AIA- Khu vực đầu tư ASEAN- cơ hội cho các quốc gia Đông Nam Á phát triển hoạt động đầu tư

LêI NãI §ÇU Ngµy 7/10/1998 t¹i Manila, Philippines, Bé tr­ëng kinh tÕ 10 n­íc thµnh viªn HiÖp héi c¸c quèc gia §«ng nam ¸ ®· ®Æt bót ký vµo b¶n HiÖp ®Þnh khung vÒ viÖc thµnh lËp mét Khu vùc ®Çu t­ ASEAN- AIA. Sù ra ®êi cña AIA më ra c¬ héi kh«ng chØ cho c¸c n­íc thµnh viªn trong khu vùc thu hót nguån ®Çu t­ tõ bªn ngoµi khu vùc mµ cßn më ra kh¶ n¨ng ®Èy m¹nh h¬n n÷a ho¹t ®éng ®Çu t­ trong néi bé gi÷a c¸c n­íc ASEAN. Theo nh×n nhËn cña c¸c nhµ kinh tÕ hiÖn ®¹i, ®Çu t­ trùc tiÕp ®­îc coi lµ mét ho¹t ®éng kinh tÕ c¬ b¶n vµ ®Æc biÖt quan träng ®èi víi c¸c quèc gia ®ang trong giai ®o¹n ph¸t triÓn. Theo hä, xu h­íng ®Çu t­ chung cña thÕ giíi trong nh÷ng n¨m tíi sÏ thiªn vÒ ®Çu t­ vµo tõng nhãm quèc gia cã nh÷ng ®Æc ®iÓm t­¬ng ®ång vÒ mÆt ®Þa lý, kinh tÕ, chÝnh s¸ch, vµ m«i tr­êng ®Çu t­. Do ®ã, ®Çu t­ khu vùc sÏ lµ xu h­íng ®Çu t­ cña t­¬ng lai. Tr­íc triÓn väng to lín vÒ mÆt ®Çu t­ ®èi víi khu vùc, ho¹t ®éng kinh tÕ vèn ®ang ®­îc c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn quan t©m vµ coi lµ ®éng lùc c¬ b¶n cho qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ n­íc m×nh, em ®· quyÕt ®Þnh chän ®Ò tµi “ AIA- Khu vùc ®Çu t­ ASEAN- c¬ héi cho c¸c quèc gia §«ng Nam ¸ ph¸t triÓn ho¹t ®éng ®Çu t­” cho kho¸ luËn tèt nghiÖp cña m×nh. Ngoµi phÇn Lêi nãi ®Çu vµ phÇn KÕt luËn, kho¸ luËn nµy ®­îc chia thµnh 3 ch­¬ng. Ch­¬ng I: Kh¸i qu¸t vÒ tæ chøc ASEAN vµ HiÖp ®Þnh Khu vùc ®Çu t­ ASEAN. Ch­¬ng II: Tæng quan ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹i c¸c n­íc ASEAN. Ch­¬ng III: C¬ héi thu hót vµ ph¸t triÓn ho¹t ®éng ®Çu t­ cho c¸c n­íc ASEAN khi tham gia vµo AIA. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù gióp ®ì cña c¸n bé Th­ viÖn quèc gia, cña ViÖn Kinh tÕ ThÕ giíi, Vô Qu¶n lý dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi thuéc Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­, cña gia ®×nh vµ b¹n bÌ vµ ®Æc biÖt lµ sù chØ b¶o tËn t×nh cña gi¸o viªn h­íng dÉn, TiÕn sÜ. Vò ThÞ Kim Oanh, Khoa Kinh tÕ ngo¹i th­¬ng, §¹i häc Ngo¹i th­¬ng ®· gióp em hoµn thµnh bµi kho¸ luËn nµy. Do tr×nh ®é cßn h¹n chÕ vµ ph¹m vi cã h¹n cña ®Ò tµi nªn bµi Kho¸ luËn nµy kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt v× vËy em rÊt mong nhËn ®­îc sù gãp ý vµ gióp ®ì tõ phÝa c¸c thÇy c« gi¸o vµ b¹n ®äc. Sinh viªn NguyÔn Béi Ngäc Ch­¬ng i tæ chøc asean vµ hiÖp ®Þnh khu vùc ®Çu t­ asean kh¸i qu¸t vÒ tæ chøc asean 1. Vµi nÐt vÒ tæ chøc ASEAN C¸ch ®©y 36 n¨m, ngµy 8/8/1967, HiÖp héi c¸c quèc gia §«ng Nam ¸ (Association of Southeast Asian Nations), gäi t¾t lµ ASEAN , ra ®êi. §ã lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh tiÕn tíi mét tæ chøc khu vùc trong nh÷ng n¨m 60, tõ s¸ng kiÕn thµnh lËp SEAFET (HiÖp ­íc h÷u nghÞ vµ kinh tÕ §«ng Nam ¸) qua ASA (Héi §«ng Nam ¸) ®Õn MAPHILINDO (gåm c¸c n­íc Malaysia, Philippines, Indonesia) vµ cuèi cïng lµ ASEAN. B¶n tuyªn bè Bangkok n¨m 1967 cña c¸c n­íc thµnh viªn ®Çu tiªn lµ Indonesia, Malaysia, Singapore, Philippines vµ Th¸i Lan (n¨m 1984 thªm Brun©y) nªu lªn môc tiªu cña ASEAN lµ thóc ®Èy sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ, tiÕn bé x· héi vµ ph¸t triÓn v¨n ho¸ trong khu vùc, hîp t¸c b×nh ®¼ng vµ gióp ®ì lÉn nhau trong nhiÒu lÜnh vùc nh»m t¨ng c­êng c¬ së cho mét céng ®ång thÞnh v­îng, hoµ b×nh vµ æn ®Þnh cña c¸c quèc gia §«ng Nam ¸. B¶n tuyªn bè Kuala Lampua n¨m 1971 ®­a ra ®Ò nghÞ x©y dùng §«ng Nam ¸ thµnh khu vùc hoµ b×nh, tù do vµ trung lËp, th­êng ®­îc gäi t¾t lµ ZOPFAN (Zones of Peace, Freedom and Neutrality). HiÖp ­íc th©n thiÖn vµ hîp t¸c Bali n¨m 1976 ®­îc ký kÕt gi÷a c¸c nguyªn thñ 5 n­íc ASEAN ®­a ra 6 nguyªn t¾c trong quan hÖ gi÷a c¸c n­íc §«ng Nam ¸ víi néi dung chÝnh lµ t«n träng ®éc lËp chñ quyÒn, toµn vÑn l·nh thæ vµ b¶n s¾c d©n téc; kh«ng g©y søc Ðp hay can thiÖp vµo c«ng viÖc néi bé cña nhau; gi¶i quyÕt bÊt ®ång vµ tranh chÊp b»ng con ®­êng th­¬ng l­îng, kh«ng ®e do¹ hay sö dông vò lùc; hîp t¸c cïng ph¸t triÓn. Nh÷ng v¨n kiÖn ®Çu tiªn cña ASEAN ph¶n ¸nh nguyÖn väng chung cña c¸c quèc gia míi giµnh ®­îc ®éc lËp lµ liªn kÕt ®Ó cïng nhau ph¸t triÓn kinh tÕ vµ v¨n ho¸, x©y dùng §«ng Nam ¸ thµnh mét khu vùc hoµ b×nh æn ®Þnh, mét céng ®ång ph¸t triÓn thÞnh v­îng. Ra ®êi trong bèi c¶nh thêi kú chiÕn tranh l¹nh chi phèi t×nh h×nh trªn ph¹m vi thÕ giíi, l¹i n»m trong khu vùc ®ang diÔn ra cuéc chiÕn tranh §«ng D­¬ng nãng báng, c¸c n­íc ASEAN t¹m g¸c l¹i nh÷ng bÊt ®ång néi bé ®Ó cïng nhau t¹o nªn tiÕng nãi chung nh»m b¶o vÖ nh÷ng lîi Ých cña c¶ khèi vµ cè g¾ng gi÷ kho¶ng c¸ch tr­íc søc Ðp tõ c¸c n­íc lín. Cho nªn giai ®o¹n míi thµnh lËp, vÊn ®Ò quan t©m hµng ®Çu cña tæ chøc nµy chÝnh lµ sù hîp t¸c vÒ chÝnh trÞ vµ an ninh tr­íc nh÷ng biÕn ®éng cña thêi cuéc. Tõ gi÷a nh÷ng n¨m 80, b¾t ®Çu xuÊt hiÖn nh÷ng tÝn hiÖu vÒ sù kÕt thóc chiÕn tranh l¹nh, t×nh h×nh chÝnh trÞ trªn thÕ giíi vµ khu vùc cã phÇn hoµ dÞu, xu h­íng ®èi tho¹i dÇn dÇn thay thÕ sù ®èi ®Çu, vÊn ®Ò Campuchia b­íc vµo tiÕn tr×nh gi¶i quyÕt. Do vËy, Héi nghÞ cÊp cao ASEAN n¨m 1987 t¹i Manila nhÊn m¹nh quyÕt t©m b¶o ®¶m hoµ b×nh vµ æn ®Þnh ë §«ng Nam ¸, t¨ng c­êng sù hîp t¸c ph¸t triÓn trªn tinh thÇn tù c­êng quèc gia vµ tù c­êng khu vùc, ®Ò ra kÕ ho¹ch cô thÓ vÒ hîp t¸c trong c¸c lÜnh vùc chÝnh trÞ, kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi vµ ®èi ngo¹i. §­êng lèi ®æi míi cña ViÖt Nam, sù nç lùc cña c¸c n­íc thµnh viªn ASEAN cïng nh÷ng thµnh qu¶ cña qu¸ tr×nh hoµ gi¶i vµ hoµ hîp cña c¸c bªn Campuchia ®­îc sù h­ëng øng cña céng ®ång quèc tÕ ®· t¹o nªn bÇu kh«ng khÝ míi trong khu vùc. Héi nghÞ cÊp cao ASEAN n¨m 1992 t¹i Singapore ®· x¸c ®Þnh chñ tr­¬ng n©ng cao h¬n n÷a sù hîp t¸c gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn vµ víi §«ng D­¬ng, th«ng qua kÕ ho¹ch vµ biÖn ph¸p cô thÓ vÒ sù hîp t¸c trªn c¸c lÜnh vùc. Héi nghÞ ®· quyÕt ®Þnh thµnh lËp Khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN, viÕt t¾t lµ AFTA (ASEAN Free Trade Area) nh»m thùc hiÖn kÕ ho¹ch thuÕ quan ­u ®·i trong néi bé khèi. Qua ®ã, ASEAN ®· t¨ng c­êng mèi quan hÖ hîp t¸c s©u réng vµ toµn diÖn, më ra kh¶ n¨ng ph¸t triÓn míi cho mçi n­íc còng nh­ cho HiÖp héi, t¹o nªn nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn chung cña toµn khu vùc. ViÖc ViÖt Nam vµ Lµo tham gia ký HiÖp ­íc Bali (7-1992) ®¸nh dÊu mét b­íc ph¸t triÓn míi cña ASEAN vµ më réng kh¶ n¨ng hîp t¸c nhiÒu mÆt trong khu vùc. Tõ ®ã, hai n­íc trë thµnh quan s¸t viªn cña tæ chøc nµy. Ba n¨m sau, vµo th¸ng 7/1995, ASEAN ®ãn nhËn ViÖt Nam lµ thµnh viªn thø bÈy vµ cuèi n¨m ®ã, Héi nghÞ cÊp cÊp cao lÇn thø n¨m ®· th¶o luËn vÒ t­¬ng lai cña khu vùc khi b­íc vµo thÕ kû míi. VÊn ®Ò më réng ASEAN 7 thµnh ASEAN 10 (thªm Lµo, Campuchia, vµ Myanmar) b¾t ®Çu ®­îc ®Æt ra vµ ngµy cµng thÊy râ kh¶ n¨ng hiÖn thùc. Sau ®ã, cuéc häp c¸c ngo¹i tr­ëng ASEAN t¹i Kuala Lampua ngµy 31/5/1997 ®· quyÕt ®Þnh ®Õn th¸ng 7/1997 sÏ tiÕp nhËn ba n­íc Campuchia, Lµo, Myanmar lµm thµnh viªn chÝnh thøc, ®­a ASEAN tõ 7 n­íc lªn thµnh 10 n­íc, thµnh mét tæ chøc bao qu¸t toµn khu vùc. Nh­ vËy, sau h¬n 30 n¨m tån t¹i vµ ph¸t triÓn, cã thÓ thÊy r»ng: ASEAN lµ biÓu hiÖn thµnh c«ng cña mét tæ chøc khu vùc ch¼ng nh÷ng vÒ sù t¨ng sè l­îng thµnh viªn tõ ASEAN 5 lªn ASEAN 10 mµ cßn kh¼ng ®Þnh xu thÕ ph¸t triÓn khu vùc ho¸, toµn cÇu ho¸. Ra ®êi trong hoµn c¶nh m©u thuÉn gay g¾t gi÷a hai phe trªn ph¹m vi thÕ giíi vµ ngay trong khu vùc, ASEAN kiªn tr× theo ®uæi môc tiªu hoµ b×nh, an ninh, æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn. Nguyªn t¾c ZOPFAN ®· ®­îc ®Ò ra tõ nh÷ng ngµy kh«ng khÝ khu vùc cßn nãng báng chiÕn tranh nh­ng ph¶i ®Õn khi c¸ch m¹ng §«ng D­¬ng kÕt thóc th¾ng lîi vµ vÊn ®Ò Campuchia ®­îc gi¶i quyÕt trªn tinh thÇn hoµ gi¶i vµ hoµ hîp d©n téc th× nã míi thùc sù ®i vµo cuéc sèng vµ t¹o nªn t×nh h×nh kh¶ quan nh­ ngµy nay. ASEAN thÓ hiÖn tÝnh ®éc lËp tù chñ vµ b¶n s¾c riªng cña m×nh trong mèi quan hÖ quèc tÕ nãi chung vµ tr­íc søc Ðp cña c¸c n­íc lín nãi riªng. V­ît qua nh÷ng trë ng¹i vÒ sù kh¸c biÖt ý thøc hÖ ®· mét thêi ®­îc coi nh­ hµng rµo kiªn cè, c¸c n­íc §«ng Nam ¸ ®· xÝch l¹i gÇn nhau, liªn kÕt cïng nhau trong mét tæ chøc céng ®ång trªn tinh thÇn t«n träng sù lùa chän chÕ ®é chÝnh trÞ cña mçi n­íc. ViÖc kÕt n¹p nh÷ng thµnh viªn míi cµng cho thÊy søc Ðp tõ bªn ngoµi kh«ng ®em l¹i kÕt qu¶ khi nh©n d©n c¸c n­íc §«ng Nam ¸ quyÕt t©m theo ®uæi môc tiªu ZOPFAN cña m×nh. Trªn ph¹m vi quèc tÕ, ASEAN ®· ph¸t huy vai trß cña mét tæ chøc khu vùc cã vÞ thÕ chÝnh trÞ, tiÒm n¨ng kinh tÕ vµ v¨n ho¸ ®Çy b¶n s¾c. Mçi quèc gia ®· gãp phÇn vµo sù lín m¹nh cña tæ chøc chung vµ ®Õn l­ît nã, ASEAN l¹i thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña mçi n­íc vµ cñng cè khèi ®oµn kÕt toµn khu vùc. Do vËy, uy tÝn quèc tÕ cña ASEAN ®­îc n©ng cao, mèi quan hÖ vãi EU, APEC vµ c¸c khu vùc kh¸c ®­îc t¨ng c­êng, tiÕng nãi cña ASEAN lµ kh«ng thÓ thiÕu trong nhiÒu c«ng viÖc cña thÕ giíi vµ lËp tr­êng thèng nhÊt cña ASEAN trong vÊn ®Ò an ninh lµ ®iÒu lu«n ph¶i tÝnh ®Õn trong mäi c«ng vÖc cña ASEAN. Nh­ vËy, ASEAN ®· tr¶i qua mét chÆng ®­êng 36 n¨m ®Çy ý nghÜa, thùc sù lµ mét chuyÓn biÕn lín trong ®êi sèng kinh tÕ- x· héi cña mçi n­íc thµnh viªn, t¹o nªn m«i tr­êng hoµ b×nh vµ æn ®Þnh, më ra kh¶ n¨ng hîp t¸c vµ ph¸t triÓn ë §«ng Nam ¸. Tuy nhiªn vÉn cßn kh«ng Ýt khã kh¨n trong sù hiÓu biÕt vµ th«ng c¶m lÉn nhau sau mét thêi gian lÞch sö c¸ch biÖt, do sù chªnh lÖch kh¸ xa vÒ tr×nh ®é kinh tÕ vµ kü thuËt, do søc Ðp tõ nhiÒu phÝa ®èi víi chñ quyÒn vµ an ninh khu vùc. Nh©n d©n §«ng Nam ¸ ý thøc ®­îc ®iÒu ®ã, b»ng b¶n lÜnh chÝnh trÞ vµ bÒ dµy kinh nghiÖm cña m×nh, ®ang cè v­ît qua ®Ó v­¬n tíi nh÷ng môc tiªu cao ®Ñp cña ASEAN trong nh÷ng n¨m b¶n lÒ cña hai thÕ kû. 2. C¸c lÜnh vùc hîp t¸c cña ASEAN 2.1. Hîp t¸c trªn lÜnh vùc th­¬ng m¹i Tr­íc khi AFTA ra ®êi, hîp t¸c vÒ th­¬ng m¹i trong ASEAN ®· cã nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸ chÆt chÏ mµ khi chÊp nhËn tham gia ASEAN, c¸c n­íc thµnh viªn b¾t buéc ph¶i thùc hiÖn. KÕt qu¶ thùc hiÖn c¸c ®iÒu kiÖn nµy sÏ lµm cho c¸c chÝnh s¸ch tù do ho¸ th­¬ng m¹i cña c¸c quèc gia gÇn gòi h¬n víi th«ng lÖ quèc tÕ vµ thóc ®Èy h¬n n÷a ho¹t ®éng bu«n b¸n trong khu vùc. C¸c ®iÒu kiÖn hîp t¸c th­¬ng m¹i trong ASEAN gåm cã: C¸c quèc gia thµnh viªn cã nghÜa vô tham gia Tho¶ thuËn ­u ®·i th­¬ng m¹i (PTA: Preferential Trading Arrangement) ®­îc thùc hiÖn tõ n¨m 1977. C¸c quèc gia thµnh viªn ph¶i cã nghÜa vô thùc hiÖn HiÖp ®Þnh vÒ thuÕ quan ­u ®·i cã hiÖu lùc chung (CEPT: Common Effective Preferential Tariff) ®· ®­îc ký kÕt gi÷a c¸c n­íc ASEAN n¨m 1992 ®Ó tiÕn tíi hoµn thµnh Khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN (AFTA: ASEAN Free Trade Area) vµo n¨m 2003. NghÜa vô thùc hiÖn c¸c Tho¶ thuËn ­u ®·i th­¬ng m¹i (PTA) lµ mét trong nh÷ng c«ng cô ®Çu tiªn nh»m tù do ho¸ th­¬ng m¹i vµ thóc ®Èy h¬n n÷a c¸c ho¹t ®éng bu«n b¸n trong khu vùc. Theo tho¶ thuËn nµy, c¸c n­íc thµnh viªn sÏ ph¶i dµnh cho nhau nh÷ng ­u ®·i vÒ thuÕ quan. Møc gi¶m thuÕ quan hiÖn hµnh ®èi víi c¸c s¶n phÈm PTA lµ 50% so víi møc thuÕ tèi huÖ quèc (MFN) cña n­íc nhËp khÈu. Nh÷ng s¶n phÈm ®­îc h­ëng PTA lµ nh÷ng s¶n phÈm ®­îc s¶n xuÊt hoÆc khai th¸c hoµn toµn t¹i c¸c n­íc ASEAN. Nh÷ng s¶n phÈm ®­îc h×nh thµnh tõ nguyªn vËt liÖu nhËp khÈu ngoµi ASEAN th× hµm l­îng ASEAN tèi thiÓu ph¶i lµ 50% vµ c«ng ®o¹n cuèi cïng ph¶i ®­îc s¶n xuÊt tõ ASEAN. HiÖp ®Þnh vÒ thuÕ quan ­u ®·i cã hiÖu lùc chung(CEPT) lµ mét tho¶ thuËn gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn ASEAN trong viÖc gi¶m thuÕ quan trong th­¬ng m¹i néi bé ASEAN xuèng cßn tõ 0-5%, ®ång thêi lo¹i bá tÊt c¶ c¸c h¹n chÕ vÒ ®Þnh l­îng vµ c¸c hµng rµo phi thuÕ quan trong vßng 10 n¨m, b¾t ®Çu tõ 1/1/1993 vµ hoµn thµnh vµo 1/1/2003. Tuy nhiªn, Héi nghÞ lÇn thø 13 Héi ®ång AFTA häp t¹i Singapore th¸ng 10/1998 ®· ®­a ra quyÕt ®Þnh vÒ viÖc ®Èy nhanh tiÕn tr×nh thùc hiÖn AFTA, cô thÓ lµ: S¸u n­íc thµnh viªn cò sÏ ®­a 85% sè dßng thuÕ xuèng møc 0-5% vµo n¨m 2002. C¸c n­íc thµnh viªn míi ®­îc khuyÕn khÝch tèi ®a ho¸ sè dßng thuÕ cã thuÕ suÊt 0-5% vµo n¨m 2003 (®èi víi ViÖt Nam) vµ 2005 (®èi víi Lµo vµ Myanmar) vµ tèi ®a ho¸ sè dßng thuÕ cã thuÕ suÊt 0% vµo c¸c n¨m 2006 vµ 2008 t­¬ng øng. Nh­ vËy, c«ng cô chÝnh ®Ó thùc hiÖn AFTA lµ c¾t gi¶m thuÕ trong th­¬ng m¹i néi bé xuèng cßn 0-5%. Tuy nhiªn, bªn c¹nh vÊn ®Ò c¾t gi¶m thuÕ quan, viÖc lo¹i bá c¸c rµo c¶n th­¬ng m¹i vµ viÖc hîp t¸c trong lÜnh vùc h¶i quan còng ®ãng vai trß quan träng vµ kh«ng thÓ t¸ch rêi khi x©y dùng mét khu vùc mËu dÞch tù do. 2.2 Hîp t¸c trong lÜnh vùc h¶i quan C¸c n­íc thµnh viªn ASEAN ®· nhÊt trÝ trong vÊn ®Ò hîp t¸c vÒ h¶i quan nh­ sau: Thèng nhÊt biÓu thuÕ quan: C¸c n­íc hiÖn ®ang sö dông biÓu thuÕ quan theo HÖ thèng ®iÒu hoµ cña Héi ®ång hîp t¸c h¶i quan (HS) ë c¸c møc dé kh¸c nhau, tõ 6 ®Õn 10 ch÷ sè. Héi nghÞ c¸c Bé tr­ëng kinh tÕ ASEAN lÇn thø 26 vµo th¸ng 9/1994 ®· quyÕt ®Þnh sÏ thèng nhÊt biÓu thuÕ trong khèi ASEAN ë møc 8 ch÷ sè vµ hiÖn nay c¸c nhãm kü thuËt vÒ Danh môc biÓu thuÕ vÉn ®ang xóc tiÕn c¸c c«ng viÖc ®Ó d¹t môc tiªu nµy. Thèng nhÊt hÖ thèng tÝnh gi¸ h¶i quan: C¸c n­íc thµnh viªn ASEAN ®· cam kÕt trong Vßng ®µm ph¸n Uruguay cña GATT (trõ ViÖt Nam ch­a lµ thµnh viªn cña GATT/WTO) lµ vµo n¨m 2000 sÏ thùc hiÖn ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh gi¸ trÞ h¶i quan theo GATT/GTV (GATT Transaction Value) ®­îc nªu trong HiÖp ®Þnh thùc hiÖn ®iÒu kho¶n VII cña HiÖp ®Þnh chung vÒ th­¬ng m¹i vµ thuÕ quan 1994 ®Ó tÝnh gi¸ h¶i quan, Héi nghÞ Héi ®ång AFTA lÇn thø 11 (th¸ng 10-1997) ®· quyÕt ®Þnh r»ng thêi h¹n thùc hiÖn sÏ ®­îc ¸p dông víi tÊt c¶ c¸c n­íc thµnh viªn míi (ViÖt Nam, Lµo, vµ Myanmar). X©y dùng hÖ thèng luång xanh h¶i quan: §Ó t¹o thuËn lîi cho viÖc thùc hiÖn Ch­¬ng tr×nh CEPT, Héi nghÞ Héi ®ång AFTA lÇn thø 8 ®· th«ng qua khuyÕn nghÞ cña Héi nghÞ Tæng côc tr­ëng H¶i quan ASEAN vÒ viÖc x©y dùng luång hÖ thèng Luång xanh h¶i quan vµ ®­îc thùc hiÖn tõ 1/1/1996 nh»m ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc h¶i quan dµnh cho c¸c hµng ho¸ thuéc diÖn ®­îc h­ëng ­u ®·i theo Ch­¬ng tr×nh CEPT. Thèng nhÊt thñ tôc h¶i quan: Do cã sù kh¸c biÖt gi÷a hµng ho¸ ®­îc h­ëng nh­îng bé theo Ch­¬ng tr×nh CEPT víi c¸c hµng hãa kh¸c ë tiªu chuÈn vÒ hµm l­îng xuÊt xø, møc thuÕ suÊt ... nªn cÇn thiÕt ph¶i ®¬n gi¶n ho¸ vµ thèng nhÊt thñ tôc h¶i quan gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn. Hai vÊn ®Ò ®· ®­îc c¸c n­íc thµnh viªn ­u tiªn trong viÖc thèng nhÊt thñ tôc h¶i quan lµ: MÉu tê khai h¶i quan chung cho hµng ho¸ thuéc diÖn CEPT: tÊt c¶ c¸c hµng ho¸ giao dÞch theo Ch­¬ng tr×nh CEPT tr­íc tiªn b¾t buéc ph¶i cã GiÊy chøng nhËn xuÊt xø (C/O) MÉu D ®Ó x¸c ®Þnh mÆt hµng ®ã cã Ýt nhÊt 40% hµm l­îng ASEAN. Sau ®ã, hµng ho¸ nµy ph¶i ®­îc hoµn thµnh thñ tôc xuÊt nhËp khÈu (Tê khai h¶i quan xuÊt khÈu vµ Tê khai h¶i quan nhËp khÈu). Do c¸c tê khai h¶i quan cña c¸c n­íc thµnh viªn t­¬ng tù nh­ nhau nªn thñ tôc cã thÓ ®­îc ®¬n gi¶n ho¸ b»ng c¸ch gép 3 lo¹i tê khai trªn thµnh mét mÉu tê khai h¶i quan chung cho hµng ho¸ CEPT. Thñ tôc nhËp khÈu chung: ®Ó x©y dùng thñ tôc xuÊt nhËp khÈu chung trong khèi ASEAN, c¸c n­íc thµnh viªn ®ang tËp trung vµo c¸c vÊn ®Ò: C¸c thñ tôc tr­íc khi nép tê khai hµng ho¸ nhËp khÈu; c¸c vÊn ®Ò vÒ gi¸m ®Þnh hµng ho¸; c¸c vÊn ®Ò vÒ göi hµng trong ®ã GiÊy chøng nhËn xuÊt xø ®­îc cÊp sau vµ cã hiÖu lùc håi tè; c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn hoµn tr¶... 2.3. Hîp t¸c ph¸t triÓn c«ng nghiÖp (AICO) Theo s¸ng kiÕn cña Phßng th­¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp ASEAN, ch­¬ng tr×nh míi vÒ hîp t¸c c«ng nghiÖp ASEAN ®· ®­îc ®­a ra th¶o luËn lÇn ®Çu tiªn t¹i cuéc häp th¸ng 7/1995 cña Tæ c«ng t¸c vÒ hîp t¸c c«ng nghiÖp ASEAN. Sau nhiÒu phiªn häp cña tæ c«ng t¸c, v¨n b¶n cuèi cïng HiÖp ®Þnh khung vÒ ch­¬ng tr×nh hîp t¸c c«ng nghiÖp ASEAN ®· ®­îc Cuéc häp c¸c quan chøc kinh tÕ cao cÊp (SEOM) th«ng qua. T¹i phiªn häp c¸c Bé tr­ëng kinh tÕ vµo dÞp Héi nghÞ th­îng ®Ønh ASEAN lÇn thø n¨m t¹i Bangkok, nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña HiÖp ®Þnh ®· ®­îc nhÊt trÝ th«ng qua. Sau mét sè söa ch÷a vµ hoµn thiÖn, th¸ng 4/1996 c¸c Bé tr­ëng kinh tÕ ASEAN ®· chÝnh thøc ký kÕt v¨n b¶n HiÖp ®Þnh AICO t¹i Singapore. KÓ tõ th¸ng 11/1996, HiÖp ®Þnh chÝnh thøc cã hiÖu lùc ®èi víi tÊt c¶ 7 n­íc thµnh viªn. HiÖp ®Þnh AICO lµ v¨n b¶n ph¸p lý thiÕt lËp thÓ chÕ hîp t¸c míi mµ träng t©m lµ dµnh ­u ®·i thuÕ quan thÊp b»ng møc quy ®Þnh trong HiÖp ®Þnh thuÕ quan ­u ®·i cã hiÖu lùc chung (CEPT). §iÒu ®ã cã nghÜa lµ, bÊt kú mét c«ng ty nµo trong ASEAN muèn liªn kÕt chÕ t¹o s¶n phÈm c«ng nghiÖp víi nhau mµ cã ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn tham gia nh­ quy ®Þnh sÏ ®­îc h­ëng thuÕ suÊt thÊp chØ cßn tõ 0%-5% ®èi víi tÊt c¶ c¸c s¶n phÈm ®Çu ra hoµn chØnh hoÆc b¸n hoµn chØnh vµ ®Çu vµo. Së dÜ ®¹t ®­îc ý kiÕn nhÊt trÝ ­u ®·i nh­ vËy lµ v× c¸c thµnh viªn ASEAN ®Òu nhËn thøc ®­îc tÇm quan träng cña viÖc di chuyÓn vèn còng nh­ c¸c yÕu tè ®Çu vµo kh¸c ®èi víi sù ph¸t triÓn n¨ng lùc c«ng nghiÖp nãi riªng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung cña tõng n­íc vµ khu vùc. 2.4. Hîp t¸c vÒ c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn ®Çu t­ Theo kÕ ho¹ch hµnh ®éng vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng vèn trong Ch­¬ng tr×nh hµnh ®éng Hµ Néi, c¸c n­íc thµnh viªn sÏ thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc cô thÓ sau: thùc hiÖn c¸c tiªu chuÈn vµ th«ng lÖ ®­îc quèc tÕ chÊp nhËn vµo n¨m 2003; thiÕt lËp Bé tiªu chuÈn tèi thiÓu vµo n¨m 2003; phèi hîp c¸c ho¹t ®éng gi¸m s¸t vµ c¸c ch­¬ng tr×nh nh»m t¨ng c­êng thÞ tr­êng vèn, c¶i thiÖn chÕ ®é qu¶n lý thÞ tr­êng vèn minh b¹ch vµ c«ng khai; x©y dùng c¬ së niªm yÕt chÐo ë thÞ tr­êng vèn ASEAN vµo n¨m 2003; t¹o thuËn lîi cho chu chuyÓn vèn vµ ®Çu t­ qua biªn giíi; t¹o thuËn lîi cho hÖ thèng thanh to¸n trùc tiÕp vµ thanh to¸n bï trõ trong ph¹m vi ASEAN, thóc ®Èy qu¸ tr×nh chøng kho¸n ho¸ trong ASEAN; thiÕt lËp m¹ng liªn kÕt gi÷a c¸c ng©n hµng ph¸t triÓn ë c¸c n­íc ®Ó cung cÊp vèn cho c¸c dù ¸n ®Çu t­ hiÖu qu¶, m¹ng l­íi céng t¸c vµ hîp t¸c gi÷a c¸c trung t©m nghiªn cøu vµ ®µo t¹o vÒ thÞ tr­êng vèn ë c¸c n­íc thµnh viªn ASEAN. §ång thêi, c¸c n­íc thµnh viªn còng quyÕt ®Þnh ký kÕt vµ thùc hiÖn HiÖp ®Þnh khung vÒ Khu vùc ®Çu t­ ASEAN (AIA): bao gåm viÖc thùc hiÖn 3 ch­¬ng tr×nh hµnh ®éng tæng qu¸t vµ lµ ®éng lùc chÝnh cña HiÖp ®Þnh AIA: (i) Ch­¬ng tr×nh hîp t¸c vµ hç trî ®Çu t­, (ii) Ch­¬ng tr×nh xóc tiÕn dÇu t­ vµ t¨ng c­êng hiÓu biÕt, (iii) Ch­¬ng tr×nh tù do ho¸ ®Çu t­. C¸c ch­¬ng tr×nh nµy sÏ ®­îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c KÕ ho¹ch hµnh ®éng tËp thÓ vµ quèc gia vµ theo thêi gian biÓu ®· tho¶ thuËn. AIA sÏ ®­îc triÓn khai th«ng qua viÖc thùc hiÖn mét lo¹t c¸c vÊn ®Ò: thùc hiÖn ngay chÕ ®é ®èi xö quèc gia (NT) vµ më cöa c¸c ngµnh c«ng nghiÖp ®Ó thu hót ®Çu t­; x¸c ®Þnh vµ lo¹i bá dÇn c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ ®Çu t­; hoµn thµnh ch­¬ng tr×nh (i), (ii), (iii) vµo n¨m 2010... Ngoµi c¸c lÜnh vùc hîp t¸c chñ yÕu trªn, c¸c n­íc thµnh viªn ASEAN cßn nç lùc hîp t¸c trong c¸c lÜnh vùc kinh tÕ kh¸c nh­: hîp t¸c vÒ n¨ng l­îng vµ kho¸ng s¶n; hîp t¸c vÒ l­¬ng thùc, n«ng nghiÖp vµ l©m nghiÖp; hîp t¸c vÒ vËn t¶i, th«ng tin liªn l¹c; hîp t¸c vÒ dÞch vô; hîp t¸c du lÞch; hîp t¸c b¶o hé së h÷u trÝ tuÖ vµ hîp t¸c vÒ tµi chÝnh-ng©n hµng. II. HiÖp ®Þnh Khu vùc ®Çu t­ ASEAN 1. LÞch sö qu¸ tr×nh ra ®êi cña HiÖp ®Þnh khu vùc ®Çu t­ ASEAN B¾t nguån tõ nh÷ng cè g¾ng ban ®Çu nh»m khuyÕn khÝch vµ b¶o hé c¸c luång di chuyÓn vèn trong ASEAN ®· h×nh thµnh tõ nöa cuèi thËp kû 80, khi mµ c¸c luång vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®æ å ¹t vµo c¸c n­íc ASEAN, vµ b¾t ®Çu h×nh thµnh ngµy cµng râ nÐt xu thÕ chuyÓn vèn ®Çu t­ tõ c¸c n­íc cã tr×nh ®é ph¸t triÎn c«ng nghiÖp cao sang nh÷ng n­íc cã tr×nh ®é ph¸t triÓn thÊp h¬n trong khu vùc. N¨m 1987, c¸c n­íc ASEAN ®· ®¹t ®­îc Tho¶ thuËn vÒ KhuyÕn khÝch vµ B¶o hé ®Çu t­- tiÒn ®Ò ®Ó tiÕn tíi nh÷ng hîp t¸c s©u h¬n trong lÜnh vùc ®Çu t­ cña ASEAN. Vµo ®Çu nh÷ng n¨m 90, t×nh h×nh chÝnh trÞ kinh tÕ quèc tÕ vµ khu vùc §«ng Nam ¸ cã nhiÒu thay ®æi quan träng, t¸c ®éng lín tíi c¸c n­íc ASEAN. VÒ chÝnh trÞ lµ sù chÊm døt chiÕn tranh l¹nh vµ sù gi¶m bít cam kÕt vÒ an ninh vµ ®i kÌm theo ®ã lµ sù gióp ®ì vÒ kinh tÕ cña Mü vµ Trung Quèc cho ASEAN. VÒ kinh tÕ, sù c¹nh tranh gay g¾t trong lÜnh vùc th­¬ng m¹i tõ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn kh¸c míi næi lªn, ®Æc biÖt lµ Trung Quèc cïng víi sù xuÊt hiÖn vµ lín m¹nh cña c¸c tæ chøc hîp t¸c khu vùc nh­ EU, NAFTA vµ MECOSUR ®· lµm cho hµng ho¸ cña ASEAN khã len ch©n h¬n vµo thÞ tr­êng quèc tÕ. V× thÕ, t¹i Héi nghÞ Th­îng ®Ønh ASEAN lÇn thø t­ tæ chøc t¹i Singapore n¨m 1992, c¸c nhµ l·nh ®¹o ASEAN ®· quyÕt ®Þnh ®­a sù hîp t¸c vµ ph¸t triÓn vÒ kinh tÕ trong khèi lªn mét b­íc tiÕn míi kh¸c h¼n vÒ chÊt víi viÖc ký kÕt HiÖp ®Þnh ThuÕ quan ­u ®·i cã hiÖu lùc chung lµm c¬ së ph¸p lý cho qu¸ tr×nh tù do ho¸ th­¬ng m¹i trong khèi, tiÕn tíi thµnh lËp Khu vùc MËu dÞch tù do ASEAN (AFTA). Còng t¹i cuéc häp Th­îng ®Ønh nµy, c¸c n­íc thµnh viªn ASEAN ®· ký kÕt Tho¶ thuËn Khung vÒ KhuyÕn khÝch hîp t¸c kinh tÕ víi môc tiªu cïng tiÕn hµnh tù do ho¸ th­¬ng m¹i, khuyÕn khÝch bu«n b¸n vµ c¸c luång vèn ®Çu t­ trong néi bé ASEAN. Tr­íc thùc tÕ bèi c¶nh khu vùc vµ thÕ giíi, ®ång thêi c¸c n­íc ASEAN ngµy cµng ph¶i chÞu søc Ðp c¹nh tranh m¹nh mÏ vÒ thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn kh¸c trªn thÕ giíi còng nh­ trong khu vùc, dÆc biÖt lµ tõ phÝa hai n­íc lín nhÊt vµ ®«ng d©n nhÊt cña thÕ giíi lµ Trung Quèc vµ Ên §é, nªn ngµy 15/12/1995 t¹i Th¸i Lan, Héi nghÞ Th­îng ®Ønh lÇn thø n¨m cña ASEAN ®· quyÕt ®Þnh thµnh lËp Khu vùc ®Çu t­ ASEAN (ASEAN Investment Area- gäi t¾t lµ AIA), nh»m t¨ng c­êng thu hót vèn vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh ®Ó khuyÕn khÝch ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. Song quyÕt ®Þnh nµy míi chØ dõng l¹i ë viÖc kh¼ng ®Þnh ý t­ëng, lµ c¬ së cho viÖc ®µm ph¸n vµ tho¶ thuËn nh÷ng ®iÒu kho¶n vµ ®iÒu kiÖn chung cho viÖc ký kÕt mét tho¶ thuËn chung vÒ Khu vùc ®Çu t­ ASEAN. §Õn n¨m 1996, thªm mét v¨n b¶n n÷a cña ASEAN ®· ®­îc ký kÕt nh»m t¹o ®µ cho nh÷ng b­íc khëi sù cña qu¸ tr×nh tù do hãa ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ C«ng ­íc vÒ khu vùc ®Çu t­ ASEAN nh»m t¨ng c­êng niÒm tin ®Çu t­ vµo khu vùc ASEAN cña c¸c nhµ ®Çu t­. Mét lÇn n÷a, trong tuyªn bè chung cña cuéc häp Th­îng ®Ønh kh«ng chÝnh thøc cña ASEAN vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh ngµy 15/12/97, nh÷ng nhµ l·nh ®¹o c¸c n­íc thµnh viªn ASEAN ®· kh¼ng ®Þnh cam kÕt tiÕp tôc duy tr× viÖc më cöa th­¬ng m¹i vµ m«i tr­êng ®Çu t­ trong ASEAN, kÓ c¶ viÖc ®Èy nhanh tiÕn ®é thùc hiÖn AFTA, AIA vµ C¬ chÕ hîp t¸c c«ng nghiÖp ASEAN (AICO). C¸c nhµ l·nh ®¹o nhÊt trÝ r»ng trong bèi c¶nh hiÖn nay cÇn ph¶i nç lùc h¬n n÷a ®Ó lo¹i bá nh÷ng rµo c¶n th­¬ng m¹i vµ thóc ®Èy h¬n n÷a th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ néi bé ASEAN. Tõ khi quyÕt ®Þnh thµnh lËp AIA ®­îc c¸c n­íc thµnh viªn ASEAN nhÊt trÝ th«ng qua n¨m 1995 ®Õn nay, Uû ban so¹n th¶o hiÖp ®Þnh khung vÒ Khu vùc ®Çu t­ ASEAN (WCAIA) gåm ®¹i diÖn cña tÊt c¶ c¸c n­íc thµnh viªn ®· ®­îc thµnh lËp ®Ó tËp trung so¹n th¶o HiÖp ®Þnh nµy. Qua nhiÒu vßng ®µm ph¸n, HiÖp ®Þnh ®· ®­îc hoµn chØnh vµ ®­îc c¸c Bé tr­ëng Kinh tÕ ASEAN lÇn thø 30 t¹i Manila, Philipines ký kÕt vµo ngµy 7/10/1998 2. Néi dung hiÖp ®Þnh AIA 2.1. Môc tiªu Môc tiªu cuèi cïng vµ c¬ b¶n nhÊt cña HiÖp ®Þnh AIA lµ biÕn khu vùc nhãm c¸c n­íc ASEAN thµnh mét n¬i: Cã mét ch­¬ng tr×nh hîp t¸c ®Çu t­ ASEAN nh»m t¹o ra ®Çu t­ lín h¬n tõ c¸c n­íc ASEAN vµ c¸c n­íc ngoµi ASEAN. Cã chÕ ®é ®èi xö quèc gia dµnh cho c¸c nhµ ®Çu t­ ASEAN vµo n¨m 2010 vµ dµnh cho tÊt c¶ c¸c nhµ ®Çu t­ vµo n¨m 2020. Cã quy ®Þnh më cöa tÊt c¶ c¸c ngµnh nghÒ cho c¸c nhµ ®Çu t­ ASEAN vµo n¨m 2010 vµ cho tÊt c¶ c¸c nhµ ®Çu t­ vµo n©m 2020. Cã vai trß lín trong c¸c nç lùc hîp t¸c vÒ ®Çu t­ vµ c¸c ho¹t ®éng cã liªn quan trong ASEAN. Cã l­u chuyÓn tù do h¬n vÒ vèn, lao ®éng lµnh nghÒ, chuyªn gia vµ c«ng nghÖ gi÷a c¸c quèc gia thµnh viªn. 2.2 Ph¹m vi ¸p dông Theo HiÖp ®Þnh khung, c¸c quy ®Þnh trong HiÖp ®Þnh AIA sÏ chØ cã hiÖu lùc ®èi víi c¸c dù ¸n ®Çu t­ trùc tiÕp. HiÖp ®Þnh AIA sÏ kh«ng cã hiÖu lùc ®èi víi c¸c kho¶n ®Çu t­ theo danh môc chøng kho¸n vµ ®èi víi tÊt c¶ c¸c vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn c¸c kho¶n ®Çu t­ thuéc ph¹m vi ®iÒu chØnh cña c¸c tho¶ thuËn ASEAN kh¸c, nh­ Tho¶ thuËn Khung vÒ DÞch vô ASEAN. T­¬ng tù nh­ CEPT (HiÖp ®Þnh vÒ ThuÕ quan ­u ®·i cã hiÖu lùc chung), HiÖp ®Þnh AIA cho phÐp c¸c quèc gia thµnh viªn cã thÓ kh«ng më cöa hoÆc më cöa muén h¬n mét sè ngµnh ®Çu t­ th«ng qua viÖc lËp ra danh môc lo¹i trõ. §iÒu nµy nh»m ®¶m b¶o cho c¸c n­íc thµnh viªn cã thÓ b¶o vÖ ®­îc c¸c ngµnh s¶n xuÊt cña m×nh trong tr­êng hîp bÞ thiÖt h¹i nÆng khi tham gia vµo Khu vùc ®Çu t­ chung AIA. C¸c danh môc nµy ®­îc chia lµm hai lo¹i: Danh môc lo¹i trõ chung: Danh môc nµy gåm c¸c lÜnh vùc sÏ kh«ng më cöa cho ®Çu t­ n­íc ngoµi; vµ Danh môc lo¹i trõ kh¸c, gåm hai lo¹i: Danh môc nh¹y c¶m vµ Danh môc lo¹i trõ t¹m thêi. Tuy nhiªn, ASEAN còng dµnh mét khung thêi gian riªng ¸p dông cho c¸c n­íc míi lµ thµnh viªn cña ASEAN vµ còng lµ c¸c n­íc cã tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ thÊp h¬n h¼n so víi c¸c n­íc ASEAN kh¸c. C¸c n­íc nµy bao gåm ViÖt Nam, Lµo vµ Myanmar. Theo quy ®Þnh, ViÖt Nam sÏ ph¶i më cöa c¸c lÜnh vùc trong Danh môc lo¹i trõ t¹m thêi vµo n¨m 2013, cßn hai n­íc Lµo vµ Myanmar sÏ thùc hiÖn vµo n¨m 2015. 2.3. Ch­¬ng tr×nh vµ kÕ ho¹ch hµnh ®éng §Ó tiÕn tíi thµnh lËp Khu vùc ®Çu t­ ASEAN, c¸c quèc gia thµnh viªn cã nghÜa vô thùc hiÖn 3 ch­¬ng tr×nh lµ: Ch­¬ng tr×nh hîp t¸c vµ t¹o thuËn lîi; Ch­¬ng tr×nh xóc tiÕn ®Çu t­ vµ t¨ng c­êng hiÓu biÕt vµ Ch­¬ng tr×nh tù do ho¸ ®Çu t­. Cô thÓ, néi dung chÝnh cña 3 Ch­¬ng tr×nh nµy gåm: 2.3.1 Ch­¬ng tr×nh hîp t¸c vµ t¹o thuËn lîi §èi víi Ch­¬ng tr×nh hîp t¸c vµ t¹o thuËn lîi, c¸c quèc gia thµnh viªn sÏ thùc hiÖn: S¸ng kiÕn ®Ó: T¨ng c­êng tÝnh râ, trong s¸ng cña c¸c quy t¾c, quy ®Þnh, chÝnh s¸ch vµ thñ tôc ®Çu t­ cña c¸c quèc gia thµnh viªn th«ng qua viÖc xuÊt b¶n c¸c th«ng tin ®ã mét c¸ch th­êng xuyªn vµ lµm cho c¸c th«ng tin ®ã cã thÓ tiÕp cËn mét c¸ch réng r·i; §¬n gi¶n hãa vµ thùc hiÖn nhanh chãng c¸c thñ tôc xin vµ phª duyÖt c¸c dù ¸n ®Çu t­ ë mäi cÊp vµ më réng sè l­îng c¸c HiÖp ®Þnh song ph­¬ng vÒ tr¸nh ®¸nh thuÕ hai lÇn gi÷a c¸c quèc gia thµnh viªn ASEAN. S¸ng kiÕn tËp thÓ ®Ó: ThiÕt lËp c¬ së d÷ liÖu vÒ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp hç trî cña ASEAN vµ vÒ c¸c nhµ cung cÊp c«ng nghÖ ASEAN ®Ó t¨ng c­êng trao ®æi d÷ liÖu ®Çu t­ vµ th«ng tin vÒ c¸c c¬ héi ®Çu t­ ë ASEAN; Thóc ®Èy quan hÖ gi÷a khu vùc nhµ n­íc vµ khu vùc t­ nh©n th«ng qua ®èi tho¹i th­êng xuyªn gi÷a khu vùc doanh nghiÖp ASEAN vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ kh¸c ®Ó x¸c ®Þnh c¸c trë ng¹i ®Çu t­ trong vµ ngoµi ASEAN vµ kiÕn nghÞ c¸c gi¶i ph¸p hoµn thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­ ASEAN; X¸c ®Þnh c¸c vÊn ®Ò träng t©m ®Ó hîp t¸c kü thuËt, nh­ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, c¬ së h¹ tÇng, c¸c ngµnh c«ng nghiÖp hç trî, c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, c«ng nghÖ th«ng tin, c«ng nghÖ c«ng nghiÖp, nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn; vµ phèi hîp c¸c nç lùc trong ASEAN víi c¸c tæ chøc quèc tÕ kh¸c tham gia hîp t¸c kü thuËt; Xem xÐt l¹i vµ bæ sung HiÖp ®Þnh ASEAN vÒ khuyÕn khÝch vµ b¶o hé ®Çu t­ vµ nghiªn cøu kh¶ n¨ng ký kÕt HiÖp ®Þnh ASEAN vÒ tr¸nh ®¸nh thuÕ hai lÇn. 2.3.2 Ch­¬ng tr×nh xóc tiÕn ®Çu t­ vµ t¨ng c­êng hiÓu biÕt: §èi víi Ch­¬ng tr×nh xóc tiÕn ®Çu t­ vµ t¨ng c­êng hiÓu biÕt, c¸c quèc gia thµnh viªn sÏ tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn ®Çu t­ chung nh­ tæ chøc c¸c chuyÕn kh¶o s¸t lµm quen cho c¸c nhµ ®Çu t­ tõ c¸c n­íc xuÊt khÈu vèn ®ång thêi, triÓn khai c¸c dù ¸n cô thÓ víi sù tham gia tÝch cùc cña khu vùc t­ nh©n. Ngoµi ra, c¸c c¬ quan ®Çu t­ ASEAN cÇn trao ®æi, hîp t¸c th­êng xuyªn víi nhau vÒ c¸c vÊn ®Ò xóc tiÕn ®Çu t­, tæ chøc c¸c ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o liªn quan ®Õn ®Çu t­ cho c¸c quan chøc cña c¸c c¬ quan ®Çu t­ ASEAN, trao ®æi danh môc c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc khuyÕn khÝch mµ mçi quèc gia thµnh viªn cã thÓ khuyÕn khÝch ®Çu t­ tõ c¸c quèc gia thµnh viªn kh¸c vµ ®Ò xuÊt c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn ®Çu t­. Cuèi cïng, c¸c quèc gia thµnh viªn sÏ xem xÐt c¸c gi¶i ph¸p mµ c¸c c¬ quan ®Çu t­ cña hä cã thÓ tiÕn hµnh hç trî cho ho¹t ®éng xóc tiÕn ®Çu t­ cña c¸c quèc gia thµnh viªn kh¸c. 2.3.3 Ch­¬ng tr×nh tù do ho¸: Ch­¬ng tr×nh nµy bao gåm nh÷ng néi dung nh­ sau: C¸c quèc gia thµnh viªn sÏ ®¬n ph­¬ng gi¶m bít vµ lo¹i bá nh÷ng biÖn ph¸p h¹n chÕ ®Çu t­ vµ th­êng xuyªn xem xÐt l¹i chÕ ®é ®Çu t­ theo h­íng tù do ho¸ h¬n. VÒ vÊn ®Ò nµy, c¸c quèc gia thµnh viªn cã thÓ thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p ®Ó tù do ho¸, bao gåm c¸c quy t¾c, quy ®Þnh vµ chÝnh s¸ch liªn quan ®Õn ®Çu t­; c¸c quy t¾c liªn quan ®Õn viÖc tiÕp cËn nguån vèn trong n­íc; vµ c¸c quy t¾c ®Ó t¹o thuËn lîi cho viÖc thanh to¸n, tiÕp nhËn vµ chuyÓn lîi nhuËn cña c¸c nhµ ®Çu t­ ra n­íc ngoµi. Thùc hiÖn c¸c KÕ ho¹ch hµnh ®éng cña tõng n­íc ®Ó më cöa tÊt c¶ c¸c ngµnh nghÒ vµ dµnh ®èi xö quèc gia cho tÊt c¶ c¸c nhµ ®Çu t­ ASEAN vµo n¨m 2010 vµ cho tÊt c¶ c¸c nhµ ®Çu t­ vµo n¨m 2020 phï hîp víi c¸c ®iÒu kho¶n cña HiÖp ®Þnh nµy. Thóc ®Èy dßng l­u chuyÓn tù do h¬n vÒ vèn, lao ®éng lµnh nghÒ, chuyªn gia, vµ c«ng nghÖ gi÷a c¸c quèc gia thµnh viªn ASEAN. 2.4. Nh÷ng nguyªn t¾c ®Ó thùc hiÖn c¸c Ch­¬ng tr×nh hîp t¸c HiÖp ®Þnh ®· x¸c ®Þnh nh÷ng nguyªn t¾c chñ yÕu sau ®Ó cã thÓ thùc hiÖn c¸c Ch­¬ng tr×nh hîp t¸c trªn: 2.4.1 Nguyªn t¾c më cöa tÊt c¶ c¸c ngµnh nghÒ vµ dµnh ®èi xö quèc gia (National Treatment- NT) cho c¸c nhµ ®Çu t­: Theo quy ®Þnh t¹i ®iÒu 7 cña HiÖp ®Þnh, ngoµi c¸c biÖn ph¸p hoÆc lÜnh vùc ®­îc liÖt kª trong c¸c Danh môc lo¹i trõ t¹m thêi (Temporary Exclusion List) vµ Danh môc nh¹y c¶m (Sensetive List) cña n­íc m×nh, tÊt c¶ c¸c n­íc thµnh viªn ASEAN sÏ dµnh chÕ ®é ®èi xö kh«ng kÐm thuËn lîi h¬n so víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc m×nh vµ më cöa tÊt c¶ c¸c ngµnh nghÒ cho c¸c nhµ ®Çu t­ ASEAN ngay sau khi HiÖp ®Þnh khung vÒ Khu vùc ®Çu t­ ASEAN cã hiÖu lùc. Danh môc lo¹i trõ t¹m thêi bao gåm c¸c lÜnh vùc hoÆc biÖn ph¸p t¹m thêi ch­a thÓ më cöa hoÆc dµnh NT ngay lËp tøc cho c¸c nhµ ®Çu t­ ASEAN, nh­ng sÏ ®­îc më cöa hoÆc dµnh NT cho tõng n­íc trong khung thêi gian thùc hiÖn Khu vùc ®Çu t­ ASEAN theo nguyªn t¾c AFTA +7, tøc lµ vµo n¨m 2010 ®èi víi 6 n­íc thµnh viªn cò, n¨m 2013 ®èi víi ViÖt Nam vµ 2015 ®èi víi Lµo vµ Myanmar. Danh môc nh¹y c¶m bao gåm c¸c lÜnh vùc hoÆc biÖn ph¸p ch­a thÓ më cöa hoÆc dµnh NT ngay vµ ch­a thÓ x¸c ®Þnh ®­îc thêi h¹n lo¹i bá. C¸c danh môc lo¹i trõ t¹m thêi vµ nh¹y c¶m sÏ do c¸c n­íc thµnh viªn tù ®­a ra. Tuy nhiªn, ®Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng c¸c n­íc ®­a ra qu¸ nhiÒu biÖn ph¸p vµ tr­êng hîp lo¹i trõ, HiÖp ®Þnh ¸p dông nguyªn t¾c cã ®i cã l¹i, cô thÓ lµ: nÕu mét n­íc thµnh viªn ch­a s½n sµng dµnh ®èi xö quèc gia ®èi víi mét sè biÖn ph¸p nµo ®ã, hoÆc ch­a s½n sµng më cöa mét sè ngµnh nghÒ nµo ®ã cho c¸c n­íc thµnh viªn kh¸c th× n­íc ®ã còng kh«ng ®­îc h­ëng c¸c ­u ®·i liªn quan ®Õn c¸c biÖn ph¸p hoÆc ngµnh nghÒ ®ã trªn l·nh thæ c¸c n­íc kia. Nguyªn t¾c nµy ¸p dông ®èi víi ViÖt Nam sau 3 n¨m, ®èi víi Lµo vµ Myanmar sau 5 n¨m kÓ tõ khi HiÖp ®Þnh cã hiÖu lùc, ®èi víi c¸c n­íc kh¸c ngay sau khi HiÖp ®Þnh cã hiÖu lùc. 2.4.2 Nguyªn t¾c tèi huÖ quèc Theo quy ®Þnh t¹i ®iÒu 8, mçi n­íc thµnh viªn ASEAN sÏ dµnh ngay lËp tøc vµ v« ®iÒu kiÖn cho c¸c nhµ ®Çu t­ cña c¸c n­íc thµnh viªn ASEAN kh¸c sù ®èi xö kh«ng kÐm thuËn lîi h¬n sù ®èi xö dµnh cho c¸c nhµ ®Çu t­ cña bÊt kú n­íc thø 3 nµo. NÕu n­íc thµnh viªn kh«ng muèn dµnh cho c¸c nhµ ®Çu t­ cña ASEAN nh÷ng ­u ®·i cña c¸c HiÖp ®Þnh ®· ký kÕt tr­íc ngµy HiÖp ®Þnh khung nµy ®­îc ký kÕt th× n­íc ®ã ph¶i th«ng b¸o cho Héi ®ång AIA trong vßng 6 th¸ng kÓ tõ ngµy ký kÕt HiÖp ®Þnh khung nµy. VÒ c¬ b¶n, ®©y kh«ng ph¶i lµ mét nguyªn t¾c míi mµ lµ nguyªn t¾c ®· ®­îc quy ®Þnh trong tÊt c¶ c¸c HiÖp ®Þnh khuyÕn khÝch vµ b¶o hé ®Çu t­ song ph­¬ng mµ c¸c n­íc ®· ký kÕt víi nhau vµ trong HiÖp ®Þnh._. khuyÕn khÝch vµ b¶o hé ®Çu t­ ASEAN n¨m 1987, ®­îc söa ®æi bæ sung vµo n¨m 1996. 2.4.3 Nguyªn t¾c ®¶m b¶o tÝnh râ rµng, trong s¸ng §iÒu 11 HiÖp ®Þnh quy ®Þnh nghÜa vô cña c¸c quèc gia thµnh viªn kh¸c ph¶i cung cÊp th«ng tin, ®¶m b¶o tÝnh râ rµng, trong s¸ng cña ph¸p luËt vµ chÝnh s¸ch ®Çu t­ n­íc m×nh, ngo¹i trõ c¸c th«ng tin lµm ¶nh h­ëng ®Õn viÖc thùc thi ph¸p luËt, tr¸i víi lîi Ých c«ng céng hoÆc lµm thiÖt h¹i tíi quyÒn lîi th­¬ng m¹i hîp ph¸p cña c¸c doanh nghiÖp. Mçi n­íc thµnh viªn ph¶i nhanh chãng vµ Ýt nhÊt mçi n¨m mét lÇn th«ng b¸o cho Héi ®ång AIA c¸c thay ®æi vÒ luËt ph¸p vµ chÝnh s¸ch ¶nh h­ëng ®Õn ®Çu t­ hoÆc c¸c cam kÕt theo HiÖp ®Þnh nµy. 2.5. C¸c biÖn ph¸p tù b¶o vÖ Ngoµi viÖc ®­a ra danh môc c¸c ngµnh sÏ më cöa cho ®Çu t­ n­íc ngoµi, theo HiÖp ®Þnh khung AIA, nh»m tr¸nh nh÷ng thiÖt h¹i nÆng nÒ cho nh÷ng n­íc thµnh viªn tham gia AIA, c¸c n­íc thµnh viªn cßn cã thÓ sö dông c¸c biÖn ph¸p tù b¶o vÖ khi cÇn thiÕt. C¸c biÖn ph¸p nµy ®· ®­îc HiÖp ®Þnh quy ®Þnh râ quyÒn vµ nghÜa vô cña c¸c n­íc thµnh viªn khi thùc hiÖn, bao gåm: 2.5.1 C¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ khÈn cÊp: Trong tr­êng hîp khi thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh tù do ho¸, mét quèc gia thµnh viªn ph¶i g¸nh chÞu hoÆc bÞ ®e do¹ ph¶i g¸nh chÞu bÊt kú tæn h¹i nghiªm träng nµo, th× quèc gia thµnh viªn ®ã cã thÓ thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ khÈn cÊp trong chõng mùc vµ thêi gian cÇn thiÕt ®Ó ng¨n c¶n hoÆc kh¸c phôc tæn h¹i ®ã. C¸c biÖn ph¸p nµy ®­îc thùc hiÖn cã tÝnh chÊt t¹m thêi vµ kh«ng ph©n biÖt ®èi xö. Tuy nhiªn, khi thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p khÈn cÊp nµy, c¸c quèc gia thµnh viªn ph¶i th«ng b¸o cho Héi ®ång AIA trong vßng 14 ngµy kÓ tõ ngµy tiÕn hµnh c¸c biÖn ph¸p ®ã. 2.5.2 C¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ c¸n c©n thanh to¸n: Trong tr­êng hîp gÆp hoÆc bÞ ®e do¹ gÆp nh÷ng khã kh¨n nghiªm träng vÒ c¸n c©n thanh to¸n vµ nh÷ng khã kh¨n tµi chÝnh ®èi ngo¹i kh¸c, th× mét quèc gia thµnh viªn cã thÓ ¸p dông vµ duy tr× nh÷ng h¹n chÕ ®èi víi ®Çu t­ mµ nã cam kÕt, kÓ c¶ nh÷ng cam kÕt vÒ thanh to¸n, chuyÓn tiÒn. Tuy nhiªn, c¸c n­íc thµnh viªn còng thõa nhËn r»ng nh÷ng ¸p lùc cô thÓ ®èi víi c¸n c©n thanh to¸n cña mét quèc gia thµnh viªn trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ hay chuyÓn ®æi kinh tÕ cã thÓ ®ßi hái ph¶i sö dông nh÷ng h¹n chÕ ®Ó ®¶m b¶o viÖc duy tr× dù tr÷ tµi chÝnh ®ñ ®Ó thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn hay chuyÓn ®æi kinh tÕ cña m×nh. Nh­ng khi thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p nµy, c¸c quèc gia thµnh viªn ph¶i th«ng b¸o cho Héi ®ång AIA trong vßng 14 ngµy kÓ tõ ngµy tiÕn hµnh c¸c biÖn ph¸p ®ã. Theo quy ®Þnh cña HiÖp ®Þnh th× c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ c¸n c©n thanh to¸n ph¶i b¶o ®¶m c¸c yªu cÇu nh­ kh«ng ph©n biÖt ®èi xö gi÷a c¸c quèc gia thµnh viªn; phï hîp víi c¸c quy ®Þnh cña Quü tiÒn tÖ quèc tÕ (IMF); tr¸nh sù thiÖt h¹i kh«ng cÇn thiÕt ®èi víi c¸c quyÒn lîi th­¬ng m¹i, kinh tÕ vµ tµi chÝnh cña c¸c quèc gia thµnh viªn kh¸c; kh«ng qu¸ møc cÇn thiÕt ®Ó gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng khã kh¨n vÒ c¸n c©n thanh to¸n vµ tµi chÝnh ®èi ngo¹i; vµ chØ mang tÝnh chÊt t¹m thêi vµ ®­îc lo¹i bá dÇn khi c¸n c©n thanh to¸n ®­îc c¶i thiÖn. 2.5.3 Nh÷ng ngo¹i lÖ chung Trong nh÷ng tr­êng hîp cÇn thiÕt, c¸c quèc gia thµnh viªn cã thÓ tiÕn hµnh c¸c biÖn ph¸p ®Ó b¶o vÖ an ninh quèc gia hoÆc ®¹o ®øc x· héi, b¶o vÖ cuéc sèng hoÆc søc khoÎ con ng­êi vµ ®éng thùc vËt, b¶o ®¶m sù tu©n thñ ph¸p luËt phï hîp víi c¸c ®iÒu kho¶n cña HiÖp ®Þnh AIA, ®¶m b¶o viÖc ®Æt ra vµ thu mét c¸ch c«ng b»ng vµ hiÖu qu¶ c¸c lo¹i thuÕ trùc thu ®èi víi ®Çu t­ hoÆc c¸c nhµ ®Çu t­ cña c¸c quèc gia thµnh viªn. VÝ dô nh­ ®Ó ®¶m b¶o sù tu©n thñ ph¸p luËt phï hîp víi c¸c ®iÒu kho¶n cña HiÖp ®Þnh AIA, c¸c quèc gia thµnh viªn ph¶i tiÕn hµnh: Ng¨n c¶n c¸c hiÖn t­îng lõa ®¶o, gian lËn hoÆc gi¶i quyÕt c¸c t¸c ®éng cña viÖc kh«ng hoµn thµnh nghÜa vô theo ®óng tho¶ thuËn ®Çu t­. B¶o vÖ sù riªng t­ cña c¸ nh©n liªn quan ®Õn viÖc ®­a ra vµ phæ biÕn c¸c t­ liÖu c¸ nh©n vµ viÖc b¶o vÖ bÝ mËt c¸c hå s¬ vµ tµi kho¶n c¸ nh©n. 2.6. ThÓ chÕ thùc hiÖn ViÖc qu¶n lý, ®iÒu hµnh vµ rµ so¸t viÖc thùc hiÖn c¸c b­íc thµnh lËp AIA sÏ do Héi ®ång AIA ®¶m nhiÖm. Héi ®ång nµy do c¸c Bé tr­ëng Kinh tÕ ASEAN thµnh lËp vµ bao gåm c¸c Bé tr­ëng cã tr¸ch nhiÖm ®èi víi vÊn ®Ò ®Çu t­ vµ Tæng th­ ký ASEAN. C¸c cuéc häp cña Héi ®ång AIA sÏ cã sù tham gia cña nh÷ng ng­êi ®øng ®Çu c¸c c¬ quan ®Çu t­ cña c¸c n­íc ASEAN. §Ó ®¶m nhiÖm chøc n¨ng cña m×nh, Héi ®ång AIA sÏ ®­îc hç trî bëi Uû ban §iÒu phèi §Çu t­ (CCI). Uû ban nµy bao gåm c¸c quan chøc cao cÊp cã tr¸ch nhiÖm ®èi víi vÊn ®Ò ®Çu t­ vµ c¸c quan chøc cao cÊp kh¸c cã liªn quan tõ nh÷ng c¬ quan cña chÝnh phñ. CCI sÏ thùc hiÖn viÖc b¸o c¸o cho Héi ®ång AIA th«ng qua Héi nghÞ c¸c quan chøc Kinh tÕ cao cÊp (SEOM). 2.7. Gi¶i quyÕt tranh chÊp Nh÷ng tranh chÊp ph¸t sinh tõ hoÆc bÊt kú bÊt ®ång nµo gi÷a c¸c quèc gia thµnh viªn cã liªn quan ®Õn viÖc thùc hiÖn HiÖp ®Þnh khung AIA sÏ ®­îc gi¶i quyÕt theo NghÞ ®Þnh th­ vÒ c¬ chÕ gi¶i quyÕt tranh chÊp trong ASEAN. Tuy nhiªn, nÕu cÇn thiÕt, mét c¬ chÕ gi¶i quyÕt tranh chÊp cô thÓ sÏ ®­îc thµnh lËp. MÆc dï míi chØ lµ HiÖp ®Þnh khung x¸c ®Þnh môc tiªu, ®Þnh h­íng vµ nguyªn t¾c hîp t¸c trong lÜnh vùc hîp t¸c ®Çu t­ ASEAN, nh­ng viÖc ký kÕt vµ triÓn khai thùc hiÖn HiÖp ®Þnh cã ý nghÜa chÝnh trÞ vµ kinh tÕ to lín, thÓ hiÖn quyÕt t©m cña c¸c n­íc ASEAN trong viÖc x©y dùng ASEAN thµnh mét khèi liªn kÕt chÝnh trÞ vµ kinh tÕ ngµy cµng cao h¬n. ViÖc x©y dùng ASEAN thµnh mét khu vùc ®Çu t­ cã søc hÊp dÉn, c¹nh tranh cao trªn c¬ së c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­ tõng n­íc vµ toµn khu vùc kh«ng nh÷ng t¹o c¬ héi thu hót luång vèn FDI tõ bªn ngoµi khu vùc còng nh­ t¨ng c­êng ho¹t ®éng ®Çu t­ lÉn nhau gi÷a c¸c n­íc trong khèi mµ cßn phï hîp víi xu h­íng toµn cÇu ho¸ ®êi sèng kinh tÕ quèc tÕ vµ phï hîp víi thùc tÕ cuéc c¹nh tranh thu hót FDI ngµy cµng gay g¾t h¬n cña mét sè n­íc vµ khu vùc trªn thÕ giíi. Ch­¬ng II tæng quan ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹i c¸c n­íc ASEAN I. Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi 1. Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm cña ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (FDI) 1.1. Kh¸i niÖm BÊt kú mét qu¸ tr×nh t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ nµo muèn tiÕn hµnh ®­îc ®Òu ph¶i cÇn ®Õn vèn ®Çu t­. Vèn ®Çu t­ ®­îc hiÓu lµ gi¸ trÞ tµi s¶n x· héi ®­îc bá vµo ®Çu t­ nh»m mang l¹i hiÖu qu¶ trong thêi gian t­¬ng lai. §©y lµ yÕu tè quan träng ®Ó quyÕt ®Þnh kÕt hîp c¸c yÕu tè kh¸c trong s¶n xuÊt kinh doanh vµ lµ yÕu tè cã tÇm quan träng hµng ®Çu ®èi víi c¸c dù ¸n ®Çu t­. ChÝnh v× vËy, ®i t×m lêi gi¶i ®¸p cho c©u hái lµm thÕ nµo ®Ó gi¶i quyÕt ®­îc nguån vèn cho ph¸t triÓn kinh tÕ lµ vÊn ®Ò cÊp thiÕt ®Æt ra cho mçi quèc gia. LÞch sö ®· cho thÊy chØ cã hai con ®­êng ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trªn, ®ã lµ: (i) Huy ®éng nguån vèn trong n­íc vµ (ii) Huy ®éng nguån vèn n­íc ngoµi. Tuú vµo ®iÒu kiÖn vµ hoµn c¶nh kinh tÕ x· héi cña tõng quèc gia mµ cã nh÷ng lùa chän nguån vèn trong n­íc hay n­íc ngoµi cho thÝch hîp. Cã thÓ lÊy vÝ dô vÒ chÝnh s¸ch huy ®éng vèn ë c¸c n­íc trªn thÕ giíi ®Ó chøng minh cho ®iÒu nµy: Anh, Ph¸p tÝch luü nguyªn thuû t­ b¶n cao; NhËt cã tiÕt kiÖm cao trong mét thêi gian dµi do duy tr× ®­îc møc l­¬ng thÊp trong khi n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng nhanh, chi phÝ qu©n sù thÊp, h¹n chÕ g¾t gao phóc lîi x· héi vµ tinh gi¶m bé m¸y nhµ n­íc; trong khi ®ã, c¸c n­íc Ch©u ¸ kh¸c ®Òu chó träng ®Õn chiÕn l­îc t¹o vèn h­íng ngo¹i. Tuy nhiªn, chÝnh s¸ch t¹o vèn h­íng ngo¹i ë tõng quèc gia Ch©u ¸ còng kh«ng gièng nhau: trong khi c¸c n­íc ASEAN, Trung Quèc, §µi Loan tËp trung vµo thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi th× Hµn Quèc l¹i chó träng vµo viÖc vay nî cña chÝnh phñ vµ c¸c tæ chøc, c¸ nh©n n­íc ngoµi ®Ó ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp nÆng trong n­íc. Huy ®éng vèn ngoµi n­íc cã thÓ thùc hiÖn ®­îc d­íi c¸c h×nh thøc: ®Çu t­ trùc tiÕp vµ ®Çu t­ gi¸n tiÕp. §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi: Lµ lo¹i h×nh di chuyÓn vèn quèc tÕ trong ®ã ng­êi chñ së h÷u vèn ®ång thêi lµ ng­êi trùc tiÕp qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh ho¹t ®éng sö dông vèn. §Çu t­ gi¸n tiÕp n­íc ngoµi: Lµ lo¹i h×nh di chuyÓn vèn quèc tÕ trong ®ã ng­êi chñ së h÷u gãp vèn nh­ng kh«ng tham gia trùc tiÕp ®iÒu hµnh ®èi t­îng mµ hä bá ra ®Çu t­. So víi ®Çu t­ gi¸n tiÕp, ë h×nh thøc ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi n­íc chñ nhµ cã nhiÒu kh¶ n¨ng tiÕp thu ®­îc c«ng nghÖ vµ kinh nghiÖm qu¶n lý tiªn tiÕn cña c¸c chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi. MÆt kh¸c, c¸c chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi (ë møc ®é nhÊt ®Þnh) cã thÓ tham gia ®iÒu hµnh qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp vµ ®­a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh cã lîi nhÊt cho vèn ®Çu t­ mµ hä ®· bá ra. Ngoµi ra, mét sè n­íc muèn huy ®éng vèn n­íc ngoµi th«ng qua ®Çu t­ gi¸n tiÕp (mµ cô thÓ lµ th«ng qua h×nh thøc tÝn dông quèc tÕ) sÏ dÔ bÞ trôc lîi vÒ chÝnh trÞ, dÔ bÞ trãi buéc vµo vßng ¶nh h­ëng cña n­íc cho vay h¬n lµ h×nh thøc ®Çu t­ trùc tiÕp. Vay vèn n­íc ngoµi còng cã nh÷ng bÊt lîi h¬n do thêi h¹n tr¶ vèn vay th­êng cè ®Þnh vµ ®«i khi qu¸ ng¾n so víi mét sè dù ¸n ®Çu t­. Trong khi ®ã thêi h¹n cña dù ¸n ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi th­êng linh ho¹t h¬n. ChÝnh v× nh÷ng lîi Ých nh­ vËy mµ ®a sè c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®Òu coi FDI lµ ch×a kho¸ ®Ó më c¸nh cöa cho ph¸t triÓn kinh tÕ. §Æc biÖt, ®èi víi c¸c quèc gia ®ang ë giai ®o¹n ®Çu ph¸t triÓn kinh tÕ, khi thÞ tr­êng chøng kho¸n- c«ng cô cho viÖc thu hót vèn ®Çu t­ gi¸n tiÕp- cßn ch­a hoµn thiÖn th× ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cµng ®ãng vai trß quan träng. 1.2. §Æc ®iÓm cña FDI §Æc ®iÓm chñ yÕu cña FDI ®­îc thÓ hiÖn ë mét sè ®iÓm sau: C¸c chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi ph¶i ®ãng gãp mét sè vèn tèi thiÓu theo LuËt ®Çu t­ cña tõng n­íc quy ®Þnh. VÝ dô, LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi ë ViÖt Nam quy ®Þnh chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi ph¶i ®ãng gãp tèi thiÓu 30% vèn ph¸p ®Þnh cña dù ¸n trong khi Mü quy ®Þnh lµ 10% vµ mét sè n­íc kh¸c lµ 20%. QuyÒn qu¶n lý xÝ nghiÖp phô thuéc vµo møc ®é gãp vèn. NÕu gãp 100% vèn ph¸p ®Þnh, th× doanh nghiÖp hoµn toµn do chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®iÒu hµnh vµ qu¶n lý. Lîi nhuËn cña chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi thu ®­îc phô thuéc vµo kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh vµ ®­îc chia theo tû lÖ gãp vèn trong vèn ph¸p ®Þnh sau khi nép thuÕ cho n­íc së t¹i vµ tr¶ lîi tøc cæ phÇn (nÕu cã). FDI ®­îc thùc hiÖn th«ng qua viÖc x©y dùng doanh nghiÖp míi, mua l¹i tõng phÇn hoÆc toµn bé doanh nghiÖp ®ang ho¹t ®éng hoÆc mua cæ phiÕu ®Ó s¸t nhËp c¸c doanh nghiÖp víi nhau. 2. Nguyªn nh©n h×nh thµnh FDI NÕu nh­ ®Æc ®iÓm cña thêi kú CNTB tù do c¹nh tranh lµ viÖc xuÊt khÈu hµng ho¸ sang c¸c n­íc kÐm ph¸t triÓn h¬n th× ®Õn cuèi thÕ kû XIX ®Çu thÕ kû XX, víi sù h×nh thµnh c¸c tæ chøc ®éc quyÒn, trong nÒn kinh tÕ TBCN xuÊt hiÖn thªm mét h×nh thøc xuÊt khÈu míi- xuÊt khÈu t­ b¶n. XuÊt khÈu t­ b¶n cã thÓ ®­îc thùc hiÖn th«ng qua hai con ®­êng chÝnh lµ con ®­êng trùc tiÕp vµ con ®­êng gi¸n tiÕp. Con ®­êng gi¸n tiÕp chÝnh lµ viÖc c¸c tæ chøc tÝn dông, c¸c c«ng ty cã nguån vèn d­ thõa lín sö dông ®ång vèn ®ã cña m×nh cho c¸c c«ng ty, chÝnh phñ n­íc ngoµi vay nh»m thu hót ®­îc mét dßng lîi tøc nhÊt ®Þnh cao h¬n so víi cho vay trong n­íc. Khi c¸c n­íc ch­a cã mét mèi quan hÖ më cöa, ch­a cã chÝnh s¸ch mêi chµo ®Çu t­ n­íc ngoµi th× ®©y chÝnh lµ mét kªnh xuÊt khÈu t­ b¶n chñ yÕu. Tuy nhiªn dßng xuÊt khÈu t­ b¶n ch¶y qua kªnh trùc tiÕp ngµy cµng t¨ng lªn nhê nhËn thøc cña bªn nhËn ®Çu t­ còng nh­ cña bªn ®Çu t­ vÒ c¸c mÆt lîi Ých mµ nã mang l¹i. Cã thÓ nãi nguyªn nh©n s©u xa h×nh thµnh nªn FDI còng chÝnh lµ nguyªn nh©n h×nh thµnh nªn xuÊt khÈu t­ b¶n mµ b¶n chÊt kinh tÕ lµ sù chªnh lÖch gi÷a tû suÊt lîi nhuËn ë c¸c quèc gia kh¸c nhau trªn thÕ giíi trong c¸c ngµnh s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh. NÒn kinh tÕ thÕ giíi hiÖn nay cã thÓ ph©n ra lµm hai nhãm chÝnh: Thø nhÊt lµ nhãm c¸c quèc gia cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn cao, tiªn tiÕn vµ thø hai lµ nhãm c¸c quèc gia chËm vµ ®ang ph¸t triÓn. T¹i c¸c n­íc ph¸t triÓn, l­îng cña c¶i mµ nÒn s¶n xuÊt t¹o ra dåi dµo khiÕn cho viÖc tÝch luü ®Çu t­ ngµy cµng më réng, nguån vèn ®Çu t­ cã thÓ cung cÊp víi gi¸ kh¸ rÎ. MÆt kh¸c, do thu nhËp cao, møc sèng cao nªn lùc l­îng lao ®éng ë c¸c quèc gia nµy ®ßi hái tiÒn l­¬ng còng rÊt cao. Ng­îc l¹i, ë c¸c quèc gia chËm ph¸t triÓn, nÒn kinh tÕ cßn l¹c hËu, l­îng cña c¶i t¹o ra chØ ®ñ cho c¸c nhu cÇu tiªu dïng tèi thiÓu mµ kh«ng ®ñ cho tÝch luü ®Çu t­. §iÒu nµy hiÓn nhiªn dÉn ®Õn sù thiÕu hôt trong vèn ®Çu t­, nÒn s¶n xuÊt kh«ng ph¸t triÓn, ng­êi lao ®éng cã thu nhËp thÊp, nguån lao ®éng rÎ, tr×nh ®é thÊp. VËy th×, ®iÒu tÊt yÕu sÏ diÔn ra trong nÒn kinh tÕ thÕ giíi lµ sù kÕt hîp gi÷a nguån vèn dåi dµo tõ c¸c n­íc ph¸t triÓn vµ nguån cung lao ®éng rÎ tõ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®Ó h×nh thµnh nªn mét tæ chøc s¶n xuÊt cã sù kÕt hîp h÷u c¬ t­ b¶n hîp lý nhÊt, t¹o ra lîi nhuËn cao nhÊt. VËy cã thÓ nãi r»ng, còng gièng nh­ th­¬ng m¹i quèc tÕ, dßng ®Çu t­ n­íc ngoµi còng ®­îc h×nh thµnh trªn c¬ së lý thuyÕt vÒ lîi thÕ so s¸nh cña c¸c quèc gia trªn thÞ tr­êng cung øng c¸c yÕu tè chÝnh cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt lµ vèn vµ lao ®éng. C¸c n­íc ph¸t triÓn cã lîi thÕ so s¸nh vÒ vèn vµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn cã lîi thÕ so s¸nh vÒ lao ®éng. Tuy nhiªn, dßng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cßn ®­îc h×nh thµnh bëi nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c n÷a nh­ lîi thÕ so s¸nh gi÷a c¸c quèc gia do ®iÒu kiÖn tµi nguyªn thiªn nhiªn, do chÝnh s¸ch qu¶n lý thÞ tr­êng, thuÕ quan cña chÝnh phñ hay do viÖc c¬ cÊu l¹i vßng ®êi cña c«ng nghÖ. ChÝnh nh÷ng nguyªn nh©n nµy gi¶i thÝch v× sao dßng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi kh«ng chØ ch¶y tõ c¸c n­íc ph¸t triÓn sang c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn mµ cßn ch¶y gi÷a c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn víi nhau. 3. Vai trß cña FDI 3.1 §èi víi c¸c n­íc ®Çu t­ FDI ®­îc c¸c nhµ ®Çu t­ ®¸nh gi¸ nh­ mét c«ng cô hiÖu qu¶ ®Ó tõng b­íc th©m nhËp thÞ tr­êng c¸c n­íc, ®Æc biÖt lµ nh÷ng n­íc cã chÕ ®é b¶o hé cao ®èi víi c¸c ngµnh s¶n xuÊt trong n­íc th«ng qua c¸c c«ng cô gi¸n tiÕp nh­ thuÕ quan, c¬ chÕ giÊy phÐp, h¹n ng¹ch... Ngoµi ra, c¸c n­íc tiÕp nhËn ®Çu t­ th­êng xuyªn khuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ë n­íc m×nh nªn lu«n ®­a ra c¸c c¬ chÕ vµ chÝnh s¸ch ­u ®·i dµnh riªng cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi do ®ã ®em l¹i nhiÒu lîi thÕ vÒ lîi nhuËn còng nh­ m«i tr­êng kinh doanh thuËn lîi cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. D­íi h×nh thøc FDI, c¸c n­íc chñ ®Çu t­ dÔ dµng tËn dông nh÷ng lîi thÕ vÒ nguån nguyªn liÖu phong phó, vÒ nguån lao ®éng dåi dµo víi gi¸ rÎ cña n­íc së t¹i nhê ®ã lµm gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt, gi¸ thµnh s¶n phÈm, vèn lµ c¸c yÕu tè t¹o nªn søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm trªn thÞ tr­êng. Còng ph¶i nãi thªm r»ng b»ng con ®­êng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi nhiÒu n­íc chñ ®Çu t­ ®· t×m ®­îc gi¶i ph¸p cho viÖc ®æi míi vµ kh«ng ngõng øng dông c«ng nghÖ, kü thuËt hiÖn ®¹i cho nÒn s¶n xuÊt n­íc m×nh. Con ®­êng ®ã lµ thùc hiÖn tõng b­íc chuyÓn giao c¸c c«ng nghÖ vµ kü thuËt gi¶n ®¬n h¬n cho c¸c n­íc nhËn ®Çu t­ vµ thùc hiÖn ë ®ã c¸c c«ng ®o¹n s¶n xuÊt lµm b­íc ®Öm cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ë n­íc m×nh. 3.2. èi víi n­íc nhËn ®Çu t­ §èi víi n­íc tiÕp nhËn ®Çu t­, FDI cã t¸c ®éng rÊt lín trong viÖc ®Èy nhanh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. FDI gióp c¸c n­íc nhËn ®Çu t­ t¨ng c­êng khai th¸c vèn tõ bªn ngoµi, cã ®iÒu kiÖn tiÕp thu kü thuËt vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn, kinh nghiÖm qu¶n lý kinh doanh cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. MÆt kh¸c FDI còng t¹o c¬ héi cho n­íc së t¹i khai th¸c tèt nhÊt nh÷ng lîi thÕ cña m×nh vÒ tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ vÞ trÝ ®Þa lý. FDI gãp phÇn ®Èy lïi hai ch­íng ng¹i lín trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ lµ: (i) tiÕt kiÖm kh«ng ®ñ ®¸p øng cho nhu cÇu ®Çu t­ vµ (ii) thu nhËp cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu kh«ng ®ñ bï ®¾p cho chi phÝ ho¹t ®éng nhËp khÈu. FDI lµm t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh, t¨ng kh¶ n¨ng xuÊt khÈu cña n­íc së t¹i, mÆt kh¸c l¹i gãp phÇn lµm t¨ng kho¶n thu ngo¹i tÖ tõ xuÊt khÈu còng nh­ ho¹t ®éng dÞch vô phôc vô FDI. Nh×n chung, FDI cã t¸c dông n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn, më réng tÝch luü vµ gãp phÇn ®Èy nhanh tèc ®é t¨ng tr­ëng cña nÒn kinh tÕ c¸c n­íc nhËn FDI. 4. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn dßng vèn FDI T×nh h×nh chÝnh trÞ ë n­íc chñ nhµ lµ yÕu tè ®Çu tiªn ®­îc c¸c nhµ ®Çu t­ xem xÐt tr­íc khi ®­a ra quyÕt ®Þnh ®Çu t­. C¸c nhµ ®Çu t­ kh«ng muèn ®Çu t­ vµo nh÷ng n­íc kh«ng æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ. Bëi v×, t×nh h×nh chÝnh trÞ kh«ng æn ®Þnh sÏ khã b¶o ®¶m ®­îc an toµn vèn vµ cam kÕt cho c¸c chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi. MÆt kh¸c, nã cßn th­êng kÐo theo sù bÊt æn ®Þnh vÒ t×nh h×nh kinh tÕ- x· héi, lµm t¨ng tÝnh rñi ro cña m«i tr­êng ®Çu t­. Thùc tÕ cho thÊy, dßng vèn FDI vµo Ch©u Phi rÊt nhá v× mét nguyªn nh©n quan träng lµ nh÷ng n­íc nµy lu«n x¶y ra c¸c cuéc néi chiÕn, tranh giµnh quÒn lùc gi÷a c¸c phe ph¸i. Trong khi ®ã, FDI t¨ng m¹nh vµo nh÷ng n­íc cã t×nh h×nh chÝnh trÞ kh¸ æn ®Þnh lµ c¸c n­íc ph¸t triÓn vµ mét sè n­íc ®ang ph¸t triÓn Ch©u ¸ nh­ Trung Quèc, Singapore, Malaysia,.. TiÕp theo lµ c¸c chÝnh s¸ch cña n­íc tiÕp nhËn ®Çu t­ ®èi víi FDI lµ yÕu tè t¸c ®éng trùc tiÕp tíi dßng vèn FDI. C¸c chÝnh s¸ch nµy liªn quan ®Õn nh÷ng quy ®Þnh më cöa thÞ tr­êng ®Çu t­ trong n­íc cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, tû lÖ së h÷u vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, c¸c khuyÕn khÝch ­u ®·i ®Çu t­ vµo c¸c ngµnh kinh tÕ, qu¶n lý c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi.. Nh÷ng quy ®Þnh nµy t¹o nªn møc ®é hÊp dÉn hoÆc c¶n trë cña m«i tr­êng ®Çu t­. Bªn c¹nh ®ã, c¸c chÝnh s¸ch kh¸c nh­ th­¬ng m¹i, tiÒn tÖ, tµi chÝnh, cæ phÇn ho¸, chuyÓn lîi nhuËn cña ng­êi n­íc ngoµi vÒ n­íc.. còng cã ¶nh h­ëng lín ®Õn chiÕn l­îc ®Çu t­ cña c¸c nhµ ®Çu t­ vµ qua ®ã t¸c ®éng ®Õn dßng vèn ®Çu t­. Ch¼ng h¹n, chÝnh s¸ch b¶o hé thÞ tr­êng néi ®Þa sÏ khuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo nh÷ng s¶n phÈm thay thÕ hµng nhËp khÈu. Ng­îc l¹i, sÏ thóc ®Èy nhµ ®Çu t­ h­íng vµo xuÊt khÈu. NÕu duy tr× tû gÝa ®ång néi tÖ cao sÏ kh«ng khuyÕn khÝch ®­îc xuÊt khÈu. Bëi vËy, lµm t¨ng khã kh¨n cho c¸c nhµ ®Çu t­ s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu. KhuyÕn khÝch cæ phÇn ho¸ sÏ t¹o ®iÒu kiÖn tèt cho c¸c chñ ®Çu t­ mua l¹i c¸c c«ng ty néi ®Þa,.. C¸c chÝnh s¸ch nµy hç trî, cã tÝnh bæ sung quan träng cho c¸c chÝnh s¸ch trùc tiÕp ®èi víi FDI. VÞ trÝ ®Þa lý, ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ d©n sè cã ¶nh h­ëng ®Õn quyÕt ®Þnh ®Çu t­ cña c¸c chñ ®Çu t­ ë c¸c mÆt chi phÝ chuyªn chë, kh¶ n¨ng cung cÊp nguyªn liÖu. NÕu ®Þa ®iÓm s¶n xuÊt gÇn n¬i tiªu thô, c¶ng biÓn, ®Þa h×nh kh«ng phøc t¹p,.. sÏ gi¶m ®­îc chi phÝ vËn t¶i nhê ®ã gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm. Kh¶ n¨ng cung cÊp nguyªn liÖu dåi dµo t¹o nªn sù hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t­ ®i theo h­íng khai th¸c nguyªn liÖu. Quy m« d©n sè lµ yÕu tè ¶nh h­ëng lín ®Õn møc ®é hÊp dÉn cña m«i tr­êng ®Çu t­. Nh÷ng n­íc cã sè d©n ®«ng th­êng cã lîi thÕ vÒ lùc l­îng lao ®éng dåi dµo, gi¸ lao ®éng rÎ, søc tiªu thô lín,.. §©y chÝnh lµ nh÷ng ®iÓm hÊp dÈn c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ còng lµ lîi thÕ quan träng trong thu hót FDI cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. Tr×nh ®é ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ ®ãng vai trß cùc kú quan träng ®èi víi viÖc t¹o nªn m«i tr­êng ®Çu t­ hÊp dÉn. §Æc ®iÓm nµy liªn quan ®Õn hµng lo¹t c¸c yÕu tè vÒ æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m« (tiÒn tÖ, tµi chÝnh,..), thu nhËp cña d©n c­ (søc mua cña d©n chóng), kÕt cÊu thÞ tr­êng (c¬ cÊu hµng c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp,..), c¬ së h¹ tÇng (c¸c dÞch vô), chÊt l­îng lao ®éng (®éi ngò lao ®éng kü thuËt), c¸c thñ tôc qu¶n lý hµnh chÝnh,.. Cïng víi c¸c yÕu tè trªn, ®Æc ®iÓm v¨n ho¸- x· héi (gi¸o dôc, tËp qu¸n, t«n gi¸o, s¾c téc,..), møc ®é më cöa cña nÒn kinh tÕ (tù do ho¸ th­¬ng m¹i, ®Çu t­,..), sù héi nhËp khu vùc, c¸c biÖn ph¸p tÝch cùc thóc ®Èy thu hót FDI (c¸c khu chÕ xuÊt, khu c«ng nghiÖp, khu kü thuËt cao,..) còng lµ c¸c yÕu tè ¶nh h­ëng tíi tÝnh hÊp dÉn cña m«i tr­êng ®Çu t­ vµ dßng vèn FDI. Ngoµi ra, dßng l­u chuyÓn vèn gi÷a c¸c n­íc cßn phô thuéc quan träng vµo nh÷ng thay ®æi cña m«i tr­êng ®Çu t­ quèc tÕ. Nh÷ng thay ®æi nµy ®­îc ®Æc tr­ng bëi xu thÕ ®èi tho¹i vµ hîp t¸c ngµy cµng t¨ng gi÷a c¸c n­íc, qu¸ tr×nh khu vùc ho¸, toµn cÇu ho¸ diÔn ra nhanh chãng, sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña khoa hoc- kü thuËt. C¸c yÕu tè nµy gãp phÇn quan träng thóc ®Èy xu h­íng tù do ho¸ ®Çu t­ gi÷a c¸c n­íc trong khu vùc vµ quèc tÕ. Nh÷ng thay ®æi trong chÝnh s¸ch ph¸t triÓn vµ m«i tr­êng kinh doanh cña c¸c n­íc ®Çu t­ còng ¶nh h­ëng lín ®Õn dßng vèn ®Çu t­ quèc tÕ. Bëi v× ®©y lµ c¸c yÕu tè ‘®Èy’ dßng vèn ®Çu t­ ra n­íc ngoµi. C¸c hiÖp ®Þnh ®Çu t­ song ph­¬ng hoÆc ®a ph­¬ng lµ c¬ së quan träng ®Ó khuyÕn khÝch chñ ®Çu t­ chuyÓn vèn ra n­íc ngoµi. MÆt kh¸c, nÕu viÖc thay ®æi c¸c chÝnh s¸ch tiÒn tÖ (tû gi¸, qu¶n lý ngo¹i hèi), tµi chÝnh (l·i suÊt, thuÕ,..) lµm gi¶m hÊp dÉn cña m«i tr­êng ®Çu t­ trong n­íc, th× c¸c nhµ ®Çu t­ ph¶i t×m ®Þa ®iÓm ®Çu t­ bªn ngoµi. 5. Xu h­íng vËn ®éng cña dßng FDI trªn thÕ giíi hiÖn nay Theo “ B¸o c¸o ®Çu t­ thÕ giíi n¨m 2002 “ cña Héi nghÞ vÒ Th­¬ng m¹i vµ Ph¸t triÓn cña Liªn Hîp Quèc (UNCTAD), dßng vèn FDI trong nh÷ng n¨m tíi sÏ vÉn tiÕp tôc suy gi¶m ë mét sè n­íc ph¸t triÓn còng nh­ ®ang ph¸t triÓn do sù ®×nh trÖ cña ho¹t ®éng kinh tÕ còng nh­ sù suy tho¸i cña thÞ tr­êng chøng kho¸n mét sè quèc gia c«ng nghiÖp mµ cô thÓ ®· phÇn nµo t¸c ®éng gi¸n tiÕp ®Õn luång vèn quèc tÕ míi, luång vèn FDI vµo c¸c n­íc d­íi h×nh thøc s¸t nhËp vµ chuyÓn nh­îng xuyªn quèc gia cña c¸c c«ng ty. Tuy nhiªn vÒ mÆt dµi h¹n, toµn c¶nh bøc tranh ®Çu t­ thÕ giíi cã thÓ sÏ t­¬i s¸ng h¬n do c¸c c«ng ty ®a quèc gia, mét nh©n tè ®ãng vai trß quan träng chi phèi ho¹t ®éng th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ trong nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i, ®ang ngµy cµng chó träng h¬n n÷a ®Õn viÖc më réng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh sang nhiÒu quèc gia kh¸c nhau nh»m ph©n t¸n rñi ro tong kinh doanh. Mét lÝ do kh¸c ®Ó hy väng vµo dßng vèn FDI toµn cÇu dÇn phôc håi vµ t¨ng tr­ëng trong nh÷ng n¨m tíi lµ bªn c¹nh t×nh h×nh suy gi¶m FDI chung cña thÕ giíi, FDI vµo mét sè n­íc vµ mét sè khu vùc vÉn ë møc cao. Ch¼ng h¹n, trong khi FDI toµn cÇu gi¶m trªn 40% trong n¨m 2001 th× t¹i 14 trong tæng sè 19 quèc gia §«ng ¢u FDI l¹i t¨ng 2% n¨m 2001, n©ng thÞ phÇn vèn FDI cña §«ng ¢u trong tæng FDI thÕ giíi lªn 3,7%; Trung Quèc trong n¨m qua thu hót ®­îc 47 tû USD vµ con sè nµy sÏ cßn tiÕp tôc t¨ng trong n¨m 2002 khi mµ tèc ®é t¨ng FDI cña Trung Quèc tÝnh ®Õn thêi ®iÓm hiÖn nay ®· t¨ng 19% so víi cïng kú n¨m ngo¸i; t¹i c¸c quèc gia ASEAN ngoµi Indonesia, c¸c quèc gia thµnh viªn kh¸c ®Òu cã nh÷ng dÊu hiÖu cho thÊy FDI ®ang dÇn phôc håi sau cuéc khñng ho¶ng n¨m 1997. FDI vµo Malaysia vÉn ë møc æn ®Þnh cßn Philippines, Singapore, Th¸i Lan vµ ViÖt Nam l­îng FDI cã t¨ng lªn ®¹t møc 1,8 tû USD; 9 tû USD; 3,8 tû USD vµ 1,3 tû USD t­¬ng øng lÇn l­ît. Mét ®Æc ®iÓm n÷a cßn ph¶i nh¾c ®Õn trong xu h­íng FDI toµn cÇu lµ dßng vèn FDI thÕ giíi hiÖn nay cã thiªn h­íng ®i theo khu vùc, nghÜa lµ FDI chñ yÕu dån vµo mét nhãm c¸c quèc gia cã ®Æc ®iÓm t­¬ng ®ång vÒ mÆt ®Þa lý, kinh tÕ cïng nhau hîp t¸c t¹o lËp nªn mét khu vùc ®Çu t­ chung cã m«i tr­êng ®Çu t­ th«ng tho¸ng, hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t­ bªn ngoµi, ®em l¹i lîi Ých còng nh­ thuËn lîi cho c¶ hai phÝa, c¸c nhµ ®Çu t­ vµ c¸c n­íc tiÕp nhËn ®Çu t­. Vµ ®©y còng chÝnh lµ m« h×nh lý t­ëng ®­îc nhiÒu quèc gia ph¸t triÓn vµ ®ang ph¸t triÓn ¸p dông ®Ó t¨ng c­êng thu hót vµ më réng ho¹t ®éng FDI trong nh­ng n¨m tíi. II. T×nh h×nh ho¹t ®éng FDI t¹i c¸c n­íc ASEAN §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo khu vùc ASEAN lµ sù kÕt hîp cña hai nguån vèn tõ bªn ngoµi khèi vµ trong néi bé khèi. NÕu nãi nguån vèn tõ c¸c quèc gia bªn ngoµi ASEAN lµ luång vèn c¬ b¶n ®Èy m¹nh ho¹t ®éng ®Çu t­ trong khu vùc th× nguån FDI ®Çu t­ lÉn nhau gi÷a c¸c quèc gia thµnh viªn chÝnh lµ ®éng lùc thóc ®Èy vµ t¨ng thªm tÝnh hÊp dÉn ®èi víi luång vèn tõ n­íc ngoµi. 1. TÇm quan träng cña nguån vèn FDI ®èi víi c¸c quèc gia ASEAN §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®· ®ang vµ sÏ ®ãng mét vai trß cã ý nghÜa trong ph¸t triÓn kinh tÕ vµ c«ng nghiÖp t¹i mçi quèc gia thµnh viªn cña HiÖp héi c¸c quèc gia §«ng Nam ¸- ASEAN. MÆc dï ®Ó diÔn t¶ chÝnh x¸c mèi quan hÖ nh©n qu¶ gi÷a FDI víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ vµ c«ng nghiÖp lµ c«ng viÖc kh«ng hÒ ®¬n gi¶n nh­ng chóng ta cã thÓ tù hµo mµ nãi r»ng chÝnh FDI chø kh«ng ph¶i nh©n tè nµo kh¸c ®· gióp c¸c n­íc ASEAN kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ cña m×nh trªn b¶n ®å thÕ giíi, lµm kh¸c biÖt ho¸ c¸c nhµ s¶n xuÊt vµ s¶n phÈm cña khu vùc gi÷a v« vµn c¸c nhµ s¶n xuÊt vµ c¸c s¶n phÈm chÕ biÕn xuÊt khÈu kh¸c trªn thÕ giíi, nh­ c¸c s¶n phÈm b¸n dÉn, ®å gia dông, c¸c s¶n phÈm ®iÖn-®iÖn tö;.. Trong sè rÊt nhiÒu dßng vèn ch¶y vµo khu vùc ASEAN, FDI chiÕm mét tû träng t­¬ng ®èi lín vµ ®iÒu nµy phÇn nµo ph¶n ¸nh ®­îc tÇm quan träng cña nguån vèn FDI ®èi víi c¸c quèc gia §«ng Nam ¸, víi t­ c¸ch lµ ®éng lùc cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ vµ c«ng nghiÖp. Trong giai ®o¹n 1990-1997, FDI chiÕm gÇn 40% tæng sè vèn ®Çu t­ vµo c¸c n­íc ASEAN vµ riªng ë Malaysia, Myanmar vµ ViÖt Nam con sè nµy lµ trªn 50%. NÕu ®em so s¸nh víi møc trung b×nh cña thÕ giíi vµ cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn th× l­îng FDI vµo ASEAN lµ liªn tôc t¨ng trong c¬ cÊu tæng vèn ®Çu t­ trong n­íc vµ trong c¬ cÊu tæng s¶n phÈm quèc néi (GDP). VÝ dô, tû lÖ dßng FDI vµo b×nh qu©n trong c¬ cÊu GDP vµ tû lÖ FDI rßng trong c¬ cÊu tæng vèn ®Çu t­ ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn n¨m 1997 lµ 16,6% vµ 10,3% trong khi ®ã con sè nµy ë khu vùc ASEAN lÇn l­ît lµ 33,4% vµ 11,9%. L­îng vèn FDI víi t­ c¸ch lµ mét phÇn cña GDP ®ang cã xu h­íng ngµy cµng t¨ng cho thÊy møc ®é ®ãng gãp kh«ng nhá cña FDI tíi sù ph¸t triÓn kinh tÕ trong khu vùc §«ng Nam ¸, ®Æc biÖt lµ c¸c n­íc Singapore, Malaysia vµ gÇn ®©y lµ ViÖt Nam vµ Campuchia. Trong bèi c¶nh nguån vèn Hç trî Ph¸t triÓn ChÝnh thøc (ODA) tiÕp tôc suy gi¶m vµ viÖc vay vèn tõ thÞ tr­êng cho vay nî quèc tÕ còng nh­ tõ c¸c ng©n hµng ngµy cµng khã kh¨n nh­ hiÖn nay th× FDI vÉn sÏ tiÕp tôc lµ mét nguån tµi chÝnh cã ý nghÜa to lín ®èi víi sù ph¸t triÓn cña c¸c quèc gia §«ng Nam ¸. FDI sÏ ®ãng vai trß nh©n tè chñ chèt trong viÖc hç trî qu¸ tr×nh phôc håi kinh tÕ vµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn c«ng nghiÖp trong khu vùc theo h­íng ph¸t triÓn bÒn v÷ng. Do ®ã, vÊn ®Ò cÊp thiÕt hiÖn nay ®èi víi c¸c n­íc ASEAN lµ ph¶i t×m ra gi¶i ph¸p thu hót vµ duy tr× nguån FDI ®Ó thùc hiÖn hai môc tiªu trªn. FDI kh«ng chØ mang l¹i dßng vèn ®Çu t­ lµm c©n b»ng c¸n c©n thanh to¸n hiÖn thêi mµ cßn mang l¹i nhiÒu lîi Ých kinh tÕ kh¸c nh­: t¹o viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng, më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu, lîi Ých vÒ c«ng nghÖ vµ kü thuËt qu¶n lý hiÖn ®¹i. Tuy vËy, còng ph¶i nãi thªm r»ng FDI kh«ng ph¶i kh«ng cã nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc nh­ c«ng nghÖ chuyÓn giao l¹c hËu, kh«ng phï hîp vµ nguy c¬ th©m hôt c¸n c©n thanh to¸n trong dµi h¹n 2. T×nh h×nh ho¹t ®éng FDI t¹i c¸c n­íc ASEAN 2.1. T×nh h×nh ho¹t ®éng cña luång vèn FDI tõ bªn ngoµi khèi ASEAN 2.1.1 C¸c n­íc chñ ®Çu t­ chÝnh Trong nh÷ng n¨m qua, NhËt B¶n, Mü, EU vµ c¸c n­íc c«ng nghiÖp míi Ch©u ¸ (ANIEs) lu«n lµ nh÷ng n­íc, nh÷ng khu vùc ®øng ®Çu trong danh s¸ch c¸c chñ ®Çu t­ chÝnh vµo ASEAN. Theo sè liÖu thèng kª tæng hîp cña Ng©n hµng vµ Phßng thèng kª Trung ­¬ng ASEAN, dßng vèn FDI vµo c¸c n­íc ASEAN liªn tôc t¨ng trong c¸c n¨m 1993-1997, sau ®ã gi¶m dÇn qua c¸c n¨m 1998 vµ 1999 (gi¶m 22% tõ møc cao nhÊt trong n¨m 1997 lµ 21,5 tû USD) vµ cã xu h­íng t¨ng chËm trong c¸c n¨m 2001 vµ 2002. NhËt B¶n lu«n lµ quèc gia dÉn ®Çu trong sè c¸c n­íc ®Çu t­ vµo khu vùc ASEAN, chiÕm 20% tæng sè FDI vµo khu vùc thêi kú 1995-2000, tiÕp ®Õn lµ nhãm c¸c n­íc EU (27%), B¾c Mü (13%), vµ c¸c n­íc ANIEs (12%). a/ NhËt B¶n Trong giai ®o¹n 1995-2000, NhËt ®· ®Çu t­ 15,8tû USD vµo ASEAN, chñ yÕu lµ vµo c¸c n­íc Indonesia, Th¸i Lan, Singapore vµ Malaysia (chiÕm 85%) cßn ViÖt Nam vµ Philippines lµ 8% mçi n­íc. §Çu t­ cña NhËt vµo c¸c quèc gia thµnh viªn míi (Lµo, Campuchia, Myanmar) nh×n chung lµ cßn nhá ,tuy vËy con sè nµy ®ang ngµy cµng t¨ng qua c¸c n¨m. §Çu t­ cña NhËt sau cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh-tiÒn tÖ 1997, theo ®¸nh gi¸ cña c¸c thµnh viªn ASEAN, lµ gi¶m (tõ 9613 tû yªn n¨m 1997 xuèng cßn 5159 tû yªn n¨m 1998 vµ 4404 tû yªn n¨m 1999). NhËt chñ yÕu ®Çu t­ vµo c¸c ngµnh dÖt, ®iÖn- ®iÖn tö, th­¬ng m¹i vµ bÊt ®éng s¶n trong sè ®ã ®¸ng chó ý ph¶i nh¾c ®Õn lÜnh vùc s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm ®iÖn- ®iÖn tö víi sè c¸c dù ¸n lu«n ë møc trung b×nh trªn 50 dù ¸n mçi n¨m vµ trÞ gi¸ c¸c dù ¸n lu«n ë møc cao (n¨m 1997 lµ 1404 tû yªn) (B¶ng II.2). b/ Mü Trong giai ®o¹n 1995-2000, Mü ®Çu t­ trªn 9,6 tû USD vµo ASEAN, chñ yÕu lµ vµo Singapore (28%), Malaysia (27%), Th¸i Lan (27%), Philippines (8%). BÊt chÊp nh÷ng t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng n¨m 1997, dßng vèn ®Çu t­ cña Mü vµo c¸c n­íc ASEAN vÉn kh«ng gi¶m (n¨m 1997 lµ 38,836 tû USD, n¨m 1998 lµ 41,399 tû USD). N¨m 1999, Mü ®Çu t­ trªn 19 tû USD vµo c¸c n­íc ASEAN (chiÕm gÇn 60% FDI cña Mü vµo ASEAN n¨m 1997). §iÒu nµy cho phÐp c¸c n­íc §«ng Nam ¸ hy väng vµo l­îng FDI lín h¬n tõ phÝa Mü trong nh÷ng n¨m tíi. c/ EU Trong thêi kú 1995-2000, EU ®Çu t­ kho¶ng 20,5 tû USD vµo ASEAN, trong ®ã n­íc tiÕp nhËn ®Çu t­ cña EU nhiÒu nhÊt lµ Indonesia (31%), tiÕp ®Õn lµ Singapore, Malaysia vµ Th¸i Lan víi sè vèn ®Çu t­ lÇn l­ît lµ 26%; 13%; 12%. PhÇn lín FDI cña EU vµo Indonesia lµ ®Çu t­ cña hai n­íc Anh vµ Hµ Lan. Anh chñ yÕu ®Çu t­ vµo lÜnh vùc khai th¸c vµ chÕ biÕn dÇu má cña Indonesia. Trong sè 4,7tû USD cña Anh ®Çu t­ vµo ASEAN, ®· cã tíi 27% sè vèn lµ dµnh cho Indonesia cßn l¹i lµ c¸c n­íc Singapore (24%), Malaysia (20%). §øc ®Çu t­ kho¶ng 3,1 tû USD vµo ASEAN vµ tËp trung vµo mét sè n­íc nh­ Malaysia (36%), Indonesia (30%), Singapore (16%), Th¸i Lan (12%) vµ Philippines (6%). Do mèi quan hÖ ®· cã tr­íc ®©y trong lÞch sö mµ ®Çu t­ 5,4 tû USD cña Hµ Lan vµo khu vùc phÇn lín lµ vµo Indonesia (46%) vµ Singapore (25%). Th¸i Lan vµ Indonesia lµ hai n­íc tiÕp nhËn ®Çu t­ lín nhÊt cña Ph¸p t¹i khu vùc ASEAN, hai n­íc nµy chiÕm tíi gÇn 2/3 sè vèn ®Çu t­ 191 triÖu cña Ph¸p t¹i khu vùc. d/ C¸c n­íc C«ng nghiÖp míi Ch©u ¸ (ANIEs) Trong giai ®o¹n 1995-2000, c¸c n­íc ASEAN ®· tiÕp nhËn kho¶ng 9,44 tû USD ®Çu t­ tõ c¸c n­íc ANIEs, chiÕm gÇn 12% tæng sè FDI vµo khu vùc thêi kú nµy. Hµn Quèc, HongKong vµ §µi Loan ®· ®Çu t­ lÇn l­ît 2,2 tû USD; 4,2 tû USD; vµ 2,9 tû USD vµo khu vùc. ViÖt Nam lµ n­íc nhËn ®Çu t­ cña Hµn Quèc nhiÒu nhÊt, víi kho¶ng 41% l­îng FDI cña Hµn Quèc vµo khu vùc, tiÕp theo lµ c¸c n­íc Indonesia, Lµo Campuchia. Nh­ng do t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng ë Hµn Quèc, l­îng FDI tõ quèc gia nµy vµo ASEAN ®· gi¶m m¹nh (tõ 811 triÖu n¨m 1997 xuèng cßn 407 triÖu n¨m 1998. L­îng FDI cña Hµn Quèc vµo ASEAN vÉn cßn thÊp trong c¸c n¨m 1999, 2000 vµ ngay c¶ khi qu¸ tr×nh c¶i tæ khu vùc kinh tÕ t­ nh©n ®ang ®­îc c¸c tËp ®oµn khæng lå cña Hµn Quèc tiÕn hµnh kÓ tõ sau cuéc khñng ho¶ng th× triÓn väng vÒ luång vèn FDI tõ phÝa Hµn Quèc còng kh«ng mÊy s¸ng sña. §Çu t­ cña Hong._.u hót vµ ph¸t triÓn ®Çu t­ nh»m t¹o nªn mét thÞ tr­êng ®Çu t­ n¨ng ®éng vµ hÊp dÉn vµo bËc nhÊt thÕ giíi trong con m¾t c¸c nhµ ®Çu t­ trong vµ ngoµi khu vùc. iii. mét sè gîi ý cho viÖt nam AIA thùc sù lµ mét “ s©n ch¬i” t¹o ra rÊt nhiÒu c¬ héi cho c¸c n­íc ASEAN , vµ ViÖt Nam víi t­ c¸ch lµ mét thµnh viªn thuéc nhãm c¸c n­íc thµnh viªn míi cña HiÖp héi, vËy lµm thÕ nµo ®Ó ViÖt Nam tham gia cã hiÖu qu¶, phÇn d­íi ®©y em xin tr×nh bµy mét sè gîi ý ®Ó ViÖt Nam tham gia cã hiÖu qu¶ vµ khai th¸c nh÷ng lîi Ých to lín cña AIA. 1. Lîi thÕ vµ h¹n chÕ cña ViÖt Nam so víi c¸c n­íc ASEAN Tham gia vµo AIA, ViÖt Nam cã ®­îc 2 lîi thÕ c¬ b¶n so víi c¸c n­íc ASEAN kh¸c, ®ã lµ lîi thÕ vÒ t×nh h×nh chÝnh trÞ æn ®Þnh lîi thÕ cña ng­êi ®i sau. Tuy nhiªn, ViÖt Nam còng kh«ng tr¸nh khái nh÷ng h¹n chÕ nh­: hÖ thèng ph¸p luËt liªn quan ®Õn FDI cßn nhiÒu bÊt cËp; thñ tôc hµnh chÝnh cßn r¾c rèi; chÊt l­îng lao ®éng ch­a thøc sù cao vµ c¬ së h¹ tÇng cßn t­¬ng ®èi l¹c hËu so víi khu vùc. 1.1. Lîi thÕ cña ViÖt Nam Sù æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ, kinh tÕ vµ x· héi Cã thÓ nãi, sù æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ, kinh tÕ vµ x· héi lµ nh÷ng yÕu tè cña m«i tr­êng vÜ m« ®­îc c¸c nhµ ®Çu t­ quan t©m hµng ®Çu khi quyÕt ®Þnh ®Çu t­ vµo mét n­íc. Sù æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ vµ x· héi sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ph¸t triÓn vµ ng­îc l¹i, sù ph¸t triÓn kinh tÕ còng lµm cho bé mÆt x· héi thay ®æi theo chiÒu h­íng tèt ®Ñp h¬n. §èi víi ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, ®iÒu nµy cµng thÓ hiÖn râ nÐt. C¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi sÏ kh«ng m¹o hiÓm ®Çu t­ vµo mét n­íc cã sù bÊt æn vÒ chÝnh trÞ vµ x· héi v× khi ®ã møc ®é rñi ro ®Çu t­ sÏ rÊt cao. Sau h¬n 10 n¨m ®æi míi, ViÖt Nam ta ®· cã nh÷ng b­íc tiÕn ®¸ng kÓ vÒ c¸c mÆt kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi. Ngoµi sù æn ®Þnh vÒ mÆt chÝnh trÞ, x· héi, sù æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ còng lµ mét kÕt qu¶ kh«ng thÓ phñ nhËn ®­îc. Liªn tôc trong nh÷ng n¨m qua, t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña ViÖt Nam lu«n ®¹t møc cao, l¹m ph¸t n»m trong tÇm kiÓm so¸t cïng víi mét sè chÝnh s¸ch ­u ®·i ®Çu t­ hîp lý ®· lµm c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi cã lßng tin vµ gióp hä yªn t©m h¬n khi quyÕt ®Þnh ®Çu t­ vµo ViÖt Nam. Sù æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ kinh tÕ, x· héi vµ kinh tÕ cña ViÖt Nam- mét n­íc thµnh viªn ASEAN ®· gãp phÇn vµo sù æn ®Þnh chung cña toµn khèi. §©y chÝnh lµ “®iÒu kiÖn cÇn” ®Ó gióp ViÖt Nam nãi riªng vµ ASEAN nãi chung trong viÖc thùc hiÖn mét môc tiªu quan träng cña AIA lµ thóc ®Èy ASEAN thµnh mét khu vùc ®Çu t­ hÊp dÉn nh»m thu hót FDI tõ c¶ c¸c nguån trong vµ ngoµi ASEAN nhÊt lµ trong bèi c¶nh mµ nh÷ng ­u tiªn æn ®Þnh ®­îc ®Æt lªn hµng ®Çu nh­ hiÖn nay. Lîi thÕ cña ng­êi ®i sau Ngoµi nh÷ng lîi thÕ chung nh­ c¸c n­íc ASEAN kh¸c nh­ tµi nguyªn con ng­êi, tµi nguyªn thiªn nhiªn, hÖ thèng chÝnh s¸ch ­u ®·i… ViÖt Nam cßn cã thªm mét lîi thÕ, ®ã lµ lîi thÕ cña ng­êi ®i sau.NghÜa lµ, nh­ ®· tr×nh bµy trong ch­¬ng tr­íc, trong ASEAN cã hai nhãm n­íc kh¸c nhau vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn. Nhãm I bao gåm c¸c n­íc Singapore, Th¸i Lan, Indonesia, Malaysia lµ nh÷ng n­íc ®· b­íc sang giai ®o¹n thø hai cña qu¸ tr×nh C«ng nghiÖp ho¸ nªn ®· cã tr×nh ®é ph¸t triÓn t­¬ng ®èi cao. Nhãm II lµ nh÷ng n­íc ®ang ë giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ tr×nh C«ng nghiÖp ho¸- HiÖn ®¹i ho¸ mµ ViÖt Nam lµ mét ®¹i diÖn tiªu biÓu. Tuy lµ n­íc ph¸t triÓn chËm h¬n so víi c¸c n­íc ë nhãm I, nh­ng gi÷a c¸c n­íc nµy vµ ViÖt Nam vÉn cã thÓ diÔn ra mét qu¸ tr×nh bæ sung c¬ cÊu, trong ®ã c¸c n­íc ph¸t triÓn h¬n sÏ chuyÓn nh÷ng ngµnh cã c«ng nghÖ kh«ng cao vµ sö dông nhiÒu lao ®éng sang n­íc ta th«ng qua h×nh thøc FDI ®Ó tiÕn nhanh vµo c¸c ngµnh hiÖn ®¹i. Cßn nh÷ng n­íc kÐm ph¸t triÓn h¬n nh­ n­íc ta kh«ng nh÷ng tranh thñ ®­îc nguån lao ®éng dåi dµo, nguån c«ng nghÖ thÝch hîp mµ cßn tiÕp thu ®­îc nh÷ng kinh nghiÖm quý b¸u cña nh÷ng n­íc ®i tr­íc ®Ó tr¸nh nh÷ng sai lÇm cã thÓ m¾c ph¶i, ®Èy nhanh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, rót ng¾n kho¶ng c¸ch chªnh lÖch víi c¸c n­íc ®ã. Tr­íc bèi c¶nh trªn th× HiÖp ®Þnh AIA sÏ lµ mét t¸c nh©n quan träng gióp ViÖt Nam khai th¸c triÖt ®Ó lîi thÕ cña m×nh trong viÖc thùc hiÖn nguyªn t¾c dµnh chÕ ®é dèi xö quèc gia vµ më cöa thu hót FDI vµo c¸c ngµnh cã c«ng nghÖ kh«ng cao vµ sö dông nhiÒu lao ®éng ®Ó tËn dông “ lîi thÕ cña ng­êi ®i sau” trong vßng chuyÓn dÞch c¬ cÊu cña c¸c n­íc ASEAN. 1.2. H¹n chÕ cña ViÖt Nam Tuy ViÖt Nam cã nhiÒu ®iÓm m¹nh vµ lîi thÕ kh«ng thÓ phñ nhËn trong viÖc thu hót FDI vµ tham gia vµo khu vùc ®Çu t­ ASEAN, nh­ng nh÷ng mÆt h¹n chÕ cña m«i tr­êng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam kh«ng nh÷ng lµm gi¶m kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña ViÖt Nam víi c¸c n­íc tron khu vùc vµ thÕ giíi trong viÖc thu hót FDI mµ cßn lµm gi¶m hiÖu qu¶ tham gia vµo khu vùc ®Çu t­ ASEAN cña VÞªt Nam. Nh÷ng h¹n chÕ lín nhÊt cña m«i tr­êng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam bao gåm: 1.2.1. HÖ thèng ph¸p luËt liªn quan ®Õn ho¹t ®éng FDI cßn nhiÒu bÊt cËp vµ ch­a hoµn chØnh LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi cña ViÖt Nam ®­îc ®¸nh gi¸ lµ mét trong nh÷ng Bé luËt “ th«ng tho¸ng” vµ “ hÊp dÉn” c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. nh­ng cßn nhiÒu quy ®Þnh trong Bé luËt ch­a thùc sù phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ, víi nh÷ng ®iÒu kiÖn cña mét nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng vµ “ më” ra bªn ngoµi, cô thÓ lµ nh÷ng vÊn ®Ò sau: VÒ ®iÒu kiÖn chuyÓn nh­îng vèn cho c¸c bªn: Theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt hiÖn hµnh, h×nh thøc ph¸p luËt cña c«ng ty liªn doanh lµ mét c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, chø kh«ng ph¶i lµ c«ng ty cæ phÇn. Do ®ã, viÖc thiÕu tù do trong chuyÓn nh­îng vèn gãp trong c¸c c«ng ty liªn doanh cã thÓ g©y ¶nh h­ëng xÊu tíi t©m ly cña c¸c nhµ ®Çu t­ vµ k×m h·m ®Çu t­. ViÖc cÇn ph¶i cã sù cho phÐp cña c¬ quan cÊp giÊy phÐp ®Çu t­ ®Ó b¸n toµn bé hay mét phÇn vèn gãp cña m×nh ®· h¹n chÕ kh¶ n¨ng vay vèn vµ nh­ vËy, còng ®· lµm gi¶m kh¶ n¨ng ®Çu t­. VÊn ®Ò chuyÓn lç cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi: Theo quy ®Þnh cña LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi, chØ cã c¸c doanh nghiÖp liªn doanh míi ®­îc chuyÓn lç cña bÊt kú n¨m tÝnh thuÕ sang n¨m cã l·i tiÕp theo, thêi gian chuyÓn lç kh«ng qu¸ 5 n¨m. Nh­ng còng theo LuËt nµy, th× doanh nghiÖp liªn doanh vµ doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi ®Òu lµ ph¸p nh©n ViÖt Nam, viÖc quy ®Þnh chuyÓn lç nh­ trªn ®· g©y nªn sù ph©n biÖt ®èi xö gi÷a c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. VÒ nguyªn t¾c nhÊt trÝ trong Héi ®ång qu¶n trÞ cña doanh nghiÖp liªn doanh: §iÒu 14 cña LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam quy ®Þnh: Héi ®ång qu¶n trÞ cÇn ph¶i cã sù nhÊt trÝ cña toµn thÓ thµnh viªn Héi ®ång míi cã thÓ th«ng qua nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn ng©n s¸ch, vay nî, thay ®æi ®iÒu lÖ, duyÖt quyÕt to¸n tµi chÝnh hµng n¨m, quyÕt to¸n c«ng tr×nh vµ quyÕt ®Þnh bæ nhiÖm l·nh ®¹o. VÒ nguyªn t¾c chuyÓn ®æi ngo¹i tÖ: Theo quy ®Þnh hiÖn hµnh, c¸c c«ng ty cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi chØ cã thÓ ®æi VND ra ngo¹i tÖ khi ®­îc phÐp cña Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt Nam. Kh«ng ph¶i bÊt kú tr­êng hîp nµo Ng©n hµng Nhµ n­íc còng cho phÐp chuyÓn ®æi ngo¹i tÖ mµ chØ nh÷ng dù ¸n s¶n xuÊt thay thÕ nhËp khÈu, x©y dùng c¬ së h¹ tÇng míi ®­îc chuyÓn ®æi ngo¹i tÖ. T×nh tr¹ng nµy ®· g©y ra khã kh¨n v× doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi cÇn ph¶i cã kh¶ n¨ng ®¶m b¶o cho viÖc cung øng cho xÝ nghiÖp tõ n­íc ngoµi vµ chuyÓn lîi nhuËn vÒ n­íc cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. 1.2.2. Thñ tôc hµnh chÝnh cßn r¾c rèi Cã nhµ ®Çu t­ ®· vÝ von r»ng, chÝnh s¸ch cña ViÖt Nam “ trªn më, d­íi th¾t”, nghÜa lµ quan ®iÓm, chñ tr­¬ng cña ChÝnh phñ th× rÊt th«ng tho¸ng, nh­ng khi ®i vµo thùc tiÔn c«ng viÖc, nhÊt lµ ®èi víi thñ tôc cÊp giÊy phÐp ®Çu t­, th× ë ngµnh nµy, ®Þa ph­¬ng nä l¹i gÆp nhiÒu khã kh¨n vµ rÊt mÊt thêi gian. ViÖc chËm trÔ trªn ®· lµm qu¸ tr×nh triÓn khai dù ¸n bÞ chËm l¹i v× c¸c dù ¸n nµy chØ cã thÓ triÓn khai sau khi cã GiÊy phÐp ®Çu t­. ThËm chÝ cã tr­êng hîp sau khi “ ch¹y” ®­îc GiÊy phÐp ®Çu t­ vµ c¸c thñ tôc kh¸c th× chñ ®Çu t­ kh«ng cßn ý chÝ ®Ó triÓn khai dù ¸n n÷a. KÕt qu¶ lµ mÆc dï ®· ®­îc cÊp giÊy phÐp nh­ng chñ ®Çu t­ cã thÓ kh«ng muèn thùc hiÖn dù ¸n n÷a hoÆc lµ thêi ®iÓm, thêi c¬ ®Çu t­ ®· qua. 1.2.3. YÕu kÐm vÒ cung øng lao ®éng cho c¸c doanh nghiÖp FDI MÆc dï ViÖt Nam cã mét lùc l­îng lao ®éng dåi dµo vµ cã thÓ cung øng 1,5 triÖu lao ®éng mçi n¨m cho c¸c doanh nghiÖp FDI vµ cho c¸c doanh nghiÖp kh¸c, nh­ng ®Õn nay, lùc l­îng lao ®éng cña ta vÉn béc lé kh¸ nhiÒu yÕu kÐm so víi c¸c n­íc ASEAN, cô thÓ lµ: Thø nhÊt, rÊt hiÕm lùc l­îng c«ng nh©n lµnh nghÒ do c¬ cÊu ®µo t¹o cña ta ch­a hîp lý. HiÖn nay, ë ViÖt Nam, cø 1 sinh viªn ®¹i häc tèt nghiÖp ra tr­êng th× chØ cã 0,4 häc sinh tèt nghiÖp trung häc chuyªn nghiÖp vµ 3 c«ng nh©n ®· qua tr­êng d¹y nghÒ, trong khi ®ã, tû lÖ hîp lý ph¶i lµ 1:4:10. Do ®ã, viÖc tuyÓn mét c«ng nh©n cã tay nghÒ cao ngay t¹i ®Þa bµn Hµ néi khã kh¨n h¬n nhiÒu so víi viÖc tuyÓn mét sinh viªn tèt nghiÖp ®¹i häc. §· cã nh÷ng doanh nghiÖp FDI thuéc ngµnh c¬ khÝ kh«ng tuyÓn næi mét c«ng nh©n kü thuËt d­íi 30 tuæi cã tay nghÒ bËc 5. Thø hai, hÖ thèng c¸c tr­êng ®¹i häc cña ta ch­a ®¶m b¶o chÊt l­îng vÒ ®µo t¹o ngo¹i ng÷, ®Æc biÖt lµ chuyªn ngµnh tµi chÝnh- kÕ to¸n. V× thÕ, l¹i cã mét nghÞch lý n÷a lµ c¸c doanh nghiÖp FDI buéc ph¶i tuyÓn sinh viªn tèt nghiÖp khèi ®¹i häc ngo¹i ng÷ råi sau ®ã cho ®i ®µo t¹o chuyªn ngµnh kinh tÕ, tµi chÝnh- kÕ to¸n. Thø ba, hÇu hÕt lao ®éng trùc tiÕp cña c¸c doanh nghiÖp FDI ®Òu ®­îc tuyÓn tõ c¸c vïng n«ng th«n, ch­a qua ®µi t¹o. ChÝnh v× vËy, chi phÝ cho d¹y nghÒ rÊt tèn kÐm. C¸c nhµ qu¶n lý n­íc ngoµi ®Òu cã ®¸nh gi¸ chung lµ lao ®éng ViÖt Nam tuy chÞu khã vµ cÇn cï nh­ng v× kinh nghiÖm nghÒ nghiÖp Ýt, kh«ng cã t¸c phong c«ng nghiÖp cho nªn n¨ng suÊt lao ®éng thÊp. 1.2.4. C¬ së h¹ tÇng cßn l¹c hËu so vãi c¸c n­íc trong khu vùc C¬ së h¹ tÇng (hÖ thèng giao th«ng , th«ng tin liªn l¹c, nhµ cöa, ®iÖn n­íc...) cña ViÖt Nam cßn yÕu kÐm, gi¸ dÞch vô l¹i qu¸ cao so víi nhiÒu n­íc trong khu vùc ®· g©y nhiÒu khã kh¨n cho ViÖt Nam trong viÖc c¹nh tranh víi c¸c n­íc ®Ó thu hót FDI c¶ trong vµ ngoµi khu vùc. ThËt vËy, hÇu hÕt c¸c trôc ®­êng giao th«ng chÝnh, c¸c phè lín, s©n bay, bÕn c¶ng...cña ViÖt Nam ®Òu ®­îc x©y dùng tõ thêi Ph¸p thuéc nªn ®· xuèng cÊp ®ßi hái ph¶i ®­îc c¶i t¹o, n©ng cÊp ®ång bé. Nh­ng trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay th× viÖc c¶i t¹o, n©ng cÊp ®ång bé hÖ thèng nµy lµ ch­a thÓ thùc hiÖn ®­îc trong mét thêi gian ng¾n. Ngoµi ra, hÖ thèng cung cÊp ®iÖn, n­íc cña ViÖt Nam còng ®· xuèng cÊp nghiªm träng g©y nhiÒu thÊt tho¸t, chÊt l­îng dÞch vô còng v× thÕ kh«ng ®¶m b¶o cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña ng­êi tiªu dïng. V× thÕ, mÆc dï gi¸ c¸c dÞch vô ®iÖn, n­íc cña VÞªt Nam thuéc lo¹i cao trong khu vùc nh­ng còng kh«ng ®ñ bï ®¾p chi phÝ cho nh÷ng ngµnh nµy. Cuèi cïng, gi¸ thuª ®Êt cña ViÖt Nam tuy ®· ®­îc ®iÒu chØnh gi¶m h¬n nhiÒu so víi tr­íc nh­ng vÉn thuéc lo¹i cao vµ bÞ nhiÒu nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi phµn nµn. NhiÒu n­íc ®ang ph¸t triÓn nh­ chóng ta ®· tõng cã nh÷ng h¹n chÕ t­¬ng tù vÒ m«i tr­êng ®Çu t­, nh­ng hä ®· cã nhiÒu nç lùc th¸o gì vµ ®· ®Ët rÊt nhiÒu thµnh c«ng trong viÖc thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Do ®ã, nÕu chóng ta kh«ng tù m×nh ph¸t huy néi lùc, chuÈn bÞ tèt nh÷ng tiÒn ®Ò cho m«i tr­êng ®Çu t­ th× dï cã c¸c hiÖp ®Þnh ®Çu t­ khu vùc hay quèc tÕ ®i n÷a, c¸c nhµ ®Çu t­ còng sÏ kh«ng mÆn mµ g× víi thÞ tr­êng ViÖt Nam. 2. Mét sè gi¶i ph¸p ®Ó ViÖt Nam tham gia cã hiÖu qu¶ vµo AIA Nh­ ®· ph©n tÝch, AIA mang l¹i c¬ héi ®Çu t­ rÊt lín cho c¸c n­íc ASEAN, vµ ViÖt Nam víi t­ c¸ch lµ mét n­íc thµnh viªn thuéc nhãm c¸c n­íc thµnh viªn kÐm ph¸t triÓn h¬n, do ®ã, vÊn ®Ò ®Æt ra cho ViÖt Nam lµ ph¶i t×m ra nh÷ng biÖn ph¸p nh»m kh¾c phôc c¸c h¹n chÕ vÒ mÆt ph¸p luËt ®iÒu chØnh FDI, vÒ chÊt l­îng lao ®éng, vÒ chÊt l­îng c¬ së h¹ tÇng...®Ó khai th¸c triÖt ®Ó vµ cã hiÖu qu¶ h¬n nh÷ng c¬ héi ®Çu t­ do AIA mang l¹i. Sau ®©y lµ mét sè gi¶i ph¸p c¬ b¶n cho t×nh tr¹ng trªn: 2.1. ChuÈn ho¸ khung ph¸p lý ®iÒu chØnh ho¹t ®éng FDI Tr­íc hÕt ®èi víi hÖ thèng luËt ph¸p ®èi víi ®Çu t­ n­íc ngoµi, chóng ta nªn cã nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó chuÈn ho¸ khung ph¸p lý ®iÒu chØnh ho¹t ®éng FDI, trong ®ã cÇn ®Æc biÖt chó ý nh÷ng ®iÓm sau: Cho phÐp c¸c nhµ ®Çu t­ thµnh lËp c¸c doanh nghiÖp ®a môc ®Ých hoÆc ®a dù ¸n ®Ó tr¸nh g©y khã kh¨n cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi khi hä buéc ph¶i thµnh lËp mét thùc thÓ ph¸p lý ®èi víi mçi dù ¸n, v× vËy chi phÝ xin cÊp giÊy phÐp ®Çu t­ vµ chi phÝ thµnh lËp t¨ng lªn rÊt nhiÒu còng nh­ lµm chËm trÔ c¸c dù ¸n ®Çu t­ vµ g©y khã kh¨n trong viÖc kÕt chuyÓn c¸c kho¶n lç vµ l·i ph¸t sinh tõ c¸c ho¹t ®éng kh¸c nhau cña c¸c c«ng ty. T¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n cho viÖc chuyÓn nh­îng vèn cña mét bªn tham gia liªn doanh khi cã sù ®ång ý cña tÊt c¶ c¸c bªn tham gia liªn doanh. Chóng ta cã thÓ cho phÐp thùc hiÖn viÖc chuyÓn nh­îng vèn gi÷a c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi mµ kh«ng cÇn ph¶i cã giÊy phÐp cña Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ vµ sau mét thêi gian nhÊt ®Þnh nÕu kh«ng cã ý kiÕn ph¶n ®èi g× cña C¬ quan nµy th× coi nh­ viÖc chuyÓn nh­îng ®· ®­îc chÊp thuËn; hoÆc quy ®Þnh viÖc chuyÓn nh­îng vèn gi÷a c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi kh¸c chØ cÇn ®¨ng ký víi Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ nÕu c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi ®ã n¾m gi÷ mét sè phÇn tr¨m nhÊt ®Þnh trong vèn cña c«ng ty liªn doanh. Níi láng nh÷ng quy ®Þnh vÒ nguyªn t¾c nhÊt trÝ trong c¸c c«ng ty liªn doanh th«ng qua viÖc: (i) Thay thÕ nguyªn t¾c nhÊt trÝ b»ng nguyªn t¾c ®a sè tuyÖt ®èi (2/3), nghÜa lµ ®èi víi mét sè vÊn ®Ò cña c«ng ty nh­ ng©n s¸ch, kÕ ho¹ch s¶n xuÊt, vay m­în, thay ®æi §iÒu lÖ c«ng ty... cã thÓ kh«ng cÇn toµn thÓ sè thµnh viªn Héi ®ång qu¶n trÞ nhÊt trÝ mµ chØ cÇn ®a sè thµnh viªn th«ng qua; (ii) Gi¶m bít c¸c tr­êng hîp b¾t buéc ph¶i cã sù biÓu quyÕt nhÊt trÝ v× trong nhiÒu tr­êng hîp nh­ viÖc bæ nhiÖm c¸c gi¸m ®èc ®iÒu hµnh lµ kh«ng cÇn thiÕt do theo LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi hiÖn nay th× Tæng gi¸m ®èc vµ Phã tæng gi¸m ®èc thø nhÊt ph¶i lµ ng­êi cã quèc tÞch ViÖt Nam. VÒ mÆt thñ tôc cÊp giÊy phÐp ®Çu t­, chóng ta nªn ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc xin cÊp giÊy phÐp ®Çu t­ theo h×nh thøc liªn doanh th«ng qua viÖc tõng b­íc lo¹i bá nh÷ng giÊy tê mang tÝnh trïng lÆp t­¬ng ®èi víi nhau trong bé Hå s¬ xin cÊp giÊy phÐp ®Çu t­ (ch¼ng h¹n, Hîp ®ång liªn doanh vµ §iÒu lÖ doanh nghiÖp cã rÊt nhiÒu néi dung gièng nhau nh­ tªn vµ ®Þa chØ c¸c bªn liªn doanh, môc tiªu vµ ph¹m vi kinh doanh, c¸c lo¹i vèn, tû lÖ, ph­¬ng thøc vµ tiÕn ®é gãp vèn). VÒ vÊn ®Ò qu¶n lý ngo¹i hèi, ta nªn cÊp giÊy phÐp mua ngo¹i tÖ cho c¸c c«ng ty n­íc ngoµi khi c¸c c«ng ty nµy th­êng xuyªn dïng ngo¹i tÖ vµo viÖc mua nguyªn vËt liÖu hoÆc chuyÓn ngo¹i tÖ cho c¸c nhµ ®Çu t­ nh»m tr¸nh t×nh tr¹ng g©y khã kh¨n cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi do quy ®Þnh chØ cÊp giÊy phÐp ®æi VND ra ngo¹i tÖ trong tr­êng hîp doanh nghiÖp s¶n xuÊt s¶n phÈm thay thÕ nhËp khÈu hoÆc x©y dùng c¬ së h¹ tÇng. VÒ vÊn ®Ò gi¸ cho thuª ®Êt, chóng ta nªn x©y dùng c¬ chÕ cho thuª ®Êt thu tiÒn mét lÇn còng nh­ xem xÐt vµ ®¸nh gi¸ l¹i khung gi¸ tiÒn thuª ®Êt ¸p dông ®èi víi tõng ®Þa ph­¬ng vµ tõng ngµnh nghÒ khuyÕn khÝch ®Çu t­ nh»m ®¶m b¶o kh«ng cao h¬n c¸c n­íc trong khu vùc. VÒ vÊn ®Ò huy ®éng vèn, ngoµi viÖc tÝch cùc khuyÕn khÝch sù ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng chøng kho¸n hiÖn nay ®Ó gióp c¸c c«ng ty liªn doanh cã thÓ huy ®éng vèn th«ng qua viÖc b¸n cæ phÇn cña m×nh trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n. MÆt kh¸c, Ng©n hµng Nhµ n­íc nªn xem xÐt ®Ó b¶o l·nh cho nh÷ng kho¶n vay minh b¹ch cña c¸c c«ng ty liªn doanh trong tr­êng hîp c¸c c«ng ty nµy cã nhu cÇu ®i vay. Cñng cè vµ hoµn thiÖn hÖ thèng Tµi chÝnh- Ng©n hµng th«ng qua viÖc tõng b­íc c¬ cÊu l¹i hÖ thèng ng©n hµng theo h­íng buéc c¸c ng©n hµng ph¶i minh b¹ch mäi kho¶n vay khã ®ßi; kiªn quyÕt lo¹i bá c¸c tæ chøc tµi chÝnh mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n ®Ó tr¸nh c¸c t¸c ®éng d©y chuyÒn ¶nh h­ëng ®Õn t©m lý nhµ ®Çu t­; hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh vÒ phßng ngõa rñi ro vµ thanh tra trong hÖ thèng Tµi chÝnh- Ng©n hµng; hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh vÒ vay nî n­íc ngoµi theo h­íng võa b¶o ®¶m uy tÝn tÝn dông cña ViÖt Nam trªn c¸c thÞ tr­êng tµi chÝnh quèc tÕ võa quy ®Þnh râ rµng tr¸ch nhiÖm tr¶ nî cña c¸c ng©n hµng vµ c¸c doanh nghiÖp vay nî. Hµi hoµ vµ thèng nhÊt hÖ thèng ph¸p luËt ®iÒu chØnh ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ ®Çu t­ trong n­íc nh»m xo¸ bá t©m lý nghi ng¹i cña nhµ ®Çu t­ khi bá vèn ra ®Çu t­ ë ViÖt Nam. §ång thêi thiÕt lËp c¸c chuÈn mùc ®èi xö ®¶m b¶o c¸c nhµ ®Çu t­ vµo lµm ¨n ë ViÖt Nam cã lîi Ých kinh tÕ l©u dµi vµ trªn møc trung b×nh cña khu vùc. 2.2. N©ng cao chÊt l­îng nguån nh©n lùc ViÖt Nam Nh­ trªn ®· nãi, nguån cung cÊp lao ®éng dåi dµo lµ lîi thÕ cña ViÖt Nam nãi riªng vµ cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn nãi chung trong viÖc thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Nã chÝnh lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n chñ yÕu khiÕn c¸c dßng ®Çu t­ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y liªn tôc ch¶y vµo ViÖt Nam. Tuy nhiªn, trong bèi c¶nh hoµ nhËp víi nÒn kinh tÕ khu vùc vµ quèc tÕ, kh«ng nãi g× ®Õn toµn thÕ giíi, chØ trong khu vùc cña chóng ta còng ®· cã nhiÒu quèc gia kh¸c nh­ Lµo, Philippines, Indonesia, Th¸i Lan... còng cã ®­îc nh÷ng lîi thÕ nµy. C¸c n­íc nµy còng nh­ ViÖt Nam ®ang rÊt cÇn nguån vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Ó tho¸t khái “vßng luÈn quÈn” cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn n¾m b¾t lÊy nh÷ng c¬ héi ®Ó v­¬n lªn. MÆt kh¸c, nguån ®Çu t­ n­íc ngoµi l¹i kh«ng ph¶i lµ v« h¹n, cø më cöa ra lµ tù ®éng ch¶y vµo. V× thÕ, ®Ó t¨ng c­êng thu hót FDI vµ tham gia cã hiÖu qu¶ vµo AIA, chóng ta cÇn n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña m«i tr­êng ®Çu t­ ViÖt Nam h¬n n÷a kh«ng chØ nhê vµo c¸c quy ®Þnh ph¸p lý ­u ®·i ®Çu t­ mµ cßn chÝnh lµ t¹o mét thÞ tr­êng cung cÊp lao ®éng dåi dµo vÒ sè l­îng vµ chuyªn s©u vÒ chÊt l­îng. Víi lîi thÕ h¬n 78 triÖu d©n trong ®ã trªn 95% sè ng­êi biÕt ch÷, chóng ta cÇn ®Èy m¹nh ­u ®iÓm nµy b»ng c¸c ch­¬ng tr×nh hµnh ®éng cô thÓ. 2.2.1. §µo t¹o thªm nhiÒu c¸n bé qu¶n lý dù ¸n b»ng nhiÒu con ®­êng kh¸c nhau nh­: Më réng quy m« ®µo t¹o c¸n bé qu¶n lý dù ¸n t¹i c¸c tr­êng ®¹i häc thuéc khèi c¸c tr­êng kinh tÕ song song víi viÖc ®­a c¸c m« h×nh dù ¸n ®Çu t­ vµo häc tËp vµ gi¶ng d¹y t¹i tr­êng nh»m n©ng cao kiÕn thøc thùc tÕ cho sinh viªn. MÆt kh¸c, cÇn n©ng cao vµ båi d­ìng tr×nh ®é ngo¹i ng÷ cho c¸c c¸n bé vµ sinh viªn trong c¸c tr­êng ®¹i häc thuéc khèi kinh tÕ. Göi c¸c sinh viªn chuyªn ngµnh thùc tËp dµi h¹n trong c¸c dù ¸n cô thÓ trong qu¸ tr×nh häc tËp vµ tr­íc khi tèt nghiÖp. Trang bÞ kiÕn thøc cho c¸c c¸n bé qu¶n lý dù ¸n hiÖn thêi b¨ng viÖc ®µo t¹o l¹i t¹i c¸c tr­êng ®¹i häc trong n­íc còng nh­ n­íc ngoµi. KhuyÕn khÝch tranh thñ häc tËp kinh nghiÖm qu¶n lý dù ¸n cña c¸c c¸n bé ViÖt Nam ®ang lµm viÖc t¹i c¸c dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi hiÖn thêi. CÇn yªu cÇu phÝa ®èi t¸c ®Çu t­ n­íc ngoµi ph¶i cã ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o cho c¸n bé qu¶n lý ViÖt Nam trong c¸c dù ¸n liªn doanh liªn kÕt. 2.2.2. Ra søc ®µo t¹o c«ng nh©n, thî lµnh nghÒ t¹o mét nguån cung lao ®éng cã chiÒu s©u: Tæ chøc tèt hÖ thèng c¸c tr­êng d¹y nghÒ ph©n bè ®Òu kh¾p c¸c vïng trªn toµn quèc gãp phÇn n©ng cao sè l­îng còng nh­ chÊt l­îng c«ng nh©n kü thuËt còng nh­ thî lµnh nghÒ lµm viÖc trong c¸c dù ¸n FDI, c©n b»ng l¹i tû lÖ bÊt hîp lý trong c¬ cÊu ®µo t¹o cña ViÖt Nam. §iÒu nµy ®ång thêi gióp chóng ta cã ®­îc hai môc tiªu chñ yÕu lµ c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­ vµ khuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi dÇn dÇn vµo ®Çu t­ vµo c¸c ngµnh cã hµm l­îng khoa häc kü thuËt cao, tû suÊt sinh lêi lín. Tæ chøc thùc hiÖn tèt luËt lao ®éng trong c¸c dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi, võa ®¶m b¶o nguån thu nhËp cho c«ng nh©n ViÖt Nam, võa t¹o ®­îc mét thÞ tr­êng cung øng lao ®éng víi gi¸ rÎ, æn ®Þnh. 2.3. X©y dùng vµ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng Nh­ ®· tr×nh bµy ë phÇn trªn, hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng kü thuËt thÊp kÐm cña chóng ta lµ mét khã kh¨n c¶n trë lín cho viÖc thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi còng nh­ gi÷ c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ë l¹i ViÖt Nam. NÕu nh­ chóng ta kh«ng nç lùc ngay tõ b©y giê ®Ó tranh thñ mäi nguån vèn cã thÓ ®Ó tù x©y dùng vµ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng kü thuËt th× chóng ta sÏ mÊt ®i nhiÒu c¬ héi ®¸ng tiÕc. Tuy nhiªn viÖc x©y dùng mét c¬ së h¹ tÇng vËt chÊt kü thuËt hoµn thiÖn trªn toµn quèc ngay trong vµi n¨m tíi lµ mét ®iÒu kh«ng t­ëng. §Ó thu hót c¸c nhµ ®Çu, chóng ta cÇn ph¶i chó träng ph¸t triÓn tõng phÇn, theo träng ®iÓm vµ theo c¬ cÊu tèi ­u nhÊt. Mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p kh¶ rhi lµ chóng ta dùa vµo chÝnh nguån vèn FDI liªn doanh liªn kÕt víi nh÷ng tËp ®oµn lín trªn thÕ giíi ®Ó x©y dùng nh÷ng khu c«ng nghiÖp tËp trung, khu chÕ xuÊt víi ®iÒu kiÖn ­u ®·i nh­ gi¶m thuÕ, gi¶m gi¸ ®Êt... ViÖc c¶i thiÖn c¸c tuyÕn giao th«ng träng yÕu nh­ ®­êng 1, ®­êng 5 lµ mét trong nh÷ng b­íc ®i ®óng ®¾n cña chóng ta trong viÖc dù ¸n ho¸ c¸c c«ng tr×nh h¹ tÇng vËt chÊt c«ng céng. NÕu nh­ nh÷ng tuyÕn ®­êng quan träng kh¸c còng ®­îc chóng ta lËp dù ¸n kh¶ thi mét c¸ch thËn träng vµ kªu gäi ®Çu t­ n­íc ngoµi th× viÖc c¶i t¹o, söa ch÷a sÏ cã thÓ ®­îc tiÕn hµnh trong nay mai. Tuy nhiªn ngay tr­íc m¾t, chóng ta cÇn xem xÐt ®Õn mÆt b»ng gi¸ c¶ cung øng c¸c dÞch vô h¹ tÇng c¬ së nh­ gi¸ ®iÖn, gi¸ n­íc, gi¸ c­íc viÔn th«ng liªn l¹c trong t­¬ng quan víi c¸c n­íc kh¸c trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. VÝ dô nh­ gi¸ c­íc viÔn th«ng quèc tÕ cña cña chóng ta lu«n cao h¬n tõ 2 ®Õn 2,5 lÇn so víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ cao h¬n tõ 4 ®Õn 5 lÇn so víi c¸c n­íc ph¸t triÓn trªn thÕ giíi. H¬n n÷a ®­êng truyÒn cña chóng ta lµ ®­êng truyÒn Analog tèc ®é chØ b»ng mét nöa ®­êng truyÒn kü thuËt sè cña c¸c n­íc kh¸c, v× vËy gi¸ viÔn th«ng tÝnh trªn ®¬n vÞ th«ng tin truyÒn ®i cña chóng ta cao h¬n gÊp 8 ®Õn 10 lÇn so víi thÕ giíi. C¸c c«ng ty n­íc ngoµi cã nhu cÇu viÔn th«ng rÊt lín, nÕu chóng ta kh«ng kÞp thêi h¹ gi¸ thµnh th× sÏ mÊt dÇn ®i rÊt nhiÒu nhµ ®Çu t­. Mét gi¶i ph¸p cho vÊn ®Ò nµy lµ chóng ta nªn t¹o ra c¹nh tranh cã sù qu¶n lý trong c¸c ngµnh cung øng nµy chø kh«ng ®Ó t×nh tr¹ng ®éc quyÒn nh­ hiÖn nay. Chóng ta cã thÓ dïng c¸c c«ng cô thuÕ, ph¸p luËt ®Ó qu¶n lý c¸c doanh nghiÖp tham gia c¹nh tranh trong lÜnh vùc nµy ®Ó võa ®¶m b¶o ®­îc tÝnh c©n b»ng cña thÞ tr­êng, ®¶m b¶o ®­îc h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, võa cã thÓ më réng quy m« ®Çu t­ cho c¸c ngµnh nµy v× trªn lý thuyÕt, ®éc quyÒn sÏ kh«ng h­íng s¶n l­îng cña ngµnh kinh tÕ ®Õn s¶n l­îng tèi ­u mµ h­íng tíi s¶n l­îng nhá h¬n sao cho lîi nhuËn ®éc quyÒn cao nhÊt. 2.4. B¶o hé cã ®iÒu kiÖn c¸c ngµnh s¶n xuÊt trong n­íc trong tiÕn tr×nh tham gia AIA Mét trong nh÷ng yªu cÇu c¬ b¶n cña AIA ®èi víi c¸c n­íc thµnh viªn lµ tiÕn hµnh më cöa tÊt c¶ c¸c ngµnh nghÒ vµ lÜnh vùc vµ cho c¸c nhµ ®Çu t­ ASEAN vµ cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi h­áng chÕ ®é ®èi xö quèc gia lÇn l­ît vµo n¨m 2010 vµ 2020. Tuy nhiªn, trong ®iÒu kiÖn n­íc ta hiÖn nay nÕu më cöa tÊt c¶ c¸c ngµnh s¶n xuÊt cho c¸c nhµ ®Çu t­ sÏ dÉn ®Õn nguy c¬ ®Çu t­ trµn lan vµ ®i chÖch ®Þnh h­íng ph¸t triÓn ®Çu t­ cña Nhµ n­íc ta. ChÝnh v× vËy mµ mét gi¶i ph¸p ®· ®­îc chóng ta ®­a ra vµ ®· ®­îc thùc hiÖn, ®ã lµ x©y dùng Danh môc nh¹y c¶m (Danh môc nµy bao gåm c¸c biÖn ph¸p hoÆc lÜnh vùc ch­a thÓ dµnh ®èi xö quèc gia hoÆc më cöa ngay vµ ch­a thÓ x¸c ®Þnh tr­íc thêi h¹n lo¹i bá)vµ Danh môc lo¹i trõ t¹m thêi (Danh môc nµy bao gåm c¸c ngµnh t¹m thêi ch­a ph¶i më cöa cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi cho ®Õn n¨m 2013). §Ó tr¸nh ®i ng­îc l¹i môc tiªu tù do ho¸ ®Çu t­ cña AIA vµ tr¸nh t×nh tr¹ng b¶o hé trµn lan lµm mÊt ®i yÕu tè thóc ®Èy c¹nh tranh vµ ®Çu t­, c¸c danh môc nµy ®· ®­îc x©y dùng trªn 2 nguyªn t¾c c¬ b¶n: B¶o hé cho mét sè ngµnh, lÜnh vùc hÑp mµ chóng ta cã kh¶ n¨ng tù lùc ph¸t triÓn th«ng qua viÖc tõng b­íc ®­a c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc nµy vµo Danh môc lo¹i tõ t¹m thêi. ViÖc b¶o hé ph¶i ®­îc quy ®Þnh cô thÓ trong tõng tr­êng hîp, tõng thêi gian cô thÓ, kh«ng b¶o hé vÜnh viÔn cho bÊt kú ngµnh, lÜnh vùc nµo (trõ c¸c lÜnh vùc cã liªn quan ®Õn quèc phßng vµ an ninh). Nãi tãm l¹i, chóng ta cã thÓ tiÕn hµnh b¶o hé mét sè ngµnh s¶n xuÊt cña chóng ta b»ng viÖc ®­a c¸c ngµnh ®ã vµo Danh môc lo¹i trõ t¹m thêi hoÆc Danh môc nh¹y c¶m ®Ó tr¸nh ph¶i dµnh ®èi xö quèc gia hoÆc më cöa cho c¸c nhµ ®Çu t­. Tuy nhiªn, c¸c ngµnh vµ lÜnh vùc ®­îc ®­a vµo c¸c danh môc nµy kh«ng cã nghÜa lµ nh÷ng ngµnh ®­îc b¶o hé vÜnh viÔn mµ chØ lµ nh÷ng ngµnh hiÖn nay ch­a thÓ më cöa ngay ®Ó cho phÐp c¹nh tranh b×nh ®¼ng nh­ng sÏ ®­îc xem xÐt ®Ó ®­a vµo danh môc c¸c ngµnh cho phÐp dµnh ®èi xö quèc gia trong thêi gian tíi. 2.5. Phèi hîp tù do ho¸ th­¬ng m¹i víi tù do ho¸ ®Çu t­ Tù do ho¸ th­¬ng m¹i vµ tù do ho¸ ®Çu t­ cã mèi quan hÖ chÆt chÏ vµ kh¨ng khÝt víi nhau. Th«ng th­êng, viÖc tù do ho¸ di chuyÓn vÒ hµng ho¸ gi÷a c¸c n­íc diÔn ra tr­íc råi ®Õn viÖc tù do ho¸ sù di chuyÓn cña c¸c nh©n tè s¶n xuÊt nh­ vèn lao ®éng, c«ng nghÖ... Qu¸ tr×nh nµy còng ®ang ®­îc ®Þnh h×nh dÇn trong ASEAN. ViÖt Nam, víi t­ c¸ch lµ thµnh viªn cña ASEAN, ®· tham gia vµo Khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN (AFTA) vµ ®ang chuÈn bÞ tham gia vµo Khu vùc ®Çu t­ ASEAN (AIA). Môc tiªu cuèi cïng cña qu¸ tr×nh nµy lµ t¹o ra cho ViÖt Nam c¸c ngµnh c«ng nghiÖp cã ®ñ søc c¹nh tranh víi c¸c n­¬c ASEAN kh¸c. ®iÒu nµy ®ßi hái ph¶i cã sù phèi hîp chÆt chÏ gi÷a chÝnh s¸ch tù do ho¸ th­¬ng m¹i víi chÝnh s¸ch tù do ho¸ ®Çu t­. ViÖc tù do ho¸ th­¬ng m¹i bao gåm viÖc c¾t gi¶m thuÕ quan vµ lo¹i bá c¸c hµng rµo phi thuÕ quan ph¶i ®­îc thùc hiÖn sao cho kh«ng thñ tiªu c¸c nh©n tè thóc ®Èy ®Çu t­. Bëi trªn thùc tÕ, kh«ng Ýt c¸c nhµ ®Çu t­ ®· than phiÒn vÒ viÖc c¾t gi¶m thuÕ nhËp khÈu hµng ho¸ trong khi kh«ng cã biÖn ph¸p ®Ó hç trî s¶n xuÊt trong n­íc khiÕn cho hµng nhËp khÈu lÊn ¸t hµng ho¸ s¶n xuÊt trong n­íc, vµ kÕt qu¶ lµ thñ tiªu ®Çu t­. Trªn c¬ së ®Þnh h­íng ®Çu t­ vµo c¸c ngµnh vµ lÜnh vùc ­u tiªn, cÇn ph¶i cã chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i phï hîp ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy c¸c ngµnh ®ã ph¸t triÓn trªn c¬ së huy ®éng c¸c nguån lùc trong vµ ngoµi n­íc. Theo em, víi c¸c ngµnh c«ng nghiÖp míi, ®ßi hái c«ng nghÖ cao, ViÖt Nam nªn cã chÝnh s¸ch b¶o hé vµ ­u ®·i vÒ mÆt th­¬ng m¹i ®Ó c¸c ngµnh nµy cã thÓ ph¸t triÓn ®­îc. DÜ nhiªn, viÖc b¶o hé vµ dµnh ­u d·i nãi trªn ph¶i ®­îc tÝnh trong khu«n khæ AFTA. Bªn c¹nh ®ã, còng cÇn t¨ng c­êng ng¨n chÆn t×nh tr¹ng nhËp lËu hµng ho¸ tõ bªn ngoµi bái v× hµng nhËp lËu víi gi¸ rÎ cã thÓ bãp chÕt c¸c ngµnh s¶n xuÊt trong n­íc vµ lµm xÊu ®i m«i tr­êng kinh doanh cña ViÖt Nam. §Ó tham gia cã hiÖu qu¶ vµo ch­¬ng tr×nh hîp t¸c nµy cña khu vùc, ViÖt Nam cÇn ph¶i phèi hîp ®ång bé c¸c gi¶i ph¸p trªn ®Ó tËn dông triÖt ®Ó lîi thÕ vµ gi¶m thiÓu nh÷ng h¹n chÕ cña m×nh nh»m ®ãn nhËn ®­îc c¬ héi lín lao mµ HiÖp ®Þnh nµy mang l¹i. KÕt luËn KÓ tõ khi ra ®êi vµo th¸ng 8/1967, HiÖp héi c¸c quèc gia §«ng Nam ¸- gäi t¾t lµ ASEAN ®· cã nhiÒu s¸ng kiÕn hîp t¸c x©y dùng vµ ph¸t triÓn trªn c¶ lÜnh vùc chÝnh trÞ, v¨n ho¸ vµ kinh tÕ v× mét Khu vùc ASEAN hoµ b×nh, æn ®Þnh, h÷u nghÞ, hîp t¸c vµ ph¸t triÓn. Trong sè nh÷ng s¸ng kiÕn ®ã ph¶i kÓ ®Õn ý t­ëng vÒ viÖc thµnh lËp mét Khu vùc tù do ®Çu t­ ASEAN vµ ®­îc hiÖn thùc ho¸ t¹i Héi nghÞ lÇn thø 30 c¸c Bé tr­ëng Kinh tÕ ASEAN t¹i Manila, Philippines ngµy 7/10/1998 khi Bé tr­ëng Kinh tÕ c¸c quèc gia thµnh viªn cïng ®Æt bót ký vµo b¶n HiÖp ®Þnh khung vÒ Khu vùc ®Çu t­ ASEAN- AIA . Ph¶i nãi r»ng, HiÖp ®Þnh AIA ra ®êi trong bèi c¶nh ho¹t ®éng ®Çu t­ thÕ giíi vµ Khu vùc ®ang cã nh÷ng dÊu hiÖu suy gi¶m. Suy gi¶m trong ®Çu t­ trùc tiÕp t¹i Khu vùc kh«ng chØ x¶y ra ë luång vèn FDI ®Õn tõ nh÷ng quèc gia chñ ®Çu t­ quen thuéc cña Khu vùc nh­ NhËt B¶n, Mü, EU, c¸c n­íc ANIEs mµ cßn ngay c¶ ë dßng vèn FDI bªn trong Khu vùc d­íi t¸c ®éng cña nhiÒu yÕu tè kh¸ch quan vµ chñ quan. V× thÕ, AIA víi môc tiªu thµnh lËp mét thÞ tr­êng ®Çu t­ cho toµn Khu vùc ch¾c ch¾n sÏ t¹o ra nhiÒu thuËn lîi còng nh­ nhiÒu c¬ héi cho c¸c quèc gia thµnh viªn. Tr­íc hÕt, ®ã lµ nh÷ng c¬ héi ®Ó thu hót h¬n n÷a luång vèn FDI ®Õn tõ c¸c quèc gia bªn ngoµi Khu vùc th«ng qua viÖc tõng b­íc lÊy l¹i søc hÊp dÉn vèn cã cña m«i tr­êng ®Çu t­ ë c¸c n­íc thµnh viªn §«ng Nam ¸ vµ lÊy l¹i lßng tin cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi; vµ sau ®ã lµ thóc ®Èy vµ më réng h¬n n÷a nh÷ng ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp vèn ®· ®­îc chó träng tõ tr­íc gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn víi nhau. Tuy c¬ héi cho ho¹t ®éng ®Çu t­ t¹i c¸c n­íc thµnh viªn HiÖp héi c¸c quèc gia §«ng Nam ¸ lµ kh¸ nhiÒu nh÷ng th¸ch thøc ®Æt ra cho c¸c quèc gia nµy còng kh«ng Ýt. §ã lµ th¸ch thøc tù hoµn thiÖn m×nh c¶ vÒ mÆt m«i tr­êng chÝnh trÞ, m«i tr­êng kinh doanh, hÖ thèng chÝnh s¸ch, c¬ së h¹ tÇng còng nh­ hoµn thiÖn c¸c c¬ chÕ hîp t¸c Khu vùc trªn c¸c lÜnh vùc th­¬ng m¹i, c«ng nghiÖp, h¶i quan vµ c¸c lÜnh vùc liªn quan ®Õn c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ kh¸c. Sù xuÊt hiÖn cña mét Khu vùc ®Çu t­ ASEAN trong lßng c¸c quèc gia §«ng Nam ¸ ®ang khao kh¸t ph¸t triÓn vµ më réng ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp, cã thÓ nãi lµ phï hîp víi xu h­íng ph¸t triÓn chung cña thÕ giíi còng nh­ xu thÕ héi nhËp chung trong tiÕn tr×nh toµn cÇu ho¸, khu vùc ho¸. H¬n thÕ n÷a, AIA sÏ lµ mét thø “ vò khÝ ” cã søc nÆng t­¬ng ®èi cho c¸c quèc gia ASEAN trong cuéc c¹nh tranh giµnh vÞ trÝ sè mét trong sè c¸c khu vùc ®Çu t­ n¨ng ®éng nhÊt thÕ giíi. Tµi liÖu tham kh¶o ASEAN Investment Report 1999, 2000 Edition, ASEAN Secretariat. Statistic of Foreign Direct Investment in ASEAN 1999, 2000 Edition, Secretariat. World Investment Report 2002, UNTAD- United Nations Conference on Trade and Development. Staement on Bold Measures 6th Summit, Hanoi, Vietnam, 16th December 1998. Join Press Statement Fourth Meeting of the ASEAN Investment Area Ministerial Council 14th September 2001, Hanoi, Vietnam. The Second Volume of AFTA Reader. Jeffery Heinrich And Denise Eby Konan, “Prospect for FDI in AFTA”, ASEAN Economic Bulletin Vol.18. No.2, August 2001. ASEAN Investment Area: An Update, www. Aseansec.org. HiÖp ®Þnh khung Khu vùc §Çu t­ ASEAN. 10.”C¸c chÝnh s¸ch ­u ®·i ®Çu t­ n­íc ngoµi cña Philippines”, Th«ng tin Kinh tÕ- X· héi, Sè 2 (02), Th«ng tÊn x· ViÖt Nam. 11.” TriÓn väng kinh tÕ Ch©u ¸ trong n¨m 2002”, Th«ng tin Kin tÕ- X· héi, Sè 2 (37), Th«ng tÊn x· ViÖt Nam. 12. “Vµi nÐt vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ë Malaysia”, Th«ng tin Kinh tÕ- X· héi, Sè 6 (06), Th«ng tÊn x· ViÖt Nam. 13. LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi cña ViÖt Nam ®­îc Quèc héi n­íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam th«ng qua vµo ngµy 12/11/1996. 14. Gi¸o tr×nh §Çu t­ n­íc ngoµi n¨m 1997- Chñ biªn: TS. Vò ChÝ Léc - §¹i häc Ngo¹i Th­¬ng. 15. Th¹c sÝ Ph¹m ThÞ Thanh B×nh, ViÖn Kinh tÕ ThÕ giíi, “§Çu t­ ASEAN vµo ViÖt Nam thËp kû 90”, T¹p chÝ Kinh tÕ Ch©u ¸- Th¸i B×nh D­¬ng. 16. Vò Lª Th¸i Hoµng,” Trung Quèc giµnh thÞ phÇn FDI ë Ch©u ¸- Cuéc chiÕn kh«ng c©n søc víi c¸c n­íc ASEAN”, Thêi b¸o Kinh tÕ ViÖt Nam, trang 14, sè 34, thø Hai ngµy 19/03/2001. 17. Tæng hîp c¸c tµi liÖu vÒ c¸c lÜnh vùc hîp t¸c cña ASEAN, Vô Quan hÖ quèc tÕ, Bé Tµi chÝnh. Môc lôc ._.