Ảnh hưởng của biến động tỷ giá hối đoái tới Hoạt động xuất nhập khẩu ở Việt Nam trong thời gian qua

tr­êng ®¹i häc ngo¹i th­¬ng khoa kinh tÕ ngo¹i th­¬ng khãa luËn tèt nghiÖp Tªn ®Ò tµi: ¶nh h­ëng cña biÕn ®éng tû gi¸ hèi ®o¸i tíi ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu ë viÖt nam trong thêi gian qua sinh viªn thùc hiÖn : NguyÔn V¨n TuÖ Líp : NhËt 3 K 37C Gi¸o viªn h­íng dÉn : Th¹c sü Ph¹m Thu H­¬ng Hµ Néi, 12/2002 Môc lôc Trang Lêi nãi ®Çu 4 Ch­¬ng I: Lý luËn chung vÒ tû gi¸ hèi ®o¸i 6 I: Tû gi¸ hèi ®o¸i 6 1. Kh¸i niÖm 6 2. Ph­¬ng ph¸p yÕt tû gi¸ 7 3. Ph©n lo¹i tû gi¸ hèi ®o¸i 8 4. Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña hÖ thèng tû gi¸ hèi ®o¸i trªn thÕ giíi 9 II. Mèi quan hÖ gi÷a tû gi¸ hèi ®o¸i vµ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu 14 1. NhËp khÈu, xuÊt khÈu vµ tû gi¸ hèi ®o¸i 14 1.1.Sù h×nh thµnh ®­êng cung tiÒn tÖ 14 1.2.Sù h×nh thµnh ®­êng cÇu tiÒn tÖ 15 2. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng tíi tû gi¸ hèi ®o¸i 17 2.1.Sù æn ®Þnh trong tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ 17 2.2.Tr¹ng th¸i c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ 18 2.3 Møc chªnh lÖch l¹m ph¸t 20 2.4.Sù thay ®æi l·i suÊt trong n­íc 25 2.5. §Çu t­ n­íc ngoµi, dÞch vô, chuyÓn tiÒn 26 2.6. KiÓm so¸t cña chÝnh phñ 27 2.7. Mét sè nh©n tè kh¸c 29 3. ¶nh h­ëng cña biÕn ®éng tû gi¸ tíi ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu 30 3.1 Khi tû gi¸ biÕn ®éng t¨ng, ®ång b¶n tÖ gi¶m gi¸ 30 3.2 Khi tû gi¸ biÕn ®éng gi¶m, ®ång b¶n tÖ lªn gi¸ 32 Ch­¬ng II: Tû gi¸ hèi ®o¸i víi ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cña viÖt nam trong thêi gian qua 34 I. Tæng quan vÒ xuÊt nhËp khÈu cña viÖt nam tõ 1989 tíi nay 34 II.T¸c ®éng cña biÕn ®éng tû gi¸ tíi ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu trong thêi gian võa qua 39 1.Giai ®o¹n tr­íc 1989 39 2.Giai ®o¹n 1989- 1992 44 3.Giai ®o¹n1993- 1996 50 4.Giai ®o¹n 1997-1999 55 5.Giai ®o¹n 2000 ®Õn nay 57 III. C¸c quan ®iÓm vÒ tû gi¸ tõ gãc ®é t¸c ®éng ®Õn ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu 61 1.Thùc tÕ kinh tÕ ViÖt Nam h¹n chÕ sù ph¸t huy v¸i trß cña chÝnh s¸ch tû gi¸ trong ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu 61 2.C¸c quan ®iÓm vÒ tû gi¸ 63 Ch­¬ng III: Xu h­íng vµ c¸c gi¶i ph¸p nh» n©ng cao vai trß cña tû gi¸ hèi ®o¸i trong ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu 68 I Xu h­íng biÕn ®éng cña tû gi¸ USD/VND trong thêi gian tíi 68 II.Nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao vai trß cña tû gi¸ hèi ®o¸i trong ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu ë viÖt nam 70 1.Nh÷ng gi¶i ph¸p mang tÝnh vÜ m« 71 2.Nh÷ng gi¶p ph¸p ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp kinh doanh XNK 74 III. Mét sè kiÕn nghÞ 85 1. KiÕn nghÞ ®èi víi ng©n hµng nhµ n­íc vµ c¸c c¬ quan qu¶n lý vÜ m« 85 2. KiÕn nghÞ ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu 89 KÕt luËn 90 Tµi liÖu tham kh¶o 92 Lêi nãi ®Çu LÞch sö ph¸t triÓn vµ vai trß cña tû gi¸ hèi ®o¸i g¾n liÒn víi qóa tr×nh lín m¹nh kh«ng ngõng cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ. Còng gièng nh­ vai trß cña gi¸ c¶ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, tû gi¸ hèi ®o¸i cã t¸c ®éng quan träng tíi nh÷ng biÕn ®æi cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi nãi chung vµ nÒn kinh tÕ cña mçi quèc gia nãi riªng. Nã cã thÓ thay ®æi vÞ thÕ vµ lîi Ých cña c¸c n­íc trong quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ. Tû gi¸ hèi ®o¸i trùc tiÕp t¸c ®éng ®Õn sù th¨ng b»ng trong c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ cña mét quèc gia, mµ tr­íc hÕt lµ nh÷ng thay ®æi trong c¸n c©n tµi kho¶n v·ng lai. Ng­êi ta th­êng nhËn thÊy r»ng c¸n c©n th­¬ng m¹i (Néi dung chñ yÕu cña c¸n c©n tµi kho¶n v·ng lai) cña mét n­íc cã thÓ xÊu ®i hay tèt lªn khi cã nh÷ng biÕn ®éng cña tû gi¸ hèi ®o¸i, nÕu tû gi¸ hèi ®o¸i t¨ng (®ång néi tÖ mÊt gi¸) th× sÏ khuyÕn khÝch xuÊt khÈu, h¹n chÕ nhËp khÈu nh­ vËy c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ cña mét n­íc sÏ ®­îc c¶i thiÖn vµ ng­îc l¹i nÕu tû gi¸ hèi ®o¸i gi¶m (®ång néi tÖ lªn gi¸) th× sÏ h¹n chÕ xuÊt khÈu vµ khuyÕn khÝch nhËp khÈu lµm cho c¸n c©n thanh to¸n trë nªn xÊu ®i. Trong ®iÒu kiÖn giíi h¹n vÒ thêi gian còng nh­ nhËn thøc, víi b¶n kho¸ luËn tèt nghiÖp nµy em muèn ph¸c häa bøc tranh chung vÒ t×nh h×nh tû gi¸ hèi ®o¸i vµ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam trong tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn. Vµ qua viÖc ph©n tÝch mèi quan hÖ mËt thiÕt gi÷a hai nh©n tè nµy muèn phÇn nµo thÓ hiÖn vai trß cña chÝnh s¸ch tû gi¸ trong viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu ë n­íc ta. Tõ ®ã m¹nh d¹n ®Ò ra nh÷ng ®iÓm cßn yÕu trong chÝnh s¸ch tû gi¸ cña ViÖt Nam hiÖn nay cÇn ph¶i kh¾c phôc vµ mét sè gi¶i ph¸p, kiÕn nghÞ nh»m gi¶i quyÕt vÊn ®Ò cßn tån t¹i ®ã cho phï hîp víi nhÞp ®é ph¸t triÓn vµ ®æi míi kinh tÕ chÝnh trÞ trong t­¬ng lai cña ®Êt n­íc còng nh­ trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. Tuy nhiªn vÊn ®Ò tû gi¸ hèi ®o¸i vµ t¸c ®éng cña nã tíi nÒn kinh tÕ nãi chung vµ tíi ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu nãi riªng ë ViÖt Nam hiÖn nay cßn lµ mét vÊn ®Ò phøc t¹p vµ cÇn ®­îc nghiªn cøu kü cµng bëi vËy b¶n kho¸ luËn tèt nghiÖp nµy chØ ®Ò cËp ®­îc mét khÝa c¹nh nµo ®ã cña vÊn ®Ò vµ kh«ng thÓ kh«ng tr¸nh khái nh÷ng ®iÓm khiÕm khuyÕt. Em rÊt mong nhËn ®­îc nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp quý b¸u cña c¸c thÇy c« gi¸o vµ bÌ b¹n. Hoµn thµnh b¶n kho¸ luËn tèt nghiÖp nµy xin cho phÐp em ®­îc bµy tá lßng biÕt ¬n ch©n thµnh tíi c« gi¸o Ph¹m Thu H­¬ng ®· tËn t×nh chØ b¶o h­íng dÉn em trong suèt qu¸ tr×nh lµm b¶n kho¸ luËn nµy. §ång thêi em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy c« gi¸o cña tr­êng §¹i häc Ngo¹i Th­¬ng, nh÷ng ng­êi ®· cung cÊp cho em nh÷ng kiÕn thøc quý b¸u trong suèt kho¸ häc võa qua. hµ Néi, th¸ng 11/ 2002 NguyÔn V¨n TuÖ Ch­¬ng i Lý luËn chung vÒ tû gi¸ hèi ®o¸i Mét ®iÒu hiÓn nhiªn lµ, nÕu tû gi¸ hèi ®o¸i kh«ng biÕn ®éng, mµ lu«n lµ mét gi¸ trÞ cè ®Þnh, th× ch¼ng ai cÇn ph¶i bËn t©m nghiªn cøu. H¬n n÷a, nÕu tû gi¸ kh«ng thay ®æi, th× c¸c ng©n hµng, c¸c c«ng ty vµ c¸ nh©n kh«ng cÇn ph¶i tèn kÐm nhiÒu thêi gian quý b¸u vµo viÖc xö lý c¸c giao dÞch, qu¶n trÞ rñi ro ngo¹i hèi, c¸c chÝnh phñ còng ch¼ng cÇn ph¶i quan t©m tíi vÊn ®Ò nµy. TiÕc thay, tû gi¸ hèi ®o¸i l¹i lµ mét trong nh­ng nh©n tè hay biÕn ®éng nhÊt, vµ trong nhiÒu giai ®o¹n sù biÕn ®éng cña nã lµ v« lèi vµ khñng khiÕp. Chóng ta cã thÓ nªu vÝ dô ®èi víi nh÷ng ®ång tiÒn ®­îc biÕt ®Õn réng r·i vµ ®­îc sö dông nhiÒu nhÊt trªn thÕ giíi lµ USD vµ JPY, nh­ sau: vµo th¸ng 12/1978, 1 USD ®æi ®­îc 195 JPY, ®· t¨ng 36% vµo th¸ng 12/1982 ®Ó 1 USD ®æi ®­îc 265 JPY, vµ sau ®ã l¹i gi¶m 53% vµo th¸ng 12/1987 ®Ó 1 USD ®æi ®­îc 124 JPY; chØ tÝnh tõ gi÷a n¨m 1990 ®Õn ®Çu n¨m 1991, tû gi¸ cña USD ®ang tõ 160 JPY ®· gi¶m xuèng cßn 135 JPY.v.v. Trong ph¹m vi mét b¶n kho¸ luËn tèt nghiÖp, ch­¬ng nµy chóng ta tËp trung nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan tíi tû gi¸ hèi ®o¸i nh­ tû gi¸ hèi ®o¸i lµ c¸i g×? lÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña nã ra sao? Nh÷ng nh©n tè nµo t¸c ®éng ®Õn sù thay ®æi cña tû gi¸ hèi ®o¸i vµ khi tû gi¸ hèi ®o¸i biÕn ®éng th× nã t¸c ®éng tíi ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cña mét quèc gia nh­ thÕ nµo? I. Tû gi¸ hèi ®o¸i 1.Kh¸i niÖm. Cho ®Õn nay, mÆc dï nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®· ®­îc quèc tÕ ho¸ m¹nh mÏ, vÊn ®Ò më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i ®· trë thµnh quy luËt tÊt yÕu trong qóa tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña bÊt kú quèc gia nµo trªn thÕ giíi, nh­ng hÇu hÕt c¸c quèc gia hay nhãm c¸c quèc gia vÉn sö dông ®ång tiÒn riªng cña m×nh. V× vËy, ®Ó gi¶i quyÕt vµ thùc hiÖn c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ, mµ tr­íc hÕt lµ quan hÖ mua b¸n trao ®æi hµng ho¸- dÞch vô vµ ®Çu t­ gi÷a c¸c n­íc hay c¸c nhãm n­íc víi nhau, ®ång tiÒn cña c¸c quèc gia vÉn ph¶i ®­îc chuyÓn ho¸ lÉn cho nhau. Mèi t­¬ng quan theo ®ã mµ ®ång tiÒn c¸c n­íc ®­îc chuyÓn ®æi cho nhau theo mét tû lÖ nhÊt ®Þnh nµo ®ã ®Ó thùc hiÖn c¸c thanh to¸n phôc vô cho viÖc giao dÞch, bu«n b¸n, trao ®æi vµ chuyÓn vèn quèc tÕ th× ®­îc gäi lµ tû gi¸ hèi ®o¸i: Tû gi¸ hèi ®o¸i lµ gi¸ c¶ cña mét ®¬n vÞ tiÒn tÖ n­íc nµy ®­îc ®o l­êng b»ng nh÷ng ®¬n vÞ tiÒn tÖ kh¸c. VÝ dô: Vµo ngµy 17/7/2002 tû gi¸ b¸n ra cña c¸c ngo¹i tÖ - §ång t¹i ng©n hµng ngo¹i th­¬ng ViÖt Nam lµ 1 EUR =15.596 VND, 1 USD = 15.303VND. 2.Ph­¬ng ph¸p yÕt gi¸. Theo tËp qu¸n kinh doanh tiÒn tÖ cña ng©n hµng, tû gi¸ hèi ®o¸i th­êng ®­îc yÕt gi¸ nh­ sau: USD/DEM = 1,4125/35 USD/VND = 15.303/503 Trong ®ã USD ®øng tr­íc gäi lµ tiÒn yÕt gi¸ vµ lµ mét ®¬n vÞ ngo¹i tÖ. C¸c ®ång DEM, VND ®øng sau gäi lµ tiÒn ®Þnh gi¸ vµ lµ mét sè ®¬n vÞ ngo¹i vµ th­êng thay ®æi phô thuéc vµo thêi gi¸ cña ®ång tiÒn yÕt gi¸. Tû gi¸ ®øng tr­íc 15.303 lµ tû gi¸ mua ®« lµ vµ tr¶ b»ng VND, vµ ®­îc gäi lµ tû gi¸ mua vµo cña ng©n hµng (BID RATE). Tû gi¸ ®øng sau 15.503 lµ tû gi¸ b¸n ®« la vµ thu VND, gäi lµ tû gi¸ b¸n ra cña ng©n hµng (OFER RATE). Trªn thùc tÕ cã nhiÒu c¸c yÕt tû gi¸ nh­ng chñ yÕu lµ hai ph­¬ng ph¸p: yÕt tû gi¸ trùc tiÕp vµ yÕt tû gi¸ gi¸n tiÕp. 2.1. Ph­¬ng ph¸p yÕt gi¸ trùc tiÕp. Lµ ph­¬ng ph¸p yÕt tû gi¸ sao cho: gi¸ c¶ mét ®¬n vÞ ngo¹i tÖ, ®ãng vai trß lµ hµng ho¸ ®­îc yÕt gi¸ mét c¸ch trùc tiÕp th«ng qua ®ång b¶n tÖ. VÝ dô: USD/VND = 15.303, tøc lµ 1 USD b»ng 15.303 VND 2.2. Ph­¬ng ph¸p yÕt gi¸ gi¸n tiÕp. Lµ ph­¬ng ph¸p yÕt gi¸ ®ång b¶n tÖ b»ng khèi l­îng ngo¹i tÖ, sao cho gi¸ c¶ cña mét ®¬n vÞ ngo¹i tÖ kh«ng ®­îc béc lé ra bªn ngoµi, chóng ta kh«ng thÓ biÕt ngay ®­îc gi¸ c¶ cña mét ®¬n vÞ ngo¹i tÖ. VÝ dô : T¹i Lu©n ®«n, tû gi¸ ®­îc c«ng bè nh­ sau: GBP/DEM = 1,4275/25 GBP/FRF = 4,8595/15. Nh­ vËy víi c¸ch yÕt tØ gi¸ nµy, ng­êi ta ch­a biÕt trùc tiÕp gi¸ mét ngo¹i tÖ nh­ DEM, FRF lµ bao nhiªu, mµ chØ biÕt gi¸ ngo¹i tÖ DEM thÓ hiÖn trªn thÞ tr­êng London lµ 1,427 DEM b»ng 1 GBP, tøc lµ míi chØ thÓ hiÖn gi¸n tiÕp mµ th«i. Muèn t×m 1 DEM, ta ph¶i lµm phÐp chia: 1 DEM = 1/ 1,4225 = 0,7029 GBP 1 DEM = 1/1,475 = 0,7005 GBP Do ®ã, DEM/GBP = 0,7005/29. 2.3 YÕt gi¸ trªn thùc tÕ. Tuy nhiªn trong thùc tÕ cho ®Õn nay ch­a cã quy ®Þnh b¾t buéc nµo quy ®Þnh mét ®ång tiÒn cô thÓ cña mét n­íc ®ã ph¶i ®ãng vai trß lµ ®ång tiÒn yÕt gi¸. Ngµy nay, víi vai trß næi bËt cña nÒn kinh tÕ Mü, th× trªn thÞ tr­êng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng hÇu hÕt c¸c tû gi¸ giao dÞch ®Òu ®­îc yÕt víi USD vµ trong ®ã USD th­êng ®ãng vai trß lµ ®ång tiÒn yÕt gi¸. MÆt kh¸c, nÕu xÐt trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi quèc tÕ, chØ cã hai ®ång tiÒn quèc tÕ lµ hoµn toµn ®­îc yÕt gi¸ trùc tiÕp ®ã lµ SDR vµ EURO, vµ trong mét chõng mùc nhÊt ®Þnh th× ®ång USD còng ®­îc coi lµ ®ång tiÒn yÕt gi¸ trùc tiÕp. Cßn tõ gãc ®é thÞ tr­êng ngo¹i hèi quèc gia th× c¸c n­íc Mü Anh, Ireland, New Zealand vµ óc lµ dïng ph­¬ng ph¸p yÕt tû gi¸ gi¸n tiÕp: cßn c¸c quèc gia kh¸c ®Òu dïng c¸ch yÕt tû gi¸ ngo¹i tÖ trùc tiÕp. Ngoµi hai c¸ch yÕt gi¸ chñ yÕu trªn chóng ta cßn cã thÓ gÆp mét sè c¸ch yÕt gi¸ kh¸c ch¼ng h¹n nh­ yÕt gi¸ kiÓu B¾c Mü, kiÓu ch©u ¢u, quy t¾c sè 1, yÕt gi¸ theo ph­¬ng ph¸p ræ tiÒn tÖ, nh­ng do giíi h¹n trong ph¹m vi b¶n kho¸ luËn tèt nghiÖp t«i xin phÐp kh«ng tr×nh bµy ë ®©y, sÏ ®Ò cËp ®Õn trong mét dÞp kh¸c. 3. Ph©n lo¹i tû gi¸ hèi ®o¸i. Trªn thùc tÕ ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng hiÖn nay cho thÊy cïng mét lóc cã sù tån t¹i ®ång thêi cña nhiÒu tû gi¸ kh¸c nhau. - Dùa trªn tiªu thøc lµ ®èi t­îng qu¶n lý cã tû gi¸ chÝnh thøc (lµ tû gi¸ ®­îc Ng©n hµng Trung ­¬ng (NHTW) chÝnh thøc c«ng bè lÊy lµm c¨n cø cho c¸c ho¹t ®éng giao dÞch, kinh doanh, thèng kª, kÕ to¸n.) vµ tû gi¸ thÞ tr­êng (tû gi¸ ®­îc h×nh thµnh dùa trªn c¸c giao dÞch thùc tÕ trªn thÞ c¸c tr­êng nh­: thÞ tr­êng hèi ®o¸i liªn ng©n hµng, thÞ tr­êng hèi ®o¸i tù do, thÞ tr­êng tµi s¶n..) - Dùa trªn kü thuËt giao dÞch, vÒ c¬ b¶n, cã hai lo¹i tû gi¸: Tû gi¸ mua/b¸n ngay (viÖc trao ®æi - mua /b¸n kÐo theo viÖc thanh to¸n ngay trªn c¸c kho¶n tiÒn) vµ tû gi¸ mua/b¸n kú h¹n (viÖc trao ®æi - mua/b¸n kh«ng ®i cïng víi viÖc thanh to¸n ngay c¸c kho¶n tiÒn mµ chóng ®­îc thanh to¸n vµo mét ngµy t­¬ng lai x¸c ®Þnh nµo ®ã) - Nghiªn cøu vÒ sù vËn ®éng vµ t¸c ®éng cña tû gi¸, tû gi¸ ®­îc th«ng qua c¸c kh¸i niÖm: tû gi¸ danh nghÜa (®­îc biÓu hiÖn cô thÓ ë tû gi¸ gi÷a c¸c ®ång tiÒn víi nhau, ®ång tiÒn nµy b»ng bao nhiªu ®ång tiÒn kia) vµ tû gi¸ thùc (lµ gi¸ trÞ tÝnh b»ng cïng mét ®ång tiÒn cña hµng ho¸ xuÊt khÈu so víi hµng ho¸ nhËp khÈu) ph¶n ¸nh søc mua thùc tÕ cña mçi ®ång tiÒn hoÆc tû gi¸ h÷u hiÖn thùc lµ tû gi¸ thùc cã ¶nh h­ëng cña träng sè ngo¹i th­¬ng. - C¨n cø vµo ph­¬ng ph¸p chuyÓn ngo¹i hèi cã tû gi¸ ®iÖn hèi (lµ tû gi¸ chuyÓn ngo¹i hèi b»ng ®iÖn tÝn. §©y chÝnh lµ tû gi¸ ®­îc niªm yÕt t¹i c¸c ng©n hµng) vµ tû gi¸ th­ hèi (lµ tû gi¸ chuyÓn ngo¹i tÖ b»ng th­) - Tû gi¸ xuÊt khÈu (®­îc tÝnh b»ng tû sè gi÷a b¸n bu«n xÝ nghiÖp céng thuÕ xuÊt khÈu tÝnh b»ng néi tÖ vµ gi¸ b¸n hµng xuÊt khÈu theo ®iÒu kiÖn F.O.B tÝnh b»ng néi tÖ) vµ tû gi¸ nhËp khÈu (lµ tû gi¸ ®­îc tÝnh b»ng tû sè gi÷a gi¸ b¸n hµng nhËp khÈu t¹i c¶ng b»ng néi tÖ vµ gi¸ c¶ nhËp khÈu theo ®iÒu kiÖn CIF). 4. Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña hÖ thèng tû gi¸ hèi ®o¸i trªn thÕ giíi Tû gi¸ hèi ®o¸i ®· cã mét lÞch sö ph¸t triÓn l©u dµi. Cã thÓ nãi, qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña tû gi¸ hèi ®o¸i g¾n liÒn víi lÞch sö ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ vµ th­¬ng m¹i thÕ giíi. Cho ®Õn nay, cã thÓ chia lÞch sö ph¸t triÓn cña tû gi¸ hèi ®o¸i thµnh 3 lo¹i chÕ ®é tû gi¸ kh¸c nhau: chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i cè ®Þnh "b¶n vÞ vµng", chÕ ®é tû gi¸ cè ®Þnh "b¶n vÞ hèi ®o¸i ®ång §« la"(cßn gäi lµ chÕ ®é tû gi¸ Bretton Woods), chÕ ®é tû gi¸ "th¶ næi" hay cßn gäi lµ chÕ ®é tû gi¸ linh ho¹t. 4.1 ChÕ ®é b¶n vÞ vµng 1875 - 1944. Tr­íc chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt, th­¬ng m¹i vµ thanh to¸n quèc tÕ ®­îc thùc hiÖn dùa trªn chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i "b¶n vÞ vµng". ChÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i "b¶n vÞ vµng" cã 3 ®Æc ®iÓm næi bËt: - Mét lµ, chÝnh phñ mçi n­íc cè ®Þnh gi¸ vµng tÝnh b»ng ®ång tiÒn trong n­íc cña hä. - Hai lµ chÝnh phñ mçi n­íc duy tr× kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi ®ång tiÒn trong n­íc ra vµng. - Ba lµ, c¸c chÝnh phñ cè tu©n theo quy t¾c g¾n liÒn viÖc ph¸t hµnh ®ång tiÒn víi l­îng dù tr÷ vµng nhµ n­íc n¾m gi÷. Nh÷ng ®Æc ®iÓm nµy cña chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i "b¶n vÞ vµng" t¹o nªn chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i danh nghÜa cè ®Þnh. VÝ dô: vµo thêi gian ®ã, 1 §« la tiÒn giÊy cña Mü cã thÓ quay trë l¹i Kho b¹c Mü vµ ®­îc ®æi ra gÇn b»ng 1/20 l¹ng vµng. Còng nh­ vËy, Kho b¹c Anh sÏ ®æi 1/4 l¹ng vµng cho 1 B¶ng Anh. Tõ ®ã tû gi¸ gi÷a B¶ng Anh vµ §« la Mü ®­îc Ên ®Þnh ë møc 5 §« la b»ng 1 B¶ng Anh. ChÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i "b¶n vÞ vµng" cã nh÷ng ­u ®iÓm næi bËt lµ thóc ®Èy sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña th­¬ng m¹i thÕ giíi v× nã kh«ng chÞu sù c¶n trë ®­îc g©y ra bëi yÕu tè rñi ro hèi ®o¸i. ChÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i "b¶n vÞ vµng" còng gãp phÇn t¹o ra mét m«i tr­êng gi¸ cÈ æn ®Þnh ®Ó thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. Nh­ng viÖc g¾n chÆt c¸c ®ång tiÒn vµo vµng ®· lµm cho chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i "b¶n vÞ vµng" ngµy cµng trë nªn kh«ng phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Khèi l­îng vµng thÕ giíi s¶n xuÊt ra ngµy cµng kh«ng ®ñ ®Ó ®o l­êng khèi l­îng hµng ho¸- dÞch vô mµ c¸c n­íc s¶n xuÊt ra. DÇn dÇn ®ång tiÒn cña c¸c n­íc kh«ng cßn ®­îc ®¶m b¶o b»ng vµng trªn thùc tÕ. Nh­ng ®iÒu quan träng h¬n ®· dÉn ®Õn yªu cÇu ph¶i thay ®æi chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i "b¶n vÞ vµng" lµ v× chÕ ®é tû gi¸ nµy kh«ng cßn ph¶n ¸nh ®­îc mèi quan hÖ kinh tÕ thay ®æi m¹nh mÏ gi÷a c¸c n­íc. 4.2. ChÕ ®é tû gi¸ Bretton Woods 1945-1972. ChÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i "b¶n vÞ vµng" ®· thùc sù lµm th­¬ng tæn ®Õn nÒn kinh tÕ nhiÒu n­íc vµ gãp phÇn g©y ra nh÷ng giai ®o¹n suy tho¸i l©u dµi, s©u s¾c vµo nh÷ng n¨m ®Çu cña thÕ kû 20, nh­ cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ 1929 - 1933 cã tÝnh chÊt hÖ thèng cña c¸c n­íc T­ b¶n chñ nghÜa. Trªn thùc tÕ th× sau cuéc chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt, chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i "b¶n vÞ vµng" ®· thùc sù sôp ®æ, ®Èy hÖ thèng thanh to¸n quèc tÕ r¬i vµo giai ®o¹n khñng ho¶ng cho ®Õn kÕt thóc cuéc chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø hai Tr­íc khi kÕt thóc chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø hai, héi nghÞ 44 n­íc häp t¹i Bretton Woods, bang New Hampshise cña Mü, ®Ó thiÕt lËp mét hÖ thèng tiÒn tÖ thÕ giíi míi nh»m thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña th­¬ng m¹i quèc tÕ. ChÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i míi "b¶n vÞ hèi ®o¸i vµng" ®· cè g¾ng ®æi míi viÖc ®o l­êng gi¸ trÞ ®ång tiÒn cña c¸c n­íc trong quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ b»ng c¸ch g¾n nã vµo ®ång §« la Mü víi ph¹m vi dao ®éng cho phÐp ±1%, thay thÕ cho vµng. Quy ­íc dù tr÷ ngo¹i tÖ cña c¸c n­íc cã thÓ ®æi thµnh vµng th«ng qua tû gi¸ víi ®ång §« la Mü, trªn c¬ së gi¸ 1 Ounce vµng = 35 USD. HÖ thèng tû gi¸ hèi ®o¸i Bretton Woods ®· tån t¹i suèt mét thêi gian dµi cho ®Õn ®Çu nh÷ng n¨m 70. VÒ c¬ b¶n còng gièng nh­ chÕ ®é "b¶n vÞ vµng", chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i Bretton Woods lµ chÕ ®é tû gi¸ cè ®Þnh, trong ®ã tû gi¸ hèi ®o¸i danh nghÜa ®­îc duy tr× kh«ng thay ®æi trong dµi h¹n. B»ng c¬ chÕ can thiÖp cña ng©n hµng trung ­¬ng vµ c¸c thÓ chÕ tµi chÝnh vµo thÞ tr­êng ngo¹i hèi, th«ng qua viÖc thay ®æi quü dù tr÷ ngo¹i tÖ ®Ó duy tr× tû gi¸ cè ®Þnh. Khi tû gi¸ thay ®æi cã xu h­íng lµm gi¶m gi¸ ®ång tiÒn mét n­íc th× Ng©n hµng Trung ­¬ng n­íc ®ã sÏ tung dù tr÷ ngo¹i tÖ cña m×nh ra ®Ó gi¶m bít søc Ðp cung tiÒn trªn thÞ tr­êng ngo¹i tÖ, ng¨n chÆn sù thay ®æi tû gi¸ hèi ®o¸i nh»m duy tr× sù æn ®Þnh trong gi¸ trÞ danh nghÜa cña ®ång néi tÖ vµ ng­îc l¹i.Trong tr­êng hîp ng©n hµng trung ­¬ng kh«ng cßn kh¶ n¨ng ®Ó can thiÖp, c¸c thÓ chÕ tµi chÝnh quèc tÕ cô thÓ lµ Quü tiÒn tÖ thÕ giíi (IMF) sÏ cho vay ngo¹i tÖ ®Ó c¸c n­íc gi÷ æn ®Þnh tû gi¸ vµ nÕu vÉn kh«ng gi÷ ®­îc th× IMF sÏ buéc ®ång tiÒn c¸c n­íc nµy ph¶i ph¸ gi¸. Kh«ng nh÷ng thÕ, chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i Bretton Woods trong khi biÕn ®ång §« la Mü thµnh ®ång tiÒn dù tr÷ vµ thanh to¸n quèc tÕ, ®· cét chÆt nÒn kinh tÕ vµ th­¬ng m¹i thÕ giíi vµo nh÷ng th¨ng trÇm cña nÒn kinh tÕ Mü. V× vËy, ngoµi nh÷ng nh­îc ®iÓm chung cña chÕ ®é tû gi¸ cè ®Þnh nh­: kh«ng ph¶n ¸nh ®­îc nh÷ng thay ®æi trong søc mua thùc tÕ cña c¸c n­íc, do ®ã lµm sai lÖch lîi thÕ vµ ¶nh h­ëng ®Õn lîi Ých kinh tÕ quèc tÕ thùc tÔ cña mçi n­íc; lµm tª liÖt kh¶ n¨ng sö dông chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ®Ó can thiÖp vµo nÒn kinh tÕ cña c¸c chÝnh phñ; chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i Bretton Woods cßn cã nh­îc ®iÓm riªng lµ g©y ra nh÷ng thiÖt h¹i rÊt lín ®èi víi c¸c n­íc chËm ph¸t triÓn (IMF cã thÓ buéc c¸c n­íc chËm ph¸t triÓn ph¸ gi¸ ®ång tiÒn cña m×nh nh­ng l¹i kh«ng thÓ buéc c¸c n­íc ph¸t triÓn t¨ng gi¸ nhanh ®ång tiÒn cña hä) vµ chÞu sù chi phèi rÊt m¹nh cña nÒn kinh tÕ Mü. ChÝnh v× vËy, khi nÒn kinh tÕ Mü r¬i vµo t×nh tr¹ng suy tho¸i nghiªm träng ®Çu nh÷ng n¨m 70, ®ång USD ®· ph¶i ph¸ gi¸ liªn tiÕp 2 lÇn vµo n¨m 1971 vµ 1972 (th¸ng 12/ 1971 ®ång USD ph¸ gi¸ lÇn 1), tõ 1USD = 0,888671 gram vµng gi¶m xuèng cßn 1USD = 0,818513 gram vµng, t­¬ng ®­¬ng 8,6%; th¸ng 2/1972 ®ång USD ph¸ gi¸ lÇn thø 2, gi¶m xuèng 1 USD = 0,736662 gram vµng, t­¬ng ®­¬ng 9,9%). KÕt hîp víi sù sa lÇy cña Mü trong cuéc chiÕn tranh víi ViÖt Nam, vµo thêi gian nµy hÖ thèng tû gi¸ hèi ®o¸i Bretton Woods chØ cßn tån t¹i trªn danh nghÜa. Ngµy 15/08/1971 chÝnh phñ Mü ®¬n ph­¬ng tuyªn bè "th¶ næi" ®ång USD, mÆc nhiªn v« hiÖu ho¸ tho¶ thuËn Bretton Woods vµ gi¶i tho¸t ®ång USD khái sù rµng buéc víi vµng trong c«ng thøc 35 USD = 1 Ounce vµng. 4.3.ChÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i linh ho¹t tõ 1973 ®Õn nay. Vµ ®Õn ngµy 15/07/1976, héi nghÞ c¸c n­íc thµnh viªn quü tiÒn tÖ thÕ giíi hîp t¹i Jamaica, ®· chÝnh thøc x¸c nhËn cuéc "ly h«n" gi÷a c¸c ®ång tiÒn quèc gia víi vµng, xãa bá vÜnh viÔn tho¶ thuËn Bretton Woods vÒ tû gi¸ hèi ®o¸i cè ®Þnh vµ chuyÓn sang chÕ ®é tû gi¸ “th¶ næi”. C¬ së c¬ b¶n ®­îc dïng lµm c¨n cø x¸c ®Þnh tû gi¸ th¶ næi lµ quan hÖ c©n b»ng cung cÇu ngo¹i tÖ trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi. Nã còng chÝnh lµ lý lÏ c¨n b¶n cña c¸c nhµ kinh tÕ t¸n thµnh ph¸t triÓn kinh tÕ dùa vµo c¹nh tranh tù do. ChÕ ®é tû gi¸ nµy cho phÐp x¸c ®Þnh mét tû gi¸ danh nghÜa gÇn víi søc mua thùc tÕ cña ®ång tiÒn c¸c n­íc. Nã ph¶n ¸nh t­¬ng ®èi s¸t thùc nh÷ng biÕn ®æi kinh tÕ cña mçi n­íc vµ sù thay ®æi t­¬ng quan kinh tÕ gi÷a c¸c n­íc víi nhau. ChÝnh s¸ch s¸ch tû gi¸ nµy còng lµ c¬ së ®Ó thùc hiÖn mong muèn cña nh÷ng n­íc cã kh¶ n¨ng theo ®uæi chÝnh s¸ch tµi chÝnh - tiÒn tÖ ®éc lËp, t¸ch rêi khái sù rµng buéc mét c¸ch chÆt chÏ víi ®ång USD nh­ trong chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i Bretton Woods. Nh­ng trong khi ph¶n ¸nh ®­îc sù thay ®æi trong søc mua thùc tÕ cña c¸c ®ång tiÒn, cã kh¶ n¨ng thÝch øng víi nh÷ng biÕn ®éng cña nÒn kinh tÕ vµ t¹o kh¶ n¨ng thùc thi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ chñ ®éng cña chÝnh phñ th× tû gi¸ hèi ®o¸i th¶ næi l¹i g©y ra nh÷ng biÕn ®éng tû gi¸ hÕt søc bÊt th­êng, lµm cho sù lªn gi¸- xuèng gi¸ cña c¸c ®ång tiÒn kh«ng sao dù ®o¸n ®­îc (lµm t¨ng tÝnh rñi ro cña tû gi¸ hèi ®o¸i). §iÒu nµy lµm t¨ng thªm nh÷ng yÕu tè g©y mÊt æn ®Þnh trong c¸c nÒn kinh tÕ, c¶n trë kh¶ n¨ng kiÓm so¸t qu¸ tr×nh t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c chÝnh phñ. V× vËy trªn thùc tÕ kh«ng cã sù tån t¹i mét chÕ ®é tû gi¸ hoµn toµn th¶ næi mµ th­êng chØ tån t¹i chÓ ®é tû gi¸ phèi hîp gi÷a "th¶ næi" vµ "cè ®Þnh". §ã lµ chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i "th¶ næi cã qu¶n lý" hay cßn gäi lµ chÕ ®é tû gi¸ linh ho¹t- chÕ ®é tû gi¸ mµ nhiÒu n­íc hiÖn nay ®ang theo ®uæi. §©y lµ, mét chÕ ®é tû gi¸ trung gian gi÷a tû gi¸ cè ®Þnh víi tû gi¸ th¶ næi, trong ®ã tû gi¸ hèi ®o¸i cÇn cã kh¶ n¨ng ph¶n ¸nh ®­îc nh÷ng biÕn ®éng th­êng xuyªn vµ ®ét ngét cña c¸c nh©n tè ng¾n h¹n ®Ó duy tr× ®­îc kh¶ n¨ng æn ®Þnh trong dµi h¹n. Mét tû gi¸ hèi ®o¸i nh­ thÕ ®ßi hái ph¶i ®­îc ®iÒu chØnh ®Ó duy tr× æn ®Þnh xung quanh mét vïng môc tiªu nhÊt ®Þnh. Vïng môc tiªu nµy ®­îc x¸c ®Þnh thay ®æi ë nh÷ng møc kh¸c nhau, tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn vµ tr¹ng th¸i cña nÒn kinh tÕ trong nh÷ng thêi kú kh¸c nhau.ViÖc ¸p dông chÕ ®é tû gi¸ th¶ næi cã qu¶n lý hiÖn nay ë c¸c n­íc kh«ng chØ kh¸c nhau vÒ vïng môc tiªu, mµ cßn kh¸c nhau vÒ sù lùa chän c¸c cùc vµ c¬ së x¸c ®Þnh tû gi¸. Khi c¸c n­íc sö dông mét hÖ thèng c¸c c«ng cô ®Ó t¸c ®éng vµo thÞ tr­êng ngo¹i hèi nh»m ®¹t ®­îc môc tiªu vÒ tû gi¸ hèi ®o¸i, chÝnh lµ qu¸ tr×nh ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i cña mçi quèc gia trong giai ®o¹n hiÖn nay. II. mèi quan hÖ gi÷a tû gi¸ hèi ®o¸i vµ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu 1. NhËp khÈu, xuÊt khÈu vµ tû gi¸ hèi ®o¸i 1.1. Sù h×nh thµnh ®­êng cung tiÒn tÖ. Cung ngo¹i tÖ cña mét n­íc phô thuéc vµo nhu cÇu tõ phÝa n­íc ngoµi vÒ hµng ho¸, dÞch vô vµ c¸c tµi s¶n cña n­íc së t¹i. Ch¼ng h¹n, khi mét ng­êi n­íc ngoµi ®i du lÞch t¹i mét n­íc nµo ®ã, ®Ó chi tiªu vµ sinh ho¹t, ng­êi ®ã kh«ng thÓ sö dông ngo¹i tÖ trong viÖc thanh to¸n trªn thÞ tr­êng n­íc së t¹i. Anh ta cÇn ph¶i b¸n ngo¹i tÖ trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi ®Ó ®æi lÊy mét l­îng néi tÖ t­¬ng øng cña n­íc nµy ®Ó thanh to¸n cho nh÷ng nhu cÇu vÒ hµng ho¸ vµ dÞch vô cña m×nh. Hµnh vi nµy ®· thùc hiÖn viÖc cung øng ngo¹i tÖ cho n­íc së t¹i. T­¬ng tù nh­ vËy hµnh vi mua tµi s¶n (vÝ dô hµng ho¸, cæ phiÕu, tr¸i kho¸n...) cña mét n­íc nµo ®ã cña cña c¸c th­¬ng nh©n n­íc ngoµi lµ nh÷ng hµnh vi cung ngo¹i tÖ trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi cña n­íc së t¹i. Ngoµi ra møc cung ngo¹i tÖ tiÒm tµng cña mét n­íc cßn bÞ ¶nh h­ëng bëi l­îng tiÒn göi cña nh÷ng ng­êi tõ n­íc ngoµi cho ng­êi th©n cña hä ë n­íc ®ã d­íi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau. Chóng ta cã thÓ m« h×nh ho¸ nh÷ng nh©n tè c¬ b¶n t¹o nguån cung ngo¹i tÖ cña mét n­íc b»ng mét hµm to¸n häc: S$ = ƒ(cÇu cña ng­êi n­íc ngoµi vÒ hµng ho¸, dÞch vô vµ tµi s¶n cña mét n­íc,..), nh­ vËy cung ngo¹i tÖ cña mét n­íc b»ng tæng sè ngo¹i tÖ do xuÊt khÈu hµng ho¸ vµ dÞch vô cña n­íc m×nh vµ c¸c nguån thu ngo¹i tÖ kh¸c...C¸c nh©n tè trong m« h×nh nµy cã t­¬ng quan thuËn víi kh¶ n¨ng cung ngo¹i tÖ cña mét n­íc. Khi mét trong c¸c nh©n tè trong m« h×nh trªn t¨ng lªn (C¸c nh©n tè kh¸c kh«ng thay ®æi), cung ngo¹i tÖ cña mét n­íc sÏ t¨ng lªn vµ ng­îc l¹i. Nh­ng møc ®é tham gia cña mçi nh©n tè vµo c¬ cÊu cung ngo¹i tÖ cña mçi n­íc th× rÊt kh¸c nhau, tuú thuéc vµo c¬ cÊu kinh tÕ ®èi ngo¹i cña mçi n­íc trong tõng giai ®o¹n vµ ®é co gi·n cña c¸c nh©n tè ®ã víi tû gi¸ hèi ®o¸i. Møc cung ngo¹i tÖ vµo mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh lu«n ®­îc x¸c ®Þnh t­¬ng øng víi mét møc gi¸ cô thÓ. Khi tû gi¸ thay ®æi møc cung ngo¹i tÖ trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi còng thay ®æi theo. H­íng thay ®æi cña cung ngo¹i tÖ trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi th­êng t­¬ng quan thuËn víi tû gi¸ hèi ®o¸i (víi ®iÒu kiÖn lµ c¸c hµng ho¸ xuÊt khÈu ph¶i cã co gi·n víi tû gi¸ hèi ®o¸i. Xem xÐt mèi quan hÖ gi÷a cung ngo¹i tÖ vµ tû gi¸ hèi ®o¸i trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi, chóng ta cã thÓ x¸c ®Þnh ®­îc ®­êng cung ngo¹i tÖ cã h×nh d¹ng dèc lªn nh­ ®å thÞ ë h×nh1. §­êng cung dèc lªn thÓ hiÖn, øng víi mét møc tû gi¸ cao h¬n lµ mét møc cung ngo¹i tÖ trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi cao h¬n vµ ng­îc l¹i, mét sù suy gi¶m trong tû gi¸ hèi ®o¸i lµ mét møc cung ngo¹i tÖ thÊp h¬n. H×nh 1: §å thÞ ®­êng cung ngo¹i tÖ. Trong ®ã: E (USD/VND) lµ tû gi¸ hèi ®o¸i VND: lµ ®ång Vn ®¹i diÖn cho ®ång néi tÖ USD: lµ ®ång ®« la Mü ®¹i diÖn cho ngo¹i tÖ S$ : §­êng cung ngo¹i tÖ Q$ : L­îng ngo¹i tÖ E (USD/VND) S$ Q$ Q1 Q2 E1 E2 1.2.Sù h×nh thµnh ®­êng cÇu tiÒn tÖ. CÇu tiÒn tÖ mét n­íc phô thuéc vµo nhu cÇu cña d©n chóng (chÝnh phñ, c¸c h·ng vµ c¸c c¸ nh©n.) n­íc ®ã vÒ hµng ho¸, dÞch vô vµ tµi s¶n n­íc ngoµi. VÝ dô, khi ng­êi ViÖt Nam muèn mua hµng ho¸ cña n­íc ngoµi, hä cÇn cã mét l­îng ngo¹i tÖ ®Ó chi tr¶ cho sè hµng ho¸ ®ã. Do vËy, hä mang tiÒn ®ång ®Õn thÞ tr­êng ngo¹i hèi ®Ó ®æi ra sè ngo¹i tÖ t­¬ng øng. Chóng ta cã thÓ m« h×nh ho¸ quan hÖ gi÷a c¸c nh©n tè x¸c ®Þnh cÇu ngo¹i tÖ víi cÇu tÖ b»ng mét hµm ®¹i sè t­¬ng tù nh­ ®èi víi cung ngo¹i tÖ: D$ = ƒ( cÇu cña d©n chóng mét n­íc vÒ hµng ho¸, dÞch vô vµ tµi s¶n cña n­íc ngoµi,..). Nh­ vËy cÇu vÒ ngo¹i tÖ cña mét n­íc sÏ b»ng tæng nhu cÇu ngo¹i tÖ ®Ó nhËp khÈu hµng ho¸ vµ dÞch vô vµ nh÷ng nhu cÇu vÒ ngo¹i tÖ kh¸c... C¸c nh©n tè trong hµm cÇu ngo¹i tÖ cã t­¬ng quan thuËn víi l­îng cÇu ngo¹i tÖ. Sù gia t¨ng cña bÊt cø nh©n tè nµo trong hµm cÇu ngo¹i tÖ còng lµm cho l­îng cÇu ngo¹i tÖ trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi gia t¨ng vµ ng­îc l¹i. Gièng nh­ møc cung ngo¹i tÖ, møc cÇu ngo¹i tÖ còng lu«n ®­îc x¸c ®Þnh ë mét møc tû gi¸ cô thÓ vµo mét thêi ®iÓm x¸c ®Þnh. Mèi quan hÖ gi÷a l­îng cÇu ngo¹i tÖ vµ tû gi¸ hèi ®o¸i lµ ®­êng cÇu ngo¹i tÖ. Trong mèi quan hÖ nµy, khi tû gi¸ hèi ®o¸i t¨ng lªn, gi¸ hµng ho¸ nhËp khÈu trªn thÞ tr­êng néi ®Þa trë nªn t­¬ng ®èi ®¾t h¬n, do ®ã nhu cÇu vÒ hµng ho¸ nhËp khÈu cña n­íc cã ®ång néi tÖ sÏ gi¶m xuèng, møc cÇu ngo¹i tÖ còng gi¶m theo. Ng­îc l¹i víi mét møc tû gi¸ thÊp h¬n, gi¸ cña hµng ho¸ nhËp khÈu sÏ trë lªn t­¬ng ®èi rÎ h¬n lµm cho nhu cÇu nhËp khÈu hµng ho¸ cña n­íc ngoµi cã xu h­íng t¨ng lªn, kÐo theo møc cÇu ngo¹i tÖ t¨ng theo. Nh­ vËy, gi÷a møc cÇu ngo¹i tÖ vµ tû gi¸ hèi ®o¸i cã quan hÖ nghÞch, ®­êng cÇu cã h×nh d¹ng dèc xuèng. H×nh 2: §å thÞ ®­êng cÇu ngo¹i tÖ D$ Trong ®ã: E (USD/VND) lµ tû gi¸ hèi ®o¸i VND: lµ ®ång Vn ®¹i diÖn cho ®ång néi tÖ USD: lµ ®ång ®« la Mü ®¹i diÖn cho ngo¹i tÖ D$ : §­êng cÇu ngo¹i tÖ Q$ : L­îng ngo¹i tÖ E (USD/VND) D$ Q$ Q1 Q2 E1 E2 øng víi mét møc tû gi¸ hèi ®o¸i cô thÓ trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi lµ nh÷ng møc cung cÇu ngo¹i tÖ kh¸c nhau. Trong khi t­¬ng quan gi÷a tû gi¸ víi cung ngo¹i vËn ®éng cïng h­íng víi nhau th× t­¬ng quan gi÷a tû gi¸ víi cÇu ngo¹i tÖ l¹i vËn ®éng ng­îc chiÒu nhau. Nh­ng chóng sÏ t­¬ng t¸c víi nhau ®Ó x¸c ®Þnh ®­îc mét tû gi¸ mµ c¶ cung vµ cÇu ngo¹i tÖ cïng chÊp nhËn. Giao ®iÓm gi÷a ®­êng cung vµ ®­êng cÇu ngo¹i tÖ chØ ra møc tû gi¸ hèi ®o¸i c©n b»ng. T¹i ®ã, møc cung ngo¹i tÖ b»ng víi møc cÇu ngo¹i tÖ A(E* . Q*). §©y lµ kÕt qu¶ t¸c ®éng qua l¹i gi÷a hai nh©n tè, quan hÖ cung vµ quan hÖ cÇu vÒ ngo¹i tÖ trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi. H×nh 3: §å thÞ cung- cÇu ngo¹i tÖ vµ tû gi¸ c©n b»ng Trong ®ã: Q2 Q3: Møc cung ngo¹i tÖ Q1 Q4 : Møc d­ cÇu ngo¹i tÖ S$ E2 E(USD/VND) L­îng ngo¹i tÖ A E * D$ Q1 Q2 Q* Q3 Q4 2. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng tíi tû gi¸ hèi ®o¸i. 2.1.Sù æn ®Þnh trong tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ. Ngµy nay khoa häc kinh tÕ ®· chØ râ, ®èi víi mçi quèc gia, sù æn ®Þnh søc mua ®èi néi cña ®ång tiÒn cã ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng, ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn søc mua ®èi ngo¹i cña nã. Tuy nhiªn sù æn ®Þnh nµy chØ cã thÓ lµ kÕt qu¶ cña hµng lo¹t nh÷ng mèi liªn hÖ t­¬ng t¸c lÉn nhau gi÷a c¸c nh©n tè néi t¹i cña nÒn kinh tÕ, trong ®ã næi lªn hµng ®Çu vµ cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh vÉn lµ tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc ®¹t ®­îc tèc ®é t¨ng tr­ëng cao khi vµ chØ khi nã thùc sù ®­îc h­íng ngo¹i, mµ ®· nãi ®Õn nÒn kinh tÕ h­íng ngo¹i tøc lµ nãi ®Õn viÖc më réng vµ ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng, t¨ng nhanh kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng ho¸ vµ dÞch vô, t¹o nguån thu ngo¹i tÖ cho ng©n s¸ch, ®¸p øng nhu cÇu chi tiªu th­êng xuyªn vµ liªn tôc cho ®Çu t­ ph¸t triÓn kinh tÕ. Trong bèi c¶nh t×nh h×nh chÝnh trÞ - kinh tÕ thÕ giíi ®Çy biÕn ®éng phøc t¹p nh­ hiÖn nay, theo ®uæi môc tiªu t¨ng tr­ëng kinh tÕ nhanh, m¹nh vµ æn ®Þnh lu«n lµ träng t©m chÝnh yÕu trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn cña mçi quèc gia, ®Æc biÖt lµ víi nh÷ng quèc gia ®ang ph¸t triÓn th­êng cã møc tÝch luü thÊp, song nhu cÇu ®Çu t­ l¹i cao, do vËy ®Ó t¨ng tr­ëng kinh tÕ nhÊt thiÕt ph¶i dùa vµo nguån vèn vay n­íc ngoµi. VÒ c¬ b¶n, phÇn vèn thuÇn tuý chuyÓn tõ bªn ngoµi vµo cho phÐp mét n­íc duy tr× kho¶n thiÕu hôt trong tµi kho¶n v·ng lai. Sè thiÕu hôt ®ã cho thÊy, tæng chi tiªu cao h¬n tæng thu nhËp. §iÒu nµy cã ¶nh h­ëng lín tíi c¸n c©n thanh to¸n (sÏ nghiªn cøu ë môc sau), tíi cung cÇu ngo¹i tÖ vµ tû gi¸ hèi ®o¸i. Gi¶ sö trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn b×nh th­êng, ®­êng cung S vµ ®­êng cÇu D1 vÒ ngo¹i tÖ giao nhau t¹i ®iÓm A, x¸c ®Þnh møc tû gi¸ hèi ®o¸i lµ E1. Tèc ®é t¨ng tr­ëng cao cña nÒn kinh tÕ khiÕn cho nhu cÇu vèn ®Çu t­ t¨ng vät, ®Èy ®­êng cÇu ngo¹i tÖ dÞch chuyÓn sang ph¶i, trong khi ®ã cung ngo¹i tÖ ch­a ®ñ ®Ó ®¸p øng kÞp thêi do ®ã ®Èy tû gi¸ lªn møc E2. Ngoµi ph¹m vi ¶nh h­íng cã tÝnh h­íng ngo¹i nãi trªn, t¨ng tr­ëng kinh tÕ cßn t¹o ra mét lo¹t nh÷ng t¸c ®éng bªn trong ®èi víi tû gi¸ hèi ®o¸i, cã thÓ kÓ ®Õn nh­: t×nh h×nh thu chi ng©n s¸ch Nhµ n­íc, thu nhËp vµ lßng tin cña c«ng chóng vµo ®ång tiÒn quèc gia. H×nh 4 : ¶nh h­ëng cña t¨ng tr­ëng kinh tÕ tíi tû gi¸ hèi ®o¸i. D1 D2 E1 E2 S Q1 Q2 L­îng ngo¹i tÖ Tû gi¸(USD/VND) A B Víi tr­êng hîp ng©n s¸ch Nhµ n­íc r¬i vµo t×nh tr¹ng béi chi ë quy m« lín, buéc chÝnh phñ ®øng tr­íc mét sù lùa chän: hoÆc ph¶i ph¸t hµnh tiÒn, hoÆc ph¶i huy ®éng vèn vµ dù tr÷ ngo¹i tÖ trong n­íc vµ vay nî n­íc ngoµi ®Ó bï ®¾p th©m hôt ng©n s¸ch. Tuy nhiªn biÖn ph¸p nµo còng dÉn tíi lµm thay ®æi khèi l­îng tiÒn mÆt trong l­u th«ng, l­îng cung cÇu ngo¹i tÖ khiÕn cho tû gi¸ biÕn ®éng m¹nh. Qu¸ tr×nh mÊt gi¸ cña USD g¾n liÒn víi t×nh tr¹ng béi chi ng©n s¸ch vµ th©m hôt nghiªm träng c¸n c©n thanh to¸n cña n­íc Mü trong thêi gian qua lµ mét minh chøng cô thÓ cho vÊn ®Ò nµy. HiÓn nhiªn, nÕu nÒn kinh tÕ lu«n duy tr× tèc ®é t¨ng tr­ëng cµng cao bao nhiªu th× møc thu nhËp vµ lßng tin cña c«ng chóng vµo ®ång tiÒn quèc gia sÏ cµng t¨ng bÊy nhiªu. §©y chÝnh lµ hai yÕu tè ®ång hµnh t¸c ®éng vµo tû gi¸ hèi ®o¸i. Cïng víi sù gia t¨ng cña hai nh©n tè nµy, xu h­íng sö dông ®ång b¶n tÖ còng t¨ng nhanh vµ nhu cÇu tÝch tr÷ ngo¹i tÖ kh«ng cßn n÷a. §iÒu nµy hç trî cho gi¸ trÞ ®ång tiÒn quèc gia t¨ng æn ®Þnh trong n­íc vµ cã søc m¹nh h¬n n÷a trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. 2.2. Tr¹ng th¸i c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ. §Ó thùc hiÖn tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ ®óng nh­ dù kiÕn, mçi quèc gia cÇn hÕt søc coi träng viÖc x¸c lËp, ._.theo dâi vµ ph©n tÝch chiÒu h­íng ph¸t triÓn cña c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ. Trong thêi ®¹i ngµy nay, c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ gi÷ vai trß chñ ®¹o trong hÖ thèng c¸n c©n cña c¸c n­íc. T×nh tr¹ng cña nã ¶nh h­ëng quyÕt ®Þnh ®Õn sù biÕn ®éng cña tû gi¸ hèi ®o¸i, ®Õn tr¹ng th¸i ngo¹i hèi, vµ cuèi cïng ¶nh h­ëng tíi toµn bé nÒn kinh tÕ cña mét n­íc. C¸n c©n thanh to¸n lµ nh÷ng ghi chÐp vÒ c¸c giao dÞch mµ d©n c­ vµ chÝnh phñ mét n­íc thùc hiÖn víi thÕ giíi bªn ngoµi trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh, th­êng lµ mét n¨m. Trong ®ã ghi chÐp mäi kho¶n thu (cã) - chi (nî) ngo¹i tÖ cña mét n­íc trong quan hÖ kinh tÕ víi c¸c n­íc kh¸c trªn thÕ giíi. Mét sù t¨ng lªn trong tµi s¶n cã cña c¸n c©n thanh to¸n ®­îc ghi víi dÊu (+) biÓu hiÖn nguån thu ngo¹i tÖ cña mét n­íc t¨ng lªn. Ng­îc l¹i, mét sù t¨ng lªn trong tµi s¶n nî cña mét n­íc cho n­íc ngoµi vµ lµm gi¶m l­îng ngo¹i tÖ cña n­íc ®ã. C¸n c©n thanh to¸n bao gåm c¸c kho¶n môc chñ yÕu cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn nh÷ng thay ®æi cña tû gi¸ hèi ®o¸i. §ã lµ: tµi kho¶n v·ng lai, tµi kho¶n vèn vµ tµi kho¶n dù tr÷ chÝnh thøc. Ph­¬ng ph¸p bót to¸n kÐp cña c¸n c©n thanh to¸n, lµm cho c¸n c©n thanh to¸n t¹i bÊt cø thêi ®iÓm nµo còng lu«n th¨ng b»ng, kh«ng hµm ý x¶y ra sù c©n b»ng víi tõng kho¶n môc cña nã. 2.2.1. T¸c ®éng cña tµi kho¶n v·ng lai tíi tû gi¸ hèi ®o¸i Tµi kho¶n v·ng lai ghi chÐp c¸c ho¹t ®éng mua b¸n hµng ho¸ - dÞch vô, thu nhËp tõ ®Çu t­ vµ c¸c kho¶n chuyÓn giao cã liªn quan ®Õn tiÒn tÖ cña mét n­íc víi c¸c n­íc kh¸c. Trong ®ã, c¸n c©n th­¬ng m¹i thÓ hiÖn nh÷ng biÕn ®éng trong xuÊt nhËp khÈu cña mét n­íc lµ néi dung quan träng nhÊt cña tµi kho¶n v·ng lai. Nh÷ng thay ®æi cña c¸n c©n th­¬ng m¹i cã t¸c ®éng trùc tiÕp vµ quan träng ®Õn tû gi¸ hèi ®o¸i. V× vËy mäi yÕu tè cã kh¶ n¨ng t¸c ®éng lµm thay ®æi t×nh h×nh xuÊt nhËp khÈu ®ªu lµ nh÷ng nh©n tè c¬ b¶n t¸c ®éng tíi tû gi¸ hèi ®o¸i. C¸ch tiÕp cËn x¸c ®inh tû gi¸ ®· cho chóng ta thÊy nh÷ng nh©n tè t¸c ®éng lµm thay ®æi cung cÇu ngo¹i tÖ cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn sù thay ®æi cña c¸n c©n th­¬ng m¹i chÝnh lµ: møc gi¸ c¶ t­¬ng ®èi, chÝnh s¸ch b¶o hé, së thÝch cña ng­êi tiªu dïng vÒ hµng ho¸ néi so víi hµng ngo¹i vµ n¨ng suÊt lao ®éng cña mét n­íc. Mäi sù biÕn ®éng cña c¸c nh©n tè nµy, t­¬ng t¸c lÉn nhau lµm thay ®æi cÇu vÒ xuÊt nhËp khÈu (sÏ nghiªn cøu ë phÇn sau). Nh÷ng thay ®æi vÒ cÇu xuÊt nhËp khÈu, nÕu lµm cho c¸n c©n th­¬ng m¹i dÞch chuyÓn vÒ phÝa thÆng d­, n­íc cã ®iÒu kiÖn t¨ng dù tr÷ ngo¹i tÖ, sÏ cã t¸c ®éng lµm gi¶m tû gi¸ hèi ®o¸i vµ t¨ng gi¸ ®ång néi tÖ. Ng­îc l¹i, nÕu nh÷ng thay ®æi vÒ cÇu xu©t nhËp khÈu lµm t¨ng sù th©m hôt cña c¸n c©n th­¬ng m¹i sÏ cã t¸c ®éng lµm t¨ng tû gi¸ hèi ®o¸i vµ gi¶m gi¸ trÞ ®ång néi tÖ. 2.2.2. T¸c ®éng cña tµi kho¶n vèn ®Õn tû gi¸ hèi ®o¸i Tµi kho¶n vèn ghi chÐp c¸c giao dÞch cã liªn quan ®Õn viÖc mua b¸n tµi s¶n gi÷a nÒn kinh tÕ mét n­íc víi n­íc ngoµi, bao gåm sù di chuyÓn cña c¸c nguån vèn vay vµ c¸c nguån vèn ®Çu t­ trùc tiÕp. Mäi nguån vèn ch¶y vµo mét n­íc sÏ lµm t¨ng tµi s¶n ngo¹i tÖ cña n­íc ®ã vµ bÊt cø l­îng vèn nµo tõ n­íc ®ã ch¶y ra n­íc ngoµi còng lµm suy gi¶m tµi s¶n ngo¹i tÖ cña n­íc ®ã. C¸c nh©n tè lµm thay ®æi luång di chuyÓn cña dßng vèn, do ®ã lµm thay ®æi c¸n c©n tµi kho¶n vèn cã t¸c ®éng lµm thay ®æi quan hÖ cung cÇu trªn thÞ tr­êng tµi s¶n. Quan hÖ cung cÇu tµi s¶n ®Õn l­ît nã sÏ lµ thay ®æi tû gi¸ hèi ®o¸i vµ gi¸ trÞ cña c¸c ®ång tiÒn. C¸c nh©n tè c¬ b¶n cã t¸c ®éng lµm thay ®æi sù di chuyÓn cña dßng vèn ®­îc ph¶n ¸nh trong c«ng thøc x¸c ®Þnh ®iÒu kiÖn c©n b»ng më trªn thÞ tr­êng tµi s¶n. Kh«ng gièng nh­ tµi kho¶n v·ng lai cã t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn nh÷ng thay ®æi cña tû gi¸ hèi ®o¸i, tµi kho¶n vèn cã c¬ chÕ t¸c ®éng phøc t¹p h¬n vµ ph¶i th«ng qua c¬ chÕ t¸c ®éng cña lý thuyÕt l­îng cÇu tµi s¶n víi c¸c nh©n tè rÊt phøc t¹p (thu nhËp, tû su©t lîi tøc, rñi ro, tÝnh láng). Cô thÓ, bÊt kú nh©n tè nµo cã t¸c ®éng lµm thay ®æi tû suÊt lîi tøc cña c¸c tµi s¶n theo h­íng lµm t¨ng gi¸ trÞ cña tµi s¶n néi tÖ cao h¬n tµi s¶n n­íc ngoµi th× ®Òu cã t¸c ®éng lµ gi¶m tû gi¸ hèi ®o¸i vµ ng­îc l¹i, mäi nh©n tè t¸c ®éng lµm t¨ng tû suÊt lîi tøc cña tµi s¶n ngo¹i tÖ cao h¬n tµi s¶n néi tÖ th× cã t¸c ®éng lµm t¨ng tû gi¸ hèi ®o¸i. 2.3. Møc chªnh lÖch l¹m ph¸t. 2.3.1 Sù h×nh thµnh ®­êng cung xuÊt khÈu vµ ®­êng cÇu nhËp khÈu. Râ rµng, ®iÒu kiªn th­¬ng m¹i, liªn quan ®Õn gi¸ c¶ xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu khÈu, chØ ¶nh h­ëng lªn tû gi¸ khi hµng ho¸ xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu lµ kh¸c nhau. Bªn c¹nh ®iÒu kiÖn th­¬ng m¹i th× l¹m ph¸t còng lµ nh©n tè cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp tíi n¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng ho¸ cña mét n­íc víi hµng ho¸ cïng lo¹i hoÆc t­¬ng tù cña n­íc kh¸c. §Ó gi¶i thÝch ¶nh h­ëng cña l¹m ph¸t, chóng ta vÏ m« t¶ ®­êng cÇu nhËp khÈu vµ ®­êng cung xuÊt khÈu cña mét n­íc. * Sù h×nh thµnh ®­êng cÇu nhËp khÈu. øng víi mçi møc gi¸ nhÊt ®Þnh, th× sè l­îng hµng ho¸ ph¶i nhËp khÈu lµ phÇn phô tréi cña nhu cÇu tiªu dïng so víi kh¶ n¨ng s¶n xuÊt hµng ho¸ ®ã cña mét n­íc, nhu cÇu nhËp khÈu hµng ho¸ cña mét n­íc ®­îc biÓu diÔn b»ng kho¶ng c¸ch gi÷a ®­êng cÇu vÒ hµng ho¸ ®ã vµ ®­êng cung hµng ho¸ ®ã bëi nh÷ng nhµ s¶n xuÊt trong n­íc. T¹i møc gi¸ P1 th× cÇu vÒ hµng ho¸ A lµ Q4 nh­ng c¸c nhµ s¶n xuÊt trong n­íc chØ ®¸p øng ®­îc ë møc Q1 nh­ vËy nhu cÇu nhËp khÈu lµ Q1Q4, cßn t¹i møc gi¸ P2 th× cÇu vÒ hµng ho¸ A lµ Q3 nh­ng s¶n xuÊt ë trong n­íc chØ ®¸p øng ë møc Q2, nh­ vËy nhu cÇu nhËp khÈu hµng ho¸ A t¹i møc gi¸ P2 lµ Q2Q3, (xem h×nh 5a). Tõ ®ã ta cã ®­êng cÇu nhËp khÈu nh­ h×nh 5.b. P1 P2 Q1 Q2 P1 P2 Q2 Q3 Q1 Q4 Q Q3 Q4 DA SA Gi¸ c¶ hµng ho¸ A Gi¸ c¶ hµng ho¸ A Trong ®ã: : §­êng cÇu hµng ho¸ A §­êng cung hµng ho¸ A DA SA H×nh 5a: Cung cÇu hµng ho¸ A H×nh5b cÇu nhËp khÈu hµng ho¸ A * Sù h×nh thµnh ®­êng cung xuÊt khÈu. øng víi mçi møc gi¸ nhÊt ®Þnh, th× sè l­îng xuÊt khÈu mét hµng ho¸ lµ phÇn phô tréi cña møc s¶n xuÊt vµ nhu cÇu tiªu dïng hµng ho¸ ®ã cña mét n­íc. Sè l­îng hµng ho¸ ®­îc xuÊt khÈu ®­îc thÓ hiÖn b»ng kho¶ng c¸ch gi÷a ®­êng cung vµ ®­êng cÇu hµng ho¸ ®ã. T¹i møc gi¸ P1 th× cung hµng ho¸ B ë møc Q4 nh­ng v× do gi¸ qu¸ cao nªn nhu cÇu tiªu thô hµng ho¸ nµy chØ dõng l¹i ë møc Q1 nh­ vËy kho¶ng c¸ch gi÷a Q1 vµ Q4 lµ phÇn d«i ra ®Ó xuÊt khÈu. Khi gi¶ gi¶m xuèng møc P2 th× cung hµng ho¸ B l¹i nhá h¬n cÇu vÒ hµng ho¸ B do vËy ®Èy møc gi¸ tíi P.T¹i møc gi¸ nµy th× hµng ho¸ s¶n xuÊt ra chØ ®ñ ®Ó ®¸p øng nhu cÇu trong n­íc, khi ®ã khèi l­îng xuÊt khÈu b»ng kh«ng, (Xem h×nh 6.a). Tõ ®ã ta cã thÓ h×nh thµnh ®­êng cung xuÊt khÈu nh­ trªn H×nh 6.b. P2 P1 Q1 Q2 P2 P1 Q2 Q3 Q1 Q4 Q Q3 Q4 DA SA Gi¸ c¶ hµng ho¸ A Gi¸ c¶ hµng ho¸ A Trong ®ã: : §­êng cÇu hµng ho¸ A §­êng cung hµng ho¸ A DA SA SA H×nh 6a: Cung cÇu hµng ho¸ A H×nh6b cÇu nhËp khÈu hµng ho¸ A fg* L¹m ph¸t vµ cung cÇu hµng ho¸. Gi¶ thiÕt r»ng ViÖt Nam cã tû lÖ l¹m ph¸t lµ 25% n¨m. NÕu toµn bé gi¸ c¶ hµng ho¸ vµ tiÒn l­¬ng còng t¨ng 25%, th× ®­êng cÇu hµng ho¸ A vµ hµng hãa B cña ViÖt nam còng t¨ng 25% so víi thêi ®iÓm ®Çu n¨m. Do gi¸ hµng ho¸ vµ tiÒn l­¬ng cïng t¨ng 25%, cho nªn thu nhËp thùc tÕ kh«ng thay ®æi, nghÜa lµ khèi l­îng hµng ho¸ cña x· héi kh«ng thay ®æi so víi tr­íc vµ sau khi cã l¹m ph¸t x¶y ra. §iÒu nµy khiÕn ®­êng cÇu vÒ hµng ho¸ A vµ ®­êng cÇu hµng ho¸ B dÞch chuyÓn lªn phÝa trªn víi tû lÖ 25%. Trong khi ®ã th× ®­êng cung hµng ho¸ A vµ ®­êng cung hµng ho¸ B còng dÞch chuyÓn lªn phÝa trªn víi cïng tû lÖ 25%. H×nh 7: L¹m ph¸t vµ cung cÇu hµng ho¸. P1 P2 P1 P2 Q1 Q2 Q DA2 SA 2 Gi¸ c¶ hµng ho¸ A Trong ®ã: : §­êng cÇu hµng ho¸ A tr­íc l¹m ph¸t : §­êng cÇu hµng ho¸ A tr­íc l¹m ph¸t §­êng cung hµng ho¸ A tr­íc l¹m ph¸t §­êng cung hµng ho¸ A sau l¹m ph¸t §­êng cÇu nhËp khÈu hµng ho¸ A tr­íc l¹m ph¸t §­êng cÇu nhËp khÈu hµng ho¸ A sau l¹m ph¸t DA1 SA1 SA1 DA1 DA2 SA2 Gi¸ c¶ hµng ho¸ A a) b) D$2 D$1 D$1 D$2 L­îng cÇu hµng ho¸ A P1 P2 PS1 P2 Q1 Q2 Q DB2 SB 2 Gi¸ c¶ hµng ho¸ A Trong ®ã: : §­êng cÇu hµng ho¸ B tr­íc l¹m ph¸t : §­êng cÇu hµng ho¸ B tr­íc l¹m ph¸t §­êng cung hµng ho¸ B tr­íc l¹m ph¸t §­êng cung hµng ho¸ B sau l¹m ph¸t §­êng cung xuÊt khÈu hµng ho¸ B tr­íc l¹m ph¸t §­êng cung xuÊtkhÈu hµng ho¸ B sau l¹m ph¸t DB1 SB1 SB1 DB1 DB2 SB2 Gi¸ c¶ hµng ho¸ A c) d) S$2 S$1 S$2 S$1 L­îng hµng ho¸ B hµng n¨m L­îng hµng ho¸ BxuÊt khÈu hµng n¨m L­îng hµng ho¸ A hµng n¨m 2.3.2. T¸c ®éng cña l¹m ph¸t tíi tû gi¸ hèi ®o¸i. Chóng ta sö dông h×nh 7 ®Ó biÓu diÔn ¶nh h­ëng cña l¹m ph¸t ®Õn ®­êng cung vµ ®­êng cÇu tiÒn tÖ vµ qua ®ã ¶nh h­ëng tíi tû gi¸ hèi ®o¸i. ¶nh h­ëng cña l¹m ph¸t sÏ kh¸c nhau trong tr­êng hîp l¹m ph¸t chØ xuÊt hiÖn ë n­íc nhËp khÈu hay cßn xuÊt hiÖn ë c¶ n­íc xuÊt khÈu n÷a. B©y giê chóng ta sÏ xem xÐt tõng tr­êng hîp cô thÓ. * L¹m ph¸t chØ x¶y ra ë n­íc nhËp khÈu. H×nh 8.a biÓu diÔn ®­êng cung vµ cÇu USD, ®­îc b¾t nguån tõ ®­êng cung cÇu xuÊt khÈu trong tr­êng hîp l¹m ph¸t chØ x¶y ra ë ViÖt Nam víi tû lÖ 25%, cßn ë Mü th× l¹m ph¸t vÉn ch­a x¶y ra. Tr­êng hîp l¹m ph¸t chØ x¶y ra ë mét n­íc, khèi l­îng xuÊt khÈu kh«ng thay ®æi sau khi l¹m ph¸t x¶y ra, nh­ng tû lÖ gi¶m gi¸ ®ång néi tÖ t­¬ng ®­¬ng víi tû lÖ l¹m ph¸t cña n­íc nµy, víi khèi l­îng xuÊt khÈu kh«ng ®æi nh­ng ®­îc b¸n víi gi¸ cao h¬n sau khi cã l¹m ph¸t, do ®ã gi¸ trÞ xuÊt khÈu t¨ng t­¬ng øng víi tû lÖ l¹m ph¸t, ®iÒu ®ã cã nghÜa lµ ®­êng cÇu tiÒn tÖ di chuyÓn xuèng d­íi vµ sang ph¶i t­¬ng ®­¬ng víi tû lÖ l¹m ph¸t. §èi víi ®­êng cung tiÒn tÖ còng lý luËn t­¬ng tù . Bëi v× ®ång tiÒn cña n­íc cã l¹m ph¸t gi¶m gi¸ t­¬ng ®­¬ng víi tû lÖ l¹m ph¸t, cho nªn l­îng tiÒn ®­îc trao ®æi còng t¨ng t­¬ng øng víi tû lÖ l¹m ph¸t. Nh­ vËy khi l¹m ph¸t chØ x¶y ra ë mét n­íc lµm cho ®ång tiÒn n­íc nµy gi¶m gi¸(tû gi¸ gi¶m) víi tû lÖ xÊp xØ tû lÖ l¹m ph¸t. H×nh 8a: L¹m ph¸t chØ x¶y ra ë mét n­íc E2 E1 Q1 Q2 TriÖu USD D$1 S$1 Tû gi¸ Trong ®ã: : §­êng cÇu ngo¹i tÖ khi ch­a cã l¹m ph¸t §­êng cÇu ngo¹i tÖ sau khi cã l¹m ph¸t §­êng cung ngo¹i tÖ khi ch­a cã l¹m ph¸t §­êng cung ngo¹i tÖ sau khi cã l¹m ph¸t S$2 D$2 D$1 D$2 S$1 S$2 * L¹m ph¸t x¶y ra ë c¶ hai n­íc.  Trong tr­êng hîp l¹m ph¸t còng xuÊt hiÖn ë n­íc kh¸c, th× sau khi l¹m ph¸t sè l­îng nhËp khÈu còng kh«ng thay ®æi so víi tr­íc khi l¹m ph¸t, mÆc dï gi¸ c¶ sau khi l¹m ph¸t t¨ng lªn. Do gi¸ c¶ t¨ng, nªn gi¸ trÞ xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu còng t¨ng lªn t­¬ng øng víi tû lÖ l¹m ph¸t. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ ®­êng cung vµ ®­êng cÇu tiÒn tÖ di chuyÓn sang ph¶i víi tû lÖ nh­ tû lÖ l¹m ph¸t, do ®ã tû gi¸ kh«ng bÞ ¶nh h­ëng, vÉn gi÷ nguyªn nh­ tr­íc khi cã l¹m ph¸t. Tû gi¸ USD/VND H×nh 8b.L¹m ph¸t x¶y ra t¹i c¶ hai n­íc. D$2 S$2 S$1 D$1 TriÖu USD D$1 Trong ®ã: : §­êng cÇu ngo¹i tÖ khi ch­a cã l¹m ph¸t §­êng cÇu ngo¹i tÖ sau khi cã l¹m ph¸t §­êng cung ngo¹i tÖ khi ch­a cã l¹m ph¸t §­êng cung ngo¹i tÖ sau khi cã l¹m ph¸t S$1 D$2 S$2 2.4. Sù thay ®æi l·i suÊt trong n­íc. Víi t­ c¸ch lµ ph¹m trï thuéc hÖ thèng tµi chÝnh tiÒn tÖ, sù thay ®æi l·i suÊt cã liªn quan trùc tiÕp tíi biÕn ®éng tû gi¸ hèi ®o¸i. YÕu tè l·i suÊt xÐt ®Õn ë ®©y lµ l·i suÊt tiÒn göi b»ng ®ång néi tÖ vµ ngo¹i tÖ trong ®iÒu kiÖn chuyÓn ®æi tù do gi÷a néi tÖ vµ ngo¹i tÖ. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng khi Nhµ n­íc ®iÒu chØnh t¨ng l·i suÊt tiÒn göi néi tÖ nh÷ng ng­êi cã ngo¹i tÖ sÏ ®em ngo¹i tÖ ra b¸n ®æi lÊy néi tÖ ®Ó göi vµo ng©n hµng h­ëng møc l·i suÊt cao nh­ vËy sÏ lµm cho cung cÇu vÒ néi tÖ t¨ng lµm cho ®ång néi tÖ ®­îc gi¸ h¬n. Nh­ng trong tr­êng hîp l·i suÊt tiÒn göi néi tÖ t¨ng do yÕu tè tr­ît gi¸ (l¹m ph¸t t¨ng), th× sÏ kh«ng lµm cho gi¸ trÞ lµm cho gi¸ trÞ néi tÖ t¨ng mµ chØ lµ sù bï ®¾p l¹i møc gi¶m gi¸ cña ®ång néi tÖ. Trong tr­êng hîp nµy, nh÷ng ng­êi cã ngo¹i tÖ v× sî rñi ro do yÕu tè l¹m ph¸t, nªn sÏ t×m c¸ch cÊt gi÷, chø kh«ng b¸n ngo¹i tÖ ®i. E(VND/USD) RETD 2 E2 E1 RETD 1 RET$ H×nh 9a: ¶nh h­ëng cña l·i suÊt tíi tû gi¸ Khi l·i suÊt tiÒn göi néi tÖ t¨ng lª, tû suÊt lîi tøc dù tÝnh tiÒn göi néi tÖ t¨ng ®­êng RETD dÞch ph¶i, tû gi¸ hèi ®o¸i gi¶m, ®ång néi tÕ t¨ng gi¸, ng­îc l¹i khi l·i suÊt gi¶m ®ång néi tÖ sÏ ph¸ gi¸. - Trong ®ã : RETD lµ tû suÊt lîi tøc tiÒn göi b»ng ®ång ViÖt Nam. RET$ lµ tû suÊt l¬i tøc tiÒn göi b»ng ®ång USD. RET(VND) Khi cã sù thay ®æi trong l·i suÊt tiÒn göi ngo¹i tÖ ch¼ng h¹n khi Ng©n hµng Nhµ n­íc ®iÒu chØnh t¨ng l·i suÊt tiÒn göi ngo¹i tÖ, ng­êi ta sÏ mua ngo¹i tÖ ®Ó göi vµo ng©n hµng ®Ó h­ëng møc l·i xuÊt cao. Nh­ vËy sÏ lµm cho cÇu vÒ ngo¹i tÖ t¨ng lªn vµ tû gi¸ hèi ®o¸i còng t¨ng theo. H×nh 9b.Thay ®æi l·i suÊt tiÒn göi ngo¹i tÖ E(VND/USD) RET(USD) RET$1 RET$2 RETD E2 Khi cã sù thay ®æi trong l·i suÊt tiÒn göi ngo¹i tÖ, ch¼ng h¹n l·i suÊt tiÒn göi ngo¹i tÖ t¨ng lªn, tû suÊt lîi tøc ngo¹i tÖ (RET$) dÞch ph¶i, kÐo tû gi¸ c©n b»ng tõ E1 ®Õn E2 vµ ®ång néi tÖ gi¶m gi¸. Ng­îc l¹i khi l·i suÊt tiÒn göi ngo¹i tÖ gi¶m xuèng th× ®ång tÖ l¹i t¨ng gi¸. E1 Nh÷ng thay ®æi trong l·i suÊt th­êng ®­îc coi lµ nh©n tè chÝnh t¸c ®éng ®Õn tû gi¸. Nh­ng ®Ó dù ®o¸n ®­îc chiÒu h­íng vµ kh¶ n¨ng biÕn ®æi cña tû gi¸ trong t­¬ng lai th× cÇn ph¶i n¾m râ nguån gèc sinh ra nh÷ng thay ®æi trong l·i suÊt. Bëi v×, mçi nguån gèc kh¸c nhau sÏ dÉn ®Õn nh÷ng thay ®æi kh¸c nhau trong tû gi¸. NÕu sù t¨ng cña l·i suÊt trong n­íc lµ so sù t¨ng lªn cña l·i suÊt thùc tÕ, th× tû gi¸ sÏ biÕn ®æi theo h­íng t¨ng gi¸ ®ång néi tÖ vµ ng­îc l¹i. NÕu nã l¹i cã nguyªn nh©n t¨ng lªn cña l¹m ph¸t dù tÝnh, th× chóng ta sÏ thÊy tû gi¸ biÕn ®æi theo h­íng gi¶m gi¸ ®ång néi tÖ. 2.5. §Çu t­ n­íc ngoµi, dÞch vô, chuyÓn tiÒn. XuÊt nhËp khÈu dÞch vô cña mét n­íc, nh­ du lÞch, ng©n hµng, t­ vÊn, b¶o hiÓm v.v… ¶nh h­ëng tíi tû gi¸ còng gièng nh­ ¶nh h­ëng cña ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu. NÕu xuÊt khÈu dÞch vô nhiÒu h¬n nhËp khÈu dÞch vô th× ®­êng cung ngo¹i tÖ sÏ dÞch chuyÓn sang ph¶i do ®ã tû gi¸ sÏ gi¶m xuèng vµ ng­îc l¹i, nÕu nhËp khÈu dich vô nhiÒu h¬n xuÊt khÈu th× ®­êng cÇu vÒ ngo¹i tÖ sÏ dÞch chuyÓn sang ph¶i vµ tû gi¸ sÏ t¨ng lªn. Tr­êng hîp thu nhËp th× do cung cÇu tiÒn tÖ ph¸t sinh do nhu cÇu thanh to¸n thu nhËp ra n­íc ngoµi vµ nh©n thu nhËp tõ n­íc ngoµi nh­ l·i suÊt, cæ tøc, tiÒn thuÕ, lîi nhuËn… ¶nh h­ëng ®Õn tû gi¸ kh«ng gièng nh­ cung cÇu ngo¹i tÖ ph¸t sinh do ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ vµ dÞch vô. NÕu gi¸ trÞ nhËp khÈu thu nhËp lín h¬n so víi gi¸ trÞ xuÊt khÈu thu nhËp th× tû gi¸ sÏ t¨ng. Tõ ®ã suy ra nÕu mét trong qu¸ khø ®Çu t­ ra n­íc ngoµi cµng nhiÒu vµ vay n­íc ngoµi cµng Ýt, th× tû gi¸ ®ång tiÒn n­íc nµy sÏ t¨ng. - VÒ chuyÓn tiÒn, chuyÓn tiÒn rÊt dÔ thÝch nghi víi m« h×nh cung cÇu tiÒn tÖ. Chóng ta chØ viÖc céng l­îng tiÒn nhËn ®­îc tõ n­íc ngoµi vµo ®­êng cÇu tiÒn tÖ vµ céng l­îng tiÒn chuyÓn ra n­íc ngoµi vµo ®­êng cung. Nh­ vËy nÕu c¸c yÕu tè kh¸c kh«ng thay ®æi, th× trong tr­êng hîp chuyÓn tiÒn rßng vµo mét quèc gia, th× tû gi¸ ®ång tiÒn nµy sÏ t¨ng vµ ng­îc l¹i - VÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi: khi ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i mét n­íc ®­îc thùc hiÖn th× ph¸t sinh vÒ cÇu ®ång tiÒn n­íc ®ã. ViÖc tr¶ l·i suÊt, cæ tøc, hoÆc chuyÓn lîi nhuËn ra n­íc ngoµi sau khi ®Çu t­ biÓu hiÖn cung cÇu cña ®ång tiÒn n­íc ®ã. Do ®ã ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i mét n­íc sÏ dÞch chuyÓn ®­êng cÇu tiÒn tÖ cña n­íc nµy sang bªn ph¶i.V× vËy, trong ®iÒu kiÖn c¸c nh©n tè kh¸c kh«ng thay ®æi th× tû gi¸ cña ®ång tiÒn cña mét n­íc sÏ t¨ng nÕu cã luång ®Çu t­ rßng ch¹y vµo n­íc nµy vµ ng­îc l¹i tû gi¸ sÏ gi¶m nÕu cã luång ®Çu t­ rßng chuyÓn ra n­íc ngoµi. 2.6. KiÓm so¸t cña chÝnh phñ. §èi víi nh÷ng ®ång tiÒn cã c¬ chÕ tû gi¸ cè ®Þnh, th× can thiÖp cña ChÝnh phñ th«ng qua ho¹t ®éng cña NHTW trªn thÞ tr­êng më lµ b¾t buéc, nh»m duy tr× tû gi¸ chØ ®­îc biÕn ®éng trong mét biªn ®é nhÊt ®Þnh. §èi víi nh÷ng ®ång tiÒn cã tû gi¸ th¶ næi, can thiÖp cña chÝnh phñ lµ tuú ý, kh«ng b¾t buéc. Trong hai tr­êng hîp NHTW mua vµ b¸n ra ®ång b¶n tÖ nh»m cè g¾ng duy tr× æn ®Þnh tû gi¸ cña ®ång b¶n tÖ. NHTW sÏ mua vµo ®ång b¶n tÖ khi nã gi¶m gi¸ vµ b¸n ra khi nã lªn gi¸ trong giíi h¹n dù tr÷ chÝnh thøc vµ kh¶ n¨ng ®i vay cña m×nh. VÒ mÆt lý thuyÕt, do l­îng dù tr÷ ngo¹i hèi chØ cã h¹n, cho nªn nh×n chung, ho¹t ®éng can thiÖp cña NHTW trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi g©y ¶nh h­ëng trùc tiÕp lªn tû gi¸ trong ng¾n h¹n, chø kh«ng ¶nh h­ëng trong dµi h¹n. Tuy nhiªn, thùc tÕ ®· chøng minh, c¸c chÝnh phñ vµ c¸c NHTW cã thÓ t¸c ®éng lµm cho tû gi¸ danh nghÜa thay ®æi trong dµi h¹n th«ng qua viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch tµi kho¸ vµ tiÒn tÖ. 2.6.1. ChÝnh s¸ch tµi khãa vµ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ. ChÝnh s¸ch tµi kho¸ vµ tiÒn tÖ cã thÓ ¶nh h­ëng ®Õn c¸n c©n th­¬ng m¹i, do ®ã, ¶nh h­ëng lªn cung cÇu ®ång b¶n tÖ th«ng qua hiÖu øng gi¸ c¶ vµ thu nhËp. T¨ng cung tiÒn trong n­íc sÏ lµm cho mÆt b»ng gi¸ c¶ trong n­íc t¨ng lªn, dÉn ®Õn kÝch thÝch nhËp khÈu. ThÆng d­ kinh tÕ sÏ k×m h·m c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ, gi¶m thu nhËp, do ®ã gi¶m nhu cÇu nhËp khÈu, kÝch thÝch xuÊt khÈu. HiÖu qu¶ cña chÝnh s¸ch nµy phô thuéc vµo ®é co gi·n cña gi¸ c¶ vµ thu nhËp vÒ nhu cÇu hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu. ChÝnh s¸ch tµi kho¸ vµ tiÒn tÖ cã thÓ ¶nh h­ëng tíi tû gi¸ th«ng qua c¸n c©n vèn. Nh­ ®· tr×nh bµy ë trªn, víi møc l·i suÊt thùc cao h¬n sÏ hÊp dÉn c¸c luång vèn ®Çu t­ ch¶y vµo, luång vèn rßng ch¶y vµo sÏ hç trî trùc tiÕp sù lªn gi¸ cña ®ång b¶n tÖ. 2.6.2.TiÒn l­¬ng, kiÓm so¸t gi¸ c¶, ngang gi¸ søc mua. C¸c chÝnh phñ duy tr× gi¸ c¶ æn ®Þnh th«ng qua ®iÒu chØnh l­îng tiÒn cung øng, vµ trong nh÷ng tr­êng hîp ®Æc biÖt, th«ng qua tiÒn l­¬ng vµ kiÓm so¸t gi¸ c¶. C¸c biÖn ph¸p nµy còng ¶nh h­ëng lªn tû gi¸ th«ng qua mèi liªn kÕt gi÷a l¹m ph¸t vµ gi¸ trÞ ®ång b¶n tÖ. Mèi liªn hÖ nµy ®­îc gäi lµ ngang gi¸ søc mua (Purchasing power parity - PPP). ThuyÕt ngang gi¸ søc mua ®ßi hái tû gi¸ gi÷a bÊt kú 2 ®ång tiÒn nµo còng sÏ ®­îc ®iÒu chØnh ®Ó ph¶n ¸nh nh÷ng thay ®æi trong møc gi¸ c¶ hµng ho¸, dÞch vô cña hai n­íc. VÝ dô: Gi¶ sö g¹o ViÖt nam ®­îc s¶n xuÊt víi gi¸ lµ 3,6 triÖu VND/ tÊn vµ g¹o Mü ®­îc s¶n xuÊt víi gi¸ lµ 205 USD/tÊn vµ tû gi¸ gi÷a ®ång ViÖt nam vµ ®« la Mü lµ 14.400 VND/ USD. Do ®iÒu kiªn thêi tiÕt thuËn lîi vµ nh÷ng cè g¾ng c¶i tiÕn qu¶n lý, ®æi míi kü thuËt trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, gi¸ g¹o cña ViÖt Nam gi¶m ®i 10% (tõ 3,6 triÖu VND/ tÊn xuèng cßn 3,24 triÖu VND/tÊn) trong khi gi¸ g¹o Mü vÉn lµ 250 USD/ tÊn. §Ó cho quy luËt mét gi¸ cã hiÖu lùc th× tû gi¸ ph¶i gi¶m xuèng 10 % nghÜa lµ tû gi¸ gi¶m xuèng møc 12960 VND/USD, [(14.400 -12.960)/14.400 x100% = 10%]. Ng­îc l¹i, nÕu c¸c ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt thay ®æi lµm gi¸ g¹o cña ViÖt nam t¨ng lªn 105, trong khi gi¸ g¹o cña Mü vÉn gi÷ nguyªn th× tû gi¸ sÏ biÕn ®æi theo h­íng t¨ng lªn ë møc 10%. §iÒu nµy cã nghÜa lµ khi møc gi¸ c¶ hµng ho¸ dÞch vô cña mét n­íc t¨ng so víi møc gi¸ c¶ cña hµng ho¸ - dÞch vô n­íc ngoµi th× c¸c h·ng s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu nãi riªng, c¸c h·ng s¶n xuÊt cña mét n­íc nãi chung cã xu h­íng thu hÑp quy m« s¶n xuÊt do chi phÝ ®Çu vµo t¨ng; xuÊt khÈu gi¶m, cung ngo¹i tÖ gi¶m vµ ®­êng cung ngo¹i tÖ dÞch chuyÓn vµo phÝa trong ®ång thêi cÇu vÒ hµng néi còng gi¶m vµ cÇu vÒ hµng nhËp khÈu t¨ng lªn lµm cho cÇu ngo¹i tÖ t¨ng kÐo theo ®­êng cÇu ngo¹i tÖ dÞch chuyÓn sang phÝa bªn ph¶i vµ tû gi¸ hèi ®o¸i sÏ t¨ng vµ ®ång tiÒn n­íc ®ã sÏ gi¶m gi¸ trÞ vµ ng­îc l¹i, khi gi¸ c¶ hµng ho¸ dÞch vô cña mét n­íc gi¶m, tû gi¸ hèi ®o¸i sÏ biÕn ®æi theo h­íng gi¶m vµ lµm t¨ng gi¸ trÞ ®ång tiÒn cña n­íc ®ã. H×nh 10: T¸c ®éng cña nh©n tè møc gi¸ tíi tû gi¸ hèi ®o¸i. E1 E2 Q TriÖu USD D$2 S$2 Tûgi¸ USD/VND Trong ®ã: §­êng cÇu ngo¹i tÖ §­êng cung ngo¹i tÖ S$1 D$1 Trong ®ã: E1: Lµ tû gi¸ ban ®Çu E2: Tû gi¸ sau khi møc gi¸ gia t¨ng Lµ c¸c ®­êng cÇu ngo¹i tÖ Lµ c¸c ®­êng cung ngoai tÖ D$1 D$2 S$1 S$2 2.6.3 KiÓm so¸t ngo¹i hèi, thuÕ quan, h¹n ng¹ch. Trong nh÷ng t×nh huèng khÈn cÊp, c¸c ChÝnh phñ cã thÓ ®iÒu chØnh quan hÖ cung cÇu trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi b»ng c¸ch can thiÖp trùc tiÕp. Sù t¨ng c­êng trong viÖc ¸p ®Æt b¶o hé d­íi c¸c h×nh thøc nh­ thuÕ quan, quota, qu¶n lý ngo¹i hèi lµm h¹n chÕ khèi l­îng hµng ho¸- dÞch vô nhËp khÈu, do ®ã lµm gi¶m cÇu vÒ ngo¹i tÖ, dÞch chuyÓn ®­êng cÇu ngo¹i tÖ xuèng phÝa d­íi, vÒ l©u dµi kÐo tû gi¸ hèi ®o¸i gi¶m xuèng vµ ®Èy gi¸ trÞ cña ®ång néi tÖ t¨ng lªn (xem h×nh 11). H×nh11.T¸c ®éng cña nh©n tè thuÕ quan ®Õn tû gi¸ hèi ®o¸i. 2.7.Mét sè nh©n tè kh¸c. Ngoµi nh÷ng nh©n tè trªn tû gi¸ hèi ®o¸i cßn chÞu ¶nh h­ëng cña mét sè nh©n tè kh¸c nh­ yÕu tè t©m lý cña c«ng chóng, n¨ng suÊt lao ®éng cña quèc gia. Trªn thùc tÕ, mçi khi t×nh h×nh kinh tÕ chÝnh trÞ x· héi thay ®æi ®Òu t¹o ra nh÷ng t¸c déng vÒ mÆt t©m lý cña c«ng chóng khiÕn cho tû gi¸ cã thÓ bÞ ®ét biÕn. C¬n sèt ®« la sau cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ trong khu vùc n¨m 1997 lµ mét trong nh÷ng vÝ dô ®iÓn h×nh. N©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng vµ gi¶m thiÓu chi phÝ s¶n xuÊt lµ c¬ së cho viÖc h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, qua ®ã thùc hiÖn gi¶m gi¸ t­¬ng ®èi c¸c hµng ho¸ s¶n xuÊt trong n­íc so víi hµng ngo¹i nhËp mµ nhµ s¶n xuÊt vÉn cã l·i. Nãi c¸ch kh¸c, n¨ng suÊt lao ®éng cña mét n­íc cao h¬n t­¬ng ®èi so víi n­íc kh¸c sÏ gióp t¨ng gi¸ ®ång tiÒn n­íc ®ã. Nh­ vËy, vÒ mÆt dµi h¹n t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng trong n­íc t¸c ®éng tr­íc nhÊt ®Õn mÆt b»ng gi¸ c¶ néi ®ia vµ qua ®ã t¸c ®éng ®Õn tû gi¸ hèi ®o¸i. Tãm l¹i, cã thÓ nãi sù biÕn ®éng cña tû gi¸ hèi ®o¸i lµ kÕt qu¶ tæng hîp cña c¸c mèi t¸c ®éng tõ nhiÒu nh©n tè trong nÒn kinh tÕ. Ng­îc l¹i mçi biÕn ®éng cña tû gi¸ hèi ®o¸i l¹i ¶nh h­ëng trë l¹i ®Õn nÒn kinh tÕ vµ ®iÒu nµy t¹o nªn mét mèi tæng hoµ phô thuéc lÉn nhau cña c¸c yÕu tè trong nÒn kinh tÕ. 3. ¶nh h­ëng cña tû gi¸ ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu. 3.1 Khi tû gi¸ hèi ®o¸i t¨ng, ®ång b¶n tÖ gi¶m gi¸. Khi ®ång b¶n tÖ cña mét n­íc gi¶m gi¸ sÏ lµm t¨ng gi¸ nhËp khÈu tÝnh b»ng ®ång b¶n tÖ, gi¸ t¨ng lªn khèi l­îng nhËp khÈu sÏ gi¶m. Tuy khèi l­îng nhËp khÈu gi¶m, song gi¸ trÞ nhËp khÈu l¹i cã thÓ t¨ng. VÝ dô: trong tr­êng hîp ®­êng cÇu tiÒn tÖ kh«ng co gi·n cã nghÜa lµ gi¸ hµng ho¸ nhËp khÈu t¨ng víi tû lÖ cao h¬n so víi tû lÖ gi¶m khèi l­îng nhËp khÈu, th× gi¸ trÞ nhËp khÈu sÏ t¨ng. Nh­ vËy, khi ®ång tiÒn gi¶m gi¸ vµ ®­êng nhËp khÈu kh«ng co gi·n, th× c¸n c©n th­¬ng m¹i cã thÓ bÞ ¶nh h­ëng xÊu. §ång thêi, ®ång tiÒn gi¶m gi¸ tuy khiÕn chi tiªu b»ng ®ång b¶n tÖ cho nhËp khÈu t¨ng, song do gi¸ xuÊt khÈu tÝnh b»ng ngo¹i tÖ gi¶m ®· kÝch thÝch t¨ng ®­îc khèi l­îng vµ gi¸ trÞ xuÊt khÈu, do ®ã c¸n c©n th­¬ng m¹i kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i xÊu ®i. Khèi l­îng xuÊt khÈu t¨ng nh­ng gi¸ hµng ho¸ xuÊt khÈu tÝnh b»ng ®ång néi tÖ kh«ng thay ®æi trong thêi gian ng¾n, nªn gi¸ trÞ xuÊt khÈu t¨ng. Tùu trung l¹i, khi mét ®ång tiÒn mét n­íc gi¶m gi¸ c¸n c©n th­¬ng m¹i chØ trë nªn xÊu h¬n khi gi¸ trÞ xuÊt khÈu kh«ng t¨ng ®ñ bï ®¾p cho gi¸ trÞ t¨ng cña nhËp khÈu (tr­êng hîp gi¸ hµng nhËp khÈu t¨ng víi tû lÖ cao h¬n so víi tû lÖ gi¶m khèi l­îng nhËp khÈu). Tuy nhiªn, ®a sè tr­êng hîp ®Òu chøng tá r»ng ®ång tiÒn gi¶m gi¸ ®Ó nhËp khÈu gi¶m, t¨ng xuÊt khÈu, c¶i thiÖn c¸n c©n th­¬ng m¹i lµ hîp lý. * §é co gi·n vÒ th­¬ng m¹i vµ tuyÕn J trong ng¾n h¹n vµ dµi h¹n. Khi ®ång tiÒn gi¶m gi¸, c¸n c©n th­¬ng m¹i sÏ yÕu ®i, nh­ng chØ mang tÝnh t¹m thêi. Vµ nh­ vËy, sù kh«ng b×nh æn cña tû gi¸ còng chØ cã tÝnh chÊt ng¾n h¹n… NÕu ¶nh h­ëng cña sù gi¶m gi¸ ®ång tiÒn lªn c¸n c©n th­¬ng m¹i vµ tû gi¸ kÐo dµi th× thËt ®¸ng lo ng¹i. V× vËy, cã thÓ nã r»ng t×nh h×nh cung cÇu th­¬ng m¹i sÏ trë nªn xÊu h¬n chØ cã tÝnh chÊt ng¾n h¹n, t¹m thêi. KÕt qu¶ ph©n tÝch sÏ ®­a ta ®Õn víi tuyÕn J (tuyÕn J ®­îc ®Ò cËp mét c¸ch s©u s¾c kÓ tõ cuèi nh÷ng n¨m 1980). Tuy gi¸ nhËp khÈu t¨ng, song viÖc ®iÒu chØnh ­u tiªn hµng thay thÕ cÇn ph¶i mÊt mét thêi gian nhÊt ®Þnh. Do ®ã cã thÓ nãi r»ng cÇu trong ng¾n h¹n cã ®é co gi·n thÊp h¬n so víi cÇu trong dµi h¹n. V× vËy sau khi ®ång tiÒn gi¶m gi¸, gi¸ hµng hãa nhËp khÈu sÏ t¨ng nh­ng ng­êi tiªu dïng trong n­íc vÉn tiÕp tôc mua hµng nhËp khÈu víi hai lý do sau: - Thø nhÊt, ng­êi tiªu dïng vÉn ch­a ®iÒu chØnh ngay viÖc ­u tiªn mua hµng néi ®Þa thay v× mua hµng nhËp khÈu (cÇu nhËp khÈu kh«ng co gi·n). - Thø hai, c¸c nhµ s¶n xuÊt trong n­íc cÇn ph¶i cã mét thêi gian nhÊt ®Þnh ®Ó míi s¶n xuÊt ®­îc hµng cã thÓ thay thÕ hµng nhËp khÈu (cung kh«ng co gi·n). Nh­ vËy chØ sau khi nh÷ng nhµ s¶n xuÊt trong n­íc thùc sù cung cÊp hµng thay thÕ nhËp khÈu vµ ng­êi tiªu dïng ­u tiªn dïng hµng néi thay v× dïng hµng ngo¹i th× cÇu vÒ hµng ho¸ nhËp khÈu míi gi¶m. T­¬ng tù nh­ vËy, sau khi ®ång tiÒn gi¶m gi¸, viÖc më réng xuÊt khÈu chØ trë thµnh hiÖn thùc khi c¸c nhµ s¶n xuÊt ®· s¶n xuÊt ®­îc nhiÒu hµng hãa h¬n ®Ó xuÊt khÈu vµ ng­êi tiªu dïng n­íc ngoµi ®· thùc sù chuyÓn h­íng ­u tiªn mua hµng ho¸ cña n­íc nµy. H×nh 12: TuyÕn J HiÖu øng tuyÕn J trong tr­êng hîp ®ång tiÒn gi¶m gi¸ ®èi víi c¸n c©n th­¬ng m¹i. Theo thêi gian, c¸n c©n th­¬ng m¹i cã h×nh d¸ng nh­ ch÷ J nÕu ®é co gi·n cña cÇu nhËp khÈu vµ cung xuÊt khÈu nhá h¬n trong thêi gian ng¾n h¹n so víi thêi gian dµi h¹n. V× cÇu nhËp khÈu vµ cung vÒ xuÊt khÈu cã ®é gi·n trong ng¾n h¹n thÊp h¬n so víi dµi h¹n, nªn khi ®ång tiÒn gi¶m gi¸ th× c¸n c©n th­¬ng m¹i trë nªn xÊu ®i trong ng¾n h¹n, nh­ng sau ®ã sÏ ®­îc c¶i thiÖn. Theo thêi gian, sù thay ®æi cña c¸n c©n th­¬ng m¹i ®­îc m« t¶ nh­ h×nh 12(a). H×nh nµy nãi lªn, ®ång tiÒn gi¶m gi¸ t¹i thêi ®iÓm 0, vµ sau do ng­êi tiªu dïng t¹m thêi chi tiªu nhiÒu h¬n cho hµng nhËp khÈu, xuÊt khÈu còng t¨ng nh­ng chØ bï ®¾p phÇn chi tiªu phô tréi cho nhËp khÈu, do ®ã c¸n c©n th­¬ng m¹i trë nªn xÊu h¬n ngay sau khi ®ång tiÒn gi¶m gi¸. Sau mét thêi gian, khi nhËp khÈu vµ xuÊt khÈu co gi·n, th× c¸n c©n th­¬ng m¹i dÇn dÇn ®­îc c¶i thiÖn vµ cuèi cïng lµ t¨ng lªn. §iÒu nµy ®­îc m« t¶ b»ng tuyÕn J trªn h×nh 12(a) vµ cßn ®­îc gäi lµ hiÖu øng tuyÕn J. 3.2 Khi tû gi¸ hèi ®o¸i gi¶m, ®ång b¶n tÖ lªn gi¸. H×nh 12(b) diÔn t¶ nh÷ng g× x¶y ra trong tr­êng hîp khi mét ®ång tiÒn lªn gi¸ so víi nh÷ng ngo¹i tÖ kh¸c. Sau khi ®ång néi tÖ t¨ng gi¸ t¹i thêi ®iÓm 0, gi¸ hµng ho¸ nhËp khÈu gi¶m, nªn chi tiªu ®Ó mua hµng nhËp khÈu gi¶m. NÕu gi¸ trÞ xuÊt khÈu gi¶m Ýt h¬n so víi gi¸ trÞ nhËp khÈu, th× c¸n c©n th­¬ng m¹i trë nªn tèt h¬n, ®©y còng lµ ®iÒu th­êng ®­îc dù tÝnh trong thùc tÕ sau khi ®ång tiÒn lªn gi¸.Tuy nhiªn, sau mét thêi gian nhÊt ®Þnh, xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu trë nªn co gi·n h¬n, dÉn ®Õn tèc ®é t¨ng gi¸ trÞ nhËp khÈu nhanh h¬n tèc ®é gi¶m gi¸ vµ xuÊt khÈu gi¶m ®ñ ®Ó cho c¸n c©n th­¬ng m¹i trë nªn xÊu ®i. Chóng ta thÊy r»ng tuyÕn J trong tr­êng hîp ®ång tiÒn lªn gi¸, nh­ h×nh 12(b) vµ ng­îc l¹i víi tuyÕn J trªn h×nh 11a trong tr­êng hîp ®ång tiÒn gi¶m gi¸. Qua ph©n tÝch trªn ta thÊy r»ng tuyÕn J xuÊt hiÖn ®ång thêi: tû gi¸ kh«ng b×nh æn vµ c¸n c©n th­¬ng m¹i t¹m thêi trë nªn xÊu ®i hay tèt lªn h¬n sau khi ®ång tiÒn gi¶m gi¸ hoÆc lªn gi¸. Tãm l¹i, t¸c ®éng cña tû gi¸ víi ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu th­êng cã nh÷ng hiÖu øng tÝch cùc nhanh chãng trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ph¸t triÓn t­¬ng ®èi cao, ®ång bé, nguyªn t¾c thÞ tr­êng ®­îc ®¶m b¶o, kh«ng cã sù can thiÖp cña nhµ n­íc vµo qu¸ tr×nh xuÊt nhËp khÈu. Trong ®iÒu kiÖn ViÖt Nam ¶nh h­ëng cña viÖc t¨ng gi¶m tû gi¸ USD/VND ch­a thÓ so s¸nh víi ¶nh h­ëng cña sù biÕn ®éng cña tû gi¸ hèi ®o¸i tíi ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cña mét sè cÆp tû gi¸ nh­ USD/JPY, USD/NDT v× ®iÒu kiÖn thÞ tr­êng ch­a cao, v× chÝnh s¸ch can thiÖp b¶o hé s¶n xuÊt, v× n¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam, ®Æc biÖt v× n¨ng lùc s¶n xuÊt hµng ho¸ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam kh¸c xa so víi ®iÒu kiÖn cña Mü, NhËt do ®ã chÝnh s¸ch tû gi¸ cña ViÖt Nam th­êng bÞ ®éng, kh«ng ph¸t huy hÕt t¸c dông nh­ mong muèn. Ch­¬ng II tû gi¸ hèi ®o¸i víi ho¹t ®éng xnkcña viÖt nam trong thêi gian qua ®· gÇn hai m­¬i n¨m kÓ tõ khi §¶ng vµ nhµ n­íc ta thùc hiÖn ®­êng lèi ®æi míi nh»m chuyÓn nÒn kinh tÕ tõ c¬ chÕ qu¶n lý tËp trung quan liªu, bao cÊp sang kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù ®iÒu tiÕt cña nhµ n­íc, më cña vµ hßa nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi. C«ng cuéc ®æi míi ®· kÐo theo hµng lo¹t nh÷ng biÕn ®æi tÝch cùc vÒ kinh tÕ, x· héi vµ ®em l¹i nh÷ng kÕt qu¶ quan träng b­íc ®Çu. §Æc biÖt lµ nh÷ng thµnh tÝch ®¸ng nghi nhËn trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn mét nÒn kinh tÕ më ë ViÖt Nam, ®ã lµ kinh tÕ ®èi ngo¹i biÓu hiÖn qua kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng vµ mét chÝnh s¸ch tû gi¸ ®æi míi. Qua viÖc xem xÐt thùc tÕ t×nh h×nh ph¸t triÓn cña ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng vµ c¬ chÕ ®iÒu hµnh tû gi¸ ë ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua, ta sÏ thÊy ®­îc mèi quan hÖ t­¬ng hç gi÷a tû gi¸ ë ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu. Tõ ®ã ta sÏ ®Ò ra nh÷ng biÖn ph¸p h÷u hiÖu ®Ó ph¸t huy t¸c ®éng tÝch cùc vµ h¹n chÕ nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc cña tû gi¸ ®Õn viÖc c¶i thiÖn c¸n c©n th­¬ng m¹i phï hîp víi môc tiªu ph¸t triÓn hiÖn nay cña ®Êt n­íc. I. tæng quan vÒ xuÊt nhËp khÈu cña viÖt nam tõ 1989 tíi nay. Qua gÇn hai m­¬i n¨m ®æi míi, tõ khi §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam khëi s­íng trong héi nghÞ Trung ­¬ng lÇn thø 6 (kho¸ 6) häp vµo n¨m 1986, nÒn kinh tÕ n­íc ta ®· thùc sù cã nh÷ng chuyÓn biÕn s©u s¾c. Trong ®ã c¸c ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng ®· cã nh÷ng b­íc tiÕn v­ît bËc. Nhê thùc hiÖn chÝnh s¸ch më cöa, ®a d¹ng ho¸, ®a ph­¬ng ho¸ quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i, ®Õn nay n­íc ta ®· cã quan hÖ víi trªn 100 n­íc vµ l·nh thæ thuéc ®ñ c¸c ch©u lôc trªn thÕ giíi. ViÖt Nam ®· ký HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i víi EU, víi Hoa Kú, ViÖt Nam ®· gia nhËp ASEAN (18- 07-1995). N­íc ta còng ®· tham gia nhiÒu tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ, do vËy kim ng¹nh xuÊt nhËp khÈu kh«ng ngõng gia t¨ng lªn víi mét tèc ®é t¨ng trung b×nh 20% n¨m ( Xem h×nh 13). H×nh 13: T¨ng tr­ëng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu tõ 1989 - 2001 Nh×n l¹i ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu tõ n¨m 1989 ®Õn nay, chóng ta cã thÓ ®­a ra mét sè nhËn xÐt sau. -VÒ xuÊt khÈu: Tõ n¨m 1988 trë vÒ tr­íc, kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng n¨m kh«ng lín: d­íi 1.000 triÖu USD/n¨m, tèc ®é b×nh trong thêi gian nµy chØ ®¹t 13,15/n¨m. Tõ sau 1988 khi nÒn kinh tÕ b¾t ®Çu chuyÓn m×nh theo xu h­íng ®Èy m¹nh xuÊt khÈu do ®ã xuÊt khÈu ®· ®¹t ®­îc nhÞp ®é t¨ng tr­ëng kh¸ cao, tèc ®é t¨ng xuÊt khÈu lu«n cao h¬n so víi tèc ®é t¨ng GDP, vµ cña tæng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu vµ kim ng¹ch nhËp khÈu. Trong toµn thêi kú, kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng 18 lÇn, trong khi ®ã tæng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu chØ t¨ng t­¬ng øng lµ 10 lÇn vµ 7 lÇn. Nhê vËy trong vßng 13 n¨m (tõ 1989 ®Õn 2001, kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng lªn 11 lÇn tõ 1320 ®Õn 15100 triÖu USD, víi tèc ®é t¨ng trung b×nh hµng n¨m lµ 21,2%/n¨m. ( Xem b¶ng 1). B¶ng 1: Tæng kÕt kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam tõ 1990 ®Õn nay. §¬n vÞ:TriÖu USD. N¨m XuÊt khÈu NhËp khÈu C¸n c©n th­¬ng m¹i Tû lÖ nhËp siªu (%) 1989 1 320.0 1 670.0 - 350._.ong c¸c hîp ®ång ngo¹i th­¬ng. + C¸c gi¶i ph¸p liªn quan ®Õn viÖc sö dông c¸c dÞch vô cña hÖ thèng ng©n hµng th­¬ng m¹i + C¸c gi¶i ph¸p liªn quan ®Õn yÕu tè hµng ho¸ ®­îc thÓ hiÖn trong qu¸ tr×nh t¹o nguån hµng. + Gi¶i ph¸p phèi hîp chÝnh lµ gi¶i ph¸p vÒ tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh sao cho cã lîi nhÊt trong ®iÒu kiÖn qu¶n lý ngo¹i hèi nh­ hiÖn nay. 2.2.1 C¸c gi¶i ph¸p nghiÖp vô trong qu¸ tr×nh ký kÕt hîp ®ång ngo¹ith­¬ng. B­íc khëi ®Çu mét th­¬ng vô ë bÊt kú doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu lµ viÖc ký kÕt hîp ®ång ngo¹i th­¬ng. ChÝnh nh÷ng ®iÒu kho¶n trong hîp ®ång nµy sÏ chi phèi toµn bé qu¸ tr×nh thùc hiÖn hîp ®ång vµ ¶nh h­ëng tíi lîi nhuËn cña doanh nghiÖp. MÆt kh¸c, hiÖn nay phÇn lín c¸c n­íc trªn thÕ giíi ®ang ¸p dông mét chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i th¶ næi, do ®ã nh÷ng biÕn ®éng cña tû gi¸ hèi ®o¸i trªn thÞ tr­êng lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n ¶nh h­ëng tíi sù æn ®Þnh gi¸ trÞ cña nguån vèn, lîi nhuËn vµ c¸c kho¶n ph¶i thu ph¶i chi b»ng ngo¹i tÖ cña c¸c doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu. ChÝnh v× vËy, trong mçi th­¬ng vô c¸c doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu ph¶i ®Æc biÖt quan t©m tíi c¸c kh¶ n¨ng biÕn ®éng cña tû gi¸ hèi ®o¸i vµ ¶nh h­ëng cña nã ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp m×nh. B»ng c¸ch chó ý tíi c¸c ®iÒu kho¶n thanh to¸n trong hîp ®ång ngo¹i th­¬ng c¸c doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu cã thÓ phÇn nµo tr¸nh ®­îc rñi ro do biÕn ®éng cña tû gi¸ hèi ®o¸i ®em l¹i. a) - Gi¶i ph¸p lùa chän ®ång tiÒn tÝnh gi¸ vµ ®ång tiÒn thanh to¸n. C¸c doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu cÇn chó ý chän nh÷ng ®ång tiÒn cã gi¸ trÞ t­¬ng ®èi æn ®Þnh vµ cã kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi ®Ó lµm c¬ s¬ tÝnh to¸n vµ thanh to¸n trong hîp ®ång ngo¹i th­¬ng. TÊt nhiªn, viÖc lùa chän ®ång tiÒn nµy còng ph¶i phï hîp víi tËp qu¸n th­¬ng m¹i quèc tÕ vµ khu vùc. VÝ dô, ®ång tiÒn tÝnh to¸n phæ biÕn cho th­¬ng vô xuÊt nhËp khÈu dÇu má lu«n lµ USD, cho cao su RSS1 lµ GBP, cho cao su RSS2 lµ SGD.. b) - Gi¶i ph¸p trong lùa chän h×nh thøc chuyÓn tiÒn trong thanh to¸n. Th«ng th­êng, c¸ch thøc chuyÓn tiÒn ®­îc quyÕt ®Þnh th«ng qua sù tho¶ thuËn cña hai bªn. Bªn nhËp khÈu th­êng muèn sö dông ph­¬ng thøc chuyÓn tiÒn qua th­ bëi tû gi¸ th­ hèi thÊp h¬n tû gi¸ ®iÖn hèi. Nh­ng bªn xuÊt khÈu l¹i muèn chuyÓn tiÒn qua ®iÖn v× ph­¬ng thøc nµy cã ­u ®iÓm vÒ tèc ®é nh­ng nh­îc ®iÓm cña ph­¬ng thøc nµy lµ ®iÖn phÝ lu«n h¬n so víi th­ phÝ. Trong tr­êng hîp bªn xuÊt khÈu chÊp nhËn thanh to¸n phÝ chuyÓn tiÒn th× phÇn quyÕt ®Þnh sÏ thuéc vÒ bªn xuÊt khÈu. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ bªn xuÊt sÏ quyÕt ®Þnh sö dông ph­¬ng thøc chuyÓn tiÒn nµo? Theo nh­ lý thuyÕt ®· chøng minh, tuú vµ gi¸ trÞ cña hîp ®ång thÓ hiÖn qua sè tiÒn ph¶i chuyÓn trªn L/C, møc th­ phÝ vµ ®iÖn phÝ ta cã thÓ tÝnh to¸n vµ so s¸nh ®­îc hiÖu qu¶ cña hai ph­¬ng thøc chuyÓn b»ng ®iÖn (T/T) vµ chuyÓn tiÒn b»ng th­ (M/T). Møc hiÖu qu¶ ë ®©y cÇn ®­îc hiÓu lµ hiÖu qu¶ kinh tÕ còng nh­ hiÖu qu¶ vÒ thêi gian thu håi vèn. Tõ ®ã ta sÏ ®­a ra ®­îc quyÕt ®Þnh lùa chä ph­¬ng thøc chuyÓn tiÒn thanh to¸n xuÊt khÈu phï hîp, cã lîi nhÊt. Tæng qu¸t ta cã: a = kim ng¹ch L/C i = l·i suÊt ng©n hµng (n¨m) t = thêi gian thu håi nhanh cña ®ßi tiÒn b»ng ®iÖn so víi ®ßi tiÒn b»ng th­. T = ®iÖn phÝ M= Th­ phÝ =h»ng sè (36000 vµ 36500 ¸p dông riªng cho n­íc Anh). Khi ®ã: + NÕu a.i.t ≥ , th× viÖc chuyÓn tiÒn b»ng ®iÖn lµ cã hiÖu qu¶ nhÊt v× vèn kh«ng nh÷ng ®­îc thu håi nhanh h¬n t ngµy mµ phÇn l·i trªn sè tiÒn thu ®­îc qua xuÊt khÈu( kim ng¹ch L/C) sinh ra trong t ngµy ®ã thõa ®ñ ®Ó bï ®¾p chi phÝ ®iÖn hèi. + NÕu a.i.t ≥ .(T-M), th× viÖc chuyÓn tiÒn b»ng ®iÖn vÉn cã hiÖu qu¶ h¬n mÆc dï trong tr­êng hîp nµy, phÇn chi phÝ ®iÖn hèi thùc bá ra sau khi ®· ®­îc bï ®¾p bëi phÇn l·i kÓ trªn th× vÉn nhá h¬n th­ hèi. H¬n thÕ n÷a, ng­êi xuÊt khÈu l¹i thu ®­îc tiÒn vèn nhanh h¬n t ngµy, nghÜa lµ cã thÓ tr¸nh ®­îc rñi ro biÕn ®éng tû gi¸ hèi ®o¸i cã thÓ x¶y ra vµo bÊt cø lóc nµo trong t ngµy ®ã. Nh­ vËy qua viÖc xem xÐt lùa chän ph­¬ng thøc chuyÓn tiÒn trong hîp ®ång ngo¹i th­¬ng, c¸c doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu sÏ t×m ®­îc gi¶i ph¸p tèt nhÊt ®Ó tr¸nh ®­îc ¶nh h­ëng cña tû gi¸ ®Õn kÕt qu¶ kinh doanh cña m×nh, gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu ë ViÖt Nam. c)- Gi¶i ph¸p thùc hiÖn c¸c ®iÒu kho¶n ®¶m b¶o hèi ®o¸i cho gi¸ trÞ hîp ®ång ngo¹i th­¬ng. §iÒu kho¶n ®¶m b¶o hèi ®o¸i lµ mét gi¶i ph¸p th­êng ®­îc dïng trong thanh to¸n quèc tÕ vÒ ngo¹i th­¬ng nh»m ®¶m b¶o gi¸ trÞ thùc cña c¸c kho¶n thanh to¸n tr­íc nh÷ng biÕn ®éng vÒ tiÒn tÖ, tû gi¸ hèi ®o¸i. C¸c h×nh thøc ®¶m b¶o th­êng gÆp lµ: * §¶m b¶o b»ng vµng H×nh thøc th­êng dïng cña ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o b»ng vµng lµ ®iÒu chØnh gi¸ trÞ hîp ®ång lóc thanh to¸n so víi lóc ký kÕt t­¬ng øng theo sù biÕn ®éng cña gi¸ vµng trªn mét thÞ tr­êng nhÊt ®Þnh gi÷a hai thêi ®iÓm nµy. (Chó ý gi¸ vµng nãi trªn vµ gi¸ trÞ hîp ®ång ®­îc tÝnh b»ng cïng mét ngo¹i tÖ). VÝ dô, lóc ký kÕt mét hîp ®ång trÞ gi¸ lµ 195.000 USD, gi¸ vµng trªn thÞ tr­êng New York lµ 390 USD/ ounce. Vµo lóc thanh to¸n hîp ®ång, gi¸ vµng trªn thÞ tr­êng nµy lµ 400 USD/ ounce (t¨ng 2,564%). Nh­ vËy gi¸ trÞ hîp ®ång thanh to¸n ph¶i ®­îc ®iÒu chØnh thµnh: 195.000 x 102,564% = 200.000 USD. Tuy nhiªn trong ph­¬ng ph¸p nµy, vËt ®¶m b¶o gi¸ trÞ l¹i lµ vµng, mét hµng ho¸ còng cã thÓ bÞ ®Çu c¬ g©y biÕn ®éng gi¸ trªn thÕ giíi, ¶nh h­ëng ®Õn tÝnh chÝnh x¸c cña gi¸ trÞ hîp ®ång. * §¶m b¶o b»ng ngo¹i hèi. T­¬ng tù nh­ h×nh thøc ®¶m b¶o b»ng vµng song vai trß cña vµng ®­îc thay thÕ bëi mét ngo¹i tÖ t­¬ng ®èi æn ®Þnh hoÆc mét ræ tiÒn tÖ nhÊt ®Þnh ®­îc thèng nhÊt khi ký kÕt hîp ®ång ngo¹i th­¬ng. Tuy nhiªn trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, khã cã thÓ t×m ®­îc mét ®ång tiÒn nµo cã thÓ æn ®Þnh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi bëi v× mäi ®ång tiÒn ®Òu bÞ chao ®¶o vµ cuèn theo dßng xo¸y cña c¸c vô ®Çu c¬, c¸c môc tiªu ph¸t triÓn riªng cña tõng quèc gia trªn thÕ giíi. V× vËy tèt nhÊt lµ nªn chä mét ræ tiÒn tÖ víi hy väng ®¹t ®­îc tÝnh æn ®Þnh nhê kh¶ n¨ng lµm trung hoµ bít c¸c biÕn ®éng theo nhiÒu h­íng cña c¸c ®ång tiÒn trong ræ. Ræ tiÒn tÖ nµy cã thÓ lµ mét mÉu h×nh cã s½n nh­ ®ång SDR vµ ®ång EURO hay còng cã thÓ lµ mét ræ tiÒn tÖ míi do hai bªn ®èi t¸c trong hîp ®ång cïng x©y dùng nªn sao cho phï hîp víi t×nh h×nh thùc tiÔn. Víi mét ngo¹i tÖ, møc ®iÒu chØnh lµ phÇn tr¨m biÕn ®éng tû gi¸ gi÷a hai thêi ®iÓm. Cßn víi mét ræ tiÒn tÖ, møc ®iÒu chØnh l¹i dùa theo phÇn tr¨m biÕn ®éng møc tû gi¸ hèi ®o¸i b×nh qu©n cña c¶ ræ tiÒn tÖ. 2.2.2. C¸c chiÕn l­îc tù b¶o hiÓm cña c¸c doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu. §Ó tr¸nh bÞ thiÖt h¹i do sù biÕn ®éng cña tû gi¸ hèi ®o¸i còng nh­ cã kÕ ho¹ch ®¶m b¶o tr¹ng th¸i ngo¹i hèi cho c¸c kho¶n thanh to¸n còng nh­ thu nhËp b»ng ngo¹i tÖ trong t­¬ng lai th× c¸c doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu cã thÓ sö dông c¸c s¶n phÈm, dÞch vô cña ng©n hµng nh­ nghiÖp vô nghiÖp vô mua b¸n ngo¹i tÖ cã kú h¹n (hîp ®ång Forward), Sö dông thÞ tr­êng tiÒn tÖ phßng chèng rñi ro, hîp ®ång option... a)- Sö dông nghiÖp vô mua b¸n ngo¹i tÖ cã kú h¹n ®Ó phßng chèng rñi ro. * §èi víi nhµ nhËp khÈu VÝ dô: Mét nhµ nhËp khÈu ViÖt Nam cã nghÜa vô ph¶i thanh to¸n 1.000. 000 USD cho nhµ xuÊt khÈu NhËt B¶n sau thêi gian 3 th¸ng kÓ tõ ngµy ký hîp ®ång. 14 000 14100 14200 14300 14400 14500 14600 14,7 14,614,514,414,3 14,2 14,114,0 Chi phÝ ®Ó mua 1 triÖuUSD(tû VND) TuyÕn chi phÝ nhËp khÈu Tû gi¸ giao ngay khi hîp ®ång ®Õn h¹n: 1 USD= x. VND H×nh 20 a: Kho¶n thanh to¸n nhËp khÈu kh«ng cã b¶o hiÓm. NÕu nhµ nhËp khÈu kh«ng tù b¶o hiÓm rñi ro tû gi¸, nghÜa lµ chê 3 th¸ng cho ®Õn khi hîp ®ång thanh to¸n ®Õn h¹n vµ mua1.000.000 USD theo tû gi¸ giao ngay trªn thÞ tr­êng. Chi phÝ b»ng VND ®Ó mua 1 tû USD sÏ t¨ng lªn nÕu gi¸ trÞ cña VND gi¶m so víi USD.(Xem h×nh 20 a). Trong tr­êng hîp, nhµ nhËp khÈu dù tÝnh gi¸ trÞ cña VND sÏ gi¶m so víi USD sau ba th¸ng, th× cã thÓ tù b¶o hiÓm rñi ro ngo¹i hèi b»ng c¸ch sö dông thÞ tr­êng kú h¹n ®Ó mua USD tr­íc khi ®ång VND gi¶m gi¸. Gi¶ sö tû gi¸ cña thÞ tr­êng nh­ sau: Tû gi¸ giao ngay: USD/VND = 14.050 vµ ®iÓm kú h¹n lµ 500 do ®ã tû gi¸ kú h¹n 3 th¸ng: USD/VND = 14.550 Nhµ nhËp khÈu cã thÓ tù b¶o hiÓm b»ng c¸ch mua kú h¹n 3 th¸ng 1 triÖu USD t¹i møc gi¸ kú h¹n lµ 1 USD = 14.550 VND. Tæng chi phÝ ®Ó mua 1 triÖu USD lµ 1.000.000 x 14.550 = 14.550.000.000 VND. B»ng ®å thÞ chóng ta biÓu diÔn chiÕn l­îc tù b¶o hiÓm cña nhµ nhËp khÈu nh­ sau:H×nh 20 b: ChiÕn l­îc tù b¶o hiÓm cña nhµ nhËp khÈu. 14,7 14,614,514,414,3 14,2 14,114,0 Chi phÝ ®Ó mua 1 triÖuUSD(tû VND) 14550 000 000 VND 14 000 14100 14200 14300 14400 14500 14600 Tû gi¸ giao ngay khi hîp ®ång ®Õn h¹n: 1 USD= x. VND Mét khi ®· tù b¶o hiÓm, nhµ nhËp khÈu biÕt ch¾c ch¾n r»ng chi phÝ ®Ó mua 1 triÖu USD t¹i thêi ®iÓm hîp ®ång thanh to¸n ®Õn h¹n lµ 14.550.000.000 VND cho dï tû gi¸ giao ngay t¹i thêi ®iÓm sau ba th¸ng lµ nh­ thÕ nµo ®i ch¨ng n÷a. Tû gi¸ kú h¹n 1 USD = 14.550 VND biÓu diÔn ®iÓm giao ®iÓm giao nhau gi÷a tuyÕn chi phÝ cã b¶o hiÓm vµ kh«ng cã b¶o hiÓm (®iÓm B h×nh 20 c). §iÒu nµy cã nghÜa lµ, nÕu tû gi¸ giao ngay t¹i thêi ®iÓm hîp ®ång thanh to¸n ®Õn h¹n lµ 1 USD = 14550 VND, th× chi phÝ thanh to¸n nhËp khÈu trong hai tr­êng hîp cã vµ kh«ng cã b¶o hiÓm ®Òu nh­ nhau. Trong tr­êng hîp tû gi¸ giao ngay trªn thÞ tr­êng lín h¬n 14550, th× chiÕn l­îc tù b¶o hiÓm cña nhµ nhËp khÈu sÏ mang l¹i hiÖu qu¶ cña nã. H×nh 20c:So s¸nh gi÷a hai chiÕn l­îc cã vµ kh«ng cã b¶o hiÓm. Tû gi¸ giao ngay khi hîp ®ång ®Õn h¹n: 1 USD= x. VND 14,7 14,614,514,414,3 14,2 14,114,0 Chi phÝ ®Ó mua 1 triÖuUSD(tû VND) 14 000 14100 14200 14300 14400 14500 14600 B * §èi víi nhµ xuÊt khÈu. NÕu kho¶n c¸c thu xuÊt khÈu b»ng ngo¹i tÖ, th× nhµ xuÊt khÈu cã tr¹ng th¸i ngo¹i hèi rßng vµ béc lé rñi ro tû gi¸. Nhµ xuÊt khÈu cã thÓ phßng ngõa rñi ro ngo¹i hèi b»ng c¸ch b¸n kú h¹n kho¶n tiÒn xuÊt khÈu sÏ thu ®­îc trong t­¬ng lai. VÝ dô: Mét c«ng ty cña ViÖt Nam xuÊt khÈu g¹o sang Hång K«ng víi tæng gi¸ trÞ lµ 1 000 000 USD vµ sÏ ®­îc thanh to¸n sau hai th¸ng kÓ tõ ngµy ký hîp ®ång. H×nh 21 a : Nhµ xuÊt khÈu kh«ng thùc hiÖn chiÕn l­îc tù b¶o hiÓm. Tû gi¸ giao ngay khi hîp ®ång ®Õn h¹n: 1 USD= x. VND 14,7 14,614,514,414,3 14,2 14,114,0 Kho¶n thu xuÊt khÈu(tû VND) TuyÕn thu nhËp tõ xuÊt khÈu 14 000 14100 14200 14300 14400 14500 14600 Trong tr­êng hîp kh«ng cã b¶o hiÓm, th× nÕu ®ång USD cµng lªn gi¸ so víi VND th× nhµ xuÊt khÈu ViÖt Nam cµng thu ®­îc nhiÒu ®ång ViÖt Nam h¬n vµ ng­îc l¹i, nÕu ®ång USD cµng mÊt gi¸, th× nhµ xuÊt khÈu ViÖt Nam sÏ thu ®­îc cµng Ýt VND. NÕu c«ng ty dù ®o¸n r»ng USD sÏ gi¶m gi¸ sau hai th¸ng, th× c«ng ty cã thÓ phßng ngõa rñi ro tû gi¸ b»ng c¸ch b¸n kú h¹n sè USD sÏ thu ®­îc lµ 1.000.000 USD ®Ó nhËn VND tr­íc khi tû gi¸ gi¶m. Gi¶ sö tû gi¸ giao ngay lµ 1 USD = 14.500 VND, ®iÓm kú h¹n lµ - 300 th× tû gi¸ kú h¹n sÏ lµ 14500 – 300 = 14.200. Nhµ xuÊt khÈu cã thÓ b¸n kú h¹n hai th¸ng sè thu nhËp lµ 1.000.000 USD theo tû gi¸ mua kú h¹n lµ 1 USD = 14.200 VND, nh­ vËy sè thu nhËp ch¾c ch¾n mµ nhµ xuÊt khÈu cã ®­îc lµ 1.000.000 x 14.200 = 14.200.000.000 VND dï sau hai th¸ng tû gi¸ cã biÕn ®éng nh­ thÕ nµo ®i ch¨ng n÷a. 14,7 14,614,514,414,3 14,2 14,114,0 Chi phÝ ®Ó mua 1 triÖuUSD(tû VND) 14 200 000 000 VND 14 000 14100 14200 14300 14400 14500 14600 H×nh 21b: Nhµ xuÊt khÈu thùc hiÖn chiÕn l­îc tù b¶o hiÓm. Tû gi¸ giao ngay khi hîp ®ång ®Õn h¹n: 1 USD= x. VND Tuy nhiªn nÕu tû gi¸ giao ngay t¹i thêi ®iÓm thanh to¸n kh«ng t¨ng ®Õn 14.550 trong tr­êng hîp nhËp khÈu vµ kh«ng gi¶m ®Õn møc 14.200 trong tr­êng hîp xuÊt khÈu th× c¸c biÖn ph¸p tù b¶o hiÓm nµy kh«ng nh÷ng kh«ng cã kÕt qu¶ mµ cßn lµm t¨ng thªm chi phÝ cho doanh nghiÖp nhËp khÈu vµ mÊt ®i mét phÇn ph¶i thu cña doanh nghiÖp xuÊt khÈu. Nh­ vËy, qua vÝ dô trªn ta thÊy r»ng mÆc dï hîp ®ång mua b¸n ngo¹i tÖ cè ®Þnh ®­îc gi¸ trÞ c¸c kho¶n thu nhËp hay chi tr¶ bÊt luËn sù biÕn ®éng tû gi¸ trªn thÞ tr­êng nh»m gióp c«ng ty cã thÓ x¸c ®Þnh ch¾c ch¾n hiÖu qu¶ kinh doanh nh­ng nã vÉn ch­a hoµn toµn thuËn lîi cho c«ng ty nÕu tû gi¸ biÕn ®éng ng­îc l¹i víi dù kiÕn, do ®ã hîp ®ång kú h¹n ch­a ph¶i lµ c¸ch phßng chèng rñi ro hèi ®o¸i tèt nhÊt. b) Sö dông thÞ tr­êng tiÒn tÖ phßng chèng rñi ro hèi ®o¸i. C«ng ty cã thÓ sö dông thÞ tr­êng tiÒn tÖ kÕt hîp víi ho¹t ®éng mua b¸n ngo¹i tÖ nh­ lµ mét ph­¬ng ph¸p phßng chèng rñi ro hèi ®o¸i. Ph­¬ng ph¸p nµy liªn quan ®ång thêi ®Õn hai ho¹t ®éng vay vµ cho vay víi hai ®ång tiÒn kh¸c nhau - b¶n tÖ vµ ngo¹i tÖ. §Ó dÔ h×nh dung xin lÊy vÝ dô sau ®©y: VÝ dô: Cã mét c«ng ty A cã kho¶n ph¶i thu 12 triÖu DEM trong vßng 6 th¸ng n÷a. Tû gi¸ giao ngay 1 DEM = 0,6773 USD. Tû gi¸ kú h¹n 6 th¸ng lµ1 DEM = 0,6128 USD, l·i suÊt cña DEM vµ USD lÇn l­ît lµ 8% vµ 6%. Sö dông thÞ tr­êng tiÒn tÖ ®Ó phßng chèng rñi ro hèi ®o¸i, c«ng ty sÏ tiÕn hµnh c¸c giao dÞch nh­ sau: - Vay DEM trong thêi h¹n 6 th¸ng: Sè tiÒn cÇn vay b»ng hiÖn gi¸ cña 12 triÖu DEM, tøc lµ 12.000.000/(1+0.04) = 11.538.461,54 DEM. - ChuyÓn sè DEM nµy sang USD: 11.538.461,54 x 0,6773 = 7.815.000 USD - §Çu t­ sè USD nµy trong thêi h¹n 6 th¸ng víi l·i suÊt 6%/2 = 3% Sau 6 th¸ng: - C«ng ty nhËn ®­îc USD tõ ho¹t ®éng ®Çu t­ 7.815.000 x(1+0,03) = 8.049.450 USD. - ChuyÓn sè USD nµy sang DEM: 8.049.450/0,6128 = 12.495.400, 45 DEM - Sö dông sè DEM nµy tr¶ nî vay c¶ vèn lÉn l·i tr­íc ®©y lµ 12.000.000 DEM. KÕt qu¶ sö dông thÞ tr­êng tiÒn tÖ ®Ó phßng chèng rñi ro cã thÓ tãm t¾t theo vµi t×nh huèng nh­ ghi nhËn ë b¶ng 16 d­íi ®©y: B¶ng 16:Ph©n tÝch t×nh huèng phßng rñi ro hèi ®o¸i th«ng qua thÞ tr­êng tiÒn tÖ. Tû gi¸ giao ngay DEM/USD Gi¸ trÞ kho¶n ph¶i thu nÕu kh«ng phßng chèng rñi ro Gi¸ trÞ kho¶n ph¶i thu nÕu cã phßng chèng rñi ro L·i (lç) 0,6773 0,6218 0,5612 $8.127.600 $7.461.600 $6.734.400 $8.049.450 $8.049.450 $8.049.450 $78.150 $587.850 $1.315.050 c)- Sö dông hîp ®ång option ®Ó phßng chèng rñi ro hèi ®o¸i. C¸c ph­¬ng ph¸p phßng chèng rñi ro nh­ ®· tr×nh bµy chØ ¸p dông ®­îc khi nµo c«ng ty ch¾c ch¾n r»ng m×nh chiÕm ®­îc hîp ®ång mua b¸n vµ do ®ã ch¾c ch¾n cã mét kho¶n thu nhËp hay chi tr¶ trong t­¬ng lai bëi v× hîp ®ång forward vµ hîp ®ång trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ lµ nh÷ng hîp ®ång b¾t buéc ph¶i thùc hiÖn.Trong kinh doanh ®«i khi c«ng ty kh«ng ch¾c ch¾n r»ng m×nh cã thÓ thùc hiÖn ®­îc hîp ®ång hay kh«ng. Trong tr­êng hîp nµy nªn sö dông hîp ®ång option bëi v× hîp ®ång option cho phÐp c«ng ty cã quyÒn, nh­ng kh«ng b¾t buéc, mua hay b¸n mét sè l­îng ngo¹i tÖ. Gi¶ sö trong vÝ dô trªn c«ng ty sö dông hîp ®ång option ®Ó phßng chèng rñi ro. C«ng ty cã thÓ mua mét hîp ®ång theo c¸c ®iÒu kho¶n sau ®©y: - Tû gi¸ thùc hiÖn: 1 DEM = 0,6218 USD. - Thêi h¹n hîp ®ång : 6 th¸ng. - PhÝ giao dÞch: 1% hay lµ $ 0,01/DEM. Víi c¸c ®iÒu kho¶n hîp ®ång nh­ vËy, kÕt qu¶ cã thÓ x¶y ra theo mét sè t×nh huèng nh­ trong b¶ng d­íi ®©y. B¶ng17:Ph©n tÝch t×nh huèng sö dông hîp ®ång option ®Ó phßng chèng rñi ro. DEM/USD TG thùc hiÖn PhÝ giao dÞch L·i L·i (lç) rßng 0.6773 0.6218 0.5612 0.6218 0.6218 0.6218 ($120.000) ($120.000) ($120.000) 0 0 $727.200 (1) ($120.000) ($120.000) ($607.200) (1) (0.6218 - 0,5612) x 12.000.000 = 727.200 Trªn ®©y lµ mét sè ph­¬ng ph¸p phßng chèng rñi ro hèi ®o¸i liªn quan ®Õn viÖc sö dông c¸c dÞch vô ng©n hµng. C¸c ph­¬ng ph¸p nµy chØ thùc hiÖn ®­îc khi nµo cã mét thÞ tr­êng tiÒn tÖ vµ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i s½n sµng cung cÊp nh÷ng hîp ®ång nh­ forward, option hay c¸c hîp ®ång vay vµ cho vay trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ. ë ViÖt Nam hiÖn t¹i ch­a cã thÞ tr­êng tiÒn tÖ ph¸t triÓn nªn c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ch­a thÓ cung cÊp nh÷ng d¹ng hîp ®ång d¹ng nh­ vËy. Do ®ã, c¸c c«ng ty xuÊt nhËp khÈu hoÆc lµ ®¸nh b¹c viÖc kinh doanh cña m×nh hoÆc lµ ph¶i phßng chèng rñi ro hèi ®o¸i theo nh÷ng ph­¬ng ph¸p kh¸c, dï c¸c ph­¬ng ph¸p ®ã ®«i khi phøc t¹p vµ kh«ng hiÖu qu¶. Ch¼ng h¹n phßng chèng rñi ro b»ng c¸ch ®a d¹ng ho¸ c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ tiÕn hµnh nhËp khÈu song song víi hîp ®ång xuÊt khÈu hoÆc ng­îc l¹i. B»ng c¸ch lÊy l·i tõ hîp ®ång nµy ®Ó bï ®¾p cho lç cña hîp ®ång kia, rñi ro hèi ®o¸i sÏ ®­îc trung hoµ. Tuy nhiªn c¸ch phßng chèng rñi ro nµy cã nhiÒu nh­îc ®iÓm. Thø nhÊt lµ nã ®ßi hái c«ng ty ph¶i ®a d¹ng ho¸ ho¹t ®éng cña m×nh sang nh÷ng lÜnh vùc kh¸c mµ c«ng ty ®«i khi kh«ng am hiÓu l¾m. Ch¼ng h¹n nh­ c«ng ty chuyªn l¾p r¸p xe g¾n m¸y nay ph¶i lµm thªm c«ng viÖc xuÊt khÈu hµng n«ng s¶n ®Ó t¹o ra hîp ®ång xu©t khÈu nh»m trung hoµ rñi ro cña hîp ®ång nhËp khÈu phô tïng. Thø hai lµ kh«ng ph¶i lóc nµo c«ng ty còng cã thÓ cã ®­îc cïng mét lóc c¶ hai hîp ®ång xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu. Thø ba lµ phßng chèng rñi ro theo kiÓu nµy lu«n mÊt ®i c¬ héi kinh doanh nÕu thÞ tr­êng biÕn ®éng theo chiÒu h­íng cã lîi cho c«ng ty. 2.2.3. C¸c gi¶i ph¸p trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ chuÈn bÞ nguån hµng cho doanh nghiÖp xuÊt khÈu. Vai trß cña tû gi¸ chÝnh thøc nh­ lµ mét th­íc ®o b×nh ®¼ng cho c¸c doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu bëi mçi doanh nghiÖp ®Òu ph¶i h­íng tíi môc tiªu: Tû gi¸ xuÊt khÈu < Tû gi¸ chÝnh thøc < Tû gi¸ nhËp khÈu ChØ khi ®¹t ®­îc môc yªu cÇu nµy, hä míi cã l·i. V× vËy, mçi doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu ph¶i cè g¾ng h¹ tèi thiÓu tû gi¸ xuÊt khÈu cña m×nh b»ng c¸ch tiÕt kiÖm chi phi lµm gi¶m gi¸ thµnh s¶n xuÊt, ®ång thêi cè g¾ng n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm ®¹t yªu cÇu quèc tÕ ®Ó cã thÓ n©ng gi¸ b¸n hµng xuÊt khÈu gÇn víi møc gi¸ quèc tÕ mµ vÉn më réng ®­îc thÞ tr­êng. 2.2.4. Sö dông quü dù phßng ®Ó bï ®¾p rñi ro hèi ®o¸i. Víi ph­¬ng ph¸p nµy c«ng ty kh«ng cÇn cã chiÕn l­îc phong chèng rñi ro hèi ®o¸i mµ tiÕn hµnh t¹o lËp quü dù phßng. Quü nµy ®­îc h×nh thµnh tõ lîi nhuËn do chªnh lÖch tû gi¸ khi tû gi¸ biÕn ®éng thuËn lîi vµ dïng ®Ó bï ®¾p lç khi tû gi¸ biÕn ®éng bÊt lîi cho c«ng ty. Tuy nhiªn c¸ch nµy th­êng ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng theo dâi phøc t¹p vÒ mÆt kÕ to¸n vµ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng c«ng ty l¹m dông chªnh lÖch tû gi¸ ®Ó tiªu dïng vµo viÖc kh¸c. Nh­ vËy lµ cã rÊt nhiÒu nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó tiÕn hµnh viÖc phong chèng rñi ro hèi ®o¸i, mçi biÖn ph¸p ®Òu cã nh÷ng ­u ®iÓm còngnh­ nh­îc ®iÓm riªng cña nã, do vËy c¸c doanh nghiÖp xu©t nhËp khÈu cÇn ph¶i ph©n tÝch kü l­ìng sù biÕn ®éng cña tû gi¸ vµ ®­a ra nh÷ng dù ®o¸n hîp lý vÒ sù biÕn ®éng cña tû gi¸, tõ ®ã nªn quyÕt ®Þnh lùa chän ph­¬ng ph¸p nµo lµ tèi ­u nhÊt. iii. kiÕn nghÞ. 1. KiÕn nghÞ ®èi víi Ng©n hµng Nhµ n­íc vµ c¸c c¬ quan qu¶n lÝ vÜ m«. XÐt vÒ tæng thÓ tõ nhiÒu n¨m qua, viÖc c¶i c¸ch c¬ chÕ qu¶n lý tû gi¸ hèi ®o¸i ®· ®em l¹i nh÷ng thµnh qu¶ ®¸ng kÓ, t¹o ra sù æn ®Þnh nhÊt ®Þnh trong søc mua cña ®ång ViÖt Nam, ®· gãp phÇn cho sù t¨ng tr­ëng vµ æn ®Þnh cña nÒn kinh tÕ. MÆc dÇu vËy, c¬ chÕ qu¶n lý tû gi¸ hèi ®o¸i hiÖn nay vÉn cßn béc lé kh¸c nhiÒu nh­îc ®iÓm, cô thÓ: - Thø nhÊt, viÖc x¸c ®Þnh tû gi¸ cßn mang tÝnh cøng nh¾c, ch­a thùc sù linh ho¹t. - Thø hai, tån t¹i song hµnh tû gi¸ thÞ tr­êng tù do bªn c¹nh tû gi¸ chÝnh thøc, tû gi¸ cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ hiÖn t­îng ®« la ho¸ ngµy cµng trÇm träng h¬n. - Thø ba, ch­a sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c c«ng cô ®iÒu chØnh tû gi¸ hèi ®o¸i. - Thø t­, c¬ chÕ qu¶n lý ngo¹i hèi cßn rÊt láng lÎo. §Ó kh¾c phôc nh÷ng mÆt tån t¹i trong c¬ chÕ qu¶n lý tû gi¸ hèi ®o¸i hiÖn hµnh, Ng©n hµng Nhµ n­íc cÇn thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p sau: - Ng©n hµng Nhµ n­íc cÇn ph©n biÖt râ chøc n¨ng ®¹i diÖn cho Nhµ n­íc vµ chøc n¨ng can thiÖp ®Ó b×nh æn thÞ tr­êng. Víi chøc n¨ng ®¹i diÖn cho Nhµ n­íc, Ng©n hµng Nhµ n­íc thùc hiÖn c¸c giao dÞch nh»m thanh to¸n c¸c kho¶n thu chi cña Nhµ n­íc vµ gia t¨ng tÝch luü theo môc tiªu ®· ®Þnh. Trong khi ®ã, chøc n¨ng can thiÖp thÞ tr­êng lµ nh»m môc tiªu ®iÒu chØnh tû gi¸ hèi ®o¸i trªn thÞ tr­êng ®Ó tû gi¸ ph¶n ¸nh ®­îc quan hÖ cung cÇu. ViÖc kh«ng ph©n ®Þnh râ rµng tÝnh ®éc lËp cña hai chøc n¨ng nµy sÏ lµm gi¶m ®i hiÖu qu¶ qu¶n lý vµ ®iÒu tiÕt cña Ng©n hµng Nhµ n­íc trªn thÞ tr­êng. - Ng©n hµng Nhµ n­íc nªn h¹n chÕ tèi ®a viÖc sö dông c¸c biÖn ph¸p hµnh chÝnh ®Ó can thiÖp thÞ tr­êng vµ kh«ng nªn can thiÖp qu¸ s©u vµo c¸c nghiÖp vô mang tÝnh kü thuËt cña thÞ tr­êng. Thùc tiÔn cho thÊy ®«i lóc Ng©n hµng Nhµ n­íc ®· cã nh÷ng t¸c ®éng can thiÖp s©u vµo nghiÖp vô, ch¼ng h¹n quyÕt ®Þnh65/1999/Q§- NHNH ngµy 25.02.1999 cña Thèng ®èc Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt Nam quy ®Þnh vÒ nguyªn t¾c x¸c ®Þnh tû gi¸ mua b¸n ngo¹i tÖ cña c¸c tæ chøc tÝn dông ®­îc phÐp kinh doanh ngo¹i tÖ. - ChÊn chØnh vµ kiÖn toµn ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng ngo¹i hèi. Víi ph­¬ng thøc tæ chøc nh­ hiÖn nay, thÞ tr­êng ngo¹i hèi ch­a ph¸t huy ®­îc hiÖu qu¶, c¸c giao dÞch trªn thÞ tr­êng ng«¹i hèi chiÕm tû lÖ kh«ng ®¸ng kÓ trong tæng giao dÞch cña c¸c ng©n hµng nªn hÇu hÕt c¸c ng©n hµng ®Òu ho¹t ®éng theo nguyªn t¾c tù c©n ®èi ngo¹i tÖ. HiÖn t­îng vi ph¹m quy ®Þnh cña Ng©n hµng Nhµ n­íc lµ kh¸ phæ biÕn, nhiÒu doanh nghiÖp khi xuÊt khÈu giao dÞch víi ng©n hµng th× Ng©n hµng mua ngo¹i tÖ v­ît trÇn quy ®Þnh. Cßn khi nhËp khÈu th× ng©n hµng l¹i cã thÕ m¹nh vÒ ngo¹i tÖ. Do vËy, Ng©n hµng Nhµ n­íc cÇn ph¸t triÓn thÞ tr­êng néi tÖ víi ®Çy ®ñ c¸c nghiÖp vô ho¹t ®éng, t¹o ®iÒu kiÖn ®iÒu hoµ gi÷a hai khu vùc thÞ tr­êng ngo¹i tÖ vµ thÞ tr­êng néi tÖ mét c¸ch th«ng suèt. Më réng sè l­îng thµnh viªn tham gia thÞ tr­êng, cho phÐp c¸c nhµ m«i giíi tham gia thÞ tr­êng. - Quy ®Þnh tû lÖ kÕt hèi hîp lý, cã xem xÐt ®Õn tÝnh æn ®Þnh cña nguån cung ngo¹i tÖ. Trong vßng h¬n mét n¨m tõ quyÕt ®Þnh 37/1998/ Q§ - TTg ngµy 14.02.1998 ®Õn quyÕt ®Þnh 180/1999/Q§ - TTg ngµy 30.8.1999, Ng©n hµng Nhµ n­íc ®· ban hµnh h¬n 10 v¨n b¶n h­íng dÉn thi hµnh trong ®ã kh«ng Ýt h¬n 4 lÇn söa ®æi theo h­íng nÕu thÊy t×nh h×nh ngo¹i tÖ c¨ng th¼ng th× n©ng tû lÖ kÕt hèi, vµ ng­îc l¹i thÞ h¹ tû lÖ kÕt hèi. C¸ch lµm nµy th­êng mang tÝnh chÊt theo ®u«i, ®iÒu chØnh “khi sù ®· råi”. V× vËy, Ng©n hµng Nhµ n­íc nªn xem xÐt l¹i viÖc quy ®Þnh tû lÖ kÕt hèi, theo ®ã tû lÖ kÕt hèi ph¶i ®­îc xem xÐt trong mét tæng thÓ dµi h¹n, kh«ng nªn ®iÒu chØnh th­êng xuyªn. Thùc tiÔn ®· cho thÊy cø sau mçi lÇn t¨ng tû lÖ kÕt hèi th× t×nh h×nh cung cÇu ngo¹i tÖ æn ®Þnh h¬n nh­ng ng­îc l¹i, nÕu gi¶m tû lÖ kÕt hèi th× hÖ lôy tÊt yÕu cña nã lµ t×nh tr¹ng khan hiÕm ngo¹i tÖ theo kiÓu thõa mµ thiÕu vµ g©y ¸p lùc ph¶i t¨ng tû lÖ kÕt hèi. - Qu¶n lý chÆt chÏ ho¹t ®éng vay vµ tr¶ nî n­íc ngoµi. Theo quy ®Þnh hiÖn hµnh viÖc qu¶n lý vay tr¶ vµ tr¶ nî n­íc ngoµi ®­îc giao cho 3 c¬ quan: Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­, Bé tµi chÝnh vµ Ng©n hµng Nhµ n­íc víi sù ph©n biÖt râ tr¸ch nhiÖm cña mçi c¬ quan, nh­ng trong thùc tÕ hiÖn nay ch­a cã sù thèng nhÊt vµ phèi hîp ®ång bé gi÷a c¸c c¬ quan h÷u quan, ChÝnh phñ nªn thµnh lËp mét c¬ quan chøc n¨ng chuyªn tr¸ch víi c¸c thµnh viªn ®¹i diÖn cho Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­, Bé Tµi chÝnh, Ng©n hµng Nhµ n­íc, Bé t­ ph¸p vµ c¸c c¬ quan cã liªn quan kh¸c ®Ó x©y dùng kÕ ho¹ch vµ qu¶n lý viÖc vay, tr¶ nî n­íc ngoµi cña tÊt c¶ c¸c kho¶n vay nî n­íc ngoµi cña khu vùc nhµ n­íc lÉn khu vùc t­ nh©n. - TiÕp tôc nghiªn cøu, häc hái kinh nghiÖm thùc tÕ cña n­íc ngoµi trong c¸c lÜnh vùc, nghiÖp vô míi nh­: x¸c ®Þnh tû gi¸ qua ræ tiÒn tÖ nh»m gi¶m bít sù phô thuéc cña ViÖt Nam ®ång vµo ®« la Mü, c¸c nghiÖp vô cña thÞ tr­êng ngo¹i hèi ®Ó tõng b­íc x©y dùng vµ hoµn thiÖn c¬ cÊu tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng ngo¹i hèi ViÖt Nam. - ChÝnh s¸ch tû gi¸ cÇn quan t©m kÞp thêi ®Õn c¸c ®ång tiÒn cña c¸c n­íc ASEAN vµ tû gi¸ hèi ®o¸i gi÷a chóng víi ViÖt Nam ®ång, t¹o ®iÒu kiÖn cho sù ph¸t triÓn ngo¹i th­¬ng víi c¸c n­íc khu vùc trong thêi gian tíi. - Trªn tÇm vÜ m«, Nhµ n­íc mét mÆt ph¶i n¾m b¾t th«ng tin chÝnh x¸c kÞp thêi vÒ biÕn ®éng tû gi¸ hèi ®o¸i trªn thÞ tr­êng quèc tÕ, møc l¹m ph¸t, l·i suÊt trong n­íc vµ quèc tÕ, xu h­íng biÕn ®éng cung vµ cÇu ngo¹i tÖ trªn thÕ giíi ®Ó cã thÓ lµm tèt c«ng t¸c dù ®o¸n biÕn ®éng tû gi¸. MÆt kh¸c, nhµ n­íc cßn ph¶i ®¶m b¶o tÝnh b×nh ®¼ng vÒ th«ng tin cho mäi thµnh viªn cña x· héi th«ng qua viÖc th«ng b¸o tû gi¸ còng nh­ c¸c sè liÖu kinh tÕ vÜ m« nh­ l¹m ph¸t, tèc ®é t¨ng tr­ëng.. Bªn c¹nh c¸c biÖn ph¸p chñ yÕu trªn, Ng©n hµng Nhµ n­íc cÇn t¨ng c­êng c«ng t¸c thanh tra, gi¸m s¸t buéc c¸c tæ chøc tÝn dông thùc hiÖn ®óng quy ®Þnh qu¶n lý ngo¹i tÖ cña Ng©n hµng Nhµ n­íc. C­¬ng quyÕt xö lý c¸c tr­êng hîp vi ph¹m quy ®Þnh. Ph¹t thËt nÆng ®èi víi nh÷ng vi ph¹m lÇn thø nhÊt vµ rót giÊy phÐp kinh doanh ngo¹i tÖ ngay tõ lÇn vi ph¹m lÇn thø hai, cã nh­ vËy míi chÊn chØnh ®­îc ho¹t ®éng tu©n thñ ph¸p luËt cña c¸c tæ chøc tÝn dông, t¹o hiÖu øng tèt cho c«ng t¸c qu¶n lý ngo¹i hèi cña Ng©n hµng Nhµ n­íc. MÆt kh¸c, cÇn sím chÊm døt viÖc sö dông USD trong thanh to¸n néi ®Þa, h¹n chÕ vµ tiÕn ®Õn chÊm døt viÖc cho vay trùc tiÕp b»ng ngo¹i tÖ, tiÕn ®Õn thèng nhÊt trÓn l·nh thæ ViÖt Nam chØ sö dông ®ång ViÖt Nam. Bªn c¹nh ®ã cÇn ph¶i cã sù phèi hîp ®ång bé gi÷a chÝnh s¸ch tµi chÝnh - tiÒn tÖ vµ c¸c chÝnh s¸ch vÜ m« kh¸c ®Ó ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ cao trong viÖc thùc thi c¬ chÕ qu¶n lý tû gi¸. 2. KiÕn nghÞ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu. - C¸c doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu ph¶i tu©n thñ mét chÕ ®é h¹ch to¸n kÕ to¸n thèng nhÊt cho tõng ngµnh kinh doanh. Bªn c¹nh ®ã, Bé Tµi chÝnh vµ c¸c ban ngµnh cã liªn quan ph¶i th­êng xuyªn kiÓm tra kiÓm so¸t chÆt chÏ ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu nµy ®Ó ®¶m b¶o tÝnh chÝnh x¸c vµ kÞp thêi cña c¸c nguån th«ng tin ph¶n håi tõ c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu vÒ møc tû gi¸ xuÊt khÈu vµ tû gi¸ nhËp khÈu ®Ó tõ ®ã Ng©n hµng Nhµ n­íc cã c¬ së ®¸nh gi¸, xem xÐt ®iÒu chØnh tû gi¸ sao cho phï hîp víi môc tiªu vµ chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i ë ViÖt Nam. - C¸c doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu cÇn tranh thñ c¸c nguån vèn, ®æi míi c«ng nghÖ ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm- dÞch vô, h¹ gi¸ thµnh. ChØ cã nh­ vËy th× hµng ViÖt Nam míi cã thÓ n©ng cao søc c¹nh tranh trªn thÞ quèc tÕ còng nh­ trªn thÞ tr­êng néi ®Þa. ChÝnh ®iÒu nµy sÏ gióp lÊy l¹i niÒm tin trong d©n chóng, xo¸ dÇn t©m lý sÝnh dïng hµng ngo¹i, kh¬i dËy tinh thÇn d©n téc nh­ ng­êi NhËt vÉn tù nhñ: dï hµng NhËt cã ®¾t mét chót nh­ng v× sù nghiÖp ph¸t triÓn ®Êt n­íc, v× lßng yªu n­íc, ng­êi NhËt vÉn dïng hµng NhËt. §ã cã thÓ xem nh­ lµ mét hµng rµo b¶o hä mËu dÞch tèt nhÊt cho s¶n xuÊt trong n­íc mµ kh«ng mét c«ng cô nµo nh­ tû gi¸ hèi ®o¸i (ph¸ gi¸) cã thÓ v­ît qua. kÕt luËn Tæng hîp tÊt c¶ c¸c nh©n tè t¸c ®éng ph©n tÝnh trªn ®©y cã thÓ lý gi¶i ®­îc bøc tranh ¶nh h­ëng cña tû gi¸ hèi ®o¸i ®Õn tµi kho¶n v·ng lai trong thêi gian qua ë ViÖt Nam lµ hîp lý. Víi møc ®é ®iÒu chØnh thÊp, l¹i t¸c ®éng lªn nh÷ng ®iÒu kiÖn chøa nhiÒu c¸c nh©n tè lµ lùc c¶n th× nh÷ng thay ®æi trong tû gi¸ hèi ®o¸i chØ cã ¶nh h­ëng khiªm tèn vµ chËm ®Õn c¸n c©n tµi kho¶n v·ng lai lµ ®­¬ng nhiªn. Thùc tiÔn ph¸t triÓn vµ lùa chän, ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i cña nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi trong gÇn 30 n¨m qua kh¼ng ®Þnh kh«ng cã chÝnh s¸ch tû gi¸ nµo hiÖn nay ®­îc xem lµ cã ­u thÕ tuyÖt ®èi. Mçi lo¹i chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i ®Òu cã nh÷ng ®iÓm m¹nh vµ ®iÓm yÕu nhÊt ®Þnh. Nh­ng kinh nghiÖm cña c¸c n­íc còng cho thÊy: mét chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i ®­îc sö dông uyÓn chuyÓn phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña tõng giai ®o¹n sÏ cã nhiÒu t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn qu¸ tr×nh t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn. XÐt trªn nhiÒu gãc ®é kh¸c nhau,viÖc xö lý tû gi¸ hèi ®o¸i cña ViÖt Nam trong thêi gian gÇn ®©y lµ t­¬ng ®èi hîp lý vµ do ®ã ®· cã nh÷ng ®ãng gãp tÝch cùc vµo qu¸ tr×nh t¨ng tr­ëng. Tuy nhiªn, còng ph¶i nhËn thÊy r»ng qu¸ tr×nh ®iÒu chØnh tû gi¸ hèi ®o¸i trong thêi gian qua cßn cã nh÷ng lóc chËm, bÞ ®éng vµ ch­a ®ñ møc.Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ më cöa tõng phÇn, nh÷ng h¹n chÕ nµy phÇn nµo ®· kh«ng béc lé vµ g©y ra nh÷ng hËu qu¶ nghiªm träng. Nh­ng nÕu cø tiÕp tôc nh­ vËy trong t­¬ng lai, khi chóng ta më cöa nhiÒu h¬n th× hËu qu¶ cña chÝnh s¸ch tû gi¸ kÐm linh ho¹t sÏ cã nguy c¬ lÊn ¸t nh÷ng t¸c ®éng tÝnh cùc mµ mét chÝnh s¸ch tû gi¸ cè ®Þnh t­¬ng ®èi t¹o ra. Víi nÒn kinh tÕ ngµy mét héi nhËp m¹nh h¬n vµ yªu cÇu ph¶i ®iÓu chØnh c¬ cÊu xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸- dÞch vô cã ®é co gi·n lín h¬n trong t­¬ng lai (hµng ho¸ cã chi phÝ kü thuËt vµ chÊt x¸m ngµy cµng cao), vµ c¸c rµo c¶n ®èi víi sù di chuyÓn vèn gi÷a ViÖt Nam vµ thÕ giíi sÏ dÇn ®­îc xo¸ bá. Trong ®iÒu kiÖn nh­ vËy, mét c¬ chÕ tû gi¸ linh ho¹t lµ ®ßi hái cÊp thiÕt nh»m ph¶n ¸nh gi¸ trÞ ®èi ngo¹i cña VND theo h­íng cã lîi cho c¹nh tranh vµ ng¨n c¶n nh÷ng t¸c ®éng cña thÞ tr­êng n­íc ngoµi tíi c©n b»ng trong néi bé nÒn kinh tÕ. Hi väng cïng víi sù phèi hîp ®ång bé gi÷a c¸c c¬ quan qu¶n lý vÜ m«, ViÖt Nam sÏ thùc hiÖn thµnh c«ng chÝnh s¸ch më cöa cña §¶ng mµ néi dung c¬ b¶n lµ t¨ng c­êng h¬n n÷a c¸c quan hÖ kinh tÕ vµ th­¬ng m¹i víi tÊt c¶ c¸c n­íc trªn thÕ giíi b»ng con ®­êng ®a ph­¬ng ho¸ vµ ®a d¹ng ho¸ c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ, trong ®ã ®Èy nhanh tèc ®é xuÊt khÈu cã ý nghÜa hÕt søc quan trong v× chÝnh xuÊt khÈu sÏ t¹o tiÒn ®Ò vµ ®iÒu kiÖn cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn kh«ng nh÷ng tr­íc m¾t vµ cßn c¶ cho mét thêi kú chiÕn l­îc l©u dµi. tµi liÖu tham kh¶o Gi¸o tr×nh thanh to¸n quèc tÕ trong ngo¹i th­¬ng – PGS. PTS §inh Xu©n Tr×nh – Nhµ xuÊt b¶n Gi¸o dôc – 1995. Kinh tÕ ®èi ngo¹i – PGS. TS Vâ Thanh Thu – Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª - 1994. Lý thuyÕt tµi chÝnh tiÒn tÖ (II)- Khoa ng©n hµng ®¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n – 1994 CÈm nang thÞ tr­êng ngo¹i hèi vµ c¸c giao dÞch kinh doanh ngo¹i hèi – TS NguyÔn V¨n TiÕn – Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª -11/1999. Tµi chÝnh quèc tÕ - – TS NguyÔn V¨n TiÕn. Th­¬ng m¹i vµ viÖc x¸c ®Þnh tû gi¸ trªn thÞ tr­êng hèi ®o¸i – Perter Fisher vµ Erlach – V¨n phßng dù ¸n §øc – Ng©n hµng Nhµ n­íc. TiÒn tÖ ng©n hµng vµ thÞ tr­êng tµi chÝnh – Frederic. S. Mishkin – Nhµ xuÊt b¶n Khoa häc kü thuËt – 1994. V¨n b¶n ph¸p quy vÒ qu¶n lý ngo¹i hèi ë ViÖt Nam- Nhµ xuÊt b¶n thÕ giíi – 1995. Bµn vÒ tû gi¸ vµ kh¶ n¨ng thùc hiÖn ph¸ gi¸ ë n­íc ta- Lª ViÖt §øc vµ TrÇn ThÞ Thu H»ng- T¹p chÝ nghiªn cøu kinh tÕ sè 3 – 6/ 1995. Tû gi¸ hèi ®o¸i vµ vÊn ®Ò t¨ng tr­ëng kim ng¹ch xuÊt khÈu- Vò Thu Giang vµ Lª Minh T©m – T¹p chÝ Kinh tÕ kÕ ho¹ch sè 1- 1995. C¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ vµ mèi quan hÖ cña nã víi tû gi¸ hèi ®o¸i- NguyÔn §×nh Tµi – ViÖn nghiªn cøu Qu¶n lý kinh tÕ Trung ­¬ng. Niªn gi¸m Thèng kª ViÖt Nam 1994/1997/2000/2001. T¹p chÝ ng©n hµng c¸c sè 1,2,3,4,n¨m 1995; T¹p chÝ “Tµi chÝnh vµ thÞ tr­êng tiÒn tÖ” sè 1,2,3 n¨m 1995,1996. Th«ng tin chuyªn ®Ò “ Dù tr÷ b¾t buéc vµ tû gi¸ hèi ®o¸i” – ViÖn khoa häc Ng©n hµng 6/6/1996. ._.