Bài giảng Vận hành cầu trục (Trình độ Trung cấp)

ọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh doanh thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm. LỜI GIỚI THIỆU Trong sự nghiệp công nghiệp hoá hiện đại hoá đất nước, nhằm đáp ứng nhu cầu về quy mô, chất lượng và tiến độ thi công các công trình xây dựng dân dụng và công nghiệp, yêu cổng xây dựng cổng đường sân bay bến cảng, bốc xếp, vận chuyển hàng hoá, sản xuất để phát triển đất nước chúng ta đã áp dụng nhiều công nghệ, và thiết bị mới tiên tiến của các nước trên thế giới. Để đáp ứng nhu cầu học tập cho học viên của nhà trường, qui mô chất lượng đội ngũ công nhân kỹ thuật trong lĩnh vực khai thác thi công, khai thác kỹ thuật máy thi công. Trường cao đẳng nghề Cơ Giới Ninh Bình biên soạn Nội dung bài giảng Môdul VẬN HÀNH CẦU TRỤC. Sách cung cấp những khái niệm cơ bản về máy, thiết bị nâng, lựa chọn và khai thác máy, sử dụng, bảo dưỡng cầu trục an toàn hiệu quả. Quá trình biên soạn mặc dù cố gắng nhưng không tránh khỏi sai sót. Chúng tôi chân thành cảm ơn và mong được sự đóng góp ý kiến của đồng nghiệp, các nhà chuyên môn, bạn đọc, để cuốn sách ngày càng hoàn thiện. ............, ngày..........tháng........... năm Tham gia biên soạn MỤC LỤC GIÁO TRÌNH MÔN HỌC/MÔ ĐUN Tên môn học/mô đun: VẬN HÀNH CẦU TRỤC Mã môn học/mô đun: MĐ21 Vị trí, tính chất, ý nghĩa và vai trò của môn học/mô đun: - Vị trí: Được học sau các môn học chung, các môn học, mô đun kỹ thuật cơ sở và các mô đun bảo dưỡng. - Tính chất: Là mô đun chuyên môn nghề bắt buộc. - Ý nghĩa và vai trò của môn học/mô đun:Mô đun vận hành cầu trục là mô đun chuyên nghành giúp cho người học kiến thức về cầu trục và vận hành cầu trục đảm bảo an toàn kỹ thuật Mục tiêu của môn học/mô đun: - Về kiến thức: Chuẩn bị được các loại máy, hiện trường trước khi tổ chức thi công. - Về kỹ năng: + Thực hiện được các thao tác cơ bản trong quá trình vận hành và di chuyển cầu trục. + Lựa chọn được cầu phù hợp với điều kiện thi công khác nhau + Vận hành thành thạo một số cầu trục thông dụng. - Về năng lực tự chủ và trách nhiệm: + Đảm bảo an toàn cho người và máy khi vận hành. + Rèn luyện tác phong làm việc khoa học, cẩn thận, chính xác. Nội dung của môn học/mô đun:VẬN HÀNH CẦU TRỤC BÀI 1: AN TOÀN – NỘI QUY THỰC TẬP Mã Bài:01 GIỚI THIÊU: Giới thiệu cho người học biết về an toàn khi vận hành máy. Và nội quy thực tập để đảm bảo an toàn lao động. MỤC TIÊU: Trình bày được kỹ thuật an toàn trước khi vận hành máy; Phân tích được những trường hợp sự cố thường xảy ra trong quá trình thực tập; Thực hiện thao tác an toàn cho người và phương tiện; Rèn luyện tác phong làm việc khoa học, cẩn thận, chính xác. NỘI DUNG CHÍNH: 1. Nội quy thực tập Để đảm bảo việc rèn luyện kỹ năng nghề và tác phong công nghiệp, yêu cầu giáo viên, học sinh, sinh viên khi vào xưởng thực hành phải tuân thủ các quy định sau : a. Đối với giáo viên : 1. Chuẩn bị đầy đủ máy móc, thiết bị, dụng cụ, vật tư cho giờ dạy . 2. Điểm danh, ổn định học sinh theo nhóm thực hành trước khi thực tập . 3. Đảm bảo tuyệt đối an toàn lao động trong lúc thực tập, sản xuất . 4. Trong quá trình giảng dạy, nếu máy móc, thiết bị hư hỏng thì phải lập biên bản và báo cho trưởng xưởng . 5. Kết thúc mỗi giờ dạy, giáo viên phải kiểm tra máy móc,thiết bị, dụng cụ, vật tư thực tập . b. Đối với học sịnh,sinh viên: 1. Sinh viên phải có mặt tại xưởng đúng giờ , nếu có mặt trễ sau 5 phút sẽ không được vào xưởng thực hành . 2. Phải mặc đồng phục, mang giày và trang bị đầy đủ các phương tiện bảo hộ lao động theo quy định của trường . 3. Cặp, nón và các vật dụng cá nhân khác phải để đúng nơi quy định . Không được tự ý mang dụng cụ, vật tư từ bên ngoài vào trong xưởng hoặc từ trong xưởng ra bên ngoài . 4. Chấp hành nội quy an toàn – PCCC của xưởng và điều kiện an toàn của từng môn học . 5. Phải ở đúng vị trí thực tập đã được giáo viên phân công, không được tự tiện đi lại những vị trí khác trong xưởng . Không được hút thuốc lá và sử dụng điện thoại trong khu vực thực tập 6. Khi cần ra vào xưởng, sinh viên phải được sự cho phép của giáo viên hướng dẫn. 7.Không được tiếp xúc, vận hành thiết bị, máy móc khi chưa được hướng dẫn hoặc cho phép của giáo viên phụ trách . 8. Không được đùa giỡn, làm mất trật tự hoặc làm việc riêng trong giờ thực tập. 9. Khu vực thực tập phải được giữ gìn ngăn nắp, sạch sẽ . Sinh viên phải vệ sinh máy móc, thiết bị, trả dụng cụ thực tập vào đúng nơi quy định . 10. Ngắt tất cả các thiết bị điện trước khi ra khỏi xưởng thực hành . 2. Ghi nhật trình và bàn giao ca Thứ Ngày Nội dụng hoặt động học tập Số km (số giờ) Nhiên liệu tiêu thụ Tình trạng kỹ thuật Xăng Điezen Dầu phụ Mỡ Đơn vị quản lý: NHẬT TRÌNH XE MÁY Loại máy. Chủ xe Thực hiện từ ngày.đến ngày Nhiên liệu thực lĩnh... Nhiên liệu tiêu thụ. Nhiên liệu còn lại.. .Ngàytháng.năm Phòng quản lý xe máy Chủ xe máy 3. Những quy định về kỹ thuật an toàn khi sử dụng cầu trục Đối với các thiết bị nâng, chuyển cần có các biện pháp an toàn sau:  Việc vận chuyển nội bộ trong xí nghiệp và phân xưởng phải được hết sức coi trọng an toàn, đặc biệt là vận chuyển bằng cần cẩu, cầu trục. Đối với việc vận chuyển mặt đất, các đường vận chuyển khi xây dựng phải để ý tới đặc điểm trọng lượng và kích thước của phôi liệu, sản phẩm và phải phù hợp với phương tiện vận chuyển cơ giới thô sơ. Tất cả các vật liệu phải chuyên chở, nếu có trọng tâm cao thì phải được chằng buộc cẩn thận. Các phôi hay sản phẩm hình tròn, hình ống khi chất hàng cần có giỏ hoặc thùng bao đựng. Đối với các chi tiết cồng kềnh nên vận chuyển vào thời gian nghỉ làm việc của công nhân. Đường vận chuyển thường xuyên trong phân xưởng không được cắt đường công nghệ sản xuất theo dây chuyền và phải có đủ chiều rộng. Việc điều khiển, ra tín hiệu vận chuyển và bốc dỡ hàng nặng phải do những người đã được huấn luyện chuyên môn về kỹ thuật và an toàn thực hiện. Đối với các thiết bị nâng chuyển trên không như cầu trục, cẩu lăn, cẩu côngxôn vv... phải được thường xuyên kiểm tra tình trạng kỹ thuật. Các móc phải có các chốt hàm cáp hoặc xích. Việc treo móc phải cân bằng, đúng trọng tâm của vật và không được treo móc lệch. Khi các kiện hàng được móc cẩu phải treo tín hiệu, đèn báo cảnh giới. Cấm cẩu móc hàng di chuyển trên khu vực có công nhân đang làm việc. Việc chằng buộc cáp vào móc phải thực hiện đúng kỹ thuật. Chọn cáp, dây xích, phanh, chọn vị trí đặt cẩu, chọn tải trọng và tầm với của cẩu cho phù hợp. Chú ý tầm với và đường chuyển động của cẩu để không vướng các đường dây điện. Đối với các thiết bị nâng chuyển chỉ cho phép những người chuyên trách đã được huấn luyện mới được điều chỉnh. Tất cả các phương tiện nâng hạ cơ khí hoặc điện khí đều phải có lý lịch và quy định rõ quy trình vận hành an toàn. Thường xuyên kiểm tra máy, thử máy. 4. Tham quan thiết bị máy - Tham quan thiết bị cầu trục Hồng Nam Q=2.5T - Giới thiệu chung về cầu trục - Bảng đặc tính tải trọng - Cấu tạo, chức năng của các cơ cấu BÀI 2: GIỚI THIỆU VỀ CẦU TRỤC Mã Bài:02 GIỚI THIÊU: Giới thiệu cho người học biết biết về kết cấu chung của cầu trục, và tính năng tác dụng của thiết bị động cơ điện, cơ cấu phanh, tang, cáp móc, bánh xe của cầu trục MỤC TIÊU: Trình bày được kết cấu chung của cầu trục Xác định được các đặc tính chung của cầu trục Nhận dạng và gọi tên các phụ tùng, thiết bị của cầu trục Rèn luyện tác phong làm việc khoa học, cẩn thận, chính xác. NỘI DUNG CHÍNH: 1. Giới thiệu kết cấu chung của cầu trục 1.1. Cầu nâng Cơ cấu nâng dùng để nâng hạ vật nặng theo phương thẳng đứng. Theo cách truyền lực theo phần chuyển động phân ra + Cơ cấu nâng là tời cáp hoặc tời xích với tang cuốn, đĩa xích hoặc puli ma sat + Cơ cấu nâng với truyền động thanh răng, truyền động vít. + Cơ cấu nâng hạ nhờ xilanh thủy lực − Cơ cấu nâng quan trọng và được dùng phổ biến là cơ cấu nâng với tời cáp: + Cấu tạo chung của cơ cấu nâng này gồm:Tời cáp với puli đổi hướng, palăng cáp cùng thiết bị mang vật 1.3. Cơ cấu di chuyển cầu a. Cấu tạo - Cụm bánh xe di chuyển 1: Phanh hãm 2: Hộp giảm tốc 3: Chân cổng trục 4: Thanh giằng chân 5: Bánh xe di chuyển 6: Dầm cân bằng - Sơ đồ truyền động cơ cấu di chuyển cổng trục 1: Động cơ truyền động 2: khớp nối đàn hồi 3: Phanh 4: Bộ truyền bánh rang hở 5: Bánh xe di chuyển 6: Hộp giảm tốc -Bánh xe và ray di chuyển cầu trục b. Nguyên lý làm việc - Sử dụng động cơ điện dẫn động truyền tới khớp nối đàn hồi vào hộp giảm tốc, sau đó dẫn động ra cặp bánh răng hở và tới bánh xe chủ động 1.4. Cơ cấu di chuyển xe con a. Cấu tạo 1 : Hộp giảm tốc. 2. Mô tơ điện 3. Bánh xe di chuyển 4. bộ puli và móc tải 5. Bàn đế xe con 6. Tang quấn cáp cà cáp b. Nguyên lý làm việc + Khi được cấp điện mô tơ hoạt động truyền chuyển động cho hộp giảm tốc nhờ bộ trục và ly hợp. hộp gia,giảm tốc có thể có 2 đầu trục ra. 1 đầu trục đùng dẫn động cho tang quấn cáp. Một đầu dùng dẫn động cho bánh xe di chuyển 2. Giới thiệu tính năng tác dụng của các thiết bị 2.1. Động cơ điện Sử dụng động cơ điện xoay chiều ba pha, là nguồn dẫn động cho các cơ cấu di chuyển cầu, di chuyển, xe con, cơ cấu nâng. 2.2. Cơ cấu phanh Dùng để hạn chế tốc độ di chuyển và dừng chuyển động của các cơ cấu, trên cầu trục thường sử dụng phanh điện từ. Phanh hai má có thể dùng như hai phanh một má được ghép với nhau bởi cơ cấu dặc biệt, đảm bảo ép hay nhả đồng thời hai má phanh với bánh phanh. Có nhiều loại phanh hai má, Phổ biến hiện nay trong các máy trục là loại phanh hai má với nam châm điện. a. Cấu tạo Gồm: Hình 1.30. Sơ đồ nguyên lý phanh 2 má 1. Má phanh; 2. Bánh phanh; 3. Cơ cấu tay đòn; 4. Nam châm điện; 5. Đối trọng; b. Nguyên lý truyền động Khi đóng điện vào động cơ của cơ cấu thì cuộn cảm 4 của nam châm cũng có điện, nó hút phần ứng nam châm điện đẩy cần 3 về phía trái đồng thời kéo đẩy 2 má phanh đỡ 1 tách ra khỏi bánh phanh 2. c. Ưu nhược điểm + Ưu điểm: - Không làm cho trục của hai má phanh bị uốn - Đóng mở phanh nhanh, nhẹ, độ tin cậy cao. + Nhược điểm: - Khi cần mô men mở phanh lớn thì giá thành nam châm phanh hai má với nam châm điện hành trình ngắn được dùng trên các cơ cấu nâng có mô men hãm không lớn. - Trong máy nâng người ta dùng phanh hai má có cần đẩy điện. 2.3. Tang, cáp, móc Là cụm chi tiết chính của cơ cấu nâng Tang cuốn cáp dùng để cuốn, nhả cáp biến chuyển động quay thành chuyển động tịnh tiến. Cáp thép dùng để nâng hạ vật, neo cần và nâng hạ cần, chằng buộc vật nâng trên móc treo 2.4. Bánh xe Bánh xe dùng để di chuyển cầu trục và xe con. Được làm bằng thép dẫn động nhờ động cơ thông qua hộp giảm tốc. 3. Hướng dẫn tính năng các tay điều khiển và các đồng hồ báo trong ca bin 3.1. Vị trí các tay cần, nút ấn điều khiển trên cabin 1. Tay cần điều khiển nâng hạ móc, và di chuyển xe con; 2. Chìa khóa điện; 3.Nút ấn còi báo; 4.Đèn báo nguồn; 5.Nút di chuyển cầu trục tiến; 6. Nút di chuyển cầu trục lùi; 3.2. Tay điều khiển nâng - hạ vật a. Nâng móc: b. Hạ móc: 3.3. Tay điều khiển di chuyển xe con: Di chuyển xe con đi ra Di chuyển xe con đi vào: 3.4. Nút ấn điều khiển di chuyển cầu a. Di chuyển cần trục sang phải b. Di chuyển cần trục sang trái BÀI 3: BẢO DƯỠNG CẦU TRỤC Mã Bài:03 GIỚI THIÊU: Giới thiệu cho người học biết được công tác chuẩn bị, nội dung của quá trình bảo dưỡng ca, bảo dưỡng cấp 1, bảo dưỡng cấp 2 của cầu trục, và thực hiện được bảo dưỡng ca đúng yêu cầu kỹ thuật và bảo đảm an toàn trong quá trình thực hiện bảo dưỡng MỤC TIÊU: Trình bày nội dung bảo dưỡng các cấp cầu trục Thực hiện bảo dưỡng ca trên máy thực tập đảm bảo yêu cầu và kỹ thuật Rèn luyện tác phong làm việc khoa học, cẩn thận, chính xác. NỘI DUNG CHÍNH: 1. Bảo dưỡng ca 1.1. Công tác chuẩn bị Để làm tốt công việc bảo dưỡng ca cho cầu trục chung ta cần phải chuẩn bị dụng cụ vật tư gồm: khay đựng, giẻ lau, dầu mỡ bổ sung cho máy, bộ cle 1.2. Nội dung bảo dưỡng ca * Để làm tốt công việc bảo dưỡng kỹ thuật phải tiến hành trên hai nội dung là kiểm tra và bảo dưỡng kỹ thuật được thể hiện theo các trình tự sau: - Công việc vệ sinh - Công việc kiểm tra bổ sung dầu mỡ, - Công việc kiểm tra siết chặt - Công việc kiểm tra an toàn - Công việc kiểm tra tín hiệu - Thời gian làm bảo dưỡng theo đúng quy định của từng chu kỳ bảo dưỡng đảm bảo tốt chất lượng kỹ thuật. - Đối với Cầu trục ngoài bảo dưỡng ca còn có chu kỳ bảo dưỡng các cấp gồm : Bảo dưỡng cấp 1, Bảo dưỡng 2, Bảo dưỡng cấp 3, bảo dưỡng cấp 4 và bảo dưỡng cấp 4 tăng cường nhằm khôi phục tình trạng kỹ thuật của máy toàn diện hơn so với các cấp bảo dưỡng nêu trên. - Chu kỳ bảo dưỡng cầu trục được căn cứ vào giờ máy do đồng hồ ghi giờ máy báo . Điều kiện đặc biệt do điều kiện sản xuất thì chỉ được làm xê dịch trong phạm vi : làm sớm 10% hoặc muộn 5% so với tổng quỹ thời gian của chu kỳ bảo dưỡng. * Trên cơ sở tăng cường công việc bảo dưỡng thời gian đại tu của máy quy định như sau: - Quy định trên có thể xê dịch thời gian để phù hợp với thực trạng của máy được bảo dưỡng tốt hay xấu - Bảo dưỡng ca, bảo dưỡng cấp 1, bảo dưõng cấp 2 quy định làm tại hiện trường , bảo dưỡng cấp 3 trở lên quy định làm trong xưởng bảo dưỡng. * Công việc bảo dưỡng phải làm theo phân cấp hợp lý để đảm bảo trách nhiệm và chất lượng kỹ thuật riêng chủ máy phai tham gia các cấp bảo dưỡng. * Nội dung bảo dưỡng ca Trước khi bảo dưỡng ca, phải để máy ở vị trí quy định. Cắt điện nguồn * Vệ sinh bảo dưỡng ca: - Lau sạch kính ca bin, bảng tín hiệu,động cơ, khung, dầm * Công việc kiểm tra bổ sung gồm: - Kiểm tra dầu hộp giảm tốc cơ cấu di chuyển xe con, mức dầu tốt nhất ở vạch trên của thước đo. Nếu thiếu bổ sung thêm dầu đúng chủng loại vào lỗ thước kiểm tra dầu. - Kiểm tra, xiết chặt các tiếp điểm. - Bơm mỡ vào các vú mỡ bôi trơn từ 8-10h. * Công việc kiểm tra siết chặt - Kiểm tra siết chặt các bulông khớp nối. * Công việc kiểm tra an toàn. - Kiểm tra các thiết bị an toàn trên máy như phanh, cáp, khoá cáp, cáp treo hàng. - Kiểm tra dây điện. - Kiểm tra bình cứu hoả. * Công việc kiểm tra tín hiệu. - Bật cầu dao, aptomat, chìa khoá sang vị trí ON. ấn nút ấn, tay cần điều khiển tất cả tín hiệu đèn đều sáng. - Kiểm tra còi báo, đèn báo khi cầu trục làm việc. - Kiểm tra mức dầu bôi trơn không chuẩn xác - Cầm thước kiểm tra không đúng cách, đầu thước bị hướng lên trên -Hướng đầu thước xuống dưới để dầu không bị chảy loang ra vị trí khác 1.3. Thực hiện bảo dưỡng ca 2.2. Bảo dưỡng cấp 1 2.1. Công tác chuẩn bị Để làm tốt công việc bảo dưỡng ca cho cầu trục chung ta cần phải chuẩn bị dụng cụ vật tư gồm: khay đựng, giẻ lau, dầu mỡ bổ sung cho máy, bộ cle 2.2. Nội dung bảo dưỡng cấp 1 Làm công việc bảo dưỡng ca và làm thêm: - Kiểm tra siết chặt các bộ phận truyền động. - Kiểm tra nếu cần thì phải điều chỉnh lại phanh và các xích truyền động. - Thực hiện tra dầu mở theo bảng hướng dẫn bôi trơn bảo dưỡng cṍp 1. 2.3. Thực hiện bảo dưỡng cấp 1 3. Bảo dưỡng cấp 2 2.1. Công tác chuẩn bị Để làm tốt công việc bảo dưỡng ca cho cầu trục chung ta cần phải chuẩn bị dụng cụ vật tư gồm: khay đựng, giẻ lau, dầu mỡ bổ sung cho máy, bộ cle. 2.2. Nội dung bảo dưỡng cấp 2 Làm cụng việc bảo dưỡng ca và làm thờm: - Kiểm tra siết chặt cỏc bộ phận truyền động. - Kiểm tra nếu cần thỡ phải điều chỉnh lại phanh và cỏc xớch truyền động. BÀI 4: ĐIỀU KHIỂN CẦU TRỤC NÂNG HẠ MÓC TẠI CHỖ Mã Bài: 04 GIỚI THIỆU: Giới thiệu cho người học biết được các thao tác nâng, hạ móc của cầu trục. Thực hiện được các thao tác nâng hạ móc đúng yêu cầu kỹ thuật , và đảm bảo an toàn trong quá trình vận hành cầu trục MỤC TIÊU: Trình bày được kỹ thuật an toàn khi điều khiển thiết bị công tác; Thao tác điều khiển nâng-hạ móc tại chỗ đảm bảo yêu cầu kỹ thuật; Vận hành an toàn cho người và phương tiện; Rèn luyện tác phong làm việc khoa học, cẩn thận, chính xác. NỘI DUNG CHÍNH: 1. Thao tác điều khiển nâng móc lên - Đóng cầu dao - Bật apt mat tổng - Bật chía khóa điện - Quan sát khu vực bãi tập - Bấm còi báo hiệu máy làm việc - N©ng mãc: Tay ®iÒu khiÓn 1 tõ vÞ trÝ trung gian kÐo vÒ sau. mãc cÈu ®­îc n©ng lªn 2. Thao tác điều khiển hạ móc xuống - Đóng cầu dao - Bật apt mat tổng - Bật chía khóa điện - Quan sát khu vực bãi tập - Bấm còi báo hiệu máy làm việc H¹ mãc: Tay ®iÒu khiÓn 4 tõ vÞ trÝ trung gian ®Èy vÒ tr­íc. mãc cÈu ®­îc h¹ xuèng 3. Một số chú ý khi thực hiện thao tác Chú ý: - Quyên không bật attomat. - Xác định đúng vị trí gạt tay cần điều khiển móc lên, móc xuống. BÀI 5: ĐIỀU KHIỂN CẦU TRỤC NÂNG HẠ KHÔNG TẢI KẾT HỢP DI CHUYỂN KHÔNG TẢI DỪNG ĐÚNG VỊ TRÍ Mã Bài: 05 GIỚI THIỆU: Giới thiệu cho người học biết được cách mắc cáp, các thao tác nâng hạ móc, di chuyển cầu trục. Thực hiện được quá trình điều khiển nâng hạ móc không tải và kết hợp di chuyển không tải dừng đúng vị trí đảm bảo yêu cầu kỹ thuật và an toàn trong quá trình vận hành MỤC TIÊU: Trình bày được thao tác cơ bản điều khiển nâng hạ kết hợp di chuyển cần trục Thực hiện đúng các thao tác, đúng quy trình, đảm bảo yêu cầu kỹ thuật, dừng đúng vị trí quy định Vận hành an toàn cho người và phương tiện; Rèn luyện tác phong làm việc khoa học, cẩn thận, chính xác. NỘI DUNG CHÍNH: 1. Mắc cáp 1.1. Buộc dây Dây dùng để buộc hàng khi nâng chuyển và dây cáp thép và dây xích thép (ít dùng hơn cáp thép) dây thừng (nâng hàng nhẹ). Cáp thường dùng buộc hàng là loại 6x37; 6x61; đường kính ≤ 39 mm. Tuỳ thuộc hình dạng, khối lượng kích cỡ của hàng mà có các cách buộc khác nhau. 1.1.1. Quang treo Để thuận tiện cho việc sử dụng, trong trục lắp còn dùng quang treo buộc hàng. Quang treo chuyên dùng là quang cáp, quang xích, cáp làm quang thường dùng 6*37, 6*61. Xích làm quang là xích hàn mắt ngắn (hình 3.1) giới thiệu một số quang treo chuyên dùng bằng cáp thép. Hình 3.1 1.1.2. Kẹp ôm, kìm cặp tải a. Kẹp ôm Kẹp ôm đùng để kẹp thép tấm, thép hình, các loại ống. Hình 3.2 b. Kìm kẹp tải Kìm cặp tải để nâng tấm kim loại, các thiết bị loại nhỏ. Ngoài cách treo buộc đã giới thiệu ở các mục 1,2,3 để cơ giới hoá khâu móc cáp khi nâng các kết cấu thép người ta thường dùng thiết bị cặp tải, bằng nam châm điện. Để nâng các vật liệu tấm không bị nam châm hút như kính, gỗ dán, bê tôngngười ta dùng thiết bị cặp tải bằng chân không. Hình 3.3 c. Quấn móc cáp Cáp được quấn vào móc treo một vòng (hình 3.4) hoặc hai vòng (hình 3.5) Hình 3.4 Hình 3.5 Khi treo bằng một nhánh dây thì cáp dược quấn vào móc như (hình 3.5). Nếu bằng bốn nhánh dây thì quấn móc tương tự. 1.2. Chọn dây treo hàng Tuỳ theo trọng lượng và kết cấu hàng cần nâng mà có thể treo hàng bằng 1, 2, 3 nhánh dây như hình vẽ. Trong cần trục lắp ghép thường treo hàng bằng 2 hoặc 4 nhánh dây. Hình 3.6 1.2.1. Công thức tính dây treo buộc hàng Gọi S: lực tác dụng lên mỗi nhánh cáp (KG, tấn). P: trọng lượng vật nâng (KG, tấn). n: số nhánh cáp treo. a: góc nghiêng của cáp treo so với phương thẳng đứng (độ) Lực tác dụng lên mỗi nhánh dây cáp treo hàng đựoc xác định theo công thức sau: Từ công thức ta nhận thấy: - Lực tác dụng lên mỗi nhánh cáp treo phụ thuộc không chỉ vào trọng lượng vật nâng mà còn phụ thuộc vào số nhánh dây treo và góc nghiêng giữa dây treo với phương thẳng đứng. - Với cùng số nhánh dây treo như nhau thì khi thay đổi góc nghiêng a, lực tác dụng lên mỗi nhánh dây cũng thay đổi theo. - Góc nghiêng a càng nhỏ, lưc tác dụng lên mỗi nhánh dây sẽ giảm đi. Để tiện cho việc tính toán chọn dây treo ta đặt: (gọi là hệ số điều chỉnh) Lúc này công thức tính lực tác dụng lên mỗi nhánh dây cáp có dạng: Công thức trên thường được dùng để tính chọn dây cáp treo hàng. Hệ số điều chỉnh cho sẵn ở (bảng 1.1) . Bảng hệ số điều chỉnh (Kdc) Góc nghiêng a ( 0) 0 30 45 60 Kdc 1 1.15 1.42 2 * Chú ý: để giảm bớt lực tác dụng lên mỗi nhánh dây và đảm bảo an toàn. nên treo hàng với góc nghiêng nhỏ, tránh treo hàng vơí góc nghiêng lớn. 2. Thao tác di chuyển cổng trục Muèn di chuyÓn cổng trôc ng­êi thî l¸i ph¶i quan s¸t kü xung quanh vµ ra tÝn hiªu b¸o cho nh÷ng ng­êi lµmviÖc xung quanh biÕt ho¹c nhËn tÝn hiÖu sinh nhan cña thî phô. Di chuyÓn cÇu trôc sang ph¶i: T¸c dông vµ gi÷ vµo nót Ên 8 cÇu trôc di chuyÓn sang ph¶i T¸c dông vµ gi÷ vµo nót Ên 8 cÇu trôc di chuyÓn sang tr¸i 3. Thao tác di chuyển cơ cấu xe con Di chuyªn xe con ®i ra hoac ®i vµo ®Ó ®­a hang ®Õn vÞ trÝ bèc xÕp trong giíi h¹n khÈu ®é cña cµu trôc Di chuyÓn xe con ®i ra: Tay ®iÒu khiÓn 4 tõ vÞ trÝ trung gian g¹t sang ph¶i. Xe con ®­îc ®i ra Di chuyÓn xe con ®i vµo: Tay ®iÒu khiÓn 4 tõ vÞ trÝ trung gian g¹t sang tr¸i. Xe con ®­îc ®i vµo 4. Thao tác nâng hạ móc Khi thùc hiÖn thao t¸c n©ng mãc vµ h¹ mãc N©ng mãc: Tay ®iÒu khiÓn 4 tõ vÞ trÝ trung gian kÐo vÒ sau. mãc cÈu ®­îc n©ng lªn H¹ mãc: Tay ®iÒu khiÓn 4 tõ vÞ trÝ trung gian ®Èy vÒ tr­íc. mãc cÈu ®­îc h¹ xuèng Muèn thay ®æi tèc ®é ®i lªn ho¹c ®i xuèng cña mãc b»ng c¸ch thay ®èi hµnh tr×nh tõ vÞ trÝ trung gian ®Õn vÞ trÝ t¸c dông cña thao t¸c dµi hay ng¾n. 5. Điều khiển kết hợp các thao tác 5.1. Điều khiển nâng hạ không tải kết hợp di chuyển cổng trục, xe con. Phèi hîp c¸c thao t¸c ®¬n l¹i víi nhau tao thµnh mét chu kú nÇng h¹ vËt cÈu tõ vÞ trÝ nµy ®Õn vÞ trÝ kh¸c. Chu kú thao t¸c gån: + N©ng mãc + Di chuyÓn ®Õn vÞ trÝ xÕp hµng + H¹ mãc + Di chuyÓn vÒ vÞ trÝ ban ®Çu Trong qu¸ tr×nh n©ng mãc ng­êi l¸i cã thÓ kÕt hîp c¸c thao t¸c võa nÇng ho¹c h¹ mãc võa di chuyÓn. l­u ý viÖc kÕt hîp khi lµm c¸c thao t¸c ph¶i lµm chËm tr¸nh lµm rung l¾c g©y nguy hiÓm. 5.2. Dừng đúng vị trí quy định - Di chuyÓn xe con. Ng­êi l¸i t¸c dông vµo tay ®iÒu khiÓn, di chuyÓn vËt ®Õn ®óng vÞ trÝ. B»ng c¸ch tay ®iÒu khiÓn tõ vô trÝ trung gian kÐo vµo ho¹c ®Èy vÒ tr­íc ®Ó thùc hiÖn ®éng t¸c di chuyÓn xe con sang tr¸i ho¹c sang ph¶i. - H¹ mãc ®Ó h¹ vËt ®óng vÞ trÝ quy ®Þnh. BÀI 6: NÂNG HẠ HÀNG NHẸ DI CHUYỂN ĐẶT ĐÚNG QUY ĐỊNH Mã Bài: 06 GIỚI THIỆU: Giới thiệu cho người học biết được cách mắc cáp, các thao tác nâng hạ móc, di chuyển cầu trục . Thực hiện được quá trình điều khiển nâng hạ hàng nhẹ di chuyển đặt đúng vị trí đảm bảo yêu cầu kỹ thuật và an toàn trong quá trình vận hành MỤC TIÊU: Trình bày được thao tác cơ bản nâng, hạ vật nhẹ ; Thực hiện đúng thao động tác, đúng quy trình, đảm bảo yêu cầu kỹ thuật, nâng hạ tải êm dịu, đúng vị trí, an toàn cho người và thiết bị ; Vận hành an toàn cho người và phương tiện; Rèn luyện tác phong làm việc khoa học, cẩn thận, chính xác. NỘI DUNG CHÍNH: 1. Cách lập biện pháp thi công - Thợ bắt hàng kiêm đánh tín hiệu - Vật nâng (hình dạng, kích thước, trọng lượng...) Dự đoán khối lượng + Việc dự đoán nhẹ hơn khối lượng thực tế rất nguy hiểm nên chúng ta cần dự đoán tăng thêm khoảng 20% so với khối lượng được đo bằng mắt. + Đo đạc thực tế những gì đã đo đạc bằng mắt để xác nhận sai số và tạo thói quen nâng cao độ chính xác của việc đo đạc bằng mắt. Phương pháp đo đạc bằng mắt Tỉ trọng: Biểu thị trọng lượng chuẩn mỗi 1m3 của vật thể: Nước → 1 tấn, thép → 7.8 tấn, đồng → 8.9 tấn Phương thức tính toán trọng lượng - Trọng lượng = Thể tích x tỉ trọng - Đơn vị → Biểu thị tấn. + Sử dụng phương pháp hữu hiệu nhằm nâng cao độ nhạy cảm về khối lượng như tạo mô hình dạng đơn giản để thể hiện khối lượng thông qua việc giả định bằng tấm thép hoặc gắn bảng ghi rõ khối lượng vào nơi dễ nhìn trên mỗi mét vật liệu chuẩn hay trên mỗi vật liệu. Dự đoán trọng tâm + Nếu chúng ta không nắm bắt được vị trí trọng tâm đối với mỗi phương hướng thì chúng ta không thể thực hiện việc treo dây một cách an toàn. Đặc biệt khi thực hiện đổi chiều chúng ta cần phải nắm bắt vị trí trọng tâm của 3 hướng. + Do trọng tâm của hàng hóa được nâng cần để dưới đường nằm dọc của móc cáp nên bằng cách biểu thị đường trọng tâm trên hàng hóa được nâng 1 lần thì cho dù ai nhìn vào cũng có thể nhận ra rằng khi nâng hàng hóa tiếp theo năng suất làm việc sẽ cao hơn như thế nào. - Tầm với nâng tải là khoảng cách từ tâm quay của máy đến tâm của vật nâng - Tầm với đặt tải là khoảng cách từ tâm quay của máy đến tâm của vị trí đặt vật - Chọn bộ dây treo tải + Xác định đường kính của dây cáp theo trọng lượng của hàng hóa. + Chọn số lượng hàng dây cáp (sling) sẽ sử dụng. + Lựa chọn phương pháp treo dây. - Khẩu độ cần (chiều dài cần, góc nghiêng cần...) - Tín hiệu điều khiển cần trục 2. Thực hiện nâng tải lên khỏi mặt đất và nâng tải đến độ cao quy định - Chuẩn bị + Quan sát địa hình xác định vị trí nâng vật + Đóng cầu dao tổng + Bật attomat + Di chuyển cầu trục đến vị trí hàng. + Xác định vị trí mắc cáp trên cấu kiện + Mắc cáp treo vào móc - Nâng cấu kiện lên + Nâng móc cẩu kéo căng cáp treo cấu kiện kiểm tra các nút buộc cáp treo + Nâng móc nâng cấu kiện lên khỏi mặt đất 0,2 m dừng lại (thử tải) kiểm tra tính ổn định của máy và dây treo 3. Di chuyển và hạ vật đúng vị trí quy định. - Di chuyển xe cầu trục và hàng + Điều khiển nút bấm cho xe cầu trục đến vị trí đặt hàng - Đặt hàng vào vị trí + Hạ móc đặt cấu kiện xuống vị trí xác định + Di chuyển cầu trục về vị trí ban đầu thực hiện nâng cấu kiện tiếp theo BÀI 7: NÂNG HẠ VẬT NẶNG, DI CHUYỂN CÓ TẢI TRỌNG ĐỊNH MỨC Mã Bài: 07 GIỚI THIỆU: Giới thiệu cho người học biết được cách mắc cáp, các thao tác nâng hạ móc, di chuyển cầu trục . Thực hiện được quá trình điều khiển nâng hạ vật năng di chuyển đặt đúng vị trí đảm bảo yêu cầu kỹ thuật và an toàn trong quá trình vận hành MỤC TIÊU: Trình bày được thao tác cơ bản nâng, hạ vật nặng ; Thực hiện đúng thao động tác, đúng quy trình, đảm bảo yêu cầu kỹ thuật, nâng hạ tải êm dịu, đúng vị trí, an toàn cho người và thiết bị ; Vận hành an toàn cho người và phương tiện; Rèn luyện tác phong làm việc khoa học, cẩn thận, chính xác. NỘI DUNG CHÍNH: * Trước khi thực hiện nâng tải lên khỏi mặt đất người thợ vận hành phải: - Kiểm tra tình trạng kỹ thuật của xe máy, các trang thiết bị dụng cụ đi kèm như Ma ný, cáp treo tải, khoá cáp, dây điều khiển tải. 1. Chọn vị trí làm việc hợp lý + Chọn vị trí đứng cho phương tiện vận tải + Chọn hướng di chuyển cho cổng trục và xe con cho khoa học nhất 2. Lập biện pháp xếp dỡ + Lập thứ tự bốc dỡ hàng hóa + Lập thứ tự và vị trí xắp xếp hàng hóa lên phương tiện vận chuyển 3. Chọn vị trí móc cáp vào hàng + Đối với hàng hóa có dáng dài ta mắc cáp đôi chia vật ra làm 3 phần như hình vẽ + Đối với hàng hóa có dạng hình khối tròn không đều ta phải xác định trọng tâm của vật và buộc hàng như hình vẽ 4. Thực hiện nâng tải lên khỏi mặt đất và nâng tải đến độ cao quy định - Chuẩn bị + Quan sát địa hình xác định vị trí nâng vật + Đóng cầu dao tổng + Bật attomat + Di chuyển cầu trục đến vị trí hàng. + Xác định vị trí mắc cáp trên cấu kiện + Mắc cáp treo vào móc - Nâng cấu kiện lên + Nâng móc cẩu kéo căng cáp treo cấu kiện kiểm tra các nút buộc cáp treo + Nâng móc nâng cấu kiện lên khỏi mặt đất 0,2 m dừng lại (thử tải) kiểm tra tính ổn định của máy và dây treo 5. Di chuyển và hạ vật đúng vị trí quy định. - Di chuyển xe cầu trục và hàng + Điều khiển nút bấm cho xe cầu trục đến vị trí đặt hàng - Đặt hàng vào vị trí + Hạ móc đặt cấu kiện xuống vị trí xác định + Di chuyển cầu trục về vị trí ban đầu thực hiện nâng cấu kiện tiếp theo BÀI 8: CẨU HÀNG LÊN XUỐNG PHƯƠNG TIỆN VẬN TẢI Mã Bài: 08 GIỚI THIỆU: Giới thiệu cho người học biết được quy trình cầu hàng lên xuống phương tiện vận tải. Thực hiện được quá trình cẩu hàng lên xuống phương tiện vận tải đảm bảo yêu cầu kỹ thuật và an toàn trong quá trình vận hành MỤC TIÊU: Trình bày được các thao tác khi điều khiển thiết bị công tác cẩu hàng lên xuống phương tiện vận tải; Điều khiển thiết bị cẩu hàng lên xuống phương tiện vận tải đẩm bảo yêu cầu kỹ thuật; Vận hành an toàn cho người và phương tiện; Rèn luyện tác phong làm việc khoa học, cẩn thận, chính xác. NỘI DUNG CHÍNH: 1. Xác định các thông số cẩu hàng lên xuống phương tiên vận tải. Để có cơ sở chọn cần trục một cách chính xác ta cần xác định các thông số sau mà cần trục phải đáp ứng như QLG HLG RLG LMIN cách xác đinh tra như sau: + Trọng lượng tổng cộng của vật cẩu QLG QLG = QCT + qtb Trong đó: QLG – Trọng lượng tổng cộng của vật cẩu QCT – Trọng lượng cấu kiện (tấn) qtb – Trọng lượng các thiết bị và dây treo buộc + Chiều cao nâng móc để cẩu cấu kiện HLG HLG = H0 + h1 + hCT + h2 Trong đó: H0 – Chiều cao từ cao trình máy đứng đến điểm đặt cấu kiện h1 – Đoạn chiều cao nâng cấu kiện cao hơn điểm đặt hCT – Chiều cao của cấu kiện h2 - Chiều cao của thiết bị treo buộc Độ xa để nâng và đặt cấu kiện RLG : phụ thuộc vào địa hình thi công và bảng đặc tính số kỹ thuật của cần trục 2. Cẩu hàng lên phương tiện vận tải - Chuẩn bị + Quan sát địa hình xác định vị trí máy đứng, vị trí xe vận tải + Đóng cầu dao tổng + Bật attomat + Di chuyển cầu trục đến vị trí hàng. + Xác định vị trí mắc cáp trên cấu kiện + Mắc cáp treo vào móc - Nâng cấu kiện lên xe vận tải + Nâng móc cẩu kéo căng cáp treo cấu kiện kiểm tra các nút buộc cáp treo + Nâng móc nâng cấu kiện lên khỏi mặt đất 0,2 m dừng lại (thử tải) kiểm tra tính ổn định của máy và dây treo + Nâng , chuyển cấu kiện lên thùng xe vận tải + Hạ móc đặt cấu kiện lên thùng xe vận chuyển + Di chuyển cầu trục về vị trí ban đầu thực hiện nâng cấu kiện tiếp theo 3. Cẩu hàng từ phương tiện vận tải xuống - Chuẩn bị + Quan sát địa hình xác định vị trí máy đứng, vị trí xe vận tải + Đóng cầu dao tổng + Bật attomat + Di chuyển cầu trục đến vị trí hàng. + Xác định vị trí mắc cáp trên cấu kiện + Mắc cáp treo vào móc - Nâng cấu kiện từ xe vận tải + Nâng móc cẩu kéo căng cáp treo cấu kiện kiểm tra các nút buộc cáp treo + Nâng móc nâng cấu kiện lên khỏi sàn xe 0,2 m dừng lại (thử tải) kiểm tra tính ổn định của máy và dây treo + Nâng cấu kiện lên, chuyển cấu kiện từ thùng xe vận tải + Hạ móc đặt cấu kiện xuống vị trí xác định + Di chuyển cầu trục về vị trí ban đầu thực hiện nâng cấu kiện tiếp theo BÀI 9: CẨU HÀNG BỊ CHE KHUẤT Mã Bài: 09 GIỚI THIỆU: Giới thiệu cho người học biết được quy trình cẩu hàng bị che khuất.