Bài giảng Quản trị tài chính doanh nghiệp - Ngô Quang Huân

 H c viên đ c bài gi ng và tài li u tham kh o ọ ọ ả ệ ả tr c khi đ n l p.ướ ế ớ  Gi ng viên đ a ra tình hu ng đ h c viên ả ư ố ể ọ th o lu n.ả ậ  Gi ng viên tr l i th c m c cho sinh viên và ả ả ờ ắ ắ h ng d n lý thuy t liên quan đ n bu i h c ướ ẫ ế ế ổ ọ cũng nh tình hu ng th o lu n.ư ố ả ậ  H c viên th o lu n cách th c v n d ng lý ọ ả ậ ứ ậ ụ thuy t đ gi i quy t tình hu ng đ t ra.ế ể ả ế ố ặ ĐÁNH GIÁ MÔN H CỌ  Bài t p, bài ki m tra cá nhân:ậ ể 20%  Bài t p tình hu ng :ậ ố 30%  Ki m tra cu i kỳ:ể ố 50% N I DUNG CHÍNHỘ  T NG QUAN V QU N TR TÀI CHÍNH Ổ Ề Ả Ị DOANH NGHI P.Ệ  PHÂN TÍCH VÀ HO CH Đ NH TÀI CHÍNH Ạ Ị DOANH NGHI P.Ệ  Đ U T TÀI CHÍNHẦ Ư  Đ U T VÀ HO CH Đ NH NGÂN QU D U Ầ Ư Ạ Ị Ỹ Ầ T .Ư  QU N TR V N L U Đ NG.Ả Ị Ố Ư Ộ TÀI LI U THAM KH OỆ Ả  Qu n tr tài chính căn b n – Nguy n Quang Thu.ả ị ả ễ  Tài chính doanh nghi p – Nguy n Minh Ki u.ệ ễ ề  Qu n tr tài chính doanh nghi p – Nguy n H i S n.ả ị ệ ễ ả ả  Qu n tr tài chính – Nguy n Văn Thu nả ị ễ ậ  Qu n tr tài chính hi n đ i – T p th tác gi khoa Tài ả ị ệ ạ ậ ể ả chính doanh nghi pệ  Financial Analysis with Microsoft Excel – Timothy R. Mayes – Todd M. Shank  Financial Management and Policy – Van Horne  Principles of Corporate Finance – Brealey Myers  Managerial Finance - . T NG QUAN V QU N TR TÀI Ổ Ề Ả Ị CHÍNH DOANH NGHI P.Ệ  M T S KHÁI NI M C B NỘ Ố Ệ Ơ Ả  V TRÍ VAI TRÒ C A GIÁM Đ C TÀI CHÍNHỊ Ủ Ố  MÔI TR NG TÀI CHÍNHƯỜ M T S KHÁI NI M C B N V Ộ Ố Ệ Ơ Ả Ề QU N TR TÀI CHÍNH DOANH NGHI PẢ Ị Ệ  KHÁI NI M QU N TR TÀI CHÍNH DOANH Ệ Ả Ị NGHI PỆ  CÁC M I QUAN H TÀI CHÍNHỐ Ệ  CÁC D NG QUY T Đ NHẠ Ế Ị  M C TIÊU QU N TR TÀI CHÍNH DOANH Ụ Ả Ị NGHI PỆ KHÁI NI M QU N TR TÀI CHÍNH Ệ Ả Ị DOANH NGHI PỆ Quaûn trò taøi chính laø moät moân khoa hoïc quaûn trò, noù nghieân cöùu caùc moái quan heä taøi chính cuaû moät doanh nghieäp, treân cô sôû ñoù ñöa ra caùc quyeát ñònh nhaèm muïc tieâu toái ña hoùa lôïi ích cuûa chuû sôû höõu. CÁC M I QUAN H TÀI CHÍNH C A Ố Ệ Ủ M T DOANH NGHI PỘ Ệ  M I QUAN H GI A DOANH NGHI P VÀ NHÀ N C.Ố Ệ Ữ Ệ ƯỚ  THUẾ  M I QUAN H DNNN V I CH S H U NHÀ N CỐ Ệ Ớ Ủ Ở Ữ ƯỚ  M I QUAN H GI A DOANH NGHI P VÀ TH TR NG TÀI Ố Ệ Ữ Ệ Ị ƯỜ CHÍNH  V I T CÁCH NHÀ Đ U T TÀI CHÍNHỚ Ư Ầ Ư  V I T CÁCH LÀ NG I HUY Đ NG V NỚ Ư ƯỜ Ộ Ố  M I QUAN H GI A DOANH NGHI P V I CÁC TH Ố Ệ Ữ Ệ Ố Ị TR NG KHÁCƯỜ  TH TR NG CÁC Y U T ĐÀU VÀOỊ ƯỜ Ế Ố  TH TR NG HÀNG HÓA VÀ D CH V Đ U RAỊ ƯỜ Ị Ụ Ầ  M I QUAN H TÀI CHÍNH N I B DOANH NGHI P.Ố Ệ Ộ Ộ Ệ  QUAN H PHÂN PH I K T QU KINH DOANHỆ Ố Ế Ả  QUAN H H CH TOÁN N I B .Ệ Ạ Ộ Ộ CÁC LO I QUY T Đ NH TRONG QU N TR Ạ Ế Ị Ả Ị TÀI CHÍNH DOANH NGHI PỆ Quyeát ñònh ñaàu tö: laø nhöõng quyeát ñònh lieân quan ñeán vieäc mua maùy moùc thieát bò, nhaø xöôûng nhaèm thöïc hieän caùc cô hoäi kinh doanh. äQuyeát ñònh taøi trôï: laø nhöõng quyeát ñònh lieân quan ñeán vieäc huy ñoäng vaø thanh toaùn caùc nguoàn voán. aQuyeát ñònh kinh doanh khaùc: laø nhöõng quyeát ñònh coøn laïi, khoâng phaûi laø quyeát ñònh ñaàu tö vaø taøi trôï. QUI TRÌNH PHÂN TÍCH RA QUY T Ế Đ NH TÀI CHÍNHỊ D LI U Đ U VÀOỮ Ệ Ầ CÔNG C S LÝỤ Ử THÔNG TIN Đ U RAẦ K THU T PHÂN TÍCHỸ Ậ MÔ HÌNH PHÂN TÍCH LÝ THUY T TÀI CHÍNHẾ RA QUY T Đ NHẾ Ị TÀI CHÍNH QUY TRÌNH RA QUY T Đ NH TÀI Ế Ị CHÍNH Đ RA QUY T Ể Ế Đ NH TÀI CHÍNHỊ CÁC MÔ HÌNH RA QUY TẾ Đ NH TÀI Ị CHÍNH Công c đi u ch nhụ ề ỉ So sánh gi a ữ l i ích và chi phíợ L I ÍCH Ợ VÀ CHI PHÍ •Đo l ng b ng ti nườ ằ ề •Quy v cùng ề m t th i đi mộ ờ ể •Xem xét l i íchợ và chi phí g n ắ v i m c đ r i roớ ứ ộ ủ Xem xét m c tiêu ụ c a quy t đ nhủ ế ị QUY T Đ NHẾ Ị VÌ L I ÍCH Ợ C A AI?Ủ •Vì l i ích xã h iợ ộ •Vì l i ích ợ ch s h uủ ở ữ •Vì l i ích cá nhânợ CÁC D LI U Đ U VÀO VÀ THÔNG Ữ Ệ Ầ TIN TÀI CHÍNH  D li u đ u vàoữ ệ ầ – D li u tài chínhữ ệ – D li u phi tài chínhữ ệ  Các thông tin tài chính – K t lu nế ậ – Ra quy t đ nhế ị  Ví d minh h aụ ọ VÍ D MINH H AỤ Ọ Quy t đ nh bán hàng tr ch mế ị ả ậ  D li u phân tích: các báo các tài chínhữ ệ  Công c phân tích: phân tích t l tài chínhụ ỷ ệ  Thông tin tài chính: các lo i t l tài chínhạ ỷ ệ  K t lu n: tình hình tài chính c a doanh ế ậ ủ nghi p: t t hay x uệ ố ấ  Quy t đ nh: bán tr ch m hay không.ế ị ả ậ Muïc tieâu cuaû quaûn trò taøi chính doanh nghieäp laø toái ña hoùa lôïi ích cuûa chuû sôû höõu Ñoái vôùi doanh nghieäp quoác doanh lôïi ích cuûa chuû sôû höõu laø lôïi ích cuûa toaøn boä neàn kinh teá quoác daân. Ñoái vôùi doanh nghieäp tö nhaân ñoù laø toái ña hoùa lôïi nhuaän. Ñoái vôùi caùc doanh nghieäp nhieàu chuû ñoù laø lôïi ích cuûa caùc coå ñoâng, toái ña hoaù giaù trò taøi saûn cuûa doanh nghieäp. Ñoái vôùi caùc coâng ty coå phaàn ñaõ nieâm yeát treân thò tröôøng chöùng khoaùn thì lôïi ích cuûa caùc coå ñoäng ñoù chính laø toái ña hoùa giaù trò thò tröôøng cuûa caùc coå phieáu. VÒ TRÍ NHAØ QUAÛN TRÒ TAØI CHÍNH TRONG DOANH NGHIEÄP TGÑ GÑ SX GÑTC GÑKD GÑNS TP NQ KEÁ T.T KIEÅM T.T. QT TD QT TM Ñ TÖ KH TC KT THUEÁ KT C.PHI KT T C QL DÖ L. KT 1 VAI TROØ CUÛA GIAÙM ÑOÁC TAØI CHÍNH 1. Ñaûm baûo voán cuûa doanh nghieäp ñöôïc ñaàu tö moät caùc khoân ngoan nhaát vôùi hieäu quaû kinh teá cao nhaát vaø moät möùc ñoä ruûi ro veà taøi saûn vaø cô caáu taøi saûn thích hôïp; 2. Ñaûm baûo huy ñoäng ñuû voán cho doanh nghieäp hoaït ñoäng vôùi ñieàu kieän thuaän lôïi nhaát, vôùi moät möùc chi phí söû duïng voán thaáp nhaát vaø vôùi moät möùc ñoä ruûi ro taøi trôï vaø caùc traùnh nhieäm phaùp lyù phuø hôïp. 3. Tieán haønh phaân tích taøi chính doanh nghieäp, caùc ñoái taùc kinh doanh, ñoái thuû caïnh tranh, thò tröôøng taøi chính nhaèm xaùc ñònh nhöõng ñieåm maïnh, ñieåm yeáu, thuaän lôïi vaø nguy cô laøm cô sôû cho vieäc hoaïch ñònh chieán löôïc chính saùch kinh doanh noùi chung, chieán löôïc chính saùch taøi chính noùi rieâng, trong ñoù co chính saùch phaân phoái keát quûa kinh doanh; M I QUAN H GI A CÔNG TY VÀ H Ố Ệ Ữ Ệ TH NG TÀI CHÍNHỐ CÓ V N:Ố H GIA ĐÌNHỘ DOANH NGHI PỆ CHÍNH PHỦ N C NGOÀIƯỚ CÁC T CH C Ổ Ứ TÀI CHÍNH TH TR NGỊ ƯỜ TÀI CHÍNH C N V N:Ầ Ố H GIA ĐÌNHỘ DOANH NGHI PỆ CHÍNH PHỦ N C NGOÀIƯỚ HUY Đ NGỘ V NỐ PHÂN B Ổ V NỐ MOÂI TRÖÔØNG TAØI CHÍNH  KHAÙI NIEÄM VAØ VAI TROØ  TRUNG GIAN TAI CHÍNH  SAÛN PHAÅM TAØI CHÍNH  KHUÛNG HOAÛNG THÒ TRÖÔØNG TAØI CHÍNH TH TR NG TÀI CHÍNHỊ ƯỜ  Th tr ng tài chính là th tr ng di n ra các ị ườ ị ườ ễ giao d ch tài s n tài chính.ị ả  Tài s n vô hình là tài s n đ i di n cho nh ng ả ả ạ ệ ữ trái quy n h p pháp đ i v i l i ích t ng lai, ề ợ ố ớ ợ ươ giá tr c a nó không có liên h gì v i hình ị ủ ệ ớ th c v t lý đó trái quy n đ c ghi nh n.ứ ậ ở ề ượ ậ  Tài s n tài chính là m t lo i tài s n vô hình.ả ộ ạ ả CÔ SÔÛ HÌNH THAØNH THÒ TRÖÔØNG TAØI CHÍNH  Kinh teá thò tröôøng vaø nhu caàu giao löu voán. – Tieàn teä ra ñôøi vaø toàn taïi gaén lieàn vôùi söï ra ñôøi vaø toàn taïi cuûa neàn saûn xuaát vaø trao ñoåi haøng hoaù. Chæ trong cô cheá thò tröôøng, ñoàng tieàn môùi ôû ñuùng vò trí ñích thöïc cuûa noù, phaûn aùnh ñuùng quan heä cung caàu vaø quy luaät giaù trò. – Ôû ñaây nhu caàu giao löu voán ñaõ xuaát hieän, nhu caàu naøy baét nguoàn töø hai phía, phía ngöôøi caàn voán vaø caû phía ngöôøi coù voán taïm thôøi dö thöøa.  Söï xuaát hieän cuûa caùc giaáy tôø coù giaù. – Söï ra ñôøi cuûa coâng ty coå phaàn coù phaùt haønh traùi phieáu, coå phieáu. – Söï phaùt trieån nhanh choùng vaø phong phuù caùc chöùng töø coù giaù cuõng nhö quaù trình thöông maïi hoaù caùc chöùng töø coù giaù naøy laø cô sôû hình thaønh thò tröôøng mua baùn chuùng, ñoù laø thò tröôøng taøi chính. VAI TROØ CUÛA TTTC 1. Thò tröôøng taøi chính laø nhaân toá khôûi ñaàu cuûa kinh teá thò tröôøng, mang laïi lôïi ích cuûa caû hai chuû theå tham gia. Thò tröôøng taøi chính taïo moâi tröôøng thuaän lôïi ñeå dung hoaø caùc lôïi ích kinh teá khaùc nhau cuûa caùc thaønh vieân khaùc nhau treân trò tröôøng. 2. Thò tröôøng taøi chính dieàu hoaø nguoàn voán töø nôi thöøa ñeán nôi thieáu, töø nôi keùm hieäu quaû sang nôi hieäu quaû hôn. 3. Thò tröôøng taøi chính taïo ñieàu kieän ña daïng hoaù sôû höõu, taïo cô cheá thöïc hieän moái quan heä lôïi ích giöõa chuû sôû höõu vaø ngöôøi söû duïng voán qua ñoù thuùc ñaåy vaø phaûn aùnh trình ñoä xaõ hoäi hoaù saûn xuaát. 4. Thò tröôøng taøi chính taïo cô cheá bôm huùt tieàn hôïp lyù, nhanh nhaïy, taêng nhanh toác ñoä quay voøng cuûa voán goùp phaàn taêng tröôûng kinh teá. 5. Thò tröôøng taøi chính taïo ñieàu kieän cho caùc doanh nghieäp môùi ra ñôøi, phaùt huy taùc duïng cuûa quy luaät giaù trò, quy luaät lôïi nhuaän bình quaân vaø goùp phaàn naâng cao hieäu quaû kinh teá xaõ hoäi. PHÂN LO I TH TR NG TÀI CHÍNHẠ Ị ƯỜ  Theo lo i giao d ch tài chínhạ ị  Theo lo i trái quy nạ ề  Theo th i h nờ ạ  PHAÂN LOAÏI TTTC Theo thôøi haïn  Caùc chöùng khoaùn coù thôøi gian ñaùo haïn döôùi moät naêm goïi laø chöùng khoaùn ngaén haïn. Caùc nguoàn voán naøy vaän ñoäng khoâng taäp trung, chuû yeáu laø caùc phöông tieän thanh toaùn vaø ñöôïc qui thaønh ñoái töôïng cuûa thò tröôøng tieàn teä.  Caùc chöùng khoaùn daøi haïn coù thôøi gian ñaùo haïn treân moät naêm, vaän ñoäng taäp trung thaønh nhöõng keânh lôùn, khoái löôïng lôùn ñeå ñaùp öùng nhu caàu ñaàu tö vaøo saûn xuaát kinh doanh vaø ñöôïc tuï vaøo caùc ñieåm giao dòch voán lôùn, ñöôïc coi laø ñoái töôïng cuûa thò tröôøng voán. Theo hình thöùc vaän ñoäng cuûa caùc nguoàn taøi chính  Ngöôøi ta phaân thaønh hai keânh laø tröïc tieáp vaø giaùn tieáp.  Thò tröôøng tieàn teä chuyeân moân hoaù vaøo caùc coâng cuï taøi chính giaùn tieáp coøn thò tröôøng voán chuyeân moân hoùa vaøo caùc coâng cuï taøi chính tröïc tieáp THÒ TRÖÔØNG VOÁN 1. Thò tröôøng chöùng khoaùn, ñaây laø thò tröôøng chuyeân saâu vaøo caùc chöùng khoaùn trung vaø daøi haïn. 2. Thò tröôøng tín duïng thueâ mua, ñaây laø moät thò tröôøng khaù ñaëc bieät nhaèm khai thaùc söï taùch bieät giöõa quyeàn sôû höõu vaø quyeàn söû duïng caùc taøi saûn coá ñònh coù giaù trò lôùn. 3. Thò tröôøng theá chaáp daøi haïn, ñaây laø thò tröôøng vay vaø cho vay daøi haïn ñoøi hoûi coù caàm coá, theá chaáp. THÒ TRÖÔØNG TIEÀN TEÄ 1. Thò tröôøng tín duïng, laø thò tröôøng vay vaø cho vay ngaén haïn cuûa caùc ñònh cheá taøi chính trung gian. 2. Thò tröôøng hoái ñoaùi, ñaây laø thò tröôøng mua baùn caùc loaïi ngoaïi teä. 3. Thò tröôøng lieân ngaân haøng, ñaây laø thò tröôøng giöõa caùc ngaân haøng vôùi nhau nhö: SIBOR laø thò tröôøng lieân ngaân haøng Singapore hay LIBOR laø thò tröôøng lieân ngaân haøng Luaân ñoân 4. Thò tröôøng baûo laõnh, mua baùn caùc chöùng töø coù giaù ngaén haïn khaùc. PHAÂN LOAÏI TRUNG GIAN TAØI CHÍNH  Trung gian taøi chính coù tính caùch ngaân haøng  Trung gian taøi chính khoâng phaûi laø ngaân haøng. TRUNG GIAN TAØI CHÍNH COÙ TÍNH CAÙCH NGAÂN HAØNG 1. Tröôùc heát laø caùc nhaân haøng thöông maïi. 2. Ngaân haøng ñaàu tö, laø nhöõng ngaân haøng laøm caùc nghieäp vuï coù tính caùch daøi haïn nhö cho vay daøi haïn, huøn voán trong caùc doanh nghieäp. 3. Hôïp taùc xaõ tín duïng. 4. Ngaân haøng coù muïc ñích xaõ hoäi, laø ngaân haøng laäp ra khoâng nhaèm tìm doanh lôïi laø chính, maø nhaèm giuùp ñôõ moät taàng lôùp naøo ñoù trong xaõ hoäi coù theå ñi vay vôùi laõi suaát ngaân TRUNG GIAN TAØI CHÍNH  KHOÂNG PHAÛI LAØ NGAÂN HAØNG 1. Coâng ty taøi chính 2. Coâng ty cho thueâ taøi chính: laø nhöõng coâng ty chuyeân cho caùc doanh nghieäp thueâ caùc maùy moùc, thieát bò, duïng cuï, caùc phöông tieän vaän taûi, baát ñoäng saûn 3. Coâng ty baûo hieåm : goàm caùc coâng ty baûo hieåm nhaân thoï vaø coâng ty baûo hieåm phi nhaân thoï. 4. Quyõ höu boång, quõy döï phoøng. 5. Coâng ty ñaàu tö , coâng ty chöùng khoaùn CAÙC NGHIEÄP VUÏ TGTC 1. Nghieäp vuï huy ñoäng voán. Nhaän tieàn göûi; Phaùt haønh traùi phieáu trung haïn vaø daøi haïn.; Caùc nghieäp vuï uûy thaùc quaûn trò. 2. Nghieäp vuï ñaàu tö voán. Cho vay; Ñaàu tö chöùng khoaùn. 3. Kinh doanh chöùng khoaùn.  4. Kinh doanh ngaân haøng quoác teá.  5. Thöïc hieän dòch vuï cho khaùch haøng. Chuyeån voán; Hoaït ñoäng ñieän töû lieân quan ñeán ngaân haøng; Caùc dòch vuï khaùc thöïc hieän cho khaùch haøng : cho thueâ tuû saét 6. Caùc nghieäp vuï kinh doanh khaùc bao goàm  nhieàu  loaïi nhö : baûo ñaûm tín duïng, phaùt haønh theû tín duïng, laøm dòch vuï tö vaán ñaàu tö, dòch vuï thueâ mua CAÙC COÂNG CUÏ TAØI CHÍNH (CK)  Chöùng khoaùn laø moät thuaät ngöõ ñeå chæ caùc giaáy tôø coù giaù.  Ch ng khoánứ là ch ng ch ho c bút toán ghi s , ứ ỉ ặ ổ xác nh n các quy n và l i ích h p pháp c a ng i ậ ề ợ ợ ủ ườ s h u ch ng kho n đ i v i tài s n ho c v n c a t ở ữ ứ ả ố ớ ả ặ ố ủ ổ ch c phát hành, g m:ứ ồ – a. C phi u;ổ ế – b. Trái phi u;ế – c. Ch ng ch qu đ u t ch ng khoán;ứ ỉ ỹ ầ ư ứ – d. Các lo i ch ng khoán khác theo quy đ nh c a pháp lu t.ạ ứ ị ủ ậ PHAÂN LOAÏI CHÖÙNG KHOAÙN  Theo ngöôøi kyù phaùt chöùng khoaùn thì chöùng khoaùn phaân laøm hai loaïi lôùn ñoù laø caùc chöùng khoaùn do nhaø nöôùc phaùt haønh vaø caùc chöùng khoaùn do caùc coâng ty phaùt haønh.  Theo ñôn vò tieàn teä : theo noäi teä, theo ngoaïi teä, theo ñôn vò vaøng..  Theo quan heä vôùi voán boû ra thì coù chöùng khoaùn nôï : traùi phieáu vaø chöùng khoaùn sôû höõu : coå phieáu. PHAÂN LOAÏI CHÖÙNG KHOAÙN  Theo taøi saûn theá chaáp khi kyù phaùt chöùng khoaùn: chöùng khoaùn coù theá chaáp vaø chöùng khoaùn khoâng coù theá chaáp.  Theo thôøi haïn thanh toaùn : ngaén haïn, trung haïn vaø ñaøi haïn.  Theo hình thöùc thanh toaùn lôïi töùc vaø laõi töùc: moät laàn, nhieàu laàn..  Theo tieâu chuaån phaùp lyù : chöùng khoaùn coù kyù danh vaø chöùng khoaùn khoâng coù kyù danh. PHAÂN LOAÏI CHÖÙNG KHOAÙN  Theo tính chaát taøi chính cuûa chöùng khoaùn thì coù chöùng khoaùn thu nhaäp coá ñònh chöùng khoaùn khoâng coù thu nhaäp coá ñònh.  Theo khaû naêng chuyeån ñoåi thuaän nghòch vaø khaû naêng chuyeån ñoåi thaønh tieàn maët: khaû naêng thanh khoaûn vaø khaû naêng ñaáu giaù.  Theo hình thöùc thueá ñaùnh vaøo thu nhaäp cuûa chuùng.  Chöùng khoaùn phaùt sinh vaø chöùng khoaùn toång hôïp. COÅ PHIEÁU  Coå phieáu laø loaïi chöùng thö chöùng minh quyeàn sôû höõu cuûa moät coå ñoâng ñoái vôùi moät coâng ty coå phaàn. Coå phieáu coù moät soá ñaëc ñieåm chính sau :  Laø giaáy chöùng nhaän söï huøn voán vaøo coâng ty coå phaàn  Khoâng coù kyø haïn, toàn taïi cuøng vôùi coâng ty phaùt haønh.  Coù theå ñöôïc phaùt haønh khi coâng ty môùi thaønh laäp hoaëc môû roäng saûn xuaát kinh doanh. COÅ PHIEÁU  Coù theå nhaän coå töùc haøng naêm  Chòu traùch nhieäm höõu haïn khi coâng ty phaù saûn  Coù quyeàn ñaàu phieáu, quyeàn chuyeån nhöôïng.  Coù quyeàn tham gia kieåm soaùt coâng ty  Tham döï vaøo vieäc chia taøi saûn khi coâng ty giaûi theå.  Coå phieáu coù theå ñöôïc phaân loaïi thaønh hai loaïi chính, ñoù laø coå phieáu thöôøng vaø coå phieáu öu ñaõi. COÅ PHIEÁU  Coå phieáu thöôøng theå hieän quyeàn sôû höõu ñöôïc boû phieáu cuûa moät coâng ty coå phaàn, vaø coå phieáu naøy vónh vieãn toàn taïi cuøng vôùi söï toàn taïi cuûa coâng ty.  Coå phieáu thöôøng coù hai loaïi giaù chính ñoù laø meänh giaù vaø giaù trò thò tröôøng.  Coå phieáu öu ñaõi cuõng laø moät loaïi chöùng khoaùn sôû höõu nhöng khoâng coù quyeàn boû phieáu vaø coù moät soá quyeàn öu tieân so vôùi coå phieáu thöôøng.  Coå phieáu öu ñaõi thöôøng ñöôïc höôûng lôïi töùc coá ñònh haøng naêm, ñöôïc öu tieân thanh toaùn coå töùc, taøi saûn coøn laïi tröôùc coå phieáu thöôøng.  Coå phaàn öu ñaõi coù theå phaân thaønh nhieàu loaïi : ñöôïc hay khoâng ñöôïc coäng doàn laõi, ñöôïc hay khoâng ñöôïc tham döï chia phaàn, coù theå ñöôïc chuyeån ñoåi hay boài hoaøn hay khoâng. TRAÙ I PH IEÁU  Traùi phieáu cuõng laø moät hình thöùc vay nôï trong ñoù ngöôøi vay phaùt haønh moät chöùng chæ vôùi moät laõi suaát xaùc ñònh vaø ñöôïc ñaûm baûo thanh toaùn vao moät thôøi ñieåm xaùc ñònh trong töông lai.  Traùi phieáu cuõng coù nhieàu caùch phaân loaïi khaùc nhau:  Traùi phieáu coâng ty ñaây laø loaïi traùi phieáu do coâng ty phaùt haønh coù thôøi gian ñaùo haïn, laõi töùc coá ñònh, ñöôïc öu tieân thanh toaùn laõi vaø voán tröôùc coå phieáu, vaø ñöôïc töï do chuyeån nhöôïng.Traùi phieáu coâng ty cuõng ñöôïc phaân thaønh nhieàu loaïi khaùc nhau : nhö coù baûo TRAÙI PHIEÁU  Traùi phieáu kho baïc laø loaïi nôï daøi haïn do kho baïc phaùt haønh ñeå huy ñoäng voán boå xung ngaân saùch  Traùi phieáu ñoâ thò laø nhöõng khoaûn nôï do chính phuû trung öông hoaëc ñòa phöông phaùt haønh nhaèm huy ñoäng voán cho caùc döï aùn ñaàu tö cô sôû haï taàng  Coâng traùi nhaø nöôùc laø loaïi traùi phieáu daøi haïn ñaëc bieät do nhaø nöôùc phaùt haønh ñeå buø ñaép thieáu huït ngaân saùch (thöôøng laø mieãn thueá).  Traùi phieáu caàm coá hay coøn goïi laø kheá öôùc vay nôï laõi suaát ñöôïc aán ñònh coá ñònh trong kyø haïn cuûa traùi phieáu, ñöôïc baûo ñaûm baèng taøi saûn caàm coá coøn vieäc thanh toùn ñöôïc traû daàn haøng kyø. CAÙC COÂNG CUÏ COÙ NGUOÀN  GOÁC CHÖÙNG KHOAÙN  Hôïp ñoàng töông lai (Futures contracts)  Caùc quyeàn choïn (Options)  Chöùng quyeàn (Rights)  Chöùng kheá (warrants) HÔÏP ÑOÀNG TÖÔNG LAI  Hôïp ñoàng töông lai (Futures contracts) laø ,hôïp ñoàng trong ñoù moät ngöôøi baùn cam keát giao moät soá haøng naøo ñoù hoaëc chöùng khoaùn vaø ngöôøi mua seõ traû tieàn khi nhaän haøng hoaù hay chöùng khoaùn vôùi moät giaù nhaát ñònh taïi moät thôøi ñieåm nhaát ñònh trong töông lai ñöôïc xaùc ñònh tröôùc taïi thôøi ñieåm hieän taïi khi kyù hôïp ñoàng. Ñeå traùnh thieät haïn hai beân ñeàu phaûi yeâu caàu kyù quyõ. Caùc hôïp ñoàng ñoù coù theå baèng caùch giao haøng hoaëc thanh toaùn buø tröø. Coâng ty thanh toaùn buø tröø ñoùng vai troø laø moät ñoái taùc khaùc coù traùch nhieäm vôùi caùc giao dòch cuûa caùc thaønh vieân cuûa noù. QUYEÀN CHOÏN  Caùc quyeàn choïn (Options) laø moät loaïi hôïp ñoàng giöõa hai beân maø trong ñoù moät beân cho beân kia löïa quyeàn mua hay quyeàn baùn moät loaïi haøng hoaù cuï theå hoaëc chöùng khoaùn vôùi moät giaù nhaát ñònh trong moät thôøi haïn nhaát ñònh. Quyeàn naøy seõ heát giaù trò vaøo ngaøy keát thuùc thôøi haïn cuûa noù. Ngöôøi mua quyeàn phaûi traû cho ngöôøi baùn quyeàn moät khoaûn tieàn goïi laø tieàn cöôïc hay giaù trò cuûa quyeàn choïn. CHÖÙNG QUYEÀN, CHÖÙNG KHEÁ  Chöùng quyeàn (Right) hay coøn goïi laø quyeàn tieân maõi hoaëc quyeàn ñaët mua laø moät quyeàn öu ñaõi maø coâng ty coå phaàn cho caùc coå ñoâng cuûa noù ñöôïc höôûng ñeå mua coå phieáu môùi tyû leä vôùi soá coå phieáu maø hoï ñang sôû höõu. Chöùng quyeàn ñöôïc mua coå phieáu vôùi giaù thaát hôn giaù trò thò tröôøng hieän haønh vaø chuùng thöôøng coù kyø haïn ngaén.  Chöùng kheá (warrants) coøn goïi laø quyeàn döï tính öu tieân mua coå phieáu môùi hay baûo chöùng phieáu. Moät chöùng kheá ñöôïc phaùt haønh keøm theo vôùi traùi phieáu hoaëc coå phieáu öu ñaõi cho pheùp ngöôøi sôû höõu noù mua coå phieáu thöôøng hoaëc chuyeån ñoåi sang coå phieáu thöôøng vôùi moät giaù ñònh tröôùc trong moät thôøi haïn nhaát ñònh. Giaù ñònh tröôùc thöôøng cao hôn giaù thò tröôøng hieän taïi vaø chöùng kheá coù thôøi haïn daøi hôn chöùng quyeàn. ÑAËC ÑIEÅM  CHÖÙNG KHOAÙN  Tính thanh khoaûn ñoù laø söï deã daøng trong quaù trình chuyeån chöùng khoaùn ñoù thaønh tieàn maët trong moät thôøi gian ngaén vaø khoâng coù ruûi ro suït giaûm giaù trò tieàn teä cuûa chöùng khoaùn ñoù. (thôøi gian vaø chi phí trôû veà tieàn maët).  Tính ruûi ro ñaây laø ñaëc tính traùi ngöôïc vôùi tính thanh khoaûn, theå hieän khaû naêng khoâng thu hoài ñöôïc ñuû soá voán ñaõ boû ra ban ñaàu. Tính ruûi ro bao goàm hai loaïi chính ñoù laø ruûi ro khoâng thanh toaùn (default risk) vaø ruûi ro thò tröôøng (market risk). ÑAËC ÑIEÅM  CHÖÙNG KHOAÙN  Tính sinh lôïi ñaây laø ñaëc tính trung hoøa noù tyû leä thuaän vôùi tính ruûi ro vaø tyû leä nghòch vôùi tính thanh khoaûn. Tính sinh lôïi cuûa caùc chöùng khoaùn ngaén haïn ñöôïc tính baèng caùch laáy soá tieàn kieám ñöôïc töø tích saûn ñoù chia cho giaù trò voán ban ñaàu cuûa noù. Khaùi nieäm naøy coøn goïi laø lôøi hieän haønh (current yield). Vôùi caùc chöùng khoaùn daøi haïn aùp duïng khaùi nieäm sinh lôïi khaùc goïi laø sinh lôïi khi ñaùo haïn (yield to maturity). Caùch tính chuù yù ñeán caùc khoaûn laõi hay loã treân voán ñöôïc thöïc hieän vaøo luùc chöùng khoaùn ñaùo haïn meänh giaù cuûa chöùng khoaùn ñöôïc hoaøn traû. HIEÄU QUAÛ THÒ TRÖÔØNG TAØI  CHÍNH  Thò tröôøng hieäu quaû – Giaù caû hieän taïi cuûa taøi saûn taøi chính phaûn aùnh ñaày ñuû moïi thoâng tin coù lieân quan.  Caùc hình thöùc hieäu quaû thò tröôøng – Hình thöùc yeáu : giaù caû phaûn aùnh thoâng tin quaù khöù – Hình thöùc trung bình : giaù caû phaûn aùnh thoâng tin quaù khöù vaø thoâng tin ñöôïc coâng boá – Hình thöùc maïnh : giaù caû phaûn aùnh thoâng tin quaù khöù, thoâng tin ñöôïc coâng boá vaø caû thoâng tin mang tính chaát rieâng tö khoâng ñöôïc coâng boá. NGUYEÂN NHAÂN KHUÛNG HOAÛNG TTTC 1. Lyù thuyeát veà caùc tin töùc xaáu laøm cho thò tröôøng dao ñoäng vaø laøm giaûm giaù chöùng khoaùn. 2. Lyù thuyeát veà söï lo sôï thò tröôøng suïp ñoå do sôï nhöõng ngöôøi taïo laäp thò tröôøng khoâng ñuû voán ñeå oån ñònh ñöôïc moät thò tröôøng deã dao ñoäng, ñaëc bieät laø ñang suïp ñoå. 3. Lyù thuyeát veà söï töï baûo hieåm quaù giôùi haïn cho raèng vieäc baùn coå phieáu cuûa caùc nhaø töï baûo hieåm voán ñaàu tö gaây ra suïp ñoå thò tröôøng. CAÙC BAØI HOÏC RUÙT RA 1. Caùc nhaø taïo laäp thò tröôøng caàn phaûi ñuû voán ñeå oån ñònh moät thò tröôøng deã dao ñoäng, nhaát laø moät thò tröôøng ñang suïp ñoå. 2. Caàn thieát phaûi giaûm söï dao ñoäng lôùn cuûa thò tröôøng baèng vieäc ñöa ra caùc quy ñònh nhö giôùi haïn giaù, taêng tieàn baûo chöùng vôùi caùc nhaø ñaàu cô, giaûm tieàn baûo chöùng vôùi caùc nhaø töï baûo hieåm. 3. Naâng cao chaát löôïng thoâng tin khi caùc thoâng tin naøy ñeán vôùi thò tröôøng. Đi u 103. Giao d ch n i giánề ị ộ – 1. C m các đ i t ng bi t thông tin n i b th c ấ ố ượ ế ộ ộ ự hi n các hành vi sau đây :ệ – a. S đ ng thông tin n i b đ mua, bán ch ng ử ụ ộ ộ ể ứ khoán cho chính mình ho c cho bên th ba;ặ ứ – b. Ti t l , cung c p thông lin n i b ho c t v n ế ộ ấ ộ ộ ặ ứ ấ cho bên th ba mua, bán ch ng khoán trên c ứ ứ ơ s thông tin n i b .ở ộ ộ Đi u 103. Giao d ch n i giánề ị ộ  2. Các t ch c, cá nhân, sau đây đ c coi là ổ ứ ượ ng i bi t thông tin n i b :ườ ế ộ ộ  a. Thành viên H i đ ng qu n tr , Ban Giám đ c, ộ ồ ả ị ố Ban Ki m soát t ch c phát hành, t ch c niêm ể ổ ứ ổ ứ y t;ế  b. Ng i ti p c n đ c thông tin n i b do v trí ườ ế ậ ượ ộ ộ ị công vi c trong t ch c phái hành, t ch c ệ ổ ứ ổ ứ niêm y t;ế  c. C đông l n c a t ch c phát hành, t ch c ổ ớ ủ ổ ứ ổ ứ niêm y t.ế Đi u 103. Giao d ch n i giánề ị ộ  d. Cá nhân làm vi c t i U ban Ch ng khoán Nhà ệ ạ ỷ ứ n c, Trung tâm Giao d ch Ch ng khoán, S Giao ướ ị ứ ở d ch Ch ng khoán và t i các c quan khác đ c ti p ị ứ ạ ơ ượ ế c n v i thông tin n i b ; ậ ớ ộ ộ  đ. Ng i ki m toán ho t đ ng tài chính c a t ch c ườ ể ạ ộ ủ ổ ứ phát hành, t ch c niêm y t;ổ ứ ế  e. Cá nhân làm vi c trong các t ch c có quan h h p ệ ổ ứ ệ ợ tác kinh doanh v i t ch c phát hành, t ch c niêm ớ ổ ứ ổ ứ y t;ế  g. Cá nhân làm vi c trong các t ch c trung gian trên ệ ổ ứ th tr ng ch ng khoán;ị ườ ứ  h. Các t ch c, cá nhân có liên quan khác.ổ ứ Đi u 103. Giao d ch n i giánề ị ộ  3. Thông tin n i b là thông tin có nh h ng ộ ộ ả ưở l n đ n giá ch ng khoán trên th tr ng, ớ ế ứ ị ườ ch a công b ho c không đ c công b ra ư ố ặ ượ ố công chúng. Đi u 104. Lũng đo n th tr ngề ạ ị ườ  T ch c, cá nhân không đ c tr c ti p ho c ổ ứ ượ ự ế ặ gián ti p tham gia vào các ho t đ ng d i ế ạ ộ ướ đây:  1. Giao d ch ch ng khoán mà không thay đ i ị ứ ổ quy n s h u ch ng khoán;ề ở ữ ứ  2. Thông đ ng đ th c hi n vi c mua, bán ồ ể ự ệ ệ ch ng khoán nh m t o cung, c u gi t o;ứ ằ ạ ầ ả ạ  3. Tham gia ho c lôi kéo ng i khác liên t c ặ ườ ụ mua, bán thao túng giá ch ng khoán.ứ Đi u 105. Thông tin sai s th tề ự ậ Đi u 106. Bán kh ngề ố  C m t ch c, cá nhân t o d ng, truy n bá ấ ổ ứ ạ ự ề thông tin sai s th t, gây nh h ng nghiêm ự ậ ả ưở tr ng t i các ho t đ ng giao d ch ch ng ọ ớ ạ ộ ị ứ khoán.  C m m i t ch c, cá nhân bán ch ng khoán ấ ọ ổ ứ ứ mà không s h u ch ng khoán vào th i đi m ở ữ ứ ờ ể giao d ch. .ị Đi u 107. Làm thi t h i l i ích c a ng i ề ệ ạ ợ ủ ườ đ u tầ ư  C m các công ty ch ng khoán và nhân viên c a ấ ứ ủ mình th c hi n các hành vi sau đây:ự ệ  1. Làm trái l nh đ t mua, bán c a ng i đ u t ;ệ ặ ủ ườ ầ ư  2. Không cung c p xác nh n giao d ch theo quy ấ ậ ị đ nh;ị  3. T ý mua, bán ch ng khoán trên tài kho n c a ự ứ ả ủ khách hàng ho c m n danh nghĩa khách hàng đ ặ ượ ể mua, bán ch ng khoán; ứ  4. Các hành vi khác làm thi t h i đ n l i ích c a ệ ạ ế ợ ủ ng i đ u, t .ườ ầ ư Đi u 108. Pháp nhân m tài kho n d i ề ở ả ướ danh nghĩa cá nhân  C m pháp nhân l y danh nghĩa cá nhân đ ấ ấ ể m tài kho n mua, bán ch ng khoán. ở ả ứ