Vai trò của tôn giáo trong đời sống xã hội

A - më ®Çu : Chóng ta ®ang sèng nh÷ng n¨m ®Çu tiªn cña mét thiªn niªn kØ míi khi mà x· héi loµi ng­êi ®· cã nh÷ng b­íc tiÕn v« cïng to lớn trong tÊt c¶ mäi mÆt : Kinh tÕ, chÝnh trÞ, khoa häc kÜ thuËt vµ nghÖ thuËt. Trong mét x· héi nh­ vËy cã mét bé phËn kh«ng thÓ thiÕu ®­îc, đã chÝnh lµ t«n gi¸o. Cïng víi sù thay ®æi cña loµi ng­êi mµ t«n gi¸o còng cã nh÷ng sù biÕn ®æi dï lµ vÒ néi dung hay chØ lµ vÒ h×nh thøc . Tôn giáo - một hiện tượng xã hội phức tạp , chỉ có thể giải thích nó một cách khách quan khoa học dựa trên những quan niệm của nền tảng Triết học duy vật về lich sử ,cũng như nhận thức duy vật khoa học. Ngµy nay tr­íc sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña khoa häc kÜ thuËt trªn thÕ giíi , t«n gi¸o vÉn cã sù ph¸t triÓn ®a d¹ng vÒ h×nh thøc vµ réng lín vÒ quy m« . V× vËy d­êng nh­ kh«ng thÓ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò t«n gi¸o mét c¸ch ®¬n thuÇn vÒ mÆt nhËn thøc x· héi. MÆt kh¸c vai trß cña t«n gi¸o trong ®êi sèng x· héi ngµy cµng thÓ hiÖn râ nÐt , t«n gi¸o tham gia vµo rÊt nhiÒu lÜnh vùc cña ®êi sèng tinh thÇn , c¸c t«n gi¸o lín th­êng kh«ng chØ ¶nh h­ëng s©u s¾c trong ph¹m vi mét quèc gia riªng lÎ mµ tÇm ¶nh h­ëng cßn mang tÝnh quèc tÕ.Trong sù nghiÖp x©y dùng CNXH ë n­íc ta hiÖn nay, vÊn ®Ò t«n gi¸o hiÖn nay ®· ®­îc §¶ng vµ Nhµ n­íc ta xem xÐt, ®¸nh gi¸ l¹i trªn quan ®iÓm kh¸ch quan h¬n, kh«ng xo¸ bá mét c¸ch duy ý chÝ nh­ tr­íc n÷a mµ nh×n nhËn trªn quan ®iÓm ph¸t huy nh÷ng mÆt tÝch cùc, g¹t bá nh÷ng mÆt tiªu cùc trong c¸c t«n gi¸o.Trong bµi tiÓu luËn cña m×nh t«i chØ muèn nh×n nhËn vÊn ®Ò nµy d­íi gãc ®é triÕt häc, ®Æc biÖt lµ nh×n nhËn dựa vào nhận thức về tồn tại xã hội và ý thức xã hội.Mong rằng sau khi nghiên cứu đề tài này mọi người sẽ hiểu hơn tầm quan trọng của tôn giáo để có nhận thức đúng đắn 1, cơ sở lý luận của đề tài: 1.1,Tồn tại xã hội và ý thức xã hội: Tồn tại xã hội là toàn bộ sinh hoạt vật chất và những điều kiện sinh hoạt vật chất của xã hội. Ý thức xã hội là toàn bộ đời sống tinh thần của xã hội bao gồm tình cảm, tập quán truyền thống, quan điểm lý luận... phản ánh tồn tại xã hội trong những giai đoạn phát triển khác nhau của lịch sử xã hội. 1.2,Mối quan hệ giữa tồn tại xã hội và ý thức xã hội :  * Tồn tại xã hội quyết định sự hình thành và phát triển của ý thức xã hội, ý thức xã hội phản ánh tồn tại xã hội, phụ thuộc và tồn tại xã hội.- Tồn tại xã hội có trước, ý thức xã hội có sau, tồn tại xã hội quyết định nội dung phản ánh của ý thức xã hội. Tồn tại xã hội như thế nào thì ý thức xã hội như thế ấy. Tồn tại xã hội biến đổi thì ý thức xã hội sớm hay muộn cũng biến đổi theo cho phù hợp với tồn tại xã hội sinh ra nó. * Ý thức xã hội do tồn tại xã hội quyết định, nhưng ý thức xã hội có tính độc lập tương đối. Tính độc lập tương đối đó biểu hiện ở những mặt sau:- Ý thức xã hội thường lạc hậu hơn tồn tại xã hội. Khi tồn tại xã hội đã biến đổi, song ý thức xã hội chưa biến đổi hoàn toàn phù hợp với tồn tại xã hội ấy.- Ý thức xã hội có thể vượt trước tồn tại xã hội. do nắm bắt được bản chất và quy luật của sự vật, hiện tượng. - Ý thức xã hội có tính kế thừa. Ý thức xã hội mới bao giờ cũng kế thừa có chọn lọc ý thức xã hội cũ, sau đó bổ sung, hoàn chỉnh cho phù hợp với tồn tại xã hội đã phát triển.- Trong quá trình phát triển, các hình thái ý thức xã hội như triết học, đạo đức, nghệ thuật, các khoa học…có tác động qua lại với nhau, trong đó ý thức chính trị có vai trò đặc biệt quan trọng, có tác động mạnh mẽ nhất.- Ý thức xã hội tác động trở lại tồn tại xã hội: Ý thức xã hội phản ánh đúng tồn tại xã hội sẽ thúc đẩy tồn tại xã hội phát triển, ý thức xã hội phản ánh sai tồn tại xã hội sẽ kìm hãm sự phát triển. Ý thức xã hội phản ánh sao tồn tại xã hội sẽ kìm hãm sự phát triển của tồn tại xã hội thông qua hoạt động thực tiễn. 2,Vận dụng nguyên lý giải quyết vấn đề của thực tiễn: 2.1, LÞch sö h×nh thµnh t«n gi¸o : 2.1.1,.Thêi k× ®Çu : h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn d­íi t­ t­ëng cña chñ nghÜa duy t©m Cã thÓ nãi ngay tõ khi xuÊt hiÖn loµi ng­êi trªn tr¸i ®Êt nµy th× t«n gi¸o còng xuÊt hiÖn theo. Nh­ Lªnin ®· viÕt : sù sî h·i ®· t¹o ra thÇn linh, con ng­êi tõ thuë ®Çu s¬ khai v« cïng nhá bÐ vµ yÕu ít, hä c¶m thÊy kinh sî tr­íc søc m¹nh cña tù nhiªn. Trong thÕ giíi quan cña hä thiªn nhiªn ®­îc cai qu¶n bëi c¸c vÞ thÇn : thÇn sÊm, thÇn m­a, thÇn giã... ®­îc ph¸c ho¹ trong c¸c cuèn Kinh th¸nh hay c¸c cuèn s¸ch nh­ : ThÇn tho¹i Hi l¹p, hay c¸c s¸ch kinh cña c¸c ®¹o Hin®u ( ®¹o cña ng­êi Ên ).vÝ dô nh­ ®¹o Hin®u lµ mét hÖ thèng t«n gi¸o - tÝn ng­ìng- triÕt häc. T«n gi¸o nµy quan niÖm c¸c vÞ thÇn cai qu¶n thÕ giíi nµy nh­ indra( thÇn sÊm ), Surya ( ThÇn mÆt trêi ), Varu ( ThÇn giã ), Agni ( ThÇn Löa , Varuna ( thÇn kh«ng trung )... Con ng­êi kh«ng hÒ cã sù t¸c ®éng g× ®èi víi thÕ giíi hä ®ang sèng do ®ã chØ cã cóng tÕ kªu cÇu th× con ng­êi míi ®­îc ThÇn linh phï hé trong mäi c«ng viÖc. ChÝnh v× vËy mµ trªn quan ®iÓm cña chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng th× : sù bÊt lùc cña con ng­êi tr­íc nh÷ng søc m¹nh tù nhiªn lµ nguyªn nh©n lµm n¶y sinh vµ t¸i hiÖn t«n gi¸o. T«n gi¸o khi ®ã lµ mét phÇn trong ®êi sèng con ng­êi bëi nã ®· bao gåm nh÷ng søc m¹nh n»m bªn ngoµi con ng­êi vµ ®­îc ph¶n ¸nh vµo trong thÕ giíi quan cña con ng­êi. 2.1.2,.Thêi k× ®· h×nh thµnh x· héi loµi ng­êi cã giai cÊp : Cho ®Õn khi con ng­êi tho¸t khái thêi k× s¬ khai, vµ ®· cã sù h×nh thµnh mét x· héi loµi ng­êi râ rÖt th× con ng­êi l¹i trë nªn bÊt lùc tr­íc chÝnh nh÷ng vÊn ®Ò cña x· héi ®ã g©y ra cho hä. Hä tin vµo nh÷ng con ng­êi cã søc m¹nh toµn n¨ng cã thÓ che chë cho hä vµ ®em l¹i cho hä cuéc sèng h¹nh phóc vµ hä t«n sung nh÷ng con ng­¬i ®ã mét c¸ch tuyÖt ®èi : ®ã cã thÓ lµ Chóa Giª-su ( ®¹o Thiªn chóa ), Th¸nh Allah ( ®¹o Håi ) hay §øc PhËt ThÝch ca ( ®¹o PhËt ), khi ®ã t«n gi¸o b¾t ®Çu ®­îc h×nh thµnh mét c¸ch râ rÖt . §iÒu ®ã ta cã thÓ cho lµ tÊt nhiªn : yÕu th× cÇn ph¶i ®­îc che chë, nh­ng xÐt trªn quan ®iÓm duy vËt biÖn chøng th× ®ã l¹i lµ mét sai lÇm : ®ã lµ sù tuyÖt ®èi ho¸, sù c­êng ®iÖu mét mÆt nµo ®ã cña n¨ng lùc nhËn thøc, lµm cho nhËn thøc cña con ng­êi xa rêi thÕ giíi hiªn thùc dÉn ®Õn sù ph¶n ¸nh sai lÇm, h­ ¶o thÕ giíi ®ã. XÐt vÒ mÆt nhËn thøc vµ xÐt trªn cÆp ph¹m trï tÊt nhiªn-ngÉu nhiªn ta còng cã thÓ hiểu mét phÇn nµo vÒ sù h×nh thµnh t«n gi¸o : ®ã lµ do khi x· héi ch­a ph¸t triÓn con ng­êi vÉn cßn nghÌo ®ãi vµ nhËn thøc cña con ng­êi vÒ tù nhiªn... vÉn cßn h¹n hÑp th× sù ra ®êi cña t«n gi¸o nh­ mét ®iÒu tÊt nhiªn bëi mçi t«n gi¸o ®Òu cã nh÷ng t­ t­ëng riªng vÒ giíi tù nhiªn còng nh­ con ng­êi. Con người là một trong “vạn vật ” nhưng đồng thời chính nó lại là quý giá nhất trong toàn bộ thế giới “vạn vật ” .Con người là một sinh vật có năm bẩm tính tự nhiên. Đó là : nhân ,nghĩa, lễ, trí, tín . “Nhân- là lòng nhân ái,khác với bất nhân ở chỗ không phải là người có tâm ác” . Điều đó có nghĩa là biết thương người ,yêu người . Nghĩa – là chính nghĩa đồng thời còn là nghiã vụ ,tức là thực hiện bổn phận của mình .Lễ - là lễ độ cách cư xử tức là tuân theo đạo để trưởng thành .Trí - là sự hiểu biết ,tức là quan sát và nhận thức sâu , không lầm lẫn , nắm bắt cái huyền vi và tìm tòi tâm lý . Tín - là lòng chân thành , là tính chân thực tức là nhất mực trung thành với một ai hoặc một việc gì đó mà không dao động ,nghiêng ngả. NÕu nãi sù ra ®êi cña t«n gi¸o lµ mét hiÖn t­îng th× b¶n chÊt cña nã còng chØ ph¶n ¸nh sù yÕu ít cña con ng­êi tr­íc nh÷ng vÊn ®Ò cña tù nhiªn vµ x· héi , bëi hÇu hÕt c¸c t«n gi¸o ®Òu quan niÖm ®Òu coi b¶n th©n con ng­êi lµ thùc sù yÕu ít vµ nhá bÐ vµ lu«n cã mét søc m¹nh siªu nhiªn nµo ®ã ®Ó hä cÇu cøu : Chóa trêi, Th¸nh Alla, §øc PhËt...nh­ ®· nãi ë trªn. 2.2,Bản chất ,nguồn gốc,và chức năng của tôn giáo 2.2.1, Bản chất : Dựa trên cơ sở của quan niệm duy vật về lịch sử , cũng như những quan niệm của C.Mác về tôn giáo , Ph. Ăng-ghen đã đưa ra một định nghĩa về tôn giáo từ góc độ triết học như sau : “Nhưng tất cả mọi tôn giáo chẳng qua chỉ là sự phản ánh hư ảo – vào đầu óc con người - của những lực lượng bên ngoài chi phối cuộc sống hàng ngày của họ ; chỉ là sự phản ánh trong đó những lực lượng ở trần thế đã mang hình thức những lực lượng siêu trần thế” . Định nghĩa này không những đã chỉ ra được bản chất của tôn giáo mà còn chỉ ra con đường hình thành ý thức hay niềm tin tôn giáo. Ở định nghĩa trên chúng ta thấy rằng ,Ph. Ănghen đã tiếp tục luận điểm cho rằng con người sáng tạo ra tôn giáo (tất nhiên con người ở đây là con người của hiện thực lịch sử ).Sự sáng tạo ra tôn giáo của con người được thực hiện thông qua con đường nhận thức . Chủ thể tạo ra tôn giáo là con người , đối tượng của sự phản ánh mà con người sáng tạo ra tôn giáo là sức mạnh ở bên ngoài thống trị cuộc sống hàng ngày của con người ,còn phương thức nhận thức để tạo ra tôn giáo là phương thức hư ảo .Với chủ thể , đối tượng và phương thức của nhận thức như trên thì kết quả là con người tạo ra cai siêunhiên thần thánh trong đầu óc của mình thuộc lĩnh vực ý thức ,niềm tin. Địnhnghĩa của PH. Ănghen về tôn giáo tuy là định nghĩa có tính chất bao quát về hiện tượng tôn giáo ,là định nghĩa rộng những cũng đã chỉ rõ cái đặc trưng , cái bản chất của tôn giáo đó là niềm tin hay thế giới quan hoang đường hư ảo của con người . Sự ra đời hiện tượng tôn giáo với bản chất như trên là tất yếu khách quan ,vì khi con ngưòi bị bất lực trước sức mạnh của thế giới bên ngoài thì con người cần đến tôn giáo nhằm bù đắp cho sự bất lực ấy . Điều đó cũng có nghĩa là bản chất của tôn giáo được thể hiện rõ nhất thông qua chức năng đền bù hư ảo của nó . 2.2.2, Nguồn gốc : VI.Lê-nin đã gọi toàn bộ những nguyên nhân và điều kiện tất yếu làm nảy sinh niềm tin tôn giáo là những nguồn gốc của tôn giáo .Nguồn gốc đó bao gồm : Nguồn gốc xã hội ,nguồn gốc nhận thức ,nguồn gốc tâm lý . Nguồn gốc xã hội của tôn giáo là toàn bộ những nguyên nhân và điều kiện khách quan của đời sống xã hội tất yếu làm nảy sinh và tái hiện những niềm tin tôn giáo .Trong đó có một số nguyên nhân và điều kiện gắn với mối quan hệ giữa con người với con người .Chúng ta thấy rằng ,sự thống trị của tự nhiên đối với con người không phải được quyết định bởi những thuộc tính và quy luật của bản thân giới tự nhiên mà được quyết định bởi tính chất mối quan hệ của con người với tự nhiên ,nghĩa là bởi sự phát triển kém của lực lượng sản xuất xã hội mà trước hết là công cụ lao động .Như vậy không phải bản thân giới tự nhiên sinh ra tôn giáo mà là mối quan hệ đặc thù của con người với tự nhiên ,do trình độ sản xuất quyếtđịnh . Nguồn gốc nhận thức của tôn giáo cũng như mọi ý thức sai lầm chính là sự tuyệt đối hoá ,sự cương điệu mặt chủ thểcủa nhận thức con người(hay hình thức chủ quan của nó),biến nó thành cái không còn nội dung khách quan , không còn cơ sở “thế gian” , nghĩa là thành cái siêu nhiên thần thánh . Nguồn gốc tâm lý của tôn giáo theo Phoiobac không chỉ bao gồm những tình cảm tiêu cực (sự lệ thuộc sợ hãi ,không thoả mãn , đau khổ ,cô đơn ,..)mà cả những tình cảm tích cực (niềm vui ,sự thoả mãn,tình yêu ,sự kính trọng …)không chỉ những tình cảm ,mà cả những điều mong muốn , ước vọng ,nhu cầu khắc phục những tình cảm tình cảm tiêu cực muốn được đền bù hư ảo . 2.2.3, Chức năng xã hội của tôn giáo Chủ nghĩa Mác cho rằng tôn giáo là một hiện tượng xã hội ,nguồn gốc của nó là ở trong những điều kiện tồn tại vật chất của xã hội trong những giai đoạn phát triển xã hội nhất định ,nghĩa là ở các mối quan hệ hạn chế của con người trước những sức mạnh tự nhiên và đối với nhau. Sự bất lực của con người trước những sức mạnh tự nhiên và xã hội đã nảy sinh ra nhu cầu đềnbù sự hạn chế của các mối quan hệ hiện thực ,quan hệ “trần gian”-thế giới bên kia. Vì thế có thể gọi chức năng đền bù hư ảo là chức năng chủ yếu và đặc thù của tôn giáo . Luận điểm nổi tiếng của C.Mác : “Tôn giáo là thuốc phiện của nhân dân” đã làm nổi bật chức năng đền bù hư ảo . Giống như thuốc phiện tôn giáo đã tạo ra cái vẻ bề ngoài của “sự làm nhẹ” tạm thời nỗi đau khổ của con người , an ủi cho những mất mát ,những thiếu hụt hiện thực của đời sống con người , đồng thời gây ra những tác động có hại đối với con người khi tạo ra ở họ nhu cầu thường xuyên tách khỏi hiện thực ,tiêm nhiễm cho họ những quan niệm phản khoa học . Trong những điều kiện lịch sử cụ thể ,tôn giáo thậm chí có thể là chỗ dựa tinh thần cho những ước muốn chân chính của quần chúng bị áp bức ,phục vụ cho lợi ích của họ .Ví dụ nó đã từng làm vỏ bọc tư tưởng của các phong trào xã hội tiến bộ .Nhưng ở đây nó vẫn không hề mất chức năng đền bù hư ảo ,vì hạt nhân cơ bản của các tôn giáo -niềm tin vào cái siêu nhiên –luôn luôn gây tác động kìm hãm đối với tính tích cực của quần chúng , chuyển hướng niềm tin và sự nỗ lực của họ vào con đường hư ảo . Chính vì vậy VI.Lê nin đã nhấn mạnh : “Tôn giao là thuốc phiện đối với nhân dân – câu nói đó của C.Mác là hòn đá tảng của toàn bộ quan điểm của chủ nghĩa Mác trong vấn đề tôn giáo . 2.3, Các loại tôn giáo : Kiểu tôn giáo hiện đại ra đời nhằm làm cho tôn giáo phù hợp với sự phát triển mới của lịch sử xã hội . đặc trưng của kiểu tôn giáo này là nó đã có giáo lý,giáo luật,có hệ thống lễ nghi thờ cúng chặt chẽ , và đặc biệt là có tổ chức - nghĩa là nó đã là một tiểu hệ thống kiến trúc thượng tầng. Tôn giáo dân tộc (hay quốc gia) gắn liền với xã hội có giai cấp đầu tiên(xã hội chiếm hữu nô lệ) điển hình là tôn giáo đa thần của Hy Lạp vị thần đứng đầu trong vạn thần miếu (Pantheon ) là thần Dớt -vị chúa tể trên trời , rồi đến các vị thần như: thần biển (pô-xê-i-đông),thần Tình yêu và sắc đẹp (A-pho-ro-di-ta),thần Mặt trời (A-po-long)v.vv.. Đặc trưng của tôn giáo dân tộc là tính chất quốc gia , các vị thần được tạo nên do ảo tưởng tôn giáo của nhân dân đều là những vị thần có tính chất quốc gia , quyền lực của các vị thần đó không vượt ra ngoài khu vực . Như C.Mác đã nhận xét “tôn giáo chân chính “của các dân tộc thời cổ là sự thờ cúng mang “ tính quốc gia ” riêng ,”tính nhà nước riêng” . Chính vì có mối quan hệ chặt chẽ giữa tôn giáo dân tộc với quốc gia dân tộc mà khi nẩy sinh những vấn đề dân tộc thường kéo theo vấn đề tôn giáo. Tôn giáo thế giới thường gắn với những bước ngoạt quan trọng trong lịch sử đụng chạm tới số phận đa số người .Ví dụ : đạo Phật xuất hiện vào thế kỷ thứ VI – V trước công nguyên là hệ tư tưởng của các nhà nước chiếm hữu nô lệ lớn nhằm thay thế đạo Bà la môn là tôn giáo có tính chất thị tộc. Đạo Cơ đốc xuất hiện vào thế kỷ thứ I sau công nguyên , ở cuối thời kỳ khủng hoảng kinh tể chính trị -xã hội của chế độ La Mã đa dân tộc ,mở đầu cho sự ra đời chế độ xã hội mới-chế độ phong kiến . Đạo Hồi xuất hiện vào thế kỷ thứ VII sau công nguyên gắn liền với các bộ lạc A-ra-vin lên chế độ phong kiến . Tôn giáo thế giới thực hiện sự truyền bá đến mọi người (không phân biệt giới , địa vị xã hội , đặc điểm dân tộc hay chủng tộc),coi mọi người bình đẳng thiêng liêng và có chung một nhu cầu được giải thoát khỏi đau khổ.Còn sự hưởng lạc ở thế giới bên kia thì theo sự truyền bá của tôn giáo thế giới ,không phụ thuộc vào địa vị xã hội của mỗi người như đối với các tôn giáo dân tộc ,mà phụ thuộc vào đạo đức của giáo dân . 2.4,Về sự phát triển tôn giáo ở Việt Nam : Vào nửa đầu những năm 70 của thế kỷ XX , ở Miền Nam Việt Nam người ta thống kê được hơn 30 tôn giáo Việt Nam ,trong đó có 2 tôn giáo có số lượng tín đồ đông ,có hệ thống giáo lý tương đối chặt chẽ,có hệ thống tổ chức,còn tồn tại phát triển cho đến ngày nay , đó là đạo Cao Đài và đạo Hoà Hảo. Đạo Cao Đài hay “Đại đạo Tam kỳ Phổ Độ” là sự thống nhất của 5 ngành đạo :Nhân đạo (đạo Khổng) ,Thần đạo (đạo thần của Trung Hoa ),Thánh đạo (đạo Công giáo ),Tiên đạo (đạo Lão)và Phật đạo (đạo Phật).Thực chất đây là sự vay mượn của các tôn giáo đã có mặt ở Việt Nam để thu hút tín đồ với tư cách là những cư dân phức tạp ở vùng Nam Bộ . “Phổ độ” là cứu vớt (theo cách nói của Phật giáo hay cứu vớt theo cách nói của Công giáo ,Còn “Tam Kỳ” được giải thích là 3 thời kỳ lịch sử gắn với 3 lần cứu vớt chúng sinh của Ngọc Hoàng thượng đế .Vì vậy vị thần cao nhất mà đạo Cao Đài tôn thờ là Ngọc Hoàng thượng đế (danh xưng Cao Đài ). Đạo Hoà Hảo ra đời năm 1939 ở làng Hoà Hảo ,quận Tân Châu ,tỉnh Châu Đốc (An Giang ngày nay ). Đạo Hoà Hảo còn gọi là Phật giáo Hoà Hảo vì sự ra đời của nó xét về mặt tín ngưỡng tôn giáo ,thì nó là sự phát triển nối tiếp của Phật giáo Việt Nam nói chung và của một số phái Phật giáo ở Nam Bộ nói riêng . Đạo Hoà Hảo là sự truyền bá khéo léo kết hợp giữa tư tưởng tôn giáo với tinh thần chống thực dân chống đế quốc ;kết hợp giữa truyền giáo và chữa bệnh ,nên có sự thu hút lớn đối với quần chúng nhân dân . Ngoài 2 đạo nói trên Tôn giáo Việt Nam không thể không kể đến sự phát triển của Phật giáo ,Ki Tô giáo (đạo Thiên Chúa ), đạo tin lành (ở vùng dân tộc thiểu số ), thờ cúng tổ tiên ( phổ biến nhất ) . Sau những thăng trầm của lịch sử ,năm 1981 Phật giáo Việt Nam đã tiến hành đại Hội lần I thành lập một tổ chức thống nhất : Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam với phương trâm hoạt động là : “Đạo Pháp – Dân tộc và Chủ Nghĩa Xã Hội ” . Hiện nay Phật giáo có khoảng 7 triệu tín đồ và hơn 20 nghìn nhà tu hành . Tín đồ phật giao có mặt ở 60/61 tỉnh thành. Vào những năm đầu của năm 1975 đất nước được thống nhất ,năm 1980 Hộ đồng Giám mục Việt Nam được thành lập và đã ra một bức thư chung xác định đường hướng hoật động của Giáo Hội là: “Sống Phúc âm trong lòng dân tộc cùng đồng bào cả nước xây dựng và bảo vệ Tổ quốc” .Hiện nay đạo Thiên Chúa có khoảng 5 triệu tín đồ có mặt ở khắp mọi nơi ,tín đồ đạo giáo có nhiều đóng góp vào công cuộc xây dựng và phát triển đất nước ,thực hiện phương châm chống “ Tốt Đời - Đẹp Đạo ”. Thờ cúng tổ tiên : là loại hình tín ngưỡng tiêu biểu . Nếu xem xét thờ cúng Tổ tiên ở góc độ truyền thống thì đó làtruyền thống nhớ ơn những người đã khuất thuộc về huyết tộc của mình . Còn xem xét thờ cúng Tổ tiên ở góc độ tín ngưỡng tôn giáo thì thờ cúng tổ tiên liên quan đến quan niệm về linh hồn ,về thế giới bên kia,về cuộc sống sau khi chết . Ở góc độ này thờ cúng tổ tiên là sự thờ cúng vong linh của những người đã khuất để cầu mong sự che chở , sự giúp đỡ ,sự phù hộ của những người đã khuất đối với những người đương sống. Biểu hiện của thờ cúng Tổ tiên qua ma chay , giỗ tết , trong những công việc trọng đại của gia đình hay của một thành viên trong gia đình . 2.5, Ảnh hưởng của các hệ tư tưởng và tôn giáo: 2.5.1,Mặt tích cực Hiện nay, trên tinh thần đổi mới nhận thức về tôn giáo, Đảng và Nhà nước ta đã nhận đinh tôn giáo là nhu cầu của một bộ phận nhân dân, trong tôn giáo có những giá trị tốt đẹp về đạo đức, văn hóa.Các giáo lý tôn giáo đều chứa đựng một số giá trị đạo đức nhân bản rất hữu ích cho việc xây dựng nền đạo đức mới và nhân cách con người Việt Nam hiện nay. Giá trị lớn nhất của đạo đức tôn giáo là góp phần duy trì đạo đức xã hội, hoàn thiện nhân cách cá nhân, hướng con người đến Chân - Thiện - Mỹ Trong Phát hiện ấn Độ, J.Nehru đã viết: "Rõ ràng là tôn giáo đã đáp ứng một nhu cầu trong tính chất con người và đa số người trên thế giới đều không thể không có một dạng tín ngưỡng nào đó... Tôn giáo đã đưa ra một loại giá trị cho cuộc sống con người, mà dù một số chuẩn mực ngày nay không còn được áp dụng, thậm chí còn tai hại, nhưng những chuẩn mực khác vẫn còn là cơ sở cho tinh thần và đạo đức". Vấn đề đặt ra là, cần nhận điện đúng vai trò của đạo đức tôn giáo nhằm phát huy những giá trị tốt đẹp của tôn giáo và hạn chế những tác động tiêu cực của nó đối với việc hoàn thiện nhân cách con người hiện nay 2.5.2,Mặt tiêu cực . Tuy nhiên, đạo đức tôn giáo cũng còn nhiều yếu tố tiêu cực, nó hướng con người đến hạnh phúc hư ảo và làm mất tính chủ động, sáng tạo của con người Khi đã tin vào tôn giáo thì một số người trở nên quá phụ thuộc,bị động ,và có thể không kiểm soát được hành động của mình.Đặc biệt thì có một số người đã không hiểu hết tôn giáo và họ trỏ thành những người trở nên mê tín dị đoan.Trong khi tôn giáo bù đắp hư ảo cho con người ,hướng con người đến cái thiện khi con người sợ hãi đến sự tồn tại của mình tôn giáo vẽ ra những thế giới sau khi con ngườichết,trong khi đó thì mê tín đưa con người chìm sâu vào sự u mê không tin tưởng vào thế giới bên ngoài ,bị thụ động. Về bản chất, chúng ta không thể quên rằng, thế giới quan tôn giáo là thế giới quan tiêu cực. Một khi đã thâm nhập vào ý thức con người (các tín đồ, các giáo dân và quần chúng chịu ảnh hưởng của tôn giáo), nó sẽ làm cho con người lãng quên hiện thực, đặt tất cả tinh thần, tâm tưởng vào thần thánh hư ảo mà họ tin đó là giá trị đích thực. Chức năng thế giới quan của tôn giáo dẫn dắt các tín đồ theo một triết lý sống không hành động, không đấu tranh 2.6,Ảnh hưởng của phật giáo tới thế hệ trẻ Ngµy nay ë n­íc ta PhËt gi¸o kh«ng cßn ë vÞ trÝ chÝnh thèng Nhµ tr­êng ë c¸c cÊp häc phæ th«ng kh«ng cã ch­¬ng tr×nh gi¶ng d¹y lÞch sö,v× thÕ phÇn lín nh÷ng hiÓu biÕt cña chóng ta vÒ PhËt gi¸o tr­íc hÕt lµ chÞu ¶nh h­ëng tù nhiªn cña gia ®×nh, sau ®ã lµ tõ b¹n bÌ, thÇy c« vµ nh÷ng mèi quan hÖ x· héi kh¸c. Trong ®ã ¶nh h­ëng cña gia ®×nh cã t¸c ®éng lín lªn mçi chóng ta. NÕu trong mçi gia ®×nh mäi ng­êi ®Òu theo ®¹o phËt hoÆc kh«ng theo mét t«n gi¸o nµo nh­ng vÉn gi÷ tËp tôc quan träng ®i lÔ chïa vµo nh÷ng ngµy ©m quan träng nh­ ngµy TÕt, lÔ, r»m ... Ng­êi giµ th­êng nãi chuyÖn víi con ch¸u vÒ §øc PhËt, Bå T¸t, vÒ ®¹o lý lµm ng­êi dùa vµo c¸c gi¸o lý PhËt gi¸o. Nh÷ng suy nghÜ quan niÖm nµy cã thÓ phai nh¹t, thËm chÝ ®i ng­îc l¹i khi ta gÆp mét trµo l­u t­ t­ëng míi, ®em l¹i mét thÕ giíi quan míi tõ trong m«i tr­êng gia ®×nh chóng ta phÇn nµo ®ã chÞu ¶nh h­ëng cña ®¹o phËt nh­ng kh«ng s©u s¾c nh­ c¸c triÒu ®¹i tr­íc vµ môc ®Ých t×m ®Õn §¹o phËt kh«ng cßn mang tÝnh h­íng ®¹o ch©n chÝnh nh­ tr­íc kia n÷a. Do nhiÒu nguyªn nh©n nh­ng tr­íc hÕt do sù x©m nhËp cña nhiÒu trµo l­u t­ t­ëng, häc thuyÕt Ph­¬ng T©y vµo n­íc ta c¸ch ®©y vµi ba thÕ kû. §Æc biÖt lµ sù gi¸c ngé lý luËn M¸c - Lªnin, chñ nghÜa céng s¶n cña giai cÊp c«ng nh©n vµ quÇn chóng nh©n d©n lao ®éng ®· t¹o tiÒn ®Ò x©y dùng hÖ thèng t­ t­ëng, nguyªn t¾c hµnh ®éng cho phong trµo c¸ch m¹ng cña nh©n d©n ViÖt Nam, lÊy ®ã lµm vò khÝ chÝnh trÞ kÕt hîp víi ®Êu tranh vò trang. §¶ng ta rÊt chó träng viÖc truyÒn b¸ häc thuyÕt nµy cho quÇn chóng nh©n d©n nhÊt lµ ®èi t­îng thanh thiÕu niªn, nh÷ng ng­êi chñ t­¬ng lai cña ®Êt n­íc. ChÝnh v× vËy, thanh thiÕu niªn, chóng ta ngµy nay khi rêi ghÕ nhµ tr­êng ®­îc trang bÞ kh«ng nh÷ng kiÕn thøc ®Ó lµm viÖc mµ cßn c¶ kiÕn thøc vÒ lý luËn chÝnh trÞ. §iÒu nµy gióp ta nhËn thøc ®­îc vÒ c¬ b¶n gi÷a m« h×nh lý t­ëng nh©n ®¹o cña PhËt gi¸o vµ chñ nghÜa céng s¶n lµ: Mét bªn lµ duy t©m, mét bªn duy vËt. Mét bªn diÖt dôc triÖt ®Ó b»ng ý chÝ vµ coi dôc lµ c¨n nguyªn cña mäi téi lçi, bªn kia th× cè g¾ng tho¶ m·n nhu cÇu ngµy cµng t¨ng cña con ng­êi b»ng lao ®éng víi n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng cao nh»m c¶i t¹o thÕ giíi, coi nh»m c¶i t¹o thÕ giíi, coi ®ã lµ tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ tÝnh nh©n ®¹o thùc sù tiÕn bé cña x· héi, mét bªn høa hÑn mét m« h×nh niÕt bµn b×nh ®¼ng tù do cho tÊt c¶ mäi ng­êi, tõ bi b¸c ¸i nh­ nhau, kh«ng cßn bÞ rµng buéc bëi c¸c nhu cÇu trÇn tôc, cßn bªn kia kh¼ng ®Þnh m« h×nh lý t­ëng cho mäi ng­êi lao ®éng, coi lao ®éng lµ nhu cÇu sèng chø kh«ng ph¶i ph­¬ng tiÖn sèng, lao ®éng kh«ng cßn lµ nguån gèc cña khæ ®au, qua lao ®éng con ng­êi hoµn thiÖn c¶ b¶n th©n vµ hoµn thiÖn c¶ x· héi. §Êy lµ nh÷ng t­ t­ëng tiÕn bé cña chñ nghÜa M¸c - Lª nin. Nã phï hîp víi xu thÕ ph¸t triÓn cña thêi ®¹i, cña x· héi. Do ®ã, nã nhanh chãng ®­îc thanh niªn ñng hé, tiÕp thu. Do cã mét sè quan ®iÓm ng­îc l¹i nªn tÊt yÕu PhËt gi¸o kh«ng cßn gi÷ mét vai trß nh­ tr­íc ®©y n÷a. MÆt kh¸c, víi sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña khoa häc c«ng nghÖ, mäi lÜnh vùc trong ®êi sèng con ng­êi ®Òu cã b­íc nhayvät. Xu thÕ toµn cÇu ho¸ thÓ hiÖn ngµy cµng râ nÐt. §iÒu kiÖn ®ã ®ßi hái con ng­êi ph¶i hÕt søc n¨ng ®éng, nhanh nh¹y n¾m b¾t vÊn ®Ò trong cuéc sèng. Trong khi ®ã, theo gi¸o lý nhµ PhËt con ng­êi trë nªn kh«ng cã tham väng tiÕn th©n, b»ng lßng víi nh÷ng g× m×nh ®· cã, sèng nhÉn nhôc, kh«ng ®Êu tranh, h­íng tíi câi niÕt bµn khi cuéc sèng trÇn gian ®· chÊm døt. Nh­ vËy ®¹o ®øc PhËt gi¸o ®· t¸ch con ng­êi ra khái ®iÒu kiÖn thùc tiÔn cña con ng­êi x· héi, lµm cho con ng­êi cã th¸i ®é chÊp nhËn chø kh«ng ph¶i lµ c¶i t¹o thÕ giíi. §¹o ®øc xuÊt thÓ cña PhËt gi¸o lµ ch¹y trèn nhu cÇu b¶n n¨ng chø kh«ng ph¶i chÕ ngù thiªn nhiªn, b¾t nã phôc vô cho m×nh. C¸c ch­¬ng tr×nh x· héi cña PhËt gi¸o kh«ng ph¶i c¶i t¹o l¹i ®iÒu kiÖn sèng mµ chØ ®Ó cè san b»ng x· héi b»ng ®¹o ®øc, trong x· héi ®ã ai còng tõ bi, b¸c ¸i, hØ x¶, nhÉn nhôc ... §¹o ®øc nhµ PhËt bÞ mÊt gi¸ trÞ nh©n ®¹o nhê chÝnh th¸i ®é yÕu thÕ nµy, khi nh÷ng nhu cÇu vÒ thÓ x¸c bÞ coi lµ trÇn tôc, kÐm ®¹o ®øc. NhÊt lµ trong cuéc sèng ngµy nay, khi mµ con ng­êi ®· ®¹t ®­îc mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh, quan niÖm trªn cµng kh«ng thÓ chÊp nhËn ®­îc. Do ®ã, ¶nh h­ëng cña PhËt gi¸o cµng xa rêi thÕ hÖ trÎ. Chóng ta còng nhËn thÊy r»ng, ngµy nay nh÷ng ng­êi ®i chïa hÇu hÕt kh«ng cã ®ñ tri thøc vÒ PhËt gi¸o cho nªn khã cã thÓ gi¸o dôc ®¹o PhËt mét c¸ch tù gi¸c, tÝch cùc trong x· héi vµ gia ®×nh. PhËt gi¸o b¸c häc còng bÞ mai mét nhiÒu, kh«ng cßn ph¸t huy vai trß h­íng ®¹o. C¸c cao t¨ng ch­a ý thøc ®­îc hÕt vai trß cña hä trong viÖc x©y dùng hoµn thiÖn nh©n c¸ch con ng­êi ViÖt Nam. Ch¼ng h¹n c¸c buæi gi¶ng kinh ®µm ®¹o c¸c buæi lÔ trªn chïa ch­a ®­îc tæ chøc theo tinh thÇn khai th¸c nh÷ng tinh thuý cña ®¹o lý PhËt gi¸o, mµ phÇn nhiÒu theo thÞ hiÕu: CÇu an, gi¶i h¹n, cÇu léc ... cña giíi b×nh d©n. PhËt gi¸o b×nh d©n còng sa sót. Ng­êi d©n lªn chïa th­êng qu¸ chó träng ®Õn lÔ vËt, ®Õn c¸c ham muèn tÇm th­êng. Do kh«ng ®­îc gi¸o dôc ®Çy ®ñ, ®óng ®¾n gi¸o lý nhµ PhËt, sè ®«ng thanh thiÕu niªn ®· ®ua theo thÞ hiÕu cña mäi ng­êi. Hä ®Õn chïa cóng b¸i, th¾p h­¬ng v¸i xin phËt, Bå T¸t, La H¸n phï hé ®é tr× cho hä ®¹t ®­îc mong muèn cña m×nh. Nh÷ng mong muèn Êy th­êng lµ chuyÖn häc hµnh, t×nh c¶m, søc khoÎ, vËt chÊt ... hoÆc h¬n n÷a, hä coi ®Õn chïa chØ lµ h×nh thøc ®i ch¬i, gi¶i trÝ víi b¹n bÌ kÌm theo ®ã lµ sù thiÕu nghiªm tóc trong ¨n mÆc, ®i ®øng, nãi n¨ng. Sè l­îng häc sinh, sinh viªn nãi riªng còng nh­ sè l­îng ng­êi d©n ®i chïa gÇn ®©y cµng ®«ng, song xem ra ý thøc cÇu thiÖn, cÇu m¹nh vÒ néi t©m cßn qu¸ Ýt so víi nh÷ng mong muèn t­ lîi. Cã rÊt Ýt ng­êi ®Õn chïa ®Ó t×m sù thanh th¶n trong t©m hån, ®Ó tu d­ìng nghiÒn ngÉm ®¹o lý lµm ng­êi, vÒ thiÖn - ¸c. Nh­ vËy môc ®Ých ®Õn chïa cña ng­êi d©n ®· sai lÇm, tÇm th­êng ho¸ so víi ®iÒu mµ gi¸o lý nhµ PhËt muèn h­íng con ng­êi ta vµo. Nh­ng ta còng cã thÓ thÊy r»ng nh÷ng t­ t­ëng PhËt gi¸o còng cã ¶nh h­ëng Ýt nhiÒu ®Õn ®êi sèng cña thanh thiÕu niªn hiÖn nay. Nh­ ë c¸c tr­êng phæ th«ng, c¸c tæ chøc ®oµn, ®éi lu«n ph¸t ®éng c¸c phong trµo nh©n ®¹o nh­ “ L¸ lµnh ®ïm l¸ r¸ch”., “ quü gióp b¹n nghÌo v­ît khã” ,... ChÝnh v× vËy ngay tõ nhá c¸c em häc sinh ®· ®­îc gi¸o dôc t­ t­ëng nh©n ®¹o, b¸c ¸i, gióp ®ì ng­êi kh¸c mµ c¬ së cña nÒn t¶ng Êy lµ t­ t­ëng gi¸o lý nhµ PhËt ®· hoµ tan víi gi¸ trÞ truyÒn thèng cña con ng­êi ViÖt Nam. Lªn ®Õn cÊp III vµ vµo §¹i häc, nh÷ng thanh thiÕu niªn cã nh÷ng ho¹t ®éng thiÕt thùc h¬n. ViÖc gióp ®ì ng­êi kh¸c kh«ng ph¶i h¹n chÕ ë viÖc xin bè mÑ tiÒn ®Ó ®ãng gãp mµ cã thÓ b»ng chÝnh kiÕn thøc, søc lùc cña m×nh. Sù ®ång c¶m víi nh÷ng con ng­êi gÆp khã kh¨n, nh÷ng sè phËn bÊt h¹nh c« ®¬n, céng víi truyÒn thèng tõ bi, b¸c ¸i ®· gióp chóng ta, nh÷ng häc sinh, sinh viªn cßn ngåi trªn ghÕ nhµ tr­êng cã ®ñ nghÞ lùc vµ t©m huyÕt ®Ó lËp ra nh÷ng kÕ ho¹ch, tham gia vµo nh÷ng ho¹t ®éng thiÕt thùc nh­ héi ch÷ thËp ®á, héi t×nh th­¬ng, c¸c ch­¬ng tr×nh phæ cËp v¨n ho¸ cho trÎ em nghÌo, ch¨m nom c¸c bµ mÑ ViÖt Nam nghÌo ... H×nh ¶nh hµng ®oµn thanh niªn, sinh viªn hµng ngµy vÉn l¨n léi trªn mäi nÎo ®­êng tæ quèc gãp phÇn x©y dùng ®Êt n­íc, tæ quèc ngµy cµng giµu m¹nh thËt ®¸ng xóc ®éng vµ tù hµo. TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã chøng tá thanh niªn, sinh viªn ngµy nay kh«ng chØ n¨ng ®éng, s¸ng t¹o ®Çy tham väng trong cuéc sèng mµ cßn thõa h­ëng nh÷ng gi¸ trÞ ®¹o ®øc tèt ®Ñp cña «ng cha, ®ã lµ sù th­¬ng yªu, ®ïm bäc lÉn nhau gi÷a mäi ng­êi, lßng th­¬ng yªu gióp ®ì mäi ng­êi qua c¬n ho¹n n¹n mµ kh«ng chót nghÜ suy, tÝnh to¸n. Vµ ta kh«ng thÓ phñ nhËn PhËt gi¸o ®· gãp phÇn t¹o nªn nh÷ng gi¸ trÞ tèt ®Ñp Êy. Vµ ta cµng ph¶i nh¾c ®Õn gi¸ trÞ ®ã trong khi cuéc sèng ngµy nay ngµy cµng xuÊt hiÖn nh÷ng hiÖn t­îng tiªu cùc. Trong khi cã nh÷ng sinh viªn cßn khã kh¨n ®· dån hÕt søc m×nh ®Ó häc tËp cèng hiÕn cho ®Êt n­íc th× vÉn cßn mét sè bé phËn thanh niªn ¨n ch¬i, ®ua ®ßi, lµm tiªu tèn tiÒn b¹c cña cha mÑ vµ ®Êt n­íc. Tèi ®Õn, ng­êi ta b¾t gÆp ë c¸c qu¸n Bar, sµn nh¶y nh÷ng c« chiªu, cËu Êm ®ang ®èt tiÒn cña bè mÑ vµo nh÷ng thó vui v« bæ. Råi nh÷ng häc sinh, sinh viªn lÇm ®­êng lì b­íc vµo ma tuý, khiÕn cho bao gia ®×nh tan n¸t, biÕt bao «ng bè bµ mÑ cay ®¾ng nh×n nh÷ng ®øa con cña m×nh bÞ chÞu h×nh ph¹t tr­íc ph¸p luËt. ThÕ hÖ trÎ ngµy nay nhiÒu ng­êi chØ biÕt ch¹y theo vËt chÊt, bÞ cuèn hót bëi nh÷ng thø ¨n ch¬i sau ®o¹ lµm h¹i ®Õn gia ®×nh vµ céng ®ång. H¬n bao giê hÕt viÖc gi¸o dôc nh©n c¸ch cho thÕ hÖ trÎ trë nªn rÊt quan träng vµ mét trong nh÷ng ph­¬ng ph¸p h÷u Ých lµ nªu cao truyÒn b¸ tinh thÇn còng nh­ t­ t­ëng nhµ PhËt trong thÕ hÖ trÎ. §ã thùc sù lµ c«ng viÖc cÇn thiÕt cÇn lµm ngay. KÕt luËn Hầu hết các tôn giáo vẫn mang rất nhiều giá trị quan trọng thu hút một bộ phận đông đảo quần chúng tham gia . Đây là tình hình chung không chỉ ở Việt Nam mà trên toàn thế giới.Một số tôn giáo có sự biến đổi liên tục nhanh chóng phù hợp với sự phù hợp về kinh tế xã hội .Tuy nhiên một số tôn giáo ở vùng dân tộc đang bị các thế lực phản động sử dụng , đây là địa bàn khó kiểm soát vì dân trí không cao và các thế lực thù địch có thể tuyên truyền sai lệch các quan điểm của Đảng gây kích thích sự chia rẽ đoàn kết dân tộc.Chính vì vậy việc tuyên truyền chính sách mới của Đảng hiện nay rất quan trọng .Các luận điểm chủ yếu của chính sách tôn giáo mới gồm : Mọi tôn giáo đều bình đẳng trước pháp luật Tôn giáo chỉ có ý nghĩa trong sinh hoạt văn hoá tinh thần không còn tham gia vào các hoạt động chính trị Tôn trọng quyền tự do tín ngưỡng và không tín ngưỡng của mọi người Phát huy mặt tích cực của tôn giáo và hạn chế các mặt tiêu cực có hại cho đời sống xã hội ….. Tuy nhiªn nh­ ®· ph©n tÝch ë trªn th× t«n gi¸o d­êng nh­ sÏ mÊt dÇn ®i chç ®øng cña m×nh, ®iÒu ®ã lµ tÊt nhiªn bëi theo qui luËt cña sù ph¸t triÓn th× c¸i cò sÏ bÞ thay thÕ bëi c¸i míi ph¸t triÓn h¬n TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. NguyÔn Duy CÇn - Tinh hoa PhËt gi¸o ( NXB thµnh phè HCM) - 1997 2. ThÝch N÷ TrÝ H¶i dÞch - §øc PhËt ®· d¹y nh÷ng g× ( con ®­êng tho¸t khæ) ( NNXB T«n gi¸o - 2000 ) 3. PGS NguyÔn Tµi Th­ - ¶nh h­ëng cña c¸c hÖ t­ t­ëng vµ t«n gi¸o ®èi víi con ng­êi ViÖt Nam hiÖn nay ( Nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia - 1997). - LÞch sö PhËt gi¸o ViÖt Nam tËp 1 ( NXB quèc gia - 1993) 4.ThÝch thiÖn Siªu dÞch - Lêi PhË._.