Vai trò kinh tế của Nhà nước trong nền Kinh tế thị trường định hướng Xã hội chủ nghĩa ở nước ta hiện nay

§Ò tµi: "Vai trß kinh tÕ cña Nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN ë n­íc ta hiÖn nay" Më ®Çu Kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa lµ m« h×nh kinh tÕ tæng qu¸t mµ n­íc ta ®· lùa chän trong thêi k× ®æi míi. Nã võa mang tÝnh chÊt chung cña kinh tÕ thÞ tr­êng, võa cã nh÷ng ®Æc thï, ®­îc quyÕt ®Þnh bëi c¸c nguyªn t¾c vµ b¶n chÊt cña chñ nghÜa x· héi. §©y lµ sù vËn dông s¸ng t¹o nh÷ng kinh nghiÖm trong n­íc vµ thÕ giíi vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng, lµ sù kÕt tinh trÝ tuÖ cña toµn §¶ng trong qu¸ tr×nh l·nh ®¹o nh©n d©n x©y dùng ®Êt n­íc. §¶ng ta ®· x¸c ®Þnh mét c¸ch nhÊt qu¸n kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa lµ nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, trong ®ã kinh tÕ nhµ n­íc ®ãng vai trß chñ ®¹o. Qua ®Ò tµi: “Vai trß kinh tÕ cña Nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN ë n­íc ta hiÖn nay”, chóng ta cã thÓ x¸c ®Þnh mét c¸ch râ rµng vµ nhÊt qu¸n vÒ vÞ trÝ, vai trß kinh tÕ cña Nhµ n­íc trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ. H¬n n÷a, ta cã thÊy ®­îc nh÷ng mÆt tÝch cùc vµ h¹n chÕ cña vÊn ®Ò, cã thÓ ®­a ra mét sè gi¶i ph¸p nh»m t¨ng c­êng vai trß qu¶n lý kinh tÕ cña Nhµ n­íc trong ®Ò tµi trªn Em còng xin göi lêi c¶m ¬n ch©n thµnh ®Õn GS_TS Ph¹m Quang Phan ®· gióp ®ì em thùc hiÖn ®Ò tµi nµy. I.TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan vai trß qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ n­íc Tr­íc kia, víi quan ®iÓm “Bµn tay v« h×nh” vµ nguyªn lý “ Nhµ n­íc kh«ng can thiÖp” vµo nÒn kinh tÕ, A.Smith(1723-1790) cho r»ng ph¸t triÓn kinh tÕ cÇn tu©n theo nguyªn t¾c tù do, sù ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ lµ do qui luËt kh¸ch quan tù ph¸t ph©n phèi. ThÞ tr­êng vËn ®éng lµ do quan hÖ cung cÇu … Song trªn thùc tÕ cho thÊy r»ng: nÒn kinh tÕ muèn ph¸t triÓn nhanh ®ßi hái ®Êt n­íc ph¶i cã c¬ së h¹ tÇng hiÖn ®¹i. Ng­êi ta thÊy r»ng: nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn cµng cao, x· héi ho¸ më réng, cµng cÇn cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc. Vµo ®Çu nh÷ng n¨m 30 cña thÕ kØ XX, t×nh tr¹ng khñng ho¶ng kinh tÕ x¶y ra liªn tôc. Quan ®iÓm “ Bµn tay nhµ n­íc” ra ®êi, theo Keynes vµ tr­êng ph¸i cña «ng th× sù can thiÖp cña Nhµ n­íc vµo nÒn kinh tÕ sÏ kh¾c phôc khñng ho¶ng, thÊt nghiÖp, t¹o ra sù æn ®Þnh kinh tÕ. Nh­ng nh÷ng chÊn ®éng lín trong nÒn kinh tÕ, khñng ho¶ng, thÊt nghiÖp vÉn x¶y ra. DÉn ®Õn xuÊt hiÖn t­ t­ëng phèi hîp “Bµn tay v« h×nh” vµ “Bµn tay nhµ n­íc”. Vµ c¸c nhµ kinh tÕ ®· thõa nhËn: nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i muèn ph¸t triÓn ph¶i dùa vµo c¬ chÕ thÞ tr­êng vµ sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc. Trong hoµn c¶nh cña n­íc ta: N­íc ta tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi bá qua giai ®o¹n t­ b¶n chñ nghÜa – giai ®o¹n t¹o ra c¬ së vËt chÊt cña chñ nghÜa x· héi, do ®ã tr×nh ®é ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt cña n­íc ta cßn thÊp vµ l¹c hËu cho sù ph¸t triÓn. T×nh tr¹ng nµy dÉn ®Õn khuynh h­íng t­ b¶n chñ nghÜa lµ ®iÒu kh«ng tr¸nh khái, do ®ã Nhµ n­íc cÇn ph¶i v÷ng m¹nh vÒ mäi ph­¬ng diÖn ®Ó huy ®éng mäi tiÒm n¨ng cho s¶n xuÊt, ph¸t triÓn khoa häc, tiÕn bé x· héi. KÌm theo sù l¹c hËu vÒ kÜ thuËt, n­íc ta cßn ph¶i tr¶i qua mét lo¹t c¸c b­íc qu¸ ®é víi tÝnh chÊt phøc t¹p cña con ®­êng ®i lªn chñ nghÜa x· héi, cÇn ph¶i cã mét Nhµ n­íc kh«ng nh÷ng cã quyÕt t©m, trung thµnh víi con ®­êng gi¶i phãng nh©n d©n lao ®éng mµ cßn ph¶i cã kiÕn thøc ®Çy ®ñ ®Ó x¸c ®Þnh nh÷ng môc tiªu, biÖn ph¸p thÝch hîp víi tõng b­íc qu¸ ®é. Bèi c¶nh lÞch sö thÕ giíi trong giai ®o¹n hiÖn nay còng ®Æt ra nhiÒu th¸ch thøc to lín. §iÒu kiÖn quèc tÕ ho¸ nÒn kinh tÕ thÕ giíi më ra cho chóng ta nh÷ng c¬ héi vÒ vèn, kÜ thuËt vµ kinh nghiÖm qu¶n lý ®Ó phôc vô sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, tuy nhiªn ®©y còng chÝnh lµ con ®­êng mµ nh÷ng thÕ lùc thï ®Þch cã d· t©m lîi dông ®Ó chèng l¹i c«ng cuéc x©y dùng chñ nghÜa x· héi cña ta. V× vËy, nÕu kh«ng cã mét Nhµ n­íc v÷ng m¹nh vµ cã tµi trÝ th× kh¶ n¨ng mÊt ®éc lËp tù chñ vµ bÞ lÖ thuéc d­íi nh÷ng h×nh thøc míi cã thÓ trë thµnh hiÖn thùc. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña n­íc ta tõ khi gi¶i phãng ®Õn nay ®· cho thÊy n­íc ta tÊt yÕu ph¶i ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng vµ më cöa ra bªn ngoµi. NÒn kinh tÕ nµy ®· thÓ hiÖn nh÷ng mÆt m¹nh kh«ng thÓ phñ nhËn cña m×nh nh­ng kh«ng ph¶i lóc nµo nã còng thèng nhÊt víi nh÷ng yªu cÇu mang tÝnh ®Þnh h­íng cña chñ nghÜa x· héi, thËm chÝ ®èi lËp víi nh÷ng ®Þnh h­íng Êy. Hai kh¶ n¨ng ph¸t triÓn chñ nghÜa t­ b¶n vµ chñ nghÜa x· héi ®Òu tån t¹i kh¸ch quan. Vai trß Nhµ n­íc ta ë ®©y lµ ph¶i gi¶i quyÕt thµnh c«ng m©u thuÉn gi÷a hai con ®­êng, giµnh th¾ng lîi cho con ®­êng x· héi chñ nghÜa trªn lÜnh vùc kinh tÕ, giò v÷ng ®éc lËp, chñ quyÒn quèc gia, ®­a nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng. Tãm l¹i, trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, mäi Nhµ n­íc dï thuéc chÕ ®é chÝnh trÞ nµo còng ®Òu ph¶i can thiÖp, qu¶n lý nÒn kinh tÕ Êy trong mét giíi h¹n nhÊt ®Þnh. §©y lµ vai trß cã tÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña Nhµ n­íc, nã g¾n víi nh÷ng nhiÖm vô míi mÎ vµ khã kh¨n ph¸t sinh trong tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn cña chñ nghÜa x· héi cña n­íc ta. II. C¸c ®Æc tr­ng c¬ b¶n cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN ë ViÖt Nam Trong nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, kÕ ho¹ch vµ thÞ tr­êng ®Òu ®­îc xem lµ nh÷ng c«ng cô ®iÒu tiÕt kinh tÕ kh¸ch quan mÆc dï chóng lµ hai c¬ chÕ ho¹t ®éng theo nh÷ng nguyªn t¾c kh¸c nhau. Trong mèi quan hÖ nµy, thÞ tr­êng võa ®­îc coi lµ c¨n cø, võa ®­îc coi lµ ®èi t­îng cña kÕ ho¹ch vµ ph¸t triÓn theo sù ®iÒu tiÕt vµ ®Þnh h­íng cña kÕ ho¹ch vÜ m«. Kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa thùc chÊt lµ nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, vËn ®éng theo nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc, theo nh÷ng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. Nã cã nh÷ng ®Æc tr­ng c¬ b¶n sau: 1.VÒ môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng: §©y cãt thÓ coi lµ mét trong nh÷ng tiªu thøc ®Ó ph©n biÖt nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta víi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng kh¸c, nã nãi ®Õn môc ®Ých chÝnh trÞ, môc tiªu kinh tÕ – x· héi mµ Nhµ n­íc vµ nh©n d©n ta ®· chän lµm ®Þnh h­íng chi phèi sù vËn ®éng, ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ. Môc tiªu hµng ®Çu cña ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta lµ gi¶i phãng søc s¶n xuÊt, ®éng viªn mäi nguån lùc trong n­íc vµ ngoµi n­íc ®Ó thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, x©y dùng c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt cña chñ nghÜa x· héi, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ – x· héi, c¶i thiÖn tõng b­íc ®êi sèng nh©n d©n. Chóng ta thùc hiÖn theo t­ t­ëng cña chñ tÞch Hå ChÝ Minh vµ ®­êng lèi ®æi míi cña §¶ng lÊy s¶n xuÊt g¾n liÒn víi c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n, t¨ng tr­ëng kinh tÕ ®i ®«i víi tiÕn bé vµ c«ng b»ng x· héi, khuyÕn khÝch lµm giµu hîp ph¸p, g¾n liÒn víi xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo. 2. NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng gåm nhiÒu thµnh phÇn, trong ®ã kinh tÕ Nhµ n­íc gi÷ vai trß chñ ®¹o Trong nÒn kinh tÕ n­íc ta tån t¹i ba lo¹i h×nh së h÷u c¬ b¶n lµ së h÷u toµn d©n, së h÷u tËp thÓ vµ së h÷u t­ nh©n. Tõ ®ã h×nh hµnh nªn nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ, nhiÒu tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh: kinh tÕ nhµ n­íc, kinh tÕ tËp thÓ, kinh tÕ c¸ thÓ, tiÓu chñ, kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n, kinh tÕ t­ b¶n nhµ n­íc, kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, trong ®ã kinh tÕ nhµ n­íc lu«n gi÷ vai trß chñ ®¹o. C¸c thµnh phÇn kinh tÕ nãi trªn lµ nh÷ng bé phËn cÇn thiÕt cña nÒn kinh tÕ trong thêi k× qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi , nã trë thµnh tÊt yÕu ®èi víi n­íc ta. ChØ cã nh­ vËy chóng ta míi khai th¸c ®­îc mäi nguån lùc kinh tÕ, n©ng cao ®­îc hiÖu qu¶ kinh tÕ, ph¸t huy ®­îc mäi tiÒm n¨ng cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ vµo ph¸t triÓn chung nÒn kinh tÕ cña ®Êt n­íc nh»m tho¶ m·n nhu cÇu ngµy cµng t¨ng cña nh©n d©n. ViÖc x¸c lËp vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ nhµ n­íc lµ vÊn ®Ò cã tÝnh nguyªn t¾c, lµ sù kh¸c biÖt cã tÝnh b¶n chÊt gi÷a kinh tÕ thÞ tr­êng t­ b¶n chñ nghÜa. Nã ®­îc quyÕt ®Þnh bëi ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa cña nÒn kinh tÕ v× mçi mét chÕ ®é x· héi ®Òu cã mét c¬ së kinh tÕ t­¬ng øng víi nã, kinh tÕ nhµ n­íc víi kinh tÕ tËp thÓ t¹o nÒn t¶ng cho chÕ ®é x· héi míi – x· héi chñ nghÜa ë n­íc ta. MÆt kh¸c, cÇn nhËn thøc râ rµng r»ng mçi thµnh phÇn kinh tÕ trong thêi k× qu¸ ®é cã b¶n chÊt kinh tÕ – x· héi riªng, chÞu sù t¸c ®éng cña c¸c quy luËt kinh tÕ riªng, do ®ã c¸c thµnh phÇn kinh tÕ bªn c¹nh sù thèng nhÊt cßn cã nh÷ng sù kh¸c biÖt vµ m©u thuÉn, ®­a ®Õn nh÷ng h­íng ph¸t triÓn kh¸c nhau. Nhê cã vai trß chñ ®¹o cña m×nh, thµnh phÇn kinh tÕ nhµ n­íc míi cã thÓ x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ theo ®óng c¸c chÝnh s¸ch qu¶n lý vÜ m« cña nhµ n­íc, ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. 3. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng x· héi chñ nghÜa, thùc hiÖn nhiÒu h×nh thøc ph©n phèi thu nhËp, trong ®ã lÊy ph©n phèi theo lao ®éng lµ chñ yÕu Thu nhËp ®ãng vai trß ®Æc biÖt quan träng ®èi víi viÖc s¶n xuÊt kinh doanh cña chñ thÓ kinh tÕ vµ ®êi sèng d©n c­. T¨ng thu nhËp lµ ®iÒu kiÖn ®Ó më réng tÝch luü, t¨ng ®Çu t­ t¹o ra c¸c nguån lùc cÇn thiÕt cho nÒn kinh tÕ. Quy m« cña thu nhËp lín sÏ quyÕt ®Þnh søc mua hµng ho¸ vµ dÞch vô, quyÕt ®Þnh quy m« tÝch luü vµ tiªu dïng trong tõng thêi k×. Thêi k× qu¸ ®é ë n­íc ta tån t¹i nhiÒu chÕ ®é së h÷u, mçi chÕ ®é cã nguyªn t¾c (h×nh thøc) ph©n phèi t­¬ng øng víi nã t¹o ra sù ®a d¹ng vÒ h×nh thøc ph©n phèi thu nhËp: ph©n phèi theo lao ®éng, theo vèn hay tµi s¶n ®ãng gãp, ph©n phèi theo gi¸ trÞ søc lao ®éng hoÆc ph©n phèi th«ng qua c¸c quü phóc lîi tËp thÓ vµ x· héi. Sù ph©n phèi nµy lµ mét néi dung rÊt quan träng cña quan hÖ s¶n xuÊt, ph¶n ¸nh kÕt qu¶ cña quan hÖ së h÷u, lµm cho quan hÖ së h÷u ®­îc thùc hiÖn vÒ mÆt kinh tÕ. Nhµ n­íc ®· ban hµnh nh÷ng chÝnh ch¸ch ®Ó ®iÒu tiÕt ph©n phèi thu nhËp bao gåm: chÝnh s¸ch thuÕ, chÝnh s¸ch ph©n phèi lîi nhuËn, chÝnh s¸ch l·I suÊt, chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng, tiÒn c«ng, chÝnh s¸ch b¶o hiÓm x· héi… Ph©n phèi theo lao ®éng lµ h×nh thøc ph©n phèi thu nhËp chñ yÕu ®­îc thùc hiÖn ë n­íc ta, lµ h×nh thøc ph©n phèi thu nhËp hîp lý nhÊt, c«ng b»ng nhÊt trong c¸c h×nh thøc ph©n phèi ®· cã trong lÞch sö. Nã lµ ®Æc tr­ng b¶n chÊt cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, ®­îc thùc hiÖn vÒ mÆt kinh tÕ cña chÕ ®é c«ng h÷u víi nh÷ng t¸c ®éng rÊt tÝch cùc nh­: Thóc ®Èy mäi ng­êi n©ng cao tinh thÇn tr¸ch nhiÖm, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, x©y dùng ®­îc th¸i ®é lao ®éng ®óng ®¾n, cñng cè kØ luËt lao ®éng, thóc ®Èy mäi ng­êi n©ng cao tr×nh ®é, t¸c ®éng m¹nh ®Õn ®êi sèng vËt chÊt vµ v¨n ho¸ cña ng­êi lao ®éng… MÆt kh¸c, nh­ trªn ®· ®Ò cËp, môc tiªu ph¸t triÓn cña n­íc ta lµ x©y dùng chñ nghÜa x· héi, thùc hiÖn d©n giµu, n­íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, v¨n minh, con ng­êi ®­îc gi¶i phãng khái ¸p bøc, bãc lét, cã cuéc sèng Êm no, h¹nh phóc, tù do, cã ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn toµn diÖn. Mçi b­íc t¨ng tr­ëng kinh tÕ ë n­íc ta ®­îc x¸c ®Þnh ph¶i g¾n liÒn víi c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n, víi tiÕn bé vµ c«ng b»ng x· héi. ViÖc ph©n phèi th«ng qua c¸c quü phóc lîi x· héi vµ tËp thÓ do ®ã còng cã ý nghÜa quan träng trong viÖc thùc hiÖn môc tiªu nµy. 4. C¬ chÕ vËn hµnh nÒn kinh tÕ lµ c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc x· héi chñ nghÜa Nãi ®Õn c¬ chÕ thÞ tr­êng lµ nãi ®Õn mét c¬ chÕ tù vËn ®éng cña thÞ tr­êng theo quy luËt néi t¹i vèn cã cña nã mµ A.Smith gäi lµ “Bµn tay v« h×nh”. ë ®©y tån t¹i mét lo¹t quy luËt kinh tÕ chi phèi ho¹t ®éng cña c¸c chñ thÓ kinh tÕ còng nh­ cña toµn bé nÒn kinh tÕ nh­ quy luËt gi¸ trÞ, quy luËt cung_cÇu, quy luËt lîi nhuËn, quy luËt l­u th«ng tiÒn tÖ. Chóng cã vai trß quyÕt ®Þnh ®èi víi viÖc ph©n phèi nguån lùc kinh tÕ vµo c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc kinh tÕ. ChÝnh v× vËy kinh tÕ thÞ tr­êng t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó tho¶ m·n ngµy cµng tèt h¬n nhu cÇu vËt chÊt, v¨n ho¸ vµ sù ph¸t triÓn toµn diÖn cña con ng­êi. Tuy nhiªn kinh tÕ thÞ tr­êng còng cã nh÷ng mÆt tr¸i cña nã, tr­íc hÕt lµ t×nh tr¹ng khñng ho¶ng vµ thÊt nghiÖp_c¨n bÖnh nan gi¶i cña kinh tÕ thÞ tr­êng, thªm vµo ®ã lµ T×nh tr¹ng « nhiÔm m«i tr­êng bëi nh÷ng môc tiªu lîi nhuËn c¸ nh©n tµn ph¸ tù nhiªn. Cuèi cïng lµ t×nh tr¹ng ®éc quyÒn xo¸ bá tù do c¹nh tranh lµm cho nÒn kinh tÕ mÊt tÝnh hiÖu qu¶. TÊt c¶ nh÷ng h¹n chÕ ®ã ®Òu ®ßi hái cã sù can thiÖp cña Nhµ n­íc. Nhµ n­íc qu¶n lý nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng theo nguyªn t¾c kÕt hîp kÕ ho¹ch víi thÞ tr­êng. KÕ ho¹ch lµ sù ®iÒu chØnh cã ý thøc cña chñ thÓ qu¶n lý ®èi víi nÒn kinh tÕ, cßn c¬ chÕ thÞ tr­êng lµ sù ®iÒu tiÕt cña b¶n th©n nÒn kinh tÕ. KÕ ho¹ch vµ thÞ tr­êng cÇn kÕt hîp víi nhau nh»m tËn dông nh÷ng ­u ®iÓm cña c¶ hai ph­¬ng tiÖn nµy: §ã lµ kh¶ n¨ng tËp trung nguån lùc cho nh÷ng môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ, ®¶m b¶o c©n b»ng tæng thÓ, g¾n môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ vµ x· héi ngay tõ ®Çu cña kÕ ho¹ch vµ tÝnh nhanh nhËy, n¨ng ®éng, s¸ng t¹o cña c¸c chñ thÓ kinh tÕ, ®¸p øng nhu cÇu ®a d¹ng cña ®êi sèng x· héi cña c¬ chÕ thÞ tr­êng. Sù kÕt hîp nµy ®­îc thùc hiÖn ë c¶ tÇm vÜ m« lÉn vi m«. ë tÇm vi m«, thÞ tr­êng lµ c¬ së ®Ó ®Ò ra kÕ ho¹ch s¶n xuÊt ra s¶n phÈm g×, s¶n xuÊt nh­ thÕ nµo, s¶n xuÊt cho ai vµ s¶n xuÊt nh­ thÕ nµo. Cßn ë tÇm vÜ m«, tuy thÞ tr­êng kh«ng lµ c¨n cø duy nhÊt quyÕt ®Þnh kÕ ho¹ch cña Nhµ n­íc song ®Ó cã mét kÕ ho¹ch vÜ m« tæng thÓ kh«ng thÓ tho¸t ly khái thÞ tr­êng. Tõ ®ã ta cã thÓ thÊy ®­îc mèi quan hÖ gi÷a kÕ ho¹ch vµ thÞ tr­êng trong sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ hiÖn nay. 5. NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa còng lµ nÒn kinh tÕ më, héi nhËp §©y lµ ®Æc ®iÓm ph¶n ¸nh râ nÐt sù kh¸c biÖt gi÷a nÒn kinh tÕ n­íc ta hiÖn nay víi nÒn kinh tÕ ®ãng, khÐp kÝn tr­íc ®æi míi, nã phï hîp víi xu h­íng héi nhËp cña nÒn kinh tÕ n­íc ta trong ®iÒu kiÖn toµn cÇu ho¸ kinh tÕ. Sù t¸c ®éng m¹nh cña cuéc C¸ch m¹ng khoa häc kÜ thuËt ®· dÉn ®Õn sù ph¸t triÓn cña mçi quèc gia trong sù phô thuéc víi c¸c quèc gia kh¸c bëi nã thóc ®Èy qu¸ tr×nh giao l­u kinh tÕ gi÷a c¸c n­íc nh»m thu hót vèn, kü thuËt c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, kinh nghiÖm qu¶n lý tiªn tiÕn cña c¸c n­íc ®Ó khai th¸c c¸c tiÒm lùc vµ thÕ m¹nh cña n­íc ta. §©y lµ con ®­êng rót ng¾n ®Ó n­íc ta cã thÓ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng hiÖn ®¹i. NhËn thøc ®­îc ®Æc ®iÓm nµy, tõ khi ®æi míi ®Õn nay, n­íc ta ®· më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i theo h­íng ®a ph­¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸, g¾n thÞ tr­êng trong n­íc víi thÞ tr­êng khu vùc vµ thÕ giíi, thùc hiÖn nh÷ng th«ng lÖ trong quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ nhùng vÉn ®¶m b¶o ®éc lËp chñ quyÒn vµ lîi Ých cña quèc gia vµ d©n téc. Trong thêi gian tíi ph­¬ng h­íng nµy vÉn tiÕp tôc ®­îc coi lµ ph­¬ng h­íng chñ yÕu vµ hiÖu qu¶ nhÊt ®Ó ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ, ®ång thêi cÇn cã nh÷ng ®æi míi cho phï hîp víi hoµn c¶nh míi cña thÕ giíi. III. Môc tiªu vµ chøc n¨ng qu¶n lý kinh tÕ vÜ m« cña Nhµ n­íc: 1.Môc tiªu: HÖ thèng c¸c môc tiªu kinh tÕ vÜ m« cã vai trß rÊt quan träng trong qu¶n lý kinh tÕ vÜ m«. §ã chÝnh lµ møc ®é tr¹ng th¸i cña nÒn kinh tÕ mµ chñ thÓ qu¶n lý (nhµ n­íc) mong muèn ®­a hÖ thèng qu¶n lý ®¹t tíi trªn c¬ së ®¸nh gi¸, ph©n tÝch tÊt c¶ c¸c yÕu tè néi sinh vµ ngo¹i sinh. HÖ thèng môc tiªu kinh tÕ vÜ m« chÝnh lµ nh÷ng môc tiªu cô thÓ ho¸ c¸c môc tiªu chung cña toµn bé x· héi (ph¸t triÓn, æn ®Þnh, c«ng b»ng). C¸c nhµ khoa häc vµ qu¶n lý th­êng cho r»ng trong qu¶n lý kinh tÕ vÜ m« cã bèn môc tiªu c¬ b¶n sau: t¨ng tr­ëng, viÖc lµm, æn ®Þnh thÞ tr­êng vµ c©n b»ng c¸n c©n thanh to¸n. Mçi mét môc tiªu kinh tÕ vÜ m« l¹i cã mét lo¹t c¸c môc tiªu cô thÓ (c¸c chØ tiªu) kÌm theo, c¸c chØ tiªu nµy mang tÝnh ®Þnh l­îng râ rÖt vµ nhiÒu khi mét chØ tiªu cã quan hÖ nhiÒu môc tiªu vÜ m«. VÒ mÆt qu¶n lý, c¸c môc tiªu (vµ c¸c chØ tiªu kÌm theo) ®­îc nhµ n­íc ho¹ch ®Þnh ë cÊp quèc gia trong c¸c kÕ ho¹ch dµi h¹n, trung h¹n vµ ng¾n h¹n. ë cÊp ®Þa ph­¬ng nh÷ng môc tiªu nµy còng ®­îc lùa chän ho¹ch ®Þnh trong c¸c kÕ ho¹ch ph¸t triÓn tïy theo yªu cÇu cña qu¶n lý. Sau ®©y sÏ xem xÐt c¸c môc tiªu kinh tÕ vÜ m« chñ yÕu * Gi¶i quyÕt viÖc lµm cho lùc l­îng lao ®éng. Môc tiªu nµy cßn ®­îc gäi lµ môc tiªu "toµn dông nh©n lùc". Lùc l­îng lao ®éng cña quèc gia lµ nguån lùc quan träng cña sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ ph¸t triÓn. Gi¶i quyÕt viÖc lµm cho lùc l­îng lao ®éng võa cã t¸c dông thóc ®Èy t¨ng tr­ëng võa gi¶i quyÕt c«ng b»ng vµ æn ®Þnh x· héi. Ng­îc l¹i, nÕu kh«ng gi¶i quyÕt viÖc lµm ®Çy ®ñ cho lùc l­îng lao ®éng, tû lÖ thÊt nghiÖp qu¸ cao sÏ trë thµnh g¸nh nÆng x· héi, g©y nªn nh÷ng hËu qu¶ kinh tÕ - x· héi xÊu, rÊt khã gi¶i quyÕt. V× vËy, n©ng cao tr×nh ®é, kü n¨ng lao ®éng vµ cung cÊp c¸c c¬ héi lµm viÖc cho nh÷ng ng­êi cã ®ñ kh¶ n¨ng, cã nhu cÇu lµm viÖc lµ mét nh©n tè chñ yÕu lµm gi¶m tû lÖ thÊt nghiÖp, t¨ng thu nhËp cña ng­êi lao ®éng vµ t¨ng nguån thu cho ng©n s¸ch nhµ n­íc. ý nghÜa quan träng cña môc tiªu toµn dông nh©n lùc chÝnh lµ cho phÐp mét quèc gia cã kh¶ n¨ng tiÕn tíi møc s¶n l­îng lín nhÊt cã thÓ cã cña nÒn kinh tÕ. TÊt nhiªn, g¾n víi s¶n l­îng mong muèn Êy lµ kh«ng g©y ra t×nh tr¹ng gia t¨ng l¹m ph¸t. C¸c chØ tiªu phôc vô môc tiªu gi¶i quyÕt viÖc lµm bao gåm: sè l­îng viÖc lµm mµ nÒn kinh tÕ sÏ gi¶i quyÕt trong mét thêi kú kÕ ho¹ch (1 n¨m, 5 n¨m) ph©n bæ theo khu vùc kinh tÕ vµ c¸c nhãm ngµnh; tû lÖ thÊt nghiÖp ë khu vùc thµnh thÞ, tû lÖ sö dông thêi gian lao ®éng ë n«ng th«n. Môc tiªu gi¶i quyÕt viÖc lµm ®­îc x¸c ®Þnh c¨n cø vµo nhu cÇu viÖc lµm t¨ng thªm cña lùc l­îng vµ nhu cÇu sö dông lao ®éng cña c¸c khu vùc kinh tÕ do ®Çu t­ vµ s¶n xuÊt t¨ng. §èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn cã th¸p d©n sè trÎ nh­ ViÖt Nam, ®©y lµ môc tiªu cã søc Ðp rÊt lín nh­ng rÊt cÇn ph¶i gi¶i quyÕt. VÒ tû lÖ thÊt nghiÖp, víi mét møc ®é võa ph¶i (2% ®Õn 5% tuú theo tõng ®iÒu kiÖn) th­êng ®­îc coi lµ tû lÖ thÊt nghiÖp tù nhiªn. Do ®ã, víi møc thÊt nghiÖp tù nhiªn nÒn kinh tÕ ®­îc coi lµ toµn dông nh©n lùc. ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn cã tû träng lao ®éng trong khu vùc n«ng nghiÖp lín, ngoµi thÊt nghiÖp h÷u h×nh, cÇn ®Æc biÖt chó ý ®Õn viÖc sö dông thêi gian lao ®éng. Tû lÖ sö dông thêi gian lao ®éng cã vai trß rÊt quan träng trong c¸c kÕ ho¹ch ph¸t triÓn cña quèc gia còng nh­ c¸c ®Þa ph­¬ng. * KiÓm so¸t l¹m ph¸t ë møc võa ph¶i. §©y lµ môc tiªu æn ®Þnh kinh tÕ, b¶o ®¶m nÒn kinh tÕ kh«ng bÞ x¸o trén do l¹m ph¸t, b¶o ®¶m æn ®Þnh m«i tr­êng kinh doanh, m«i tr­êng ®Çu t­ vµ gãp phÇn æn ®Þnh kinh tÕ - x· héi. ChØ tiªu chung chñ yÕu ®Ó ®¸nh gi¸ l¹m ph¸t lµ møc t¨ng møc gi¸ chung trong nÒn kinh tÕ. L¹m ph¸t ®­îc coi lµ c¨n bÖnh kinh niªn mµ mäi quèc gia ph¶i ®èi ®Çu. L¹m ph¸t cao cã t¸c h¹i trªn nhiÒu mÆt, c¶ kinh tÕ, x· héi, c¶ chÝnh trÞ lÉn t©m lý, c¶ ®èi néi vµ ®èi ngo¹i. Møc ®é l¹m ph¸t qu¸ cao hay qu¸ thÊp hoÆc gi¶m ph¸t ®Òu ¶nh h­ëng vµ t¸c ®éng m¹nh tíi s¶n xuÊt, tiªu dïng, tíi sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ sù æn ®Þnh kinh tÕ - x· héi. Do vËy, khèng chÕ, kiÓm so¸t vµ æn ®Þnh l¹m ph¸t ë møc chÊp nhËn ®­îc hoÆc ë møc võa ph¶i ®­îc coi lµ mét trong nh÷ng môc tiªu kinh tÕ vÜ m« chñ yÕu. Ch¼ng h¹n, ®èi víi c¸c quèc gia nhá vµ trung b×nh ®ang ph¸t triÓn, l¹m ph¸t ë møc d­íi 10%/n¨m th­êng ®­îc coi lµ l¹m ph¸t chÊp nhËn ®­îc, cã t¸c ®éng kÝch thÝch s¶n xuÊt ph¸t triÓn. *æn ®Þnh tû gi¸ hèi ®o¸i: ViÖc ®¶m b¶o tû gi¸ hèi ®o¸i t­¬ng ®èi æn ®Þnh còng lµ mét chØ tiªu kinh tÕ vÜ m« quan träng. Tû gi¸ hèi ®o¸i qu¸ cao hoÆc qu¸ thÊp ®Òu cã t¸c ®éng m¹nh mÏ tíi luång ngo¹i tÖ ch¶y vµo hoÆc ch¶y ra ®èi víi mét quèc gia. Tû gi¸ hèi ®o¸i t¸c ®éng rÊt m¹nh tíi xuÊt, nhËp khÈu cña mét quèc gia, nhÊt lµ mét n­íc ®ang cÇn t¨ng c­êng xuÊt khÈu ®Ó t¨ng thu ngo¹i tÖ ®¸p øng nhu cÇu nhËp khÈu thiÕt bÞ, c«ng nghÖ míi cho ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ®Êt n­íc. Cïng víi sù khèng chÕ, kiÓm so¸t, viÖc duy tr× vµ æn ®Þnh tû gi¸ hèi ®o¸i thùc tÕ trªn thÞ tr­êng cßn lµ yÕu tè quan träng thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (FDI) ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ quèc d©n. * C©n b»ng c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ. Trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ më, vai trß cña c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ rÊt quan träng, nã nãi lªn t×nh tr¹ng lµnh m¹nh cña nÒn kinh tÕ, quy m« vµ møc ®é më cöa, héi nhËp vµ kh¶ n¨ng hÊp thô, tiÕp nhËn c¸c ho¹t ®éng trao ®æi hµng ho¸ vµ ®Çu t­ víi n­íc ngoµi. C¸c chØ tiªu phôc vô môc tiªu nµy bao gåm: c¸n c©n th­¬ng m¹i (kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng ho¸, dÞch vô; kim ng¹ch nhËp khÈu hµng ho¸, dÞch vô); møc th©m hôt, thÆng d­ c¸n c©n th­¬ng m¹i vµ c¸n c©n v·ng lai; c¸c luång vèn ®Çu t­ vµo vµ ra theo c¸c kªnh ®Çu t­ trùc tiÕp (FDI) vµ tµi trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA): nî n­íc ngoµi cña nhµ n­íc, nî n­íc ngoµi cña khu vùc doanh nghiÖp. Trong qu¶n lý kinh tÕ c¸n c©n thanh to¸n cã t¸c ®éng m¹nh tíi sù ph¸t triÓn kinh tÕ quèc d©n. Duy tr× c©n b»ng c¸n c©n thanh to¸n nãi chung còng nh­ c¸n c©n th­¬ng m¹i, c¸n c©n v·ng lai ®èi víi mét n­íc kÐm vµ ®ang ph¸t triÓn lµ mét khã kh¨n lín. Th©m hôt lµ khã tr¸nh khái, song æn ®Þnh ë mét tû lÖ th©m hôt chÊp nhËn ®­îc lµ ®iÒu cÇn cè g¾ng duy tr× vµ kinh nghiÖm nhiÒu n­íc ®· chøng minh r»ng hoµn toµn cã thÓ duy tr× ®­îc, gãp phÇn æn ®Þnh nÒn kinh tÕ quèc d©n, tõng b­íc c¶i thiÖn quan hÖ vµ vÞ thÕ trong nÒn kinh tÕ thÕ giíi. * B¶o ®¶m c«ng b»ng, tiÕn bé x· héi. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, b¶o ®¶m c«ng b»ng vµ tiÕn bé x· héi lµ mét môc tiªu quan träng ®ång thêi còng lµ mét lÜnh vùc thu hót sù quan t©m cña toµn x· héi. Trong ®iÒu kiÖn n­íc ta hiÖn nay, thùc hiÖn c«ng b»ng vµ tiÕn bé x· héi võa gãp phÇn thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ, võa thÓ hiÖn b¶n chÊt, tÝnh ­u viÖt cña chÕ ®é x· héi, ®ång thêi cßn thÓ hiÖn truyÒn thèng "uèng n­íc nhí nguån, ®Òn ¬n ®¸p nghÜa lµ b×nh qu©n, cµo b»ng lµm mÊt ®éng lùc kinh tÕ trong ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh, mµ ph¶i võa ph¸t huy ®éng lùc kinh tÕ, khuyÕn khÝch mäi ng­êi lµm giµu chÝnh ®¸ng, võa quan t©m ®Õn nh÷ng ng­êi cã c«ng víi n­íc, c¸c ®èi t­îng ®Æc biÖt khã kh¨n, nh÷ng vïng c¨n cø kh¸ng chiÕn, vïng s©u, vïng xa… * T¨ng tr­ëng kinh tÕ cao vµ bÒn v÷ng. §©y lµ môc tiªu quan träng nhÊt ®èi víi c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn v× t¨ng tr­ëng kinh tÕ quyÕt ®Þnh tèc ®é ph¸t triÓn cña quèc gia, quyÕt ®Þnh møc sèng cña d©n c­ vµ tiÒm lùc kinh tÕ cña ®Êt n­íc. T¨ng tr­ëng kinh tÕ bÒn v÷ng ®ßi hái tèc ®ä t¨ng tr­ëng cña nÒn kinh tÕ kh«ng nh÷ng ph¶i ë møc cao cã thÓ ®¹t ®­îc mµ cßn ph¶i b¶o ®¶m sù æn ®Þnh cña qu¸ tr×nh t¨ng tr­ëng, tøc lµ tèc ®é t¨ng tr­ëng ph¶i æn ®Þnh liªn tôc trong mét thêi kú dµi, ®ång thêi b¶o ®¶m sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc s¶n xuÊt, b¶o vÖ m«i tr­êng, t¸i t¹o ®­îc c¸c nguån lùc tù nhiªn. C¸c chØ tiªu phôc vô cho môc tiªu t¨ng tr­ëng kinh tÕ bao gåm: tèc ®é t¨ng tr­ëng tæng s¶n phÈm quèc néi (GDP); møc GDP tÝnh trªn ®Çu ng­êi; tèc ®ä t¨ng tr­ëng cña c¸c ngµnh s¶n xuÊt chÝnh; tæng ®Çu t­ cña toµn bé nÒn kinh tÕ; tæng chi ®Çu t­ tõ quü tµi chÝnh tËp trung cña nhµ nø¬c (ng©n s¸ch nhµ n­íc). Tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ ®­îc x¸c ®Þnh chñ yÕu c¨n cø vµo vèn ®Çu t­ cña toµn bé nÒn kinh tÕ vµ hÖ sè gia t¨ng t­ b¶n - ®Çu t­ (ICOR). Trong ®iÒu kiÖn c¸c n­íc ®· ph¸t triÓn cao (cã hÖ sè ICOR cao, møc tiªu dïng cao, møc tæng cung cao, c¬ héi ®Çu t­ thÊp), tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ th­êng ®¹t ë møc kh¸ thÊp (d­íi 5%). C¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, nhÊt lµ míi ë giai ®o¹n ®Çu c«ng nghiÖp ho¸ (cã hÖ sè ICOR thÊp, nhiÒu c¬ héi ®Çu t­ míi…), cã c¬ héi ®¹t ®­îc tèc ®é t¨ng tr­ëng cao (trªn 5%). NhiÒu quèc gia trong giai ®o¹n ®Çu c«ng nghiÖp ho¸ ®· rÊt thµnh c«ng trong ph¸t triÓn vµ ®· ®¹t tèc ®é t¨ng tr­ëng cao tõ 8-10% liªn tôc vµi chôc n¨m. Nh­ vËy, c¸c môc tiªu kinh tÕ vÜ m« lµ mét hÖ thèng thèng nhÊt cã quan hÖ chÆt chÏ víi nhau, chÕ ®Þnh lÉn nhau. Trong qu¶n lý kinh tÕ vÜ m«, ®iÒu cÇn chó ý lµ thø tù ­u tiªn c¸c môc tiªu, tuú thuéc vµo chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn cña mçi quèc gia. C¸c môc tiªu thùc hiÖn th«ng qua viÖc sö dông c¸c c«ng cô qu¶n lý kinh tÕ vÜ m«. 2. Chøc n¨ng qu¶n lý kinh tÕ cña Nhµ n­íc: Nh­ ®· ph©n tÝch ë trªn, nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cÇn ph¶i cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc nh»m ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn bÒn v÷ng. Tuy nhiªn víi nh÷ng môc tiªu kh¸c nhau, chøc n¨ng kinh tÕ cña Nhµ n­íc x· héi chñ nghÜa còng kh¸c víi c¸c Nhµ n­íc kh¸c. C¸c chøc n¨ng nµy vÒ c¬ b¶n gåm cã: 1.Nhµ n­íc ®¶m b¶o sù æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ, kinh tÕ, x· héi vµ thiÕt lËp khu«n khæ luËt ph¸p ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ v× æn ®Þnh chÝnh trÞ, x· héi lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ. Nã bao gåm quy ®Þnh vÒ tµi s¶n , ho¹t ®éng thÞ tr­êng, quy ®Þnh chi tiÕt cho c¸c ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp, c¸c tr¸ch nhiÖm t­¬ng hç cña c¸c liªn ®oµn lao ®éng vµ ban qu¶n lý vµ nhiÒu luËt lÖ ®Ó x¸c ®Þnh m«i tr­êng kinh tÕ. VÒ nhiÒu mÆt, c¸c quyÕt ®Þnh cña khu«n khæ ph¸p luËt xuÊt ph¸t tõ nh÷ng mèi quan hÖ v­ît ra ngoµi lÜnh vùc kinh tÕ ®¬n thuÇn. C¸c luËt lÖ ®­a ra nh»m ®¸p øng nh÷ng gi¸ trÞ vµ quan ®iÓm ®­îc ®ång t×nh réng r·i vÒ sù c«ng b»ng h¬n lµ qua mét sù ph©n tÝch kinh tÕ ®­îc mµi dòa rÊt cÈn thËn vÒ chi phÝ vµ lîi léc. Ngoµi ra khu«n khæ ph¸p luËt cã thÓ t¸c ®éng s©u s¾c tíi hµnh vi cña c¸c chñ thÓ vµ ®iÒu chØnh hµnh vi kinh tÕ cña hä. 2.Nhµ n­íc ®Þnh h­íng cho sù ph¸t triÓn toµn bé nÒn kinh tÕ vµ thùc hiÖn ®iÒu tiÕt c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®Ó ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng t¨ng tr­ëng æn ®Þnh. §Ó thùc hiÖn ®­îc chøc n¨ng nµy Nhµ n­íc kh«ng chØ x©y dùng c¸c chiÕn l­îc vµ quy ho¹ch ph¸t triÓn mµ cßn ph¶i trùc tiÕp tham gia vµo mét sè lÜnh vùc ®Ó dÉn d¾t nÒn kinh tÕ – x· héi ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn. Ngoµi ra c¸c chÝnh s¸ch tµi chÝnh vµ tiÒn tÖ ®Ó æn ®Þnh m«i tr­êng kinh tÕ vÜ m« lµ hÕt søc quan träng nh»m tr¸nh ®­îc nh÷ng chÊn ®éng bëi c¸c cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ vµ l¹m ph¸t. 3.Nhµ n­íc ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶, c¸c doanh nghiÖp v× lîi Ých c¸ nh©n, ch¹y theo lîi nhuËn cã thÓ l¹m dông tµi nguyªn, tµn ph¸ m«i tr­êng, t¸c ®éng tíi ®êi sèng cña con ng­êi. V× vËy, Nhµ n­íc ph¶i thùc hiÖn nh÷ng t¸c ®éng bªn ngoµi ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ – x· héi. Sù xuÊt hiÖn c¸c tæ chøc ®éc quyÒn trong nÒn kinh tÕ ®­îc coi lµ khuyÕt tËt cña c¬ chÕ thÞ tr­êng, ®ßi hái Nhµ n­íc cã nhiÖm vô b¶o vÖ c¹nh tranh, chèng ®éc quyÒn ®Ó t¨ng tÝnh hiÖu qu¶ cña m« h×nh kinh tÕ nµy. 4.Nhµ n­íc cÇn h¹n chÕ c¸c mÆt tiªu cùc cña c¬ chÕ thÞ tr­êng, thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi. Sù t¸c ®éng cña c¬ chÕ thÞ tr­êng ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, nh­ng kh«ng tÓ tù ®éng mang l¹i nh÷ng gi¸ trÞ mµ x· héi mong muèn vµ cè g¾ng v­¬n tíi, kh«ng thÓ tù ®éng ®­a l¹i sù ph©n phèi c«ng b»ng. Vai trß cña Nhµ n­íc trong chøc n¨ng nµy lµ viÖc thùc hiÖn ph©n phèi thu nhËp quèc d©n hîp lý, g¾n môc tiªu kinh tÕ víi môc tiªu x· héi, n©ng cao ®êi sèng cña nh©n d©n. C«ng cô sö dông chñ yÕu lµ thuÕ, ngoµi ra cßn cã hÖ thèng hç trî thu nhËp cho ng­êi giµ, ng­êi tµn tËt, ng­êi kh«ng cã c«ng ¨n viÖc lµm nh»m t¹o ra m¹ng l­íi an toµn b¶o vÖ nh÷ng ng­êi kh«ng may khái bÞ huû ho¹i vÒ kinh tÕ. §iÒu nµy ®· ®­îc chØ râ trong ®Æc ®iÓm cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta. 5.Chøc n¨ng cuèi cïng ®­îc ®Ò cËp tíi lµ viÖc t¨ng c­êng qu¶n lý, b¶o vÖ tµi s¶n c«ng, kiÓm kª, kiÓm so¸t vµ h­íng dÉn toµn bé c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ – x· héi ®i vµo quü ®¹o cña chñ nghÜa x· héi. ChØ khi hoµn thµnh tèt chøc n¨ng nµy chóng ta míi cã mét nÒn kinh tÕ ®éc lËp, hiÖu qu¶, mét nÒn kinh tÕ x· héi ®óng nghÜa. Tr¶i qua h¬n 20 n¨m ®æi míi, Nhµ n­íc mét mÆt ®· thùc hiÖn tèt c¸c chøc n¨ng cña m×nh, ®¹t ®­îc c¸c môc tiªu cña viÖc qu¶n lý kinh tÕ vÜ m«, mÆt kh¸c cßn nh÷ng mÆt h¹n chÕ ph¶i ®­îc tiÕp tôc gi¶i quyÕt lµ: NÒn kinh tÕ tuy ®· ®¹t ®­îc tèc ®é t¨ng tr­ëng cao nh­ng cßn ch­a v÷ng ch¾c. Tû lÖ thÊt nghiÖp cßn cao, kh¶ n¨ng chñ ®éng kiÒm chÕ l¹m ph¸t ch­a b¶o ®¶m, béi chi ng©n s¸ch cßn ®¸ng kÓ, nî n­íc ngoµi cßn lín so víi kh¶ n¨ng xuÊt khÈu. Møc tiÕt kiÖm vµ ®Çu t­ ch­a cao, huy ®éng nguån vèn trong n­íc cßn h¹n chÕ vµ sö dông cßn l·ng phÝ. Møc tÝch luü vµ ®Çu t­ trong n­íc cßn thÊp, chØ chiÕm gÇn 20% GDP. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y tØ lÖ nµy ®· ®­îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ nh­ng vÉn thÊp h¬n nhiÒu c¸c n­íc trong khu vùc. §iÒu ®¸ng chó ý ë ®©y lµ h¬n 25% ®Çu t­ cña ViÖt Nam lµ tõ nguån ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, phÇn kh¸c lµ tÝn dông vµ c¸c kho¶n viÖn trî kh«ng hoµn l¹i. Thùc tr¹ng nµy cho thÊy t×nh h×nh thu nhËp rÊt thÊp cña ViÖt Nam vµ nguån vèn tÝch lòy trong n­íc cßn h¹n chÕ. Vai trß cña doanh nghiÖp Nhµ n­íc cßn yÕu, tuy ®¹t kho¶ng 40% tæng gi¸ trÞ s¶n l­îng c«ng nghiÖp nh­ng vÊn ®Ò hiÖu qu¶ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp nµy cßn kh¸ nÆng nÒ. Nguyªn nh©n mét phÇn lµ do sù tr× trÖ trong qu¶n lý cña c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc trong thêi k× bao cÊp, sù lóng tóng khi chuyÓn sang kinh tÕ thÞ tr­êng ®Çy tÝnh c¹nh tranh, h×nh thøc vµ chÊt l­îng s¶n phÈm giê lµ c«ng viÖc sèng cßn cña c¸c doanh nghiÖp khiÕn c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc bÞ mÊt ®i tÝnh ®Þnh h­íng trong nÒn kinh tÕ. HÖ thèng kÕ ho¹ch, hÖ thèng tµi chÝnh, ng©n hµng lµ nh÷ng c«ng cô chñ ®¹o cña Nhµ n­íc trong qu¶n lý vÜ m« nÒn kinh tÕ ®· ®­îc ®æi míi nh­ng cßn chËm, ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu. Trong nh÷ng n¨m ®æi míi, mét hÖ thèng ng©n hµng hai cÊp ®· ®­îc ¸p dông, ho¹t ®éng kh¸ hiÖu qu¶ trong viÖc cung cÊp dÞch vô vµ th­¬ng m¹i, tuy nhiªn cßn nhiÒu yÕu kÐm. HÖ thèng thanh to¸n chËm, t×nh tr¹ng khan hiÕm tiÒn mÆt cßn phæ biÕn, c¸c tæ chøc tµi chÝnh ®Þa ph­¬ng cã nhu cÇu tÝn dông cao h¬n rÊt nhiÒu so víi sè vèn hiÖn cã, do ®ã viÖc më réng m¹ng l­íi dÞch vô cßn h¹n chÕ. C¶i c¸ch hµnh chÝnh cßn chËm, bé m¸y cång kÒnh, n¨ng lùc cßn yÕu kÐm, qu¶n lý chång chÐo, thñ tôc phiÒn hµ, luËt ph¸p cßn thiÕu vµ ch­a ®ång bé, c¸c lo¹i h×nh së h÷u ch­a thùc sù ®­îc quy ®Þnh râ rµng. Nhµ n­íc qua qu¸ tr×nh ho¹t ®éng ®· nhËn thøc ®­îc mÆt h¹n chÕ, ®ang tõng b­íc kh¾c phôc nh»m ®­a ®Êt n­íc ph¸t triÓn theo nh÷ng môc tiªu ®Ò ra vÒ mét nÒn d©n chñ thùc sù. IV, Mét sè biÖn ph¸p nh»m t¨ng c­êng vai trß Nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ 1. §¸nh gi¸ thùc tr¹ng qu¶n lý nhµ n­íc vÒ kinh tÕ ë n­íc ta hiÖn nay Nhµ n­íc kiÓu míi ë n­íc ta lµ Nhµ n­íc cña d©n, do d©n, v× d©n ra ®êi tõ sau c¸ch m¹ng Th¸ng T¸m (1945), ®· qu¶n lý kinh tÕ - x· héi qua c¸c thêi kú b¶o vÖ vµ x©y dùng ®Êt n­íc. Trong c«ng cuéc ®æi míi, Nhµ n­íc ta ®· ph¸t huy vai trß, tr¸ch nhiÖm trong qu¶n lý kinh tÕ - x· héi, tiÕn hµnh ®æi míi qu¶n lý kinh tÕ nh­ng vÉn gi÷ v÷ng æn ®Þnh chÝnh trÞ - x· héi, ®¶m b¶o t¨ng tr­ëng kinh tÕ kh¸, ®­a n­íc ta ra khái khñng ho¶ng; ®· ®æi míi c¬ chÕ, chÝnh s¸ch qu¶n lý kinh tÕ vµ ®iÒu hµnh, xö lý c¸c t×nh huèng hÕt søc phøc t¹p cã kÕt qu¶ tèt. Nhµ n­íc còng ®· ®æi míi hÖ thèng kinh tÕ nhµ n­íc, ®æi míi hÖ thèng tæ chøc bé m¸y nhµ n­íc, ®æi míi vµ x©y dùng ®éi ngò c¸n bé, c«ng chøc qu¶n lý nhµ n­íc phï hîp víi c¬ chÕ míi… do ®ã, ®· gãp phÇn to lín vµo ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi vµ thµnh c«ng cña c«ng cuéc ®æi míi. VÒ c¸c chøc n¨ng cô thÓ, tõ khi ®æi míi, nhµ n­íc ta ®· thùc hiÖn thµnh c«ng c¸c néi dung sau ®©y: - KÞp thêi ban hµnh vµ tõng b­íc ®­a vµo cuéc sèng mét hÖ thèng luËt ph¸p kh¸ ®Çy ®ñ theo h­íng ®æi míi, t¹o khu«n khæ ph¸p lý c¬ b¶n cho nÒn kinh tÕ vËn hµnh vµ ph¸t triÓn víi tèc ®é cao, trong mét thêi gian dµi. - Huy ®éng ®­îc nguån lùc tµi chÝnh kh¸ lín ®Ó chñ ®éng ®Çu t­ ph¸t triÓn c¸c lÜnh vùc kÕt cÊu h¹ tÇng c¬ b¶n nh­ giao th«ng, ®iÖn, n­íc, th«ng tin liªn l¹c. - ChuyÓn ®æi c¸ch thøc ®Þnh h­íng, h­íng dÉn tõ kiÓu trùc tiÕp tr­íc ®©y sang kiÓu gi¸n tiÕp: Nhµ n­íc chñ yÕu qu¶n lý kinh tÕ vÜ m«, t¨ng c­êng sö dông c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ nh­ tµi chÝnh, tiÒn tÖ… - Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, Nhµ n­íc thùc hiÖn ®iÒu tiÕt thµnh c«ng, ®¶m b¶o c¸c t._.