Báo cáo đề tài - Trầm cảm ở học sinh THPT - Thực trạng và giải pháp

1.3.2. Cơ sở thực tiễn...14 1.4. Mục tiêu nghiên cứu..17 1.5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn...18 1.6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu....18 1.7. Phương pháp nghiên cứu...18 1.8. Tính sáng tạo của đề tài ....19 Phần II: Kết quả và thảo luận..20 2.1. Tỉ lệ học sinh mắc trầm cảm.....20 2.2. Mô tả về trầm cảm.....22 2.2.1. Diễn biến một ngày của trầm cảm đối với học sinh trung học phổ thông.22 2.2.2. Trầm cảm gây ra sự đau khổ cả về tinh thần lẫn thể xác... ..23 2.2.3. Trầm cảm khiến mọi thứ trở lên khó khăn và tồi tệ hơn... 23 2.2.4. Làm thay đổi quan điểm và suy nghĩ của chính mình....24 2.2.5. Không còn hứng thú với sở thích của mình ..25 2.2.6. Những yếu tố cảm xúc cứ dồn nén tác động làm cho người bệnh trở nên vô cảm...25 2.2.7. Sự tự ti, bi quan, thất bại trong suy nghĩ và hành động .....25 2.2.8. Sự khác nhau giữa trầm cảm và buồn bã. ..26 2.2.9. Sự khác nhau giữa trầm cảm và tự kỉ.26 2.2.10. Sự khác biệt giới tính khi mắc bệnh ..27 2.2.11. Biểu hiện nhận biết chung của trầm cảm ở học sinh THPT ....29 2.3. Nguyên nhân dẫn tới căn bệnh trầm cảm..31 Bệnh lí....31 Áp lực từ phía bên ngoài .34 Áp lực do chính bản thân tạo nên..42 Hậu quả của căn bệnh trầm cảm..45 Các bệnh liên quan tim mạch và não bộ..46 Giảm sức mạnh của hệ miễn dịch.47 Mất đi cảm giác ngon miệng và mất ngủ.48 Nhức đầu và đau lưng48 Biến động trong áp lực máu..48 Mệt mỏi và kiệt sức.48 Tự tử..48 2.5. Giải pháp giúp học sinh THPT vượt qua căn bệnh trầm cảm..49 2.5.1. Giải pháp thứ nhất: Loại trừ các tác động tiêu cực..50 2.5.2. Giải pháp thứ hai: Tăng cường các hoạt động tích cực.57 2.5.3. Giải pháp thứ ba: Bản thân tự điều chỉnh cảm xúc59 Phần III: Kết luận và khuyến nghị....................64 3.1. Kết luận..............64 3.2. Khuyến nghị64 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC DANH MỤC CÁC CỤM TỪ VIẾT TẮT Từ viết tắt Từ đầy đủ THPT Trung học phổ thông DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 2.1. Biểu đồ tỉ lệ học sinh THPT mắc bệnh trầm cảm Hình 2.2. Kết quả khảo sát về biểu hiện rối loạn cảm xúc của các bạn học sinh. Hình 2.3. Biểu hiện của trầm cảm nhẹ Hình 2.4. Gen gây ra bệnh trầm cảm Hình 2.5. Bố mẹ ơi đừng bắt con học Hình 2.6. Bạo lực gia đình Hình 2.7. Áp lực học tập, thành tích Hình 2.8. Nỗi ám ảnh từ các môn học Hình 2.9. Bị bạn bè bắt nạt Hình 2.10. Tự tạo áp lực cho chính mình Hình 2.11. Hậu quả của trầm cảm Hình 2.12. Trầm cảm sát thủ giấu mặt trong xã hội hiện đại Hình 2.13. Làm bạn với con Hình 2.14. Kế hoạch GDTT đạo đức Hồ Chí Minh cho HS của THPT Nhị Chiểu Hình 2.15. Các hoạt động ngoại khóa của trường THPT Nhị Chiểu. Hình 2.16. Thanh niên TN THPT Nhị Chiểu tiếp sức mùa thi và giới thiệu sách Hình 2.17. HĐ tuyên truyền phổ biến kiến thức về trầm cảm của học sinh lớp 11A. Hình 2.18. Ngày hội thể thao. LỜI CẢM ƠN Nghiên cứu khoa học là một sân chơi vô cùng bổ ích cho học sinh trung học. Đây là nơi tìm ra những bạn trẻ tài năng và sáng tạo, giúp các bạn học sinh có thể thể hiện năng lực của bản thân. Chúng em vô cùng cảm ơn Sở giáo dục và đào tạo Hải Dương đã tổ chức cuộc thi này để chúng em có thể được tham gia, thể hiện tư duy của bản thân. Bên cạnh đó, trong quá trình nghiên cứu, chúng em đã nhận được sự giúp đỡ của các cơ quan, đơn vị sau: Trường THPT Nhị Chiểu – huyện Kinh Môn, tỉnh Hải Dương Trường THPT Kinh Môn II - huyện Kinh Môn, tỉnh Hải Dương Trường THPT Trần Quang Khải - huyện Kinh Môn, tỉnh Hải Dương Trung tâm giáo dục thường xuyên huyện Kinh Môn, Hải Dương Trường THPT Đông Triều, Quảng Ninh. Nhóm tác giả chúng em xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu các nhà trường, các thầy cô giáo và các bạn học sinh đã nhiệt tình giúp đỡ, tạo điều kiện cho chúng em thực hiện đề tài này. TÓM TẮT NỘI DUNG DỰ ÁN “Trầm cảm ở học sinh THPT – Thực trạng và Giải pháp” là một đề tài thuộc lĩnh vực xã hội và hành vi. Ý tưởng đề tài xuất phát từ một thực trạng đang rất “nóng” hiện nay, khi mà cứ vài tháng, thậm chí vài tuần chúng ta lại nghe được những thông tin đau lòng từ các phương tiện truyền thông về những vụ tự tử, mà đối tượng lại là các bạn học sinh THPT. Tại sao lại có tình trạng như vậy? Sau một thời gian tìm hiểu về vấn đề, chúng tôi đã tìm ra được một trong những nguyên nhân dẫn đến tự tử đó chính là bệnh Trầm Cảm. Vậy chúng ta cần làm gì giúp cho các bạn học sinh THPT vượt qua trầm cảm để những vụ việc đáng tiếc trên không tiếp tục gia tăng trong xã hội hiện đại? Từ cơ sở khoa học, cơ sở thực tiễn và các phương pháp nghiên cứu, đề tài hướng tới tìm ra thực trạng và giải pháp giúp các bạn học sinh THPT giảm áp lực và suy nghĩ tích cực. Kết quả, đề tài đã chỉ ra tỉ lệ học sinh mắc trầm cảm, tác hại của trầm cảm và phân tích được nguyên nhân trong đó đặc biệt chú ý đến nguyên nhân do chính các bạn học sinh tự tạo áp lực cho mình. Qua đó đã đề xuất được ba nhóm giải pháp khả thi có khả năng ứng dụng trong thực tiễn. Đề tài thể hiện niềm đam mê nghiên cứu khoa học kĩ thuật và ý thức trách nhiệm trước một căn bệnh đang làm ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống của các bạn trẻ đặc biệt là các bạn học sinh THPT - những mầm xanh tương lai của đất nước. PHẦN I TỔNG QUAN VẤN ĐỀ Lý do chọn đề tài Tôi là ai? Mục đích sống của tôi là gì? đây có lẽ là một câu hỏi gây hoang mang cho rất nhiều bạn học sinh trung học hiện nay. Có những ngày, tôi lang thang trong mớ cảm xúc hỗn độn, đi tìm cái gọi là đam mê mà hàng ngàn hàng vạn bạn trẻ đang tìm kiếm để rồi tôi thấy mình nhỏ bé và bất tài. Tôi mệt mỏi với đống bài tập nhàm chán. Tôi hoang mang với kì thi THPT Quốc gia sắp diễn ra. Tôi bất lực với mọi thứ, và đã có lúc tôi ước giá như mình chưa từng tồn tại. Tôi không hiểu cảm giác đó là gì? Tôi bị kéo theo những suy nghĩ đó một cách ngu ngốc trong một khoảng thời gian khá lâu. Cho đến một ngày, tôi đọc một bài báo nói về căn bệnh trầm cảm. Lúc đó, khái niệm về trầm cảm của tôi rất mơ hồ và sự tò mò đã thôi thúc tôi tìm hiểu về đề tài này. Có lẽ rằng trong tất cả chúng ta đều có lúc cảm thấy buồn bã, u tối nhưng để vượt qua cảm giác đó không phải là ai cũng có thể làm được. Yếu đuối ư? Không hề. Trầm cảm giống như một sợi dây mà ta càng giãy thì càng bị siết chặt, càng cố thoát khỏi thì càng đau đớn. Trước khi qua đời, nam ca sĩ Hàn Quốc Jonghuyn đã viết một tâm thư gửi chị gái, trong đó có đoạn: Bên trong tôi mọi thứ đã vỡ vụn. Căn bệnh trầm cảm gặm nhấm tôi một cách chậm rãi, cuối cùng cũng đã nuốt chửng tôi. Và tôi không thể nào đánh bại được nó. Có thể thấy rằng, không phải là họ không muốn thoát ra mà là không thể thoát ra được cái hố sâu vô hình ấy. Một số người cho rằng: trầm cảm là một căn bệnh của người lớn. Nhưng hiện nay, rất nhiều nghiên cứu cho rằng trầm cảm diễn ra ở cả trẻ em và đặc biệt là học sinh trung học. Theo các chuyên gia y tế và giáo dục, ở độ tuổi học sinh, do những thay đổi về hormone tăng trưởng trong giai đoạn dậy thì khiến khả năng kiềm chế tâm lý rất kém. Và đối với các bạn học sinh do phải chịu áp lực từ nhiều phía, nhiều sự thay đổi của đời sống nên gây ra rất nhiều biến đổi về mặt tâm, sinh lí. Đó là một loạt các trạng thái khác nhau như lo âu, chán nản, buồn bã, mệt mỏi, vô vọng, cô đơn Không giống như tự sát, trầm cảm diễn ra không ngừng với cường độ thấp. Tự tử là dấu chấm hết cho cuộc đời: chúng ta biết đến và nhìn thấy ngay lập tức. Ngày nay trầm cảm là một trong những rối loạn tâm thần phổ biến và gia tăng thành xu hướng ở nhiều quốc gia trên thế giới, đặc biệt là các nước đang phát triển. Trầm cảm là một vấn đề lớn cần được quan tâm đặc biệt là công tác chăm sóc sức khỏe cộng đồng. Trầm cảm chính là tiếng kêu khóc trong sự im lặng. Họ giằng xé, cào cấu bản thân một cách bất lực. Có người cho rằng, trầm cảm cũng giống như bị bóng đè. Mặc dù lí trí kêu gọi mình phải tỉnh táo nhưng cơ thể lại không thể cử động, không thể chống đỡ được, cảm thấy mình như bị giam cầm trong cái xác của chính mình. Những người bị trầm cảm sẽ không yêu cầu mọi người một cách trực tiếp nhưng lại là người cần sự giúp đỡ nhất. Như vậy, trầm cảm âm thầm bào mòn con người, âm thầm cướp đi bạn bè, người thân và ảnh hưởng sâu sắc đến chất lượng cuộc sống như vui chơi và học tập của các bạn học sinh trung học. Tuy nhiên, khi rơi vào tình trạng cô lập, ít ai cảm nhận được dấu hiệu của chúng. Thật khó để biết cách đối phó với trầm cảm, đặc biệt là khi nó kéo dài suốt một khoảng thời gian. Nên không phải ai cũng có sự nhận thức đúng đắn về vấn đề này. Sự hiểu biết không đầy đủ về trầm cảm cũng có nguy cơ tăng mạnh đối với những cá nhân có dấu hiệu hoặc nguy cơ mắc trầm cảm từ trước đó. Học sinh có dấu hiệu trầm cảm nhưng không có hiểu biết về cách tự mình giải quyết hay cố tình lảng tránh đều có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng. Vì vậy, chúng tôi quyết định nghiên cứu đề tài này nhằm đưa ra một số giải pháp giúp học sinh trung học phổ thông thoát khỏi cái bóng của trầm cảm. Các bạn là những người đặc biệt hơn người khác. Chúng tôi sẽ giúp bạn nhận ra được bạn đặc biệt ở chỗ nào và từ đó đưa bạn ra khỏi bóng tối mà bạn nghĩ là sẽ không bao giờ thoát khỏi được. Câu hỏi nghiên cứu Học sinh trung học phổ thông cần làm gì để thoát khỏi bệnh trầm cảm? Làm thế nào để có cảm hứng sống: sống hết mình với nhiệt huyết tuổi trẻ, với hoài bão và đam mê? Từ câu hỏi nghiên cứu chúng tôi đưa ra Slogan: “CHÁY HẾT MÌNH” và nghiên cứu đề tài trên các khía cạnh: Thực trạng vấn đề: Tỉ lệ học sinh THPT mắc bệnh trầm cảm Nguyên nhân Hậu quả Giải pháp Cơ sở thực hiện đề tài Cơ sở khoa học Để có được một nền y học phát triển như hiện nay, chúng ta không thể không kể đến Hypocrate - người đặt nền móng cho nền y học hiện đại. Thuyết thể dịch - một nghiên cứu vĩ đại của ông lần đầu tiên trong lịch sử đã cất tiếng gọi tên thuật ngữ Trầm Cảm. Như vậy có thể nói con người đã biết đến trầm cảm từ hàng nghìn năm trước. Ở thời Ai Cập cổ đại, đức vua Saul đã có các biểu hiện của trầm cảm như trong sách kinh Cựu Ước đã viết. Nhưng trong thời kì này mọi người tin rằng bệnh này do sự trừng phạt của Chúa trời nên các linh mục là những vị thuốc trị liệu chính. Đến năm 120 -180 sau Công Nguyên, Aretaeus đưa ra khái niệm về trầm cảm nội sinh và trầm cảm ngoại sinh. Vào thế kỷ thứ 19, trầm cảm được xem là một sự yếu đuối về cá tính do sự di truyền học. Trong những thập niên 50-60, trầm cảm được chia làm 2 loại, nội tại và thần kinh. Khi trầm cảm bắt nguồn từ bên trong cơ thể, có thể do nguồn gốc từ gen hoặc vô căn thì được gọi là loại nội tại. Còn trầm cảm do thần kinh là do các yếu tố ảnh hưởng từ thúc đẩy trực tiếp từ môi trường như do bị ức chế tinh thần nặng. Sang đến thập niên 70-80 các nhà nghiên cứu chuyển tập trung từ nguyên nhân sang ảnh hưởng của rối loạn trầm cảm đến người bệnh. Điều đó có nghĩa là những nghiên cứu về nguyên nhân và ảnh hưởng của trầm cảm của những nhà chuyên môn là tương đối chính xác. Trên thực tế thì ngay từ hàng nghìn năm trước con người và các nhà khoa học phần xác định được hướng đi và nhận định được tác hại vô cùng khủng khiếp của trầm cảm. Nhận ra được vấn đề cấp bách này đến năm 1992, trầm cảm được các chuyên gia nghiên cứu hoàn thiện về khái niệm của căn bệnh và phân loại trong Bảng phân loại bệnh Quốc tế lần thứ 10 của WHO. Mới nhất là trong hướng dẫn chẩn đoán và thống kê các rối loạn tâm thần lần thứ 5 đã chỉ rõ trầm cảm được phân vào nhóm rối loạn cảm xúc. Rối loạn cảm xúc được chia làm hai loại thường gặp là hưng cảm (rối loạn lưỡng cực) và trầm cảm có nghĩa là vui cực độ và buồn cực độ. Qua hàng loạt các nghiên cứu từ hàng nghìn thế kỉ trước tuy vẫn có nhiều ý kiến tranh cãi khác nhau về mặt y khoa nhưng hầu hết các nhà khoa học vẫn nhất trí đồng ý rằng: Rối loạn trầm cảm là một hội chứng phản ánh tâm trạng buồn bã hoặc một nỗi khổ quá mức bình thường. Theo tổ chức y tế thế giới WHO thì trầm cảm được biết đến là một chứng rối loạn sắc khí trong tâm thần học. Do hoạt động của bộ não rối loạn nên tạo nên bất thường trong hành vi và suy nghĩ. Cũng có thể hiểu theo một khái niệm tương tự thì trầm cảm là một biểu hiện của trạng thái ức chế trong tất cả các hoạt động của tâm thần và cả thể chất. Đó chính là một trạng thái bị đè nén, kìm hãm do sự tiềm tàng phẫn uất ở trong lòng rất lâu không được giải phóng của tất các hoạt động tâm thần và thể chất. Gây ra những cảm giác buồn phiền, căng thẳng và mất hứng kéo dài dai dẳng. Do sự kìm nén ấy nên những người mắc bệnh luôn luôn cảm thấy buồn rầu và mệt mỏi, cáu gắt vô cớ, luôn có những suy nghĩ tiêu cực về cuộc sống, chán ghét mọi thứ. Tình trạng này không gây ảnh hưởng nhỏ đến cuộc sống mà còn khiến cho cuộc sống của người bệnh trở nên vô nghĩa chỉ muốn thoát khỏi đi tìm cái chết để cứu bản thân mình. Cuộc sống của họ chỉ mang một màu trầm buồn, những cảm xúc tiêu cực mà trầm cảm gây ra như đám dây leo, bám rễ thật sâu vào tâm hồn đang dần héo úa và hút cạn nguồn sinh lực cuối cùng họ. Nỗi buồn, sự thất vọng và chán nản cứ bám lấy, bủa vây họ mỗi ngày, mỗi giờ. Xã hội ngày càng phát triển khiến cho những vấn đề bệnh lí còn nguy hiểm hơn cả. Suốt một năm 2017 dư luận xã hội đã dấy lên một hồi chuông báo động nguy cấp về tình trạng trầm cảm gia tăng và có xu hướng trẻ hóa. Dựa vào những nguyên nhân, hình thức và nguyên lí gây bệnh thì theo tổ chức y tế thế giới trầm cảm chia làm nhiều loại khác nhau: trầm cảm nặng, trầm cảm nhẹ, trầm cảm xuất hiện từng giai đoạn, trầm cảm tái diễn, trầm cảm nặng và tái diễn, trầm cảm mức độ nhẹ liên tục, trầm cảm di chứng của rối loạn khí sắc trầm cảm, rối loạn phân liệt cảm xúc. Trầm cảm nặng được phân chia thành 2 loại đó là không loạn thần với biểu hiện buồn thảm, ủ rũ, bi quan, chán nản và loạn thần với những biểu hiện như hoang tưởng, ảo giác, ảo thanh xui khiến như: tự tử, giết người, không ăn, bỏ nhà và nhảy lầu là nguy hiểm nhất. Khác với trầm cảm nặng, trầm cảm nhẹ xuất hiện đơn độc về mức độ, không gây nên sự đau buồn và trở ngại đối với hoạt động hàng ngày, thường kéo dài ít nhất 2 tuần, không có hiện tượng hoang tưởng, ảo giác. Trầm cảm xuất hiện từng giai đoạn: tái diễn nhiều đợt và có thể xen kẽ với giai đoạn hưng cảm. Giữa các giai đoạn trầm cảm và hưng cảm là thời kỳ khí sắc bình ổn hoàn toàn. Loại trầm cảm này còn được gọi là bệnh loạn thần hưng trầm cảm. Tỉ lệ mắc bệnh ở nam nữ gần như nhau, sau tuổi trung niên thì giai đoạn trầm cảm thường xuất hiện nhiều hơn giai đoạn hưng cảm và kéo dài hơn. Trầm cảm tái diễn  biểu hiện giống như loại trầm cảm nặng và trầm cảm nhẹ đã nêu trên nhưng không xuất hiện đơn độc mà tái diễn nhiều đợt trong đời người. Giai đoạn trầm cảm kéo dài từ 3 - 12 tháng, trung bình 6 tháng. Bệnh thường khởi phát chậm, thường gặp ở độ tuổi từ 50. Phần lớn bệnh được phục hồi hoàn toàn và tỉ lệ mắc bệnh trầm cảm loại này ở nữ ghi nhận gấp đôi nam. Trầm cảm nặng và tái diễn gần giống như các bệnh trước kia gọi là trầm cảm, trầm uất, loạn thần hưng trầm cảm, trầm cảm sinh thể, trầm cảm nội sinh. Trong đời, con người ít nhất thường có hai giai đoạn trầm cảm nặng hay nhẹ tái diễn, mỗi giai đoạn thường kéo dài trên 2 tuần, giữa hai giai đoạn trầm cảm phải có một thời kỳ lành bệnh ít nhất 6 tháng. Trầm cảm mức độ nhẹ  liên tục biểu hiện, đơn độc nhưng kéo dài, có khi gần hết tuổi thanh niên, gây nên sự đau buồn và trở ngại cho sinh hoạt lao động, làm việc và học tập của người bệnh. Bệnh có thể nặng lên và tiến triển như rối loạn trầm cảm tái diễn hay xen kẽ với các giai đoạn hưng cảm. Nếu các giai đoạn trầm cảm và hưng cảm xen kẽ nhau được gọi là khí sắc tuần hoàn; nếu mức độ khí sắc trầm, nhẹ, kéo dài thì gọi là loạn khí sắc. Trầm cảm di chứng của các rối loạn khí sắc trầm cảm: biểu hiện đơn độc hoặc tái diễn nhưng mức độ nhẹ, không kéo dài gồm các trạng thái hỗn hợp trầm cảm và hưng cảm, trầm cảm ẩn, rối loạn xúc cảm khác không liên quan đến nghiện rượu, nghiện ma túy, rối loạn nội tiết hay rối loạn tâm thần thực tổn. Phân liệt cảm xúc: biểu hiện các triệu chứng phân liệt và triệu chứng cảm xúc xuất hiện đồng thời, nổi bật như nhau. Lưu ý thể trầm cảm xuất hiện sau cơn loạn thần cấp tính của bệnh tâm thần phân liệt không xếp vào loại trầm cảm này. Các triệu chứng trầm cảm biểu hiện như đã nêu ở trên. Các triệu chứng phân liệt ở bệnh nhân biểu hiện ý nghĩ vang lên thành tiếng nói ở trong đầu, bị những lực lượng xa lạ nào đó điều khiển, mưu hại; nghe thấy những tiếng nói gièm pha, buộc tội mà thực tế không có... Phần lớn bệnh nhân được phục hồi hoàn toàn sau điều trị, một số ít trường hợp tiến triển thành thiếu sót phân liệt như thờ ơ với ngoại cảnh, có hành vi kỳ dị... Trầm cảm có thể kéo dài hoặc tái phát nhiều lần, làm suy giảm đáng kể khả năng làm việc, khả năng tương tác đương đầu với cuộc sống. Trường hợp nặng nhất có thể dẫn tới tự tử. Ở mức độ nhẹ, bệnh có thể chữa trị bằng nhiều cơ chế điều trị về tâm lí, dinh dưỡng mà không cần dùng thuốc. Với mức độ vừa và nặng thì có người bệnh có thể kết hợp nhiều phương pháp vào cùng trị liệu như kết hợp điều trị tâm lí khoa học và điều trị bằng thuốc. Như vậy căn bệnh trầm cảm trên thực tế có nhiều loại khác nhau nên rất khó để người bệnh có thể phát hiện và nhận thức được các triệu chứng mình mắc phải có liên quan gì đến trầm cảm không. Dù cho mắc bệnh trầm cảm ở mức độ nào đi chăng nữa thì trong cơn bộc phát sẽ dẫn tới các hệ lụy vô cùng tàn khốc và tồi tệ có thể là tự tử hay sát hại người khác. Theo như công bố của Mỹ thì cứ 40 giây trôi qua lại một sinh mạng kết thúc do chính suy nghĩ và hành vi của mình dồn nén. Trầm cảm nó đáng sợ hơn ta tưởng. Theo như phát biểu của bác sĩ Tô Thanh Phương (Phó giám đốc Bệnh viện Tâm thần Trung ương I) thì “ Không có gì đau đớn bằng căn bệnh trầm cảm. Người bị bệnh trầm cảm chỉ muốn tìm đến cái chết. Thậm chí đau đớn như bệnh ung thư con người còn chịu đựng được chứ trầm cảm thì khó ai chịu đựng được nó” Cơ sở thực tiễn Theo thông báo của tổ chức Y tế thế giới WHO thì tính đến năm 2020 trầm cảm là căn bệnh đứng thứ hai trong số những căn bệnh phổ biến của thế giới và sẽ là gánh nặng bệnh tật hàng đầu vào năm 2030. Hiện nay trung bình hàng năm thế giới có khoảng trên 200 triệu người bị mắc bệnh trầm cảm, nghĩa là mỗi quốc gia có từ 3-5% dân số mắc phải, ở Việt Nam con số này là 2,8%. Trầm cảm là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tự sát 45% - 70% người tự sát do mắc bệnh trầm cảm và 15% người tử vong khi thực hiện hành vi tự sát đó. Theo số liệu thống kê ở Nhật Bản vào năm 2014 trung bình một ngày ở Nhật có 70 người tự sát trong đó 1/3 trong số đó bị trầm cảm. Ở Việt Nam khoảng 4000 người tự sát mỗi năm do mắc bệnh trầm cảm. Trầm cảm có thể gặp ở nhiều dân tộc, nhiều nơi tùy thuộc vào nhiều yếu tố như độ tuổi, nghề nghiệp, giới tính, trình độ, tính cách, môi trường xã hội xung quanh. Tỉ lệ trầm cảm ở trẻ em là từ 0,45% - 2,5%, tỉ lệ này còn rõ ràng hơn khi với trẻ vị thành niên là 0,4% - 8,3% trong đó có từ 15% - 20% là bị trầm cảm nặng. Ở độ tuổi vị thành niên đặc biệt là các bạn đang học THPT thì đây chính là thời cơ thuận lợi cho bệnh phát triển. Do ở trong độ tuổi này có nhiều biến đổi về thể chất và tinh thần, nên có nhiều biểu hiện lệch lạc trong hành vi và cách suy nghĩ mà chiếm đa số là suy nghĩ tiêu cực – trầm cảm. Nếu không phát hiện sớm và kịp thời chữa trị thì sẽ làm ảnh hưởng lớn đến chất lượng học tập, đến sức khỏe, giao tiếp và sự phát triển của về thể chất tinh thần, tính cách của người mắc bệnh. Ở Nhật Bản, Kashani và Sherman (1998) nghiên cứu và nhận thấy tần suất mắc trầm cảm từ 1-2% ở trẻ tiền dậy thì, từ 2-5% ở trẻ vị thành niên (Fleming và Offort, 1990). Ở Đức, Essau và cộng sự nghiên cứu 1035 học sinh từ độ tuổi từ 12-17 thì 17,9% bị trầm cảm. Còn ở Mĩ, đối với Jackson và Lurie (2006) thì theo nghiên cứu ở tuổi vị thành niên có 20-25% bạn mắc ít nhất một giai đoạn của trầm cảm. Một số nghiên cứu khác còn cho thấy tần xuất mắc trầm cảm ở bạn gái từ 13-17 tuổi cao hơn các bạn nam. Nhưng khi các bạn nam mắc phải trầm cảm thì có nguy cơ tự sát cao hơn các bạn nữ. Nguyên nhân ban đầu được các nhà tâm lí học cho rằng các bạn nam không dám chia sẻ, tâm sự, thể hiện nỗi buồn, sự mệt mỏi chán nản của mình với ai khác do định kiến “phái mạnh” thì phải mạnh mẽ luôn kiểm soát được cảm xúc của mình nên đã khiến cho các bạn nam giấu mình đi và để cho trầm cảm gặm nhấm suy nghĩ của mình. Tại Việt Nam, theo tiến sĩ bác sĩ Hoàng Cẩm Tú đã tiến hành nghiên cứu về chứng rối loạn hành vi, cảm xúc của trẻ em và trẻ vị thành niên ở một số tỉnh ở Hà Nội cho thấy 2,2% trẻ em và trẻ vị thành niên từ 4-18 tuổi mắc chứng lo âu và trầm cảm. Giáo sư tiến sĩ Nguyễn Bá Đạt nghiên cứu về rối loạn trầm cảm và một số hành vi tâm lí xã hội liên quan đến học sinh trung học phổ thông ở khu vực Hà Nội cho biết là 18,8% là biểu hiện rối loạn trầm cảm, 9,9% khẳng định là bị trầm cảm. Kết quả nghiên cứu của BV tâm thần ban ngày (Hà Nội) với trên 1.200 học sinh ở Hà Nội (bậc tiểu học và THCS), có gần 19,4% học sinh có vấn đề sức khỏe tâm thần chung, trong số các ca tự sát có 10% ở lứa tuổi từ 10 đến 17. Theo cách nhìn tổng quan qua các thí nghiệm khảo sát thực tế ở một số địa bàn như trên cho thấy: các nhà khoa học, bác sĩ tiến sĩ khoa tâm lí đã đưa ra những đánh giá về tỉ lệ mắc bệnh trầm cảm nhưng chưa đưa ra được con số cụ thể chính xác về số ca mắc trầm cảm ở tuổi vị thành niên. Vì điều kiện về địa điểm, công cụ và tiêu chí đánh giá khai thác thực tế khác nhau nên giữa các con số có xuất hiện sự chênh lệch. Nhưng đó chính là cơ sở nền tảng để xây dựng nên những tiêu chí đánh giá cụ thể và chính xác hơn. Qua hàng loạt những con số chắc hẳn đã gợi ra cho mỗi người những suy nghĩ và phần nào nhận thức được sự nguy hại của căn bệnh ghê gớm này. Tuy nhiên thực tế hiện nay có thể trả lời rằng hiểu biết của mọi người trong xã hội, của nhà trường và các bậc phụ huynh nhất là ở nông thôn còn hạn chế. Thậm chí mọi người còn tỏ ra rất thờ ơ coi thường căn bệnh, cho rằng đây là một bệnh không vấn đề gì, cỏn con có thể chữa triệt để bằng thuốc nên không cần lo lắng hay biết về chứng rối loạn trầm cảm. Có thể nói đây là một vấn đề vô cùng nguy hiểm đến chính bản thân người mắc bệnh và cả chính những người xung quanh khi mọi người “quá hạn hẹp” về kiến thức trầm cảm. Ví dụ như ở thành phố Hồ Chí Minh có một gia đình khi con bị trầm cảm giai đoạn cuối dẫn đến có hành vi tự tử mới phát hiện và đưa con đi chữa trị. Theo lời kể của người mẹ thì gia đình làm kinh doanh buôn bán nên đa số không có thời gian dành cho con và cũng không có mấy khi tìm hiểu hay để tâm đọc báo về trầm cảm. Nên khi con nói thường xuyên đau đầu, mệt mỏi, mất ngủ cũng không để tâm lắm, coi đó là một chuyện bình thường. Những câu chuyện bi thương do trầm cảm gây ra như giết hại những người thân trong gia đình hoặc phá hại của cải không phảo là hiếm trong xã hội hiện nay. Bao nhiêu câu chuyện do bế tắc trong cuộc sống khiến bản thân người mắc bệnh đi tìm con đường kết thúc đời mình để buông xuôi giải tỏa mọi thứ bởi không phả ai cũng có thể tự mình vượt qua. Thực tế đó đã thôi thúc chúng tôi tiến hành điều tra, khảo sát và trực tiếp phỏng vấn các bạn học sinh THPT nhất là trong khu vực tỉnh Hải Dương để tìm hiểu học sinh THPT có bị trầm cảm hay không? (Dựa trên phân loại các biểu hiện trầm cảm của tổ chức y thế giới). Mắc bệnh ở mức độ nào?... Để từ đó đưa ra những cảnh báo sớm và cung cấp những kiến thức cơ bản về trầm cảm để giúp cho mọi người trong xã hội hiểu biết hơn về căn bệnh trầm cảm, đặc biệt các bạn học sinh THPT tự mình điều chỉnh cảm xúc để vượt qua căn bệnh trầm cảm bởi các nhà khoa học đã khẳng định trầm cảm có thể chữa khỏi nếu được phát hiện sớm. Mục tiêu nghiên cứu Xuất phát từ chính bản thân: Chính mình cũng cảm thấy chông chênh, bất an, cảm thấy bất lực khi bước vào tuổi mới lớn, phải chọn lựa lối đi cho riêng mình. Bản thân cũng chưa kiểm soát được cảm xúc, hành vi của mình. Đôi khi chính mình đang tự gây nên áp lực cho mình. Xuất phát từ thực tế: Nhìn lại bản thân và nhìn ra cuộc sống, thấy rất nhiều bạn trẻ hiện nay sống còn chưa thoáng. Đôi lúc còn suy nghĩ tiêu cực, luôn cho rằng sống là một việc rất khó khăn. Những áp lực được gọi là “áp lực tự áp đặt” của các bạn học sinh là một điều khiến chúng tôi suy ngẫm. Mục đích nghiên cứu của dự án: Tìm ra các giải pháp thiết thực, có tính khả thi nhằm giúp các bạn học sinh THPT giảm bớt những căng thẳng khi bị mọi người trong xã hội, bản thân mình tự áp đặt cho mình. Từ đó giúp các bạn sống đúng với độ tuổi và kiểm soát hành vi của mình, sống hết mình với tuổi trẻ, với đam mê. Đặc biệt là các bạn học sinh bị trầm cảm nhẹ có thể điều chỉnh cảm xúc để không bị trầm cảm tái phát. Các bạn bị trầm cảm nặng cải thiện được tình trạng của mình để không dẫn đến hậu quả đáng tiếc. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn Đề tài nhằm cung cấp những kiến thức cơ bản về căn bệnh trầm cảm, giúp cho mọi người trong xã hội có những hiểu biết về căn bệnh trầm cảm. Chúng tôi coi đây là một tài liệu khoa học phổ cập nhằm tuyên truyền phổ biến những kiến thức về trầm cảm hướng tới nhiều đối tượng trong xã hội vì dễ tiếp cận hơn so với các tài liệu khoa học chuyên sâu của các nhà khoa học thuộc các lĩnh vực y học và tâm lý học. Đề tài nhằm đóng góp giải pháp nâng cao chất lượng các môn học, mở ra các phòng tham vấn học đường, các trang mạng xã hội để tâm sự giữa các bạn học sinh, góp phần xây dựng một thế hệ học sinh Việt hòa đồng, sôi nổi, có lối sống văn minh, lành mạnh, giảm thiểu những suy nghĩ tiêu cực không đáng có. Đề tài giúp cho các bạn học sinh THPT cảm thấy thích thú, yêu thích việc đến trường, việc được đi học và trân trọng cơ hội được sống của bản thân. Qua đó, đưa ra một số đề xuất cho các bậc phụ huynh, các trường THPT quan tâm, giúp đỡ, uốn nắn cũng như phát hiện sớm được những thay đổi hằng ngày của các bạn học sinh để không xảy ra những sự việc hay hậu quả đáng tiếc do trầm cảm gây ra. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu Với khả năng của độ tuổi, nhóm tác giả chúng tôi chỉ tập nghiên cứu thực trạng bị trầm cảm của các bạn học sinh THPT, khoảng từ 15 đến 18 tuổi- những bạn cùng lứa tuổi với chúng tôi. Phương pháp nghiên cứu Để nghiên cứu đề tài, nhóm tác giả đã sử dụng những phương pháp chủ yếu sau: Thu thập thông tin (qua quan sát thực tiễn và lấy tư liệu thông tin cùng hình ảnh trên các phương tiện thông tin đại chúng). Điều tra, thăm dò ý kiến, lấy số liệu. Thống kê số liệu, đối chiếu, phân tích. Tính sáng tạo của đề tài Trầm cảm có thể nói là đề tài chưa bao giờ cũ. Bởi cho dù có rất nhiều công trình nghiên cứu, các liệu pháp tâm lý, các loại thuốc của những nhà khoa học thuộc lĩnh vực y học, tâm lý họcdùng để chữa trị bệnh đã có hiệu quả. Nhưng số người mắc bệnh, độ tuổi mắc bệnh vẫn tiếp tục gia tăng và trẻ hóa. Chính vì vậy chúng tôi đã tiến hành nghiên cứu đề tài này trong phạm vi hẹp đó là trầm cảm ở học sinh THPT độ tuổi từ 15 đến 18 tuổi. Hướng tiếp cận, lý giải và đề xuất giải pháp của một nhóm tác giả có cùng độ tuổi với đối tượng nghiên cứu. Một điều đặc biệt nữa của dự án chính là chúng tôi đi sâu tìm hiểu một nguyên nhân gây ra căn bệnh trầm cảm chính là do bản thân các bạn học sinh tự tạo áp lực cho chính mình. Chúng ta thường cho rằng trầm cảm là do những yếu tố bên ngoài tác động như: áp lực từ sự kì vọng của gia đình, bạn bè, áp lực học tập thi cử , Thế nhưng ít ai để ý rằng áp lực lớn nhất tác động lên lại là chính bản thân. Trong mỗi chúng ta dù là tôi hay là bạn đều lấp ló trong mình sự đố kỵ với người khác, sự nghi ngờ khả năng của bản thân cho rằng mình bất tài, mình không thể làm được... Những suy nghĩ đó đang điều khiển chúng ta khiến chúng ta quay cuồng nhưng chúng ta lại không thử làm, không dám làm và không hành động.... Chúng tôi muốn thông qua vấn đề tâm lí học đường này để các bạn học sinh THPT thay đổi quan niệm sống để sống có trách nhiệm với chính mình và ý nghĩa với cuộc đời. PHẦN II KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN Tỉ lệ học sinh mắc trầm cảm Qua khảo sát thực tế ở hơn 1000 học sinh trung học phổ thông ở khu vực Kinh Môn- Hải Dương, khu vực Mạo Khê- Quảng Ninh bao gồm: Trường THPT Nhị Chiểu, trường THPT Quang Khải và trường THPT Kinh môn II và Trung tâm giáo dục thường xuyên Kinh Môn, THPT Đông Triều- Quảng Ninh ở các khối lớp 10, 11 và 12 về vấn đề biến đổi tâm lí trong tuổi dậy thì. Nhóm thực hiện chúng tôi đã rất bất ngờ về con số những bạn đã và đang mắc trầm cảm lên tới gần 31,65%. Số những bạn không mắc trầm cảm là 69,35%. Điều đáng ngại ở đây là con số này sẽ ngày càng có xu hướng tăng nhanh. Hình 2.1: Biểu đồ tỉ lệ học sinh THPT mắc bệnh trầm cảm Khi được hỏi về trầm cảm thì có tới 68,97% học sinh không có hiểu biết về trầm cảm? Có những bạn lại cho rằng mình bị trầm cảm nhưng thực tế thì đó là trạng thái tâm lý buồn do một sự việc nào đó xảy ra. Sau một khoảng thời gian ngắn mọi thứ lại trở lại bình thường. Có những bạn bị trầm cảm thì giấu diếm không muốn bạn bè và gia đình biết, cứ âm thầm chịu đựng. Con đường từ trầm cảm đến cái chết là khoảng cách rất gần. Đặc biệt là các bạn học sinh THPT thì khoảng cách ấy lại càng ngắn lại. Thuật ngữ “trầm cảm” cũng không còn xa lạ với các bạn học sinh. Khi thấy bạn bè của mình không hòa đồng, buồn bã các bạn vẫn hay trêu: “Cậu bị trầm cảm à?” nhưng thực chất, trong tiềm thức của các bạn vẫn chưa có một định nghĩa chính xác về trầm cảm. Khi được hỏi: Bạn thường xuyên gặp phải trạng thái tâm lý nào? (có thể chọn nhiều phương án). Chúng tôi rất bất ngờ về kết quả: Buồn chán, mệt mỏi 19,15% Căng thẳng 14,7% Hay cáu gắt 14,4% Cảm thấy cô đơn 10,01% Mất hứng thú với học tập 14,7% Tự ti, bi quan 7,77% Không muốn làm gì 13,74% Đã từng nghĩ tới tự tử 4,93% Hình 2.2. Kết quả khảo sát về trạng thái tâm lý của các bạn HS THPT Qua bảng số liệu chúng ta thấy rằng cảm giác buồn chán, mệt mỏi chiếm tỉ lệ khá cao 19,15% tức là trong 1000 phiếu điều tra có tới 191 bạn thường xuyên rơi vào trạng thái này. Ngoài buồn chán, mệt mỏi các bạn còn có biểu hiện khác như hay cáu gắt 14,4%, không muốn làm gì 13,74%, thậm chí đã có ý định tự tử 4,93% (tức 49 bạn có ý định tự tử). Theo các nhà khoa học thì trầm cảm là rối loạn cảm xúc. Nếu người nào đó cảm thấy buồn chán, mệt mỏi, hay cáu gắtkéo dài trên hai tuần thì người đó có dấu hiệu của trầm cảm. Như vậy không thể phủ nhận rằng trầm cảm đã và đang diễn ra ở lứa tuổi trung học phổ thông. Một lứa tuổi ...iều tiêu cực, thậm chí có khi đẩy con người ta vào chỗ chết nếu các bạn trẻ không biết kiểm soát. Những trang mạng có nội dung như: Làm thế nào để tự tử? Các cách để tự tử mà không đau đớn, Chính điều đó đã khiến cho những suy nghĩ trong chúng ta tiêu cực hơn đặc biệt đối với những người trầm cảm vì họ đang bị rối loạn cảm xúc và từ đó dẫn đến hành vi tự sát. Game, truyện tranh: Có lẽ, những vụ con giết bố mẹ vì không cho tiền chơi game hay anh giết em vì không xin được tiềnđã không còn xa lạ với chúng ta trong thời đại hiện nay. Bạn từ một người ngoan ngoãn nghe lời thầy cô bố mẹ nhưng khi tiếp xúc với game thì tất cả mọi thứ sẽ thay đổi. Bạn trở lên hoang dại, hư đốn, bạo lực với người thân thậm chí là giết để có tiền chơi game. Nó khiến thế giới của bạn trở nên lu mờ dần và chìm sâu vào bóng tối. Các bạn trẻ, đặc biệt là bạn nam khi bị đắm chìm trong game, các bạn cho rằng thế giới bên ngoài là một thế giới giả tạo chỉ có những nhân vật trong game mới sống thật với các mình, mới đối xử tốt với các bạn ấy. Những nhân vật ảo đó luôn nghe lời và làm theo những gì mình muốn mà không cãi chống đối một câu nào. Nó khiến các bạn cảm thấy sống trong game hoặc truyện tranh là tuyệt vời nhất. Thế giới bên ngoài toàn ganh đua, bon chen và quá mệt mỏi. Và các bạn chọn cho mình một cuộc sống không phụ thuộc vào ai, không bị ai làm phiền, rồi dần dần không dứt ra được, bị ảo giác, bạo lực và gây nên một số bệnh về thần kinh, trong đó trầm cảm cũng chiếm một tỉ lệ đáng kể. Thần tượng: Hâm mộ các thần tượng xưa nay vẫn luôn là một trào lưu mà đa số diễn ra ở các bạn trẻ. Nếu hâm mộ ở một mức độ hợp lí có thể giúp ích rất nhiều cho các bạn như động lực giúp các bạn học tập hay được truyền cảm hứng thực hiện ước mơ. Tuy nhiên, thần tượng thái quá lại chính là một thảm họa. Có nhiều trường hợp thần tượng thái quá gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng về sức khỏe, tâm líKhi ngôi sao của mình kết hôn hoặc xảy ra sự cố thì nhiều bạn trẻ bị khủng hoảng tâm lí trầm trọng, có bạn thì tự nhốt mình khóc không nói chuyện với ai chỉ muốn gặp idol của mình hoặc có bạn thì tự tử kết liễu đời mình. Đó chính là một trong những dấu hiệu của trầm cảm vì vậy chúng ta cần hạn chế giảm nhẹ việc hâm mộ idol nếu không thì bạn sẽ dần đánh mất đi bản thân và sẽ ảnh hưởng rất lớn đến thời gian học tập và vui chơi lành mạnh. Áp lực do chính bản thân tạo nên Một trong những nguyên nhân quan trọng dẫn đến trầm cảm mà chúng ta không thể không nhắc tới đó chính là việc các bạn học sinh tự tạo áp lực cho bản thân. Tự tạo áp lực để bản thân cố gắng và hoàn thành được mục tiêu mình đã đề ra là một điều không xấu. Bởi chỉ trong thử thách, trong khó khăn con người mới chứng tỏ được khả năng của mình. Áp lực để đạt được mục tiêu được gọi là áp lực tích cực. Thế nhưng, có loại áp lực lại hoàn toàn ngược lại. Theo TS Dương Minh Tâm – Trưởng phòng điều trị stress (Viện sức khỏe tâm thần) cho biết, giới trẻ hiện nay mắc một chứng bệnh đó là “tự hành xác”. Tự tạo áp lực cho mình buộc mình phải học, phải cố gắng, phải đạt được mục tiêu bằng mọi cách, luôn đứng ở vị trí số 1 trong mọi mặt. Áp lực đó là áp lực tiêu cực khi tự đặt mục tiêu cao quá so với khả năng và luôn cố gắng, thậm chí không cho mình một phút giây nghĩ ngơi, cân bằng cơ thể. Khi không đạt được điều mình mong muốn thì suy sụp, mất phương hướngĐây là một điều rất nguy hiểm và cũng là một nguyên nhân gây ra căn bệnh trầm cảm ở lứa tuổi học sinh THPT. Sở dĩ chúng tôi khẳng định được điều này bởi qua điều tra khảo sát nhiều bạn cho rằng nguyên nhân gây ra tình trạng căng thẳng mệt mỏi cho mình không phải là do bố mẹ hay thầy cô bạn bè mà do chính mình không đạt được mục tiêu, cảm thấy thua kém bạn bè, cảm thấy mình bất tài Đặt mục tiêu cho chính mình đúng là điều mà mỗi người chúng ta cần và nên làm để dự định, định hướng cho tương lai. Nhưng cũng không vì đặt mục tiêu cho mình mà gây ra những áp lực tổn thương đến chính người bản thân. Đôi khi bản thân đặt ra mục tiêu quá lớn dẫn đến bi kịch trong lòng mình, biến ước mơ thành tham vọng, biến bạn thành con bệnh trầm cảm vì chính tham vọng mà mình tạo ra. Hình 2.10. Tự tạo áp lực cho chính mình (nguồn internet) Không chỉ có vậy việc tự tạo áp lực cho chính bản thân mình còn là việc tự tạo áp lực, tự tạo sự đố kỵ thù địch cho bản thân. Dù cho bạn có dùng nụ cười của mình để che đậy cảm xúc của mình nhưng chắc gì trong lòng bạn đang vui, lòng đố kỵ vẫn còn đó. Giả sử khi bạn thấy người khác hơn bạn về mọi mặt thì tự nhiên trong lòng hình thành một phản xạ ghen ghét người khác. Hay khi bị phê phán, chê bai về một vấn đề của mình thì bạn thấy xấu hổ và cho rằng mọi người quá nhiều chuyện, mọi người không có quyền gì phán xét mình. Nhiều bạn có thể hiện thái độ bực tức, gắt gỏng. Điều đặc trưng của sự đố kỵ chính là mình tự tạo ra và mình luôn biến mọi thứ trở nên phức tạp. Bạn luôn đặt cái tôi cá nhân lên đầu và luôn lấy mình ra so sánh, luôn tự cho mình ra là mục tiêu chỉ trích của mọi người, Bạn nghĩ mọi thứ quá lên khiến trong lòng luôn thổn thức lo âu. Vậy trầm cảm không phải từ đâu mà có từ ngoại cảnh tác động mà đôi khi thành bệnh từ chính lòng đố kỵ mà mình tạo ra. Một điều đáng nói nữa là giới trẻ hiện nay đang bị cuốn theo “hiệu ứng đám đông”, nghĩa là tự cho mình bị trầm cảm. Điều này thật sự rất nguy hiểm đối với xã hội. Một xã hội mà ai cũng cho rằng mình bị trầm cảm thì sẽ ra sao? Theo như nhiều nghiên cứu trước kia thì trầm cảm thường xảy ra ở người. già. Nguyên nhân là khi con người già đi thì các bộ phận và đặc biệt là não bộ bị lão hóa cộng thêm cả những áp lực mà tuổi già mắc phải. Nhưng câu hỏi khiến chúng tôi trăn trở rất nhiều đó là: Người già bị trầm cảm do cơ thể, não bộ bị lão hóa nhưng các bạn trẻ lại cũng bị trầm cảm, trong khi cơ thể ở các bạn trẻ lại khỏe mạnh hơn?. Do xã hội phát triển khiến các bạn trẻ mắc một hiện tượng đó là “sống ảo” các bạn chìm vào trong một thế giới khác, một thế giới toàn những sự hoàn hảo, một thế giới thượng lưu. Nơi đó các bạn có thể post tất cả những gì mình có. Có những bạn khi bị mắc bệnh trầm cảm, bạn ấy cố tỏ ra là mình ổn ngụy trang lên bản thân một lớp áo. Khi ra ngoài bạn là một người vui vẻ, cá tính, luôn thể hiện một đẳng cấp riêng. Nhưng kì lạ là khi về đến nhà bạn ấy mới sống được chính con người thật của mình. Bạn lại ngồi một mình khóc lại một mình suy nghĩ tự đào bới ra những sự kiện trong cuộc sống rồi biến nó thành vấn đề phức tạp ép bản thân phải suy nghĩ. Cứ như thế nỗi buồn tích tụ lại lâu ngày tạo thành một sự ức chế cảm xúc dẫn đến những suy nghĩ tiêu cực Trong cuộc đời mỗi con người chúng ta lứa tuổi từ 15 đến 18 tuổi là một cột mốc đáng nhớ. Cột mốc với nhiều sự kiện trọng đại buộc con người phải vượt thắng. Đó là việc lựa chọn nghề nghiệp cho tương lai. Một lứa tuổi với tâm sinh lý phức tạp nhưng lại phải đưa ra những quyết định có tính chất bước ngoặt trong cuộc đời. Các bạn học sinh THPT vừa phải trải qua một kì thi căng thẳng để đỗ vào trường THPT mình mong muốn. Khi vừa làm quen với ngôi trường mới thì lại chuẩn bị thi THPT Quốc gia- một kì thi quan trọng. Chọn hướng nào cho cuộc đời của mình? Chọn trường nào nghề nào cho phù hợp với khả năng và kinh tế của gia đình. Áp lực về vấn đề này cũng là nguyên nhân quan trọng ảnh hưởng đến thần kinh của các bạn học sinh THPT. Và định hướng nghề nghiệp cho tương lai có lẽ là vấn đề đau đầu nhất. Bởi sự biến động không ngừng của xã hội, tình trạng chảy máu chất xám, hay việc áp dụng công nghệ kĩ thuật cao vào làm việc... khiến cho các bạn học sinh THPT lo lắng, chọn nghề gì, ngành gì để có việc làm sau khi ra trường. Học giỏi nhưng ra trường có xin được việc phù hợp không?...Những suy nghĩ tiêu cực đó đã tác động không nhỏ đến cảm xúc của các bạn học sinh THPT.. Một điều đáng buồn hơn nữa là các bạn trẻ đang mắc phải chứng thiếu tự tin và không tin vào khả năng của bản thân. Càng ngày cứ như thế, các bạn dần mất đi kĩ năng nói ra suy nghĩ của mình, hoặc nghiêm trọng hơn là mất đi khả năng biểu lộ cảm xúc. Điều này chính là một chất xúc tác làm cho các bạn thu mình lại hơn với xã hội, sống một cuộc sống cô đơn và buồn chán. Hậu quả của căn bệnh trầm cảm Hiện thực gần đây cho thấy trầm cảm đang ngày trở nên đáng sợ hơn bao giờ hết. Rất nhiều các bạn trẻ hiện nay không làm chủ được bản thân nên đã tự kết liễu cuộc đời mình. Nếu như trước kia, tỉ lệ mắc trầm cảm ở người cao tuổi cao hơn thì bây giờ trầm cảm lại có xu hướng trẻ hóa. Theo nghiên cứu của tổ chức Y tế thế giới trên thế giới có tới 100 triệu người bị mắc trầm cảm thì gần 1 triệu người tự sát, trong số đó có 70% là trẻ vị thành niên. Tính ra cứ 100 phút lại có 1 bạn trẻ tuổi teen tìm đến cái chết. Tự sát do trầm cảm cũng là một trong 3 nguyên nhân chính gây đến cái chết tăng đột biến ở các bạn trẻ độ tuổi từ 15 – 24 tuổi. Không chỉ vậy, nghiên cứu còn chỉ ra một con số đáng sợ hơn tỉ lệ mắc trầm cảm ở nữ giới cao gấp 3 lần nam giới nhưng tỉ lệ tự sát ở nam giới lại cao hơn ở nữ giới. Ở ngay tại Việt Nam trong vòng 1 năm, số người tử vong do tai nạn giao thông khoảng 10.000-13.000 người, trong khi số người tự tử lên đến 36.000-40.000 người, gấp tới 3-4 lần. Như vậy những số liệu trên phần nào cũng đã phản ánh được hậu quả vô cùng đáng sợ của căn bệnh này. Hình 2.11. Hậu quả của căn bệnh trầm cảm (nguồn internet) Cũng theo Tổ chức y tế thế giới WHO, trầm cảm chính là gánh nặng bệnh tật hàng đầu vào năm 2030. Trầm cảm gây ra nhiều bệnh nên người ta rất dễ nhầm lẫn với các bệnh tật khác. Theo PGS. Trần Hữu Bình- nguyên viện trưởng viện tâm thần quốc gia thì một số người bị trầm cảm nhưng họ lai có biểu hiện đi tiểu nhiều lần trong ngày. Vì vậy thay vì đến khoa thần kinh thăm khám thì họ lại đến khoa tiết niệu. Một số trường hợp khác đi khám các bác sĩ chuyên khoa cũng không tìm ra bệnh mặc dù có biểu hiện đau đầu, chóng mặt Dưới đây là một số căn bệnh do hậu quả của trầm cảm: Các bệnh liên quan tim mạch và não bộ Theo nghiên cứu mới nhất của tổ chức y tế Hoa Kì thì trầm cảm có nguy cơ mắc tim mạch tương đương với béo phì và lượng cholesteron xấu. Người mắc bệnh trầm cảm thường cảm thấy chán nản, mệt mỏi khiến cho cơ tim dễ bị viêm do thiếu oxi nên dẫn đến đau tim. Khi bạn cảm thấy chán nản cũng có nghĩa cơ thể của bạn tự nhiên phát hành hormone stress như cortisol và epinephrine. Những hormone căng thẳng này có thể ảnh hưởng đến huyết áp và nhịp tim, làm cho động mạch của bạn bị yếu đi. Điều này dẫn đến việc hình thành các mảng bám trong động mạch, ngăn chặn lưu lượng máu và cuối cùng gây ra các cơn đau tim và đột quỵ. Đặc biệt là những người có tiền sử về bệnh tim thì hậu quả ngày càng nặng nề hơn. Não bộ cũng là một trong những cơ quan bị trầm cảm ảnh hưởng nghiêm trọng. Nhất là đối với học sinh THPT khi mà não bộ đang phát triển mà gặp phải sự cố về thần kinh như vấn đề trầm cảm thì lẽ đương nhiên sự mất cân bằng não bộ xảy ra. Não bộ sẽ nhanh chóng lão hóa hơn người bình thường, xảy ra các triệu chứng như sa sút trí tuệ, suy giảm trí nhớ, khả năng nhận thức kém dần đi ở tuổi trưởng thành, bắt đầu có những suy nghĩ tiêu cực, căng thẳng. Những biểu hiện sinh học này là do quá trình lưu thông máu lên não kém dần nên người bệnh dễ cáu gắt, mệt mỏi. Các hormone trong não bị gián đoạn làm thay đổi về chức năng và cấu trúc vật lí của não bộ. Cortisol tiếp tục sản sinh gây ra hiện tượng teo não và khiến não chúng ta không thể hình thành ra các nơtron thần kinh mới. Điều này làm cho bệnh nhân mất khả năng ghi nhớ, điều khiển cảm xúc, khả năng học tập và làm việc. Giảm sức mạnh của hệ miễn dịch Theo như tất cả các phương pháp điều trị cũ thì họ vẫn tập trung nghiên cứu về hóa chất để khắc phục não bộ của người bị trầm cảm. Nhưng trong những năm gần đây, các nhà khoa học đã tập trung nghiên cứu và cho rằng đây là tình trạng viêm toàn cơ thể do hệ miễn dịch đã bị suy yếu, làm việc quá mức. Khi chứng viêm lan rộng cũng đồng nghĩa là các hệ miễn dịch đang phải phát huy hết khả năng để chống lại các siêu vi khuẩn. Như vậy, khi hệ thống miễn dịch suy yếu dần sẽ khiến người bị mắc bệnh trầm cảm dễ bị cảm lạnh và cảm cúm hơn. Cũng theo nghiên cứu y khoa của thế giới thì hệ thống suy giảm miễn dịch còn do hormone gây stress được sản sinh và tồn đọng lâu trong cơ thể. Những điều trên cũng đã giải thích rõ ràng hơn cho chúng ta: Tại sao bị mắc bệnh trầm cảm lại bị cảm cúm hoặc mệt mỏi chán nản? Mất đi cảm giác ngon miệng và mất ngủ Khi bị trầm cảm nhẹ thì đa số bệnh nhân sẽ có tình trạng ăn nhiều, ngủ nhiều. Đến khi bị trầm cảm nặng thì lại ăn ít hoặc ngủ ít, ngủ không ngon giấc. Có những trường hợp người bệnh ăn rất ít thậm chí không ăn. Nguyên nhân là do hệ thần kinh bị căng thẳng quá mức dẫn tới suy nhược tần kinh, hệ thần kinh bị tổn thương nặng nề gây ra các hiện tượng mất ổn định về thói quen hay bản năng sẵn có. Chính vì vậy, khi mắc bệnh bạn sẽ bị thay đổi tất cả các thói quen ăn uống và ngủ nghỉ. Điều này dẫn đến thay đổi về cơ chế trao đổi chất nên khiến bạn tăng cân hoặc sút cân nhanh chóng. Không chỉ vậy trầm cảm còn gây cho bạn cảm giác mất ngủ, giấc ngủ bị gián đoạn thường xuyên gặp ác mộng, tâm trí không bình tĩnh luôn suy nghĩ linh tinh. Nhức đầu và đau lưng Theo Trung tâm Y tế Dự phòng ở Taipei, Đài Loan đã chứng minh mối liên hệ giữa lo lắng trầm cảm và chứng đau nửa đầu. Một nghiên cứu cho thấy những người trầm cảm nặng bị chứng đau đầu gấp ba lần người bình thường. Đau lưng mãn tính có thể gây ra trầm cảm, ngược lại trầm cảm cũng có thể gây ra đau lưng. Những người đang chán nản có khả năng đau lưng đau cổ hoặc hông cử động được gấp 4 lần người bình thường. Nguyên nhân chính vẫn là do hệ thần kinh bị tổn thương vì căng thẳng, mệt mỏi. Mệt mỏi và kiệt sức Trầm cảm và mệt mỏi là hai tình trạng có tính tương tác qua lại với nhau. Lúc này người bệnh không chỉ thấy mệt ở thể xác mà còn thấy mệt ở trong chính suy nghĩ hành vi của mình. Họ sẽ không muốn làm bất cứ việc gì kể cả những việc mà họ luôn có hứng thú. Khi bị trầm cảm bạn sẽ cảm thấy cơ thể chán nản mệt mỏi không muốn làm gì hay nói chính xác là mất hoàn toàn năng lượng cơ thể. Bạn không đủ sức để thực hiện các hoạt động đơn giản. Tuy nhiên, mệt mỏi cũng có thể là do thiếu ngủ hoặc hay đau nhức đầu. Tự tử Đa số tâm lí chung của những người bị trầm cảm thì họ luôn cảm thấy mệt mỏi và day dứt trong lòng. Họ suy nghĩ về nhiều điều rồi họ trở lên điên dại vì cắn dứt lương tâm, luôn nghĩ tại mình mà mọi chuyện mới như vậy tất cả đều tại mình. Họ nghĩ bản thân họ thật tồi tệ, chẳng làm được gì mà còn bị nhiều người khác ghét bỏ, xa lánh. Những người bị trầm cảm họ luôn thấy bản thân mình thật cô đơn, thấy trong đầu luôn căng thẳng nên chuyện nghĩ tới cái chết cũng không có gì lạ. Vì hầu hết các bệnh nhân khi rơi vào căn bệnh tự tử mà đặc biệt là học sinh thì chuyện nghĩ đến tự tử là điều chắc chắn. Có thể khẳng định một điều là trầm cảm căn bệnh dễ chưa nhưng không kịp thời chữa trị thì người bệnh các chắn sẽ nghĩ đến cái chết. Khi họ đã vô cùng mệt mỏi, đau khổ và luôn tự cho rằng mọi chuyện đều tại mình mà ra nên cách duy nhất chỉ có tự tử. Vì theo suy nghĩ của người mắc bệnh trầm cảm thì tự tử là cách tốt nhất và duy nhất để giải thoát, khi chết rồi họ mới không biết đau là thế nào, khổ là ra sao. Hình 2.12. Trầm cảm sát thủ giấu mặt trong xã hội hiện đạt (nguồn internet) Giải pháp giúp học sinh THPT vượt qua căn bệnh trầm cảm Khi nhìn vào hậu quả của căn bệnh trầm cảm này và cả trong thực tế tôi, bạn bè tôi đã từng bị trầm cảm đe dọa. Chúng tôi ý thức rằng mình phải hành động, phải tìm hiểu, phải lên tiếng để cho mọi người trong xã hội hiểu hơn về những nguy hại của trầm cảm. Từ mong muốn đó chúng tôi xin đề xuất một số giải pháp có tính khả thi và đã được áp dụng bước đầu đã đạt được hiệu quả ở trường THPT Nhị Chiểu- ngôi trường chúng tôi đang theo học. Các giải pháp đó là: Loại trừ các tác động tiêu cực; Tăng cường các hoạt động tích cực và Bản thân những bạn học sinh tự điều chỉnh cảm xúc để những bạn đã bị trầm cảm nhẹ sẽ không bao giờ bị trầm cảm tái phát, những bạn bị trầm cảm nặng sẽ cải thiện được tình trạng của mình không dẫn đến hành vi tiêu cực và đặc biệt là giúp đỡ những bạn có nguy cơ bị trầm cảm sẽ không bao giờ biết đến căn bệnh trầm cảm là gì? Với giải pháp Loại trừ các tác động tiêu cực, chúng tôi quan tâm đến việc tuyên truyền cho mọi người trong xã hội hiểu về căn bệnh trầm cảm để gia đình luôn là điểm tựa vững chắc cho con cái, để nhà trường không chỉ quan tâm đến dạy kiến thức mà còn tạo sân chơi lành mạnh, rèn kĩ năng, tạo niềm tin cho học sinh và mỗi ngày đến trường là một ngày vui với các bạn học sinh THPT. Đặc biệt khi mọi người trong xã hội đã hiểu về trầm cảm thì họ sẽ không có cái nhìn kì thị với những người mắc bệnh, người bệnh sẽ vượt qua những cú sốc tinh thần để vững vàng hơn trong cuộc sống sau này. Tuy nhiên với căn bệnh trầm cảm dù bạn có được giúp đỡ, quan tâm của mọi người nhưng chính bạn mới là người quyết định được cuộc đời của mình. Vì vậy bạn phải tăng cường các hoạt động tích cực và tự điều chỉnh cảm xúc của bản thân. Với các giải pháp cụ thể đó, chúng tôi mong muốn mang lại cho tất cả những bạn trẻ- những người bạn cũng trang lứa một cuộc sống vui tươi, yêu đời lạc quan, sống đúng lứa tuổi của mình và mang trong mình ngọn lửa đam mê với slogan: “CHÁY HẾT MÌNH”. Giải pháp thứ nhất: Loại trừ các tác động tiêu cực Gia đình làm điểm tựa Khi cả thế giới chuyển mình bước sang một kỉ nguyên mới, thời đại mới cũng là một thách thức yêu cầu và đòi hỏi mỗi người chúng ta cần phải nhanh chóng thay đổi để hòa nhập, thích nghi với cuộc sống chung. Điều đó làm cho khoảng cách giữa bố mẹ và con cái trở lên dài hơn. Nhất là khi con cái đang ở tuổi mới lớn, khi mà bộ não đang phát triển chưa hoàn thiện nên nhiều suy nghĩ của con còn non dại, chưa đủ chín chắn thì bố mẹ chính là người để điều chỉnh lại tất cả hành vi suy nghĩ của con. Và chỉ có bố mẹ mới có thể làm được việc này. Trước hết các ông bố mà mẹ phải là người kiên nhẫn và “chấp nhận cái sai đầu đời của con”. Nếu đem ra so sánh thì bộ óc của bố mẹ đã hình thành qua rất nhiều năm, qua rất nhiều thăng trầm mới có thể đúc kết ra được những suy nghĩ đúng đắn nhất. Ngược lại, bộ óc của các con trên thực tế là chưa hoàn thiện hết nên tâm lí ở giai đoạn tuổi dậy thì có nhiều bất biến khó hiểu, làm những chuyện sai trái. “Chấp nhận” ở đây không có nghĩa là làm lơ mà bố mẹ cần phải điều chỉnh lại suy nghĩ hành vi con một cách đúng đắn nhất. Bố mẹ nên đem những câu chuyện của chính bản thân mình hoặc những câu chuyện trên sách báo để kể chuyện cho con để giúp con nhận ra và hiểu được vấn đề. Con trẻ đang bước vào cái tuổi mới lớn, cái tôi cá nhân rất cao, vậy nên bố mẹ đừng trách mắng con, đặc biệt càng không được so sánh con với những đứa trẻ khác, điều đó sẽ khiến cho con cảm thấy bị xúc phạm. Và những đứa trẻ không được cha mẹ “chấp nhận” như vậy sẽ rất dễ bị trầm cảm. Vậy nên, điều bố mẹ phải là hãy tha thứ vào tạo niềm tin, động lực cho con cố gắng phấn đấu hơn nữa. Không chỉ các bạn học sinh khác mà ngay cả chính bản thân mỗi chúng tôi cũng cho rằng “thà bị bố mẹ đánh còn hơn là nghe mắng” hay “thà đi học một ngày còn hơn ở nhà với bố mẹ”. Câu hỏi đặt ra là “Tại sao các bạn học sinh lại không muốn gần bố mẹ?”. Câu trả lời cũng không quá khó nhưng thứ mà các bạn ấy mong muốn với bố mẹ đơn giản chỉ là “ Làm ơn hãy lắng nghe và tin tưởng con nhiều hơn, nhưng đừng chỉ trích con ba mẹ nhé!”. Câu trả lời trên không chỉ là lời tâm sự mà còn là lời mong mỏi của hơn ai hết lại chính là các con. Chính vì vậy bố mẹ nên học cách để hiểu con mình hơn, học cách để làm bạn với con, học cách tin tưởng lắng nghe những điều con nói. Làm như vậy các con sẽ thấy mình không cô đơn, mình vẫn luôn có chỗ dựa, vẫn luôn có người bạn cùng đồng hành với mình trên mọi chặng đường. Hãy là người đồng cảm với con trong mọi câu chuyện mà con gặp phải. Bố mẹ thật sự nên quan tâm đến cảm xúc của con. Nếu như con bạn đã từng nói muốn tự tử thì đừng bao giờ cho qua chuyện đó, điều đó ít nhiều đã chứng minh rằng con bạn đã từng có suy nghĩ tiêu cực đó, và hãy dẹp bỏ chúng trước khi mọi thứ quá muộn. Hãy để ý đến từng thay đổi nhỏ trong cả suy nghĩ cũng như hành động của con. Để làm được điều đó, bố mẹ phải thật gần gũi với con, nói chuyện với con mỗi ngày và “Hãy làm bạn với con”. Hình 2.13: Làm bạn với con (Nguồn: Internet) Đối với những bạn bị trầm cảm thì sự phát giác sớm của gia đình là vô cùng quan trọng. Những người bị trầm cảm họ thường có những dấu hiệu đặc biệt khác từ việc thay đổi thói quen ăn uống, thay đổi thói quen ngủ nghỉ hoặc có những lời nói tiêu cực. Chính vì vậy ba mẹ cần và thường xuyên theo dõi và quan sát con mọi lúc mọi nơi để nhận ra và sớm chữa trị nếu con bị trầm cảm. Hãy là người cùng con tham gia các hoạt động xã hội bên ngoài để con được mạnh dạn hơn. Đưa con đến các buổi từ thiện để con nhận thức được bản thân mình đã may mắn hơn người khác rất nhiều để biết trân trọng những gì mình có, trân trọng cuộc sống của mình hơn. Gia đình luôn tạo cho con không khí vui tươi, náo nhiệt để gắn kết tất cả mọi thành viên trong gia đình với nhau. Hãy cố gắng giành chút thời gian để quan tâm giúp đỡ, lắng nghe những tâm tư nỗi lòng của con nhưng đừng vội trách móc và bố mẹ hãy trở thành những nhà tâm lí hiểu con nhất, thuốc chữa trầm cảm tốt nhất cho con. Là bố mẹ, ai cũng kì vọng vào con, ai cũng muốn tốt cho con. Nhưng bố mẹ cũng không nên kì vọng quá vào con vì đôi khi sự kì vọng đó chính là tạo áp lực cho con. Bố mẹ đừng ép con phải học giỏi môn toán trong khi con thích học văn, đừng ép con phải đứng đầu lớp trong khi con không thể làm được. Điều đó làm con rất mệt mỏi, càng làm cho con thấy chán ghét việc học hơn. Thật sự con rất mệt. Hơn nữa bố mẹ đừng lấy người khác ra làm chuẩn mực để con phải làm theo, bắt con là bản sao của một bạn nào đó. Bố mẹ hãy cho con chơi các môn thể thao mà con thích như đá bóng, bơi lội, hay cho con tham gia các lớp học năng khiếu, Bố mẹ thay vì tạo sức ép thì hãy luôn tin tưởng con, đứng về phía con, hãy cho con thấy được thế giới bên ngoài chứ không chỉ riêng mỗi việc học : “Đừng bắt con học giỏi”. Hãy cho con sự tự do và cho con được thoải mái với đam mê của chính mình. Điều này không đồng nghĩa với việc bố mẹ dễ dãi đồng ý tất cả những đòi hỏi vô lí của con mà bố mẹ chỉ đang tạo cho con một môi trường phát triển lành mạnh, tốt nhất cho con. Tính cách của một đứa trẻ được hình thành từ việc nuôi dạy của bố mẹ. Mỗi gia đình, mỗi hoàn cảnh sẽ tạo nên những nhân cách khác nhau. Vậy nên, bố mẹ nên quan tâm hơn đến cách dạy dỗ trẻ sao cho hợp lí. Đặc biệt nên quan tâm đến những thay đổi nhỏ của con, từng lời nói cũng như hành động tưởng như vô thưởng vô phạt lại là những biến động lớn trong tâm lí của con. Hãy tâm sự, trò chuyện cũng như chia sẻ cùng con để phát hiện ra những biểu hiện sớm nhất, giúp con vượt lên những áp lực và sống ý nghĩa. Con cái là tài sản vô giá, là của để dành mà bất cứ ông bố, bà mẹ nào cũng trân quý. Chúng tôi tin rằng tất cả những điều mà chúng tôi đề xuất bất cứ người làm cha làm mẹ nào cũng làm được. Vì duy chỉ có gia đình người ta mới tìm được chốn nương thân để chống lại tai ương của số phận (Euripides). Nhà trường tạo niềm tin Đối với mỗi học sinh, mái trường chính là ngôi nhà thứ hai. Vậy nên, không chỉ có gia đình làm điểm tựa mà các bạn cũng rất cần sự quan tâm của nhà trường. Thầy cô, đặc biệt là thầy cô chủ nhiệm nên gần gũi, trò chuyện với học sinh nhiều hơn. Học sinh sẽ cảm thấy có hứng thú hơn với môn học khi được giáo viên ghi nhận và quan tâm. Đừng nghĩ rằng chiều trẻ là hư, mà hãy biết cách chiều, tạo một tâm thế thoải mái nhất khi học. Một ví dụ điển hình là, nếu một học sinh đang gặp rắc rối nhưng nhận thấy mình được bạn quan tâm và chú ý thì điều này sẽ tạo động lực cho bạn đó học tập chăm chỉ hơn. Nếu một học sinh nghĩ rằng thầy, cô của mình chẳng quan tâm đến mức độ học hành chăm chỉ hay cảm xúc của mình thì bạn đó cũng sẽ cố gắng ít hơn. “Các thầy cô hãy quan tâm, gần gũi học sinh hơn”. Một minh chứng rõ nhất là ở tại trường THPT Nhị Chiểu chúng em cũng luôn được các thầy cô chủ nhiệm quan tâm. Nhà trường đã có kế hoạch từ đầu năm về giáo dục kĩ năng sống cho học sinh, giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh trong các tiết sinh hoạt cuối tuần. Những tiết sinh hoạt không chỉ dành thời gian cho việc sơ kết cuối tuần, triển khai công việc tuần mới, phê bình, khen thưởng mà chúng em còn được học những kĩ năng như kĩ năng thuyết trình, kĩ năng ứng xử, Hình 2.14. Kế hoạch giáo dục tư tưởng đạo đức cho học sinh của trường THPT Nhị Chiểu (Ảnh chụp ngày 21/10/2018) Là một người giáo viên, các thầy cô cũng muốn cho các học sinh của mình trong tương lai sẽ thành đạt, sẽ trở thành người có ích cho xã hội. Nhưng dù sao, các thầy cô cũng đừng nên tạo áp lực quá nên học sinh bằng cách ép các bạn học quá nhiều hay giao bài tập quá khó khiến các bạn nản chí. Thay vì giao các nhiều bài tập thông thường thì hãy giao cho học sinh những đề bài mang tính sáng tạo, đưa các bài học thực tế, hình ảnh qua đó giúp học sinh tích cực hơn, giảm nhẹ áp lực và thay bằng hăng say với việc học. “Hãy tạo hứng thú thay vì tạo áp lực”. Xã hội hiện nay, tất cả các bạn học sinh THPT đều quan tâm đến vấn đề tìm việc làm sau khi tốt nghiệp. Các bạn đều rất băn khoăn giữa việc mình thích hay việc có tiềm năng. Từ đó xảy ra rất nhiều mâu thuẫn. Những nỗi băn khoăn, trăn trở đó rất cần được các thầy cô định hướng, khuyên bảo để các bạn có thể tìm một công việc phù hợp nhất với bản thân. Trường học nên mở các phòng tâm lí học đường – nơi giúp các bạn có thể chia sẻ những tâm tư, những mệt mỏi, áp lực, bế tắc trong cuộc sống để xin lời khuyên từ các thầy cô – những người đi trước, qua đó sẽ giúp cho các bạn giải tỏa bớt phần nào tâm tư trong lòng. Đây cũng là một cơ hội giúp cho các bạn và thầy cô gần gũi hơn. “Tham vấn học đường – giải tỏa áp lực”. Hoặc mở các buổi giao lưu cho mọi người được gắn kết với nhau, cho học sinh được tha hồ mà sáng tạo hoặc hãy tạo áp lực nhưng là áp lực tích cực bằng cách tổ chức các hoạt động ngoại khóa theo chủ đề để học sinh vừa rèn kĩ năng vừa kích thích khả năng sáng tạo của não bộ. Hình 2.15: Các hoạt động ngoại khóa của trường THPT Nhị Chiểu (ảnh chụp) Quan tâm hơn đến học sinh, tuyên truyền mở các lớp kĩ năng sống truyền cảm hứng, xây dựng thư viện sách ngay tại lớp học để nâng cao văn hóa đọc cũng như tăng cường vốn sống, vốn hiểu biết cho học sinh, các câu lạc bộ với nội dung sinh hoạt phong phú theo chủ đề nhằm cung cấp cho các bạn những kiến thức về tâm lí tuổi dậy thì, đặc biệt là trầm cảm cho học sinh Hình 2.16: Thanh niên tình nguyện THPT Nhị Chiểu tiếp sức mùa thi, giới thiệu sách tại thư viện nhỏ của lớp ( ảnh chụp ngày 22/6/2017 và 16/11/2018) Nhà trường sẽ là nơi tạo niềm tin cho học sinh để mỗi ngày đến trường là một ngày vui. THPT là bước ngoặt lớn, là dấu mốc trong cuộc đời mỗi học sinh. Giai đoạn này học sinh cần phải vượt thắng để đạt được mục tiêu, lựa chọn cuộc sống cho tương lai. Nếu học sing không chuẩn bị một tâm lí sẵn sàng thì sẽ rất dễ gục ngã. Vì vậy nên đây là giai đoạn rất cần sự quan tâm từ thầy cô, mái trường. Bằng những hoạt động cụ thể đã nêu trên, trường THPT Nhị Chiểu đã thực hiện có hiệu quả việc giáo dục ý thức học tập cũng như kĩ năng sống cho học sinh, tạo nên những sân chơi bổ ích giúp học sinh vượt qua những khó khăn trong học tập cũng như trong cuộc sống đặc biệt là căn bệnh trầm cảm một căn bệnh đang phổ biến trong lứa tuổi học sinh THPT hiện nay. Dưới đây là một số ảnh chụp một buổi Tuyên truyền về trầm cảm do học sinh 11A trường THPT Nhị Chiểu tổ chức: Hình 2.17: Hoạt động tuyên truyền phổ biến kiến thức về căn bệnh trầm cảm của học sinh lớp 11A (ảnh chụp ngày 14.9.2018) Xã hội chung tay Vì một xã hội tươi đẹp, chúng ta “Hãy ngừng lại việc phán xét, chỉ trích” người khác. Bạn không biết rằng chỉ vì một lời chỉ trích “nho nhỏ” của bạn thôi có thể khiến người khác rơi vào chỗ chết. Vốn dĩ, học sinh trung học phổ thông tâm lí đã “mong manh”, lại thêm những lời chỉ trích chỉ càng khiến cho các bạn áp lực hơn, càng làm cho các bạn cảm thấy mệt mỏi và mất hứng thú hơn với cuộc sống. Hãy thay đó là những lời động viên, an ủi, giúp các bạn có niềm tin vào cuộc sống. Trầm cảm là một căn bệnh cần điều trị khẩn trương bởi kéo dài dai dảng sẽ dẫn đến tự sát. Vì vậy, mong muốn của chúng tôi là làm cho xã hội, cộng đồng hiểu được căn bệnh trầm cảm, nhận thức những nguy hại của trầm cảm để từ đó chung tay giúp người trầm cảm vượt qua khó khăn. Bởi hơn ai hết, những người bị tràm cảm thật sự cần người giúp đỡ. Qua điều tra khảo sát, chúng tôi thấy rằng có tới 90% nói rằng khi bị trầm cảm thì mong muốn người khác tâm sự, giúp đỡ mình. Trầm cảm không phải căn bệnh của riêng ai nên chúng ta hãy cùng nhau chung tay bảo vệ cộng đồng cũng là bảo vệ chính chúng ta. Giải pháp thứ hai: Tăng cường các hoạt động tích cực “Hãy bỏ điện thoại xuống và nhìn ra thế giới bên ngoài”, đừng chỉ nhìn chăm chăm vào chiếc điện thoại nữa, thử nhìn ra cuộc sống ngoài kia, sẽ có nhiều thứ hấp dẫn hơn nhiều và những điều đó còn giúp bạn rất nhiều thứ. Thường xuyên tập thể dục thể thao để giải phóng năng lượng tiêu cực. Giảm được stress, làm cho giấc ngủ ngon hơn. Tiếp xúc với ánh áng mặt trời là phương thuốc đơn giản mà lại vô cùng hữu hiệu. Việc tắm nắng này sẽ giúp cho cơ thể tạo ra hormone giúp giảm căng thẳng và tạo cảm giác hạnh phúc. Ngoài ra còn khiến tâm trạng thoải mái, dễ chịu hơn, làm cho giấc ngủ trở nên ngon hơn và sâu hơn. Hoặc viết nhật kí để giải tỏa được những áp lực những tâm tư mình đang giấu kín mà muốn nói ra trong lòng từ lâu. Hay tạo ra cho mình một không gian thoáng đãng để đọc báo, nghe nhạc thư giãn với thiên nhiên. Ăn nhiều thực phẩm có vitamin, chất xơ,Đặc biệt ăn nhiều sữa chua và uống trà xanh để hạn chế căng thẳng và trầm cảm. Hạn chế ăn các thức ăn đồ uống có chứa các chất kích thích như rượu, biaKhông chỉ với những người bị trầm cảm mà với những người bình thường thì những phương pháp trên vô cùng cần thiết để làm cho bản thân sảng khoái, hào hứng hơn trong một ngày mới. Bản thân sẽ không còn cảm giác mệt mỏi, căng thẳng và vui vẻ hơn, yêu đời hơn. Và đây chính là những chất vô cùng quý giá để hủy