖn nay quy ®Þnh c¸c CSKD c¸c lo¹i hàng hóa dịch vụ chÞu thuÕ GTGT sö dông hai tµi kho¶n ®Ó theo dâi thuÕ GTGT:
TK 133_ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ
TK 3331_ThuÕ GTGT ®Çu ra.
TK 133 dïng ®Ó ph¶n ¸nh sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ, ®· khÊu trõ vµ cßn ®îc khÊu trõ. TK 133 chØ ¸p dông ®èi víi CSKD thuéc ®èi tîng nép thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ kh«ng ¸p dông ®èi víi CSKD thuéc ®èi tîng nép thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp vµ CSKD kh«ng thuéc diÖn chÞu thuÕ GTGT. KÕt cÊu vµ néi dung ph¸n ¸nh cña TK 133
Bªn Nî: Sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ
Bªn Cã: - Sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®· khÊu trõ
- KÕt chuyÓn sè thuÕ GTGT ®Çu vµo kh«ng ®îc khÊu trõ
- Sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®· hoµn l¹i
D Nî: - Sè thuÕ GTGT ®Çu vµo cßn ®îc khÊu trõ
- Sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc hoµn l¹i nhng NSNN cha hoµn l¹i
TK 3331 dïng ®Ó ph¶n ¸nh sè thuÕ GTGT ®Çu ra, sè thuÕ GTGT ph¶i nép, sè thuÕ GTGT ®· nép vµ cßn ph¶i nép vµo NSNN. TK nµy ¸p dông chung cho ®èi tîng nép thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ vµ ®èi tîng nép thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp. KÕt cÊu vµ néi dung cña TK 3331.
Bªn Nî: - Sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®· khÊu trõ
- Sè thuÕ GTGT ®îc gi¶m trõ v¸o sè thuÕ GTGT ph¶i nép
- Sè thuÕ GTGT ®· nép vµo NSNN
- Sè thuÕ GTGT cña hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i, gi¶m gi¸ hµng b¸n, chiÕt khÊu th¬ng m¹i.
Bªn Cã: - Sè thuÕ GTGT ®µu ra ph¶i nép cña hhdv ®· tiªu thô
- Sè thuÕ GTGT ®Çu ra ph¶i nép chña hhdv ®· dïng ®Ó trao ®æi, biÕu, tÆng, sö dông néi bé.
- Sè thuÕ GTGT ph¶i nép cña thu nhËp HĐTC, thu nhËp bÊt thêng.
- Sè thuÕ GTGT ph¶i nép cña hµng hãa nhËp khÈu.
D Nî: Sè thuÕ GTGT ®· nép thõa vµo NSNN
D Cã: Sè thuÕ GTGT cßn ph¶inép cuèi kú.
C¸c lo¹i sæ kÕ to¸n sử dông trong h¹ch to¸n thuÕ GTGT gåm:
- Sæ theo dâi thuÕ GTGT
- Sæ chi tiÕt thuÕ GTGT ®îc hoµn l¹i
- Sæ chi tiÕt thuÕ GTGT ®îc miÔn gi¶m
§èi víi nh÷ng DN ¸p dông h×nh thøc sæ kÕ to¸n NhËt kÝ chung hoÆc h×nh thøc sæ kÕ to¸n Chøng tõ_ ghi sæ th× TK 133_ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ vµ TK 3331_ThuÕ GTGT ph¶i nép ®îc theo dâi ph¶n ¸nh trªn Sæ c¸i më cho tõng TK.
§èi víi nh÷ng DN ¸p dông h×nh thøc sæ NhËt kÝ_Chøng tõ, TK 133_ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ vµ TK 3331_ThuÕ GTGT ph¶i nép ®îc theo dâi ph¶n ¸nh trªn NK_CT sè 10.
§èi víi nh÷ng DN ¸p dông h×nh thøc sæ NhËt kÝ_Sæ c¸i th× NhËt kÝ_Sæ c¸i ®îc më thªm 4 cét ®Ó ph¶n ¸nh Nî, Cã cña TK 133 vµ TK 3331 bªn c¹nh c¸c TK ®ang sö dông cña DN.
TK3331
TK111,112,331
TK152,153,156,211,...
TK511,512,711
TK131,111,112
TK133
TK111,112
TK711
Mua vËt t,hhdv,TSC§
ThuÕ GTGT ®Çu
Cha cã thuÕ GTGT
vµo ®îc khÊu trõ
ThuÕ GTGT ®îc miÔn gi¶m nhËn
Nép thuÕ cho NSNN
l¹i b»ng tiÒn
ThuÕ GTGT ®îc miÔn gi¶m trõ vµo sè thuÕ ph¶i nép
K/C sè thuÕ GTGT
Doanh thu hhdv vµ
thu nhËp kh¸c
ThuÕ GTGT ®Çu ra
ph¶i nép trong k×
khÊu trõ trong k×
ThuÕ GTGT cña hµng nhËp khÈu ph¶i nép
ThuÕ GTGT ®îc hoµn l¹i b»ng tiÒn
BiÓu sè 1.1: Quy tr×nh h¹ch to¸n thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ.
Cuèi mçi k× h¹ch to¸n sè d c¸c TK theo dâi thuÕ GTGT sÏ ®îc ph¶n ¸nh trªn TK 133_ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ ë phÇn tµi s¶n vµ TK 3331_ThuÕ GTGT ®Çu ra ph¶i nép ë phÇn nguån vèn trªn b¶ng C§KT. Qu¸ tr×nh ph¸t sinh vµ nép thuÕ GTGT sÏ ®îc tr×nh bµy trªn BC KQKD phÇn III_ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ, thuÕ GTGT ®îc hoµn l¹i, thuÕ GTGT ®îc gi¶m, thuÕ GTGT hµng b¸n néi ®Þa (BiÓu sè 1.02).
§Ó qu¶n lÝ thuÕ GTGT, c¨n cø vµo sè thuÕ GTGT ®Çu vµo vµ ®Çu ra hµng th¸ng DN lËp tê khai thuÕ GTGT (BiÓu sè 1.03) cho toµn bé sè thuÕ GTGT ph¸t sinh trong k× ®Ó göi cho c¬ quan thuÕ theo mÉu quy ®Þnh.
BiÓu sè 1.02: B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh
PhÇn III - ThuÕ GTGT ®îc gi¶m trõ, thuÕ GTGT ®îc hoµn l¹i, thuÕ GTGT ®îc gi¶m, thuÕ GTGT hµng b¸n néi ®Þa
ChØ tiªu
MS
Sè tiÒn
K× nµy
Lòy kÕ tõ ®Çu n¨m
1
2
3
4
I. ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ
1. Sè thuÕ GTGT cßn ®îc khÊu trõ, cßn ®îc hoµn l¹i ®Çu k×
2. Sè thuÕ GTGT ®îc khÊu trõ ph¸t sinh
3. Sè thuÕ GTGT ®É ®îc khÊu trõ, ®· hoµn l¹i, thuÕ GTGT hµng mua tr¶ l¹i vµ kh«ng ®îc khÊu trõ (12=13+14+15)
Trong ®ã:
Sè thuÕ GTGT ®· khÊu trõ
Sè thuÕ GTGT ®· hoµn l¹i
Sè thuÕ GTGT hµng mua tr¶ l¹i, gi¶m gi¸ hµng mua
Sè thuÕ GTGT kh«ng ®îc khÊu trõ
4.Sè thuÕ GTGT cßn ®îc khÊu trõ, cßn ®îc hoµn l¹i cuèi k× (17=10+11-12)
II. ThuÕ GTGT ®îc hoµn l¹i
1. Sè thuÕ GTGT cßn ®îc hoµn l¹i ®Çu k×
2. Sè thuÕ GTGT ®îc hoµn l¹i ph¸t sinh
3. Sè thuÕ GTGT ®· hoµn l¹i
4. Sè thuÕ GTGT cßn ®ùc hoµn l¹i cuèi k× (23=20+21-22)
III. ThuÕ GTGT ®îc gi¶m
1. Sè thuÕ GTGT cßn ®îc gi¶m ®Çu k×
2. Sè thuÕ GTGT ®îc gi¶m ph¸t sinh
3. Sè thuÕ GTGT ®· ®îc gi¶m
4. Sè thuÕ GTGT cßn ®îc gi¶m cuèi k× (33=30+31-32)
IV. ThuÕ GTGT hµng b¸n néi ®Þa
1. ThuÕ GTGT hµng b¸n néi ®Þa cßn ph¶i nép ®Çu k×
2. ThuÕ GTGT ®Çu ra ph¸t sinh
3. ThuÕ GTGT ®Çu vµo ®· khÊu trõ
4. ThuÕ GTGT hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i, bÞ gi¶m gi¸
5. ThuÕ GTGT ®îc gi¶m trõ vµo sè thuÕ ph¶i nép
6. ThuÕ GTGT hµng b¸n néi ®Þa ®· nép vµo NSNN
7. ThuÕ GTGT hµng b¸n néi ®Þa cßn ph¶i nép cuèi k× (46=40+41-42-43-44-45)
10
11
12
13
14
15
16
17
20
21
22
30
31
32
40
41
42
43
44
45
46
X
X
X
X
X
X
X
X
BiÓu sè 1.03
MÉu sè: 01/GTGT
(Dïng cho c¬ së tÝnh thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ)
Ngµy nép tê khai
...../...../......
Tê khai thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng (GTGT)
[01] K× kª khai:..........(th¸ng)...........(n¨m)
Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam
§éc lËp _ Tù do _ H¹nh phóc
[02] M· sè thuÕ:
§¬n vÞ tiÒn tÖ: Dång ViÖt Nam
[03] Tªn c¬ së kinh doanh
[04] §Þa chØ trô së: [05] QuËn/huyÖn: [06] TØnh/Thµnh phè:
[07] §iÖn tho¹i: [08] Fax: [09] E-Mail:
Kh«ng cã ho¹t ®éng mua b¸n ph¸t sinh trong k× (®¸nh dÊu X)
Thóª GTGT cßn ®îc khÊu trõ k× tríc chuyÓn sang:
Hnµg hãa dÞch vô mua vµo ttrong k×
Trong ®ã: + NhËp khÈu
+ Tµi s¶n cè ®Þnh
Hµng hãa dÞch vô mua vµo chÞu thuÕ GTGT
ThuÕ GTGT cña hhdv mua vµo khÊu trõ trong k×
§iÒu chØnh t¨ng (gi¶m) thuÕ GTGT ®· ®îc khÊu trõ c¸c k× tríc:
+ §iÒu chØnh t¨ng
+ §iÒu chØnh gi¶m
[10]
[11}
Gi¸ trÞ hhdv mua vµo
Cha cã thuÕ GTGT
ThuÕ GTGT
[12]
[25]
[13]
[26]
[14]
[27]
[15]
[28]
[29]
[16]
[30]
[17]
[31]
Tæng sè thuÕ GTGT ®îc khÊu trõ [32]=[11]+[29]+[30]-[31]
[32]
Hµng hãa dÞch vô b¸n ra trong k×: [18]=[19]+[20]+[21]+[22]
[18]
ThuÕ GTGT cña hhdv b¸n ra trong k×: [33]=[34]+[35]
[33]
Hµng hãa dÞch vô nb¸n ra kh«ng chÞu thuÕ GTGT
Hµng hãa dÞch vô xuÊt khÈu: 0%
Hµng hãa dÞch vô b¸n ra thuÕ suÊt: 5%
Hµng hãa dÞch vô b¸n ra thuÕ suÊt: 10%
§iÒu chØnh t¨ng (gi¶m) thuÕ GTGT ®Çu ra ®· kª khai k× tríc
+ §iÒu chØnh t¨ng
+ §iÒu chØnh gi¶m
[19]
[20]
[21]
[34]
[22]
[35]
[23]
[36]
[24]
[37]
ThuÕ GTGT ph¶i nép vµo NSNN trong k× ( [38]=[33]+[36]-[37]-[32] >0)
[38]
ThuÕ GTGT cha khÊu trõ lòy kÕ ®Õn k× nµy ([39]=[33]+[36]-[37]-[32]<0
[39]
Sè thuÕ GTGT ®Ò nghÞ hoµn k× nµy
[40]
ThuÕ GTGT cßn ®îc khÊu trõ chuyÓn sang k× sau [41]=[39]-[40]
[41]
PhÇn dµnh cho c¬ quan thuÕ
T«i xin cam ®oan sè liÖu kª khai trªn lµ ®óng vµ xin
chÞu hoµn toµn tr¸ch nhiÖm tríc ph¸p luËt vÒ sè liÖu
®· kª
.............,ngµy..........th¸ng.........n¨m 20.....
KÝ tªn, ®ãng dÊu (ghi râ hä tªn chøc vô)
KÌm theo tê khai thuÕ GTGT tõng th¸ng DN ph¶i lËp vµ nép kÌm theo b¶ng kª hãa ®¬n, chøng tõ hàng hóa dịch vụ b¸n ra_MÉu sè 02/GTGT (BiÓu sè 1.04).
Bªn c¹nh mÉu sè 01/GTGT vµ mÉu sè 02/GTGT th× c¸c CSKD tÝnh thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ hµng th¸ng cßn ph¶i lËp b¶ng kª hãa ®¬n, chøng tõ hàng hóa dịch vụ mua vµo_MÉu sè 03/GTGT_BiÓu sè 1.05.
Ngoµi c¸c biÓu trªn trong qu¸ tr×nh qu¶n lÝ c¸c DN cßn sö dông c¸c b¶ng kª kh¸c nh: B¶ng kª thu mua hµng hãa mua vµo kh«ng cã hãa ®¬n_MÉu sè 04/GTGT; B¶ng kª hàng hóa dịch vụ mua vµo cã hãa ®¬n b¸n hµng, hãa ®¬n thu mua hµng n«ng, l©m, thñy s¶n_MÉu sè 05/GTGT; B¶ng kª b¸n lÎ hhdv_MÉu sè 06/GTGT; §Ò nghÞ hoµn thuÕ GTGT_MÉu sè 10/GTGT; QuyÕt to¸n thuÕ GTGT_MÉu sè 11/GTGT ....
Hµng th¸ng DN nép c¸c v¨n b¶n nµy lªn c¬ quan thuÕ, trªn c¬ së ®ã c¬ quan thuÕ x¸c ®Þnh sè thuÕ mµ DN ph¶i nép trong k× vµ ra th«ng b¸o nép thuÕ_MÉu sè 08A/GTGT. Sau khi nhËn th«ng b¸o nép thuÕ DN sÏ ph¶i thùc hiÖn nép tiÒn thuÕ trùc tiÕp vµo NSNN.
ViÖc h¹ch to¸n thuÕ GTGT vµ viÖc qu¶n lÝ thuÕ GTGT lµ hai qu¸ tr×nh kiÓm so¸t song song ®èi víi cïng mét ®èi tîng lµ sè thuÕ GTGT ph¸t sinh trong k×. Tuy nhiªn, mçi qóa tr×nh nµy phôc vô cho mét môc ®Ých vµ ®èi tîng kh¸c nhau. §Æc ®iÓm nµy cïng víi tÝnh chÊt ®Æc biÖt nh¹y c¶m cña kho¶n môc thuÕ sÏ t¹o ra nh÷ng rñi ro tiÒm tµng cÇn ph¶i ®îc kiÓm so¸t bëi c«ng viÖc kiÓm to¸n ®Ó n©ng cao chÊt lîng cña th«ng tin ®îc tr×nh bµy. Qua quy tr×nh vµ ®Æc ®iÓm qu¶n lÝ thuÕ GTGT nªu trªn cã thÓ thÊy viÖc tr×nh bµy sè liÖu thuÕ GTGT ph¶i b¶o ®¶m r»ng sè liÖu ®îc theo dâi trªn sæ kÕ to¸n cña DN vµ sè liÖu tr×nh baú trªn tê khai phôc vô cho môc ®Ých qu¶n lÝ cña c¬ quan thuÕ ph¶i thèng nhÊt víi nhau, sè lîng nghiÖp vô theo dâi trªn c¸c sæ chi tiÕt t¹i DN phaØ thèng nhÊt víi sè liÖu trªn b¶ng kª chi tiÕt nép cho c¬ quan thuÕ. §Æc ®iÓm nµy chi phèi trùc tiÕp ®Õn môc tiªu vµ c¸c thñ tôc kiÓm to¸n cô thÓ ®èi víi kho¶n môc thuÕ GTGT sÏ đîc tr×nh bµy ë phÇn sau.
BiÓu sè 1.04
MÉu sè:02/GTGT
B¶ng kª hãa ®¬n, chøng tõ hµng hãa, dÞch vô b¸n ra
(KÌm theo tê khai thuÕ gÝa trÞ gia t¨ng)
(Dïng cho c¬ së tÝnh thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ kª khai hµng th¸ng)
(Th¸ng.........n¨m 20.....)
M· sè:
Ngêi lËp biÓu
(KÝ, ghi râ hä tªn)
Ngµy......th¸ng.....n¨m....
KÕ to¸n trëng
(KÝ, hä tªn)
Tªn c¬ së kinh doanh:.................................................................................
§Þa chØ:.......................................................................................................
Hãa ®¬n, chøng tõ b¸n
Tªn
ngêi
mua
M· sè
thuÕ
ngêi
mua
MÆt
Hµng
Doanh sè
b¸n cha
cã thuÕ
ThuÕ
suÊt
ThuÕ
GTGT
Ghi chó
KÝ hiÖu
hãa
®¬n
Sè hãa
®¬n
Ngµy,Th¸ng
n¨m ph¸t
hµnh
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Tæng céng
M· sè:
Ngêi lËp biÓu
(KÝ, ghi râ hä tªn)
Ngµy.....th¸ng.....n¨m.......
KÕ to¸n trëng
(KÝ, hä tªn)
Mẫu số:03/GTGT
BiÓu sè 1.05
B¶ng kª hãa ®¬n, chøng tõ hµng hãa, dÞch vô mua vµo
(Dïng cho c¬ së kª khai khÊu trõ thuÕ hµng th¸ng)
Th¸ng.........n¨m 20.....
Tªn c¬ së kinh doanh:........................................................
§Þa chØ:..............................................................................
Hãa ®¬n, chøng tõ mua
Tªn
ngêi
b¸n
M· sè
thuÕ
ngêi
b¸n
MÆt
Hµng
Doanh sè
mua cha
cã thuÕ
ThuÕ
suÊt
ThuÕ
GTGT
Ghi chó
KÝ hiÖu
hãa
®¬n
Sè
hãa
®¬n
Ngµy,Th¸ng
n¨m ph¸t
hµnh
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Tæng céng
1.4.2. Theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp
§èi víi DN tÝnh thuÕ theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp, khi mua hàng hóa dịch vụ hoÆc b¸n hàng hóa dịch vụ (trừ nhËp khÈu hàng hóa dịch vụ) kÕ to¸n kh«ng ph¶i x¸c ®Þnh thuÕ GTGT ®îc khÊu trõ hay ph¶i nép. Cuèi k×, c¨n cø vµo gi¸ trÞ gia t¨ng cña hàng hóa dịch vụ chÞu thuÕ GTGT vµ thuÕ suÊt tõng lo¹i ®Ó x¸c ®Þnh sè thuÕ GTGT ph¶i nép cña tõng ho¹t ®éng.
§Ó qu¶n lÝ thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp nµy thi c¸c DN lËp tê khai thuÕ GTGT_MÉu sè: 07A/GTGT_BiÓu sè 1.07. Ngoµi c¸c biÓu trªn trong qu¸ tr×nh qu¶n lÝ c¸c DN cßn sö dông c¸c b¶ng kª kh¸c nh: Tê khai thuÕ GTGT vµ thuÕ TNDN_MÉu sè 07B/GTGT. T¬ng tù nh DN tÝnh thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ, hµng th¸ng DN nép c¸c v¨n b¶n nµy lªn c¬ quan thuÕ, trªn c¬ së ®ã c¬ quan thuÕ x¸c ®Þnh sè thuÕ mµ DN ph¶i nép trong k× vµ ra th«ng b¸o nép thuÕ_MÉu sè 08A/GTGT. Sau khi nhËn th«ng b¸o nép thuÕ DN sÏ ph¶i thùc hiÖn nép tiÒn thuÕ trùc tiÕp vµo NSNN.
BiÓu sè 1.06: H¹ch to¸n thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p TRỰC TIẾP
Bao gåm c¶ thuÕ GTGT
TK111,112,331
TK152,152,156,211,...
TK3331
TK511,512
TK711,515
TK111,112
TK711
Mua vËt t,hhdv,TSC§
ThuÕ GTGT ®îc miÔn mi¶m
ThuÕ GTGT ®îc miÔn mi¶m trõ vµo sè ph¶i nép
Nép thuÕ GTGT
cho NSNN
ThuÕ GTGT ph¶i nép
NSNN
ThuÕ GTGT ph¶i
nép kh¸c, H§TC
ThuÕ GTGT cña hµng nhËp khÈu
MÉu sè 07A/GTGT
M· sè:
Ngµy ... th¸ng ... n¨m 20...
Ngêi kª khai
N¬i göi tê khai
- C¬ quan thuÕ:
- §Þa chØ:
BiÓu sè 1.07
Céng hßa x· héi chñ nghÜa viÖt nam
§éc lËp – Tù do – H¹nh phóc
Tê khai thuÕ GTGT
Th¸ng ......n¨m 20.....
( dïng cho c¬ së tÝnh thuÕ theo ph¬ng ph¸p tÝnh trùc tiÕp trªn gi¸ trÞ gia t¨ng vµ c¬ së kinh doanh vµng b¹c ®¸ quý)
Tªn c¬ së:.............................................................................
§Þa chØ:................................................................................
STT
ChØ tiªu
Sè tiÒn
(®ångVN)
1
Hµng hãa tån kho ®Çu kú
2
Hhdv mua trong kú
3
Gi¸ vèn cña hhdv mua ngoµi sö dông cho s¶n xuÊt kinh doanh hhdv chÞu thuÕ GTGT b¸n ra
4
Tæng doanh sè hhdv chÞu thuÕ GTGT b¸n ra
5
GTGT ph¸t sinh trong k× (5=4-3)
6
ThuÕ GTGT ph¶i nép (6=5x thuÕ suÊt (%))
Xin cam ®oan sè liÖu khai trªn ®©y lµ ®óng, nÕu sai sãt t«i xin chÞu tr¸ch nhiÖm xö lÝ theo ph¸p luËt.
2. KiÓm to¸n kho¶n môc thuÕ GTGT trong kiÓm to¸n BCTC
2.1. Vai trß cña kiÓm to¸n thuÕ GTGT
Nh chóng ta ®· biÕt sù ph¸t triÓn cña x· héi loµi ngêi ®· chøng minh r»ng khi b¶n th©n c¸c quan hÖ kinh tÕ x· héi ngµy cµng ph¸t triÓn th× nhiÖm vô, chøc n¨ng cña Nhµ níc theo ®ã còng ngµy cµng më réng víi c¸c s¾c th¸i vµ b×nh diÖn kh¸c nhau. §Ó duy tr× vµ b¶o ®¶m ho¹t ®éng cho mét x· héi ngµy cµng ph¸t triÓn vÒ mäi mÆt th× bé m¸y Nhµ níc cÇn ph¶i cã nguån thu æn ®Þnh trong ®ã thuÕ lµ nguån thu chñ yÕu vµ quan träng cho ho¹t ®éng cña Nhµ níc bÊt kÓ Nhµ níc ®ã ë trong thÓ chÕ chÝnh trÞ nµo. ë ViÖt Nam hiÖn nay 90% nguån thu lµ tõ hÖ thèng thuÕ víi sù ®ãng gãp ®¸ng kÓ lµ nguån thu thuÕ GTGT.
ThuÕ GTGT víi ®Æc ®iÓm vµ u ®iÓm cña nã kh«ng nh÷ng chøng minh phï hîp víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ c¸c níc ph¸t triÓn mµ thuÕ GTGT ®·, ®ang vµ sÏ chøng minh ®îc nh÷ng u ®iÓm cña nã trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ c¸c níc ®ang ph¸t triÓn nh níc ta. Thùc tÕ ®· cho thÊy thuÕ GTGT ra ®êi ë níc ta tõ n¨m 1999 thay cho thuÕ doanh thu víi nh÷ng ®iÓm næi bËt lµ ph¶n ¸nh râ rµng, minh b¹ch vµ liªn tôc sè thuÕ trong tõng kh©u cña toµn bé chu tr×nh s¶n xuÊt, lu th«ng, tiªu thô s¶n phÈm, hàng hóa dịch vụ. Do thuÕ GTGT míi ra ®êi ®îc h¬n n¨m n¨m trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn Nhµ níc ®· ra nhiÒu lo¹i v¨n b¶n, th«ng t nh»m kh«ng ngõng hoµn thiÖn c¬ së ph¸p lÝ cho ho¹t ®éng cña c¸c DN còng nh t×m c¸ch ®Ó thuÕ GTGT phï hîp h¬n víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ níc ta. ChÝnh ®iÒu nµy ®· g©y kh«ng Ýt khã kh¨n cho qu¸ tr×nh ¸p dông thuÕ GTGT cho c¸c DN trong qu¸ tr×nh h¹ch to¸n vµ yªu cÇu kiÓm to¸n kho¶n môc thuÕ GTGT cña c¸c cty kiÓm to¸n ®éc lËp cÇn ph¶i liªn tôc ®îc hoµn thiÖn. KiÓm to¸n thuÕ GTGT kh«ng nh÷ng ®ßi hái cty kiÓm to¸n ph¶i cã mét chu tr×nh kiÓm to¸n toµn diÖn mµ cßn ®ßi hái sù kÞp thêi n¾m b¾t c¸c v¨n b¶n ph¸p lÝ cã liªn quan vµ sù hiÓu biÕt s©u s¾c cña c¸c KTV vÒ lo¹i thuÕ nµy. KiÓm to¸n tèt kho¶n môc thuÕ GTGT cã ý nghÜa rÊt lín kh«ng chØ ®èi víi NSNN mµ còn ®èi víi b¶n th©n c¸c DN.
Thùc tÕ qua nh÷ng n¨m ¸p dông thuÕ GTGT cho thÊy cã rÊt nhiÒu sù gian lËn trong qu¸ tr×nh h¹ch to¸n thuÕ GTGT t¹i c¸c DN nh»m trèn thuÕ vµ kho¶n môc thuÕ GTGT liªn quan tíi hai chØ tiªu quan träng trong b¶ng C§KT: ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ vµ thuÕ GTGT ph¶i nép vµo NSNN. Hai chØ tiªu nµy ph¶n ¸nh quyÒn vµ nghÜa vô cña DN. C¸c gian lËn nh: mua tõ chî ®en hãa ®¬n GTGT gi¶ mÉu BTC; ghi chÐp kh«ng trung thùc gi÷a c¸c liªn trong cïng mét hãa ®¬n; ¸p dông sai thuÕ suÊt ®èi víi hàng hóa dịch vụ; cè ý nhÇm lÉn gi÷a hàng hóa dịch vụ kh«ng chÞu thuÕ GTGT víi hhdv cã chÞu thuÕ GTGT nhÊt lµ khi vËn dông thuÕ suÊt 0%. ChÝnh ®iÒu nµy g©y tæn thÊt cho NSNN. V× vËy kiÓm to¸n kho¶n môc nµy bªn c¹nh gióp t¨ng thu NSNN, gãp phÇn ®¸p øng nhu cÇu chi tiªu thêng xuyªn vµ ngµy cµng t¨ng cña NSNN mµ cßn gióp c¸c DN trong viÖc lµnh m¹nh h¬n m«i trêng ho¹t ®éng tµi chÝnh, m«i trêng kinh doanh, t¹o ra sù c«ng b»ng b×nh ®¼ng gi÷a c¸c DN trong viÖc thùc hiÖn quyÒn vµ nghÜa vô cña m×nh.
2.2 Môc tiªu kiÓm to¸n thuÕ GTGT
Lµ mét kho¶n môc trªn BCTC, môc tiªu kiÓm to¸n ®èi víi thuÕ GTGT kh«ng nh»m ngoµi ph¹m vi môc tiªu KTTC. Tuy nhiªn c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt còng nh ®Æc ®iÓm h¹ch to¸n vµ qu¶n lÝ thuÕ GTGT, cã thÓ cô thÓ hãa môc tiªu kiÓm to¸n thuÕ GTGT nh sau
BiÓu sè 1.08: Môc tiªu kiÓm to¸n kho¶n môc thuÕ GTGT
C¬ së dÉn liÖu
Môc tiªu ®èi víi nghiÖp vô
Sù hiÖn h÷u vµ
ph¸t sinh
TÊt c¶ c¸c nghiÖp vô liªn quan ®Õn thuÕ GTGT ®îc ghi sæ trong
k× th× trªn thùc tÕ ®· ph¸t sinh, ®Òu cã c¸c chøng tõ chøng minh
TÝnh trän vÑn
Mäi nghiÖp vô ph¸t sinh liªn quan ®Õn thuÕ GTGT ®Òu ®îc ph¶n
¸nh ®Çy ®ñ trªn sæ s¸ch, b¸o c¸o kÕ to¸n
QuyÒn vµ
NghÜa vô
DN cã quyÒn ®îc khÊu trõ ®èi víi thuÕ GTGT ®îc khÊu trõ vµ cã
nghÜa vô ®èi víi thuÕ GTGT cßn ph¶i nép vµo NSNN
§o lêng vµ
tÝnh gi¸
- ThuÕ GTGT ph¶i nép vµ ®· nép ph¶i ®îc ph¶n ¸nh vµo sæ kÕ to¸n
theo ®óng gi¸ trÞ thùc cña nã vµ phï hîp víi c¸c chøng tõ gèc ®i kÌm
-Sè liÖu trªn TK thuÕ GTGT ph¶i ®îc tÝnh to¸n mét c¸ch chÝnh x¸c
vµ cã sù phï hîp gi÷a sæ c¸i, sæ chi tiÕt, tê khai vµ BCTC
TÝnh tu©n thñ
ViÖc tÝnh to¸n vµ h¹ch to¸n thuÕ GTGT cña DN ph¶i tuan thñ theo
LuËt thuÕ GTGT hiÖn hµnh
Tr×nh bµy vµ
khai b¸o
C¸c nghiÖp vô liªn quan ®Õn thuÕ GTGT pahØ ®îc x¸c ®Þnh vµ ph©n
lo¹i ®óng ®¾n trªn hÖ thèng BCTC
Trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n kho¶n môc thuÕ trªn BCTC, c¸c KTV sÏ ph¶i thiÕt lËp c¸c thñ tôc kiÓm to¸n cô thÓ vµ chi tiÕt vµ tiÕn hµnh thùc hiÖn c¸c thñ tôc ®ã ®Ó cã thÓ ®¹t ®îc c¸c môc tiªu nh trªn.
2.3. Quy tr×nh kiÓm to¸n kho¶n môc thuÕ GTGT
Quy tr×nh kiÓm to¸n kho¶n môc thuÕ GTGT thêng ®îc tiÕn hµnh theo ba giai ®o¹n
BiÓu sè 1.09: Ba giai ®o¹n cña mét cuéc kiÓm to¸n BCTC
Giai ®o¹n I
LËp kÕ ho¹ch vµ thiÕt kÕ ph¬ng ph¸p kiÓm to¸n
Giai ®o¹n II
Thùc hiÖn kÕ ho¹ch kiÓm to¸n
Giai ®o¹n III
Hoµn thiÖn kiÓm to¸n vµ c«ng bè b¸o c¸o kiÓm to¸n
2.3.1. LËp kÕ ho¹ch vµ thiÕt kÕ ph¬ng ph¸p kiÓm to¸n
LËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n lµ giai ®o¹n ®Çu tiªn mµ c¸c KTV cÇn thùc hiÖn trong mçi cuéc kiÓm to¸n nh»m t¹o ra c¸c ®iÒu kiÖn ph¸p lÝ còng nh nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt kh¸c cho kiÓm to¸n. Theo chuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam sè 300, kho¶n 8 nªu râ “KÕ ho¹ch kiÓm to¸n ph¶i ®îc lËp cho mäi cuéc kiÓm to¸n. KÕ ho¹ch kiÓm to¸n ph¶i ®îc lËp mét c¸ch thÝch hîp nh»m ®¶m b¶o bao qu¸t hÕt c¸c khÝa c¹nh träng yÕu cña cuéc kiÓm to¸n; ph¸t hiÖn gian lËn rñi ro vµ nh÷ng vÊn ®Ò tiÒm Èn vµ b¶o ®¶m cuéc kiÓm to¸n ®îc hoµn thµnh ®óng thêi h¹n. KÕ ho¹ch kiÓm to¸n trî gióp KTV ph©n c«ng c«ng viÖc cho trî lÝ kiÓm tãan vµ phèi hîp víi KTV vµ chuyªn gia kh¸c vÒ c«ng viÖc kiÓm to¸n”. Giai ®o¹n nµy gåm c¸c bíc sau:
BiÓu sè 1.10: C¸c bíc cña giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch
LËp kÕ ho¹ch chiÕn lîc
LËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n tæng thÓ
Ch¬ng tr×nh kiÓm to¸n
LËp kÕ häach chiÕn lîc:
KÕ ho¹ch chiÕn lîc thêng ®îc lËp cho c¸c cuéc kiÓm to¸n lín vÒ quy m«, tÝnh chÊt phøc t¹p, ®Þa bµn réng hoÆc kiÓm to¸n BCTC nhiÒu n¨m trong ®ã v¹ch ra môc tiªu, ®Þnh híng c¬ b¶n, néi dung träng t©m ph¬ng ph¸p tiÕp cËn vµ tiÕn tr×nh cña cuéc kiÓm to¸n. KÕ ho¹ch chiÕn lîc do cÊp chØ ®¹o v¹ch ra dùa trªn hiÓu biÕt vÒ t×nh h×nh ho¹t ®éng vµ m«i trêng kinh doanh cña ®¬n vÞ ®îc kiÓm to¸n. KÕ ho¹ch chiÕn lîc lµ c¬ së lËp kÕ ho¹ch tæng thÓ, lµ c¬ së chØ ®¹o thùc hiÖn vµ so¸t xÐt kÕt qu¶ cuéc kiÓm to¸n.
Néi dung vµ c¸c bíc c«ng viÖc cña kÕ ho¹ch chiÕn lîc:
- Tæng hîp th«ng tin vÒ lÜnh vùc ho¹t ®éng, lo¹i h×nh DN, h×nh thøc së h÷u, c«ng nghÖ s¶n xuÊt, tæ chøc bé m¸y qu¶n lÝ vµ thùc tiÔn ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ, ®Æc biÖt lu ý ®Õn nh÷ng néi dung chñ yÕu nh: §éng lùc c¹nh tranh, thÞ trêng tiªu thô, gi¸ c¶ ...
- X¸c ®Þnh nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn BCTC nh chÕ ®é kÕ to¸n, chuÈn mùc kÕ to¸n ¸p dông, ...
- X¸c ®Þnh vïng rñi ro chñ yÕu cña DN vµ møc ®é ¶nh hëng tíi BCTC (®¸nh gi¸ ban ®Çu vÒ rñi ro tiÒm tµng vµ rñi ro kiÓm so¸t)
- §¸nh gi¸ hÖ thèng KSNB
- X¸c ®Þnh c¸c môc tiªu kiÓm to¸n träng t©m vµ ph¬ng ph¸p tiÕp cËn kiÓm to¸n
- X¸c ®Þnh nhu cÇu vÒ sù hîp t¸c cña c¸c chuyªn gia: chuyªn gia t vÊn ph¸p luËt, KTV néi bé, KTV kh¸c vµ c¸c chuyªn gia kh¸c nh kÜ s x©y dùng, ._.óc cuéc kiÓm to¸n vµ bao giê còng ph¶i thùc hiÖn bíc thanh lÝ hîp ®ång. §©y lµ bíc cuèi sïng ®Ó c«ng viÖc kiÓm to¸n hoµn thiÖn vÒ mÆt ph¸p lÝ.
2. KiÓm to¸n kho¶n môc thuÕ GTGT t¹i ®¬n vÞ kh¸ch hµng h¹ch to¸n thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp
Trong Luận văn này do giới hạn về thời gian và số lần được kiểm toán thuế GTGT tại đơn vị khách hàng theo phương pháp trực tiếp là ít do vậy thực tế phần kiểm toán thuế này tại các đơn vị hạch toán thuế theo phương pháp trực tiếp em xin lấy một ví dụ để chứng minh lad Công ty kinh doanh vàng bạc đã quý MC. Quá trình kiểm toán được tiến hành cụ thể như sau:
2.1. LËp kÕ ho¹ch kiªm to¸n
Lập kế hoạch kiểm toán đối với Cty kinh doanh vàng bạc đã quý MC được lập tương tự như việc lập kế hoạch kiểm toán đối với khách hàng hạch toán theo phương pháp khấu trừ.
Cty kinh doanh vàng bạc đã quý MC lµ kh¸ch hµng thêng xuyªn cña Cemeico ViÖt Nam nªn nh÷ng th«ng tin vÒ Cty kinh doanh vàng bạc đã quý MC ®îc KTV cËp nhËt tõ hå s¬ kiÓm to¸n cña n¨m tríc nh»m thu thËp th«ng tin c¬ së vÒ nghÜa vô ph¸p lÝ cña kh¸ch hµng, bao gåm:
Thông tin chung về khách hàng
Cty kinh doanh vàng bạc đã quý MC là Dn TNHH thành lập theo giấy phép số 2703/GP/TLDN ngày 16/08/1998 của UBND thành phố HN.
Hoạt động kinh doanh của cty gồm:
Buôn, bán vàng, bạc, đá quý
Chế tác vàng, bạc, đá quý
Đặc điểm tổ chức công tác kế toán
Các chính sách kế toán đang áp dụng tại Cty kinh doanh vàng bạc đã quý MC cũng tương tự như ở Cty Dệt Lụa ABC, điểm khác là Cty kinh doanh vàng bạc đã quý MC áp dụng hình thức sổ kế toán Chứng từ ghi sổ
Theo thông tư số 120/2003/TT-BTC ngày 12/12/2003 thì các CSKD mua, bán, vàng, bạc, đá quý phải tính thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp. Chính vì đặc điểm này nên trong khâu lập kế hoạch kiểm toán, phân công công việc cho các KTV và trợ lí KTV, trưởng nhóm kiểm toán đã phân công cho một KTV thực hiện kiểm toán đồng thời ba khoản mục liên quan đến nhau: Kiểm toán doanh thu hàng bán, giá vốn hàng bán và thuế GTGT.
2.2. Thùc hiÖn kiÓm to¸n
Do Cty kinh doanh vàng bạc đã quý MC nộp thúê GTGT theo phương pháp trực tiếp nên thuế GTGT phải nộp được tính dựa trên doanh số của hàng hóa bán ra và giá vốn của hàng bán. Thực tế cho thấy, các gian lận xảy ra đối với các DN tính thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp thường không phải ở bước tính toán thuế GTGT mà chủ yếu ở khâu hạch toán doanh thu và giá vốn hàng bán. Bởi vậy, trong giai đoạn thực hiện kiểm toán, KTV đặc biệt chú trọng soát xét các nghiệp vụ đối với doanh số và giá vốn hàng bán.
Bước 1: Đối chiếu
Công việc đối chiếu thuế GTGT phải nộp được thực hiện khá đơn giản, KTV đối chiếu danh thu và giá vốn thực tế trên sổ sách kế toán với tổng hợp “Tờ khai thuế GTGT dùng cho cơ sở tính thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp trên GTGT và cơ sở kinh doanh vàng bạc, đá quý và ngoại tệ”_Mẫu số 07A/GTGT, đối chiếu báo cáo KQKD (phần I và phần II), với sổ cái TK 3331.
Bước 2: Kiểm tra phát sinh
Kiểm toán chi tiết doanh thu và giá vốn hàng bán được thực hiện theo khung chương trình của Cty Cemeico Việt Nam trước đó.
Xác định thuế GTGT phải nộp
Sè thuÕ GTGT ph¶i nép
=
GTGT cña hµng hãa, dÞch vô chÞu thuÕ
x
ThuÕ suÊt thuÕ GTGT cña hµng hãa, dÞch vô ®ã
GTGT cña hµng hãa, dÞch vô
=
Doanh sè cña hµng hãa, dÞch vô b¸n ra
-
Gi¸ vèn cña hµng hãa, dÞch vô b¸n ra
Thuế suất thuế GTGT được áp dụng đối với DN kinh doanh vàng, bạc, đá quý tại Cty kinh doanh vàng bạc đá quý MC là 10%.
Qua kiểm tra chứng từ, KTV đã phát hiện ra các sai sót sau:
* Hóa đơn bán hàng số 1010 ngày 10/10/2004 không được phản ánh vào sổ kế toán, số tiền là: 4.500.000 đ. KTV điều chỉnh như sau:
BT1: Nợ TK 111 : 4.950.000
Có TK 511: 4.950.000
BT2: Nợ TK 511 : 450.000
Có TK 3331: 450.000
* Hợp đồng kinh tế số 0303 ngày 16/08/2004 giữa Cty kinh doanh vàng bạc đá quý MC với Cty HDI International của Thụy Sỹ về việc mua vàng dạng thỏi chưa chế tác với số tiền là 17.755 USD, tỷ giá do Ngân hàng Ngoại thương công bố là 15.225 đ/USD, thúê nhập khẩu là 20%, đây là loại không chịu thuế GTGT theo Thông tư số 120/2003/TT-BTC Ngày 12/12/2003 nhưng Cty kinh doanh vàng bạc đá quý MC lại tính thuế GTGT nhập khẩu 10% theo định khoản như sau:
Nợ TK 152 : 356.822.215
Có TK 1122: 270.319.860
Có TK 3331: 32.438.383
Có TK 3333: 54.063.972
KTV điều chỉnh như sau:
Nợ TK 3331 : 32.438.383
Có TK 152: 32.438.383
VÊn ®Ò nµy sÏ ®îc KTV ®Ò cËp trong th qu¶n lÝ: §Ò nghÞ ®¬n vÞ h¹ch to¸n theo ®óng quy ®Þnh kÕ to¸n.
Bước 3: Kết luận
Sau khi KTV thảo luận với kê toán đơn vị, kế toán đã đồng ý điều chỉnh theo ý kiến của KTV.
2.3. KÕt thóc kiÓm to¸n
Bước lập Báo cáo kiểm toán và Thư quản lí cũng được thực hiện tương tự như kiểm toán ở Cty khách hành hạch toán thuế GTGT theo phương thức khấu trừ.
Chương II đã trình bày thực tế kiểm toán thuế GTGT do Cty Kiểm toán tư vấn xây dựng Việt Nam thực hiện tại cty khách hàng hạch toán thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp và theo phương pháp khấu trừ. Cuộc kiểm toán của Cty Kiểm toán tư vấn xây dựng Việt Nam được bắt đầu bằng thư chào hàng. Khi khách hàng đồng ý kiểm toán, KTV phải lên kế hoạch phục vụ khách hàng bằng việc lập kế hoạch kiểm toán, sau đó thực hiện kiểm toán và kết thúc kiểm toán.
Có thể thấy rằng việc kiểm toán khoản mục thuế GTGT được thực hiện theo một chương trình kiểm toán mẫu nhưng việc thực hiện này không rập khuôn máy móc theo chương trình có sẵn mà được áp dụng linh hoạt đối với từng khách hàng. Việc thực hiện kiểm toán khoản mục thuế GTGT của Cty Kiểm toán tư vấn xây dựng Việt Nam là hiệu quả và phù hợp với các Chuẩn mực Kiểm toán Quốc tế và Chuẩn mực Kiểm toán Việt Nam
Ch¬ng 3
Mét sè nhËn xÐt vµ kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn kiÓm to¸n kho¶n môc thuÕ GTGT do C«ng ty kiÓm to¸n t vÊn x©y dùng ViÖt Nam thùc hiÖn
I. NhËn xÐt kiÓm to¸n kho¶n môc thuÕ gtgt t¹i C«ng ty
1. NhËn xÐt chung
Trong những năm qua tuy mới ra đời nhưng các Công ty kiểm toán ở nước ta đã phát huy được vai trò kiểm tra, kiểm soát của mình, góp phàn quan trọng đưa nền kinh tế phát triển theo đúng quỹ đạo đã được hoạch định, làm lành mạnh hóa các mối quan hệ kinh tế, tạo lập hành lang pháp lí thuận lợi cho các quan hệ kinh tế phát triển. So với sự phát triển của kiểm toán ở các nước phát triển thì khoảng thời gian 10 năm xuất hiện trở lại đây của kiểm toán ở nước ta không phải là một khoảng thời gian dài nhưng với sự nỗ lực từ phía các cơ quan chức năng và của các công ty kiểm toán bước đầu đã hình thành trong suy nghĩ của mọi người khái niệm, bản chất, chức năng và vai trò của kiểm toán trong nền kinh tế thị trường.
Tuy nhiên Công ty Kiểm toán tư vấn xây dựng Việt Nam và các công ty kiểm toán độc lập khác vẫn gặp nhiều khó khăn trong hoạt động của mình. Những khó khăn này khiến cho hoạt động kiểm toán chưa thực sự phát huy hết vai trò của nó trong việc góp phần hướng dẫn nghiệp vụ và củng cố nề nếp hoạt động kế toán nói riêng và hoạt động kiểm toán nói chung , góp phần nâng cao hiệu quả và năng lực quản lí từ đó góp phần làm trong sạch hoạt động tài chính kế toán tại DN. Một số khó khăn chủ yếu.
Từ phía Nhà nước
Sự ra đời của chuẩn mực kiểm toán Việt Nam đã góp phần hướng dẫn cho hoạt động kiểm toán nhưng cho tới nay chỉ có 27 chuẩn mực được ban hành. Sự thiếu hụt này của hệ thống chuẩn mực kiểm toán Việt Nam tạo mang lại cho các công ty kiểm toán sự lộn xộn, không đồng bộ khung pháp lí cho hoạt động kiểm toán. Mặt khác những nghị định, thông tư ban hành về chế độ kế toán thiếu thống nhất và luôn đổi mới nhiều trường hợp chưa đáp ứng và phù hợp với nhu cầu thực tiễn, thậm chí còn xảy ra nhiều hiện tượng chồng chéo và hướng dẫn trái ngược nhau
Các quy định về quyền hạn ban hành văn bản của các cơ quan chức năng và các luồng văn bản gửi đi chưa được quy định rõ ràng, cụ thể hoặc không được thực hiện theo đúng quy định của luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật
Từ phía DN
Trong thời gian qua khái niệm kiểm toán đã được nhắc đến thường xuyên hơn, các DN cũng đã hiểu rõ hơn vai trò của kiểm toán nhưng nhìn chung các DN vẫn chưa thấy hết tầm quan trọng và sự cần thiết của việc kiểm toán BCTC trong hoạt động kinh doanh của mình. Hiện nay, còn nhiều DN chưa thực hiện việc kiểm toán một cách tự nguyện. Điều này gây ra khó khăn trong việc mở rộng hoạt động của công ty. Bên cạnh đó các DN được kiểm toán không xuất phát từ sự tự nguyện mà được chỉ định thường có thái độ dè dặt, thiếu tin tưởng, thậm chí gây cản trở cho các KTV khi thực hiện kiểm toán, họ cho rằng nhiệm vụ của các KTV là tìm ra tất cả những sai sót trong hoạt động kế toán của đơn vị nên có thái độ thiếu hợp tác như che dấu, không cung cấp đầy đủ tài liệu theo yêu cầu của KTV, ...Mặt khác, mức phí kiểm toán còn cao cũng chưa thực sự khuyến khích các DN tự nguyện thực hiện kiểm toán.
Từ phía các Công ty kiểm toán
Tại các nước Châu âu, Châu Mỹ hoạt động kiểm toán rất phát triển trong khi ở nước ta còn nhiều bỡ ngỡ. Việc Nhà nước cho phép các công ty kiểm toán nước ngoài hoạt động tại nước ta khiến cho các công ty trong nước phải đương đầu với sự cạnh tranh khốc liệt. Để đương đầu với sự cạnh tranh này, các công ty kiểm toán trong nước đã dặt ra mục tiêu hàng đầu là nâng cao chất lượng kiểm toán, đồng thời giảm chi phí kiểm toán nhằm giảm giá phí đáp ứng nguyện vọng và phù hợp với các DN trong nước.
Ngoài ra, nguồn tài liệu về kiểm toán chưa phong phú, đặc biệt các tài liệu kiểm toán nước ngoài còn ít, chưa được chú trọng biên dịch đã làm hạn chế sự tiếp cận của các KTV Việt Nam với các phương pháp kiểm toán kiểm toán tiến tiến, hiệu quả cao.
Hệ thống đào tạo sinh viên chuyên ngành kiểm toán chưa được đồng bộ. Hiện nay chỉ một số trường đại học lớn trong nước mới đào tạo sinh viên chuyên ngành kiểm toán. Mặt khác chương trình đào tạo giữa các trừờng cũng khác nhau đáng kể điều này tạo ra sự chênh lệch trong chất lượng mặt bằng chung. Chất lượng không đồng đều, sự thiếu hụt nguồn nhân lực đã buộc các công ty kiểm toán phải thực hiện việc đào tạo lại gây ra sự lãng phí không cần thiết.
Đứng trước những khó khăn đó, Công ty Kiểm toán tư vấn xây dựng Việt Nam vẫn đứng vững và không ngừng phát triển, thị trường kiểm toán thường xuyên được mở rộng và doanh thu tăng ổn định. Có được điều này là do sự nỗ lực không ngừng của toàn thể công nhân viên của công ty, có thể kể ra một vài nguyên nhân chủ yếu sau:
- Công ty đặt ra một chiến lược phát triển hợp lí, phù hợp với sự phát triển chung cua nền kinh tế đất nước nói chung và của ngành kiểm toán nói riêng.
- Đội ngũ cán bộ công nhân viên của công ty có trình độ chuyên môn cao, nhiệt tình với công việc, đáp ứng được yêu cầu của việc kiểm toán.
- Một trong những mục tiêu hàng đầu của công ty là nâng cao chất lượng hoạt động, đặc biệt trong lĩnh vực thế mạnh của công ty như: Kiểm toán tài chính, xác định giá trị DN để CPH, ...
- Bên cạnh đó, công ty còn chú trọng nâng cao chất lượng đào tạo KTV và trợ lí kiểm toán
2. NhËn xÐt vÒ quy tr×nh kiÓm to¸n BCTC cña C«ng ty
Kiểm toán BCTC là dịch vụ cung cấp chủ yếu của Công ty Kiểm toán tư vấn xây dựng Việt Nam, đây là một trong những thế mạnh và hoạt động đặc thù của Cty nên trong thời gian qua cũng như trong giai đoạn phát triển tới, nâng cao chất lượng kiểm toán BCTC là mục tiêu hàng đầu của Công ty với mục tiêu cung cấp cho khách hàng những dịch vụ tốt nhất, đảm bảo quyền lợi cao nhất cho khách hàng, cung cấp những thông tin với độ tin cậy cao cho công tác quản lí kinh tế tài chính và điều hành công việc sản xuất kinh doanh. Chính vì vậy, chu trình kiểm toán BCTC của Công ty tương đối hoàn thiện với 3 giai đoạn: Lập kế haọch kiểm toán, thực hiện kiểm toán và kết thúc kiểm toán.
* Giai đoạn: Lập kế hoạch kiểm toán
Đây là giai đoạn đầu tiên của mỗi cuộc kiểm toán. Vai trò quan trọng của giai đoạn này không những được khẳng định trong chuẩn mực kiểm toán quốc tế mà còn được khẳng định trong chuẩn mực kiểm toán Việt Nam. Tại Công ty Kiểm toán tư vấn xây dựng Việt Nam việc lập kế hoạch thường được thực hiện chu đáo cho cả kế hoạch chiến lược và kế hoạch tổng quát. Kế hoạch chiến lược được lập đối với các khách hàng kí hợp đồng thực hiện kiểm toán trong nhiều năm và khách hàng có quy mô lớn, phức tạp. Việc lập kế hoạch chiến lược càng được thực hiện tốt thì hiệu quả công tác kiểm toán càng cao, chất lượng dịch vụ cung cấp được tăng lên đồng thời nâng cao khả năng duy trì và mở rộng khách hàng nhất là lượng khách hàng thường xuyên.
Lập kế hoạch tổng quát được thực hiện với mọi khách hàng. Công ty Kiểm toán tư vấn xây dựng Việt Nam làm tốt công tác này ngay từ bước ban đầu từ khi chuẩn bị kế hoạch kiểm tóan cho đến việc thu thập các thông tin cơ sở, các thông tin về nghĩa vụ pháp lí của khách hàng cũng như nghiên cứu hệ thống KSNB của khách hàng.
Một trong những nguyên nhân giúp Công ty Kiểm toán tư vấn xây dựng Việt Nam duy trì được một lượng khách hàng thường xuyên tương đối lớn và mở rộng được nhiều khách hàng mới là khả năng tiếp cận nhanh chóng với khách hàng, có được sự hợp tác với khách hàng giúp cho cuộc kiểm toán được tiến hành thuận lợi, tiết kiệm thời gian và đạt hiệu quả cao
Thực tế cho thấy thông qua tìm hiểu kỹ hệ thống KSNB khách hàng kết hợp với các kết luận thu được trong quá trình thực hiện kiểm toán, Công ty Kiểm toán tư vấn xây dựng Việt Nam đã giúp khá nhiều khách hàng hoàn thiện hơn công tác kế tóan và nâng cao tính hiệu lực của hệ thống KSNB bằng những đề xuất kịp thời thể hiện trong Thư quản lí.
* Giai đoạn: Thực hiện kế hoạch kiểm toán
Trên cơ sở kế hoạch kiểm toán đã dược lập đủ về thời gian, mục tiêu, phạm vi tiến hành kiểm toán và dựa trên chương trình kiểm toán đã dựng, các KTV của Cemeico Việt Nam tiến hành kiểm toán chi tiết một cách toàn diện. Cách tiếp cận kiểm toán của Công ty là kiểm toán theo khoản mục, tuy nhiên khi thực hiện kiểm toán các KTV đã kết hợp chặt chẽ giữa những khoản mục có liên quan thông qua việc trao đổi, thống nhất từng phần việc của từng người thực hiện, cùng thảo luận giải quyết các vấn đề phát hiện, tăng khả năng gắn kết giữa các phần việc.
* Giai đoạn: Kết thúc kiểm toán
Kết quả của giai đoạn này là kết luận thích đáng về tính trung thực và hợp lí của các thông tin trên BCTC của khách hàng dựa trên những bằng chứng đã thu được. Một kết luận hợp lí được KTV đưa ra dựa trên việc đánh giá tính đầy đủ và hợp lí của các bằng chứng kiểm toán đã thu được kết hợp với những nhận định mang tính nhà nghề. Tại Công ty Kiểm toán tư vấn xây dựng Việt Nam việc đưa ra ý kiến về tính trung thực và hợp lí của các thông tin trên BCTC luôn được thược hiện với thái độ thận trọng nghề nghiệp cao.
3. NhËn xÐt vÒ kiÓm to¸n kho¶n môc thuÕ GTGT t¹i C«ng ty KiÓm to¸n t vÊn x©y dùng ViÖt Nam
Qua quá trình tìm hiểu thực tế kiểm toán khoản mục thuế GTGT tại các công ty khách hàng có thể thấy quá trình kiểm toán khoản mục thuế GTGT của Công ty Kiểm toán tư vấn xây dựng Việt Nam khá hoàn thiện. Có được điều này là do một vài nguyên nhân sau:
Công ty đã thiết kế các mục tiêu trong kiểm toán thuế GTGT, chính sách kế toán và hệ thống KSNB cần tìm hiểu liên quan đến thuế GTGT cũng như các sai sót tiềm tàng có liên quan
Thiết kế chương trình kiểm toán đối với hai khoản mục thuế GTGT được khấu trừ và thuế GTGT đầu ra phù hợp .
Mặc dù về lí luận, các chương trình kiểm toán cho các khoản mục cần được thiết kế cho từng cuộc kiểm toán cụ thể tùy thuộc vào đặc điểm hoạt động kinh doanh của khách hàng cũng như kể quả của bước công việc trước đó tìm hiểu khách hàng, đánh giá hệ thống KSNB, mức trọng yếu được ước lượng và phân bổ cho từng khoản mục,...Nhưng vì thuế GTGT là loại thuế mới ra đời, lại khá phức tạp do đối tượng chịu thuế rất đa dạng, các Nghị định, thông tư, văn bản pháp lí được ban hành, thay thế liên tục nhằm hoàn thiện những vướng mắc, hoàn thiện cơ sở pháp lí cho hạch toán thuế GTGT. Chính vì vậy việc thiết kế chương trình kiểm toán cụ thể cho khoản mục này trong từng cuộc kiểm toán là khó thực hiện, gây nhiều khó khăn cho KTV. Do đó việc hoàn thiện kiểm toán khoản mục này trong kiểm toán BCTC đối với Công Ty Kiểm toán tư vấn xây dựng Việt Nam nói riêng cũng như các Công ty kiểm toán độc lập hiện nay là cần thiết.
II. Mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn kiÓm to¸n kho¶n môc thuÕ GTGT t¹i C«ng ty Cimeico ViÖt Nam
1. TÝnh tÊt yÕu cña viÖc hoµn thiÖn kiÓm to¸n kho¶n môc thuÕ GTGT do C«ng ty KiÓm to¸n t vÊn x©y dùng ViÖt Nam thùc hiÖn
Kiểm tra việc thực hiện nghĩa vụ với NSNN là một nội dung quan trọng, thường xuyên của hoạt động của các cơ quan thanh tra, kiểm tra, kiểm toán.
Khi nền kinh tế thị trường ở nước ta càng phát triển, các quy luật kinh tế phát huy được vai trò của nó trong việc điều chỉnh nền kinh tế theo những quy luật khách quan vốn có. Các quan hệ kinh tế nảy sinh ngày càng phức tạp, nhiều DN do sự chi phối của quy luật cạnh tranh và quy luật giá trị đã lâm vào đình đốn ... hoặc những DN kinh doanh có lãi nhưng vì lợi ích riêng, vẫn luôn tìm mọi kẽ hở của pháp luật để gian lận trốn và tránh thuế ...
Năm 1999 Luật thuế GTGT có hiệu lực thi hành trên cả nước, đây là Luật thuế tiên tiến, quy trình vận hành rất khoa học, nhưng nó cũng đòi hỏi một trình độ quản lí về vĩ mô cũng như vi mô tương đối đồng bộ, cộng với trách nhiệm phải được nâng cao của đối tượng nộp thuế. Nhà nước ta không chờ có đủ các điều kiện mới ban hành hệ thống VAT, mà ngược lại dùng nguyên tắc vận hành và đặc điểm về tính tự cưỡng chế của luật thuế này để hoàn thiện, đưa các hoạt động kinh tế, các quá trình quản lí vào nề nếp. Khi mà các điều kiện mới đã xuất hiện nhưng chưa hoàn thiện, các phương thức cũ chưa bị xóa bỏ hoàn toàn, thì các gian lận trong nền kinh tế vẫn có chiều hướng gia tăng. Trong điều kiện đó việc tăng cường và sử dụng đồng bộ các công cụ quản lí như thanh tra, kiểm tra và kiểm toán trong giai đoạn hiện nay càng trở nên cấp thiết, nó là điều kiện quyết định cho sự thành công hay thất bại của các mục tiêu đã được lựa chọn.
Những lí do từ phía Nhà nước, từ phía công ty kiểm toán đã gây ra nhiều khó khăn cho các KTV và chuyên viên thuế khi thực hiện nhiệm vụ của mình, bởi vậy trong thời gian qua có những kết luận của kiểm toán và cơ quan thuế chưa có tiếng nói chung, trong một số trường hợp số liệu kết luận của cơ quan thuế và cơ quan kiểm toán còn có sai lệch khá lớn, sự thiếu thống nhất thường được biểu hiện ở các trường hợp sau:
Áp dụng sai văn bản hoặc sử dụng văn bản đã hết hiệu lực
Hiểu sai nội dung hướng dẫn của các văn bản
Các tổ công tác của các ngành có quan điểm khác nhau và đều giữ quan điểm riêng của mình mà không hướng vào chuẩn mực chung là các quy định pháp luật.
Đưa ra văn bản khác nhau để làm căn cứ kết luận, xử lí.
Có sự tính toán sai hoặc nhầm lẫn về mặt toán học ở các đoàn, tổ kiểm tra, kiểm toán.
Cơ quan thuế xử lí sai do phải chịu áp lực và tuân thủ quyết định của chính quyền quản lí song trùng sở tại
Đôi khi có đoàn, tổ kiểm toán xử lí sai do chưa nắm bắt hết được các diễn biến thực tiễn kinh doanh, hạch toán, kế toán, ... của DN tại địa phương ... và kết quả là xảy ra hai tình huống sau:
+ Khi số liệu kết luận của các KTV thống nhất với cơ quan thuế (về mặt tính toán và văn bản áp dụng), thì cơ quan thuế sẽ căn cứ vào kết quả đó để thu và truy thuế theo luật định. Lúc này chất lượng công tác kiểm toán càng cao thì càng hỗ trợ đắc lực cho ngành thuế trong thực hiện nhiệm vụ của mình, vì nó giảm được công tác kiểm tra, thanh tra của cơ quan thuế, đồng thời tạo điều kiện để DN thực hiện đầy đủ, kịp thời nghĩa vụ của mình với NSNN.
+ Nhưng cũng có trường hợp số liệu của KTV có sai sót do rủi ro kiểm toán, thì cơ quan thuế tính toán lại và thông báo cho KTV biết về kết quả đó. Những trường hợp như vậy xảy ra đôi khi dẫn đến những vướng mắc trong quan hệ giữa DN với cơ quan thuế, gây sự nghi nghờ của DN đối với các cơ quan chức năng của Nhà nước.
Để hạn chế những tác động không tốt trên, bên cạnh nhiều mặt cần hoàn thiện thì việc hoàn thiện kiểm toán thuế GTGT là đặc biệt cần thiết và quan trọng và là ưu tiên hàng đầu nhằm chống thất thu cho NSNN, tư vấn cho các DN thực hiện đúng chế độ kế toán thuế GTGT. Chính vì vậy kiểm toán khoản mục thuế GTGT cần được liên tục hoàn thiện góp phần đảm bảo chất lượng chung của kiểm toán BCTC.
2. KiÕn nghÞ
Như đã trình bày, việc hoàn thiện kiểm toán thuế GTGT là rất cần thiết trong giai đoạn hiện nay. Trên cơ sở những kiến thức đã học và việc tiếp cận với thực tế kiểm toán thuế GTGT tại Cty Kiểm toán tư vấn xây dựng Việt Nam, em xin mạnh dạn đưa ra một số kiến nghị nhỏ bé của mình nhằm hoàn thiện hơn quá trình kiểm toán khoản mục thuế GTGT nói riêng và BCTC nói chung:
Về phương pháp chọn mẫu trong kiển toán
Như chúng ta đã biết có hai phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu xác xuất và chọn mẫu phi xác xuất. Tại Công ty Kiểm toán tư vấn xây dựng Việt Nam phương pháp chọn mẫu thường xuyên được sử dụng là chọn mẫu theo nhận định nhà nghề và chọn mẫu theo quy mô, đây là hai loại hình của phương pháp chọn mẫu phi xác xuất. Không thể phủ nhận tính ưu việt của phương pháp chọn mẫu này, đặc biệt khi sai sót trọng yếu phân bổ tập trung theo những khối quần thể xác định hoặc nếu đám đông có kích cỡ nhỏ, công việc làm quen với đối tượng kiểm toán đã thực hiện tốt và khả năng nhạy cảm của KTV lớn. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, sai sót lại phân bổ đều trong quần thể trong trường hợp này để có mẫu chọn tiêu biểu thì phương pháp chọn mẫu xác xuất lại cho thấy hiệu quả hơn. Vì thế bên cạnh phương pháp chọn mẫu phi xác xuất, Công ty nên áp dụng cả phương pháp chọn mẫu xác xuất, áp dụng phương pháp nào có hiệu quả nhất còn tùy thuộc vào từng cuộc kiểm toán cụ thể.
Việc chọn mẫu bằng bảng số ngẫu nhiên và chọn mẫu hệ thóng không quá tốn kém, cách thức tiến hành cũng không phức tạp vì vậy trong giai đoạn hiện nay Công ty hoàn toàn có thể thực hiện được.
Về sự phối hợp giữa công ty kiểm toán và cơ quan thuế
Sự phối hợp, trao đổi ở mức độ cần thiết và phù hợp giữa các KTV và các chuyên viên của cơ quan thúê địa phương được phân công theo dõi về tình hình thực hiện nghĩa vụ thuế của DN trước khi tiến hành và khi cần thiết thì ngay trong khi đang tiến hành các cuộc kiểm toán. Việc phối hợp và trao đổi phù hợp này nhằm mục đích nâng cao chất lượng của các cuộc kiểm toán, nó không vi phạm tới quyền độc lập về nghề nghiệp của các KTV đã được pháp luật thừa nhận. Thực hiện được điều này nó sẽ giúp các KTV rút ngắn được thời gian, nhanh chóng nắm bắt được đặc điểm hạch toán ... các hoạt động phức tạp đa dạng của DN trong cơ chế tại thị trường của địa phương.
Thực hiện giữa nhiệm vụ kiểm toán của cơ quan kiểm toán và chức năng kiểm tra, thanh tra của cơ quan thuế có mối liên hệ mật thiết với nhau, cơ bản là thống nhất về mục tiêu và kĩ thuật tiến hành. Trong quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế thị trường thì mối quan hệ hai bên lại càng khăng khít hơn.
Kiểm toán thực chất là quá trình thu thập và đánh giá các bằng chứng kế toán để làm cơ sở cho việc nhận xét và kết luận của KTV. Quá trình kiểm toán và kiểm tra quyết toán thực chất đều là quá trình thực hiện “kiểm toán tuân thủ”. Tức là việc kiểm tra xem xét và đánh giá việc chấp hành luật lệ, nguyên tắc, chính sách của các đối tượng kiểm toán... Đây cũng chính là yêu cầu khách quan, là tiền đề, là cơ sở cho sự phối hợp nêu trên có điều kiện thực hiện.
Về hệ thống KSNB cần được ghi chép trên giấy tờ làm việc
Đánh giá hệ thống KSNB của cty khách hàng là một bước quan trọng không thể thiếu trong bất cứ cuộc kiểm toán BCTC nào diễn ra. Công việc đánh gía hệ thống KSNB giúp KTV:
- Đánh giá các BCTC có được kiểm toán hay không? KTV phải thu thập thông tin về tính trung thực của Ban giám đốc trong việc lập và trình bày sổ sách kế toán để được thỏa mãn là các bằng chứng thu được có thể chứng minh cho các số dư trên BCTC
- Nhận diện và đánh giá các sai phạm tiềm tàng
- Quyết định về mức đánh gía thích hợp của rủi ro kiểm soát ảnh hưởng đến rủi ro phát hiện từ đó ảnh hưởng đến quyết định số lượng bằng chứng kiểm toán phải thu thập
- Có kế hoạch thiết kế các cuộc khảo sát thích hợp
Về mặt lí luận, công việc đánh gía hệ thống KSNB cần được thực hiện. Tuy nhiên, ngoại trừ các cuộc kiểm tóan hợp tác với các Công ty kiểm toán nước ngoài, công việc đánh giá hệ thống KSNB được thực hiện đầy đủ và được mô tả chi tiết trên giấy tờ làm việc thì hầu hết các cuộc kiểm toán BCTC của Công ty Kiểm toán tư vấn xây dựng Việt Nam việc đánh giá hệ thống KSNB chưa được thực hiện và chưa mô tả đầy đủ trên giấy tờ làm việc.
Công ty Kiểm tóan tư vấn xây dựng Việt Nam nên đề ra quy chế bắt buộc mọi cuộc kiểm toán đều phải đánh giá hệ thống KSNB đầy đủ và ghi chép mô tả trên giấy làm việc. Công ty có thể sử dụng một trong ba phương pháp sau tùy thuộc đặc điểm đơn vị được kiểm toán và quy mô kiểm toán: Vẽ các lưu đồ; Lập bảng câu hỏi về KSNB; Bảng tường thuật về KSNB.
* Bảng câu hỏi về hệ thống KSNB: Bảng này đưa ra các câu hỏi theo các mục tiêu chi tiết của hệ thống KSNB đối với từng lĩnh vực được kiểm toán. Các câu hỏi được thiết kế dưới dạng trả lời “có” hoặc “không” và các câu trả lời không sẽ cho thấy nhược điểm của hệ thống KSNB. Ưu điểm của công cụ này là được lập sẵn nên KTV có thể tiến hành nhanh chóng và không bỏ sót các vấn đề quan trọng. Nhưng do được thiết kế chung nên bảng câu hỏi có thể không được phù hợp với mọi loại hình DN.
* Bảng tường thuật về KSNB là sự mô tả bằng văn bản về cơ cấu KSNB của khách hàng, sung cấp thêm sự phân tích về cơ cấu kiểm soát giúp KTV hiểu biết đầy đủ hơn về hệ thống KSNB
* Lưu đồ: Bao gồm lưu đồ ngang và lưu đồ dọc, là sự trình bày toàn bộ các quá trình kiểm soát áp dụng cũng như mô tả các chứng từ, tài liệu kế toán cùng quá trình vận động và luân chuyển chúng bằng các kí hiệu và biểu đồ.
Ví dụ bảng câu hỏi về hệ thống KSNB như sau:
STT
Câu hỏi
Trả lời
Ghi chú
Có
Không
1
Tìm hiểu về chính sách kế toán
- Công ty có thuộc diện chịu thuế GTGT không?
- Có theo phương pháp khấu trừ thuế hay ko?
- Liệt kê các loại hình hoạt động sản xuất kinh doanh ứng với tỷ lệ thuế suất:
+ Sản phẩm chịu thuế 0%
+ Sản phẩm chịu thuế 5%
+ Sản phẩm chịu thuế 10%
+ Sản phẩm không chịu thuế
2
Tìm hiểu về HTKSNB
- Việc tính toán, kê khai và nộp thuê được thực
hiện như thê nao?
- HĐ được sử dụng tại đơn vị là HĐ đặc biệt hay do BTC phát hành?
- Hệ thống TK, sổ sách kế toán theo dõi việc phát
sinh và nộp các khoản thuế có hoàn chỉnh hay ko?
- Phân công công tác kế toán thuế GTGT như thế nào?
- Công ty có gặp rắc rối gì hay khiếu nại gì vè thuế hay không? Nếu có thì vấn đề gì?bản chất của vấn đề
Thực tế các cuộc kiểm toán có sự hợp tác với các Công ty kiểm toán nước ngoài cho thấy việc ghi chép quá trình đánh giá hệ thống KSNB trên giấy tờ làm việc không tốn kém về mặt chi phí, hơn nữa đây là một bước công việc mang tính sao chép lại công việc đã thực hiện. Trên quan điểm chi phí_lợi ích và với cơ sở vật chất cùng trình độ các KTV tại Công ty hiện nay việc quy định ghi chép quá trình đánh giá hệ thống KSNB trên giấy tờ làm việc là hoàn toàn mang tính khả thi.
Về việc sử dụng bảng kê xác minh và bảng kê chênh lệch
Về bảng kê xác minh
Trong quá trình thực hiện kiểm toán, các KTV ở Công ty Kiểm toán tư vấn xây dựng Việt Nam đều có sử dụng phương pháp xác minh trong thu thập bằng chứng kiểm toán song chưa sử dụng bảng kê xác minh trong hồ sơ kiểm toán
Bảng kê xác minh có thể sử dụng trong trường hợp KTV kiểm tra chứng từ và thấy thiếu chữ kí người phê duyệt, thiếu chữ kí người nhận tiền đối với phiếu chi, thiếu chứng từ gốc song KTV lại chưa có những bằng chứng cụ thể về sai phạm này. Thông tin trên bảng kê xác minh có thể thấy nội dung sai phạm này, quy mô sai phạm và những đối tượng trực tiếp có liên quan đến sai phạm. Việc sử dụng bảng kê xác minh cũng cần xem xét đến yếu tố thời gian và hiệu quả kiểm toán tuy nhiên bảng kê xác minh cũng là một tài liệu minh chứng cho quá trình thực hiện kiểm toán và là tài liệu có ích trong thuyết minh Báo cáo kiểm toán.
Mẫu bảng kê xác minh có thể áp dụng như sau:
Bảng kê xác minh
Chứng từ
Nội dung
Số tiền
Đối tượng xác minh
Ghi chú mức
độ sai phạm
Số hiệu
Ngày tháng
Trực tiếp
Gián tiếp
Về bảng kê chênh lệch
Bảng kê chênh lệch có thể được sử dụng trong trường hợp khi KTV thực hiện quá trình đối chiếu, phát hiện có chênh lệch giữa số liệu thực tế và số liệu so sánh của KTV. Khi KTV có đầy đủ các bằng chứng chắc chắn về sai phạm này trong hoạt động tài chính kế toán của DN thì có thể sử dụng bảng kê chênh lệch theo mẫu sau:
Bảng kê chênh lệch
Chứng từ
Nội dung
Số tiền
Ghi chú mức độ
sai phạm
SH
NT
Sổ sách
Thực tế
Chênh lệch
KÕt luËn
Thích ứng với yêu cầu của nền kinh tế chuyển đổi theo cơ chế thị trường và hội nhập quốc tế, hoạt động kiểm toán độc lập ở nước ta đã hình thành và phát triển nhanh chóng và trở thành công cụ trợ giúp đắc lực cho các nhà quản lí. Kiểm toán khoản mục thuế GTGT trong kiểm toán BCTC là một phần công việc rất có ý nghĩa trong mỗi cuộc kiểm toán.
Thông qua quá trình tìm hiểu kiểm toán khoản mục thuế GTGT tại Cty khách hàng em đã phần nào nằm bắt được lí luận chung của vấn để cũng như hình dung được thực tiễn kiểm toán thuế GTGT tại Cty Kiểm toán tư vấn xây dựng Việt Nam. Em đã thấy được tầm quan trọng của kiểm toán thuế, những thuận lợi và khó khăn trong công tác kiểm toán thuế trong thực tế. Đồng thời em cũng đánh giá được mối quan hệ giữa lí luận và thực tế công tác kiểm toán. Với những kiến thức rất bổ ích khi thực hiện đề tài và được tiếp cận công việc kiểm toán tại Cty giúp em không bị ngỡ ngàng khi bước vào thực hành kiểm toán sau này.
Trong luận văn này của mình em đã trình bày những hiểu biết của mình cũng như các quan sát thực tế trong thời gian thực tập và nghiên cứu đề tài. Luận văn cũng bao gồm những đánh giá nhận xét theo nhận thức và ý kiến chủ quan của em về công tác kiểm toán nói chung và kiểm toán thuế GTGT nói riêng. Song do hạn chế về thời gian cũng như bản thân em còn những hạn chế về mặt nhận thức, cách trình bày, tư duy tổng hợp nên Luận văn của em chắc chắn còn rất nhiều thiếu sót. Em rất mong được sự chỉ bảo của thầy cô, cũng như những ý kiến đóng góp của các anh chị trong phòng kiểm toán để Luận văn được hoàn thiện hơn.
Môc lôc
Trang
._.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
36249.doc
