Bản chất và mục đích của quy trình phân tích

PhÇn néi dung I. B¶n chÊt vµ môc ®Ých cña quy tr×nh ph©n tÝch C¸c thÓ thøc ph©n tÝch (c¸c cuéc kh¶o s¸t ph©n tÝch) ®­îc ®Þnh nghÜa nh­ lµ nh÷ng qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ c¸c th«ng tin tµi chÝnh ®­îc thùc hiÖn qua mét cuéc ngiªn cøu c¸c mèi quan hÖ ®¸ng tin cËy gi÷a c¸c d÷ kiÖn cã tÝnh tµi chÝnh…gåm c¶ nh÷ng qu¸ tr×nh so s¸nh c¸c sè tiÒn ghi sæ víi nh÷ng sè ­íc tÝnh cña kiÓm to¸n viªn. Theo chuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam th× c¸c thÓ thøc ph©n tÝch ®­îc ¸p dông cho kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh, kiÓm to¸n c¸c th«ng tin tµi chÝnh kh¸c vµ c¸c dÞch vô cã liªn quan cña c«ng ty kiÓm to¸n. §èi víi mét sè môc tiªu kiÓm to¸n nhÊt ®Þnh hoÆc c¸c sè d­ tµi kho¶n nhá ®«i khi chØ thÓ thøc th«i còng ®ñ ®Ó thu thËp b»ng chøng. Tuy nhiªn trong hÇu hÕt c¸c tr­êng hîp, viÖc kÕt hîp tÊt c¶ c¸c ph­¬ng ph¸p, kü thuËt thu thËp b»ng chøng kiÓm to¸n lµ cÇn thiÕt ®Ó b»ng chøng kiÓm to¸n cã gi¸ trÞ vµ ®Çy ®ñ. 1. B¶n chÊt Ph©n tÝch lµ viÖc nghiªn cøu c¸c mèi quan hÖ s½n cã, c¸c thay ®æi cña sè liÖu, chøng tõ vÒ mÆt tµi chÝnh liªn quan ®Õn b¸o c¸o tµi chÝnh xem cã x¶y ra ®óng nh­ dù ®Þnh hay ­íc tÝnh. Ph©n tÝch lµ qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ c¸c th«ng tin tµi chÝnh ®­îc thùc hiÖn qua mét cuéc nghiªn cøu c¸c mèi quan hÖ ®¸ng tin cËy gi÷a c¸c d÷ kiÖn cã tÝnh tµi chÝnh vµ phi tµi chÝnh… gåm c¶ qu¸ tr×nh ghi sæ víi nh÷ng sè ­íc tÝnh cña kiÓm to¸n viªn. Ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch ®­îc sö dông troang c¶ ba giai ®o¹n : LËp kÕ ho¹ch, thùc hiÖn kiÓm to¸n vµ lËp b¸o c¸o kiÓm to¸n. Quy tr×nhph©n tÝch bao gåm viÖc so s¸nh c¸c th«ng tin tµi chÝnh, nh­ : So s¸nh th«ng tin t­¬ng øng trong k× nµy víi c¸c k× tr­íc. So s¸nh gi÷a thùc tÕ víi kÕ hoÆch cña ®¬n vÞ. So s¸nh gi÷a thùc tÕ víi ­íc tÝnh cña kiÓm to¸n viªn. So s¸nh gi÷a thùc tÕ cña ®¬n vÞ víi c¸c ®¬n vÞ cïng nghµnh cã cïng quy m« ho¹t ®éng, hoÆc víi sè liÖu thèng kª, ®Þnh møc cïng nghµnh. Quy tr×nh ph©n tÝch còng bao gåm viÖc xem xÐt c¸c mèi quan hÖ : Gi÷a c¸c th«ng tin tµi chÝnh víi nhau ( VÝ dô : mèi quan hÖ gi÷a l·i gép víi doanh thu…) Gi÷a c¸c th«ng tin tµi chÝnh víi c¸c th«ng tin phi tµi chÝnh ( VÝ dô : mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ nh©n c«ng vµ sè l­îng nh©n viªn…) Nghiªn cøu sè liÖu vÒ mÆt tµi chÝnh víi sè liÖu kh¸c cã liªn quan, kiÓm to¸n viªn cã thÓ sö dông toµn bé hoÆc mét sè thÓ thøc ph©n tÝch so s¸nh sè liÖu nãi trªn víi ®iÒu kiÖn nÕu ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n cã nhiÒu ho¹t ®éng th× nªn ph©n tÝch tõng ho¹t ®éng. Víi kiÕn thøc vµ kinh nghiÖm nghÒ nghiÖp, kiÓm to¸n viªn cã thÓ tÝnh to¸n, ph©n tÝch nhiÒu hoÆc mét sè tû suÊt cÇn cho viÖc nhËn xÐt cña m×nh. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn quy tr×nh ph©n tÝch, kiÓm to¸n viªn ®­îc phÐp sö dông nhiÒu ph­¬ng ph¸p kh¸c nhau tõ viÖc so s¸nh ®¬n gi¶n ®Õn nh÷ng ph©n tÝch phøc t¹p ®ßi hái ph¶i sö dông c¸c kü thuËt thèng kª tiªn tiÕn. Quy tr×nh ph©n tÝch còng ®­îc ¸p dông ®èi víi b¸o c¸o tµi chÝnh hîp nhÊt, b¸o c¸o tµi chÝnh cña ®¬n vÞ thµnh viªn hoÆc tõng th«ng tin riªng lÎ cña c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh. ViÖc lùa chän quy tr×nh ph©n tÝch, ph­¬ng ph¸p vµ møc ®é ¸p dông tuú thuéc vµo sù xÐt ®o¸n chuyªn m«n cña kiÓm to¸n viªn. Th«ng qua kÕt qu¶ ph©n tÝch nÕu ph¸t hiÖn thÊy cã sù kh¸c biÖt lín, nghiªm träng kiÓm to¸n viªn ph¶i ®iÒu tra lµm râ nguyªn nh©n vµ sö dông c¸c ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n kh¸c ®Ó hç trî bæ sung tr­íc khi kiÓm to¸n viªn ®­a ra ý kiÕn nhËn xÐt, kÕt luËn cña m×nh. Ph©n tÝch lµ mét trong nh÷ng ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n hiÖn ®¹i ®Ó thu thËp b»ng chøng kiÓm to¸n kh«ng tèn thêi gian nh­ ph­¬ng ph¸p kh¶o s¸t chi tiÕt c¸c nghiÖp vô do ®ã kiÓm to¸n viªn cã thÓ ¸p dông ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch nµy trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n, thu thËp b»ng chøng kiÓm to¸n ®Õn lËp b¸o c¸o kiÓm to¸n. 2. Môc ®Ých KiÓm to¸n viªn sö dông ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch nh»m ®¹t ®­îc mét sè môc ®Ých chñ yÕu sau: - Gióp kiÓm to¸n viªn x¸c ®Þnh néi dung, lÞch tr×nh vµ ph¹m vi cña c¸c thñ tôc kiÓm to¸n kh¸c; - Quy tr×nh ph©n tÝch ®­îc thùc hiÖn nh­ lµ mét thö nghiÖm c¬ b¶n khi viÖc sö dông thñ tôc nµy cã hiÖu qu¶ h¬n so víi kiÓm tra chi tiÕt trong viÖc gi¶m bít rñi ro ph¸t hiÖn liªn quan ®Õn c¬ së dÉn liÖu cña b¸o c¸o tµi chÝnh; - Quy tr×nh ph©n tÝch ®Ó kiÓm tra toµn bé b¸o c¸o tµi chÝnh trong kh©u so¸t xÐt cuèi cïng cña cuéc kiÓm to¸n. II. C¸c lo¹i kü thuËt ph©n tÝch Kü thuËt ph©n tÝch ®­îc sö dông ®Ó thu thËp b»ng chøng kiÓm to¸n cã hiÖu lùc b¸o gåm 3 lo¹i: kiÓm tra tÝnh hîp lý, ph©n tÝch xu h­íng, ph©n tÝch tû suÊt. Trong mçi ®èi t­îng kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn cÇn lùa chän lo¹i h×nh ph©n tÝch phï hîp. Nh×n chung c¸c lo¹i h×nh ph©n tÝch ¸p dông cã hiÖu qu¶ ®èi víi c¸c tµi kho¶n trong b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh vµ c¸c nghiÖp vô liªn quan h¬n lµ c¸c tµi kho¶n trong b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n. C¸c tµi kho¶n trong b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh dÔ dù ®o¸n h¬n, trong khi ®ã tµi kho¶n trong b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n th­êng kÕt hîp nhiÒu lo¹i h×nh ngiÖp vô phøc t¹p. KiÓm tra tÝnh hîp lý: KiÓm tra tÝnh hîp lý th­êng bao gåm nh÷ng so s¸nh c¬ b¶n nh­ gi÷a sè liÖu thùc tÕ vµ sè liÖu kÕ ho¹ch, dù to¸n…Tõ kÕt qu¶ so s¸nh, viÖc ®iÒu tra nh÷ng sai kh¸c lín gi÷a sè thùc tÕ vµ sè kÕ ho¹ch sÏ gióp kiÓm to¸n viªn ph¸t hiÖn ®­îc nh÷ng sai sãt trong b¸o c¸o tµi chÝnh hoÆc c¸c biÕn ®äng lín trong t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña ®¬n vÞ. Kü thuËt nµý cã thÓ bao gåm c¸c so s¸nh sau: + So s¸nh gi÷a c¸c chØ tiªu cña ®¬n vÞ vµ c¸c chØ tiªu b×nh qu©n trong ngµnh. Gi¶ sö kiÓm to¸n viªn ®ang thùc hiÖn 1 cuéc kiÓm to¸n vµ thu thËp ®­îc c¸c th«ng tin sau vÒ kh¸ch hµng vµ møc trung b×nh ngµnh kinh doanh cu¶ c«ng ty kh¸ch hµng ChØ tiªu Kh¸ch hµng Ngµnh 2001 2000 2001 2000 HÖ sè quay vßng hµng tån kho 3.5 3.6 4.0 3.4 Tû lÖ % cña tæng sè d­ 26.3% 26.4% 27.3% 26.2% NÕu nh×n vµo hai sè tû lÖ qua hai n¨m cñakh¸ch hµng th× thÊy cã vÎ æn ®Þnh vµ kh«ng thÊy cã dÊu hiÖu g× cho thÊy cã khã kh¨n. Tuy nhiªn nÕu so s¸nh víi nghµnh th× t×nh h×nh cña c«ng ty bÞ xÊu ®i. Vµo n¨m 2000, c«ng ty thùc hiÖn kh¸ tèt so víi ngµnh vÒ c¶ hai tû lÖ nµy. Sang n¨m 2001, c«ng ty kh«ng ®¹t ®­îc møc cña ngµnh n÷a. Dùa vµo nh÷ng th«ng tin nµý kiÓm to¸n viªn cã thÓ nghÜ ®Õn nh÷ng t×nh huèng xÊu mµ c«ng ty kh¸ch hµng gÆp ph¶i nh­ cã thÓ bÞ mÊt thÞ tr­êng, c¸ch ®Þnh gi¸ cña c«ng ty cã thÓ mÊt tÝnh c¹nh tranh, c«ng ty cã thÓ cã c¸c chi phÝ bÊt th­êng, hoÆc cã thÓ cã hµng tån kho lçi thêi. HiÖn nay c¸c c«ng ty kiÓm to¸n cã thÓ dÔ dµng thu thËp c¸c th«ng tin vÒ mét ngµnh kinh doanh nµo ®ã qua c¸c t¹p chÝ chuyªn ngµnh, niªn gi¸m thèng kª, vµ ®Æc biÖt lµ qua m¹ng Internet. C¸c c«ng ty sö dông th«ng tin nµý nh­ mét c¨n cø cña viÖc so s¸nh ngµnh trong c¸c cuéc kiÓm to¸n cña hä. Nh÷ng lîi Ých quan trong nhÊt cña qu¸ tr×nh so s¸nh ngµnh lµ nã nh­ mét sù gióp ®ì ®Ó hiÓu râ c«ng viÖc kinh doanh cña kh¸ch hµng vµ nh­ mét dÊu hiÖu cña kh¶ n¨ng thÊt b¹i vÒ tµi chÝnh. Nh­îc ®iÓm chÝnh khi sö dông c¸c tû sè ngµnh ®Ó kiÓm to¸n lµ sù kh¸c nhau gi÷a b¶n chÊt cña th«ng tin tµi chÝnh cña kh¸ch hµng víi b¶n chÊt cña c¸c c«ng ty dïng ®Ó tÝnh to¸n kÕt qu¶ cña ngµnh. V× c¸c d÷ kiÖn cña ngµnh lµ c¸c sè b×nh qu©n chung nªn c¸c qu¸ tr×nh so s¸nh cã thÓ kh«ng cã ý nghÜa. Th­êng th× c¸c mÆt hµng kinh doanh cña kh¸ch hµng kh«ng gièng nh­ c¸c chuÈn mùc cña ngµnh. Ngoµi ra c¸c c«ng ty kh¸c nhau theo ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n kh¸c nhau vµ ®iÒu nµý ¶nh h­ëng ®Õn tÝnh so s¸nh ®­îc cña d÷ kiÖn. NÕu hÇu hÕt c¸c c«ng ty trong ngµnh sö dông tÝnh gi¸ hµng tån kho theo LIFO trong khi c«ng ty kh¸ch hµng l¹i sö dông theo FIFO hoÆc c¸c c«ng ty trong ngµnh sö dông ph­¬ng ph¸p khÊu hao ®Òu trong khi kh¸ch hµng l¹i sö dông ph­¬ng ph¸p khÊu hao gi¶m dÇn th× qu¸ tr×nh so s¸nh sÏ khoong cßn ý nghÜa. §iÒu nµý kh«ng cã nghÜa lµ c¸c qu¸ tr×nh so s¸nh ngµnh kh«ng ®­îc thùc hiÖn. Mµ ®ã lµ mét dÊu hiÖu cña nhu cÇu thËn träng khi diÔn gi¶i c¸c kÕt qu¶. + So s¸nh sè liÖu cña kh¸ch hµng vµ kÕt qu¶ dù kiÕn cña kiÓm to¸n viªn. §©ý lµ h×nh thøc so s¸nh d÷ kiÖn cña kh¸ch hµng víi c¸c kÕt qu¶ dù kiÕn ®­îc sö dông khi kiÓm to¸n viªn tÝnh c¸c sè dù kiÕn ®ã ®Ó so s¸nh víi sè thùc tÕ. Theo h×nh thøc ph©n tÝch nµý, kiÓm to¸n viªn ­íc tÝnh sè d­ cña mét tµi kho¶n nµo ®ã b»ng c¸ch liªn hÖ nã víi mét vµi tµi kho¶n kh¸c trªn b¶ng c©n ®èi tµi s¶n hoÆc trªn b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh. ThÝ dô: viÖc tÝnh gi¸ trÞ dù kiÕn dùa trªn c¸c mèi quan hÖ gi÷a c¸c tµi kho¶n lµ qu¸ tr×nh tÝnh to¸n ®éc lËp cña phÝ tæn tr¶ tiÒn l·i trªn c¸c phiÕu nî dµi h¹n ph¶i tr¶ b»ng c¸ch nh©n sè d­ cuèi kú hµng th¸ng trªn c¸c phiÕu nµý víi l·i suÊt b×nh qu©n hµng th¸ng. + So s¸nh d÷ kiÖn cña kh¸ch hµng víi c¸c kÕt qu¶ ­íc tÝnh, sö dông d÷ kiÖn phi tµi chÝnh. Gi¶ sö trong cuéc kiÓm to¸n ë mét kh¸ch s¹n, kiÓm to¸n viªn cã thÓ x¸c ®Þnh sè l­îng phßng, gi¸ cña mçi phßng vµ hiÖu suÊt phßng. Víi nh÷ng sè liÖu nµý viÖc x¸c ®Þnh tæng doanh thu tõ c¸c phßng víi doanh thu ghi sæ lµ t­¬ng ®èi dÔ dµng. C¸ch lµm nµý ®­îc ¸p dông t­¬ng tù ®Ó tÝnh nh÷ng tµi kho¶n l­¬ng trong c¸c c«ng ty ( tæng sè giê lµm viÖc nh©n víi møc l­¬ng) vµ chi phÝ nguyªn vËt liÖu trong khèi l­îng hµng b¸n ( khèi l­îng b¸n nh©n víi chi phÝ nguyªn vËt liÖu ®¬n vÞ). Khi sö dông c¸c d÷ kiÖn phi tµi chÝnh yªu cÇu ph¶i ®Æt ra lµ tÝnh chÝnh x¸c cña d÷ kiÖn. Trong thÝ dô trªn, møc doanh thu ­íc tÝnh vÒ thu nhËp cña kh¸ch s¹n ®­îc dïng nh­ mét b»ng chøng kiÓm to¸n sÏ kh«ng thÝch hîp trõ khi kiÓm to¸n viªn tho¶ m·n tÝnh hîp lý cña b¶ng tÝnh vÒ sè l­îng phßng, gi¸ cña mçi phßng vµ hiÖu suÊt phßng. Trong ba chØ tiªu nµy, kiÓm to¸n viªn sÏ khã ®¸nh gi¸ tÝnh chÝnh x¸c cña hiÖu xuÊt phßng nhiÒu h¬n lµ hai chØ tiªu kia. Ph©n tÝch xu h­íng: Ph©n tÝch xu h­íng lµ sù ph©n tÝch nh÷ng thay ®æi theo thêi gian cña sè d­ tµi kho¶n hay nghiÖp vô. Ph©n tÝch xu h­íng th­êng ®­îc kiÓm to¸n viªn sö dông qua so s¸nh th«ng tin tµi chÝnh kú nµy víi th«ng tin tµi chÝnh kú tr­íc hay so s¸nh th«ng tin tµi chÝnh gi÷a c¸c th¸ng trong kú hoÆc so s¸nh sè d­ (sè ph¸t sinh) cña c¸c tµi kho¶n cÇn xem xÐt gi­a c¸c kú, nh»m ph¸t hiÖn nh÷ng biÕn ®éng bÊt th­êng ®Ó tËp trung kiÓm tra xem xÐt. Trong ph©n tÝch xu h­íng kiÓm to¸n viªn cÇn ph¶i so s¸nh sè liÖu hiÖn t¹i víi xu h­íng biÕn ®éng cña nã qua c¸c thêi k× tr­íc ®ã xem liÖu chóng cã hîp lý kh«ng. Tuy nhiªn, vÊn ®Ò lµ ë chç mét kho¶n môc nµo ®ã cã thÓ phï hîp víi xu h­íng biÕn ®éng nh­ng vÉn cã sai sãt träng yÕu. V× vËy, kiÓm to¸n viªn cÇn hiÓu ®­îc c¸c yÕu tè t¹o ra xu h­íng cña c¸c sè d­ tµi kho¶n vµ lo¹i h×nh nghiÖp vô. Dùa trªn sù hiÓu biÕt nµy, ta tÝnh to¸n ®­îc gi¸ trÞ dù ®o¸n cña n¨m hiÖn t¹i dùa trªn xu h­íng n¨m tr­íc. Theo c¸ch nµy, cã thÓ x¸c ®Þng ®­îc nh÷ng thay ®æi ®¸ng kÓ cña sè d­ hiÖn t¹i kú nµy so víi sè d­ kú tr­íc. Dù ®o¸n bao gåm tõ nh÷ng phÐp tÝnh gi¶n ®¬n víi mét biÕn sè duy nhÊt dùa trªn xu h­íng cña d÷ liÖu n¨m cho tíi nh÷ng biÖn ph¸p ph©n tÝch phøc t¹p h¬n sö dông nhiªï biªn sè. VÝ dô: Cã thÓ dù ®o¸n doanh thu dùa trªn xu h­íng doanh thu hµng n¨m tr­íc ®©y. L·i gép dùa trªn xu h­íng cña tæng hîp c¸c s¶n phÈm b¸n ra. Ph©n tÝch vÒ xu h­íng l·i gép hµng th¸ng kh«ng cã tÝnh hiÖu qu¶ trõ khi ta ph©n tÝch theo s¶n phÈm hay theo nhãm d¶n phÈm. NÕu kh«ng khã cã thÓ x¸c ®Þnh ®­îc mét c¸ch chi tiÕt sù thay ®æi cña tæng hîp c¸c s¶n phÈm b¸n ra vµ ¶nh h­ëng cña nã ®èi víi l·i gép ®Ó x¸c ®Þnh c¸c sai xãt ®ang kÓ. KiÓm to¸n viªn khi ph©n tÝch xu h­íng cã thÓ sö dông mét sè so s¸nh sau: + So s¸nh tû lÖ sè d­ cña n¨m hiÖn hµnh víi xu h­íng tû lÖ t­¬ng tù cña c¸c kú tr­íc. Gi¶ sö tû lÖ tæng sè d­ hµng n¨m cña c«ng ty n»m trong kho¶ng tõ 26% ®Õn 27% nh­ng trong n¨m hiÖn hµnh l¹i chØ lµ 23%. Sù sôt gi¶m cña tæng sè d­ nµy khiÕn kiÓm to¸n viªn ph¶i cã sù suy ®o¸n nhÊt ®Þnh vÒ nh÷ng nguyªn nh©n cña sù gi¶m sót. KiÓm to¸n viªn ph¶i xem xÐt nguyªn nh©n gi¶m xuèng cña tû lÖ tæng sè d­ vµ xem nã cã ¶nh h­ëng ®Õn qu¸ tr×nh thu thËp b»ng chøng kiÓm to¸n hay kh«ng. + So s¸nh sè d­ cña n¨m hiÖn hµnh víi nh÷ng sè d­ cña c¸c n¨m tr­íc §Ó thùc hiÖn cuéc kh¶o s¸t nµy, kiÓm to¸n viªn ghi c¸c sè d­ kÕt qu¶ cña bang c©n ®èi ®· ®iÒu chØnh vµo b¶ng c©n ®èi thö cña n¨m hiÖn hµnh. Khi ®ã kiÓm to¸n viªn cã thÓ so s¸nh kÕt qu¶ sè d­ cña 2 n¨m ®Ó quyÕt ®Þnh lµ nªn chó ý nhiÒu h¬n vµo mét tµi kho¶n nµo ®ã mµ nã cã sè d­ biÕn ®éng ®¸ng kÓ. VÝ dô: NÕu kiÓm to¸n viªn thÊy r»ng phÝ tæn vÒ vËt t­ t¨ng ®¸ng kÓ, hä sÏ quyÕt ®Þnh liÖu nguyªn nh©n ®ã lµ c«ng ty sö dông vËt t­ t¨ng lªn hay cã sù sai sè trong viÖc ghi sæ c¸c nghiÖp vô nhËp xuÊt vËt t­. + So s¸nh c¸c kho¶n môc chi tiÕt cña sè d­ n¨m nay víi c¸c n¨m tr­íc. NÕu kh«ng cã nh÷ng biÕn ®éng ®¸ng kÓ trong c¸c ho¹t ®éng cña n¨m hiÖn hµnh th× phÇn lín c¸c kho¶n môc chi tiÕt cÊu thµnh c¸c sè d­ tæng céng trªn b¸o c¸o tµi chÝnh sÏ gi÷ nguyªn kh«ng thay ®æi. B»ng c¸ch so s¸nh chi tiÕt ®èi víi c¸c sè d­ cña k× hiÖn hµnh víi chi tiÕt sè d­ t­¬ng tù cña c¸c k× tr­íc sÏ cã thÓ t¸ch riªng th«ng tin cÇn kiÓm tra thªm. Qu¸ tr×nh so s¸nh cã thÓ theo c¸c chi tiÕt hµng kú hoÆc c¸c chi tiÕt t¹i mét thêi ®iÓm. VÝ dô: So s¸nh c¸c chi tiÕt cña nî ph¶i tr¶ vµo cuèi n¨m hiÖn hµnh víi c¸c chi tiÕt ®ã vµo cuèi n¨m tr­íc. Tõ c¸c sè chi tiÕt nµy, kiÓm to¸n viªn cã thÓ so s¸nh chi tiÕt c¸c kho¶n ph¶i tr¶ cña tõng kh¸ch hµng mµ ®¬n vÞ cã quan hÖ lµm ¨n qua 2 n¨m do ®ã biÕt ®­îc xu h­íng lµm ¨n cña doanh nghiÖp. + So s¸nh d÷ kiÖn cña kh¸ch hµng víi c¸c kÕt qu¶ ­íc tÝnh do kh¸ch hµng x¸c ®Þnh. HÇu hÕt c¸c c«ng ty ®Òu so¹n th¶o riªng cho m×nh dù to¸n c¸c ho¹t ®äng kh¸c nhau vµ c¸c dù to¸n vÒ kÕt qu¶ ho¹t ®éng tµi chÝnh. C¸c dù to¸n nµy chÝnh lµ c¸c ­íc tÝnh cña kh¸ch hµng trong kú. KiÓm to¸n viªn cã thÓ xem xÐt gi÷a c¸c kÕt qña thùc tÕ víi c¸c kÕt qu¶ ­íc tÝnh cña kh¸ch hµng ®Ó chØ ra sai sè tiÒm Èn. BÊt cø khi nµo kiÓm to¸n viªn sö dông thñ tôc ph©n tÝch nµy th× hä ph¶i xem xÐt trªn hai vÊn ®Ò. Mét lµ, kiÓm to¸n viªn ph¶i ®¸nh gi¸ xem liÖu c¸c dù ®o¸n cã ph¶i lµ c¸c kÓ ho¹ch kh¶ thi kh«ng. Trong mét sè tæ chøc c¸c dù to¸n ®­îc so¹n th¶o rÊt hêi hît nªn c¸c con sè ­íc tÝnh kh«ng kh¶ thi vi vËy nÕu kiÓm to¸n viªn sö dông nh÷ng t­ liÖu nµy lµm b»ng chøng kiÓm to¸n th× cã Ýt gi¸ trÞ. Hai lµ, kh¶ n¨ng th«ng tin tµi chÝnh kú hiÖn hµnh ®· bÞ c«ng ty thay ®æi ®Ó phï hîp víi dù to¸n. + So s¸nh d÷ kiÖn cña kh¸ch hµng víi c¸c kÕt qu¶ ­íc tÝnh cña kiÓm to¸n viªn Trong khi ph©n tÝch kiÓm to¸n viªn cÇn hiÓu râ c¸c yÕu tè t¹o nªn xu h­íng cung nh­ ®Æc ®iÓm cña c¸c chu tr×nh nghiÖp vô vµ tõ ®ã x©y dùng nªn c¸c ph­¬ng tr×nh tuyÕn tÝnh ®Ó ®­a ra c¸c con sè dù kiÕn vµ so s¸nh víi sè liÖu cña c«ng ty. Ph©n tÝch tû suÊt Ph©n tÝch tû suÊt lµ c¸ch thøc so s¸nh nh÷ng sè d­ tµi kho¶n hoÆc nh÷ng lo¹i h×nh nghiÖp vô. Ph©n tÝch tû suÊt còng gióp so s¸nh tÝnh hîp lý vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh cña mét c«ng ty nµo ®ã víi mét c«ng ty kh¸c trong cïng tËp ®oµnhay víi ngµnh ®ã. Th«ng th­êng ph©n tÝch còng ph¶i xem xÐt xu h­íng cña tû suÊt ®ã. Ph©n tÝch tû suÊt gióp cho kiÓm to¸n viªn cã thÓ so s¸nh ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ ë kú nµy so víi kú tr­íc bëi v× c¸c tû suÊt nµy th­êng t­¬ng ®èi æn ®Þnh gi÷a c¸c kú vµ c¸c niªn ®é. H¬n n­a ph©n tÝch tû suÊt cã thÓ dïng ®Ó so s¸nh t×nh h×nh tµi chÝnh cña ®¬n vÞ víi c¸c ®¬n vÞ kh¸c cïng ngµnh bëi v× c¸c mèi quan hÖ nµy th­¬ng kh«ng cã biÕn ®éng qu¸ lín. Khi sö dông ph©n tÝch tû suÊt kiÓm to¸n viªn cã thÓ ®¸nh gi¸ ®­îc ®­îc sù æn ®Þnh cña c¸c tû suÊt trong ®¬n vÞ. Ph©n tÝch tû suÊt bao gåm viÖc ph©n tÝch c¸c nhãm tû suÊt sau: . Nhãm tû suÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n: + Tû suÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n hiÖn thêi: Tæng tµi s¶n l­u ®éng Tû suÊt kh¶ n¨ng = thanh to¸n hiÖn thêi Tæng sè nî ng¾n h¹n §©y lµ tû suÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n th«ng dông nhÊt. Tû suÊt nµy ®o l­êng kh¶ n¨ng thanh to¸n, nã ®¸nh gi¸ sù t­¬ng quan gi÷a tµi s¶n l­u ®éng vµ nî ng¾n h¹n ph¶i tr¶. Tµi s¶n l­u ®éng lµ nh÷ng tµi s¶n cã thÓ chuyÓn ®æi thµnh tiÒn trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh, th­¬ng lµ mét n¨m. Tµi s¶n l­u ®éng gåm: vèn b»ng tiÒn, ®Çu t­ ng¾n h¹n, c¸c kho¶n ph¶i thu, øng tr­íc tr¶ tr­íc, hµng tån kho. Tæng sè nî ng¾n h¹n lµ toµn bé c¸c kho¶n nî d­íi 1n¨m kÓ tõ ngµy lËp b¸o c¸o tµi chÝnh gåm: vay ng¾n h¹n, nî dµi h¹n ®Õn h¹n tr¶, ph¶i tr¶ nhµ cung cÊp, ph¶i tr¶ ng©n s¸ch, ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn, ph¶i tr¶ néi bé vµ c¸c kho¶n ph¶i tr¶ ph¶i nép kh¸c. Khi tû suÊt nµy b»ng 1 nghÜa lµ tµi s¶n l­u ®éng võa ®ñ ®Ó thanh to¸n c¸c kho¶n nî ng¾n h¹n.§Ó ®¶m b¶o vèn võa thanh to¸n ®ñ nî ng¾n h¹n, vuad tiÕp tôc ho¹t ®éng ®­îc ty suÊt b»ng 2 ®­îc coi lµ hîp lý nhÊt tû suÊt cao h¬n 2 cã thÓ xem lµ ®Çu t­ thõa tµi s¶n l­u ®éng. + Tû suÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n nhanh: ®­îc m« t¶ lµ kh¶ n¨ng thanh to¸n tøc thêi víi tiÒn vµ c¸c ph­¬ng tiÖn cã thÓ chuyÓn ho¸ ngay thµnh tiÒn. Vèn b»ng tiÒn + §Çu t­ tµi chÝnh ng¾n h¹n +Kho¶n ph¶i thu Tû suÊt thanh = to¸n nhanh Tæng nî ng¾n h¹n Tû suÊt nµy b»ng mét lµ tho¶ ®¸ng, cµng lín h¬n 1 thÓ hiÖn doanh nghiÖp cµng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n nhanh, nÕu cµng nhá th× daonh nghiÖp cµng khã kh¨n trong thanh to¸n nî ng¾n h¹n. + Tû suÊt thanh to¸n dµi h¹n: Tæng tµi s¶n l­u ®éng Tû suÊt kh¶ n¨ng = thanh to¸n dµi h¹n Tæng sè nî ph¶i tr¶ Tû suÊt nµy kh«ng nh÷ng cã ý nghÜa ®èi víi viÖc ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng thanh to¸n mµ cßn cã t¸c dông xem xÐt kh¶ n¨ng tiÕp tôc ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp ®Ó cã ý kiÕn nhËn xÐt ®óng ®¾n trong b¸o c¸o kiÓm to¸n. Tû suÊt nµy cµng lín h¬n 1 chøng tá doanh nghiÖp cµng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n. Ng­îc l¹i, tû suÊt nµy cµng nhá h¬n 1 th× nguy c¬ ph¸ s¶n cña doanh nghiÖp cµng lín. Khi tû suÊt nµy gÇn b»ng kh«ng th× doing nghiÖp bÞ ph¸ s¶n, tøc lµ kh«ng cßn kh¶ n¨ng thanh to¸n. + Sè vßng thu håi nî: thÓ hiÖn sè vßng thu håi nî trong mét liªn ®é, cã nghÜa lµ sè d­ nî kh¸ch hµng thu ®­îc vµo quü mÊy lÇn. Sè vßng thu håi nî cµng nhiÒu, th¬i gian thu håi nî cµng ng¾n. Doanh thu rßng (thuÇn) Sè vßng thu håi nî= Sè d­ c¸c kho¶n b×nh qu©n ph¶i thu Sè d­ c¸c kho¶n ph¶i thu (®Çu n¨m + cuèi n¨m) Sè d­ c¸c kho¶n = ph¶i thu b×nh qu©n 2 + Sè vßng lu©n chuyÓn hµng tån kho: Mét vßng lu©n chuyÓn hµng ho¸ ®­îc tÝnh tõ lóc xuÊt tiÒn mua hµng cho ®Õn khi b¸n hµng thu l¹i tiÒn. Sè vßng lu©n chuyÓn hµng tån kho cho biÕt mçi n¨m hµng ho¸ lu©n chuyÓn ®­îc mÊy lÇn. Sè vßng lu©n chuyÓn cµng nhiÒu, thêi gian lu©n chuyÓn mét vßng cµng ng¾n. Gi¸ vèn hµng b¸n Sè vßng lu©n chuyÓn = hµng tån kho Sè d­ tån kho b×nh qu©n NÕu lÊy mét n¨m lµ 365 ngµy th×: 365 ngµy Thêi gian lu©n chuyÓn = 1 vßng hµng tån kho Sè vßng lu©n chuyÓn hµng tån kho . Nhãm tû suÊt kh¶ n¨ng sinh lêi: + Tû suÊt kh¶ n¨ng sinh lêi cña tµi s¶n: dïng ®Ó ®o l­êng tiÒn l·i do mét ®ång tµi s¶n mang l¹i. L·i kinh doanh tr­íc thuÕ + Chi phÝ tiÒn l·i Tû suÊt kh¶ n¨ng = sinh lêi cña tµi s¶n Tæng gi¸ trÞ tµi s¶n b×nh qu©n Do tæng tµi s¶n ®­îc tµi trî tõ c¶ nguån vèn chñ së h÷u vµ nguån vèn vay nªn chi phÝ tiÒn l·i ph¶i ®­îc céng vµo l·i kinh doanh cña donah nghiÖp ®Ó tÝnh tû suÊt nµy. +Tû suÊt hiÖu qu¶ kinh doanh:cho biÕt cø mét ®ßng doanh thu thuÇn mang l¹i bao nhiªu tiÒn l·i cho doanh nghiÖp. Tæng l·i kinh doanh tr­íc thuÕ Tû suÊt hiÖu qu¶ kinh doanh = Tæng doanh thu b¸n hµng n¨m §Ó ®¸nh gi¸ tû suÊt nµy, ngoa× viÖc so s¸nh gi÷a c¸c n¨m hoÆc tû suÊt dù kiÕn nh»m thÊy râ chÊt l­îng vµ xu h­íng ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp, kiÓm to¸n viªn cßn ph¶i xem xÐt tÝnh chÊt ngµnh nghÒ kinh doanh mµ doanh nghiÖp ®ang ho¹t ®éng. . Nhãm tû suÊt vÒ cÊu tróc tµi chÝnh: Th«ng qua nhãm tû suÊt nµy ngoµi viÖc ph©n tÝch sù bÊt th­êng kiÓm to¸n viªn cßn cã thÓ nh×n nhËn nh÷ng khã kh¨n tµi chÝnh mµ doanh nghiÖp ph¶i ®­¬ng ®Çu vµ cã thÓ dÉn d¾t c¸c nhµ qu¶n lý ®Õn sai ph¹m. §ång thêi kiÓm to¸n viªn cã thÓ xem xÐt thªm kh¶ n¨ng tiÕp tôc ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ. + Tû suÊt ®Çu t­: dïng ®Ó ®¸nh gi¸ n¨ng lùc hiÖn cã cña doanh nghiÖp, ®¸nh gi¸ tr×nh ®é trang bÞ m¸y mãc, thiÕt bÞ c¬ së vËt chÊt kü thuËt. Tµi s¶n cè ®Þnh vµ ®Çu t­ dµi h¹n Tû suÊt ®Çu t­ = Tæng tµi s¶n Tû suÊt nµy lu«n nhá h¬n mét vµ møc ®é cao thÊp cña nã tuú thuéc theo doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc nµo. Th«ng th­êng tû suÊt nµy ®­îc coi lµ hîp lý trong tõng ngµnh nÕu: C«ng nghiÖp th¨m dß vµ khai t¸c dÇu khÝ: tû suÊt nµy kh¸ cao vµo kho¶ng 0.9 ( 90% tæng tµi s¶n). C«ng nghiÖp luyÖn kim: kho¶ng 0.7 ( 70% tæng tµi s¶n) C«ng nghiÖp chÕ biÕn thùc phÈm: kho¶ng 0.1 ®Õn 0.3 + Tû suÊt nî: Tæng sè nî ph¶i tr¶ Tû suÊt nî = Tæng nguånvèn Nguån vèn chñ së h÷u Tû suÊt tµi trî = = 1- tû suÊt nî Tæng nguån vèn Tû suÊt tµi trî ph¶n ¸nh kh¶ n¨ng tù ®¶m b¶o vÒ mÆt tµi chÝnh vµ møc ®é ®éc lËp cña doanh nghiÖp ®èi víi c¸c chñ nî hoÆc nh÷ng khã kh¨n tµi chÝnh mµ doanh nghiÖp ph¶i ®­¬ng ®Çu. Tû suÊt tµi trî cµng lín chøng tá doanh nghiÖp cã nhiªu vèn tù cã vµ ho¹t ®éng chñ yÕu dùa trªn vèn chñ së h÷u, kh«ng ph¶i lo l¾ng nhiÒu trong viÖc vay vµ tr¶ nî. +Tû suÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n l·i vay: Lîi tøc thuÇn tõ ho¹t ®éng kinh doanh Tû suÊt kh¶ n¨ng = thanh to¸n l·i vay Chi phÝ l·i vay KiÓm to¸n viªn cã thÓ so s¸nh tû suÊt nµy gi÷a c¸c kú hoÆc víi tû suÊt trung b×nh cña ngµnh. Trong ba lo¹i h×nh ph©n tÝch trªn, kiÓm tra tÝnh hîp lý kÕt hîp c¸c d÷ liÖu ho¹t ®éng, d÷ liÖu tµi chÝnh vµ kiÓm tra sù t­¬ng øng gi÷a hai lo¹i d÷ liÖu nµy. Do møc ®é chÝnh x¸c hay tÝnh tin cËy cña b»ng chøng thu thËp ®­îc nªn kiÓm tra tÝnh hîp lý ®­îc xem lµ quan trong nhÊt. Ph©n tÝch tû suÊt ®­îc dùa trªn mèi quan hÖ gi­a c¸c b¸o c¸o kh¸c nhau cã mèi liªn hÖ liªn quan nªn viÖc ph©n tÝch tû suÊt còng cung cÊp nh÷ng b»ng chøng cã gi¸ trÞ. Ph©n tÝch xu h­íng ®­îc xem lµ kü thuËt cung cÊp d÷ liªu cã ®é tin cËy thÊp h¬n 2 kü thuËt trªn, tuy nhiªn nã l¹i hç trî rÊt nhiªu trong viÖc x¸c ®Þnh c¸c vïng rñi ro. III. quy tr×nh ph©n tÝch trong giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n. C«ng viÖc kiÓm to¸n ®­îc thùc hiÖn cho mäi lo¹i h×nh doanh nghiÖp dï lµ quy m« lín hay nhá, lo¹i h×nh kinh doanh gi¶n ®¬n hay phøc t¹p. §èi víi mçi néi dung kiÓm to¸n kh¸c nhau th× tr×nh tù kiÓm to¸n còng kh¸c nhau, nh­ng th«ng th­êng mäi cuéc kiÓm to¸n ®Òu ®­îc tiÕn hµnh qua 3 b­íc: LËp kÕ ho¹ch, thùc hiÖn vµ kÕt thóc kiÓm to¸n. LËp kÕ ho¹ch lµ giai ®o¹n ®Çu tiªn cña cuéc kiÓm to¸n nã quyÕt ®Þnh tÝnh kh¶ thi cña cuéc kiÓm to¸n, theo chuÈn mùc kiÓm to¸n ®­îc thõa nhËn réng r·i th× khi thùc hiÖn mét cuéc kiÓm to¸n kiÓm to¸n viªn ph¶i lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n ®Ó c«ng viÖc kiÓm to¸n tiÕn hµnh cã hiÖu qu¶, ®óng thêi gian. Nh­ vËy lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n lµ nguyªn t¾c ®ßi hái c¸c kiÓm to¸n viªn ph¶i tu©n theo, viÖc lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n cã thÓ ®em l¹i c¸c ý nghÜa quan träng sau ®©y : Gióp kiÓm to¸n viªn thu thËp b»ng chøng kiÓm to¸n mét c¸ch ®Çy ®ñ vµ cã gi¸ trÞ, tõ ®ã cã thÓ ®­a ra kÕt luËn chÝnh x¸c vÒ b¸o c¸o tµi chÝnh cña doanh nghiÖp, tiÕt kiÖm ®­îc chi phÝ kiÓm to¸n, n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng viÖc kiÓm to¸n. T¨ng c­êng sù hîp t¸c gi÷a c¸c kiÓm to¸n viªn, kiÓm to¸n viªn víi c¸c bé phËn liªn quan nh­ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé, c¸c chuyªn gia t­ vÊn... Theo ®ã c«ng viÖc kiÓm to¸n sÏ ®­îc tiÕn hµnh mét c¸ch khoa häc tr¸nh ®­îc sù trång chÐo, gi¶m thiÓu chi phÝ vµ t¨ng tÝnh c¹nh tranh cña c«ng ty kiÓm to¸n. KÕ ho¹ch kiÓm to¸n lµ c¨n cø ®Ó tr¸nh bÊt ®ång víi kh¸ch hµng. Trªn c¬ së kÕ ho¹ch kiÓm to¸n ®· lËp c«ng ty kiÓm to¸n vµ kh¸ch hµng thèng nhÊt vÒ néi dung, chi phÝ, thêi gian vµ tr¸ch nhiÖm ph¸p lý cña mçi bªn. Tr¸nh ®­îc bÊt ®ång víi kh¸ch hµng sÏ gi÷ ®­îc mèi quan hÖ tèt víi kh¸ch hµng vµ do ®ã t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho cuéc kiÓm to¸n, n©ng cao uy tÝn cña c«ng ty kiÓm to¸n. Ngoµi ra, viÖc lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n sÏ lµ c¬ së ®Ó kiÓm tra, gi¸m s¸t tiÕn ®é vµ chÊt l­îng c«ng viÖc kiÓm to¸n ®· vµ ®ang thùc hiÖn. Giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n cµng cã ý nghÜa h¬n ®èi víi nh÷ng kh¸ch hµng lÇn ®Çu ®­îc kiÓm to¸n bëi c«ng ty. Trong tr­êng hîp nµy kiÓm to¸n viªn ph¶i më réng quy tr×nh lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n ®Ó hiÓu biÕt râ h¬n vÒ ®¬n vÞ cña kh¸ch hµng. Ngoµi ra ®Ó viÖc lËp kÕ ho¹ch cã hiÖu qu¶ th× yªu cÇu kÕ ho¹ch ph¶i g¾n liÒn víi viÖc x©y dùng c¸c môc tiªu kiÓm to¸n ®Ó tËn dông ®­îc nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi vµ nguån lùc s½n cã nh»m sö dông cã hiÖu qu¶ nguån lùc ®ã. ViÖc lËp kÕ ho¹ch hp¶i triÓn khai c¸c chiÕn l­îc hç trî cho c¸c chñ tr­¬ng, biªn ph¸p vµ ch­¬ng tr×nh b¶o ®¶m tèt nhÊt cho c¸c ho¹t ®éng tiÕn hµnh th­¬ng xuyªn vµ thóc ®Èy cho qu¸ tr×nh kiÓm to¸n ®¹t ®­îc c¸c môc tiªu t­¬ng lai. 1. C¸c b­íc lËp kÕ h¹ch kiÓm to¸n Kh¸i qu¸t c¸c b­íc lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n Liªn hÖ víi kh¸ch hµng vµ ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng chÊp nhËn kiÓm to¸n LËp th­ hÑn kiÓm to¸n trong tr­êng hîp chÊp nhËn kiÓm to¸n LËp kÕ ho¹ch tæng qu¸t (kÕ ho¹ch chiÕn l­îc) LËp kÕ ho¹ch chi tiÕt ThiÕt kÕ ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n Trong giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n mét trong nh÷ng thñ tôc ®­îc sö dông vµ sö dông cã hiÖu qu¶ nhÊt lµ “thñ tôc ph©n tÝch” hay “thÓ thøc ph©n tÝch”. C¸c thñ tôc ph©n tÝch trong giai ®o¹n nµy gióp cho c«ng ty kiÓm to¸n ®¸nh gi¸ tÝnh kh¶ thi cña cuéc kiÓm to¸n, nhÊt lµ ®èi víi nh÷ng kh¸ch hµng míi mµ c«ng ty ch­a cã nhiÒu th«ng tin vÒ hä. 2. Thñ tôc ph©n tÝch trong c¸c b­íc cña giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch. Quy tr×nh kiÓm to¸n b¾t ®Çu khi kiÓm to¸n viªn vµ c«ng ty kiÓm to¸n thu nhËn mét kh¸ch hµng, thu nhËn kh¸ch hµng lµ mét qu¸ tr×nh gåm hai b­íc : Cã sù liªn l¹c gi÷a kiÓm to¸n viªn vµ kh¸ch hµng tiÒm n¨ng. §¸nh gi¸ kh¶ n¨ng chÊp nhËn kiÓm to¸n ®èi víi kh¸ch hµng nµy, cßn ®èi víi kh¸ch hµng hiÖn t¹i th× kiÓm to¸n viªn quyÕt ®Þnh xem cã tiÕp tôc kiÓm to¸n hay kh«ng. Khi ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng chÊp nhËn hay tiÕp tôc kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn ph¶i xem xÐt liÖu viÖc chÊp nhËn hay tiÕp tôc kiÓm to¸n cã lµm t¨ng rñi ro cho ho¹t ®éng cña kiÓm to¸n viªn hay lµm h¹i ®Õn uy tÝn cña c«ng ty kiÓm to¸n . §Ó lµm ®­îc ®iÒu ®ã kiÓm to¸n viªn cÇn ph¶i thu thËp nh÷ng th«ng tin cã liªn quan nh­ chÊt l­îng hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cña doanh nghiÖp, tÝnh liªm chÝnh vµ phong c¸ch lµm viÖc cña ban quan trÞ, c¸c th«ng tin tõ kiÓm to¸n viªn tiÒn nhiÖm… KiÓm to¸n viªn ph¶i biÕt ®­a c¸c th«ng tin ®ã vµo hÖ thèng th«ng tin chung, ph©n tÝch mèi t­¬ng quan gi÷a c¸c th«ng tin ®ã ®Ó x¸c ®Þnh quy m«, tÝnh phøc t¹p cña cuéc kiÓm to¸n vµ kh¶ n¨ng chÊp nhËn kiÓm to¸n víi gi¸ phÝ t­¬ng øng. ViÖc chÊp nhËn kiÓm to¸n cã thÓ ®­a ®Õn mét cuéc kiÓm to¸n thµnh c«ng hoÆc thÊt b¹i v× vËy vÖc ph©n tÝch th«ng tin mét c¸ch cÈn then sÏ gióp cho kiÓm to¸n viªn vµ c«ng ty kiÓm to¸n cã nh÷ng kÕt luËn ®óng ®¾n. Trong giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch, quy tr×nh ph©n tÝch ®¸nh gi¸ tæng qu¸t gióp cho kiÓm to¸n viªn nh×n nhËn doanh nghiÖp mét c¸ch toµn diÖn vµ x¸c ®Þnh tÝnh bÊt th­êng mét c¸ch nhanh chãng ®Ó ®Þnh h­íng vµ x¸c ®Þnh ph¹m vi kiÓm tra, rót ng¾n thêi gian kiÓm to¸n. Kü thuËt ph©n tÝch cßn gióp kiÓm to¸n viªn x¸c ®Þnh nhanh chãng khu vùc cã thÓ cã sai sãt ®Ó lµm träng t©m cho cuéc kiÓm to¸n. C¸c th«ng tin thu ®­îc do ¸p dông quy tr×nh ph©n tÝch cßn gióp kiÓm to¸n viªn quyÕt ®Þnh néi dung, thêi gian vµ ph¹m vi sö dông c¸c ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n kh¸c. ë giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch, sau khi ®· thu thËp ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin c¬ së vµ th«ng tin vÒ nghÜa vô ph¸p lý cña kh¸ch hµng, kiÓm to¸n viªn tiÕn hµnh c¸c thñ tôc ph©n tÝch ®èi víi c¸c th«ng tin ®· thu thËp ®Ó hoâ trî cho viÖc lËp kÕ ho¹ch vÒ b¶n chÊt thêi gian vµ thñ tôc kiÓm to¸n sÏ ®­îc sö dông trong giai ®o¹n sau. C¸c thñ tôc ph©n tÝch sö dông cho viÖc lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n nh»m vµo c¸c môc tiªu sau ®©y : Thu thËp hiÓu biÕt vÒ néi dung c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh vµ nh÷ng biÕn ®æi quan träng vÒ kÕ to¸n vµ ho¹t ®äng kinh doanh cña kh¸ch hµng võa míi diÔn ra kÓ tõ lÇn kiÓm to¸n tr­íc. T¨ng c­êng sù hiÓu biÕt cña kiÓm to¸n viªn vÒ ho¹t ®éng kinh doanh cña kh¸ch hµng vµ gióp kiÓm to¸n viªn x¸c ®Þnh c¸c vÊn ®Ò nghi vÊn vÒ kh¶ n¨ng ho¹t ®éng liªn tôc cña c«ng ty kh¸ch hµng. HiÓu ®­îc c«ng viÖc kinh doanh cña kh¸ch hµng KiÓm to¸n viªn xem kiÕn thøc vµ kinh nghiÖm thu thËp ®­îc vÒ c«ng ty kh¸ch hµng trong nh÷ng n¨m tr­íc nh­ mét ®iÓm khëi ®Çu ®Ó lËp kÕ ho¹ch cho cuéc kiÓm tra n¨m hiÖn hµnh. B»ng c¸ch tiÕn hµnh c¸c thÓ thøc ph©n tÝch mµ qua ®ã c¸c th«ng tin ch­a ®­îc kiÓm to¸n næi râ. Nh÷ng biÕn ®éng nµy cã thÓ ®¹i diÖn cho nh÷ng xu h­íng quan träng hoÆc c¸c hiÖn t­îng ®Æc biÖt mµ tÊt c¶ ®Òu cã ¶nh h­ëng ®Õn viÖc lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n . ThÝ dô: mét sù sôt gi¶m vÒ c¸c tû lÖ tæng sè d­ qua thêi gian cã thÓ chØ râ r»ng c¹nh tranh ®ang t¨ng lªn trong khu vùc thÞ tr­êng cña c«ng ty, vµ nhu cÇu cÇn ph¶i xem xÐt kü l­ìng h¬n c¸ch ®Þnh gi¸ hµng tån kho khi kiÓm to¸n. T­¬ng tù, mét sù t¨ng lªn vÒ sè d­ cña tµi s¶n cè ®Þnh cã thÓ chØ râ r»ng cã mét sù mua ®¸ng kÓ cÇn ph¶i ®­îc xem xÐt l¹i. §¸nh gi¸ kh¶ n¨ng c«ng ty tiÕp tôc lµ mét doanh nghiÖp ho¹t ®éng ph¸t ®¹t C¸c thÓ thøc ph©n tÝch th­êng cã t¸c dông nh­ mét dÊu hiÖu cña viÖc lµ c«ng ty kh¸ch hµng ®ang ®øng tr­íc nh÷ng khã kh¨n kh¾c nghiÖt vÒ mÆt tµi chÝnh. Kh¶ n¨ng thiÕu hôt mÆt tµi chÝnh ph¶i ®­îc kiÓm to¸n viªn xem xÐt trong qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ c¸c rñi ro liªn hÖ víi kiÓm to¸n còng nh­ liªn hÖ víi gi¶ ®Þnh doanh nghiÖp ho¹t ®éng ph¸t ®¹t cña Ban qu¶n trÞ khi so¹n th¶o c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh. Mét sè thÓ thøc ph©n tÝch nhÊt ®Þnh cã thÓ rÊt h÷u Ých cho viÖc xem xÐt sau nµy. ThÝ dô: nÕu tû lÖ nî dµi h¹n so víi tæng gi¸ trÞ tµi s¶n rßng cao h¬n b×nh th­êng ®­îc kÕt hîp víi mét tû lÖ d­íi møc trung b×nh cña lîi nhuËn so víi tæng sè tµi s¶n, th× cã thÓ chØ ra møc rñi ro t­¬ng ®èi cao cña sù thiÕu hôt tµi chÝnh. Nh÷ng ®iÒu kiÖn ®ã kh«ng chØ cã ¶nh h­ëng ®Õn kÕ ho¹ch kiÓm to¸n, mµ cßn cã thÓ chØ râ lµ cã nh÷ng nghi ngê ®¸ng kÓ vÒ kh¶ n¨ng c«ng ty tiÕp tôc lµ doanh nghiÖp ho¹t ®éng lµm ¨n ph¸t ®¹t, ®iÒu nµy sÏ yªu cÇu mét b¸o c¸o cã bæ sung. §¸nh gi¸ sù hiÖn diÖn c¸c sai sè cã thÓ cã trªn b¸o c¸o tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. Nh÷ng chªnh lÖch ®¸ng kÓ ngoµi dù kiÕn gi÷a sè liÖu tµi chÝnh ch­a ®­îc kiÓm to¸n ë n¨m hiÖn hµnh víi sè liÖu kh¸c ®­îc dïng so s¸nh th­êng ®­îc xem nh­ nh÷ng dao ®éng bÊt th­êng. Nh÷ng dao ®éng bÊt th­êng x¶y ra khi nh÷ng chªnh lÖch ®¸ng kÓ kh«ng ®­îc dù kiÕn nh­ng l¹i tån t¹i, hoÆc khi nh÷ng chªnh lÖch ®¸ng kÓ cã ®­îc dù kiÕn nh­ng l¹i kh«ng x¶y ra. Trong c¶ hai tr­êng hîp, mét trong nh÷ng lý do kh¶ dÜ ®èi víi mét dao ®éng bÊt th­êng lµ sù hiÖn diÖn cña mét sai sè vÒ kÕ to¸n hoÆc sai quy t¾c. ThÝ dô: khi so s¸nh tû lÖ cña møc dù phßng kho¶n ph¶i thu khã ®ßi víi tæng c¸c kho¶n ph¶i thu, víi tû lÖ ®ã cña n¨m tr­íc, gi¶ sö tû lÖ nµy ®· gi¶m ®i trong khi cïng lóc ®ã, hÖ sè quay vßng c¸c kho¶n ph¶i thu còng gi¶m ®i. Tæng hîp hai m¶ng th«ng tin nµy sÏ chØ râ kh¶ n¨ng b¸o c¸o d­íi møc dù phßng. KhÝa c¹nh nµy cña c¸c thÓ thøc ph©n tÝch th­êng ®­îc gäi lµ sù quan t©m cã ®Þnh h­íng v× nã dÉn ®Õn c¸c thÓ thøc chi tiÕt h¬n trong c¸c lÜnh vùc kiÓm to¸n ®Æc thï mµ ë ®ã cã thÓ t×m thÊy c¸c sai sè hoÆc sai quy t¾c. Gi¶m bít c¸c cuéc kh¶o s¸t chi tiÕt. Khi mét thÓ thøc ph©n tÝch kh«ng lµm bËt lªn c¸c dao ®éng bÊt th­êng th× cã nghÜa lµ kh¶ n¨ng cña sai sè hoÆc sai quy t¾c träng yÕu rÊt nhá. Trong tr­êng hîp ®ã, thÓ thøc ph©n tÝch cÊu thµnh b»ng chøng thËt sù ®Ó chøng minh cho sù tr×nh bµy trung thùc cña c¸c sè d­ c¸c tµi kho¶n liªn quan, vµ viÖc tiÕn hµnh kh¶o s¸t chi tiÕt c¸c tµi kho¶n nµy cã thÓ gi¶m bít. ThÝ dô: nÕu c¸c thÓ thøc ph©n tÝch dÉn ®Õn kÕt qu¶ lµ sè d­ cña mét tµi kho¶n nhá, thÝ dô nh­ phÝ b¶o hiÓm ch­a ®­îc h­ëng lµ thÝch hîp t._.