Ảnh hưởng từ biến động bất thường của thị trường cà phê thế giới. Một số giải pháp đối vớisản xuất và xuất khẩu cà phê Việt Nam

Lêi më ®Çu 1.TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi. Trong nh÷ng n¨m qua, cµ phª lu«n gi÷ vai trß lµ mét trong sè Ýt nh÷ng mÆt hµng träng yÕu cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Hµng n¨m, cµ phª ®ãng gãp tíi 10% vµo tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¶ n­íc. Víi tÇm quan träng cña m×nh, cµ phª ®­îc xÕp vµo danh s¸ch 10 mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam vµ ®­îc chän lµ mét trong nh÷ng mÆt hµng träng ®iÓm cÇn ph¸t huy trong giai ®o¹n 2001-2010. Còng nh­ nhiÒu mÆt hµng n«ng s¶n kh¸c, ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cµ phª phô thuéc nhiÒu vµo c¸c yÕu tè kh¸ch quan nh­ thêi tiÕt, khÝ hËu vµ sù bÊp bªnh, kh«ng æn ®Þnh lu«n lµ ®Æc tÝnh cè h÷u cña thÞ tr­êng nµy. ChØ trong mét thËp kû qua, thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi ®· tr¶i qua tíi ba ®ît biÕn ®éng m¹nh, ®Êy lµ cuéc khñng ho¶ng thõa niªn vô 1994/1995, c¬n sèt cµ phª niªn vô 1997/1998 vµ cuéc khñng ho¶ng võa qua, trong ®ã ®ît biÕn ®éng míi ®©y ®­îc coi lµ nghiªm träng nhÊt. §Õn nay, tr¶i qua nh÷ng ngµy gi¸ cµ phª xuèng tíi møc kû lôc, thÊp nhÊt trong vßng 30 n¨m trë l¹i ®©y, chóng ta míi thùc sù c¶m thÊy ®­îc sù tµn ph¸ d÷ déi cña cuéc khñng ho¶ng nµy. Tuy nhiªn, møc ®é thiÖt h¹i ®èi víi mçi n­íc lµ kh¸c nhau tuú thuéc vµo sù chñ ®éng cña n­íc ®ã vµo thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi. Cã thÓ nãi, ViÖt Nam lµ mét trong nh÷ng n­íc chÞu hËu qu¶ nÆng nÒ nhÊt do tÝnh phô thuéc cña ngµnh cµ phª ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng thÕ giíi rÊt cao, cã tíi 98% s¶n l­îng lµ dµnh cho xuÊt khÈu. Bªn c¹nh ®ã cßn do nh÷ng yÕu kÐm trong ho¹t ®éng cña ngµnh vèn tån t¹i tõ tr­íc tíi nay: cµ phª ph¸t triÓn å ¹t kh«ng theo quy ho¹ch, kh©u chÊt l­îng vµ chÕ biÕn ch­a ®­îc chó träng, ch­a nhËn thøc ®­îc tÇm quan träng cña viÖc qu¶ng b¸ cµ phª ViÖt Nam ra thÞ tr­êng thÕ giíi vµ x©y dùng th­¬ng hiÖu cho cµ phª ViÖt Nam. §©y míi chÝnh lµ nguyªn nh©n s©u xa cña vÊn ®Ò vµ nh÷ng biÕn ®éng cña thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi võa qua chØ lµ mét nguyªn nh©n kh¸ch quan vµ lµ giät n­íc lµm trµn ®Çy ly. Do nh÷ng biÕn ®éng cña thÞ tr­êng cµ phª diÔn ra víi tèc ®é rÊt nhanh vµ bÊt th­êng nªn bµi viÕt cã thÓ kh«ng theo kÞp víi nh÷ng biÕn ®éng cña thÞ tr­êng x¶y ra trong qu¸ tr×nh viÕt. Tuy nhiªn ®iÒu nµy kh«ng ¶nh h­ëng lín ®Õn môc ®Ých cña ®Ò tµi. 2. Môc ®Ých cña ®Ò tµi: Môc ®Ých cña ®Ò tµi lµ ph©n tÝch nh÷ng biÕn ®éng cña thÞ tr­êng cµ phª, t×m ra nguyªn nh©n kh¸ch quan, chñ quan ®Ó tõ ®ã ®­a ra lèi ®i ®óng ®¾n nhÊt cho ngµnh cµ phª ViÖt Nam, gióp ngµnh cµ phª ViÖt Nam ph¸t triÓn bÒn v÷ng vµ cã mét vÞ thÕ quan träng trªn thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi. 3. §èi t­îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu: Nh÷ng biÕn ®éng cña thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi trong thêi gian qua vµ ¶nh h­ëng cña nã ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt - xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam. 4. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu: - Ph­¬ng ph¸p thu thËp vµ tæng hîp tµi liÖu. - Ph­¬ng ph¸p thèng kª vµ ph©n tÝch. - Ph­¬ng ph¸p lý luËn biÖn chøng. 5. Bè côc cña kho¸ luËn. Víi môc ®Ých nghiªn cøu trªn, kho¸ luËn sÏ bao gåm c¸c phÇn: Ch­¬ng 1: T×nh h×nh s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y . Ch­¬ng 2: Nh÷ng biÕn ®éng bÊt th­êng cña thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi trong thêi gian qua vµ ¶nh h­ëng cña nã ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt - xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam. Ch­¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p ®èi víis¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam MÆc dï ®· cã rÊt nhiÒu sù cè g¾ng nh­ng bµi viÕt kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt vµ h¹n chÕ. Em rÊt mong nhËn ®­îc nh÷ng ý kiÕn phª b×nh, gãp ý cña thÇy c« vµ c¸c b¹n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n Th¹c sü NguyÔn Xu©n N÷ ®· h­íng dÉn vµ gióp em hoµnh thµnh kho¸ luËn nµy. Ch­¬ng i T×nh h×nh s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y I. T×nh h×nh s¶n xuÊt ViÖt Nam ®­îc ®¸nh gi¸ lµ mét trong nh÷ng quèc gia cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó trång vµ ph¸t triÓn c©y cµ phª, ®Æc biÖt lµ c¸c ®iÒu kiÖn vÒ khÝ hËu, thæ nh­ìng, nguån lao ®éng dåi dµo. Víi viÖc khai th¸c tèi ®a c¸c lîi thÕ vèn cã, trong nh÷ng n¨m qua, ngµnh cµ phª ViÖt Nam ®· nhanh chãng kh¼ng ®Þnh ®­îc vÞ trÝ cña m×nh trªn thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi. DiÖn tÝch, n¨ng suÊt vµ s¶n l­îng kh«ng ngõng t¨ng ®· ®­a ViÖt Nam tõ vÞ trÝ thø 8 trong c¸c n­íc s¶n xuÊt cµ phª thÕ giíi vÒ s¶n l­îng (1995) lªn vÞ trÝ thø 2 vµo n¨m 2001. Bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®­îc, kh©u chÕ biÕn cµ phª vÉn cßn lµ mét ®iÓm yÕu cña ngµnh cµ phª ViÖt Nam. ChÝnh v× vËy, trong thêi gian qua, mÆc dï ngµnh cµ phª ViÖt Nam cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn nh­ng vÉn kh«ng theo kÞp c¸c n­íc s¶n xuÊt cµ phª kh¸c trªn thÕ giíi. T×nh h×nh s¶n xuÊt cµ phª ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua cã thÓ ®ù¬c kh¸i qu¸t qua mét sè chØ tiªu sau: 1. DiÖn tÝch C©y cµ phª ®· xuÊt hiÖn ë ViÖt Nam tõ cuèi thÕ kû XVI, nh­ng ®Õn cuèi thËp kû 80 cña thÕ kû 20 c©y cµ phª míi thùc sù ®­îc ph¸t triÓn vµ diÖn tÝch cµ phª còng b¾t ®Çu t¨ng nhanh. N¨m 1975, khi vÊn ®Ò ph¸t triÓn c©y cµ phª ®­îc ®Æt ra, c¶ n­íc ta míi chØ cã kh«ng ®Çy 20 ngµn ha, chñ yÕu ®­îc trång ë hai tØnh §¨kL¨k vµ GiaLai. §Õn n¨m 1980, toµn ngµnh còng míi chØ ®¹t 180 ngµn ha. Trong nh÷ng n¨m qua, nhê cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cµ phª cña §¶ng vµ Nhµ n­íc, cÇy cµ phª ®· b¾t ®Çu ®­îc ph¸t triÓn trªn quy m« lín vµ diÖn tÝch cµ phª kh«ng ngõng t¨ng. §Õn n¨m 2000, diÖn tÝch cµ phª trªn c¶ n­íc ®· ®¹t tíi con sè ®¸ng kinh ng¹c lµ 500.000 ha, ®iÒu nµy v­ît ngoµi dù kiÕn cña ngµnh. Cµ phª ®­îc trång réng kh¾p trªn toµn quèc vµ chñ yÕu tËp trung ë mét sè tØnh nh­ T©y Nguyªn, §¨kL¨k, L©m §ång, Gia Lai, KonTum….., ®Æc biÖt T©y Nguyªn chiÕm tíi 73,3 % diÖn tÝch cµ phª c¶ n­íc. B¶ng 1: DiÖn tÝch cµ phª qua c¸c niªn vô võa qua Niªn vô DiÖn tÝch (ha) Sè diÖn tÝch t¨ng so víi niªn vô tr­íc ®ã (ha) 1992 /93 140.000 - 1993/94 150.000 10.000 1994/95 215.000 65.000 1995/96 295.000 80.000 1996/97 350.000 55.000 1997/98 410.000 60.000 1998/99 460.000 50.000 1999/00 520.000 60.000 2000/01 500.000 -20.000 Nguån: VINACAFE Cã thÕ thÊy trong nh÷ng n¨m qua, diÖn tÝch cµ phª t¨ng víi tèc ®é nhanh chãng. ChØ trong 10 n¨m mµ diÖn tÝch ®· t¨ng lªn gÇn gÊp 5 lÇn, tuy nhiªn t¨ng kh«ng ®Òu. Trong niªn vô 1996/1997 diÖn tÝch cµ phª t¨ng chËm h¬n so víi n¨m tr­íc ®ã do thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi võa tr¶i qua cuéc khñng ho¶ng thõa vµo n¨m 1994/1995. Tuy nhiªn, do t×nh h×nh khan hiÕm cµ phª trong niªn vô 1998/1999, gi¸ cµ phª t¨ng cao nªn ®Õn niªn vô 1999/2000 diÖn tÝch cµ phª l¹i t¨ng víi tèc ®é lín h¬n vµ diÖn tÝch cµ phª ®¹t con sè lín nhÊt tõ tr­íc tíi nay, 520.000 ha, cµ phª ®­îc trång trµn lan ë kh¾p n¬i trong c¶ n­íc. §Õn niªn vô 2000/2001, do gi¸ cµ phª trªn thÞ tr­êng thÕ giíi sôt gi¶m nghiªm träng, nhiÒu hé n«ng d©n trong n­íc ®· chÆt bá c©y cµ phª ®Ó trång c¸c lo¹i c©y c«ng nghiÖp kh¸c khiÕn cho lÇn ®Çu tiªn diÖn tÝch cµ phª trong n­íc gi¶m kho¶ng 20.000ha xuèng cßn 500.000ha. Nh×n chung, diÖn tÝch cµ phª t¨ng qua c¸c n¨m. Nguyªn nh©n chñ yÕu lµ do: * §iÒu kiÖn ®Êt ®ai ë ViÖt Nam rÊt thuËn lîi cho viÖc trång vµ ph¸t triÓn c©y cµ phª. ViÖt Nam cã kho¶ng 10,5 triÖu ha ®Êt n«ng nghiÖp (chiÕm 1/3 diÖn tÝch c¶ n­íc). Trong ®ã, cã nh÷ng lo¹i thæ nh­ìng cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao nh­ ®Êt ®á bazan tr¶i dµi tõ cao nguyªn Trung bé ®Õn §«ng Nam Bé. Theo thèng kª cña ViÖn quy ho¹ch vµ thiÕt kÕ n«ng nghiÖp, diÖn tÝch ®Êt cã thÓ trång ®­îc cµ phª gåm 3 lo¹i ®Êt: S1 (rÊt thÝch hîp trång cµ phª); S2 (thÝch hîp trång cµ phª) vµ S3 (Ýt thÝch hîp trång cµ phª). Tæng sè diÖn tÝch ®Êt cã thÓ trång ®­îc cµ phª trong c¶ n­íc lµ 2.368.765 ha, trong ®ã hai lo¹i S1 vµ S2 lµ 1.084.660 ha chiÕm 46%. NÕu chØ so s¸nh víi hai lo¹i ®Êt S1 vµ S2 th× víi diÖn tÝch cµ phª kho¶ng 500.000 ha chóng ta míi chØ khai th¸c kho¶ng 47%. V× vËy quü ®Êt ®Ó trång cµ phª lµ rÊt dåi dµo vµ diÖn tÝch cµ phª vÉn cã thÕ më réng ®­îc trong nh÷ng n¨m tíi. * Cµ phª lµ mét trong nh÷ng lo¹i c©y c«ng nghiÖp mang l¹i lîi nhuËn cao h¬n so víi c©y l­¬ng thùc. Theo tÝnh to¸n cña ViÖn quy ho¹ch vµ thiÕt kÕ n«ng nghiÖp - Bé n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n th× lîi nhuËn cña cµ phª gÊp 3,4 lÇn so víi s¶n xuÊt g¹o vµ 2,9 lÇn ng«. H¬n n÷a, c©y cµ phª lµ mét lo¹i c©y c«ng nghiÖp dµi ngµy, viÖc ®Çu t­ ban ®Çu chØ cÇn mét lÇn, sau ®ã lµ ®Çu t­ bæ sung. §iÒu nµy rÊt phï hîp víi nguån vèn eo hÑp cña c¸c hé n«ng d©n ë n­íc ta. Cô thÓ ViÖn nghiªn cøu ®· ®­a ra hiÖu qu¶ vµ møc vèn ®Çu t­ cho mét ha c©y cµ phª trång ë T©y Nguyªn, mét vïng ®Êt rÊt thÝch hîp víi lo¹i c©y nµy, th× thø tù møc lîi nhuËn nh­ sau (so víi mét sè lo¹i c©y c«ng nghiÖp kh¸c) B¶ng 2: Møc lîi nhuËn ®èi víi mçi lo¹i ®Êt trång §¬n vÞ : 1000®/ha/n¨m C©y c«ng nghiÖp Cµ phª Tiªu Cao su ChÌ §iÒu §Êt rÊt thÝch hîp (S1) 7508 4740 4200 3720 3094 §Êt thÝch hîp (S2) 4035 2440 3050 3110 2800 §Êt Ýt thÝch hîp (S3) 2057 _ 2610 2200 2144 Nguån: KÕt qu¶ thèng kª cña Bé N«ng NghiÖp Do hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nh­ vËy, nhiÒu vïng, nhiÒu n¬i trong c¶ n­íc ®· chuyÓn sang trång vµ th©m canh c©y cµ phª. ThËm chÝ , do cã mét thêi gian dµi (1997 - 1998) cµ phª b¸n ®­îc gi¸ cao, s¶n xuÊt thu ®­îc lîi nhuËn siªu ng¹ch, thªm vµo ®ã c¸c hé n«ng d©n l¹i ®­îc giao ®Êt vµ tù qu¶n lý c«ng viÖc trång trät kinh doanh cña m×nh. ChÝnh v× vËy ®· x¶y ra t×nh tr¹ng ®ua nhau å ¹t trång cµ phª. NhiÒu ng­êi nhÊt lµ d©n di c­ tù do vµo chÆt ph¸ rõng ®Ó trång cµ phª. Theo thèng kª s¬ bé, hµng chôc ngµn ha rõng ®Çu nguån ®· bÞ tµn ph¸. ChÝnh v× vËy, trong nh÷ng n¨m qua diÖn tÝch cµ phª t¨ng trµn lan, ®Æc biÖt lµ giai ®o¹n 1995 - 2000. 2. N¨ng suÊt Mét ®iÒu mµ ngµnh cµ phª ViÖt Nam ®¸ng tù hµo lµ n¨ng suÊt cµ phª ViÖt Nam ®­îc ®¸nh gi¸ lµ cao nhÊt thÕ giíi, v­ît xa n¨ng suÊt cña c¸c n­íc s¶n xuÊt cµ phª kh¸c, kÓ c¶ nh÷ng n­íc lu«n dÉn ®Çu vÒ s¶n l­îng nh­ Brazil, Colombia, Indonesia. §Êy chÝnh lµ ®iÓm m¹nh vµ còng lµ lîi thÕ c¹nh tranh cña cµ phª ViÖt Nam khiÕn cho nhiÒu n­íc s¶n xuÊt cµ phª trªn thÕ giíi ph¶i kinh ng¹c. N¨ng suÊt b×nh qu©n cña ViÖt Nam qua mét sè n¨m nh­ sau: B¶ng 3: N¨ng suÊt b×nh qu©n qua c¸c giai ®o¹n N¨m 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 N¨ng suÊt(t¹/ha) 14 14,4 15 15,2 16 20 21 Nguån: VINACAFE Trong khi n¨ng suÊt cµ phª cña hÇu hÕt c¸c n­íc ®¹t d­íi 1 tÊn/ha th× cµ phª ViÖt Nam trong n¨m qua ®· ®¹t tíi kû lôc 2,1 tÊn/ha vµ lu«n gi÷ vÞ trÝ hµng ®Çu (n¨ng suÊt b×nh qu©n cña thÕ giíi lµ 6,05 t¹/ha) B¶ng 4: N¨ng suÊt cµ phª cña mét sè n­íc n¨m 2001 STT Tªn n­íc N¨ng suÊt kg/ha HÖ sè so víi ViÖt Nam 1. ViÖt nam 2.101 1 2. Ên §é 967 0.46 3. Colombia 924 0,44 4. Brazil 792 0,38 5. Indonesia 738 0,35 6. Uganda 525 0,25 7. Mexico 368 0,18 8. Venezuela 300 0,14 (Nguån ACPC, ICO, Commodity expert.com, niªn gi¸m thèng kª 2000) Bªn c¹nh nguyªn nh©n trong nh÷ng n¨m qua ViÖn nghiªn cøu cµ phª ViÖt Nam ®· cung cÊp hµng chôc tÊn h¹t gièng míi, n¨ng suÊt cao cho c¸c ®Þa ph­¬ng th× ®Êt ®ai cïng víi ®iÒu kiÖn khÝ hËu thÝch hîp lµ hai yÕu tè quan träng gióp cho cµ phª ViÖt Nam ®¹t n¨ng suÊt cao. MÆt kh¸c, c©y cµ phª ViÖt Nam l¹i trÎ h¬n rÊt nhiÒu so víi cµ phª cña c¸c n­íc kh¸c vµ hiÖn nay ®ang lµ thêi ®iÓm cho n¨ng suÊt cao nhÊt Ngµnh cµ phª ViÖt Nam lu«n tù hµo ®¹t ®­îc n¨ng suÊt cao nhÊt thÕ giíi, h¬n c¶ Brazil, nh­ng tr­íc nh÷ng diÔn biÕn cña thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi hiÖn nay th× ngµnh cµ phª ViÖt Nam cÇn ph¶i xem xÐt l¹i. Bëi v× cµ phª ViÖt Nam ®¹t n¨ng suÊt cao nhÊt thÕ giíi nh­ng møc chi phÝ mét tÊn cµ phª nh©n còng ë møc cao. Vµ n¨ng suÊt cao kh«ng h¼n ®· ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. V× vËy, bªn c¹nh viÖc duy tr× n¨ng suÊt ®· ®¹t ®­îc, ViÖt Nam cÇn ph¶i chó träng n©ng cao chÊt l­îng vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. 3. S¶n l­îng N¨m 2000 võa qua lµ n¨m ®ét ph¸ cña ngµnh cµ phª ViÖt Nam vÒ s¶n l­îng. S¶n l­îng cµ phª ®¹t møc cao nhÊt tõ tr­íc tíi nay vµ v­ît xa chØ tiªu ®Æt ra, ®­a ViÖt Nam v­¬n lªn vÞ trÝ thø hai thÕ giíi vÒ s¶n l­îng cµ phª vµ ®øng ®Çu thÕ giíi vÒ s¶n l­îng cµ phª vèi ( cµ phª vèi cña ViÖt Nam chiÕm 18% s¶n l­îng cµ phª vèi toµn cÇu). §©y lµ kÕt qu¶ tÊt yÕu cña n¨ng suÊt cao vµ diÖn tÝch cµ phª ngµy cµng ®­îc më réng. H¬n n÷a, ®©y còng lµ giai ®o¹n c©y cµ phª cho n¨ng suÊt cao nhÊt. Cã thÓ nãi, nÕu xÐt vÒ n¨ng suÊt vµ s¶n l­îng th× ngµnh cµ phª ViÖt Nam kh«ng thua kÐm bÊt kú mét ngµnh cµ phª nµo trªn thÕ giíi. B¶ng 5: DiÔn biÕn s¶n l­îng cµ phª ViÖt Nam Niªn vô S¶n l­îng (tÊn) Sè l­îng t¨ng so víi niªn vô tr­íc (tÊn) 1992/93 140.400 _ 1993/94 181.200 40.800 1994/95 211.920 30.720 1995/96 236.280 24.360 1996/97 242.300 6.020 1997/98 413.580 171.280 1998/99 404.206 - 9374 1999/00 700.000 295.794 2000/01 900.000 200.000 Nguån: B¸o c¸o VICOFA Sau khi ViÖt Nam chÝnh thøc gia nhËp vµo tæ chøc cµ phª thÕ giíi (ICO) vµo n¨m 1991, ho¹t ®éng s¶n xuÊt cµ phª cña ViÖt Nam b¾t ®Çu ®i vµo quy m« h¬n, s¶n l­îng t¨ng ®Òu qua c¸c n¨m vµ ViÖt Nam lu«n gi÷ vÞ trÝ lµ mét trong ba n­íc s¶n xuÊt cµ phª hµng ®Çu thÕ giíi. Trõ niªn vô 1998/1999, do ¶nh h­ëng cña hiÖn t­îng ElNino, thêi tiÕt kh« h¹n, s¶n l­îng cµ phª ViÖt Nam gi¶m 9374 tÊn nh­ng sau ®ã l¹i t¨ng m¹nh vµo niªn vô 1999/2000 vµ 2000/2001. NÕu nh­ so víi niªn vô 1992/1993 diÖn tÝch cµ phª chØ t¨ng gÊp 5 lÇn th× s¶n l­îng t¨ng tíi gÇn 9 lÇn. §©y còng chÝnh lµ yÕu tè gãp phÇn t¹o nªn sù biÕn ®éng thÞ tr­êng trong niªn vô võa qua. Tõ tr­íc tíi nay, s¶n l­îng cao lu«n lµ môc tiªu ®Æt ra cña ngµnh cµ phª ViÖt Nam nãi chung còng nh­ cña mçi hé trång cµ phª nãi riªng. §Õn nay, môc tiªu ®ã ®· phÇn nµo ®¹t ®­îc vµ ®· ®Õn lóc ViÖt Nam cÇn thay ®æi quan ®iÓm vÒ môc tiªu ®Æt ra cho toµn ngµnh. Môc tiªu ®Æt ra lóc nµy kh«ng chØ lµ s¶n l­îng cao mµ chóng ta cÇn ph¶i xÐt ®Õn hiÖu qu¶ kinh tÕ. 4. C«ng nghÖ chÕ biÕn. ChÕ biÕn lµ kh©u cã t¸c ®éng quan träng ®Õn chÊt l­îng s¶n phÈm cµ phª xuÊt khÈu. VËy mµ, theo ®¸nh gi¸ cña Chñ tÞch héi ®ång qu¶n trÞ Tæng c«ng ty cµ phª ViÖt Nam th× " nh×n l¹i toµn bé c«ng nghÖ s¶n xuÊt cµ phª cña ViÖt Nam hiÖn nay, c«ng nghÖ chÕ biÕn cµ phª vÉn lµ kh©u yÕu nhÊt, Ýt ®­îc quan t©m, Ýt ®­îc ®Çu t­, c¬ së vËt chÊt chÕ biÕn kh«ng t­¬ng xøng víi s¶n l­îng cµ phª qu¶ hµng n¨m, c«ng nghÖ chÕ biÕn ch­a ®­îc ®Þnh h×nh ®Õn tõng c¬ së…" Kh©u chÕ biÕn cµ phª b¾t ®Çu tõ giai ®o¹n thu h¸i cµ phª, chän läc s¬ chÕ cµ phª, sau ®ã chÕ biÕn thµnh cµ phª nh©n vµ cµ phª thµnh phÈm. Trong khi c¸c n­íc s¶n xuÊt cµ phª kh¸c trªn thÕ giíi ®· sö dông may thu ho¹ch cµ phª th× ë ViÖt Nam vÉn phæ biÕn kiÓu thu ho¹ch tuèt cµnh. C¸ch thu h¸i nµy kh«ng chØ mÊt nhiÒu thêi gian mµ cßn khiÕn cho cµ phª thu ho¹ch bÞ lÉn c¶ qu¶ xanh non hoÆc qu¶ chÝn nÉu. §èi víi kh©u s¬ chÕ, tr×nh ®é c«ng nghÖ vÉn cßn rÊt l¹c hËu. Sau n¨m 1975, khi ®i vµo ph¸t triÓn s¶n xuÊt cµ phª, chóng ta míi cã mét Ýt x­ëng chÕ biÕn cò kü, ch¾p v¸. ë phÝa B¾c cã mét sè x­ëng chÕ biÕn ë §ång Giao, Phñ Quú víi thiÕt bÞ l¾p ®Æt tõ n¨m 1960-1962 do Céng hoµ D©n chñ §øc chÕ t¹o. ë phÝa Nam cã mét sè x­ëng cña c¸c doanh ®iÒn cò nh­ Rossi, Delphante ®Ó l¹i c«ng suÊt kh«ng lín. Sau ®ã, cïng víi viÖc më réng diÖn tÝch trång cµ phª, chóng ta còng ®· b¾t tay vµo x©y dùng c¸c x­ëng chÕ biÕn míi. C¸c c¬ së chÕ biÕn víi thiÕt bÞ míi, chÊt l­îng s¶n phÈm kh¸ ®­îc x©y dùng trong vßng 5-7 n¨m trë l¹i ®©y, tuy nhiªn tr×nh ®é c«ng nghÖ vÉn cßn rÊt ®¬n gi¶n vµ thua xa c¸c n­íc s¶n xuÊt cµ phª kh¸c trªn thÕ giíi. C¶ n­íc ta hiÖn nay chØ cã kho¶ng 50 d©y chuyÒn chÕ biÕn cµ phª c«ng nghiÖp, tæng c«ng suÊt ®¹t 100.000 tÊn/n¨m trong khi khèi l­îng cµ phª xuÊt khÈu cña niªn vô võa qua lµ 700.000 tÊn. §iÒu nµy cã nghÜa lµ phÇn lín s¶n l­îng cµ phª ®­îc chÕ biÕn t¹i c¸c hé gia ®×nh b»ng nh÷ng chiÕc m¸y xay x¸t nhá, c«ng nghÖ ®¬n gi¶n. §èi víi ph­¬ng ph¸p chÕ biÕn kh«, ph­¬ng ph¸p phô thuéc rÊt nhiÒu vµo thêi tiÕt, kho cÊt tr÷ vµ s©n ph¬i th× cµ phª thu h¸i vÒ chñ yÕu ®­îc xö lý ph©n t¸n ë tõng hé n«ng d©n qua con ®­êng ph¬i kh« trªn c¶ s©n xi m¨ng lÉn s©n ®Êt. DiÖn tÝch s©n ph¬i thiÕu thèn kh«ng ®ñ ®Ó ph¬i cµ phª. HËu qu¶ lµ cµ phª h¸i vÒ bÞ bá ®èng, ¶nh h­ëng nghiªm träng ®Õn chÊt l­îng vµ h­¬ng vÞ. Mét chi nh¸nh cña VINACAFE ë §¨kl¨k cho biÕt b×nh qu©n 218 ha cµ phª míi cã mét s©n ph¬i, trong khi ®ã tiªu chuÈn cña thÕ giíi lµ 100 ha cµ phª cã 1 ha s©n ph¬i (trong khi ®é Èm cña ViÖt Nam cao h¬n so víi nhiÒu n­íc kh¸c trªn thÕ giíi). Kh«ng chØ s©n ph¬i mµ hÖ thèng sÊy kh« cµ phª còng kh«ng ®­îc trang bÞ. Vµo nh÷ng n¨m m­a kÐo dµi trong vô thu ho¹ch cµ phª ph¶i sÊy b»ng than ®¸ khiÕn cho ®é Èm cña cµ phª kh«ng ®¹t tiªu chuÈn. Cßn ®èi víi ph­¬ng ph¸p chÕ biÕn ­ít. Cßn ®èi víi ph­¬ng ph¸p ­ít, ph­¬ng ph¸p chÕ biÕn hiÖn ®¹i h¬n th× hiÖn nay ViÖt Nam vÉn ch­a trang bÞ ®­îc ®Çy ®ñ hÖ thèng m¸y mãc vµ kh«ng ®¸p øng ®­îc nhu cÇu l­îng n­íc x¶ rÊt lín. Ngoµi c¸c vÊn ®Ò vÒ gièng, khÝ hËu, canh t¸c th× viÖc ¸p dông c«ng nghÖ sau thu ho¹ch ch­a hîp lý lµ mét nguyªn nh©n quan träng lµm gi¶m chÊt l­îng cµ phª ViÖt Nam. V× vËy, ®ßi hái ngµnh cµ phª n­íc ta cÇn cã mét sù chuyÓn biÕn lín trong c«ng nghiÖp chÕ biÕn ®Ó ngµnh cµ phª n­íc ta cã thÓ tån t¹i vµ tiÕp tôc ph¸t triÓn. II. T×nh h×nh xuÊt khÈu. 1. Kim ng¹ch vµ khèi l­îng xuÊt khÈu Cã lÏ cµ phª lµ mét trong sè Ýt c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu ®¸ng tù hµo nhÊt cña ViÖt Nam, bëi v× cã tíi 95% s¶n l­îng cµ phª hµng n¨m dµnh cho xuÊt khÈu. Tõ chç chØ lµ mét ngµnh hµng xuÊt khÈu nhá bÐ, hµng n¨m chØ xuÊt khÈu chõng 5 - 7 ngµn tÊn víi kim ng¹ch xuÊt khÈu kh«ng qu¸ 10 triÖu ®Õn nay cµ phª ®· trë thµnh mét trong nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam. Khèi l­îng cµ phª ViÖt Nam xuÊt khÈu qua c¸c n¨m kh«ng ngõng t¨ng lªn, ngµy cµng kh¼ng ®Þnh v÷ng ch¾c vÞ trÝ chñ lùc cña mÆt hµng cµ phª trong c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu vµ ®­a ViÖt Nam trë thµnh mét trong 3 n­íc xuÊt khÈu cµ phª lín nhÊt trong khu vùc Ch©u ¸ Th¸i B×nh D­¬ng: Indonesia, Ên §é vµ ViÖt Nam. §Æc biÖt lµ víi khèi l­îng xuÊt khÈu ®¹t 14.578 ngh×n bao (1 bao = 60 kg) trong niªn vô 2/2000 - 2/2001 ViÖt Nam ®· trë thµnh n­íc xuÊt khÈu cµ phª lín thø hai thÕ giíi sau Brazil. §¹t ®­îc thµnh tùu ®ã tr­íc hÕt lµ nhê chÝnh s¸ch ®æi míi cña nhµ n­íc phï hîp víi nguyÖn väng cña n«ng d©n lµ ®­îc lµm giÇu trªn m¶nh ®Êt cña m×nh. Vµ nguyªn nh©n kh¸ch quan lµ do gi¸ cµ phª trªn thÞ tr­êng thÕ giíi nh÷ng n¨m gÇn ®©y (tr­íc niªn vô 99/00) diÔn biÕn theo h­íng cã lîi cho ng­êi s¶n xuÊt, cµ phª s¶n xuÊt ra b¸n ®­îc gi¸ cao h¬n vµ thu nhËp cña ng­êi d©n còng t¨ng lªn ®¸ng kÓ. Sù kÝch thÝch cña gi¸ c¶ ®· thóc ®Èy cµ phª ViÖt Nam ph¸t triÓn nhanh chãng. B¶ng 6: Sè l­îng vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam qua c¸c n¨m Niªn vô Khèi l­îng xuÊt khÈu (tÊn) §¬n gi¸ b×nh qu©n (USD/tÊn) Gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu (USD) 1994 - 1995 212.038 2.633,0 558.296.054 1995 - 1996 221.496 1.815,0 402.015.240 1996 - 1997 336.242 1.198,0 402.817.916 1997 - 1998 395.418 1.521,0 601.430.778 1998 - 1999 404.206 1.373,0 554.974.838 1999 - 2000 653.678 823,0 537.976.994 2000 - 2001 874.676 436,6 381.883.542 Nguån: Thêi b¸o kinh tÕ Trong nh÷ng n¨m qua, mÆc dï khèi l­îng xuÊt khÈu t¨ng cao, song kim ng¹ch l¹i gi¶m sót ®¸ng kÓ so víi mÊy n¨m tr­íc ®Êy. Cã thÓ thÊy trong niªn vô 2000/2001, sè l­îng cµ phª xuÊt khÈu gÊp 4 lÇn niªn vô 1994/1995, nh­ng kim ng¹ch xuÊt khÈu l¹i chØ ®¹t xÊp xØ mét nöa do gi¸ xuÊt khÈu ®· gi¶m ®i 13,88% so víi niªn vô 1994/1995, vô cµ phª më ®Çu cho mét chuçi s¸u vô liªn tiÕp cña thêi kú vµng son cña ngµnh cµ phª ViÖt Nam. Thùc tr¹ng nµy cµng lµm cho vÊn ®Ò cµ phª trë nªn bøc xóc. Nh­ kÕt qu¶ cña b¶ng trªn cho thÊy, l­îng cµ phª xuÊt khÈu n¨m 2001 t¨ng 87% so víi n¨m 1999 nh­ng gi¸ cµ phª xuÊt khÈu gi¶m ®i 64% khiÕn cho kim ng¹ch xuÊt khÈu gi¶m 33%. Theo b¸o c¸o cña hiÖp héi cµ phª ca cao (VICOFA), 9 th¸ng ®Çu niªn vô 2001/2002, c¶ n­íc xuÊt khÈu ®­îc 545.837 tÊn, b»ng kho¶ng 92% so víi niªn vô 2000/2001, song kim ng¹ch xuÊt khÈu l¹i chØ ®¹t 190 triÖu USD, gi¶m 31,6% so víi cïng kú n¨m tr­íc. Trong hai niªn vô gÇn ®©y kim ng¹ch xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam kh«ng t¨ng vµ thËm chÝ cßn gi¶m do gi¸ cµ phª trªn thÞ tr­êng thÕ giíi gi¶m ®­a ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam r¬i vµo t×nh tr¹ng lao ®ao. 2. Mét sè thÞ tr­êng xuÊt khÈu chÝnh ThÞ tr­êng xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam ngµy cµng ®­îc më réng. Tõ chç chØ xuÊt khÈu sang kho¶ng 40 n­íc vµo n¨m 1990, th× ®Õn n¨m 1999 thÞ tr­êng xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam ®· v­¬n tíi 52 quèc gia vµ vïng l·nh thæ. §Æc biÖt, ®Õn nay cµ phª ViÖt Nam ®· xuÊt sang gÇn 64 quèc gia. Tr­íc n¨m 1990, §«ng ©u lµ thÞ tr­êng tiªu thô chÝnh cµ phª ViÖt Nam. Nhµ n­íc ViÖt Nam ký kÕt nh÷ng hiÖp ®Þnh víi chÝnh phñ Liªn X« vµ c¸c n­íc §«ng ¢u theo mét ch­¬ng tr×nh hîp t¸c mµ theo ®ã c¸c n­íc b¹n ®Çu t­ vèn, cö chuyªn gia sang ®Ó ph¸t triÓn trång vµ chÕ biÕn cµ phª, cßn ViÖt Nam thanh to¸n l¹i b»ng s¶n phÈm cµ phª. ViÖc ViÖt Nam gia nhËp tæ chøc cµ phª thÕ giíi (ICO) n¨m 1991 lµ mét b­íc ngoÆt ®¸nh gi¸ sù ph¸t triÓn cña ngµnh cµ phª ViÖt Nam nãi chung còng nh­ sù më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu cµ phª nãi riªng. §Õn nay, ViÖt Nam lµ mét trong nh÷ng nguån cung cÊp cµ phª cho nh÷ng thÞ tr­êng tiªu thô lín trªn thÕ giíi. B¶ng 7: 10 n­íc nhËp khÈu cµ phª lín nhÊt cña ViÖt Nam. 1995/1996 1996/1997 1997/1998 1998/1999 1999/2000 N­íc % N­íc % N­íc % N­íc % N­íc % Mü 28,6 Mü 24,3 Mü 21,2 §øc 16.7 BØ 15,9 §øc 16,3 §øc 15,8 §øc 17,8 Mü 15,9 Mü 15,7 BaLan 6,89 Ph¸p 7,11 ý 8,81 ý 10,4 §øc 15,4 NhËt 5,88 BØ 6,82 Anh 8,04 TB Nha 8,51 TB Nha 8,44 ý 5,51 ý 5,57 TB Nha 7,86 Ph¸p 7,94 Ý 7,15 Anh 5,37 TBNha 5,54 Ph¸p 5,42 Anh 5,91 Ph¸p 5,26 TBNha 4,04 Anh 5,37 BaLan 4,45 BØ 5,25 BaLan 4,36 Hµn Quèc 3,95 Angieri 3,16 NhËt 3,70 NhËt 4,70 Anh 3,08 Ph¸p 3,71 BaLan 2,99 Hµn Quèc 3,55 Austria 4,17 NhËt 3,45 Singapore 3,67 NhËt 2,95 BØ 3,29 BaLan 4,05 Hµn Quèc 3,01 Nguån: ViÖn kinh tÕ thÕ giíi NÕu nh­ trong c¸c niªn vô tr­íc ®©y, §øc vµ Mü thay phiªn gi÷ vÞ trÝ sè mét trong sè c¸c n­íc nhËp khÈu cµ phª ViÖt Nam thi ®Õn niªn vô 1999/2000, cã mét sù thay ®æi, BØ tõ vÞ trÝ thø 7 trong niªn vô 1998/1999 v­¬n lªn vÞ trÝ thø nhÊt niªn vô 1999/2000. Tuy nhiªn, theo xu thÕ chung §øc vµ Mü vÉn lµ hai n­íc nhËp khÈu cµ phª ViÖt Nam nhiÒu nhÊt vµ æn ®Þnh nhÊt. Niªn vô 2000/2001, §øc l¹i næi lªn lµ kh¸ch hµng tiªu thô sè 1 cña ViÖt Nam víi 112.739 tÊn, Mü nhËp khÈu cµ phª ViÖt Nam Ýt ®i ë vÞ trÝ sè 2 víi sè l­îng nhá ®i nhiÒu lµ 89.228 tÊn. Trong niªn vô võa qua, dï t×nh h×nh gi¸ c¶ biÕn ®éng kh«ng cã lîi cho chóng ta nh­ng thÞ tr­êng tiªu thô cµ phª ViÖt Nam kh«ng nh÷ng kh«ng gi¶m mµ cßn t¨ng tõ 61 lªn 64 quèc gia vµ vïng l·nh thæ. Tuy nhiªn vÒ l­îng tiªu thô cña tõng n­íc cã nh÷ng thay ®æi lín.. Niªn vô 2000/01 cã 15 n­íc hµng ®Çu nhËp khÈu trªn 10.000 tÊn, tæng céng ®· nhËp 614.275 tÊn chiÕm 86,06% thÞ phÇn. Vµ danh s¸ch 15 n­íc nµy qua hai niªn vô chØ thay ®æi mét n­íc cßn 14 n­íc gi÷ nguyªn nh­ng cã thay ®æi vÞ trÝ. M­êi bèn n­íc ®ã lµ: §øc, Mü, T©y Ban Nha, ý, BØ, BaLan, Ph¸p, NhËt, Hµn Quèc, Anh, Philipin, Hµ Lan, óc, Hungari. N­íc ®øng 15 ë vô 2000/01 lµ Canada vµ ë vô nµy lµ Romania. Ên §é vµ Indonesia tuy lµ hai n­íc s¶n xuÊt cµ phª vµo hµng lín ë Ch©u ¸ nh­ng hµng n¨m vÉn mua cµ phª cña ta. HiÖn nay, ngµnh cµ 40 phª ViÖt Nam ®ang cè g¾ng ph¸t triÓn, më réng thÞ tr­êng sang khu vùc Ch©u ¸. Trung Quèc, Nga lµ hai thÞ tr­êng lín vµ rÊt tiÒm n¨ng. Tuy nhiªn, hiÖn nay, Trung Quèc vÉn chØ ®øng thø 16 trong danh s¸ch c¸c n­íc nhËp khÈu cµ phª cña ViÖt Nam ( 9 th¸ng ®Çu niªn vô 2002 nµy míi nhËp 55.907 tÊn) vµ Nga chØ ®øng thø 48 (chØ nhËp 225 tÊn) 3. N¨ng lùc c¹nh tranh Khi ®¸nh gi¸ n¨ng lùc c¹nh tranh cña mét sè hµng n«ng s¶n th«ng th­êng ng­êi ta xÐt tíi c¸c chØ tiªu nh­ ®Êt ®ai, khÝ hËu, con ng­êi, h¹ tÇng kü thuËt...®©y lµ nh÷ng yÕu tè t¸c ®éng cho n¨ng suÊt vµ s¶n l­îng c©y trång cao. NÕu xÐt trªn ph­¬ng diÖn nµy th× cµ phª ViÖt Nam cã n¨ng lùc c¹nh tranh t­¬ng ®èi cao. Tuy nhiªn, trong bèi c¶nh thÞ tr­êng hiÖn nay, khi mµ hÇu hÕt c¸c n­íc xuÊt khÈu cµ phª ®Òu n©ng cao n¨ng suÊt, t¨ng s¶n l­îng, th× s¶n l­îng d­êng nh­ kh«ng cßn lµ mét tiªu chuÈn ®Ó ®¸nh gi¸ n¨ng lùc c¹nh tranh cña cµ phª mét n­íc. H¬n n÷a, cµ phª lµ mét mÆt hµng rÊt nh¹y c¶m, nã phô thuéc rÊt nhiÒu vµo së thÝch vµ kh¶ n¨ng c¶m nhËn cña ng­êi tiªu dïng. V× vËy, chÊt l­îng ®ãng mét vai trß v« cïng quan träng vµ cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh. Do ®ã, ®Ó ®¸nh gi¸ n¨ng lùc c¹nh tranh cña cµ phª ViÖt Nam so víi c¸c n­íc kh¸c ta cã thÓ ®¸nh gi¸ trªn 3 chØ tiªu: chÊt l­îng vµ gi¸ c¶ vµ kh¶ n¨ng cung cÊp. 3.1. ChÊt l­îng ¤ng Vò C«ng Trø, phã côc tr­ëng Côc chÕ biÕn n«ng l©m s¶n vµ ngµnh nghÒ n«ng th«n (thuéc Bé N«ng NghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n) cho r»ng:" NÕu tû lÖ cµ phª lo¹i I trong tæng khèi l­îng cµ phª xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®­íc n©ng lªn 35% th× n­íc ta cã thÓ sÏ n©ng kim ng¹ch xuÊt khÈu cµ phª trong niªn vô nµy lªn thªm 3,2 triÖu USD. Cßn nÕu chÊt l­îng cµ phª cña ViÖt Nam t­¬ng ®­¬ng víi cµ phª Indonesia th× kim ng¹ch xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam sÏ t¨ng thªm 54 triÖu USD". Qua ®©y còng ph¶n ¸nh ®­îc tÇm quan träng cña viÖc n©ng cao kim ng¹ch xuÊt khÈu còng ®ång thêi ph¶n ¸nh ®­îc thùc tr¹ng vÒ chÊt l­îng cña cµ phª ViÖt Nam tõ tr­íc tíi nay. Thùc tÕ, cµ phª ViÖt Nam lo¹i i chØ chiÕm tõ 16 - 18%, lo¹i IIA chiÕm trªn 70%, cßn l¹i lµ thÊp h¬n. Trong niªn vô 1999/2000, tû lÖ cµ phª lo¹i i chØ ®¹t 17% tæng khèi l­îng cµ phª xuÊt khÈu cña c¶ n­íc vµ trong niªn vô nµy tû lÖ trªn vÉn ch­a ®­îc n©ng lªn. Cµ phª ViÖt Nam cßn lÉn t¹p chÊt vµ lÉn nh÷ng h¹t s©u vì, xanh non, teo lÐp, b¹c mÇu. LÊy vÝ dô ®­¬ng cö lµ cµ phª xuÊt khÈu cña tØnh §¨kl¨k, mét trong nh÷ng tØnh trång cµ phª lín nhÊt cña n­íc ta. Trong niªn vô 1998/1999, s¶n l­îng cµ phª ®¹t 218.596 tÊn, t¨ng 3,5% so víi niªn vô 1997/1998. Tuy nhiªn tû lÖ cµ phª lo¹i R1 l¹i rÊt thÊp, chØ xÊp xØ 18.000 tÊn, nghÜa lµ chØ ®¹t 8% trong tæng khèi l­îng xuÊt khÈu cña tØnh nµy, thÊp h¬n tû lÖ R1 chung cña c¶ n­íc lµ 11%. §©y lµ ®iÒu ®¸ng tiÕc v× theo c¸c chuyªn gia cña hiÖp héi cµ phª quèc tÕ (ICO) ®¸nh gi¸: cµ phª trång ë ViÖt Nam cã h­¬ng vÞ th¬m ngon nh­ng do kh©u chÕ biÕn kh«ng ®¶m b¶o tiªu chuÈn, ®ång thêi bÞ lÉn t¹p chÊt vµ qu¶ xanh, hoÆc qu¸ chÝn khiÕn cho h­¬ng vÞ gi¶m ®i. B¶ng 8: §¸nh gi¸ chÊt l­îng cµ phª ViÖt Nam so víi c¸c n­íc kh¸c Quèc gia Lo¹i cµ phª HÖ sè so víi ViÖt Nam Brazil ChÌ 2,22 ViÖt Nam Vèi 1 Colombia ChÌ 2,34 Indonesia Vèi 1,33 Mexico ChÌ 2,02 Ên §é Vèi 1,25 Th¸i Lan Vèi 1,07 Uganda Vèi 1,13 Ethiopia ChÌ 0,95 Nguån: ICO n¨m 2001 Theo nh­ ®¸nh gi¸ cña ICO th× chÊt l­îng cña cµ phª ViÖt Nam ®­îc xÕp vµo hµng rÊt thÊp. Trong khi chØ sè trªn ®­îc ®¸nh gi¸ hoµn toµn dùa trªn s¶n phÈm khi míi ®­îc s¶n xuÊt ra. Cßn thùc tÕ, trong qu¸ tr×nh kinh doanh xuÊt khÈu, v× lîi Ých tr­íc m¾t nhiÒu ng­êi ®· trén lÉn cµ phª cã ®é Èm cao víi cµ phª cã ®é Èm tiªu chuÈn (13%). Trong qu¸ tr×nh vËn chuyÓn b»ng ®­êng biÓn dµi ngµy phÇn cµ phª cã ®é Èm cao sÏ bÞ mèc vµ lan ra toµn bé l« hµng. Hay nhiÒu khi v× gi¸ cµ phª qu¸ cao nhiÒu tr­êng hîp chñ hµng bè trÝ hµng tèt bªn ngoµi, hµng xÊu ®Ó gi÷a l« ®Ó che m¾t gi¸m ®Þnh. TÊt c¶ nh÷ng viÖc lµm v« thøc trªn ®Òu dÉn tíi mét hËu qu¶ lµ chÊt l­îng cña cµ phª ViÖt Nam bÞ gi¶m sót vµ mÊt uy tÝn víi kh¸ch hµng. Cã thÓ kÕt luËn r»ng, trong thêi gian qua chÊt l­îng cµ phª ViÖt Nam ch­a cao vµ kh«ng æn ®Þnh. Nguyªn nh©n chñ yÕu lµ do: - Thu ho¹ch kh«ng ®­îc thùc hiÖn ®óng quy tr×nh, n«ng d©n ViÖt Nam thu ho¹ch cµ phª cã thãi quen h¸i mét lÇn c¶ qu¶ chÝn lÉn qu¶ xanh víi lý do ®ì ph¶i ®i l¹i nhiÒu lÇn tèn c«ng tèn søc, ®ì ph¶i canh g¸c ngµy ®ªm v× sî mÊt trém. Khi thu h¸i, ng­êi n«ng d©n th­êng tr¶i nh÷ng tÊm b¹t d­íi gèc cµ phª råi tuèt qu¶ cµ phª rông xuèng, sau ®ã gom cµ phª l¹i, th­êng lµ lÉn nhiÒu cµnh l¸ vµ c¶ ®Êt. ChÝnh v× vËy, riªng kh©u thu h¸i ®· cã ¶nh h­ëng nghiªm träng tíi chÊt l­îng chø ch­a nãi tíi c«ng nghÖ chÕ biÕn cßn l¹c hËu. - ThiÕu sù ®iÒu tiÕt hîp lý nªn cã nh÷ng giai ®o¹n lîi nhuËn cao cña c©y cµ phª ®· trë thµnh mét m·nh lùc lµm gia t¨ng diÖn tÝch trång mét c¸ch å ¹t. cµ phª ®­îc trång trªn c¶ nh÷ng vïng ®Êt kh«ng thÝch hîp, kh«ng ®¶m b¶o ®­îc sù ®Çy ®ñ cña nguån n­íc, cho ra s¶n phÈm lµ lo¹i cµ phª chÊt l­îng thÊp. - Sù l¹m dông ph©n bãn, thuèc trõ s©u kh«ng nh÷ng lµm cho chi phÝ s¶n xuÊt t¨ng mµ cßn lµm cho ®é « nhiÔm cña cµ phª cao. - HÖ thèng s©n ph¬i, nhµ kho, thiÕt bÞ chÕ biÕn kh«ng ®­îc ph¸t triÓn ®ång bé cho nªn chÊt l­îng s¶n phÈm lu«n lu«n thÊp h¬n s¶n phÈm cïng lo¹i cña c¸c n­íc kh¸c. - Ch­a cã nh÷ng ®iÒu kiÖn r»ng buéc thèng nhÊt vÒ chÊt l­îng. Cµ phª s¶n xuÊt ra bao nhiªu th× gÇn nh­ xuÊt khÈu bÊy nhiªu mµ kh«ng cã sù chän läc, lo¹i bá nh÷ng l« cµ phª kÐm chÊt l­îng. NÕu ngµnh cµ phª ViÖt Nam kh¾c phôc ®­îc nh÷ng h¹n chÕ nµy nhÊt ®Þnh chÊt l­îng cµ phª sÏ ®­îc c¶i thiÖn vµ tÊt nhiªn n¨ng lùc c¹nh tranh sÏ ®­îc gia t¨ng ®¸ng kÓ. 3.2. Gi¸ c¶ Theo thèng kª cña ICO gi¸ xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam so víi mét sè n­íc xuÊt khÈu cµ phª trªn thÕ giíi nh­ sau: B¶ng9: §¸nh gi¸ chØ tiªu gi¸ cµ phª ViÖt Nam so víi mét sè n­íc kh¸c STT Quèc gia USD/ Lb Lo¹i cµ phª HÖ sè so víi ViÖt Nam 1 Indonesia 41,49 Vèi 1,01 2 ViÖt nam 41,39 Vèi 1 3 Ên §é 53,01 Vèi 1,28 4 Th¸i Lan 38,20 Vèi 0,92 5 Uganda 60,38 Vèi 1,46 6 Brazil 96,71 ChÌ 2,34 7 Mexico 91,97 chÌ 2,22 8 Ethiopia 83,62 ChÌ 2,02 9 Colombia 96,73 ChÌ 2,34 Nguån: ICO n¨m 2001 Thèng kª cña ICO cho thÊy so víi gi¸ b¸n cña mét sè n­íc xuÊt khÈu chÝnh nh­ Brazil, Indonesia, Colombia… gi¸ cµ phª ViÖt Nam th­êng thÊp h¬n rÊt nhiÒu (kho¶ng tõ 50 - 100 USD/tÊn). Cô thÓ, gi¸ cµ phª R2-5% cña ViÖt Nam th­êng thÊp h¬n kho¶ng 90USD/kg so víi cµ phª cïng lo¹i cña Indonesia. Gi¸ cµ phª sµng 16 cña ViÖt Nam vÉn thÊp h¬n gi¸ cµ phª trªn sµng 15 cña Uganda kho¶ng 200 USD/tÊn. HoÆc cïng lo¹i cµ phª Catimo nh­ng c¸c nhµ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam chØ b¸n ®­îc víi gi¸ 2,9 USD/kg, trong khi Colombia b¸n víi gi¸ 3,96 USD/kg. Nguyªn nh©n chÝnh lµ do chÊt l­îng cµ phª ch­a cao, tû träng cµ phª chÕ biÕn míi chØ ®¹t kho¶ng 3%. Chóng ta vÉn ch­a chó ý ®Õn chÊt l­îng trong khi ®ã l¹i m¶i ch¹y theo n¨ng suÊt, theo s¶n l­îng. H¬n n÷a, nhiÒu khi c¸c nhµ xuÊt khÈu cµ phª n­íc ta ®Òu ph¶i xuÊt khÈu qua c¸c trung gian quèc tÕ, qua thÞ tr­êng trung gian, v× vËy, th­êng bÞ chÌn Ðp vÒ gi¸ c¶ vµ chÊt l­îng. Gi¸ thÊp lµ mét yÕu tè lµm t¨ng n¨ng lùc c¹nh tranh. §Ó l«i kÐo kh¸ch hµng vµ t¨ng doanh sè b¸n ra, c¸c nhµ kinh doanh th­êng gi¶m gi¸ s¶n phÈm. Tuy nhiªn ®èi víi mÆt hµng cµ phª l¹i kh¸c. N¨ng lùc c¹nh tranh ®­îc ®¸nh gi¸ chñ yÕu dùa trªn tiªu chÝ chÊt l­îng do cµ phª lµ mét mÆt hµng mang tÝnh nghÖ thuËt Èm thùc cao. Vµ khi ®ã gi¸ cµ phª l¹i trë thµnh th­íc ®o cho chÊt l­îng cña mçi lo¹i cµ phª ®ã. V× vËy, gi¸ cµ phª ViÖt Nam thÊp kh«ng hoµn toµn cã nghÜa lµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña cµ phª ViÖt Nam cao mµ ng­îc l¹i gi¸ cµ phª thÊp cho thÊy chÊt l­îng cµ phª ViÖt Nam ch­a cao, tr×nh ®é c«ng nghª vµ thiÕt bÞ chÕ biÕn cµ phª ViÖt Nam ch­a b¾t kÞp c¸c n­íc. Sù kh«ng ®ång ®Òu vÒ chÊt l­îng s¶n phÈm cña c¸c l« hµng còng lµ mét trong nh÷ng ®iÓm yÕu cña ch._.Êt l­îng cµ phª ViÖt Nam lµm cho gi¸ xuÊt khÈu thÊp. Cã thÓ kÕt luËn r»ng chÊt l­îng lµ nguyªn nh©n chÝnh vµ lµ nguyªn nh©n s©u xa lµm gi¶m n¨ng lùc c¹nh tranh cña cµ phª ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. Tuy nhiªn còng ph¶i thõa nhËn r»ng ngay c¶ khi chÊt l­îng ®­îc n©ng cao th× cµ phª ViÖt Nam còng ch­a h¼n ®· cã thÓ c¹nh tranh ®­îc víi cµ phª cña c¸c n­íc kh¸c. Nguyªn nh©n lµ do cµ phª ViÖt Nam cßn thiÕu th­¬ng hiÖu, mét yÕu tè cã tÇm quan träng ®Æc biÖt cho bÊt kú mét s¶n phÈm nµo. Nh­ng thùc chÊt, chÊt l­îng còng chÝnh lµ mét trong nh÷ng yÕu tè chñ yÕu ®Ó thiÕt lËp, cñng cè vµ lµm v÷ng m¹nh th­¬ng hiÖu. V× vËy ®Ó n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cho cµ phª ViÖt Nam, vÊn ®Ò ­u tiªn hµng ®Çu vÉn lµ n©ng cao chÊt l­îng. 3.3. Kh¶ n¨ng cung cÊp Kh¶ n¨ng cung cÊp lµ mét yÕu tè rÊt quan träng trong kinh doanh. §èi víi c¸c mÆt hµng n«ng s¶n nãi chung vµ cµ phª nãi riªng, kh¶ n¨ng cung cÊp bao gåm c¸c yÕu tè: ®¶m b¶o cung cÊp nhanh, ®¸p øng ®­îc nhu cÇu lín vµ cã thÕ cung cÊp ngay c¶ khi tr¸i vô MÆc dï hµng n¨m s¶n xuÊt ra mét l­îng cµ phª lín vµ cã tíi 95% s¶n l­îng lµ dµnh cho xuÊt khÈu nh­ng ViÖt Nam l¹i kh«ng ®¸p øng ®­îc c¶ ba yÕu tè trªn. Do hÖ thèng kho cÊt tr÷ kh«ng ®Çy ®ñ vµ ®¶m b¶o tiªu chuÈn nªn cµ phª nÕu l­u gi÷ trong kho l©u ngµy rÊt dÔ bÞ Èm mèc vµ mÊt mïi. §a sè c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam xuÊt khÈu cµ phª kh«ng dù tr÷ s½n cµ phª mµ chØ tiÕn hµnh thu mua khi cã ®¬n ®Æt hµng cu¶ kh¸ch hµng. V× vËy tõ khi nhËn hµng ®Õn khi giao hµng th­êng ph¶i mÊt mét kho¶ng thêi gian ®Ó thu gom cµ phª ë thÞ tr­êng trong n­íc. §©y lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n khiÕn cho viÖc cung cÊp cµ phª cña ViÖt Nam th­êng chËm h¬n so víi c¸c n­íc xuÊt khÈu cµ phª kh¸c. Trong khi ®ã ngµnh cµ phª ViÖt Nam l¹i ch­a cã ®ñ tiÒm n¨ng tµi chÝnh ®Ó më ®¹i lý ë c¸c thÞ tr­êng v× vËy kh«ng ®¸p øng ®­îc kh¶ n¨ng giao hµng ngay. MÆc dï cµ phª ViÖt Nam hµng n¨m ®¹t s¶n l­îng cao, nh­ng ®«i khi c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam vÉn gÆp ph¶i khã kh¨n khi muèn b¸n cµ phª víi khèi l­îng lín. Nguyªn nh©n lµ do ë thÞ tr­êng cµ phª ViÖt Nam ho¹t ®éng thu mua vÉn ®­îc tiÕn hµnh lÎ tÎ, rêi r¹c, kh«ng cã mét ®¬n vÞ ®Çu mèi ®øng ra thu gom vµ qu¶n lý toµn bé nguån cµ phª trong n­íc vµ sau ®ã ph©n ra theo tõng chñng lo¹i. Khi cã mét ®¬n ®Æt hµng víi khèi l­îng lín, ®¬n vÞ xuÊt khÈu th­êng ph¶i liªn hÖ víi c¸c ®¹i lý thu mua cµ phª sau ®ã thu gom cµ phª ë c¸c ®¹i lý. V× vËy ®«i khi t×m ®­îc nguån cµ phª nh­ng chñng lo¹i ë mçi ®¹i lý thu gom cµ phª l¹i kh«ng gièng nhau. Ngoµi yÕu kÐm lµ hÖ thèng kho l­u tr÷ kh«ng ®Çy ®ñ vµ kh«ng ®¶m b¶o tiªu chuÈn, ngµnh cµ phª ViÖt Nam cßn gÆp ph¶i mét khã kh¨n lµ nguån vèn kinh doanh cña c¸c hé s¶n xuÊt cµ phª còng nh­ c¸c ®¬n vÞ xuÊt khÈu cµ phª rÊt eo hÑp. §©y lµ nguyªn nh©n khiÕn cho ViÖt Nam ViÖt Nam khã cã thÓ cung cÊp cµ phª vµo tr¸i mïa vô. Thø nhÊt lµ do l­îng cµ phª dù tr÷ rÊt Ýt. Thø hai lµ do c¸c hé s¶n xuÊt cµ phª còng nh­ c¸c ®¬n vÞ kinh doanh xuÊt khÈu cµ phª th­êng muèn b¸n nhanh cµ phª vµo mçi vô thu ho¹ch ®Ó quay vßng vèn. V× vËy xuÊt hiÖn thùc tr¹ng vµo cuèi mçi vô cµ phª, mÆc dï nhu cÇu cµ phª trªn thÞ tr­êng rÊt lín vµ gi¸ cµ phª lªn cao nh­ng ViÖt Nam l¹i kh«ng cßn cµ phª ®Ó b¸n. Nãi tãm l¹i, kh¶ n¨ng cung cÊp còng lµ mét ®iÓm yÕu cña ngµnh cµ phª ViÖt Nam vµ cïng víi hai yÕu tè chÊt l­îng vµ gi¸ c¶ nã gãp phÇn lµm gi¶m n¨ng lùc c¹nh tranh cña cµ phª ViÖt Nam. Ch­¬ng II Nh÷ng biÕn ®éng bÊt th­êng cña thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi trong thêi gian qua vµ ¶nh h­ëng cña nã ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam I. ThÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi 1. Kh¸i qu¸t t×nh h×nh bu«n b¸n cµ phª trªn thÕ giíi Còng gièng nh­ nhiÒu mÆt hµng n«ng s¶n kh¸c, mËu dÞch cµ phª thÕ giíi lu«n tr¶i qua nhiÒu b­íc th¨ng trÇm. ChØ tÝnh trong giai ®o¹n 10 n¨m trë l¹i ®©y, chóng ta ®· ®­îc chøng kiÕn tíi ba ®ît biÕn ®éng m¹nh cña thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi, vµo c¸c niªn vô 1994/1995, 1997/1998 vµ 2000/2001. TrÞ gi¸ xuÊt khÈu cµ phª trªn thÕ giíi dao ®éng rÊt lín. Nguyªn nh©n chñ yÕu lµ do sù mÊt c©n ®èi gi÷a cung vµ cÇu lµm cho gi¸ cµ phª t¨ng, gi¶m bÊt th­êng. Tr­íc n¨m 1994, giao dÞch cµ phª trªn thÞ tr­êng thÕ giíi kÐm s«i ®éng. TrÞ gi¸ xuÊt khÈu trong giai ®o¹n nµy gi¶m liªn tôc. LÊy vÝ dô, n¨m 1990 kim ng¹ch xuÊt khÈu cµ phª cña thÕ giíi ë d­íi møc 7 tû USD, thÊp h¬n møc trung b×nh trong 3 n¨m tr­íc ®ã kho¶ng 3 tû. §©y lµ kÕt qu¶ cña c¸c vô mïa 1993,1994 liªn tôc béi thu khiÕn cho cung v­ît cÇu cµ phª, gi¸ c¶ sôt gi¶m xuèng møc thÊp nhÊt trong vßng 20 n¨m tr­íc ®ã. N¨m 1994 ®­îc coi lµ mét trong nh÷ng n¨m rèi lo¹n nhÊt trong lÞch sö cña mÆt hµng cµ phª. Sau nhiÒu n¨m mÆt hµng nµy bÞ sôt gi¸ m¹nh, mét sè chñ ®ån ®iÒn ë Ch©u Mü La Tinh, Ch©u Phi vµ Ch©u ¸ ®· ph¶i chuyÓn sang trång c¸c lo¹i hoa mÇu kh¸c. Tr­íc t×nh h×nh c©y cµ phª cã nguy c¬ bÞ ph¸ bá ë mét sè n­íc, n¨m 1994, lÇn ®Çu tiªn mét sè n­íc s¶n xuÊt cµ phª ®· ®­a ra tho¶ thuËn h¹n chÕ xuÊt khÈu 20%. KÕt qu¶ lµ thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi dÇn phôc håi vµ æn ®Þnh vµo nh÷ng n¨m tiÕp theo. Tuy nhiªn thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi lµ thÞ tr­êng nh¹y c¶m, chØ riªng yÕu tè thêi tiÕt thuËn lîi hay kh¾c nghiÖt ®· cã thÕ g©y nªn nh÷ng biÕn ®éng lín trªn thÞ tr­êng cµ phª. Sau khi v­ît qua ®­îc cuéc khñng ho¶ng n¨m 1994 th× ®Õn niªn vô 1997/1998, thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi l¹i r¬i vµo c¬n sèt. Cµ phª trë nªn khan hiÕm, gi¸ cµ phª vèi lªn tíi 1530USD/tÊn vµ gi¸ cµ phª chÌ lµ 4000USD/tÊn. C¬n sèt cµ phª nµy lµ kÕt qu¶ cña ®ît s­¬ng gi¸ kÐo dµi ¶nh h­ëng tíi s¶n l­îng cµ phª t¹i Braxin- n­íc s¶n xuÊt cµ phª ®øng ®Çu thÕ giíi. Thªm vµo ®ã, ë mét sè n­íc s¶n xuÊt cµ phª t¹i khu vùc Ch©u ¸, hiÖn t­îng Elnino ®· khiÕn cho c©y cµ phª bÞ h¹n h¸n. §Æc biÖt lµ ë Indonesia, n­íc s¶n xuÊt cµ phª ®øng thø hai Ch©u ¸, ®éng ®Êt vµ thêi tiÕt xÊu x¶y ra t¹i khu vùc träng ®iÓm- ®¶o Sumatra- ®· lµm gi¶m l­îng cµ phª xuÊt khÈu cña n­íc nµy. §iÒu kiÖn thêi tiÕt kh¾c nghiÖt ®· lµm cho s¶n l­îng cña Brazil gi¶m 4,5-6 triÖu bao, Indonesia gi¶m 1 triÖu bao xuèng cßn 5,3-5,5 triÖu bao, Colombia gi¶m 0,5 triÖu bao…khiÕn cho cung cµ phª thÊp h¬n nhu cÇu kho¶ng 3 triÖu bao. Sau thêi kú nµy, ®Õn niªn vô 2000/2001, thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi l¹i tiÕp tôc mét cuéc khñng ho¶ng míi vµ cuéc khñng ho¶ng nµy kÐo dµi cho ®Õn nay. D­êng nh­ tÝnh bÊt æn lu«n lµ ®Æc ®iÓm cña thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi trong mäi giai ®o¹n. Cµ phª trªn thÕ giíi ®­îc bu«n b¸n theo hai h×nh thøc : mua b¸n trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp qua c¸c së giao dÞch. H×nh thøc bu«n b¸n gi¸n tiÕp th­êng diÔn ra nhén nhÞp vµ mang tÝnh chÊt ®Çu c¬. Hai thÞ tr­êng nhén nhÞp nhÊt lµ London víi lo¹i cµ phª vèi vµ Newyork ®èi víi lo¹i cµ phª chÌ. Ngoµi ra, së giao dÞch hµng ho¸ Singapore còng tiÕn hµnh giao dÞch hîp ®ång kú h¹n víi cµ phª vèi tõ th¸ng 2/1995. HiÖn nay, ho¹t ®éng bu«n b¸n cµ phª trªn thÞ tr­êng thÕ giíi bÞ thao tung bëi mét sè c«ng ty lín. §©y lµ nh÷ng c«ng ty cã tiÒm lùc tµi chÝnh lín, cã kh¶ n¨ng th©u tãm c¸c nguån cung cµ phª trªn thÕ giíi vµ còng gãp phÇn lµm cho thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi dÔ bÞ biÕn ®éng. T×nh h×nh bu«n b¸n trªn thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi diÔn ra ngµy cµng s«i ®éng h¬n, nh­ng ®ång thêi chu kú biÕn ®éng còng ng¾n h¬n, vµ hËu qu¶ cña mçi ®ît biÕn ®éng còng nghiªm träng h¬n. 2. C¸c n­íc xuÊt khÈu chÝnh 2.1. Braxin Tr¶i qua h¬n mét thËp kû bu«n b¸n cµ phª trªn thÕ giíi, Braxin lu«n lu«n chøng tá vai trß sè mét cña m×nh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi víi sè l­îng cµ phª xuÊt khÈu ®øng ®Çu. S¶n l­îng cµ phª hµng n¨m cña Braxin chiÕm 28% tæng s¶n l­îng cµ phª toµn thÕ giíi vµ chiÕm 21% toµn bé sè cµ phª bu«n b¸n toµn cÇu. B¶ng 10: Khèi l­îng cµ phª xuÊt khÈu cña Braxin qua mét sè n¨m: §¬n vÞ: 1000 tÊn N¨m 1996 1997 1998 1999 2000 2001 Khèi l­îng xuÊt khÈu 918 1010 1089 1388 1081 1412 Nguån: B¸o c¸o cña ICO n¨m 2001 Khèi l­îng cµ phª xuÊt khÈu cña Braxin nh×n chung t¨ng ®Òu qua c¸c n¨m. Tuy nhiªn còng cã nh÷ng n¨m. N¨m 2000 lµ n¨m mµ s¶n l­îng cµ phª cña Brazil ®¹t kÕt qu¶ cao, tuy nhiªn khèi l­îng xuÊt khÈu l¹i gi¶m so víi n¨m 1999 do Brazil thùc hiÖn t¨ng l­îng cµ phª t¹m tr÷ theo quyÕt ®Þnh cña ICO nh»m cøu v·n t×nh h×nh gi¸ cµ phª ®ang xuèng dèc. Theo b¸o c¸o cña tæ chøc cµ phª thÕ giíi (ICO), do ¶nh h­ëng cña biÕn ®éng thÞ tr­êng, mÆc dï ®Õn 7/2002 Brazil xuÊt khÈu ®­îc 13,38 triÖu bao, t¨ng 14,6% so víi cïng kú n¨m 2001, nh­ng kim ng¹ch xuÊt khÈu l¹i chØ ®¹t 105,14 triÖu USD, gi¶m 5,3 % so víi cïng kú n¨m tr­íc ®ã. Dù b¸o vô cµ phª 2002 - 2003, Braxin cã thÓ ®¹t 45 - 52 triÖu bao so víi 28 - 34 triÖu bao vô 2001-2002. Kh¸c víi ViÖt Nam th­êng trång cµ phª thµnh c¸c khu v­ên, th× ë Braxin, cµ phª ®­îc trång cã quy m« trªn nh÷ng khu vùc réng lín. §Êt n­íc Braxin lu«n ®­îc g¾n víi h×nh ¶nh nh÷ng ®ån ®iÒn cµ phª b¹t ngµn. ChÝnh v× vËy mµ tõ tr­¬c tíi nay Braxin lu«n lµ n­íc cung cÊp cµ phª hµng ®Çu thÕ giíi. N¨ng suÊt cµ phª cña Braxin tuy kh«ng cao b»ng ViÖt Nam nh­ng còng ®­îc xÕp vµo danh s¸ch nh÷ng n­íc cã n¨ng suÊt cao. Víi n¨ng suÊt ®¹t 792 kg/ha, Brazil chØ xÕp sau ViÖt Nam (2101 kg/ha) vµ Colombia (924 kg/ha). ThÞ tr­êng nhËp khÈu lín nhÊt cµ phª Brazil lµ Mü, tiÕp ®Õn lµ Italia, NhËt, §øc vµ mét sè n­íc Ch©u ¢u kh¸c. Brazil lµ nhµ cung cÊp chÝnh cho hÇu hÕt c¸c thÞ tr­êng tiªu thô lín vµ c¸c nhµ chÕ biÕn cµ phª cã uy tÝn trªn thÕ giíi. Brazil kh«ng chØ lµ n­íc s¶n xuÊt cµ phª ®øng ®Çu thÕ giíi mµ cßn xÕp thø 2 sau Mü trong viÖc tiªu thô cµ phª. HiÖn nay Brazil tiªu thô trªn 13 triÖu bao mçi n¨m, chiÕm kho¶ng 40% s¶n l­îng trung b×nh cña n­íc nµy. ChÝnh v× vËy, mçi sù biÕn ®éng cña thÞ tr­êng cµ phª Brazil dï lín hay nhá ®Òu cã ¶nh h­ëng ®Õn thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi. Theo b¸o c¸o cña ICO, n¨m 2001, xuÊt khÈu cµ phª thÕ giíi t¨ng 0,94% so víi n¨m tr­íc mµ nguyªn nh©n chñ yÕu lµ do xuÊt khÈu cµ phª cña Brazil t¨ng m¹nh, kho¶ng 30,5% so víi n¨m 2000. HoÆc khi cã nh÷ng dù ®o¸n r»ng s¶n l­îng cµ phª Brazil cã thÓ sÏ gi¶m sót do Brazil sÏ tr¶i qua mét ®ît s­¬ng muèi kÐo dµi ngay lËp tøc c¸c nhµ ®Çu c¬ cµ phª trªn thÕ giíi sÏ mua vµo cµ phª Brazil dÉn ®Õn viÖc ®Èy gi¸ cµ phª lªn cao. V× vËy, Brazil ®ãng mét vai trß quan träng trªn thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi. 2.2. Colombia. Colombia lu«n gi÷ vÞ trÝ thø hai trong hµng c¸c n­íc xuÊt khÈu cµ phª trªn thÕ giíi, sau Braxin (trõ niªn vô 2000/2001, víi s¶n l­îng 11453 ngh×n bao ViÖt Nam v­¬n lªn ®øng hµng thø hai, ®Èy Colombia xuèng hµng thø ba trªn thÕ giíi). Sè l­îng cµ phª xuÊt khÈu cña Colombia lu«n chiÕm trung b×nh kho¶ng 19% tæng s¶n l­îng cµ phª xuÊt khÈu thÕ giíi. B¶ng 11: Khèi l­îng cµ phª xuÊt khÈu cña Colombia trong mét sè n¨m: §¬n vÞ:1000 tÊn N¨m 1996 1997 1998 1999 2000 2001 Khèi l­îng xuÊt khÈu 635 655 675 600 551 682 Nguån: B¸o c¸o cña ICO n¨m 2001 Còng gièng nh­ Brazil, t×nh h×nh xuÊt khÈu cña Colombia t­¬ng ®èi æn ®Þnh chØ trõ hai n¨m 1999 vµ 2000. Theo sè liÖu cña c¬ quan thèng kª quèc gia Colombia cho thÊy, quý 1/2002 s¶n l­îng cµ phª n­íc nµy ®· t¨ng 13,3 % so víi cïng kú n¨m 2000, lªn 2,25 triÖu bao. Tuy nhiªn, do gi¸ xuÊt khÈu cµ phª thêi gian nµy gi¶m m¹nh, gi¶m h¬n 45% xuèng cßn b×nh qu©n 89,62 USD/bao nªn kim ng¹ch xuÊt khÈu cña Colombia gi¶m h¬n 21% cßn 184,7 triÖu USD. Bªn c¹nh vÞ trÝ thø hai trong hµng c¸c n­íc xuÊt khÈu cµ phª, Colombia cßn ®­îc ®¸nh gi¸ lµ n­íc s¶n xuÊt cµ phª chÌ lín nhÊt thÕ giíi. Nhê ¸p dông nhiÒu biÖn ph¸p hiÖn ®¹i, kü thuËt cao vµo s¶n xuÊt cµ phª, n¨ng suÊt cµ phª cña Colombia ®­îc xÕp vµo h¹ng cao cña thÕ giíi (924kg/ha), chØ ®øng sau ViÖt Nam. Tuy nhiªn, chi phÝ s¶n xuÊt cµ phª tÝnh trªn 1 tÊn s¶n phÈm cña Colombia l¹i kh¸ cao, 1644USD/tÊn, trong khi chi phÝ cña c¸c n­íc kh¸c chØ kho¶ng 800 USD/tÊn. Së dÜ xuÊt khÈu cµ phª cña Colombia lu«n ®­îc duy tr× æn ®Þnh lµ do n­íc nµy ¸p dông mét lo¹t c¸c biÖn ph¸p nh»m t¨ng s¶n l­îng cµ phª qua viÖc sö dông gièng míi cho n¨ng suÊt cao, thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p kü thuËt hiÖn ®¹i mµ kh«ng cÇn t¨ng diÖn tÝch trång trät. §iÒu nµy gióp cho Colombia cã ®­îc lîi thÕ lµ vÉn cã kh¶ n¨ng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu tho¶ m·n nhu cÇu thÞ tr­êng b»ng s¶n l­îng kh«ng ngõng t¨ng cña m×nh khi gi¸ cao. Cßn khi gi¸ gi¶m, ng­êi trång cµ phª cã thÓ gi¶m bít ®Çu t­ s¶n xuÊt trªn ®ån ®iÒn. 2.3. Indonesia Indonesia hiÖn ®ang næi tréi lªn kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ thø 3 cña m×nh trong hµng ngò c¸c n­íc xuÊt khÈu cµ phª thÕ giíi vµ thø nh× trong khu vùc Ch©u ¸. Indonesia cßn lµ mét n­íc xuÊt khÈu cµ phª vèi lín nhÊt thÕ giíi tõ gi÷a thËp niªn 80. B¶ng 12: Khèi l­îng cµ phª xuÊt khÈu cña Indonesia qua c¸c n¨m §¬n vÞ: 1000 tÊn N¨m 1996 1997 1998 1999 2000 2001 Khèi l­îng xuÊt khÈu 386 345 336 304 312 267 Nguån: B¸o c¸o cña ICO n¨m 2001 Khèi l­îng cµ phª xuÊt khÈu cña Indonesia gi¶m trong hai n¨m trë l¹i ®©y do nhiÒu nguyªn nh©n. Bªn c¹nh nguyªn nh©n thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi biÕn ®éng cßn do t×nh h×nh chÝnh trÞ bÊt æn ë n­íc nµy. N¨ng suÊt cµ phª cña Indonesia kh«ng cao, chØ ®¹t 738kg/ha, xÕp sau ViÖt Nam (2101kg/ha), Colombia (924kg/ha), Brazil (792kg/ha), Ên §é (967 kg/ha). Tuy nhiªn chi phÝ s¶n xuÊt cµ phª tÝnh trªn 1 tÊn s¶n phÈm cña Indonesia l¹i rÊt thÊp, cã thÕ nãi lµ thÊp nhÊt trong nhãm c¸c n­íc xuÊt khÈu cµ phª chñ yÕu cña thÕ giíi ( ®¹t 397USD/tÊn). S¶n phÈm cµ phª chñ yÕu cña Indonesia lµ lo¹i Robusta ch­a xö lý Èm. Trong nh÷ng n¨m qua, ngµnh c«ng nghiÖp cµ phª cña Indonesia ®· liªn tôc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p chÆt chÏ ®Ó qu¶n lý xuÊt khÈu cµ phª vµ t¨ng c¸c chuÈn mùc chÝnh thøc cho cµ phª xuÊt khÈu . ChÝnh v× vËy mµ cµ phª cña Indonesia ®· cã thÓ c¹nh tranh víi c¸c n­íc s¶n xuÊt cµ phª truyÒn thèng nh­ Bê BiÓn Ngµ (Cotdivoa), Uganda vµ Cam¬run. 2.4. Mehico Sau Braxin, ViÖt Nam, Colombia vµ Indonesia, Mehico còng ®­îc xÕp vµo danh s¸ch c¸c n­íc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cµ phª chñ yÕu cña thÕ giíi. Cµ phª Mehico næi tiÕng lµ lo¹i cµ phª chÊt l­îng h¶o h¹ng nhÊt. Víi tiÒm lùc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cµ phª cña m×nh, Mehico cã tiÕng nãi kh¸ quan träng trong khèi c¸c n­íc s¶n xuÊt cµ phª vïng Trung Mü. HiÖn nay, Trung Mü, Mehico cïng víi Braxin, Colombia ®ang hîp t¸c nç lùc gi¶m xuÊt khÈu cµ phª ®Ó ®Èy gi¸ mÆt hµng nµy lªn. Hµng n¨m, Mehico xuÊt khÈu kho¶ng 75% s¶n l­îng cµ phª. PhÇn lín cµ phª Mehico ®­îc xuÊt sang thÞ tr­êng Mü vµ c¸c n­íc Ch©u ¢u mµ chñ yÕu lµ c¸c n­íc §øc vµ T©y Ban Nha. B¶ng 13: Khèi l­îng cµ phª xuÊt khÈu cña Mehico qua mét sè n¨m §¬n vÞ: 1000 tÊn N¨m 1996 1997 1998 1999 2000 2001 Khèi l­îng cµ phª xuÊt khÈu 278 270 204 261 318 205 Nguån: B¸o c¸o cña ICO n¨m 2001 Sè l­îng cµ phª xuÊt khÈu cña Mehico nh×n chung kh«ng æn ®Þnh. N¨m 1998, khèi l­îng xuÊt khÈu cña Mehico gi¶m do ¶nh h­ëng cña thêi tiÕt kh«ng thuËn lîi. §Õn n¨m 2000, Mehico ®¹t vô mïa béi thu, khèi l­îng xuÊt khÈu lªn tíi 318 ngh×n tÊn chiÕm 5,96% l­îng cung cµ phª trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. Sang n¨m 2001, thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh c¾t gi¶m cµ phª xuÊt khÈu cña ICO, khèi l­îng gi¶m xuèng cßn 205 ngh×n tÊn. 3. C¸c n­íc nhËp khÈu chÝnh 3.1. Mü ThÞ tr­êng Mü lu«n lµ thÞ tr­êng tiÒm n¨ng ®èi víi mäi lo¹i hµng ho¸ nãi chung vµ ®èi víi mÆt hµng cµ phª nãi riªng. Nh­ng ®ång thêi ®©y còng ®­îc coi lµ thÞ tr­êng khã tÝnh nhÊt. Tõ tr­íc tíi nay, Mü lu«n gi÷ vÞ trÝ lµ n­íc nhËp khÈu cµ phª sè mét thÕ giíi. B¶ng 14: Møc tiªu thô cµ phª t¹i thÞ tr­êng Mü qua nh÷ng n¨m gÇn ®©y §¬n vÞ:1000 bao Niªn vô 1998/1999 1999/2000 2000/2001 2001/2002 Sè l­îng (1000 bao) 19.100 18.700 19.400 19.500 TØ träng so víi tæng l­îng cµ phª ®ù¬c tiªu thô toµn cÇu (%) 18,73 18,10 18,56 18,47 Nguån: B¸o c¸o tæng kÕt niªn vô 2001/2002 cña VICOFA Sè l­îng cµ phª tiªu thô t¹i thÞ tr­êng Mü lµ rÊt lín vµ t­¬ng ®èi æn ®Þnh trong thêi gian qua. ChØ riªng thÞ tr­êng nµy ®· tiªu thô trung b×nh xÊp xØ tíi 18,5 % tæng sè l­îng cµ phª ®­îc tiªu thô trªn toµn cÇu. Niªn vô 2001/2002, l­îng cµ phª nhËp khÈu vµo thÞ tr­êng nµy gi¶m so víi niªn vô tr­íc do tån kho thêi kú nµy cña Mü t¨ng kû lôc. MÆt hµng cµ phª khi nhËp khÈu vµo thÞ tr­êng Mü ph¶i tr¶i qua qu¸ tr×nh kiÓm tra chÊt l­îng rÊt ngÆt nghÌo. TÊt c¶ sè l­îng cµ phª khi th©m nhËp vµo thÞ tr­êng nµy ®Òu ph¶i tu©n thñ c¸c quy ®Þnh trong §¹o luËt vÒ Mü phÈm, D­îc phÈm vµ thùc phÈm. TÊt c¶ c¸c nhµ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cµ phª n­íc ngoµi muèn xuÊt khÈu cµ phª sang Mü hay c¸c c«ng ty vËn t¶i, c¸c nhµ nhËp khÈu vµ rang xay cµ phª cña Mü ®Òu cÇn ph¶i nghiªn cøu ®¹o luËt nµy. §Ó ®¹t ®­îc nh÷ng yªu cÇu vÒ chÊt l­îng do thÞ tr­êng Mü ®Æt ra, cµ phª ph¶i ®¶m b¶o nh÷ng yªu cÇu sau: - Kh«ng sãt l¹i c¸c lo¹i thuèc diÖt chuét, c«n trïng kh«ng ®­îc phÐp - Kh«ng cã hoÆc rÊt h¹n chÕ bÞ s©u mät ph¸ trªn ®ån ®iÒn - Kh«ng cã c¸c lo¹i ho¸ chÊt, kh«ng cã s©u bä sèng. TÊt c¶ c¸c l« hµng nÕu kh«ng ®¹t nh÷ng yªu cÇu nµy ®Òu bÞ gi÷ l¹i. C¬ quan qu¶n lý d­îc phÈm vµ thùc phÈm Mü (FDA) lµ ng­êi ®øng ra thi hµnh ®¹o luËt trªn. FDA cã 20 v¨n phßng ®Æt t¹i c¸c thµnh phè lín cña Mü. C¸c v¨n phßng nµy sÏ cã quyÒn quyÕt ®Þnh : - Cho nhËp l« hµng cµ phª mµ kh«ng cÇn kiÓm tra - LÊy mÉu l« hµng - Cho l« hµng nhËp sau khi kiÓm tra - Gi÷ l« hµng l¹i - Cho phÐp t¸i chÕ l« hµng - Xem xÐt l« hµng t¸i chÕ cã ®­îc chÊp nhËn hay kh«ng. Nh÷ng quyÕt ®Þnh nµy ®­îc ®­a ra trªn c¬ së c¸c h­íng dÉn cña ban l·nh ®¹o FDA. Ngoµi c¸c thñ tôc ph©n tÝch vµ kiÓm tra mÉu cña FDA, tæ chøc tiªu chuÈn ho¸ quèc tÕ ISO cßn cïng víi hiÖp héi cµ phª Quèc gia (NCA) th«ng qua tiªu chuÈn quèc tÕ ®Ó kiÓm ®Þnh. Nh÷ng quy ®Þnh khi nhËp khÈu cµ phª vµo thÞ tr­êng Mü lµ rÊt kh¾t khe vµ phøc t¹p. V× vËy, bÊt cø mét c«ng ty nµo muèn x©m nhËp vµo thÞ tr­êng nµy ®ßi hái ph¶i cã sù am hiÓu vÒ nh÷ng quy ®Þnh vµ yªu cÇu ë ®©y. 3.2. C¸c n­íc EU EU lµ mét thÞ tr­êng truyÒn thèng ®èi víi mÆt hµng cµ phª. Uèng cµ phª, tiªu thô c¸c s¶n phÈm chÕ biÕn tõ cµ phª ®· trë thµnh mét thãi quen l©u ®êi cña ng­êi d©n ë khu vùc thÞ tr­êng nµy. H¬n n÷a, EU ®­îc ®¸nh gi¸ lµ thÞ tr­êng dÔ tÝnh h¬n rÊt nhiÒu. Nh÷ng yªu cÇu ®èi víi cµ phª khi nhËp khÈu vµo khu vùc thÞ tr­êng nµy còng kh«ng kh¾t khe nh­ thÞ tr­êng Mü. B¶ng 15: Tiªu thô cµ phª ë c¸c khu vùc EU trong mét vµi n¨m qua Niªn vô 1998/1999 1999/2000 2000/2001 2001/2002 Sè l­îng (1000 bao) 34.400 34.400 34.600 34.800 TØ träng so víi tæng l­îng cµ phª tiªu thô trªn toµn cÇu (%) 33,73 33,30 33,11 32,95 Nguån: B¸o c¸o tæng kÕt niªn vô 2001/2002 cña VICOFA Nh÷ng n­íc nhËp khÈu cµ phª chñ yÕu trong khu vùc nµy lµ §øc, Ph¸p, ý, T©y Ban Nha, Hµ Lan. Trong nh÷ng n¨m qua, riªng miÒn T©y n­íc §øc ®· chiÕm tíi 30% l­îng cµ phª nhËp khÈu. Ph¸p, ý, §øc chiÕm 60% l­îng cµ phª nhËp khÈu vµo khu vùc thÞ tr­êng nµy, 25% dµnh cho T©y Ban Nha, Anh, Hµ Lan vµ 15% cßn l¹i lµ cña 6 n­íc BØ, Lucx¨mbua, §an M¹ch, Hy L¹p, Bå §µo Nha vµ Ailen. * §øc Ng­êi §øc lu«n ­a chuéng cµ phª arabica, cã ®Õn gÇn 75% khèi l­îng cµ phª nhËp khÈu lµ cµ phª dÞu, trong ®ã 44% lµ cµ phª dÞu Colombia vµ 29% lµ lo¹i cµ phª dÞu kh¸c. Cµ phª dÞu Braxin vµ cµ phª Robusta chiÕm tû träng 13% vµ 14%. Kh«ng chØ lµ thÞ tr­êng tiªu thô cµ phª lín nhÊt Ch©u ¢u, §øc cßn lµ n¬i mua b¸n vµ trung chuyÓn cµ phª cña c¶ Ch©u ¢u. Ngoµi ra §øc cßn chÕ biÕn cµ phª hoµ tan vµ xuÊt khÈu sang kho¶ng gÇn 79 n­íc trong ®ã chñ yÕu lµ Anh, Ph¸p vµ c¸c n­íc EU kh¸c. *Ph¸p Ph¸p ®øng hµng thø hai trong khèi EU víi 7 triÖu bao cµ phª nhËp khÈu. Tõ l©u Ph¸p ®· lµ n­íc nhËp khÈu quan träng cµ phª Robusta, chñ yÕu tõ Ch©u Phi vµ nhiÒu n­íc kh¸c nh­ Braxin, Cotdivoa, Colombia, Uganda. Hµng n¨m, Ph¸p t¸i xuÊt kho¶ng 400.000 bao lo¹i ®· khö cafein * Anh Anh ®øng hµng thø 5 trong khèi EU víi 3 - 3,5 triÖu bao cµ phª nhËp khÈu mçi n¨m trong suèt thêi gian qua. Tû träng cµ phª arabica nhËp khÈu b¾t ®Çu t¨ng lªn tõ nh÷ng n¨m 80 vµ chiÕm 58% kim ng¹ch nhËp khÈu cµ phª. Cµ phª hoµ tan chiÕm ­u thÕ hoµn toµn víi 91% thÞ tr­êng cµ phª nhËp khÈu vµo Anh th«ng qua c¸c nhµ nhËp khÈu, c¸c ®¹i lý m«i giíi vµ c¸c nhµ rang xay. C¸c ®¹i lý ®ãng vai trß ®¹i diÖn cho c¸c nhµ rang xay. Ngoµi viÖc mua cµ phª tõ c¸c ®¹i lý, c¸c nhµ rang xay mua trùc tiÕp tõ c¸c h·ng xuÊt khÈu cµ phª, c¸c trung t©m bu«n b¸n cµ phª quèc tÕ vµ qua së giao dÞch cµ phª London. II. Nh÷ng biÕn ®éng bÊt th­êng cña thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi trong thêi gian qua. 1. Nh÷ng biÕn ®éng bÊt th­êng. 1.1. Gi¸ c¶ t¨ng gi¶m bÊt th­êng vµ cã xu h­íng gi¶m m¹nh. Kh¸c víi nhiÒu mÆt hµng xuÊt khÈu kh¸c, thÞ tr­êng mÆt hµng n«ng s¶n t­¬ng ®èi bÊt ®Þnh, trong ®ã ®Æc biÖt ph¶i kÓ ®Õn thÞ tr­êng cµ phª. MÆc dï nhu cÇu vÒ mÆt hµng cµ phª trªn thÕ giíi æn ®Þnh nh­ng cµ phª lµ mét lo¹i c©y sinh häc, s¶n l­îng cña nã kh«ng chØ phô thuéc vµo yÕu tè chñ quan cña con ng­êi mµ cßn phô thuéc vµo yÕu tè kh¸ch quan kh¸c lµ thêi tiÕt. V× vËy, l­îng cung th­êng n¨m ngoµi tÇm kiÓm so¸t cña c¸c nhµ s¶n xuÊt cµ phª. §ît biÕn ®éng gi¸ c¶ lÇn nµy kh«ng ph¶i lµ lÇn biÕn ®éng ®Çu tiªn, nh­ng cã thÓ nãi ®©y lµ giai ®o¹n mµ gi¸ cµ phª xuèng kû lôc, thÊp nhÊt trong vßng 30 n¨m trë l¹i ®©y. Gi¸ c¶ b¾t ®Çu gi¶m tõ niªn vô 1999/2000 vµ kÐo dµi sang n¨m 2002. ThËm chÝ ®Õn nay ®· lµ cuèi n¨m 2002, mÆc dï gi¸ c¶ cã t¨ng lªn chót Ýt nh­ng t×nh h×nh vÉn ch­a cã g× kh¶ quan. Gi¸ c¶ biÕn ®éng ®Õn møc chãng mÆt, kh«ng thÓ tÝnh theo vô, theo quý , theo th¸ng mµ ph¶i tÝnh cho tõng ngµy. Vµo th¸ng 1/2000, thêi ®iÓm ®Çu cña giai ®o¹n biÕn ®éng, t¹i sµn giao dÞch London, gi¸ cµ phª vèi lµ 1.480USD/tÊn vµ t¹i sµn giao dÞch New york, gi¸ cµ phª chÌ lµ 2553USD/tÊn. §Õn th¸ng 3/2002, còng t¹i hai thÞ tr­êng trªn, gi¸ cµ phª vèi gi¶m xuèng cßn 991USD/tÊn (gi¶m 33%), vµ gi¸ cµ phª chÌ lµ 2268USD/tÊn. §Õn nay lµ cuèi niªn vô 2002 nh­ng gi¸ cµ phª vÉn ch­a cã xu h­íng æn ®Þnh trë l¹i. §Æc biÖt lµ vµo thêi ®iÓm 2/2002, gi¸ cµ phª ®¹t møc thÊp kû lôc trong vßng 30 n¨m trë l¹i ®©y. Gi¸ cµ phª vèi giao ngay gi¶m xuèng cßn 373USD/tÊn (gi¶m 74% so víi thêi ®iÓm ®Çu giai ®o¹n biÕn ®éng, 1/2000), vµ gi¸ cµ phª chÌ lµ 1020USD/tÊn (gi¶m 55%). B¶ng16: DiÔn biÕn gi¸ cµ phª t¹i mét sè thêi ®iÓm nh­ sau: §¬n vÞ : USD/tÊn Thêi ®iÓm Arabica (ThÞ tr­êng Newyork) Robusta (ThÞ tr­êng London) 1/2000 2553 1480 3/2000 2268 991 6/2000 1977 897 11/2000 1667 662 1/2001 1430 650 3/2001 1385 607 15/3/2001 1365 585 12/2001 1057 387 1/2002 1030 380 2/2002 1020 373 1/3/2002 1025 450 15/3/2002 1220 526 Nguån: VICOFA Cã thÓ thÊy, gi¸ c¶ biÕn ®éng m¹nh nhÊt vµo giai ®o¹n cuèi n¨m 2001, ®Çu n¨m 2002. KÓ tõ gi÷a n¨m 2002 ®Õn nay, gi¸ c¶ cã dÊu hiÖu phôc håi ®«i chót, tuy nhiªn kh«ng æn ®Þnh. T¹i thÞ tr­êng Ch©u ¸, gi¸ chµo b¸n cµ phª vèi (robusta) lo¹i 2 cña ViÖt Nam (5% ®en vì) thêi gian nµy ®· t¨ng víi tèc ®é cao h¬n, t¨ng 93-97% tõ 305USD/tÊn lªn 595 - 600USD/tÊn FOB, gi¸ cµ phª vèi EK-1 lo¹i 4 cña Indonesia t¨ng 31-32%USD/tÊn FOB. T¹i thÞ tr­êng Newyork, gi¸ cµ phª chÌ (arabica) giao ngay trong thêi gian qua t¨ng víi tèc ®é khiªm tèn h¬n, 17-19%. MÆc dï gi¸ c¶ cã dÊu hiÖu phôc håi nh­ vËy nh­ng ®Õn nay gi¸ cµ phª vÉn rÊt thÊp. Cho ®Õn thêi ®iÓm 15/8/2002, gi¸ cµ phª còng chØ b»ng gÇn 1/2 gi¸ cµ phª t¹i thêi ®iÓm ®Çu giai ®o¹n biÕn ®éng. Theo c¸c chuyªn gia kinh tÕ ®¸nh gi¸, tr­êng hîp cµ phª lªn gi¸ gÇn ®©y mang tÝnh kh«ng b×nh th­êng vµ kh«ng æn ®Þnh. §©y kh«ng ph¶i lµ dÊu hiÖu cña sù phôc håi gi¸ c¶ v× quan hÖ cung cÇu ch­a hÒ thay ®æi. Nguyªn nh©n cña viÖc t¨ng gi¸ nµy cã thÓ lµ do mét sè nhµ ®Çu c¬ g¨m gi÷ cµ phª chê gi¸ t¨ng sÏ b¸n ra. V× vËy, sù t¨ng gi¸ nµy chØ mang tÝnh chÊt thêi ®iÓm. Khi c¸c nhµ cung cÊp vµ nh÷ng kÎ ®Çu c¬ tung l­îng cµ phª g¨m gi÷ ra cã thÓ gi¸ cµ phª l¹i tiÕp tôc gi¶m. Vµ nguån cung d­ thõa sÏ vÉn lµ ®Æc ®iÓm cña thÞ tr­êng cµ phª trong dµi h¹n. §©y chÝnh lµ nh©n tè khiÕn cho gi¸ cµ phª khã cã thÓ t¨ng lªn mét c¸ch æn ®Þnh. 1.2. Gi¸ cµ phª chÕ biÕn vÉn æn ®Þnh vµ cã xu h­íng t¨ng. Cµ phª chÕ biÕn hay cßn gäi lµ cµ phª cã gi¸ trÞ gia t¨ng cã hai lo¹i phæ biÕn lµ cµ phª hoµ tan vµ cµ phª rang xay. Trong thêi gian qua, trong khi gi¸ cµ phª h¹t gi¶m m¹nh th× gi¸ mÆt hµng cµ phª chÕ biÕn vÉn æn ®Þnh. Nh÷ng biÕn ®éng m¹nh vµ bÊt th­êng cña thÞ tr­êng trong thêi gian qua chØ t« ®Ëm nÐt thªm kho¶ng c¸ch gi÷a thu nhËp cña céng ®ång nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt cµ phª vµ thu nhËp cña nh÷ng tËp ®oµn chÕ biÕn cµ phª khæng lå trªn thÕ giíi. HiÖn nay trªn thÕ giíi, ho¹t ®éng chÕ biÕn cµ phª bÞ th©u tãm trong tay nh÷ng tËp ®oµn rang xay lín. Hä cã thÕ m¹nh vµ tiÒm lùc tµi chÝnh v× vËy vµo thêi ®iÓm thÞ tr­êng cµ phª nh©n ®ang lao ®ao, c¸c tËp ®oµn nµy tranh thñ Ðp gi¸ khiÕn cho gi¸ cµ phª nh©n cµng sôt xuèng tíi møc thª th¶m. Bªn c¹nh ®ã, n¾m ®­îc t©m lý cña ng­êi tiªu dïng lµ mét khi uèng cµ phª ®· trë thµnh thãi quen th× rÊt khã bá v× vËy hä cã thÓ yªn t©m duy tr× møc gi¸ cao mµ kh«ng gÆp ph¶i mét ph¶n øng nµo tõ phÝa ng­êi tiªu dïng. HiÖn nay, gi¸ cµ phª hoµ tan lµ 5730USD/tÊn vµ gi¸ cµ phª rang xay lµ 5200USD/tÊn, gÊp tõ 7-10 lÇn gi¸ cµ phª nh©n. §iÒu nµy cho thÊy mét nghÞch lý lµ trong khi ng­êi s¶n xuÊt cµ phª ph¶i chÞu thiÖt thßi, ng­êi tiªu dïng kh«ng ®­îc lîi g× th× lîi nhuËn l¹i tËp trung vµo tay nh÷ng tËp ®oµn chÕ biÕn vµ rang xay lín. ë ViÖt Nam, trong thêi gian qua, trong khi kim ng¹ch thu ®­îc tõ cµ phª nh©n gi¶m do gi¸ cµ phª kh«ng ngõng biÕn ®éng theo chiÒu h­íng tiªu cùc th× kim ng¹ch cµ phª chÕ biÕn l¹i vÉn æn ®Þnh vµ t¨ng ®«i chót. Trong n¨m 2001, ViÖt Nam ®· xuÊt ®­îc 596,950 tÊn cµ phª hoµ tan, trÞ gi¸ 1.651.428USD víi ®¬n gi¸ lµ 2766,44USD/tÊn vµ 41,766 tÊn cµ phª rang xay, trÞ gi¸ 133.766USD víi ®¬n gi¸ lµ 3202,70USD/tÊn. Cã thÓ thÊy cµ phª nh©n qua chÕ biÕn ®· n©ng cao gi¸ trÞ lªn nhiÒu lÇn. NÕu c¸c n­íc xuÊt khÈu cµ phª kh«ng cã biÖn ph¸p ®Ó giµnh l¹i vÞ thÕ cña m×nh còng nh­ sù chñ ®éng vÒ gi¸ c¶ th× gi¸ cµ phª chÕ biÕn t¨ng vµ gi¸ cµ phª nh©n gi¶m sÏ vÉn lµ xu thÕ biÕn ®éng cña thÞ tr­êng cµ phª trong thêi gian tíi. 1.3. XuÊt hiÖn c¸c thÞ tr­êng tiªu thô tiÒm n¨ng lín. Uèng cµ phª vèn dÜ chØ lµ thãi quen vµ së thÝch cña c¸c thÞ tr­êng truyÒn thèng nh­ Ch©u Mü, Ch©u ©u… th× trong mét vµi n¨m trë l¹i ®©y ®· cã mét sù ®ét ph¸ trong viÖc khai th¸c thÞ tr­êng tiªu thô cµ phª ë c¸c khu vùc míi nh­ Ch©u ¸, Ch©u Phi… B»ng viÖc ®­a ra nh÷ng lo¹i cµ phª h¶o h¹ng, chÊt l­îng cao vµ chiÕn l­îc marketing phï hîp, c¸c nhµ s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn cµ phª ®· ®¸nh thøc thÞ hiÕu tiªu dïng ë ngay c¶ nh÷ng thÞ tr­êng Ýt triÓn väng nhÊt. Tiªu biÓu trong sè c¸c thÞ tr­êng nµy lµ : NhËt B¶n, Nga vµ Trung Quèc. * NhËt B¶n NhËt B¶n vèn lµ xø së cña trµ ®¹o, tuy nhiªn trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y uèng cµ phª ®ang dÇn trë thµnh mét xu thÕ trªn thÞ tr­êng nµy. Tèc ®é t¨ng nhu cÇu cµ phª t¹i NhËt B¶n mÊy n¨m trë l¹i ®©y cã xu h­íng kh¸ tèt do l­îng uèng t¹i nhµ t¨ng lªn ®¸ng kÓ céng thªm sù më réng cña m¹ng l­íi c¸c cöa hµng cµ phª ®Æc s¶n. Trong n¨m 2001, n­íc nµy ®· nhËp khÈu 6.998,7 ngh×n bao cµ phª. §Õn n¨m 2002, khèi l­îng nhËp khÈu ®· lªn tíi 7.125,3 ngh×n bao vµ dù ®o¸n ®Õn n¨m 2003, khèi l­îng nhËp khÈu sÏ lµ 7224,8 ngh×n bao. Mét sè c«ng nghÖ tiªn tiÕn nh­ s¶n xuÊt lo¹i phin pha cµ phª dïng mét lÇn chiÕm mét vÞ trÝ quan träng trong b­íc ph¸t triÓn nµy. MÆc dï lµ thÞ tr­êng tiªu thô tiÒm n¨ng nh­ng ®ång thêi NhËt B¶n l¹i lµ thÞ tr­êng rÊt khã tÝnh. Nh÷ng n¨m qua, cµ phª ViÖt Nam tuy ®· vµo ®­îc thÞ tr­êng nµy nh­ng xÐt vÒ ®iÒu kiÖn ®Þa lý vµ quan hÖ cung cÇu th× s¶n l­îng cµ phª cña ViÖt Nam xuÊt vµo thÞ tr­êng nµy vÉn ch­a t­¬ng xøng. N¨m 1998 s¶n l­îng cµ phª ViÖt Nam xuÊt sang NhËt B¶n chØ chiÕm 3,7% tæng sè l­îng cµ phª xuÊt khÈu, n¨m 1999 lµ 4,7%. Do ®ã, trong thêi gian tíi ViÖt Nam cÇn cã nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó ®Èy m¹nh h¬n n÷a xuÊt khÈu cµ phª vµo thÞ tr­êng nµy. * Nga Víi ch­¬ng tr×nh khuyÕn khÝch tiªu thô cµ phª cña ICO, cµ phª ngµy cµng ®­îc coi lµ thêi th­îng ë Nga. Nhu cÇu cµ phª t¨ng lªn râ rÖt trong thêi gian qua. Tuy vËy, trong lÜnh vùc nµy, c¸c c«ng ty trong n­íc chØ chiÕm 15% thÞ phÇn, 85% nhu cÇu cßn l¹i thuéc vÒ c¸c tËp ®oµn lín nh­ Nestle. Theo sè liÖu cña H¶i quan Nga, n¨m 2001 n­íc nµy ®· nhËp 21.400 tÊn cµ phª, t¨ng 5,4 tÊn so víi n¨m 2000. ICO cßn cho biÕt tiªu thô t¹i thÞ tr­êng sÏ t¨ng 10% mçi n¨m. Nga vèn còng lµ mét n­íc cã truyÒn thèng uèng trµ nh­ng ®Õn nay c¸c qu¸n bar cµ phª ®ang n¶y në kh¸ rÇm ré t¹i n­íc nµy. MÆc dï nhËp khÈu chÌ vÉn kh«ng cã thay ®æi lín nh­ng nhËp khÈu cµ phª hµng n¨m vÉn t¨ng kh¸ ®Òu. Cµ phª hoµ tan hiÖn nay kh¸ ®­îc ­a chuéng t¹i Nga vµ ngµy cµng cã nhiÒu c«ng ty trong n­íc tham gia vµo s¶n xuÊt s¶n phÈm nµy cïng víi c¸c b­íc cµ phª hoµ tan nhËp khÈu th©m nhËp vµo thÞ tr­êng th«ng qua viÖc ®Èy m¹nh s¶n xuÊt vµ thiÕt lËp c¸c nhµ m¸y ®ãng gãi vµ c¸c c¬ së ph©n phèi. V× vËy, ®©y sÏ lµ mét thÞ tr­êng høa hÑn nhËp khÈu cµ phª víi khèi l­îng lín trong t­¬ng lai gÇn. §èi víi thÞ tr­êng nµy ViÖt Nam cã mét sè thuËn lîi h¬n so víi c¸c n­íc s¶n xuÊt cµ phª kh¸c. Nga vµ c¸c n­íc SNG vèn lµ c¸c thÞ tr­êng truyÒn thèng cña ViÖt Nam. Tr­íc n¨m 1990, nhµ n­íc ta th­êng ký hiÖp ®Þnh xuÊt khÈu cµ phª víi chÝnh phñ Liªn X« cò, céng hoµ d©n chñ §øc, Bungari, Ba Lan, TiÖp Kh¾c. Nh­ng do t×nh h×nh chÝnh trÞ, x· héi ë §«ng ¢u diÔn ra phøc t¹p, thÞ tr­êng XHCN tan r·, c¸c hiÖp ®Þnh nµy chÊm døt. Vµ cho ®Õn nay, cµ phª ViÖt Nam vÉn ch­a kh«i phôc ®­îc hoµn toµn c¸c thÞ tr­êng nµy. Tr­íc xu thÕ míi vÒ thÞ tr­êng tiªu thô nµy ngµnh cµ phª ViÖt Nam cÇn ph¶i tËn dông c¬ héi v× cµ phª ViÖt Nam ®· ®­îc biÕt ®Õn ë khu vùc thÞ tr­êng Nga vµ ®©y lµ ®iÒu kh«ng dÔ dµng cã ®­îc trong kinh doanh. * Trung Quèc MÆc dï tËp qu¸n cña ng­êi d©n ë ®©y lµ uèng trµ nh­ng trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y cµ phª ®ang lµ ®å uèng ngµy cµng ®­îc ­a chuéng, nhiÒu s¶n phÈm chÕ biÕn tõ nguyªn liÖu cµ phª còng ®­îc ng­êi tiªu dïng yªu thÝch. H¬n n÷a, viÖc Trung Quèc gia nhËp vµo WTO ®½ t¹o ra mét thÞ tr­êng th«ng tho¸ng vµ s«i ®éng h¬n. V× vËy, theo ICO, Trung Quèc còng lµ n­íc môc tiªu cña ICO bªn c¹nh Nga. Mçi n¨m l­îng cµ phª tiªu thô ë thÞ tr­êng nµy t¨ng tíi 30%. Tuy nhiªn ®©y chØ lµ b­íc nh¶y vät tõ con sè ban ®Çu qu¸ nhá bÐ do v¨n ho¸ trµ ®· ¨n s©u vµo tiÒm thøc ng­êi d©n, mäi ý ®Þnh thay ®æi nÐt v¨n ho¸ nµy ®Òu gÆp ph¶i nh÷ng ph¶n kh¸ng kh¸ m¹nh. MÆc dï vËy, hiÖn nay h·ng Starbucks ®· lµ mét trong sè c¸c h·ng cµ phª lín cña thÕ giíi gÆt h¸i ®­îc nh÷ng thµnh c«ng ®¸ng kinh ng¹c trong viÖc ®­a c¸c qu¸n bar cµ phª vµo n­íc nµy kÓ tõ n¨m 1999. Cho tíi cuèi n¨m 2001, h·ng nµy ®· më ®­îc 35 qu¸n chñ yÕu lµ ë B¾c Kinh vµ Th­îng H¶i. Trong thùc tÕ, Starbucks chØ lµ ng­êi tiªn phong vµ lµ mét trong sè rÊt nhiÒu h·ng ®·, ®ang vµ sÏ khai th¸c thÞ tr­êng tiÒm n¨ng vµ ®Çy triÓn väng nµy. ._.. - ThiÕt lËp quan hÖ mua b¸n cµ phª nguyªn liÖu trùc tiÕp víi ng­êi trång cµ phª ®Ó gi¶m chi phÝ mua qua ®¹i lý. 1.4. Th©m canh t¨ng n¨ng suÊt vµ duy tr× sinh th¸i. Trong ®iÒu kiÖn khÝ hËu nhiÖt ®íi nãng Èm, m­a nhiÒu, cµ phª l¹i sinh tr­ëng ë c¸c vïng trung du, v× vËy s©u bÖnh cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn m¹nh vµ dÔ dµng trë thµnh dÞch. Do ®ã cÇn lu«n cã c¸c h×nh thøc kiÓm tra ch¨m sãc v­ên cÈn thËn ®Ó nhanh chãng ph¸t hiÖn ra c¸c mÇm bÖnh vµ xö lý kÞp thêi, tr¸nh ®Ó lan réng thµnh dÞch g©y thiÖt h¹i lín nh­ ë mét sè n­íc kh¸c. MÆt kh¸c còng cÇn ng¨n chÆn nh÷ng khuynh h­íng khai th¸c triÖt ®Ó nh­ sö dông ph©n ho¸ häc qu¸ nhiÒu, lµm dông chÊt kÝch thÝch sinh tr­ëng, t­íi n­íc å ¹t, thóc ®Èy c©y ra hoa qu¶ nhiÒu ®Ó cã n¨ng suÊt cao trong mét sè n¨m nh­ng sau ®ã v­ên c©y l¹i tµn lôi nhanh chãng, lµm hiÖu qu¶ kinh tÕ thÊp kÐm. Th©m canh ch¨m sãc v­ên c©y, duy tr× n¨ng suÊt cao, æn ®Þnh m«i tr­êng sinh th¸i bÒn v÷ng suèt chu kú sinh tr­ëng ph¶i lµ mét nhiÖm vô quan träng. 2. ChiÕn l­îc cho chÕ biÕn 2.1. §Çu t­ n©ng cao c«ng nghÖ chÕ biÕn Ngoµi c¸c vÊn ®Ò vÒ gièng, khÝ hËu, canh t¸c, th× viÖc ¸p dông c«ng nghÖ sau thu ho¹ch ch­a hîp lý lµ mét nguyªn nh©n quan träng lµm gi¶m chÊt l­îng cµ phª ViÖt Nam. Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cho thÊy r»ng c«ng nghÖ nµo th× s¶n phÈm ®ã. Nh÷ng c¬ së chÕ biÕn l¹c hËu sÏ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng bÞ ®éng vµ th­êng g©y ra l·ng phÝ, gi¸ thµnh cao, chÊt l­îng kÐm. HiÖn nay, thiÕt bÞ m¸y mãc chÕ biÕn cµ phª ViÖt Nam ®· l¹c hËu hai, ba thÕ hÖ so víi c¸c n­íc trong khu vùc. §iÒu nµy lý gi¶i cho thùc tr¹ng v× sao ViÖt Nam xuÊt khÈu cµ phª h¹t nh­ng l¹i nhËp khÈu vÒ cµ phª chÕ biÕn tõ chÝnh nguyªn liÖu lµ cµ phª ViÖt Nam. N©ng cao c«ng nghÖ chÕ biÕn lµ mét vÊn ®Ò kh«ng cßn ph¶i bµn c·i. Tuy nhiªn trong giai ®o¹n khã kh¨n hiÖn nay, cµ phª sôt gi¸ nghiªm träng, kh«ng cã l·i, ng­êi trång cµ phª khã cã "lùc" ®Ó ®Çu t­ nhiÒu vµo kh©u chÕ biÕn. ThËm chÝ ngay c¶ nh÷ng doanh nghiÖp chÕ biÕn cµ phª còng gÆp khã kh¨n trong vÊn ®Ò nµy. V× vËy, nhµ n­íc cÇn m¹nh d¹n ®Çu t­ cho c¸c doanh nghiÖp trong viÖc n©ng cao tr×nh ®é vµ ®æi míi thiÕt bÞ - c«ng nghÖ. Tr­íc m¾t ­u tiªn chÕ biÕn cµ phª chÌ b»ng c¸c thiÕt bÞ míi hiÖn ®¹i ®ång thêi tiÕp tôc thay thÕ dÇn c¸c d©y truyÒn chÕ biÕn cò, l¹c hËu trong cµ phª vèi. T¹i c¸c c¬ së lµm hµng xuÊt khÈu cÇn ®­îc trang bÞ hÖ thèng chÕ biÕn ®ång bé ®Ó t¸i chÕ n©ng cÊp chÊt l­îng xuÊt khÈu . Môc tiªu cña ngµnh cµ phª vÒ l©u dµi ph¶i n©ng cÊp c«ng nghÖ kh©u chÕ biÕn, theo kÞp c¸c n­íc kh¸c trªn thÕ giíi. HiÖn nay, ®Çu t­ n©ng cÊp kh©u chÕ biÕn cho b»ng c¸c n­íc kh¸c lµ rÊt khã kh¨n vµ kh«ng phï hîp víi nguån vèn ®Çu t­ eo hÑp cña ViÖt Nam. ViÖt Nam nªn thùc hiÖn tõng b­íc vµ trong thêi ®iÓm nµy ViÖt Nam nªn lùa chän nh÷ng thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ cã ®Æc tÝnh míi, tiªn tiÕn, tiªu hao Ýt nhiªn liÖu, n­íc s¹ch vµ ph¶i phï hîp víi ®iÒu kiÖn tõng vïng. Theo ­íc tÝnh cña VINACOFE, víi møc ®Çu t­ kho¶ng 10 triÖu ®ång ®· cã thÓ x©y dùng t¹i c¸c b¶n lµng cã diÖn tÝch trång cµ phª nhá, ph©n t¸n (tæng diÖn tÝch d­íi 50 ha) c¸c tr¹m chÕ biÕn nhá c«ng suÊt 0,3 tÊn qu¶ t­¬i/giê. Víi møc ®Çu t­ 1,5 tû ®ång cã thÓ x©y dùng x­ëng chÕ biÕn quy m« võa (c«ng suÊt 4- 10 tÊn qu¶ t­¬i/ giê) ¸p dông cho c¸c vïng cµ phª cã diÖn tÝch tõ 50 - 100 ha. Møc chi phÝ nµy lµ hoµn toµn cã thÓ thùc hiÖn ®­îc. Tuy nhiªn ®èi víi nh÷ng vïng cµ phª chuyªn canh (diÖn tÝch tõ 500 - 1000 ha) cÇn x©y dùng c¸c x­ëng chÕ biÕn quy m« lín ®Ó chÕ biÕn ra cµ phª ®¹t tiªu chuÈn xuÊt khÈu, nhµ n­íc cã thÓ khuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi d­íi h×nh thøc ®Çu t­ vèn hoÆc chuyÓn giao c«ng nghÖ. §Çu t­ ®æi míi c«ng nghÖ trong chÕ biÕn xuÊt khÈu ®ßi hái ph¶i cã ®éi ngò c¸n bé vµ c«ng nh©n cã tr×nh ®é ®Ó ¸p dông c¸c kü thuËt tiÕn bé, biÕt vËn hµnh hÖ thèng m¸y mãc hiÖn ®¹i vµ quy tr×nh c«ng nghÖ tiªn tiÕn. V× vËy, c«ng t¸c ®µo t¹o cho ®éi ngò nh©n c«ng trong lÜnh vùc chÕ biÕn còng nh­ c«ng t¸c tuyªn truyÒn réng r·i ®Õn ng­êi s¶n xuÊt, ng­êi cung cÊp cµ phª xuÊt khÈu lµ rÊt cÇn thiÕt. 2.1. S¶n xuÊt cµ phª chÕ biÕn chÊt l­îng cao, cµ phª ®Æc biÖt, cµ phª h¶o h¹ng. Mét xu thÕ chung mµ hiÖn nay c¸c n­íc xuÊt khÈu cµ phª trªn thÕ giíi ®ang theo ®uæi lµ cho ra ®êi c¸c s¶n phÈm cµ phª chÕ biÕn chÊt l­îng cao, h¶o h¹ng, cã h­¬ng vÞ ®Æc biÖt mang tÝnh chÊt ®Æc s¶n cña tõng vïng nh»m ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng khã tÝnh cña ng­êi tiªu dïng. Vµ ®©y còng kh«ng cßn lµ ®iÒu míi mÎ trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn cµ phª cña c¸c n­íc, v× vËy ViÖt Nam còng kh«ng nªn n»m ngoµi xu thÕ chung nµy. S¶n phÈm hµng ho¸ s¶n xuÊt ra lµ ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña ng­êi tiªu dïng. NÕu cµ phª ViÖt Nam kh«ng cã nh÷ng b­íc cè g¾ng míi cho ra ®êi nh÷ng lo¹i cµ phª chÊt l­îng cao, ®Æc biÖt th× cµ phª ViÖt Nam sÏ nhanh chãng bÞ lo¹i khái thÞ tr­êng. Trong vÊn ®Ò nµy, ViÖt Nam nªn häc hái kinh nghiÖm cña mét sè n­íc nh­ c¸c n­íc s¶n xuÊt cµ phª ë khu vùc Trung vµ Nam Mü. C¸c n­íc nµy ®· nhËn biÕt ®­îc lîi Ých cña viÖc s¶n xuÊt cµ phª chÊt l­îng cao vµ cung cÊp cho thÞ tr­êng nhiÒu lo¹i cµ phª ®Æc s¶n. VÝ dô nh­ Colombia dù ®Þnh sÏ t¨ng gÊp ®«i l­îng cµ phª chÕ biÕn h¶o h¹ng trong vßng 5 n¨m tíi. HiÖn nay, cµ phª h¶o h¹ng chiÕm tíi 10% tæng l­îng cµ phª xuÊt khÈu cña n­íc nµy. ThËt ®¸ng tiÕc, c«ng nghiÖp chÕ biÕn ®å uèng cµ phª cña ViÖt Nam cßn qu¸ nhá bÐ, cã nguy c¬ bÞ n­íc ngoµi tranh mÊt thÞ tr­êng chø ch­a nãi tíi viÖc ViÖt Nam xuÊt khÈu cµ phª thµnh phÈm chÊt l­îng cao, h¶o h¹ng. Cã thÓ nãi r»ng, trong thêi gian qua, c«ng nghiÖp chÕ biÕn cµ phª ®· kh«ng theo kÞp víi sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña s¶n xuÊt cµ phª. V× vËy trong thêi gian tíi, ViÖt Nam nªn x©y dùng chiÕn l­îc ph¸t triÓn cµ phª chÕ biÕn chÊt l­îng cao, cµ phª ®Æc biÖt tr­íc khi qu¸ muén. §iÒu nµy ®èi víi ViÖt Nam kh«ng ph¶i lµ qu¸ khã. ViÖt Nam cã nhiÒu vïng cã kh¶ n¨ng s¶n xuÊt ra cµ phª th¬m ngon cã h­¬ng vÞ ®Æc biÖt nh­ Bu«n Mª ThuËt….H¬n n÷a, ®a sè cµ phª tù nhiªn cña chóng ta ®­îc c¸c nhµ cung øng cña Mü vµ Ch©u ©u ®¸nh gi¸ cao vÒ chÊt l­îng. NÕu cã nh÷ng chñ tr­¬ng s¶n xuÊt tèt céng víi chÕ biÕn tèt ngµnh cµ phª ViÖt Nam hoµn toµn cã thÓ ®­a ra thÞ tr­êng nh÷ng mÆt hµng cµ phª h¶o h¹ng. ThÞ tr­êng cµ phª chÕ biÕn nh×n chung lu«n æn ®Þnh cho dï thÞ tr­êng cµ phª nh©n lu«n cã nh÷ng biÕn ®éng bÊt th­êng. V× vËy, mét khi gia nhËp ®­îc vµo thÞ tr­êng nµy th× ngµnh cµ phª ViÖt Nam sÏ cã thÕ ph¸t triÓn æn ®Þnh h¬n, Ýt chÞu t¸c ®éng cña nh÷ng biÕn ®éng thÞ tr­êng. B»ng chøng lµ trong cuéc khñng ho¶ng thõa võa qua, nh÷ng tËp ®oµn chÕ biÕn cµ phª lµ ng­êi duy nhÊt thu ®­îc lêi nhuËn cao. 3. ChiÕn l­îc cho xuÊt khÈu 3.1. Më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu Víi khèi l­îng cµ phª xuÊt khÈu ngµy cµng lín nh­ hiÖn nay th× ngµnh cµ phª ViÖt Nam kh«ng thÓ thô ®éng ngåi chê kh¸ch hµng ®Õn mua mµ ph¶i chñ ®éng t¹o ra thÞ tr­êng. VÊn ®Ò më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu cµ phª kh«ng ph¶i chØ míi ®­îc ®Æt ra khi ngµnh cµ phª ViÖt Nam l©m vµo giai ®o¹n khã kh¨n do ¶nh h­ëng cña nh÷ng biÕn ®éng bÊt th­êng cña thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi. Thùc chÊt, tr­íc ®ã, trong nghÞ quyÕt cña §¹i héi §¶ng céng s¶n ViÖt Nam lÇn thø 9 ®· chØ râ : "®Þnh h­íng ph¸t triÓn trong giai ®o¹n 2001-2010 lµ ph¶i më réng thÞ tr­êng tiªu thô n«ng s¶n trong vµ ngoµi n­íc, t¨ng ®¸ng kÓ thÞ phÇn cña c¸c n«ng s¶n chñ lùc trªn thÞ tr­êng thÕ giíi mµ trong ®ã g¹o vµ cµ phª lµ hai mÆt hµng n«ng s¶n chñ lùc". Tr­íc xu thÕ biÕn ®éng cña t×nh h×nh kinh tÕ nÕu kh«ng cã gi¶i ph¸p mang tÝnh ®ét ph¸ ®Ó khai th«ng thÞ tr­êng, thóc ®Èy xuÊt khÈu th× khã cã thÓ hoµn thµnh c¸c chØ tiªu xuÊt khÈu cho giai ®o¹n nµy. Cµ phª ViÖt Nam mÆc dï ®· cã mÆt t¹i h¬n 60 n­íc trªn thÕ giíi nh­ng nãi chung thÞ tr­êng tiÒm n¨ng vÉn cßn rÊt nhiÒu. Chóng ta cÇn ph¶i cñng cè c¸c thÞ tr­êng hiÖn cã vµ khai th¸c thªm nhiÒu thÞ tr­êng míi bëi v× cã tíi 95% s¶n l­îng cµ phª ViÖt Nam lµ giµnh cho xuÊt khÈu. C¸c thÞ tr­êng tiÒm n¨ng ®ång thêi còng lµ nh÷ng thÞ tr­êng träng ®iÓm cña ViÖt Nam, bao gåm: NhËt B¶n, Hoa Kú, Trung Quèc, Nga . §Ó cã thÓ x©m nhËp vµ trô v÷ng t¹i c¸c thÞ tr­êng tiÒm n¨ng nµy, bªn c¹nh sù nç lùc cè g¾ng cña c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cµ phª cßn ®ßi hái sù hç trî tõ phÝa nhµ n­íc. V× vËy, gi¶i ph¸p vÒ thÞ tr­êng ph¶i bao gåm c¶ gi¶i ph¸p vÜ m« vµ gi¶i ph¸p vi m«. * XÐt vÒ vÜ m«: §Ó ®Èy m¹nh viÖc tiÕp cËn thÞ tr­êng vµ xóc tiÕn xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp, Nhµ n­íc cÇn: - Bè trÝ tham t¸n n«ng nghiÖp theo dâi th«ng tin vµ thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng giao dÞch th­¬ng m¹i n«ng s¶n, cô thÓ lµ mÆt hµng cµ phª, tr­íc m¾t ë c¸c thÞ tr­êng lín nh­ Trung Quèc, EU, Mü…C¸c tham t¸n th­¬ng m¹i ph¶i ®øng ra lµm cÇu nèi gi÷a c¸c ®¬n vÞ xuÊt khÈu cµ phª víi thÞ tr­êng n­íc ngoµi, gióp c¸c ®¬n vÞ t×m hiÓu vµ tiÕp cËn c¸c thÞ tr­êng nµy. - Bé N«ng nghiÖp ph¶i thùc hiÖn mét sè néi dung xóc tiÕn th­¬ng m¹i ®èi víi mÆt hµng cµ phª nh­: phèi hîp víi c¸c n­íc s¶n xuÊt cµ phª kh¸c tæ chøc nh÷ng héi chî chuyªn vÒ cµ phª, tæ chøc c¸c buæi thö nÕm, tham quan vïng s¶n xuÊt, tr­ng bÇy hµng ho¸ ®Ó cã dÞp qu¶ng b¸ mÆt hµng cµ phª ViÖt Nam - Hç trî mét phÇn kinh phÝ vµ tæ chøc ®Çu mèi gióp c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam tham gia héi chî vÒ cµ phª ë c¸c n­íc hay tæ chøc c¸c buæi héi th¶o ®Ó giíi thiÖu víi kh¸ch hµng trong vµ ngoµi n­íc. §©y chÝnh lµ sù hç trî thiÕt thùc nhÊt tõ phÝa Nhµ n­íc do phÇn lín c¸c ®¬n vÞ xuÊt khÈu cµ phª cã tiÒm lùc tµi chÝnh rÊt h¹n chÕ. * XÐt vÒ mÆt vi m«. Sù hç trî tõ phÝa Nhµ n­íc lµ rÊt quan träng, tuy nhiªn yÕu tè quyÕt ®Þnh vÉn lµ sù nç lùc cña b¶n th©n c¸c ®¬n vÞ xuÊt khÈu cµ phª. C¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i: - CÇn ph¶i am hiÓu râ luËt ph¸p liªn quan ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh ë c¸c thÞ tr­êng nµy. ThiÕu hiÓu biÕt vÒ hÖ thèng luËt cña thÞ tr­êng n­íc ngoµi kh«ng ph¶i chØ lµ nh÷ng khã kh¨n cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam mµ cßn cña c¸c doanh nghiÖp nãi chung. §Ó tr¸nh t×nh tr¹ng nµy, c¸c ®¬n vÞ nªn liªn hÖ víi c¸c c«ng ty luËt cña n­íc ngoµi cã mÆt t¹i ViÖt Nam hoÆc c¸c ®¹i sø qu¸n, l·nh sù qu¸n ®Æc biÖt lµ tham t¸n th­¬ng m¹i ViÖt Nam t¹i c¸c thÞ tr­êng nµy ®Ó ®­îc t­ vÊn nh»m tr¸nh ®­îc rñi ro trong kinh doanh. - Truy cËp vµ xö lý tèt c¸c th«ng tin vÒ c¸c thÞ tr­êng tiÒm n¨ng nµy, - X©y dùng hÖ thèng ®¹i lý ë c¸c thÞ tr­êng tiÒm n¨ng ®Ó cã dÞp nghiªn cøu râ h¬n vÒ thÞ tr­êng vµ ®¸p øng kÞp thêi c¸c nhu cÇu. §Æc biÖt cµ phª xuÊt khÈu th­êng bÞ mèc, biÕn chÊt do qu¸ tr×nh chuyªn chë kÐo dµi, v× vËy gi¶i ph¸p nµy cã thÓ kh¾c phôc ®­îc t×nh tr¹ng trªn. - C¸c trang Web giíi thiÖu vÒ s¶n phÈm cµ phª ViÖt Nam cÇn ph¶i phong phó vµ cËp nhËt h¬n. Qu¶ng c¸o trªn Internet hiÖn ®ang ®­îc coi lµ mét trong nh÷ng ph­¬ng tiÖn qu¶ng c¸o phæ biÕn nhÊt vµ nã cã t¸c dông ®Èy nhanh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Trªn ®©y lµ mét sè c¸c gi¶i ph¸p chung khi x©m nhËp vµo c¸c thÞ tr­êng. Tuy nhiªn, thÞ tr­êng th× mu«n h×nh mu«n vÎ, mçi thÞ tr­êng cã nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi vµ khã kh¨n kh¸c nhau. V× vËy, khi øng dông vµo mçi thÞ tr­êng cÇn ph¶i kÕt hîp víi c¸c ®Æc ®iÓm riªng cña c¸c thÞ tr­êng ®ã. §èi víi thÞ tr­êng Hoa Kú, kÓ tõ sau khi HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt- Mü ®­îc ký kÕt, ViÖt Nam gÆp nhiÒu thuËn lîi h¬n khi x©m nhËp vµo thÞ tr­êng nµy. Tuy nhiªn ®©y vÉn ®­îc ®¸nh gi¸ lµ thÞ tr­êng khã tÝnh nhÊt. V× vËy khi xuÊt khÈu cµ phª vµo thÞ tr­êng nµy cÇn nghiªn cøu râ nh­ng tiªu chÝ chÊt l­îng mµ thÞ tr­êng nµy ®Æt ra ®èi víi mÆt hµng cµ phª vµ cµ phª ph¶i ®¶m b¶o ®½ ®­îc kiÓm tra cÈn thËn tr­íc khi xuÊt khÈu. C¸c thÞ tr­êng NhËt B¶n, Trung Quèc vèn lµ nh÷ng thÞ tr­êng cã truyÒn thèng uèng trµ. MÆc dï trong thêi gian gÇn ®©y uèng cµ phª ®ang dÇn dÇn ®­îc du nhËp vµo c¸c n­íc nµy, nh­ng nã vÉn ch­a thÕ trë thµnh mét thãi quen. §Ó khai th¸c c¸c thÞ tr­êng tiÒm n¨ng nµy cÇn ph¶i cã chiÕn l­îc marketing kiªn tr× trong thêi gian dµi. Qu¶ng c¸o trªn mäi ph­¬ng tiÖn sÏ ®­îc kÕt hîp víi viÖc tæ chøc c¸c buæi giíi thiÖu s¶n phÈm nh¨m t¹o lËp h×nh ¶nh vÒ cµ phª ViÖt Nam trong t©m trÝ ng­êi tiÒu dïng. ThÞ tr­êng NhËt B¶n vµ Trung Quèc vèn lµ nh÷ng thÞ tr­êng gÇn, v× vËy b­íc ®Çu ch­a nhÊt thiÕt ph¶i thiÕt lËp c¸c ®¹i lý ë ®©y nh»m gi¶m chi phÝ kinh doanh. §èi víi thÞ tr­êng Nga, chóng ta cã mét lîi thÕ lµ cµ phª ViÖt Nam ®· ®­îc biÕt ®Õn ë khu vùc thÞ tr­êng nµy tr­íc nh÷ng n¨m 90 th«ng qua c¸c hiÖp ®Þnh xuÊt khÈu cµ phª víi chÝnh phñ Liªn X« cò. V× vËy bªn c¹nh c¸c h×nh thøc qu¶ng c¸o, tham gia héi chî ë n­íc nµy chóng ta cã thÓ t¹o dùng mét m¹ng l­íi ph©n phèi ë ®©y víi nh÷ng c¸n bé marketing giái vÒ ngo¹i ng÷ vµ nghiÖp vô. EU tuy kh«ng ®­îc xÕp vµo c¸c thÞ tr­êng tiÒm n¨ng nh­ng l¹i lµ mét thÞ tr­êng truyÒn thèng cña cµ phª ViÖt Nam, hµng n¨m ViÖt Nam xuÊt khÈu sang EU mét khèi l­îng rÊt lín. Do ®Æc ®iÓm cña thÞ tr­êng nµy lµ nhu cÇu cµ phª gÇn nh­ ®· b·o hoµ v× uèng cµ phª ®· lµ mét thãi quen l©u ®êi cña ng­êi d©n ë ®©y. V× vËy, chiÕn l­îc thÞ tr­êng ®èi víi khu vùc nµy còng kh¸c so víi c¸c khu vùc kh¸c. Víi môc tiªu lµ duy tr× thÞ phÇn vèn cã ë khu vùc thÞ tr­êng nµy, chóng ta chñ yÕu thùc hiÖn b»ng viÖc n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, giao hµng ®óng h¹n ®Ó t¹o nªn uy tÝn t¹i c¸c thÞ tr­êng nµy. 3.2. X©y dùng th­¬ng hiÖu cã uy tÝn Theo c¸c chuyªn gia quèc tÕ, viÖc gi¸ cµ phª cña ViÖt Nam suy gi¶m kh«ng chØ b¾t nguån tõ nguyªn nh©n d­ thõa cµ phª trªn thÞ tr­êng thÕ giíi mµ chñ yÕu lµ do cµ phª ViÖt Nam cßn thiÕu th­¬ng hiÖu, mét yÕu tè cã tÇm quan träng ®Æc biÖt cho bÊt kú mét s¶n phÈm giao dÞch nµo trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Còng theo lêi nhËn ®Þnh cña «ng Rolf Sauerbter, gi¸m ®èc tiÕp thÞ cña c«ng ty Craft Foods, mét h·ng cµ phª næi tiÕng cña §øc " chÊt l­îng cµ phª ViÖt Nam kh«ng thua kÐm g× cµ phª Brazil nh­ng v× kh«ng cã th­¬ng hiÖu nªn kh«ng thÓ c¹nh tranh ®­îc. Thùc tÕ, ViÖt Nam hiÖn lµ mét trong nh÷ng n­íc xuÊt khÈu cµ phª hµng ®Çu thÕ giíi nh­ng cho tíi nay vÉn ch­a cã ®­îc mét th­¬ng hiÖu nµo thùc sù "®¸ng nÓ". V× vËy, vÊn ®Ò ®Æt ra ®èi víi cµ phª ViÖt Nam lµ ph¶i x©y dùng ®­îc th­¬ng hiÖu cã uy tÝn. Mét th­¬ng hiÖu ®­îc cÊu thµnh tõ mét hçn hîp c¸c thµnh phÇn bao gåm: l«g« hay biÓu t­îng, tªn c«ng ty, tªn s¶n phÈm, mÇu s¾c, thiÕt kÕ bao gãi. Mçi mét thµnh phÇn nµy ®ãng gãp cho mét c¶m gi¸c ®ã lµ nh·n hiÖu cña doanh nghiÖp, nh­ng b¶n th©n mçi c¸i ®ã kh«ng thÓ t¹o nªn th­¬ng hiÖu. Th­¬ng hiÖu lµ kÕt qu¶ c¸c kinh nghiÖm ®· tÝch luü ®­îc cña ng­êi tiªu dïng víi nhËn thøc vÒ c«ng ty, nh÷ng con ng­êi cña c«ng ty vµ c¸c s¶n phÈm cña hä. Th­¬ng hiÖu còng kh«ng ph¶i lµ mét ho¹t ®éng mµ doanh nghiÖp cã thÓ hoµn thµnh trong thêi gian ng¾n hoÆc lµ mua s½n tõ mét c«ng ty t­ vÊn hay qu¶ng c¸o. Mét th­¬ng hiÖu thµnh c«ng ®­îc x©y dùng qua mét thêi gian dµi tõ hµng tr¨m ®iÒu nhá mµ doanh nghiÖp lµm ®óng. Th­¬ng hiÖu cã t¸c dông rÊt lín v× nã lu«n in s©u vµo ®Çu ãc cña mäi kh¸ch hµng vµ cµng ngµy th­¬ng hiÖu cµng trë thµnh mét thø tµi s¶n v« cïng quan träng vµ lµ vò khÝ c¹nh tranh s¾c bÐn cña doanh nghiÖp trªn th­¬ng tr­êng. V× vËy, x©y dùng th­¬ng hiÖu lµ vÊn ®Ò cÊp thiÕt hiÖn nay kh«ng chØ ®èi víi mÆt hµng cµ phª mµ cßn nhiÒu s¶n phÈm kh¸c nãi chung. §Ó x©y dùng th­¬ng hiÖu, vÊn ®Ò tr­íc m¾t lµ ph¶i gióp c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª trong n­íc hiÓu ®­îc mét c¸ch chÝnh x¸c thÕ nµo lµ th­¬ng hiÖu còng nh­ ý thøc ®­îc vai trß vµ tÇm quan träng cña nã…Tuy nhiªn, tõ nhËn thøc ®Õn hµnh ®éng vÉn cßn lµ mét kho¶ng c¸ch kh¸ xa. V× vËy, tr­íc tiªn c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam rÊt cÇn ®Õn sù hç trî cña Côc xóc tiÕn th­¬ng m¹i ®Ó qu¶ng b¸ ®­îc h×nh ¶nh cña cµ phª ViÖt Nam ra thÞ tr­êng thÕ giíi. ViÖc qu¶ng b¸ h×nh ¶nh cña cµ phª ViÖt Nam cã thÓ ®­îc thùc hiÖn b»ng c¸c ch­¬ng tr×nh qu¶ng c¸o h­íng ra n­íc ngoµi nh»m môc ®Ých lµ t¨ng c­êng nhËn biÕt cña ng­êi tiªu dïng vµ c¸c nhµ nhËp khÈu trªn thÞ tr­êng ®Ó hä cã th¸i ®é nh×n nhËn tÝch cùc h¬n, cã lßng tin h¬n vµ tõ ®ã cã thiÖn c¶m vµ ­a chuéng cµ phª ViÖt Nam h¬n. Bªn c¹nh sù hç trî cña Côc xóc tiÕn th­¬ng m¹i, b¶n th©n mçi doanh nghiÖp còng ph¶i nç lùc x©y dùng cho m×nh mét th­¬ng hiÖu cã uy tÝn vµ b­íc ®Çu tiªn c¸c doanh nghiÖp ph¶i lµm lµ n©ng cao chÊt l­îng kÕt hîp víi ho¹t ®éng marketing ®Ó t¹o nªn nh÷ng Ên t­îng rÊt riªng vµ lßng tin cña kh¸ch hµng ®èi víi s¶n phÈm. Chóng ta cÇn thùc hiÖn dÊu hiÖu th­¬ng m¹i thèng nhÊt ®èi víi c¸c lo¹i cµ phª xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. DÊu hiÖu nµy ph¶i ®­îc g¾n cho tÊt c¶ c¸c lo¹i s¶n phÈm tõ cµ phª nh©n tíi cµ phª tinh chÕ cña c¸c nhµ xuÊt khÈu, ®ång thêi tÝch cùc truyÒn th«ng dÊu hiÖu ®ã tíi thÞ tr­êng tiªu dïng cµ phª quèc tÕ. Cã thÓ nãi, cho ®Õn nay, Trung Nguyªn lµ th­¬ng hiÖu cµ phª duy nhÊt cña ViÖt Nam chiÕm ®­îc mét vÞ trÝ nhÊt ®Þnh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. Th­¬ng hiÖu cµ phª Trung Nguyªn kh«ng chØ xuÊt hiÖn ë Mü, NhËt mµ cßn ë rÊt nhiÒu thÞ tr­êng tiªu thô kh¸c. Mét kh¸ch hµng ng­êi NhËt ®· nãi vÒ Ên t­îng cña m×nh ®èi víi cµ phª Trung Nguyªn nh­ sau: "phong c¸ch bµi trÝ cña cöa hµng mang nÐt v¨n hãa ViÖt Nam víi c¸c bøc tranh thiÕu n÷ mÆc ¸o tø th©n vµ c¸c tranh ¶nh ViÖt Nam kh¸c. NhiÒu lo¹i cµ phª kh¸c nhau ®­îc ®ùng trong bao b× rÊt Ên t­îng vµ b¾t m¾t, thu hót ®­îc sù chó ý cña kh¸ch hµng". §Êy chÝnh lµ ®iÒu mµ cµ phª Trung Nguyªn ®· lµm ®­îc, x©y dùng ®­îc mét h×nh ¶nh cµ phª rÊt riªng mang ®Ëm phong c¸ch ViÖt Nam trong t©m trÝ kh¸ch hµng. Vµ ®©y còng lµ ®iÒu mµ c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam cÇn ph¶i häc tËp. NÕu nh­ x©y dùng mét th­¬ng hiÖu cã uy tÝn lµ mét vÊn ®Ò khã kh¨n ®ßi hái thêi gian vµ sù kÕt hîp cña nhiÒu yÕu tè th× viÖc qu¶n lý th­¬ng hiÖu còng lµ mét vÊn ®Ò kh«ng ®¬n gi¶n. Sù kiÖn th­¬ng hiÖu cña mét sè mÆt hµng ViÖt Nam nh­ cµ phª Trung Nguyªn, thuèc l¸ Vinataba, n­íc m¾m Phó Quèc… ®ang bÞ c¸c n­íc kh¸c sö dông lµ mét bµi häc cho c¸c doanh nghiÖp cña ViÖt Nam nãi chung vµ c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt, chÕ biÕn cµ phª nãi riªng. V× vËy, bªn c¹nh viÖc x©y dùng th­¬ng hiÖu cã uy tÝn, doanh nghiÖp còng cÇn quan t©m ®Õn vÊn ®Ò qu¶n lý vµ cñng cè th­¬ng hiÖu cña m×nh. 3.3. Gi¶m dÇn ph­¬ng thøc xuÊt khÈu qua trung gian Cµ phª trªn thÕ giíi ®­îc bu«n b¸n theo hai h×nh thøc: bu«n b¸n trùc tiÕp vµ bu«n b¸n qua trung gian. ThÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi chñ yÕu tËp trung vµo c¸c nhµ ph©n phèi lín. HiÖn nay cã kho¶ng 20 nhµ ph©n phèi quèc tÕ thao tóng toµn bé thÞ tr­êng, chÌn Ðp vÒ gi¸ c¶ vµ chÊt l­îng g©y nhiÒu thiÖt h¹i cho c¸c nhµ xuÊt khÈu. §iÓn h×nh lµ bèn tËp ®oµn lín: General Foods (Mü), Procter & Gamble (Mü), Jacobs (Thuþ Sü), vµ Consolidated Foods ( nay mang tªn lµ Sarah Lee). HÇu hÕt c¸c nhµ xuÊt khÈu cña n­íc ta ®Òu ph¶i xuÊt qua c¸c trung gian quèc tÕ. §iÒu nµy kh«ng chØ g©y søc Ðp vÒ gi¸ c¶, chÊt l­îng mµ cßn ¶nh h­ëng ®Õn ho¹t ®éng thu gom cµ phª ë thÞ tr­êng trong n­íc, thÞ tr­êng trong n­íc lu«n bÞ r¬i vµo thÕ bÞ ®éng. Nguyªn nh©n lµ do vèn cña c¸c doanh nghiÖp thu gom rÊt Ýt nªn hä kh«ng thÓ thu gom cµ phª ®Ó dù tr÷, nªn khi thÞ tr­êng cµ phª quèc tÕ s«i ®éng th× ho¹t ®éng thu gom trong n­íc còng nhén nhÞp, cßn khi c¸c trung gian quèc tÕ gi¶m l­îng mua hay h¹ thÊp gi¸ c¶ th× thÞ tr­êng thu mua néi ®Þa sÏ trao ®¶o, ¸ch t¾c. ViÖt Nam cÇn ph¶i tõng b­íc gi¶m dÇn sù phô thuéc vµo c¸c trung gian quèc tÕ vµ tiÕn tíi cung cÊp trùc tiÕp cho c¸c thÞ tr­êng tiªu thô trªn thÕ giíi. ViÖc th©m nhËp thÞ tr­êng n­íc ngoµi, tiÕn tíi xuÊt khÈu trùc tiÕp, gi¶m dÇn xuÊt khÈu qua trung gian lµ kÕt qu¶ tæng hîp cña nhiÒu biÖn ph¸p chÝnh trÞ, ngo¹i giao, kü thuËt nghiÖp vô ngo¹i th­¬ng vµ ®ßi hái sù nç lùc cña c¬ quan Nhµ n­íc vµ cña c¸c doanh nghiÖp. Trong ®ã, cÇn tËp trung thùc hiÖn c¸c b­íc sau: * B¶n th©n doanh nghiÖp: + Kh«ng ngõng n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh (chÊt l­îng, chñng lo¹i phï hîp víi thÞ hiÕu cña tõng thÞ tr­êng) + Cã kÕ ho¹ch vµ biÖn ph¸p båi d­ìng, ®µo t¹o c¸n bé lµm c«ng t¸c thÞ tr­êng n­íc ngoµi, x©y dùng ®éi ngò c¸n bé ngo¹i th­¬ng cã n¨ng lùc. + CËp nhËt th«ng tin vÒ thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi. + X©y dùng vµ thùc hiÖn chiÕn l­îc marketing, tiÕn hµnh qu¶ng c¸o, tham gia héi chî, triÓn l·m vµ c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn th­îng m¹i kh¸c ë n­íc ngoµi ®Ó cã ®iÒu kiÖn qu¶ng b¸ vÒ s¶n phÈm cµ phª ViÖt Nam còng nh­ t×m kiÕm ®èi t¸c, thiÕt lËp c¸c mèi quan hÖ kinh doanh. * VÒ phÝa Nhµ n­íc: + Tæ chøc tèt c¸c viÖc nghiªn cøu, kh¶o s¸t thÞ tr­êng n­íc ngoµi. N©ng cao tr¸ch nhiÖm vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn l¬i cho c¸c c¬ quan cã tr¸ch nhiÖm cña Bé Th­¬ng M¹i (nh­: c¸c Vô chÝnh s¸ch thÞ tr­êng ngoµi n­íc, c¸c c¬ quan th­¬ng vô ViÖt Nam ë n­íc ngoµi, ViÖn nghiªn cøu th­¬ng m¹i, Côc xóc tiÕn th­¬ng m¹i, Trung t©m th«ng tin th­¬ng m¹i) trong c«ng t¸c nghiªn cøu thÞ tr­êng, cung cÊp th«ng tin vµ kÕt qu¶ nghiªn cøu cho c¸c doanh nghiÖp. Hç trî vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam ra n­íc ngoµi kh¶o s¸t, t×m kiÕm thÞ tr­êng vµ b¹n hµng xuÊt khÈu. + KhuyÕn khÝch vµ hç trî c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn cµ phª ViÖt Nam x©y dùng ë n­íc ngoµi m¹ng l­íi ®¹i lý ®Ó giíi thiÖu vµ ph©n phèi hµng. + Ký cam kÕt "G to G" víi c¸c n­íc mµ ë ®ã sù can thiÖp cña chÝnh phñ cã vai trß quyÕt ®Þnh ®èi víi viÖc nhËp khÈu cµ phª n­íc ta. + Bªn c¹nh viÖc x©y dùng kªnh th«ng tin th­¬ng m¹i th«ng suèt tõ c¸c c¬ quan th­¬ng vô ViÖt Nam ë n­íc ngoµi vµ Bé th­¬ng m¹i ®Õn c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt, chÕ biÕn- xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam, nhµ n­íc cßn cã thÓ thùc hiÖn th­¬ng m¹i ho¸ th«ng tin, ¸p dông c¸c ph­¬ng thøc linh ho¹t kh¸c nh»m ®¸p øng nhu cÇu cô thÓ vµ kÞp thêi cña doanh nghiÖp. 4. ChiÕn l­îc vÒ tæ chøc vµ qu¶n lý. 4.1. N©ng cao vai trß qu¶n lý cña VICOFA. - T¨ng c­êng vai trß, chøc n¨ng, nhiÖm vô cña tæ chøc HiÖp héi cµ phª ca cao ViÖt Nam (VICOFA) nh»m theo dâi s¸t sao diÔn biÕn thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi, dù ®o¸n vµ tæ chøc thèng nhÊt hµnh ®éng cña c¸c nhµ xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam, ®iÒu hoµ lîi Ých gi÷a c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu, chÕ biÕn vµ s¶n xuÊt cµ phª ®ång thêi ®­a ra kiÕn nghÞ víi chÝnh phñ trong viÖc h×nh thµnh c¸c chÝnh s¸ch vÒ s¶n xuÊt chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu cµ phª. Phèi hîp víi c¸c bé ngµnh ®Ó x¸c ®Þnh kÕ ho¹ch ph¸t triÓn ngµnh cµ phª ViÖt Nam trong t­¬ng lai nh»m ®¶m b¶o tÝnh bÒn v÷ng, c©n ®èi ë thÞ tr­êng cµ phª trong n­íc vµ trªn thÕ giíi. Cô thÓ lµ: + Tham gia x©y dùng, bæ sung vµ hoµn thiÖn Tiªu chuÈn quèc gia vÒ cµ phª ViÖt Nam. + X¸c ®Þnh kÕ ho¹ch ph¸t triÓn c©n ®èi cña ngµnh cµ phª ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010. + Tham gia x©y dùng kÕ ho¹ch ph¸t triÓn 100.000ha cµ phª chÌ +Tham gia x©y dùng ch­¬ng tr×nh vÒ C«ng nghÖ chÕ biÕn, c¶i tiÕn chÊt l­îng s¶n phÈm ®èi víi cµ phª. + Tham gia x©y dùng chiÕn l­îc thÞ tr­êng cho cµ p hª ViÖt Nam . - VICOFA cÇn ®­a ra c¸c tiªu chuÈn ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu cµ phª ®Ó gi¶m bít sè doanh nghiÖp tham gia vµo ho¹t ®éng nµy, nh»m tr¸nh t×nh tr¹ng tranh mua tranh b¸n, ph¸ gi¸ thÞ tr­êng. Thùc tÕ cho thÊy, Colombia ®· nhiÒu n¨m ®øng ë vÞ trÝ thø nh× thÕ giíi vÒ s¶n l­îng nh­ng n­íc nµy chØ cã 35 doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª, trong khi ViÖt Nam hiÖn cã tíi 157 nhµ xuÊt khÈu. Trong ®ã, chØ víi 15 ®¬n vÞ lín ®· cã thÓ xuÊt khÈu tíi 78% tøc lµ 3/4 s¶n l­îng cµ phª c¶ n­íc. Vµ víi 25 ®¬n vÞ lín ®· cã thÓ xuÊt khÈu tíi 89% s¶n l­îng cµ phª c¶ n­íc. §iÒu nµy cã nghÜa lµ chØ víi sè ®¬n vÞ xuÊt khÈu chiÕm 16% ®· cã thÕ xuÊt khÈu ®­îc 89% tæng s¶n l­îng cµ phª c¶ n­íc. V× vËy, VICOFA nªn cñng cè vµ chØ ®¹o tèt 25 ®¬n vÞ xuÊt khÈu m¹nh vµ nªn lo¹i bá bít nh÷ng doanh nghiÖp kinh doanh vôn vÆt vµ ®em l¹i hiÖu qu¶ kh«ng cao b»ng c¸ch ®­a ra nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh ®­îc tham gia xuÊt khÈu cµ phª. Colombia mÆc dï chñ tr­¬ng tù do xuÊt khÈu cµ phª nh­ng ®ång thêi l¹i ®Ò ra nh÷ng tiªu chÝ nhÊt ®Þnh cßn ë ViÖt Nam th× doanh nghiÖp nµo còng cã thÓ xuÊt khÈu cµ phª. §iÒu nµy g©y rÊt nhiÒu khã kh¨n trong viÖc qu¶n lý chÊt l­îng cµ phª còng nh­ kiÓm so¸t ®­îc l­îng cµ phª xuÊt khÈu. H¬n n÷a, h×nh thøc xuÊt khÈu manh món, khèi l­îng bÐ, kh«ng cã quy m« th­êng bÞ Ðp gi¸, lµm gi¶m kim ng¹ch xuÊt khÈu. - VICOFA ph¶i lµ ®Çu mèi trong viÖc kiÓm so¸t chÊt l­îng vµ ®iÒu tiÕt sè l­îng cµ phª xuÊt khÈu. C¸c ®¬n vÞ khi xuÊt khÈu cµ phª yªu cÇu ph¶i cã sù x¸c nhËn ®¶m b¶o tiªu chuÈn chÊt l­îng cña VICOFA nh»m cung cÊp nh÷ng s¶n phÈm cµ phª chÊt l­îng cao, b¶o ®¶m uy tÝn. MÆc dï ®iÒu nµy cã thÕ sÏ g©y ®«i chót phiÒn phøc cho c¸c ®¬n vÞ xuÊt khÈu nh­ng ®©y l¹i lµ mét biÖn ph¸p tèi ­u ®Ó qu¶n lý chÆt chÏ chÊt l­îng cµ phª vµ buéc c¸c ®¬n vÞ xuÊt khÈu cµ phª ph¶i thùc hiÖn nghiªm tóc tiªu chuÈn vÒ chÊt l­îng cµ phª võa ®­îc ban hµnh. §ång thêi sù qu¶n lý nghiªm ngÆt nh­ vËy sÔ tr¸nh ®­îc hiÖn t­îng xuÊt khÈu cµ phª mét c¸ch å ¹t vµo mçi vô thu ho¹ch chÞu sù Ðp gi¸, sau ®ã l¹i khan hiÕm cµ phª trong n­íc trong khi nhu cÇu cña thÞ tr­êng thÕ giíi vÉn cao. - §èi víi thÞ tr­êng thu mua cµ phª cho xuÊt khÈu, VICOFA cÇn ph¶i phèi hîp víi Bé Th­¬ng M¹i ®Ó ®Ò ra th«ng t­ quy ®Þnh møc chªnh lÖch gi¸ xuÊt khÈu so víi møc gi¸ thÕ giíi t¹i hai thÞ tr­êng London vµ Newyork nh»m h¹n chÕ t×nh tr¹ng b¸n å ¹t ®Èy gi¸ cµ phª xuèng thÊp, g©y thiÖt h¹i cho c¸c nhµ s¶n xuÊt. Kiªn quyÕt lo¹i trõ nh÷ng tæ chøc kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn ra khái ho¹t ®éng ph©n phèi cµ phª. KhuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu vµ c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn, c¸c nhµ nhËp khÈu n­íc ngoµi më c¸c ®¹i lý trùc tiÕp tíi tËn vïng s©u vïng xa, thùc hiÖn mua b¸n trùc tiÕp víi ng­êi s¶n xuÊt. CÇn kiÓm tra ®iÒu kiÖn vµ cÊp giÊy phÐp kinh doanh cho c¸c ®¹i lý. H¹n chÕ tèi ®a h×nh thµnh nhiÒu cÊp ®¹i lý vµ c¸c trung gian ®Çu c¬ cµ phª. - VÒ ®èi ngo¹i, VICOFA cÇn t¨ng c­êng hîp t¸c h¬n n÷a víi tæ chøc HiÖp héi c¸c n­íc s¶n xuÊt cµ phª (ACPC) vµ tæ chøc cµ phª thÕ giíi (ICO) nh»m ®­a ra c¸c tr­¬ng tr×nh hµnh ®éng ®¶m b¶o cho lîi Ých cña c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt, chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu cµ phª nãi chung vµ lîi Ých cña quèc gia nãi riªng. Quan hÖ chÆt chÏ víi HiÖp héi cµ phª cña mét sè n­íc xuÊt khÈu cµ phª lín nh­ Indonesia, Ên §é, Brazil, Colombia ®Ó phèi hîp c¸c biÖn ph¸p nh»m æn ®Þnh thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi. 4.2. Gi¶i ph¸p vÒ c¬ chÕ chÝnh s¸ch. Cµ phª lµ mét trong nh÷ng mÆt hµng n«ng s¶n chñ lùc cña ViÖt Nam, ®em l¹i lîi nhuËn xuÊt khÈu cao, nh­ng ®ång thêi còng lµ mÆt hµng chÞu nhiÒu rñi ro, biÕn ®éng. V× vËy, Nhµ n­íc cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch ­u tiªn vµ hç trî vÒ mäi mÆt ®èi víi mÆt hµng nµy. - Nhµ n­íc cÇn sím cã c¬ chÕ chÝnh s¸ch gi¶i quyÕt vèn cho xuÊt khÈu cµ phª th«ng qua chÝnh s¸ch tÝn dông, chÝnh s¸ch thuÕ… t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp cã ®ñ vèn ®Ó dù tr÷ vµ g¨m hµng chê c¬ héi gi¸ cã lîi ®Ó b¸n tr¸nh t×nh tr¹ng bÞ Ðp gi¸ do b¸n tèng b¸n th¸o vµo ®Çu vô thu ho¹ch nh»m nhanh chãng thu håi vèn ®Ó ®Çu t­ cho vô sau. - H×nh thµnh quü b×nh æn gi¸ cµ phª nh»m ®iÒu hoµ cung cÇu cµ phª trªn thÞ tr­êng. Quü nµy th­êng xuyªn ho¹t ®éng nh»m hç trî cho ho¹t ®éng dù tr÷ cµ phª cña toµn ngµnh vµ cña tõng doanh nghiÖp. - Gi¶m møc thuÕ suÊt ®èi víi nh÷ng mÆt hµng s¶n phÈm cµ phª. - Cã biÖn ph¸p khuyÕn khÝch m¹nh, c¸c h×nh thøc th­ëng cô thÓ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu cµ phª. - ¦u tiªn ®Çu t­ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng quan träng cho vïng s¶n xuÊt cµ phª tËp trung nh­: thuû lîi, giao th«ng, c¬ së chÕ biÕn… §ång thêi n©ng cÊp m¸y mãc, øng dông khoa häc c«ng nghÖ vµo kh©u chÕ biÕn cµ phª - Do gi¸ c¶ cµ phª biÕn ®éng phøc t¹p nªn ChÝnh phñ cÇn ®­a ra chÝnh s¸ch gi¸ c¶ phï hîp ®Ó ®¶m b¶o lîi Ých cho ng­êi s¶n xuÊt, chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu cµ phª. CÇn quy ®×nh møc gi¸ sµn ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng bÞ Ðp gi¸ khi thÞ tr­êng biÕn ®éng theo chiÒu h­íng bÊt lîi s¶n phÈm. + Gi¸ mua s¶n phÈm cña ng­êi s¶n xuÊt. (c¨n cø vµo gi¸ FOB xuÊt khÈu t¹i c¶ng ViÖt Nam ) Gm = Gxk - (Cxk + Lxk) Trong ®ã: Gm : Gi¸ mua s¶n phÈm Gxk : Gi¸ FOB tÝnh b»ng ®ång ViÖt Nam Cxk : Chi phÝ xuÊt khÈu Lxk : Lîi nhuËn xuÊt khÈu Møc gi¸ mua theo c«ng thøc tÝnh nh­ trªn sÏ ®­îc so s¸nh víi møc gi¸ chuÈn trong mçi giai ®o¹n (møc gi¸ tèi thiÓu cña c¸c ®¬n vÞ thu mua). Khi gi¸ cµ phª xuèng d­íi møc gi¸ chuÈn, Nhµ n­íc cÇn ph¶i trî gi¸ cho ng­êi s¶n xuÊt. Tr­êng hîp gi¸ lªn cao th× Nhµ n­íc thu l¹i mét phÇn th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ. V× vËy gi¸ mua cho tõng thêi kú vµ tõng vïng sÏ lµ: Gi¸ mua = Gi¸ chuÈn x k HÖ sè k ®­îc x¸c ®Þnh c¨n cø vµo sù biÕn ®éng cña s¶n xuÊt cµ phª tõng vïng vµ møc ®é æn ®Þnh cña gi¸ trÞ ®ång tiÒn. + ChÝnh s¸ch gi¸ xuÊt khÈu : (c¨n cø vµo møc gi¸ ë thÞ tr­êng London) Gxk ViÖt Nam = Gi¸ London x k Trong ®ã hÖ sè k lµ hÖ sè chªnh lÖch tèi ®a gi÷a gi¸ ë thÞ tr­êng London víi gi¸ ë ViÖt Nam. KÕt luËn Cµ phª lµ mét c©y trång cã hiÖu qña kinh tÕ cao vµ lµ mét c©y cã chç ®øng v÷ng ch¾c trong ngµnh n«ng ngiÖp n­íc ta. Trong vßng 20 n¨m l¹i ®©y, ngµnh cµ phª ViÖt Nam ®· cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn nhanh chãng v­ît bËc tuy nhiªn vÉn cßn tån t¹i nhiÒu h¹n chÕ. §ît biÕn ®éng thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi nµy vµ nh÷ng hËu qu¶ mµ nã ®em l¹i mét lÇn n÷a ph¶n ¸nh chÝnh x¸c h¬n thùc tr¹ng cña ngµnh cµ phª ViÖt Nam trong thêi gian qua. Trong nh÷ng n¨m qua ngµnh cµ phª ViÖt Nam ®· khai th¸c tèi ®a lîi thÕ vÒ khÝ hËu, ®Êt ®ai vµ nguån lao ®éng rÎ cña m×nh khiÕn cho diÖn tÝch vµ s¶n l­îng kh«ng ngõng t¨ng g©y bÊt ngê cho nhiÒu ng­êi. §ã lµ ®iÒu ®¸ng mõng. Tuy nhiªn, ®Êy còng chÝnh lµ mét nguyªn nh©n dÉn ®Õn nh÷ng ®iÓm yÕu cña ngµnh cµ phª ViÖt Nam. ViÖt Nam chñ yÕu chØ ph¸t triÓn cµ phª tõ nh÷ng lîi thÕ m×nh cã mµ ch­a biÕt tËn dông nh÷ng lîi thÕ ®ã ®Ó ph¸t triÓn cho phï hîp víi nhu cÇu vµ xu thÕ cña thÞ tr­êng. Ngµnh cµ phª ViÖt Nam ®¹t ®­îc nh÷ng b­íc tiÕn lín trong s¶n l­îng, nh­ng mÆt chÊt l­îng, mét ®iÓm quan träng nhÊt ®èi víi mÆt hµng cµ phª, th× l¹i gÇn nh­ dËm ch©n t¹i chç. Nh­îc ®iÓm nµy kh«ng chØ khiÕn cho ViÖt Nam gãp mét phÇn ®¸ng kÓ vµo viÖc cung cÊp d­ thõa cµ phª trªn thÞ tr­êng, ®Èy gi¸ cµ phª ®Õn møc thÊp nhÊt trong thêi gian mÊy chôc n¨m qua, mµ cßm lµm cho ngµnh cµ phª ViÖt Nam ph¶i g¸nh chÞu nhiÒu thiÖt thßi tõ cuéc khñng ho¶ng nµy. Tr­íc t×nh h×nh biÕn ®éng cña thÞ tr­êng cµ phª, chÝnh phñ ViÖt Nam ®· ®­a ra nhiÒu biÖn ph¸p tµi kÓ c¶ biÖn ph¸p huy ®éng ng©n s¸ch nhµ n­íc ®Ó gióp ®ì n«ng d©n qua khái khã kh¨n. Nh­ng dï sao do kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña nhµ n­íc cã h¹n nªn ng­êi s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cµ phª vÉn cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n. §iÒu quan träng h¬n c¶ lµ ChÝnh phñ ph¶i chØ ra h­íng ®i, chiÕn l­îc l©u dµi cho ngµnh cµ phª. Sù ®iÒu chØnh ph­¬ng h­íng lµ mét vÊn ®Ò quan träng nhÊt ®èi víi ngµnh cµ phª ViÖt Nam. Nh÷ng biÕn ®éng cña thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi trong thêi gian qua ®· khiÕn cho ngµnh cµ phª ViÖt Nam ph¶i lao ®ao, tuy nhiªn bªn c¹nh xÊu ®ã còng cã mÆt tèt lµ chÝnh trong khã kh¨n nµy ngµnh cµ phª ViÖt Nam míi thÊy râ h¬n nh÷ng thiÕu sãt tån t¹i cña m×nh vµ tõ ®ã chän cho m×nh mét h­íng ®i ®óng ®¾n vµ hiÖu qu¶ vµ bÒn v÷ng h¬n. ._.