Bài giảng Thực tập nguội cơ bản (Trình độ Cao đẳng)

c Yeâu caàu:  Hoïc sinh phaûi tuyeät ñoái tuaân thuû nhöõng ñieàu caàn nhôù veà toå chöùc lao ñoäng vaø toå chöùc nôi laøm vieäc B. NOÄI DUNG: I. TRÖÔÙC KHI LAØM VIEÄC : 1. Kieåm tra baøn nguoäi, eâtoâ, ñoà gaùø, ñeøn chieáu saùng caù nhaân vaø caùc maùy duøng trong coâng vieäc xem coù toát hay khoâng. 2. Laøm quen vôùi baûng höôùng daãn vaø phieáu coâng ngheä, baûn veõ vaø caùc yeâu caàu kyõ thuaät ñeà ra ñoái vôùi coâng vieäc. 3. Kieåm tra duïng cuï , vaät lieäu vaø phoâi lieäu duøng trong coâng vieäc xem ñaõ coù chöa, toát hay khoâng toát, vaø ñi nhaän nhöõng thöù coøn thieáu. 4. Ñieàu chænh chieàu cao eâ toâ theo ñuùng côõ ngöôøi sao cho khuyûu tai traùi ñaët leân maët eâ toâ, caùnh tay gaäp laïi thì caùc ngoùn tay duoãi thaúng seõ chaïm vaøo caèm. 5. Ñaët leân baøn nguoäi nhöõng duïng duïng cuï, phoâi lieäu, vaät lieäu, ñoà gaù caàn thieát ñeå baét ñaàu laøm vieäc. Muoán vaäy caàn phaûi theo ñuùng caùc quy taéc sau ñaây: a) Nhöõng thöù caàm baèng tay phaûi ñaët ôû beân phaûi; b) Nhöõng thöù caàm baèng tay traùi ñaët ôû beân traùi; c) Nhöõng thöù caàm baèng 2 tay thì ñaët ôû tröôùc maët; d) Nhöõng thöù thöôøng duøng ñaët ôû gaàn; e) Nhöõng thöù ít duøng ñaët ôû xa; f) Duïng cuï ño löôøng vaø kieåm tra ñaët ôû treân giaù, treân löôùi hoaëc trong hoäp; g) Duïng cuï laøm vieäc ñaët treân caùc taám ñôõ ñaëc bieät. II. TRONG KHI LAØM VIEÄC. 1. Treân baøn nguoäi chæ ñaët nhöõng duïng cuï vaø ñoà gaù caàn duøng trong thôøi gian laøm vieäc nhaát ñònh. Nhöõng thöù coøn laïi caàn ñöôïc xeáp vaøo trong hoøm ôû baøn nguoäi. 2. Sau khi duøng xong moät duïng cuï naøo ñoù, caàn ñaët ngay vaøo choã quy ñònh. 3. Khoâng ñöôïc : a) vöùt caùc duïng cuï vaøo nhau hoaëc vöùt duïng cuï leân vaät khaùc; b) ñaùnh tay quay eâ toâ baèng buùa hoaëc baèng caùc vaät khaùc. c) duøng oáng ñeå noái daøi tay quay cuûa eâ toâ; d) xeáp ngoån ngang treân baøn nguoäi nhöõng phoâi lieäu hoaëc chi tieát maùy ñaõ gia coâng. 4. Ñaûm baûo ñuùng nhòp ñoä laøm vieäc thích hôïp, saép xeáp nghæ vaø laøm vieäc xen keõ nhau, bôûi vì laøm vieäc quaù meät seõ gaây ra sai soùt. 5. Thöôøng xuyeân giöõ gìn saïch seõ vaø ngaên naép ôû nôi laøm vieäc. III. KHI LAØM XONG COÂNG VIEÄC. 1. Queùt saïch phoi ôû duïng cuï, duøng gieû lau chuøi duïng cuï, ñaët duïng cuï vaøo ngaên baøn nguoâi hoaëc vaøo hoäp vaø traû veà kho duïng cuï. 2. Queùt saïch phoi vaø maûnh kim loaïi treân eâ toâ vaø baøn nguoäi. 3. Thu doïn vaät lieäu vaø phoâi lieäu cuõng nhö chi tieát ñaõ gia coâng khoûi baøn nguoäi. 4. Taét ñeøn chieáu saùng caù nhaân. 5. Baøn giao nôi laøm vieäc cho ngöôøi tröïc nhaät ôû xöôûng daïy ngheà. BAØI 2: CAÙCH SÖÛ DUÏNG DUÏNG CUÏ ÑO A. MUÏC ÑÍCH – YEÂU CAÀU: Muïc ñích:  Trang bò cho hoïc sinh nhöõng kieán thöùc cô baûn kyõ naêng söû duïng duïng cuï ño vaø ñoà ngheà Yeâu caàu:  Hoïc sinh phaûi thöïc hieän ñöôïc caùc baøi taäp theo höôùng daãn  Hoïc sinh söû duïng ñöôïc caùc duïng cuï ño vaø duïng cuï ñoà ngheà chuyeân duøng cho ngheà nguoäi B. NOÄI DUNG: Baøi taäp : 1. Ño baèng thöôùc kim loaïi 2. Ño baèng thöôùc caëp 3. Ño baèng panme 4. Ño goùc baèng thöôùc ño goùc 5. Ño khe hôû baèng caên l1a Duïng cuï vaø ñoà gaù : thöôùc ño kim loaïi, thöôùc caëp 0,1mm, panme 0-25mm, 25-50mm, thöôùc ño goùc coù soá ño 2’ vaø 5’, caên laù. Trình töï thöïc hieän baøi taäp Höôùng daãn vaø giaûi thích Baøi Taäp 1 : Ño baèng thöôùc kim loaïi 1. Ñaët thöôùc vaøo chi tieát caàn ño. Chuù yù: Khi ño chi tieát coù hình daïng ñôn giaûn (nhö taám, thanh v.v) neân töïa chi tieát ñoù vaøo moät vaät khaùc. 1. AÙp thöôùc saùt vaøo maët cuûa chi tieát caàn ño, töïa ñaàu thöôùc vaøo baäc cuûa chi tieát hoaëc vaøo vaät maø chi tieát tì vaøo. Vaïch khoâng cuûa thöôùc phaûi truøng ñuùng vaøo choå ñaàu phaàn caàn ño cuûa chi tieát 2. Ñoïc kích thöôùc treân thöôùc 2. Khi xaùc ñònh kích thöôùc, maét neân nhìn thaúng vaøo maët soá. Baøi Taäp 2 : Ño baèng thöôùc caëp 1. Ño ngoaøi 1. Caàm thöôùc caëp vaø nôùi loûng vít keïp chaët du tieâu. Di chuyeån moû thöôùc caëp theo kích thöôùc lôùn hôn kích thöôùccuûa chi tieát moät ít. Di chuyeån du tieâu cho tôùi khi moû thöôùc caëp chaïm vaøo maët chi tieát caàn ño. Sieát chaët du tieâu baèng vít keïp vaø laáy thöôùc caëp ra khoûi chi tieát. Ñoïc soá ño cuûa thöôùc caëp (xem muïc 4) 2. Ño trong 2. Ñoä chuyeån moû thöôùc caëp theo kích thöôùc nhoû hôn kích thöôùc cuûa loã moät ít. Ñöa hai moû nhoû vaøo loã vaø di chuyeån du tieâu cho tôùi khi hai moû tieáp xuùc hoaøn toaøn vaøo thaønh loã. Sieát chaët du tieâu baèng vít vaø laáy thöôùc caëp ra khoûi chi tieát. Ñoïc soá ño cuûa thöôùc caëp (xem muïc 4) 3. Ño chieàu saâu 3. Tì maët ñaàu cuûa thöôùc caëp vaøo maët treân cuûa loã hoaëc baäc caàn ño Haï moû di chuyeån cuûa thöôùc caëp xuoáng phía döôùi cho tôùi khi thanh ño saâu cuûa thöôùc chaïm ñaùy loã hoaëc baäc. Keïp chaët du tieâu baèng vít keïp vaø laáy thöôùc caëp ra khoûi chi tieát. Ñoïc soá ño cuûa thöôùc caëp (xem muïc 4) 4. Ñoïc soá ño cuûa thöôùc caëp 4. Ñeám caùc soá nguyeân milimeùt treân thang ño cuûa thöôùc caëp trong öùng vôùi vaïch “0” cuûa du tieâu. Xaùc ñònh vaïch chia naøo cuûa du tieâu truøng vôùi moät vaïch chia treân thaân thöôùc caëp. Nhaân toá khoaûng chia giöõa vaïch khoâng vaø vaïch truøng vôùi trò soá ñoä chính xaùc ño cuûa thöôùc caëp, xaùc ñònh soá phaàn möôøi hoaëc phaàn traêm cuûa milimeùt. Baøi Taäp 3 : Ño baèng pame 1. Ño chi tieát maùy. 1. Kieåm tra ñoä chính xaùc : ñaët panme vaïch khoâng. Caàm panme ôû choã thaân cong baèng tay traùi, quay maët soá voøng ngöôïc chieàu kim ñoàng hoà, di chuyeån maët phaúng ño cuûa panme theo kích thöôùc ño lôùn nhaát cuûa chi tieát. Ñaët chi tieát vaøo giöõa ñaàu coá ñònh vaø maët ñaàu vít vi ñoäng cuûa panme xoay nheï ñuoâi cuûa panme mang baùnh coùc nhoû theo chieàu kim ñoàng hoà, di chuyeån vít vi ñoäng cho toái khi maët ñaàu cuûa noù vaø cuûa ñaàu coá ñònh tieáp xuùc vaøo chi tieát caàn ño vaø nghe thaáy tieáng keâu “taùch taùch” cuûa cô caáu con coùc. Coá ñònh vò trí cuûa vít vi ñoäng baèng caùi haõm. 2. Ñoïc soá ño cuûa panme 2. Soá nguyeân milimeùt vaø nöûa milimeùt ñoïc treân thang soá thaúng ôû thaân cuûa panme. Soá phaàn traêm cuûa milimeùt xaùc ñònh theo vaïch chia treân phaàn coân cuûa maët soá voøng truøng vôùi ñöôøng vaïch doïc treân theân panme. Baøi Taäp 4 : Ño goùc baèng thöôùc ño goùc 1. Ño goùc ôû moät chi tieát maùy baèng thöôùc ño goùc. Chuù yù: Goùc nhoû hôn 90 0 ño baèng thöôùc ño goùc duøng theâm ke; goùc lôùn hôn 90 0 khoâng duøng theâm ke. 1. Ñaët cung voøng cuûa thöôùc ño goùc ôû vò trí sao cho caïnh thöôùc coá ñònh vaø caïnh ke taïo thaønh moät goùc lôùn hôn oùt caàn ño ôû chi tieát. AÙp moät maët cuûa goùc caàn ño ôû chi tieát vaøo caïnh coá ñònh cuûa thöôùc ño goùc, ci chuyeån caïnh di ñoäng sao cho giöõa caïnh cuûa goùc caàn ño ôû chi tieát vaø caïnh ke hoaëc caïnh thöôùc coù khe saùng ñeàu. Keïp chaët cung voøng baèng caùi haõm. 2. Xaùc ñònh trò soá goùc. 2. Soá nguyeân cuûa goùc ñoä ñoïc treân thang ño cô baûn cuûa ke töông öùng vôùi vaïch “0” cuûa du tieâu. Xaùc ñònh vaïch naøo cuûa du tieâu truøng vôùi moät vaïch cuûa thang ño cô baûn. Nhaân soá khoaûng giöõa vaïch truøng vaø vaïch khoâng vôùi trò soá ñoä chính xaùc ño goùc, xaùc ñònh soá ño baèng phuùt. Baøi Taäp 5 : Ño ñoä hôû baèng can laù 1. Ño ñoä hôû 1. Ñaët vaøo khe hôû moät taám caên laù hoaëc moät boä caên laù sao cho caên laù coù theå ñi vaøo khe hôû treân suoát chieàu daøi cuûa noù. Khi ñöa taám caên laù vaøo khe hôû, khoâng ñöôïc duøng löïc maïnh, ñeå traùnh laøm cong caên laù. 2. Xaùc ñònh trò soá ñoä hôû 2. Neáu chæ ñöa ñöôïc moät taám caên laù vaøokhe hôû, thì chieàu daøy cuûa caên laù chính laø trò soá ñoä hôû. Neáu khe hôû ño baèng moät boä caên laù thì trò soá ñoä hôû baèng toång chieàu daøy cuûa caùc taám caên laù. BAØI 3: CAÙCH LAÁY DAÁU TREÂN CHI TIEÁT LAÁY DAÁU BAÈNG MUÕI VAÏCH-COMPA-PONTU A. MUÏC ÑÍCH – YEÂU CAÀU: Muïc ñích:  Trang bò cho hoïc sinh nhöõng kieán thöùc cô baûn kyõ naêng söû duïng duïng cuï laáy daáu vaø thöïc hieän vieäc laáy daáu treân chi tieát. Yeâu caàu:  Hoïc sinh phaûi thöïc hieän ñöôïc caùc baøi taäp theo höôùng daãn  Hoïc sinh söû duïng duïng cuï laáy daáu vaø thöïc hieän vieäc laáy daáu treân chi tieát. B. NOÄI DUNG: Baøi taäp : Söû duïng duïng cuï vaùch daáu 1. Vaïch daáu baèng thöôùc ño kim loaïi vaø muõi vaïch. 2. Chaám daáu. 3. Söû duïng compa vaïch daáu. 4. Söû duïng duïng cuï tìm taâm. 5. Söû duïng boä vaïch daáu. 6. Maøi vaø söûa duïng cuï vaïch daáu. Thieát bò, duïng cuï vaø ñoà gaù : thöôùc ño baèng kim loaïi, muõi vaïch, compa vaïch daáu, boä vaïch daáu moät muõi vaïch, thöôùc ñöùng, duïng cuï tìm taâm, ke tìm taâm, duïng cuï tìm taâm di ñoäng, muõi chaám daáu, muõi chaám daáu cô khí, buùc nguoäi naëng 200gam, thanh goã, baøn raø vaïch daáu, maùy maøi söûa, döôõng ñeå kieåm tra goùc maøi muõi chaám daáu, thoûi vaät lieäu maøi. Trình töï thöïc hieän baøi taäp Höôùng daãn vaø giaûi thích Baøi Taäp 1 : Vaïch daùn baèng thöôùc kim loaïi vaø muõi vaïch 1. Ñaët thöôùc vaøo phoâi 1. EÙp saùt thöôùc vaøo phoâi baèng ba ngoùn tay cuûa baøn tay traùi sao cho giöõa thöôùc vaø phoâi khoâng coøn khe hôû. 2. Caàm muõi vaïch vaø vaïch 2. Tay phaûi caàm muõi vaïch nhö caàm buùt chì vaø vaïch daáu moät ñöôøng lieân tuïc vôùi chieàu daøi caàn thieát. Khi vaïch, muõi vaïch aùp saùt vaøo thöôùc, nghieân veà phía ngoaøi moät goùc nhoû. Baøi Taäp 2 : Chaám daáu 1. Chaám daáu baèng muõi chaám daáu ñôn giaûn. 1. Caàm muõi chaám daáu baèng ba ngoùn tay cuûa baøn tay traùi, ngoùn caùi, ngoøn troû va ngoùn giöõa. Ñaàu nhoïn cuûa muõi chaám daáu ñaët ñuùng vaøo ñöôøng vaïch, hôi nghieâng veà phía tröôùc cuûa ngöôøi chaám daáu. Sau ñoù laïi ñaët muõi chaám daáu thaúng ñöùng vôùi maët phaúng cuûa phoâi vaø duøng buùa ñaùnh nheï leân ñaàu treân cuûa muõi chaám daáu. Caùc daáu chaám sau cuõng laøm theo ñuùng trình töï nhö vaäy. Vieäc chaám daáu phaûi baûo ñaûm caùc yeâu caàu sau ñaây: - Khi chaám daáu treân ñöôøng vaïch daøi (töø 150mm trôû leân), khoaûng caùch giöõa caùc daáu chaám laø 25-30 mm; - Khi chaám daáu treân ñöôøng vaïch ngaén (döôùi 150mm), khoaûng caùch giöõa caùc daáu chaám laø 10-15 mm; - Voøng troøn nhoû ( töø 15mm trôû xuoáng) ñöôïc chaám daáu ôû 4 ñieåm giao nhau giöõa voøng troøn vaø hai ñöôøng kính thaúng goùc; - Voøng troøn lôùn ( lôùn hôn 15mm) ñöôïc chaám daáu ôû 6-8 choã caùch ñeàu nhau. - Khoaûng caùch giöõa caùc daáu chaám treân cung troøn nhoû hôn khoaûng caùch ñoù treân ñöôøng tieáp tuyeán; - Tieáp ñieåm vaø giao ñieåm baét buoäc phaûi chaám daáu. Khoâng ñöôïc : - Duøng muõi chaám daáu cuøn; - Chaám daáu leäch ra ngoaøi ñöôøng vaïch; - Ñaùnh quaù maïnh vaøo muõi chaám daáu. 2. Chaám daáu baèng muõi chaám daáu coù loø xo 2. Caàm muõi chaám daáu baèng tay phaûi. Hôi nghieâng muõi chaám daáu veà phía tröôùc, ñaët muõi nhoïn vaøo ñuùng ñöôøng vaïch. Sau ñoù laïi ñaët muõi vaïch thaúng ñöùng vaø aán muõi vaïch xuoáng phía döôùi Baøi Taäp 3 : Söû duïng compa vaïch daáu 1. Ñaët hai muõi nhoïn cuûa compa theo ñuùng kích thöôùc. 1. Caàm compa vaïch daáu baèng tay traùi vaø nôùi loûng vít keïp chaët moät chuùt. Ñaët moät muõi nhoïn cuûa compa vaøo vaïch thöù möôøi, coøn muõi nhoïn kia ñaëc theo kích thöôùng coäng theâm 10mm. Sieát laïi vít keïp chaët, giöõ compa coá ñònh ôû muõi nhoïn coù vít. Kieåm tra laïi kích thöôùc ñaõ ñònh treân thöôùc. Chuù yù : Khoâng ñöôïc duøng compa coù khôùp baûn leà loûng. 2. Veõ cung troøn 2. Veõ treân phoâi hai ñöôøng vaïch thaúng goùc vôùi nhau (ñöôøng taâm). Chaám daáu giao ñieåm cuûa hai ñöôøng taâm Ñaët hai muõi nhoïn cuûa compa theo kích thöôùc baùn kính cuûa cung troøn. Ñaët moät muõi nhoïn (muõi coá ñònh) vaøo choã ñaõ chaám daáu, aán nheï caû hai muõi nhoïn vaøo maët phaüng cuûa hai chi tieát maùy, duøng muõi nhoïn kia (muõi di ñoäng) vaïch treân chi tieát maùy moät cung troøn coù chieàu daøi ñaõ choïn. Khivaïch cung troøn, compa hôi nghieâng veà phía chuyeån ñoäng. Baøi Taäp 4 : Söû duïng duïng cuï tìm taâm 1. Laáy taâm baèng duïng cuï chaám 1. Ñaët duïng cuï chaám daáu ñònh taâm maët ñaàu cuûa chi daáu ñònh taâm. Chuù yù : Duïng cuï chaám daáu ñònh taâm chæ laáy taâm treân maët daáu cuûa chi tieát hình truï. tieát hình truï. Giöõ duïng cuï ôû vò trí thaúng ñöùng baèng tay traùi, roài ñaùnh buùa leân ñaàu duïng cuï. 2. Laáy taâm baèng ke tìm taâm Chuù yù : Ke tìm taâm chæ laáy taâm treân maët ñaàu cuûa chi tieát hình truï 2. Ñaët ke tìm taâm leân maët ñaàu cuûa tieát sao cho caùc caïnh cuûa ke aùp vaøo chi tieát. Giöõ ke tìm taâm baèng tay traùi, vaïch moät ñöôøng treân maët ñaàu cuûa chi tieát. Quay ke khoaûng chöøng 90 0 vaø vaïch ñöôøng thöù hai, giao ñieåm cuûa hai ñöôøng vaïch seõ cho ta taâm cuûa maët ñaàu. Chaám daáu ôû giao ñieåm treân. 3. Tìm taâm baèng duïng cuï tìm taâm di ñoäng. Chuù yù : Duøng duïng cuï tìm taâm di ñoäng ñeå laáy taâm cuûa loã. 3. Laép chaët vaøo trong loã moät thanh goã coù moät mieáng saét taây ôû treân maët (sao cho moätphaúng cuûa mieáng ñoù thaáp hôn maët ñaàu cuûa chi tieát 4-5mm). Di dòch hai chaân cuûa duïng cuï theo kích thöôùc khoaûng baèng baùn kính cuûa loã. AÙp chaân coâng cuûa duïng cuï vaøo maët trong cuûa loã, töø boán vò trí treân hai ñöôøng kính thaúng goùc vôùi nhau vaïch caùc cung troøn treân mieáng saét taây. Xaùc ñònh “baèng maét” taâm ôû giöõa boán cung troøn giao nhau vaø chaám daáu vaøo ñoù. Kieåm tra ñoä chính xaùc vaïch daáu cuûa taâm loã vaø khí caàn thieát thì vaïch daáu laïi. Baøi Taäp 5 : Söû duïng boä vaïch daáu 1. Ñaët muõi vaïch ñuùng kích thöôùc caàn thieát 1. Ñaët boä vaïch daáu treân baøn raø thanh 1 ñaët thaúng ñöùng, muõi vaïch 2 ñaët naèm ngang. Naâng muõi vaïch theo thanh ñöùng vaø duøng thöôùc ñöùng 3, ñaët muõi nhoïn sô boä theo kích thöôùc caàn thieát, sau ñoù keïp muõi vaïch treân thanh ñöùng baèng vít keïp 4. Xong vít ñònh vò 5 treân ñeá cuûa boä vaïch daáu, ñaët chính xaùc ñaàu nhoïn cuûa muõi vaïch ñuùng kích thöôùc caàn thieát. 2. Vaïch moät ñöôøng treân chi tieát baèng boä vaïch daáu. 2. Vaïch moät ñöôøng baèng chuyeån ñoäng ñeàu lieân tuïc, aùp ñeá cuûa boä vaïch vaøo maët baøn raø. Muõi vaïch hôi nghieâng veà phía chuyeån ñoäng 60-70 0 so vôùi maët phaúng ñöôïc vaïch daáu, giöõ goùc nghieâng ñoù khoâng ñoåi. Baøi Taäp 6 : Maøi vaø söûa duïng cuï vaïch daáu 1. Maøi (söûa) muõi nhoïn 1. Kieåm tra ñoä hôû giöõa choã tì treân maùy maøi vaø maët chu vi cuûa ñaù maøi, vaø neáu ñoä hôû ñoù vöôùt quaù 2-3 mm, caàn ñieàu chænh (ñònh vò) laïi cho thích hôïp. Haï taám kính chaén xuoáng vaø aán nuùt “Môû maùy” cho maùy chaïy. Caàm muõi vaïch baèng hai tay vaø töïa tay traùi vaøo choã tì, ñaët nghieâng muõi vaïch moät goùc nhoû so vôùi maët beân cuûa ñaù maøi. Xoay nheï thaân muõi vaïch, maøi muõi vaïch treân chieàu daøi 12-15mm. 2. Maøi (söûa) muõi chaám daáu 2. Ñieàu chænh khe hôû giöõa choã tì vaø ñaù maøi, haï taám kính chaén xuoáng vaø cho maùy chaïy. Caàm muõi chaám daáu baèng caû hai tay vaø ñaët nghieâng moät goùc 30-40 0 so vôùi maët chu vi cuûa ñaù maøi. Maøi muõi chaám daáu ñoàng thôøi xoay muõi ñoù quanh truïc cuûa noù. Kieåm tra goùc maøi baèng döôõng. 3. Maøi vaø söûa muõi nhoïn cuûa compa vaïch daáu 3. Chaäp hai muõi nhoïn cuûa compa laïi vôùi nhau. Maøi hai muõi nhoïn cuûa compa ôû boán maët treân chieàu daøi 15-20mm sao cho ñaàu hai muõi nhoïn ôû cuøng moät ñieåm. Söûa laïi hai muõi nhoïn cuûa compa baèng caùch di chuyeån doïc treân thoûi ñaù maøi. Baøi taäp : Vaïch daáu maët phaúng 1. Chuaån bò maët kim loaïi ñeå vaïch daáu. 2. Vaïch hai ñöôøng thaúng goùc vôùi nhau. 3. Vaïch hai ñöôøng song song. 4. Vaïch kích thöôùc tính töø ñöôøng taâm vaø töø caïnh cuûa phoâi. 5. Vaïch hai ñöôøng taïo thaønh moät goùc. Ñoái töôïng coâng vieäc : mieáng toân laøm baøi taäp, döôõng duøng cho buùa, phoâi ñeå laøm moû gheùp cuûa eâ toâ, phoâi ñeå laøm voøng keïp cuûa thanh cöa. Duïng cuï : thöôùc ño kim loaïi, compa vaïch daáu, muõi vaïch, ke phaúng, ke 90 0 coù theá phaúng, muõi chaám daáu, thöôùc goùc vaïch daáu. Ñoà gaù vaø vaät lieäu: baøn raø, ñoàng sunfat, voâi, sôn vaø boät maøu mau khoâ, baøn chaûi thöôøng, baøn chaûi kim loaïi, gieû lau, keo gaén coâdeâin. Trình töï thöïc hieän baøi taäp Höôùng daãn vaø giaûi thích Baøi Taäp 1 : Chuaån bò maët kim loaïi ñeå vaïch daáu 1. Queùt leân maët gia coâng moät dung dòch ñoàng sunfat hoaëc boät maøu 1. Laøm saïch maët baèng giaáy raùp hoaëc vaûi raùp. Quan saùt kyõ phoâi ñeå xaùc ñònh xem coù theå vaïc daáu ñöôïc khoâng (khoâng coù choã roã, keõ nöùt v.v) Laøm saïch laïi choã chöa sôn vaø sôn tieáp. 2. Queùt maët chöa gia coâng baèng nöôùc voâi hoaëc sôn 2. Laøm cho phoâi saïch veát baån, vaåy cöùng vaø caùc chaát baån khaùc baèng baøn chaûi thöôøng hoaëc baøn chaûi kim loaïi vaø lau baèng gieû. Quan saùt caån thaän phoâi lieäu xem coù theå vaïch daáu ñöôïc khoâng. Duøng choåi queùt ñeàu treân maët caàn vaïch daáu moät lôùp moûng dung dòch nöôùc voâi pha theâm chaát keo hoaëc nöôùc pha boät maàu roài ñeå khoâ. Baøi Taäp 2 : Vaïch hai ñöôøng thaúng goùc vôùi nhau 1. Vaïch hai ñöôøng thaúng hoùc vôùi nhau baèng thöôùc vaø compa 1. Veõ treân maët phaúng ñaõ chuaån bò moät ñöôøng baát kyø ab. Laáy ñieåm 1 öôùc chöøng ôû giöõa ñöôøng ñoù vaø chaám daáu. Ñaët moät muõi nhoïn cuûa compa vaøo ñieåm 1, duøng muõi nhoïn kia vaïch treân ñöôøng ab hai vaïch 2 vaø 3 ñeàu ñieåm 1 vaø chaám daáu ôû hai giao ñieåm. Ñaët compa theo kích thöôùc lôùn hôn khoaûng caùch giöõa hai ñieåm 1 vaø 2 (hoaëc 1 vaø 3) chöøng 6 - 8 mm. Ñaët muõi nhoïn coá ñònh cuûa compa vaøo ñieåm 2 vaø duøng muõi nhoïn di ñoäng vaïch moät cung troøn caét ñöôøng thaúng. Ñaët muõi nhoïn coá ñònh cuûa compa vaøo ñieåm 3 vaø cuõng laøm nhö treân. Qua giao ñieåm giöõa hai cung troøn 4 vaø 5 vaø qua ñieåm 1, veõ moät ñöôøng thaúng; ñoù laø ñöôøng thaúng goùc vôùi ñöôøng ab, Baøi Taäp 3 : Vaïch hai ñöôøng song song 1. Vaïch hai ñöôøng song song baèng thöôùc vaø compa 1. Duøng thöôùc vaø muõ vaïch veõ moät ñöôøng thaúng baát kyø treân maët ñaõ chuaån bò cuûa phoâi chaám daáu hai ñieåm a vaø btreân ñöôøng thaúng caùch ñoù hai ñaàu muùt cuûa ñöôøng thaúng chöøng 10-12mm. Vôùi khaåu ñoä compa nhaát ñònh, muõi nhoïn cuûa compa ñaët vaøo choã chaám daáu a vaø b duøng muõi nhoïn di ñoäng vaïch hai cung troøn ôû phía treân ñöôøng thaúng. Ñaët tröôùc tieáp xuùc vôùi caû hai cung troøn duøng muõi vaïch veõ moät ñöôøng thaúng song song vôùi ñöôøng ab. 2. Veõ hai ñöôøng song song baèng thöôùc vaø ke coù ñeá roäng. Chyù yù: Vieäc vaïch daáu thöïc hieän treân phoâi coù maët ñaõ gia coâng. 2. Ñaët ke leân phoâi ñaõ chuaån bò sao cho thaân ke aùp aùp vaøo maët ñeá gia coâng cuûa phoâi giöõ ke baèng tay traùi, duøng muõi vaïch aùp caïnh ke maø vaïch ñöôøng thaúng. Di chuyeån ke doïc theo maët ñaõ gia coâng cuûa phoâi vaø vaïch ñöôøng thöù hai song song vôùi ñöôøng tröôùc. Baøi Taäp 4 : Vaïch kích thöôùc töø ñöôøng taâm vaø töø caïnh cuûa phoâi 1. Vaïch daáu kích thöôùc tính töø ñöôøng taâm (döôõng duøng cho buùa) 1. Chuaån bò maët vaïch daáu. Vaïch treân maët daáu moät ñöôøng taâm doïc 00 öôùc chöøng vaøo giöõa phoâi vaø song song vôùi hai caïnh. Duøng ke vaø thöôùc vaïch ñöôøng thaúng ab thaúng goùc vôùi ñöôøng taâm vaø caùch caïnh cuûa phoâi 10-12mm. Veõ hai ñöôøng cd vaø ef thaúng goùc vôùi ñöôøng taâm caùch ñöôøng thaúng ab 74mm vaø 119mm. Chaám daáu ôû gio ñieåm giöõa caùc ñöôøng thaúng goùc vaø ñöôøng taâm. Duøng compa vaïch treân caùc ñöôøng thaúng goùc phía treân vaø phía döôùi ñöôøng taâm laàn löôït caùc kích thöôùc 15, 15 vaø 3 mm vaø chaám daáu. Noái caùc ñieåm treân caùc ñöôøng thaúng goùc vaø chaám daáu ñöôøng vieàn cuûa döôõng. 2. Vaïch daáu treân phoâi coù maët (caïnh) ñaõ gia coâng. 2. Caùc ñöôøng thaúng goùc vôùi maët chuaån (ñaõ gia coâng) ñöôïc vaïch baèng ke coù ñeá roäng di chuyeån ke treân caïnh cuûa maët ñaõ gia coâng. Kích thöôùc tính töø maët chuaån cuûa phoâi. Baøi Taäp 5 : Veõ hai ñöôøng taïo thaønh moät goùc 1. Döïng moät goùc 45 0 baèng thöôùc vaø ke. 1. Veõ hai ñöôøng thaúng vôùi nhau vaø chaám daáu giao ñieåm O. Laáy giao ñieåm chung laøm taâm duøng compa vaïch moät cung troøn caét hai ñöôøng thaúng goùc ôû hai giao ñieåm a vaø b vaø chaám daáu hai giao ñieåm ñoù. Laáy a vaø b laøm taâm, vaãn duøng khaåu ñoä compa nhö treân, vaïch trong phaïm vi goùc 90 0 hai cung giao nhau ôû ñieåm ñöôïc vaø chaám daáu taïi ñoù. Noái giao ñieåm ñöôïc vôùi giao ñieåm O cuûa hai ñöôøng thaúng goùc. 2. Döïng goùc 30 0 , 60 0 vaø 120 0 baèng thöôùc vaø compa. 2. Veõ hai ñöôøng thaúng goùc vôùi nhau vaø chaám daáu giao ñieåm 0. Laáy giao ñieåm O laøm taâm, veõ moät cung troøn coù baùn kính baát kyø, caét hai ñöôøng treân ôû hai ñieåm a vaø b. chaám daáu ñieåm a vaø ñieåm b. Giöõ nguyeân khaåu ñoä compa, laáy a vaø b laøm taâm vaïch hai vaïch caét cung troøn ôû c vaø d. Noái hai giao ñieåm c vaø ñöôïc vôùi ñænh cuûa goùc. 3. Döïng goùc baèng thöôùc goùc vaïch daáu. 3. Veõ moät ñöôøng thaúng baáy kyø. Laáy moät ñieåm O baát kyø treân ñöôøng thaúng vaø chaám daáu. Ñaët muõi nhoïn cuûa thöôùc vaïch daáu theo ñuùng goùc ñaõ cho treân thang ño cuûa thöôùc goùc. Ñaët ñöôøng ñaùy cuûa thöôùc goùc truøng vôùi ñöôøng ñaõ vaïch, sao cho giao ñieåm cuûa meùp thöôùc vaïch daáu vaø ñöôøng ñaùy truøng vôùi ñieåm O, duøng muõi vaïch ñaùnh daáu ñieåm ñoù treân ñöôøng ñaõ vaïch vaø vaïch moät ñöôøng hôïp vôùi ñöôøng kia goùc cho tröôùc. Baøi taäp : Vaïch daáu maët phaúng (Vaïch Daáu Baèng Ñöôøng Cong) 1. Vaïch daáu voøng troøn vaø chia ñeàu voøng troøn thaønh töøng phaàn. 2. Noái hai ñöôøng thaúng baèng ñöôøng cong. 3. Noái hai ñöôøng cong baèng ñöôøng cong. 4. Vaïch ñöôøng vieàn cong cuûa chi tieát phaúng Ñoái töôïng coâng vieäc : mieáng toân, phoâi lieäu cuûa caùc chi tieát maùy saûn xuaát vaø caùc saûn phaåm khaùc nhau coù ñöôøng vieàn cong. Duïng cuï : compa vaïch daáu, thöôùc kim loaïi, buùa thôï nguoäi naëng 200 gam, muõi chaám daáu, muõi vaïch. Ñoà gaù vaø vaät lieäu : baøn raø, döôõng vaïch daáu, voâi, boät maøu, keo cadeâin, ñoàng sunfat, choåi queùt sôn, eâtoâ vaáu thôï nguoäi. Trình töï thöïc hieän baøi taäp Höôùng daãn vaø giaûi thích Baøi Taäp 1 : Vaïch daáu vaø chia ñeàu voøng troøn thaønh töøng phaàn 1. Vaïch daáu troøn coù baùn kính cho tröôùc 1. Queùt leân phoâi moätlôùp nöôùc voâi, boät maøu hoaëc ñoàng sunfat. Chaám daáu taâm voøng troøn Ñaët hai muõi nhoïn cuûa compa theo kích thöôùc baèng baùn kính cuûa voøng troøn. Ñaët muõi nhoïn coá ñònh cuûa compa vaøo choã chaám daáu, duøng muõi nhoïn kia vaïch treân mieáng toân moät voøng troøn. Khi vaïch voøng troøn. Compa hôi nghieâng veà phía chuyeån ñoäng. 2. Chia voøng troøn thaønh 4 phaàn ñeàu nhau vaø döïng kính vuoâng noäi tieáp cuûa voøng troøn. 2. Ñaët thöôùc vaøo phoâi sao cho caïnh thöôùc ñi qua taâm voøng troøn. Veõ qua taâm voøng troøn moät ñöôøng taâm caét voøng troøn ôû 2 ñieåm 1 vaø 2 vaø chaám daáu ôû hai ñieåm ñoù. Caàm compa vaïch daáu vaø ñaët hai muõi nhoïn theo kích thöôùc lôùn hôn baùn kính voøng troøn 8-10mm. Laàn löôït ñaët muõi nhoïn cuûa compa vaøo ñieåm 1 vaø ñieåm 2, vaïch caùc cung I-I vaø II-II. Qua giao ñieåm cuûa caùc cung vaø qua taâm voøng troøn veõ moät ñöôøng taâm caét voøng troøn ôû hai ñieåm 3 vaø 4 vaø chaám daáu ôû hai ñieåm naøy. Noái caùc ñieåm 1,23 vaø 4 baèng caùc ñoaïn thaúng. 3. Chia voøng troøn thaønh saùu phaàn ñeàu nhau vaø döïng hình saùu caïnh ñeàu noäi tieáp cuûa voøng troøn. 3. Vaïch treân mieáng toân moät voøng troøn baùn kính cho tröôùc. Vaïch treân mieáng toân moät ñöôøng thaúng ñi qua taâm vaø caét voøng troøn ôû hai ñieåm 1 vaø 2. Chaám daáu ôû hai ñieåm ñoù. Giöõ nguyeân khaåu ñoä compa, laáy taâm ñieåm 1 vaø 2, ve hai cung troøn caét voøng troøn ôû caùc ñieåm 3 vaø 4, 5 vaø 6 (caùc ñieåm 1,4, 6,2,5,3 chia voøng troøn thaønh 6 phaàn ñaàu nhau). Chaám daáu giao ñieåm giöõa caùc cung vaø voøng troøn. Nôi caùc ñieåm 1,4,6,2,5,3 vaø 1 baèng caùc ñoaïn thaúng. Baøi Taäp 2 : Noái hai ñöôøng thaúng baèng ñöôøng cong 1. Noái hai ñöôøng song song baèng cung troøn 1. Vaïch treân mieáng toân hai ñöôøng song song coù khoaûng caùch ñaõ cho. Chia khoaûng caùch giöõa hai ñöôøng thaønh hai phaàn ñeàu nhau, vaïch qua ñieåm chia moät ñöôøng taâm song song vôùi hai ñöôøng treân. Chaám daáu ôû moät ñieåm O baát kyø treân ñöôøng taâm. Ñaët hai muõi nhoïn cuûa compa theo kích thöôùc baèng moät nöûa khoaûng caùch giöõa hai ñöôøng. Ñaët muõi nhoïn compa vaøo ñieåm chaám daáu O, veõ cung troøn tieán xuùc vôùi ñöôøng keå treân. 2. Noái hai ñöôøng hôïp vôùi nhau moät goùc baèng cung troøn baùn kính cho tröôùc. 2. Veõ treân mieáng toân hai ñöôøng thaúng hôïp vôùi nhau moät goùc. Vaïch hai ñöôøng song song vôùi hai ñöôøng keå treân vôùi khoaûng caùch baèng baùn kính cung troøn naèm phía trong cuûa goùc, vaø chaám daáu ôû giao ñieåm O cuûa hai ñöôøng. Ñaët hai muõi nhoïn cuûa compa theo kích thöôùc baèng baùn kính cuûa cung troøn. Ñaët muõi nhoïn coá ñònh cuûa compa vaø ñieåm chaám daáu O vaø vaïch cung troøn tieáp xuùc vôùi caû hai ñöôøng. Baøi Taäp 3 : Noái hai ñöôøng cong baèng ñöôøng cong 1. Noái hai cung troøn baèng moät ñöôøng thaúng. 1. Veõ treân mieáng toân hai cungtroøn baùn kính cho tröôùc. Ñaët thöôùc treân mieáng toân sao cho caïnh thöôùc tieáp tuyeán vôùi hai cung troøn. Veõ ñöôøng thaúng tieáp tuyeán vôùi hai cung troøn. 2. Noái hai cung troøn baèng moät cung troøn baùn kính R cho tröôùc. 2. Veõ treân mieáng toân hai cung troøn baùn kính cho tröôùc r1 vaø r2. Ñaët hai muõi nhoïn cuûa compa theo kích thöôùc r1 + R, Ñaët móu nhoïn compa vaøo taâm cung troøn thöù nhaát vaø vaïch cung troøn baùn kính r1 + R. Ñaët hai muõi nhoïn cuûa compa theo kích thöôùc r2 + R. Ñaët muõi nhoïn compa vaøo taâm cung troøn thöù hai vaø vaïch cung troøn baùn kính r2 + R. Chaám daáu ôû giao ñieåm O ôû hai cung troøn. Noái taâm hai cung troøn baùn kính r1 vaø r2 vôùi ñieåm O. Ñaët hai muõi nhoïn cuûa compa theo kích thöôùc R Ñaët muõi nhoïn coá ñònh cuûa compa vaøo ñieåm chaám daáu O vaø vaïch cung troøn baùn kính R tieáp tuyeán vôùi hai cung troøn keå treân. Baøi Taäp 4 : Vaïch daáu ñöôøng vieàng cong cuûa chi tieát phaúng 1. Vaïch daáu bích baèng caùch döïng hình. 1. Vaïch ñöôøng taâm I - I ôû khoaûng giöõa cuûa phoâi, song song vôùi hai meùp vaø chaám daáu ñieåm O ôû khoaûng giöõa ñöôøng keå treân. Veõ caùc ñöôøng II-II, III-III vaø IV-IV thaúng goùc vôùi ñöôøng taâm I-I vaø caùch nhau 40mm. Chaám daáu ôû giao ñieåm O1 vaø O2. Laáy O laøm taâm veõ voøng troøn baùn kính R = 28mm. Laáy O1 vaø O2 laøm taâm veõ hai voøng troøn baùn kính R1 = 20mm. Noái caùc voøng troøn keå treân baèng caùc ñöôøng tieáp tuyeán. Laáy O1 vaø O2 laøm taâm veõ hai voøng troøn ñöôøng kính 20mm. Chaám daáu ñöôøng vieàn cuûa bích. 2. Vaïch daáu bích theo döôõng. 2. AÙp döôõng vaøo phoâi sao cho döôõng khoâng thöøa ra ngoaøi meùp phoâi. EÙp döôõng vaøo phoâi baèng tay traùi hoaëc eâtoâ vaáu vaø duøng muõi vaïch veõ ñöôøng vieàn xung quanh, khoâng di dòch döôõng khoûi vò trí ban ñaàu. BAØI 4: CAÉT KIM LOAÏI BAÈNG CÖA VAØ BAÈNG DUÏNG CUÏ CAÉT OÁNG A. MUÏC ÑÍCH – YEÂU CAÀU: Muïc ñích:  Trang bò cho hoïc sinh nhöõng kieán thöùc cô baûn kyõ naêng caét kim loaïi baèng cöa vaø baèng duïng cuï caét oáng Yeâu caàu:  Hoïc sinh phaûi thöïc hieän ñöôïc caùc baøi taäp theo höôùng daãn  Hoïc sinh phaûi söû duïng thaønh thaõo caùc thao taùc cöa kim loaïi baèng cuûa vaø baèng duïng cuï caét oáng. B. NOÄI DUNG: Baøi taäp: 1. Ñaët löôõi cöa vaøo khung cöa. 2. Naém vöõng tö theá laøm vieäc khi caét kim loaïi baèng cöa. 3. Caét kim loaïi baèng cöa. 4. Caét kim loaïi baèng cöa coù löôõi. 5. Caét oáng baèng duïng cuï caét oáng. Ñoái töôïng coâng vieäc : phoâi coù maët caét vuoâng, troøn vaø deït, voøngcuûa chuoâi duõi, oáng  töø ¾” tôùi ¼” Duïng cuï : buùa thôï nguoäi, duïng cuï caét oáng Ñoà gaù vaø vaät lieäu : eâtoâ song haønh, caùi keïp oáng, ñeäm goã, phaán, daàu maùy. Trình töï thöïc hieän baøi taäp Höôùng daãn vaø giaûi thích Baøi Taäp 1 : Ñaët löôõi cöa vaøo khung cöa 1. Ñaët löôõi cöa vaøo khung cöa 1. Choïn löôõi cöa, phuù hôïp vôùi vaät lieäu caàn caét. Xoay tai hoàng gaêng 1 sao cho phaàn giöõa cuûa ñaàu di ñoäng 2 nhoâ ra ngoaøi baïc 10-12mm. Di chuyeån khung cöa vaø coá ñònh ke cuûa khung cöa sao cho khoaûng caùch giöõa hai loã treân löôõi cöa. Ñaët löôõi cöa vaøo raõnh ôû ñaàu sau 3 cuûa khung, sao cho raêng cuûa höôùng vaøo caàn cöa; ñaët choát vaøo loã cuûa ñaàu khung vaø löôõi cöa. Ñaët ñaàu tröôùc cuûa löôõi cöa vaøo trong raõnh ôû ñaàu di ñoäng cuûa khung cöa. Laép choát vaøo loã cuûa ñaàu khung vaø löôõi cöa. 2. Caêng löôõi cöa 2. Xoay tai hoàng ñeå caên löôõi cöa. Kieåm tra ñoä caêng cuûa löôõi cöa baèng caùch aán nheï ngoùn tay vaøo maët beân cuûa löôõi cöa neáu löôõi cöa khoâng bò uoán cong töùc laø ñoä caêng ñaõ ñuû. Baøi Taäp 2 : Naém vöõng tö theá laøm vieäc khi caét kim loaïi baèng cöa 1. Baûo ñaûm ñuùng tö theá laøm vieäc. 1. Ñaët chieàu cao cuûa eâtoâ phuø hôïp vôùi côõ ngöôøi. Ñöùng sao cho vai phaûi ñoái dieän vôùi vít cuûa eâtoâ. Ngöôøi xoay veà beân phaûi (nghieâng moät goùc 45 0 so vôùi ñöôøng taâm cuûa eâtoâ). Hai baøn chaân ñöùng ta