Bàn về các khoản chi phí dự phòng

o được với 167 nước trên thế giới, quan hệ thương mại với 224 nước và vùng lãnh thổ, kí kết 87 hiệp định hợp tác phát triển và gần 100 hiệp định khuyến khích và bảo hộ đầu tư, hiệp định tránh đánh thuế hai lần cùng với nhiều hiệp định song phương khác. Việt nam đã gia nhập các điều ước quốc tế, trở thành thành viên của các tổ chức chính thức WB, IMF, ADB, ASEAN, tham gia AFTA, CEPT, APEC. Từ năm 2007 trở thành thành viên thứ 150 của WTO. Là thành viên chính thức của liên đoàn kế toán thế giới (IFAC), liên đoàn kế toán các nước ASEAN (AFA). Cam kết việc minh bạch hoá về cung cấp dịch vụ kế toán, kiểm toán, tuân thủ chuẩn mực quốc tế. Chính bởi những điều này mà việc xây dựng đựơc một hệ thống chuẩn mực kế toán, kiểm toán nói chung và hệ thống chuẩn mực kế toán nói riêng sao cho phù hợp là một việc làm rất cần thiết. Tuy nhiên đây không phải là một vấn đề dễ dàng bởi lẽ cả trên giác độ toàn cầu, không riêng gì ở Việt nam hay ở một số nước, xu hướng tiêu chuẩn hoá, hài hoà các chuẩn mực thường gặp phải sự ngăn cản của đặc điểm, trình độ phát triển và tất nhiên có cả lòng tự hào dân tộc của mỗi quốc gia. Do đó đi sâu nghiên cúu và đưa ra giải pháp cho những vấn đề này cũng là một việc rất nên làm hiện nay, và nó cần phải có sự đóng góp từ nhiều phía, từ nhiều góc độ. Bàn về những vấn đề của chế độ kế toán cũng là một cách để chúng ta tiếp cận sâu hơn nữa hệ thống kế toán ở Việt nam, nhìn thấy rõ hơn những mặt tốt và mặt còn hạn chế của chế độ để phát huy hay có những giải pháp thích hợp điều chỉnh nhằm ngày một hoàn thiện hệ thống kế toán ở Việt nam. Dự phòng cũng là một trong số những vấn đề đang cần quan tâm ấy. “Bàn về các khoản chi phí dự phòng” sẽ giúp ta có cái nhìn tỉ mỉ, cặn kẽ hơn về khía cạnh này, tạo cho chúng ta một tiền đề để nhìn nhận rõ hơn về bức tranh toàn cảnh của hệ thống kế toán ở Việt nam giai đoạn hiện nay. Mặt khác ngoài vai trò mà dự phòng mang lại cho doanh nghiệp trên các phương diện khác nhau thì cho đến nay nó cũng vẫn là một vấn đề khá mới mẻ, và gây nhiều tranh cãi với các ý kiến trái ngược nhau. Vì thế ở bài làm này em đã chọn đề tài là các khoản dự phòng. Với ý nghĩa như trên bố cục bài làm này sẽ được chia làm 2 phần như sau: Phần I: Chế độ kế toán hiện hành liên quan đến các khoản chi phí dự phòng . Phần II:Một số ý kiến đóng góp với chế độ kế toán hiện hành liên quan đến các khoản chi phí dự phòng . Trong quá trình làm đề án do có những hạn chế về trình độ, kinh nghiệm… nên bài làm của em sẽ không thể tránh được các sai sót. Rất mong nhận được sự đóng góp của thầy và… để bài viết được hoàn chỉnh hơn. PHẦN I CHẾ ĐỘ KẾ TOÁN HIỆN HÀNH LIÊN QUAN ĐẾN CÁC KHOẢN DỰ PHÒNG GIẢM GIÁ TÀI SẢN Các khoản dự phòng giảm giá tài sản (dự phòng giảm giá hàng tồn kho, dự phòng phải thu khó đòi, dự phòng giảm giá chứng khoán) lần đầu tiên được đề cập đến trong chế độ kế toán doanh nghiệp ban hành năm 1995, có sửa đổi vào năm 2001 và sau đó kể từ đầu năm 2002, trích lập các khoản dự phòng được thực hiện theo thông tư số 107/2001/TT – BTC ngày 31/12/2001 và sau đó được thay thế bằng thông tư số 13/2006/TT –BTC ngày 27/3/2006 là văn bản pháp lí có hiệu lực hiện hành về trích lập dự phòng . I.Khái niệm, phân loại, vai trò, thời điểm trích lập và nguyên tắc ghi nhận một khoản dự phòng 1.Khái niệm -Có rất nhiều những cách hiểu khác nhau về dự phòng. Theo phương diện kế toán thì: Dự phòng thực chất là việc ghi nhận trước một khoản chi phí thực tế chưa thực chi vào chi phí kinh doanh, chi phí đầu tư tài chính của niên độ báo cáo để có nguồn tài chính cần thiết bù đắp những thiệt hại có thể xảy ra trong niên độ sau. -Có thể phân dự phòng ra làm hai loại như sau: +Dự phòng giảm giá tài sản : Dự phòng giảm giá hàng tồn kho (TK159), dự phòng phải thu khó đòi ( TK139), dự phòng giảm giá các khoản đầu tư tài chính ngắn hạn, dài hạn (TK 129,229) +Dự phòng phải trả: TK 352 2.Vai trò dự phòng Đến thời điểm này thì công tác kế toán đã thực sự khẳng định được vai trò của mình trên thương trường. Các nhà đầu tư, ngân hàng, khách hàng hay nhà cung cấp khi muốn đầu tư vào bất cứ một doanh nghiệp nào thì điều đầu tiên mà họ quan tâm tới chính là các báo cáo tài chính. Vì thế, vấn đề rất cần thiết đối với các doanh nghiệp hiện nay là các báo cáo tài chính phải có độ tin cậy cao, rõ ràng, minh bạch. Để đáp ứng yêu cầu này, người làm kế toán buộc phải nắm vững các quy định cũng như các nguyên tắc kế toán hiện hành để không chỉ tuân thủ đúng mà còn phải biết vận dụng một cách linh hoạt. Một trong những nguyên tắc ảnh hưởng lớn tới quá trình kế toán là nguyên tắc thận trọng. Theo nguyên tắc này, thông tin kế toán được cung cấp cho người sử dụng cần đảm bảo sự thận trọng thích đáng để người sử dụng không hiểu sai hoặc không đánh giá lạc quan về tình hình tài chính của đơn vị. Việc lập dự phòng cũng là một cách nhằm tuân thủ nguyên tắc. Chúng ta cũng biết mỗi một TK được mã hóa trong danh mục tài khoản của hệ thống kế toán đều có một ý nghĩa nhất định. Cũng như vậy thì dự phòng cũng có vai trò nhất định của nó. Xét trên mỗi phương diện thì dự phòng lại có những vai trò riêng. -Phương diện kinh tế : Trong quá trình sản xuất kinh doanh, doanh nghiệp không thể tránh khỏi giá trị tài sản trên thực tế bị giảm so với giá trị tài sản trên sổ sách. Các khoản dự phòng sẽ làm cho bảng cân đối kế toán của doanh nghiệp phản ánh chính xác hơn giá trị thực tế của tài sản và nguồn vốn. -Phương diện tài chính: Do các khoản dự phòng sẽ làm tăng chi phí (giảm thu nhập) do vậy sẽ làm cho lợi nhuận của các doanh nghiệp giảm xuống nhưng nếu doanh nghiệp có thể hoàn nhập thì lại sẽ làm cho lợi nhuận đó tăng lên. Thực chất, các khoản dự phòng là một nguồn tài sản chính của doanh nghiệp, tạm thời nằm trong các khoản tài sản lưu động và chi phí phải trả trước khi sử dụng thực sự. Nhờ đó mà doanh nghiệp có thể tích luỹ được một số vốn đáng kể để bù đắp các khoản giảm giá tài sản thực sự phát sinh và tài trợ các khoản chi phí hay lỗ đã được dự phòng khi các chi phí này thực sự phát sinh. Như vậy việc lập dự phòng còn giúp doanh nghiệp hạn chế trường hợp mất khả năng thanh toán khi không thu hồi được nợ hay khi không có nguồn vốn để bù đắp cho số giảm giá trị của tài sản. -Phương diện thuế khoá : Các khoản dự phòng làm tăng chi phí (giảm thu nhập) và do đó sẽ làm giảm lợi nhuận của doanh nghiệp. Khi lợi nhuận của doanh nghiệp giảm tất yếu số thuế mà doanh nghiệp phải nộp trong kì sẽ giảm đi và do đó doanh nghiệp sẽ có những biện pháp thích hợp hơn để quản lí thu, chi, lợi nhuận trong đơn vị để làm sao có hiệu quả nhất cho doanh nghiệp của mình. 3.Thời điểm trích lập. Các khoản dự phòng được lập vào cuối kì kế toán năm khi lập báo cáo tài chính. Trong trường hợp doanh nghiệp phải lập và công khai báo cáo tài chính giữa niên độ thì khi lập báo cáo tài chính giữa niên độ (báo cáo quý) có thể xem xét và điêù chỉnh số dự phòng đã lập cho phù hợp với tình hình thực tế. 4.Nguyên tắc ghi nhận. Một khoản dự phòng chỉ được ghi nhận khi thoả mãn các điều kiện sau: - Doanh nghiệp có nghĩa vụ nợ hiện tại (nghĩa vụ pháp lý hoặc nghĩa vụ liên đới) do kết quả từ một sự kiện đã xảy ra; - Sự giảm sút về những lợi ích kinh tế có thể xảy ra dẫn đến việc yêu cầu phải thanh toán nghĩa vụ nợ; và - Đưa ra được một ước tính đáng tin cậy về giá trị của nghĩa vụ nợ đó. II.Dự phòng giảm giá tài sản 1.Khái niệm và phân loại các loại dự phòng giảm giá tài sản a.Khái niệm -Dự phòng giảm giá tài sản : là sự xác nhận về phương diện kế toán một khoản giảm giá trị tài sản do nguyên nhân là hậu quả không chắc chắn của chúng. b.Phân loại các khoản dự phòng, giảm giá tài sản. - Dự phòng giảm giá hàng tồn kho: là dự phòng phần giá trị bị tổn thất do giảm giá hàng tồn kho có thể xảy ra. - Dự phòng nợ phải thu khó đòi : Là dự phòng giá trị bị tổn thất của các khoản nợ phải thu khó đòi (có thể không đòi được do khách hàng không có khả năng thanh toán). - Dự phòng giảm giá chứng khoán và khoản đầu tư dài hạn + Dự phòng giảm giá chứng khoán: là dự phòng giá trị bị tổn thất do giảm giá chứng khoán mà doanh nghiệp đang nắm giữ có thể xảy ra. + Dự phòng các khoản đầu tư dài hạn: là dự phòng giá trị bị tổn thất do giảm giá đầu tư dài hạn hoặc do doanh nghiệp nhận vốn đầu tư bị thua lỗ phải gọi thêm vốn 2. Điều kiện lập dự phòng . - Dự phòng giảm giá hàng tồn kho: +Phải có hoá đơn chứng từ hợp pháp, hoặc bằng chứng khác chứng minh giá vốn của hàng tồn kho +Hàng tồn kho phải thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp - Dự phòng nợ phải thu khó đòi : +Khoản nợ phải thu phải được theo dõi chi tiết cho từng đối tượng theo từng nội dung, từng khoản nợ và trong đó ghi rõ nợ phải thu khó đòi . +Phải có chứng từ gốc hoặc giấy xác nhận của khách nợ về số nợ chưa trả. - Dự phòng giảm giá chứng khoán và khoản đầu tư dài hạn: +Chứng khoán của doanh nghiệp phải được mua bán theo đúng quy định của pháp luật. +Được tự do mua bán trên thị trường 3. Đối tượng được lập dự phòng. - Dự phòng giảm giá hàng tồn kho: là nguyên vật liệu, công cụ dụng cụ. thành phẩm, hàng hoá mà giá trị thuần có thể thực hiện được thấp hơn giá gốc ghi trên sổ của hàng tồn kho. (Giá trị thuần ở đây là giá bán ước tính của hàng tồn kho trong kì sản xuất, kinh doanh bình thường trừ chi phí ước tính để hoàn thành sản phẩm và chi phí cần thiết cho việc bán chúng). - Dự phòng nợ phải thu khó đòi : +Các khoản nợ phải thu đã quá hạn thanh toán ghi trong hợp đồng, khế ước vay nợ, cam kết nợ … và doanh nghiệp đã đòi nợ nhiều lần nhưng vẫn chưa thu được. +Các khoản nợ phải thu tuy chưa đến hạn thanh toán nhưng khách nợ lâ, vào tình trạng phá sản hay đang làm thủ tục để giải thể hay bỏ trốn. -Dự phòng giảm giá chứng khoán và khoản đầu tư dài hạn: là những chứng khoán do doanh nghiệp muốn nắm giữ có giá thị trường bằng giá gốc do doanh nghiệp nắm giữ. 4.Phương pháp tính. - Dự phòng giảm giá hàng tồn kho: Mức DP cần lập cho giảm giá HTK = SL HTK bị giảm giá tại thời điểm lập BCTC * (giá gốc đơn vị của HTK ghi trên sổ KT - Gi á trị thuần đơn vị của HTK tại thời điểm lập BCTC) - Dự phòng nợ phải thu khó đòi : Mức dự phòng cần lập = Tổng số nợ phải thu khó đòi * Số % nợ có thể bị mất hoặc: Mức dự phòng cần lập = Doanh thu phải thu * Số % tỷ lệ có thể bị mất -Dự phòng giảm giá chứng khoán và khoản đầu tư dài hạn : M ức DP cần lập cho giảm giá CK = SL CK bị giảm giá tại thời điểm lập BCTC * (giá gốc đơn vị của chứng khoán ghi trên sổ KT - Giá đơn vị thực tế trên thị trường của CK) Mức DP về tổn thất của các khoản ĐT tài chính dài hạn = (Tổng vốn góp thực tế của các bên tại DN - Vốn CSH thực có - Tổng vốn góp của DN Tống vốn góp thực tế của các bên tại DN 5.Phương pháp hạch toán kế toán một số nghiệp vụ kinh tế chủ yếu của các loại dự phòng giảm giá tài sản. 5.1. Dự phòng giảm giá hàng tồn kho. a. TK sử dụng -TK 159: Dự phòng giảm giá hàng tồn kho Bên nợ : Hoàn nhập dự phòng giảm giá hàng tồn kho. Bên có : Giá trị dự phòng giảm giá hàng tồn kho đã lập tính vào giá vốn hàng bán trong kì. SD bên có : Số dự phòng giảm giá hàng tồn kho hiện còn cuối kì. b.Phương pháp hạch toán. - Cuối niên độ kế toán (cuối quý), xác định mức DP giảm giá hàng tồn kho cần lập lần đầu: Nợ TK 632 : Giá vốn hàng bán Có TK 159 : Dự phòng giảm giá hàng tồn kho -Niên độ kế toán sau hoăc quý sau xác định mức dự phòng cần lập. +Nếu mức DP cần lập của kì kế toán này lớn hơn mức dự phòng đã lập của kì kế toán trước chưa sử dụng hết thì phải lập bổ sung số thiếu: Nợ TK 632 : Giá vốn hàng bán Có TK 159 : Dự phòng giảm giá hàng tồn kho +Nếu mức DP cần lập của kì kế toán này nhỏ hơn mức dự phòng đã lập của kì kế toán trước chưa sử dụng hết thì hoàn nhập số chênh lệch : Nợ TK 159 : Dự phòng giảm giá hàng tồn kho Có TK 632 : Giá vốn hàng bán c.Sơ đồ tài khoản (xem ở phụ lục tài khoản ) 5.2. Dự phòng nợ phải thu khó đòi. a.TK sử dụng - TK 139 : “Dự phòng nợ phải thu khó đòi” Bên nợ : +Xoá các khoản nợ phải thu khó đòi trừ vào quỹ dự DP +Hoàn nhập dự phòng nợ phải thu khó đòi Bên có : Trích lập dự phòng nợ phải thu khó đòi Dư có : Số dự phòng phải thu khó đòi b. Phương pháp hạch toán - Cuối niên độ kế toán hoặc cuối quý xác định số dự phòng về nợ phải thu khó đòi cần lập lần đầu tiên: Nợ TK 642 : Chi phí dự phòng Có TK 139 : Dự phòng phải thu khó đòi - Trong niên độ kế toán sau hoặc quý sau: +Đối với các khoản nợ phải thu khó đòi thực sự không đòi được phải xử lý khoá sổ Nợ TK 139 : Phần dự phòng đã lập Nợ TK 642 : Phần chưa lập dự phòng Có TK 131: Phải thu của khách hàng Có TK 138: Phải thu khác Đồng thời ghi Nợ TK 004: Nợ khó đòi đã xử lí Chú ý Đối với các khoản nợ phải thu khó đòi đã xử lí sau đòi được, hạch toán vào thu nhập khác Nợ TK 111,112 Có TK 711: Thu nhập khác Đồng thời ghi có TK 004 +Đối với các khoản nợ phải thu khó đòi có thể bán cho các công ty mua bán nợ . Khi hoàn thành thủ tục bán và nhận được tiền ghi: Nợ TK 111,112 : Tiền mặt, tiền gửi ngân hàng. Nợ TK 139: Số chênh lệch thiếu trừ vào quỹ dự phòng Nợ tài khoản khác liên quan : TK 642, TK415… Có TK 131: Phải thu của khách hàng Có TK 138 : Phải thu khác - Cuối niên độ kế toán sau (hoặc quý sau) căn cứ vào khả năng thanh toán của khách hàng để dự kiến mức dự phòng : +Nếu mức DP kỳ kế toán này lớn hơn mức DP đã lập ở kì kế toán trước còn lại chưa sử dụng thì lập bổ sung số chênh lệch: Nợ TK 642: Chi phí quản lí doanh nghiệp Có TK 139 : Dự phòng nợ phải thu khó đòi + Nếu mức DP kỳ kế toán này nhỏ hơn mức DP đã lập ở kì kế toán trước còn lại chưa sử dụng thì hoàn nhập DP số chênh lệch: Nợ TK 139 : Dự phòng nợ phải thu khó đòi Có TK 642 : Chi phí quản lí doanh nghiệp c.Sơ đồ tài khoản (xem ở phụ lục tài khoản ) 5.3. Dự phòng giảm giá chứng khoán và các khoản đầu tư dài hạn. a.TK sử dụng - TK129 : Dự phòng giảm giá đầu tư ngắn hạn Bên nợ : Hoàn nhập dự phòng giảm giá chứng khoán ngắn hạn Bên có : Trích lập dự phòng giảm giá chứng khoán ngắn hạn Dư có : Số DP giảm giá chứng khoán ngắn hạn hiện còn đầu kì, cuối kì. TK 229 : Dự phòng giảm giá đầu tư dài hạn Bên nợ : +Giá trị tổn thất của các khoản đầu tư dài hạn được xử lí trừ vào quỹ dự phòng +Hoàn nhập dự phòng giảm giá đầu tư dài hạn Bên có : Trích lập dự phòng giảm giá đầu tư dài hạn Số dư có : Số dự phòng giảm giá đầu tư dài hạn còn đầu kì, cuối kì b. Phương pháp hạch toán. - Cuối niên độ kế toán (hay cuối quý) xác định mức dự phòng cần giảm giá chứng khoán : Nợ TK 635 : Mức DP cần lập Có TK 129 : DP giảm giá chứng khoán ngắn hạn Có Tk 229 : DP giảm giá chứng khoán dài hạn và các khoản đầu tư dài hạn - Trong niên độ kế toán sau (hay quý sau) nếu các khoản đầu tư dài hạn thực sự không thu đựơc hoặc chỉ thu hồi được một phần do doanh nghiệp nhận vốn đầu tư bị thua lỗ phải gọi thêm vốn hoặc bị thiên tai, hoả hoạn cần xử lí thiệt hại trừ vào quỹ dự phòng : Nợ TK 111,112 : Số vốn mình thu hồi đựơc (nếu có) Nợ TK 139 : Số chênh lệch không thu hồi được trừ vào quỹ DP Nợ TK 635 : Số chênh lệch còn lại Có TK 222 : Vốn góp liên doanh (giá gốc) Có TK 223 : Đầu tư vào công ty liên kết (giá gốc) Có TK 228 : Đầu tư dài hạn khác (giá gốc) - Cuối niên độ kế toán sau (hoặc quý sau) : xác định mức dự phòng cần lập +Nếu mức dự phòng cần lập của kì kế toán này lớn hơn mức dự phòng cần lập của kì kế toán trước chưa sử dụng thì lập bổ sung số chênh lệch : Nợ TK 635 : Chi phí tài chính Có TK 129: Dự phòng giảm giá đầu tư ngắn hạn Có TK 229 : Dự phòng giảm giá đầu tư dài hạn + Nếu mức dự phòng cần lập của kì kế toán này nhỏ hơn mức dự phòng cần lập của kì kế toán trước chưa sử dụng thì hoàn nhập số chênh lệch : Nợ TK 129 : Dự phòng giảm giá đầu tư ngắn hạn Nợ TK 229 : Dự phòng giảm giá đầu tư dại hạn Có TK 635 : Chi phí tài chính c.Sơ đồ tài khoản (xem ở phụ lục tài khoản ) III. Dự phòng phải trả. 1. Khái niệm. Là sự xác nhận về phương diện kế toán các khoản tiền sẽ phải chi ra để thanh toán nghĩa vụ nợ hiện tại tại ngày kết thúc kì kế toán năm hoặc tại ngày kết thúc kì kế toán giữa niên độ. 2.Đối tượng được lập dự phòng. - Những hợp đồng có rủi ro lớn mà trong đó những chi phí bắt buộc phải trả cho các nghĩa vụ có liên quan đến hợp đồng vượt quá những lợi ích kinh tế dự tính thu đựơc từ hợp đồng đó -Các khoản chi phí tái cơ cấu doanh nghiệp -Các khoản phải trả vê bảo hành sản phẩm -Dự phòng phải trả khác. 3.Phương pháp tính. -Đối với bảo hành công trình thì thường trích 5% -Đối với bảo hành sản phẩm hàng hoá thì thì căn cứ vào phiếu bảo hành để tính. 4.Phương pháp hạch toán và sơ đồ tài khoản a.Tài khoản sử dụng: TK 352: Dự phòng phải trả Bên nợ: -Ghi giảm dự phòng phải trả khi phát sinh khoản chi phí liên quan đến khoản dự phòng đã được lập ban đầu ; -Ghi giảm (hoàn nhập) dự phòng phải trả khi doanh nghiệp chắc chắn không còn phải chịu sự giảm sút về kinh tế đã không phải chi trả cho nghĩa vụ nợ; -Ghi giảm dự phòng phải trả về số chênh lệch giữa số dự phòng phải trả, phải lập năm nay nhỏ hơn số dự phòng đã trả, đã lập năm trước chưa sử dụng hết. Bên có: -Phản ánh số dự phòng phải trả trích lập vào chi phí. Số dư bên có: -Phản ánh số dự phòng phải trả hiện có cuối kì. b.Phương pháp hạch toán -Khi trích lập DP cho các khoản chi phí tái cơ cấu doanh nghiệp Nợ TK 642: Chi phí quản lí doanh nghiệp (6426) Có TK 352: Dự phòng phải trả -Nếu doanh nghiệp có hợp đồng có rủi ro lớn mà trong đó những chi phí bắt buộc phải trả cho các nghĩa vụ liên quan đến hợp đồng vượt quá những lợi ích kinh tế dự tính thu được từ hợp đồng đó: Nợ TK 642: Chi phí quản lí doanh nghiệp (6426) Có TK 352: Dự phòng phải trả -Doanh nghiệp bán hàng cho khách hàng có kèm theo giấy bảo hành, sữa chữa cho các khoản hỏng hóc do lỗi sản xuất không được phát hiện trong thời gian bảo hành sản phẩm, hàng hoá, doanh nghiệp phải xác định cho từng mức chi phí sữa chữa cho từng mức độ bảo hành: +Nếu là bảo hành sản phẩm thì ghi: Nợ TK 641: Chi phí bán hàng Có TK 352: Dự phòng phải trả +Nếu là bảo hành công trình xây lắp ghi: Nợ TK 627: Chi phí sản xuất chung Có TK 352: Dự phòng phải trả -Khoản dự phòng phải trả khác cần lập; Nợ TK 642: Chi phí quản lí doanh nghiệp (6426) Có TK 352 : Dự phòng phải trả -Khi phát sinh các khoản chi phí liên quan đến khoản dự phòng phải trả đã lập ban đầu +Khi phát sinh các khoản chi phí bằng tiền: Nợ TK 352 : Dự phòng phải trả Có TK 111,112,331… +Khi phát sinh các khoản chi phí liên quan đến dự phòng phải trả về bảo hành sản phẩm, công trình xây lắp đã lập ban đầu: i.Trường hợp không có bộ phận độc lập về bảo hành sản phẩm, hàng hoá, công trình xây lắp: _Khi phát sinh các khoản chi phí liên quan đến việc bảo hành sản phẩm, hàng hoá, công trình xây lắp: Nợ TK 621,622,627 … Nợ TK 133: Thuế giá trị gia tăng được khấu trừ (nếu có) Có TK 111,112,152,214,331,334,338… _Cuối kì kết chuyển chi phí bảo hành sản phẩm, hàng hoá, công trình xây lắp thực tế phát sinh trong kì: Nợ TK 154: Chi phí sản xuất dở dang Có TK 621,622,627… _Khi sửa chữa bảo hành sản phẩm, hàng hoá, công trình xây lắp hoàn thành bàn giao cho khách hàng : Nợ TK 352 : Dự phòng phải trả Nợ TK 641 : Chi phí bán hàng (phần còn thiếu) Có TK 154: Chi phí sản xuất kinh doanh dở dang ii.Trường hợp có bộ phận độc lập về bảo hành sản phẩm, hàng hoá công trình xây lắp, số tiền phải trả ghi: Nợ TK 352: Dự phòng phải trả Nợ TK 641: Chi phí bán hàng (Chênh lệch nhỏ hơn giữa dự phòng phải trả với chi phí thực tế) Có 336 :Phải trả nội bộ c.Sơ đồ tài khoản(xem phần phụ lục tài khoản). PHẦN II MỘT SỐ Ý KIẾN ĐÓNG GÓP VỚI CHẾ ĐỘ KẾ TOÁN HIỆN HÀNH LIÊN QUAN ĐẾN CÁC KHOẢN DỰ PHÒNG GIẢM GIÁ TÀI SẢN. Cùng với quá trình cải cách và đổi mới cơ chế quản lí tài chính, hệ thống kế toán ở Việt nam đã được đổi mới và cải cách khá tích cực theo hướng phù hợp với cơ chế quản lí tài chính trong nền kinh tế thị trường, mở cửa, hội nhập. Trong hơn 20 năm cải cách kinh tế (từ năm 1986), hệ thống kế toán Việt nam đã một lần cải tiến (1989), một lần đổi mới và cải cách khá căn bản (1995) cùng với nhiều lần sửa đổi, bổ sung khác. Tuy vậy cũng phải nhận thấy so với các quốc gia trên thế giới thì dịch vụ kế toán, kiểm toán ở Việt nam còn khá non trẻ, chính vì thế để có ngay một hệ thống kế toán hoàn chỉnh, hoàn toàn có hiệu lực là điều không hề đơn giản. Khó khăn ở đây chính là hệ thống kế toán mà chúng ta đưa ra vừa phải phù hợp vời điều kiện, hoàn cảnh của đất nước nhưng vẫn phải đáp ứng được yêu cầu hội nhập . Ngoài ra với tốc độ phát triển kinh tế chóng mặt như hiện nay thì việc một chuẩn mực trước đó rất phù hợp nay trở thành lỗi thời cũng là điều dễ hiểu. Như vậy để hệ thống kế toán ở nước ta ngày một hoàn chỉnh hơn, đáp ứng được cả hai yêu cầu trong nước và quốc tế đòi hỏi chúng ta phải có sự đầu tư để cải cách dần từng bước một cho có sự đồng bộ cần thiết với cơ chế mới của đất nước nhưng cũng cần phải học tập kinh nghiệm và tham khảo cách làm của các nước trên thế giới đặc biệt là các nước đã đi trước chúng ta một bước. Đầu tiên sẽ là tìm hiểu về tổng quan của những mặt chúng ta đã làm được và còn chưa làm được. I.Thực trạng kế toán các khoản dự phòng ở Việt nam và một số giải pháp 1. Một số ưu điểm - Tất nhiên không thể phủ nhận được vai trò và tác dụng của chế độ kế toán trong hệ thống kế toán ở Việt nam nói chung và vị trí, vai trò tác dụng của các khoản dự phòng nói riêng. Tuy còn khá non trẻ nhưng hệ thống kế toán ở Việt nam cũng đã đạt được những thành công bước đầu. Hệ thống kế toán ở Việt nam đã dần đáp ứng được cả nhu cầu hội nhập và cả những nét riêng về đặc điểm kinh tế, chính trị của quốc gia hay tình hình kinh tế tại các doanh nghiệp .Qua nhiều lần sửa đổi, bổ sung thì chúng ta cũng đã nhận thấy có những nét thay đổi đáng lưu ý đối với các nghiệp vụ về dự phòng ở Việt nam. Một số những thay đổi hay những điều mà hệ thống kế toán Việt nam đã làm được mà ta rất dễ nhận thấy như: - Trong thông tư số 13/2006/TT.BTC đã quy định rõ đối tượng được lập dự phòng. Đó là các doanh nghiệp được thành lập theo quy định của pháp luật Việt Nam (bao gồm cả doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài). Đối với các doanh nghiệp liên doanh được thành lập trên cơ sở các hiệp định ký kết giữa chính phủ nước XHCN Việt Nam và chính phủ nước ngoài. Nếu hiệp định có các quy định về trích lập và sử dụng các khoản dự phòng khác với hướng dẫn tại thông tư thì thực hiện theo quy định của hiệp định đó. -Căn cứ theo chuẩn mực kế toán quốc tế, kế toán Việt Nam định nghĩa: “Dự phòng là một khoản nợ phải trả không chắc chắn về giá trị và thời gian.” Trên cơ sở đó đã phân biệt các khoản dự phòng và nợ bất thường, nợ tiềm tàng. Nhờ đó sẽ dễ dàng hơn cho các doanh nghiệp trong quá trình hạch toán - Đã có những quy định rất cụ thể, rõ ràng về: + Thời điểm lập dự phòng + Nguyên tắc ghi nhận một khoản dự phòng, khi nào thì khoản dự phòng đó sẽ được ghi nhận + Đối tượng được lập dự phòng của từng loại tài khoản dự phòng là những đối tượng nào. + Phương pháp tính, phương pháp h ạch toán… Việc đưa ra các quy định rõ ràng như trên đã phần nào giúp cho các tài khoản dự phòng phát huy được đúng bản chất vốn có của nó, một mặt giúp doanh nghiệp có được nguồn tài chính để bù đắp khi xảy ra rủi ro, mặt khác tránh tình trạng các doanh nghiệp lợi dụng việc lập dự phòng để khai khống nhằm giảm thuế phải nộp cho nhà nước. Ngoài ra chúng ta cũng có thể nhận thấy có rất nhiều những thay đổi của chế độ kế toán hay thông tư cho phù hợp với các giai đoạn phát triển ở Việt nam. Ví như theo thông tư số 107/2001/TT-BTC khi trích lập dự phòng giảm giá hàng tồn kho doanh nghiệp hạch toán vào TK642-chi phí QLDN; còn theo thông tư số 13/2006/TT-BTC thì khi trích lập dự phòng doanh nghiệp hạch toán vào TK632-giá vốn hàng bán. Nhờ đó mà theo thời gian ta thấy hệ thống kế toán ở Việt nam ngày một hoàn thiện theo xu hướng phù hợp với giai đoạn hiện nay. 2. Một số tồn tại -TK 352 (dự phòng phải trả) có những cái còn quy định chưa rõ ràng như những khoản dự phòng giảm giá tài sản, chính vì thế cần bổ sung thêm. -Theo truyền thống, trích lập các khoản dự phòng được quy định trong các thông tư của Bộ tài chính, chế độ kế toán chỉ quy định về cách thức hạch toán. Chính sự phân chia này mà đôi khi sẽ dẫn đến một số vấn đề không thống nhất trong lí thuyết và thực hành công tác kế toán.Cụ thể như sự không thống nhất giữa quy định của thông tư dự phòng và quy định của chế độ kế toán hiện hành về hoàn nhập dự phòng như sau: +Theo thông tư số 13/2006, việc hoàn nhập các khoản dự phòng được ghi tăng doanh thu (thu nhập), tương ứng với các hoạt động có liên quan đến đối tượng dự phòng chẳng hạn như hoàn nhập các khoản dự phòng giảm giá hàng tồn kho, dự phòng phải thu khó đòi, dự phòng bảo hành sản phẩm, dự phòng giảm giá khoản đầu tư tài chính đều tính vào thu nhập khác. +Theo chế độ kế toán doanh nghiệp 2006, hoàn nhập các khoản dự phòng bằng cách ghi giảm chi phí của các hoạt động có liên quan đên các đối tượng lập dự phòng (hoàn nhập dự phòng giảm giá hàng tồn kho ghi giảm giá vốn hàng bán, hoàn nhập dự phòng phải thu khó đòi ghi giảm chi phí quản lí doanh nghiệp, hoàn nhập dự phòng bảo hành sản phẩm ghi giảm chi phí bán hàng, dự phòng giảm giá đầu tư tài chính ghi giảm chi phí tài chính. Chính sự không thống nhất này đặt ra một câu hỏi là khi thực hành công tác kế toán chúng ta sẽ theo quy định nào. -Việc mã hoá các tài khoản cũng có những điểm chưa hợp lí, không tuân theo một quy định chung nhất định chẳng hạn như đối với các khoản dự phòng giảm giá tài sản luôn mang số 9 ở cuối cùng (dự phòng giảm giá hàng tồn kho là 159, dự phòng giảm giá đầu tư tài chính 129, 229, dự phòng nợ phải thu khó đòi là 139) nhưng những khoản dự phòng khác thì không (dự phòng phải trả là 352…). Việc mã hoá như vậy có thể gây ra một số khó khăn trong việc tìm hiểu và thực hành kế toán ? -Dự phòng phản ánh việc ghi nhận trước một khoản tổn thất sẽ xảy ra trong tương lai. Nếu theo cách hiểu này chúng ta sẽ đặt ra một câu hỏi là tại sao một khoản trích trước lại không phải là một khoản dự phòng. -Ngoài ra thì tất cả các khoản dự phòng được lập ra vẫn còn là giá trị ước tính, liên quan đến tương lai và tất nhiên không phải lúc nào chúng ta cũng ước tính được chính xác. Chính điều này có thể tạo ra sơ hở cho các doanh nghiệp lợi dụng đối với các nghĩa vụ cho nhà nước và nhiều khi nó lại chính là con dao hai lưỡi quay đầu lại giết chết doanh nghiệp. Trong qua trình lập báo cáo tài chính các công ty thường sử dụng rất nhiều các ước tính kế toán có ảnh hưởng trực tiếp lợi nhuận trong kì của công ty. Cũng vì không có một tiêu chuẩn chính xác về các ước tính này nên nó được xem là một công cụ đắc lực để phù phép cho lợi nhuận của các công ty khi họ có một ý đồ gì đó. Và dự phòng cũng là một trong những ước tính như vậy. Người ta có thể làm tăng mức lợi nhuận bằng cách giảm mức dự phòng xuống như thế có thể giảm được chi phí hoặc tăng thu nhâp (tuỳ theo chúng ta áp dụng theo thông tư hay chế độ kế toán). Nhưng dù là cách nào trực tiếp hay gián tiếp thì điều đó cuối cùng cũng dẫn đến việc tăng lợi nhuận của kì đó. Thực chất của việc làm này không hề làm tăng lợi nhuận mà chỉ đơn thuần là chuyển lợi nhuận từ kỳ sau sang kì hiện tại. Hậu quả tất yếu là lợi nhuận các năm sau sẽ bị giảm xuống. Với kì vọng rất cao của thị trường như hiện nay thì khi doanh nghiệp có mức lợi nhuận thấp như vậy liệu còn giữ được uy tín, thu hút được các cổ đông góp vốn, được ngân hàng tín nhiệm cho vay vốn…Chính những điều này làm báo cáo tài chính các năm sau lại được doanh nghiệp “phù phép” theo cách trên. Cứ như vậy lợi nhuận “giả” trong các năm sau càng lớn (đây là lợi nhuận ảo, không có thực), điều này sẽ làm mất đi vai trò của các khoản dự phòng. Trong một số trường hợp công ty không kiểm soát được có thể dẫn đến khủng hoảng tài chính. 3. Giải pháp Để giải quyết những vấn đề ở trên tất nhiên mỗi người hay mỗi một tổ chức lại có những quan điểm khác nhau. Đỉều đó là phụ thuộc vào quan điểm, cách nhìn nhận và xu hướng… của mỗi người. Tuy nhiên dù đưa ra hướng giải quyết như thế nào thì chúng ta cũng không thể tách ra khỏi bản chất của các khoản dự phòng. Do đó để đưa ra giải pháp cho những vấn đề trên trước hết chúng ta có thể phân dự phòng ra thành 2 loại như sau: -Dự phòng rủi ro: Phản ánh việc ghi nhận trước các khoản tổn thất sẽ xảy ra trong tương lai có liên quan đến các đối tượng đang tồn tại tại thời điểm lập dự phòng. Theo chế độ kế toán thì loại này bao gồm những tài khoản như :dự phòng giảm giá hàng tồn kho, dự phòng phải thu khó đòi, dự phòng giảm giá đầu tư chứng khoán, dự phòng bảo hành sản phẩm… -Dự phòng chi phí : phản ánh khoản chi phí sẽ chi ra trong tương lai có liên quan đến hiện tại như các khoản trích trước về chi phí sữa chữa tài sản cố định, tiền lương nghỉ phép của lao động trực tiếp… Tức theo cách phân chia như thế này chúng ta đã coi các khoản trích trước như là một khoản dự phòng. Với cách phân chia như ở trên khi mã hoá các tài khoản chúng ta có thể mã hoá theo cách phân loại trên, nhận diện đúng đâu là một khoản dự phòng . Như thế sẽ phù hợp hơn và dễ dàng cho việc sử dụng, truy cứu. Về hoàn nhập các khoản dự phòng thì dù ghi giảm chi phí hay ghi tăng thu nhập thì cuối cùng cũng dẫn đến việc làm tăng lợi nhuận kì lập báo cáo. Điểm khác biệt ở đây chính là cách thức điều chỉnh tăng lợi nhuận. Hoàn nhập theo hướng giảm chi phí sẽ gián tiếp làm tăng lợi nhuận còn theo thu nhập thì sẽ trực tiếp làm tăng lợi nhuận. Nếu theo truyền thống thì ta thấy hoàn nhập theo hướng giảm chi phí sẽ là phù hợp nhầt vì nó sẽ phản ánh đúng bản chất của các khoản chi phí được ghi nhận trước đây. Tuy vâỵ nếu theo cách phân chia mới thì cách này không phù hợp.Chúng ta có thể giải quyết theo hướng thấu đáo nhất là ghi giảm chi phí đối với hoàn nhập dự phòng chi phí và ghi tăng thu nhập đối với hoàn nhập dự phòng rủi ro. Ngoài ra ta có thể quản lí chặt chẽ hơn nữa rong quá trình các doanh nghiệp hoàn nhập dự phòng. Trong mỗi doanh nghiệp có thể lập ra các ban thẩm định có sự quản lí chặt chẽ của nhà nước, có thể ban thẩm định này sẽ làm việc độc lập với doanh nghiệp… II. Liên hệ với các nước trên thế giới. 1.Tổng quan về hệ._.